Sociaal
Goede doelen, ‘social enterprises’en waardegedreven ondernemingen bieden essentiële steun voor kansarmen – variërend van sociale zorg tot het bieden van werkgelegenheid aan kwetsbare mensen. Buiten Europa zijn onze investeringsactiviteiten gericht op waardegedreven instellingen die inclusieve financiële diensten leveren in opkomende markten in de hele wereld.
Sociale projecten Maatschappelijk verantwoord ondernemen kan een diepgaand effect hebben op de ontwikkeling van een duurzame sociale economie door een oplossingsgerichte aanpak van sociale problemen.
Gezondheidszorg Hoe we financiering gebruiken als katalysator voor verandering in maatschappelijke en zorginstellingen, met inbegrip van ouderen, mensen met een handicap of met gezondheidsproblemen.
Microfinanciering Inclusieve financiële dienstverlening is van essentieel belang voor het bouwen aan gezondere en eerlijkere economieën. We werken met vooraanstaande waardegedreven organisaties op het gebied van microfinanciering en inclusieve financiering over de hele wereld, waardoor we impact hebben op de levens van miljoenen mensen.
313
Sociale projecten Impactmetingen We hebben kredieten verstrekt aan 408 sociale ondernemingen voor een totaalbedrag van EUR 87,8 miljoen. Daarnaast hebben we voor EUR 223,8 miljoen aan kredieten uitstaan aan sociale huisvestingsprojecten – waarmee woonruimte wordt verstrekt aan circa 8.000 mensen.
314
Methoden We schatten dat onze kredieten zo’n 40% van de marktwaarde van het vastgoed in sociale huisvesting vertegenwoordigen. Daarbij gaan we uit van een vastgoedwaarde van ongeveer EUR 70.000 per huurder. De berekeningen van de ‘impact per klant’ die in dit jaarverslag worden gebruikt, zijn gemaakt op basis van de gemiddelde spaartegoeden per klant over alle vijf de vestigingen. Deze gemiddelde tegoeden zijn vervolgens gerelateerd aan eenzelfde deel van de totale impact van Triodos Bank in een bepaalde sector. Eind 2013 waren er in totaal 517.000 klanten.
Onze visie en activiteiten
Kredietverlening sociale projecten
Onze visie op sociale projecten Er zijn veel sociale organisaties en goede doelen die sociale problemen aanpakken op een manier die ook commercieel haalbaar is. Tegelijkertijd zien we een groei van het aantal sociale ondernemers: mensen die nieuwe bedrijfsmodellen creëren ingegeven door een sociaal motief om een specifieke groep in hun buurt of in de maatschappij te bedienen, vanuit het oogpunt van gedisciplineerd bedrijfsmanagement.
Percentage van onze kredieten aan de sector sociale projecten
Financiering van de sociale economie We zien mogelijkheden voor deze opkomende ‘Sociale Economie’sector om een positieve en belangrijke rol te spelen naast de publieke sector en de conventionele bedrijfssector bij het vormgeven van onze toekomstige economieën.
Onze prioriteiten Binnen deze sector richten we ons op relaties met vooraanstaande sociale ondernemers die in hun benadering een duidelijk positieve sociale impact laten zien op de gemeenschappen die zij bedienen.
6,3% aan sociale huisvesting 2,5% aan sociale ondernemingen
Financiering van sociale projecten per subsector (sociale ondernemingen alleen)
In veel gevallen passen sociale ondernemingen zich aan aan grote veranderingen in de financiering door de overheid en de publieke sector. Als zodanig moeten ze innovatief zijn in hoe ze hun bedrijf organiseren, zodat ze het grootst mogelijke sociale voordeel kunnen realiseren en tegelijkertijd economisch duurzaam zijn. We zijn er voornamelijk op gebrand bedrijfsmodellen te ondersteunen die het potentieel hebben om schaalbaar te worden en hun impact te vergroten door middel van groei van hun onderneming en het inspireren van anderen om hetzelfde te doen. % ontleend aan gegevens op het moment van publicatie
315
Onze activiteiten Onze activiteiten binnen sociale projecten bestaan onder andere uit kredietverlening aan organisaties die een positief sociaal voordeel opleveren, variërend van gemeenschapsondernemingen, fairtrade-ondernemingen en sociale ondernemingen die werkgelegenheid bieden aan kwetsbare en achtergestelde groepen tot non-profit ondernemingen met een sociaal oogmerk en aanbieders van sociale huisvesting.
Praktijkvoorbeeld L’Atelier de l’Avenir
De social profit-sector in België is mede op zoek naar creatieve en ondernemende oplossingen om sociale uitdagingen het hoofd te bieden zoals de vergrijzing en de stijgende kosten van de gezondheidszorg. De uitdaging op de arbeidsmarkt betreft het bieden van banen aan mensen die weinig tot geen toegang hebben tot de ‘reguliere’ arbeidsmarkt. Dalende subsidies hebben de sector de laatste jaren aanzienlijk getroffen. In dit nieuwe klimaat wordt van sociale organisaties verwacht dat zij een zakelijker benadering hanteren en meer marktgericht zijn.
Ondersteunen van professionalisering Triodos Bank financiert een breed scala aan sociale organisaties die werken voor een specifiek maar uiteenlopend publiek, zoals werklozen of ouderen, of mensen met een lichamelijke beperking of met leerproblemen. Al deze organisaties hebben een sociale missie en delen dezelfde waarden als Triodos Bank, waardoor ze natuurlijke partners zijn. Naast onze rol als bank en financiële partner nemen we ook deel aan evenementen in de social profit-sector, organiseren we workshops en ondersteunen we organisaties als Toolbox en iPropeller, die de sector helpen om verder te professionaliseren bij de overgang naar meer commerciële modellen.
316
Innovatief bouwen ‘Atelier de l’Avenir’ maakt deel uit van het ‘Atelier du Monceau’, dat bijna 100 doven en/of slechthorenden in dienst heeft. In hun fabriek nabij Luik produceert Atelier de l’Avenir panelen die worden gebruikt bij een innovatieve bouwtechniek. De panelen zijn energiezuinige bouwstenen voor ‘modulaire’ huizen die steeds opnieuw kunnen worden gemonteerd, zodat gebouwen met hun tijd mee kunnen gaan – een belangrijke innovatie voor met name de sociale huisvesting. Triodos Bank heeft, naast het verstrekken van een kredietlijn, de bouw van de fabriek gefinancierd waar de panelen zullen worden vervaardigd.
Directe impact De onderneming stelt mensen met een beperking, met name doven en/of slechthorenden, in staat om hun eigen inkomen te verdienen en een onafhankelijk bestaan op te bouwen. Ze doet dit door gehandicapten te begeleiden, van informatie te voorzien en werkgelegenheid te bieden. Bij deze impact staat menselijke waardigheid centraal, een kernelement van de missie van Triodos Bank.
317
Gezondheids- en sociale zorg Impactmetingen Bij de beoordeling van de impact van gezondheids- en sociale zorg zijn ‘kwaliteits’-indicatoren per definitie meer kwalitatief van aard. Hoewel de organisaties die we financieren richtsnoeren > richtlijnen voor inzake goede praktijken naleven, zijn we in het bijzonder op zoek naar die organisaties waarbij de focus op kwaliteit van zorg is verankerd in de cultuur van de organisatie. 14.720 personen (2012: 9.840) hebben gebruik gemaakt van voorzieningen op het gebied van ouderenzorg. Deze zorg vond plaats in de 215 zorginstellingen (2012: 150), alle gefinancierd door Triodos Bank. Dat betekent financiering van 10,4 zorgdagen per klant van Triodos Bank .
318
Methoden We meten het aantal instellingen voor ouderenzorg gefinancierd en het aantal personen dat in die zorginstellingen woont, in het hele vestigingennetwerk van Triodos Bank. We nemen 100% van de impact voor onze rekening wanneer we medefinancier zijn van een project, behalve wanneer wordt gevreesd dat de resultaten hierdoor worden scheefgetrokken. De berekeningen van de ‘impact per klant’ die in dit jaarverslag worden gebruikt, zijn gemaakt op basis van de gemiddelde spaartegoeden per klant over alle vijf de vestigingen. Deze gemiddelde tegoeden zijn vervolgens gerelateerd aan eenzelfde deel van de totale impact van Triodos Bank in een bepaalde sector. Eind 2013 waren er in totaal 517.000 klanten.
319
Onze visie en activiteiten Onze visie op gezondheids- en sociale zorg Triodos Bank steunt zorgverleners die laten zien dat de mens bij hun organisatie centraal staat. Door waardegedreven zorgverleners te financieren, voornamelijk die zorgverleners die gericht zijn op ouderen en mensen met speciale behoeften, kunnen we eraan bijdragen dat de levenskwaliteit van mensen in de zorg en het algehele welzijn van een maatschappij verbetert – in een overgangsfase van de manier waarop we sociale zorg organiseren.
Kredietverlening gezondheids- en sociale zorg Percentage van onze kredieten aan de sector gezondheids- en sociale zorg
Kwaliteitszorg Doordat wij ons richten op de kwaliteit van de zorg, zien we ook dat de organisaties die we financieren beter toegerust zijn om goede mensen aan te trekken en te behouden, wat een positieve impact heeft op de mensen die de zorg ontvangen, en de commerciële haalbaarheid van het bedrijf.
Onze prioriteiten Gezien de noodzaak om meer kwalitatieve- en mensgerichte sociale zorg te bieden, richten we ons met name op financiering van de bouw of ontwikkeling van extra zorgfaciliteiten.
Kredietverlening aan de gezondheids- en sociale zorg per subsector
De stijgende vraag naar ouderenzorg om in de behoeften van een vergrijzende maatschappij te voorzien, betekent dat we ons richten op financiering van voorzieningen voor ouderenzorg. We concentreren ons ook op ondersteunende zorgdiensten voor mensen met speciale behoeften die inspelen op de uitdagingen en capaciteiten van elk individu.
Onze activiteiten De vraag naar gezondheids- en sociale zorgdiensten in Europa is aan verandering onderhevig als gevolg van demografische trends en veranderend overheidsbeleid.
Geprojecteerde grijze druk De verhouding tussen 65-plussers en mensen in de leeftijd van 15 tot 64 (uitgedrukt in procenten) % ontleend aan gegevens op het moment van publicatie
320
Ontleend aan: Eurostat
Hoewel elk land over zijn eigen systeem beschikt voor de financiering van de (gezondheids)zorg bestaat er een gezamenlijke behoefte aan een grotere beschikbaarheid van hoogwaardige zorgverlening.
321
Praktijkvoorbeeld De Boshoeve – Hoe een beter milieu de kwaliteit van de gezondheidszorg kan verbeteren
Zinvolle zorg en inspiratie De Boshoeve staat middenin een woonwijk in Nieuw-Vennep. De multifunctionele accommodatie is gehuisvest in een zeer duurzaam gebouw en heeft een dagverblijf voor kinderen met en zonder beperkingen. In het gebouw zijn ook flexwerkers, kookclubs en een natuurworkshop gehuisvest. Het gebouw is bedoeld om een zinvolle dagopvang te bieden aan jongvolwassenen met een chronische ziekte of een lichamelijke of geestelijke beperking. De ruimte voor het dagverblijf is groter dan de standaardvereisten en er zijn meer en beter opgeleide medewerkers aanwezig om de kinderen de zorg te geven die ze nodig hebben. Tegelijkertijd is De Boshoeve een plaats van inspiratie als duurzaam gebouw. Het wekt zijn eigen energie op door zonnepanelen op het dak. Bij alle materialen en bouwtechnieken wordt rekening gehouden met de gezondheid en het welzijn van de bewoners. Regenwater wordt opgevangen en gefilterd en vervolgens gebruikt om het toilet mee door te spoelen. Er wordt gebruik gemaakt van warmtepompen voor verwarming en koeling, en het ‘Cradle2Cradle’-tapijt reinigt de lucht door fijnstof te absorberen. De architect maakte niet alleen deel uit van het ontwerpproces, maar is ook werkzaam in het gebouw als directeur van een netwerkorganisatie die lezingen, workshops en cursussen over duurzame en vitale architectuur organiseert.
Creëren van kansen door borgstellingen De financiering van De Boshoeve door Triodos Bank was mogelijk dankzij een borgstelling van het NSGK – een liefdadigheidsinstelling die jongvolwassenen met beperkingen ondersteunt om ze zo zelfstandig mogelijk deel te laten nemen aan het gewone dagelijks leven. In 2011 werd het Triodos NSGK Borgstellingsfonds opgericht. Daarmee kan Triodos Bank kredieten verlenen aan ondernemers die zonder borgstelling mogelijk geen krediet zouden hebben gekregen.
322
Initiatieven als De Boshoeve kunnen mede zorgen voor een transformatie van de sector in Nederland. Zij bieden een visie voor ondernemers in de zorgsector waar zorgfaciliteiten gewoonlijk aan hoge eisen moeten voldoen. Het is van essentieel belang dat andere financiers en ondernemers op een duurzame manier gaan bouwen en renoveren. Niet alleen omdat men hier op lange termijn niet langer omheen kan, maar eenvoudigweg omdat financiële en sociale rendementen niet apart kunnen worden gezien, maar als elkaar versterkend. Naast zorgfaciliteiten in de bredere context van de bebouwde omgeving, zijn duurzame gebouwen die het welzijn van de gebruikers verbeteren aantrekkelijk om in te wonen en te werken. Als gevolg daarvan zullen ze een hogere bezettingsgraad hebben, wat weer leidt tot een hoger rendement op investeringen. Investeren in duurzaamheid is niet slechts een kwestie van principes, het is ook financieel verstandig.
323
Microfinanciering Impactmetingen De gespecialiseerde microfinancieringsfondsen van Triodos Investment Management hebben kredieten verstrekt aan 110 (2012: 99) microfinancieringsinstellingen, banken en andere financiële instellingen in 44 landen (2012: 45). Gezamenlijk bereikten ze in 2013 in totaal 7,9 miljoen spaarders (2012: 6,4 miljoen), en 8,4 miljoen kredietnemers (2012: 6,9 miljoen).
324
Methoden Het bewijs van de impact van onze microfinancieringsactiviteiten is afkomstig uit het Duurzame Managementsysteem voor Opkomende Markten van Triodos Investment Management. Deze informatie is gebaseerd op gedetailleerde kwartaalrapportages van de microfinancieringsinstellingen en banken in de portefeuille, jaarlijkse beoordelingen, en locatiebezoeken. De berekeningen van de ‘impact per klant’ die in dit jaarverslag worden gebruikt, zijn gemaakt op basis van de gemiddelde spaartegoeden per klant over alle vijf de vestigingen. Deze gemiddelde tegoeden zijn vervolgens gerelateerd aan eenzelfde deel van de totale impact van Triodos Bank in een bepaalde sector. Eind 2013 waren er in totaal 517.000 klanten.
Onze visie en activiteiten Onze visie Triodos Bank is een belangrijke investeerder in de microfinancieringssector vanaf het moment dat zij in 1994 voor het eerst in deze sector heeft geïnvesteerd. We onderkenden dat duurzame ontwikkeling, en met name het aanpakken van ongelijkheid, uitsluiting en het armoedeprobleem, een wereldwijde kwestie was en hebben sindsdien onze bankexpertise in de inclusieve financieringssector ingezet om deze internationale uitdagingen het hoofd te bieden.
Kredietverlening microfinanciering Kredietverlening per regio
De laatste tien jaar hebben we gezien hoe microfinanciering zich snel heeft ontwikkeld en uitgebreid. Veel nationale overheden overal ter wereld zijn het belang in gaan zien van de ontwikkeling van inclusieve financiële sectoren, waarbij het merendeel van de mensen toegang heeft tot financiële diensten. Het hiaat van de financiële inclusiviteit staat nu op de agenda van de Verenigde Naties en de G2. Investeerders zijn de laatste jaren in toenemende mate de mogelijkheden gaan inzien van de maatschappelijke en financiële rendementen van microfinanciering en sluizen steeds meer geld naar deze sector. Als investeerder kan Triodos Bank invloed uitoefenen op de richting die de ‘inclusive’ financieringssector opgaat. We delen onze visie met iedereen die bij de keten betrokken is – investeerders, microfinancieringsinstellingen, banken en andere stakeholders – om het belang van de klanten te begrijpen, voor ogen te houden en daarnaar te handelen. Dit zijn doorgaans klanten met een laag inkomen, beperkte financiële kennis en weinig macht en invloed. Aandacht voor de belangen van deze mensen en hun gezinnen is de enige manier om duurzame financiële resultaten op lange termijn te bereiken. Om een sector van inclusieve financiële dienstverlening te helpen vormen waarbij de belangen van de klant voorop staan heeft een aantal investeerders, waaronder Triodos Investment Management ‘Principles for Investors in Inclusive Finance’ opgesteld. Deze investeerders zijn van mening dat specifieke beginselen voor investeerders in inclusieve financiering de beweging in de
325
richting van verantwoorde financiering zal stimuleren. De beginselen zijn ontwikkeld met een brede groep stakeholders waaronder UNPRI (United Nations Principles for Responsible Investment Initiative) en zijn in januari 2011 gelanceerd. Triodos Bank steunt de sector ook op andere manieren; Triodos Bank onderkent dat we in een onderling verbonden wereld leven, waar veranderingen in het ene land – zoals economische crises – een grote impact kunnen hebben aan de andere kant van de wereld. Deze onderlinge verbondenheid biedt ook enorme mogelijkheden. Daarom was Triodos Bank mede-oprichter van de ‘Global Alliance for Banking on Values’, een netwerk van banken dat het gebruik van financiën stimuleert om duurzame ontwikkeling te bewerkstelligen voor mensen en gemeenschappen die niet bereikt worden en het milieu.
Praktijkvoorbeeld ACLEDA Bank in Cambodja
Voor en door vluchtelingen ACLEDA is in 1993 opgericht als een microkrediet-NGO voor mensen die naar hun land terugkeren vanuit Thaise vluchtelingenkampen. Al had In Channy, medeoprichter en CEO van ACLEDA Bank en tevens vluchteling, geen enkele bankervaring, hij was vastbesloten om een bank op te zetten en te exploiteren voor de Cambodjaanse plattelandsbevolking. Op dat moment was de infrastructuur in Cambodja geheel weggevaagd na het regime van Pol Pot. Er was armoede alom, miljoenen mensen waren vermoord en anderen waren getraumatiseerd. De economie van het land was gebaseerd op contant geld; er was geen toereikend rechtssysteem.
Vertrouwen en corruptiebestrijding Het was in dit zeer uitdagende milieu dat ACLEDA met haar activiteiten begon, met hulp van een aantal internationale donororganisaties. Een van de dingen waarmee ACLEDA te maken kreeg, was het totale gebrek aan financiële geletterdheid; men had geen enkel vertrouwen in banken en men had geen idee van wat banken te bieden hadden. ACLEDA richtte zich, en richt zich nog steeds, op het opbouwen van vertrouwen onder haar cliënten.
326
Vanaf het begin heeft zij duidelijk gemaakt dat de bank een ‘anticorruptie’-beleid hanteerde en dit is op dit moment nog steeds het geval. Als je nu een student in Cambodja vraagt waar hij wil werken, dan antwoordt hij bij de ACLEDA Bank, omdat die organisatie zo’n indrukwekkend transparante cultuur heeft. Jonge Cambodjanen zien wat de gevolgen van corruptie in hun land zijn en voelen zich aangetrokken tot de idealen van ACLEDA Bank. De bank heeft ook positieve gevolgen voor de financiële sector van de rest van het land.
Op weg naar een gereguleerde financiële instelling Triodos Investment Management kwam in 1999 in contact met ACLEDA. De organisatie had een goede ontwikkeling doorgemaakt en had laten zien dat zij in staat was winst te maken. Op dat moment bevond ACLEDA zich in de overgangsfase naar een gespecialiseerde bank met vergunning. Met deze vergunning kon ACLEDA haar producten en diensten uitbreiden, met inbegrip van spaarproducten. Hiermee kon in de behoeften van haar cliënten worden voorzien en kreeg ACLEDA lokale financiering. Ook wilde ACLEDA – trouw aan haar missie – zich verder uitbreiden en een netwerk opzetten dat alle provincies en steden van Cambodja kon bedienen.
Eerste particuliere investeerder: Triodos Sustainable Finance Foundation Deze volgende fase had een nieuw type investeerder nodig. Drie IFI’s (Internationale Financiële Instellingen) en Triodos Sustainable Finance Foundation (voorheen Triodos-Doen) – tevens de eerste particuliere investeerder – werden in 2000 aandeelhouder toen ACLEDA een vergunning als gespecialiseerde bank kreeg. In 2003 werd ACLEDA Bank Ltd een volwaardige commerciële bank en veranderde haar naam in ACLEDA Bank Plc. Triodos Fair Share Fund (2003) en Triodos Microfinance Fund (2010) traden ook toe als aandeelhouder. Een seniormedewerker van Triodos Bank vertegenwoordigt de fondsen in de Raad van Bestuur en brengt daarmee duurzaam bankieren en expertise mee.
Snelle ontwikkeling Op dit moment is ACLEDA Bank de grootste bank in Cambodja voor wat betreft vermogen. De bank heeft haar productassortiment uitgebreid, een landelijk netwerk met 238 vestigingen opgezet, geldautomaten geopend en baanbrekende innovaties zoals mobiel bankieren geïntroduceerd en gaat geleidelijk aan bezighouden met kredietverstrekking aan het mkb. Eind 2013 bediende de bank 335.627 kredietnemers en 1.105.167 spaarders en had zij 9.451 medewerkers in dienst. ACLEDA Bank heeft in 2008 ook een bank in Laos opgericht, waar ze bij de top van particuliere commerciële banken behoort. In 2012 heeft zij een microfinancieringsmaatschappij opgericht in Myanmar, waar ze tot de weinige grote instellingen behoort die over vergunning voor microfinanciering beschikt. Uit de relatie tussen Triodos en ACLEDA Bank blijkt onze langetermijnfocus en betrokkenheid bij het ondersteunen van financiële instellingen om het volgende ontwikkelingsniveau te bereiken. Voor ons was het fantastisch om zo nauw betrokken te zijn geweest bij de ontwikkeling van ACLEDA Bank van een kleine NGO tot een van de meest gerenommeerde banken in de opkomende markten tot dusver, nu dat ACLEDA Bank Plc een mate van volwassenheid heeft bereikt als volwaardige bank, als men kijkt naar bereik, bestuur, risicomanagement en prestaties, heeft Triodos Investment Management besloten bijna de helft van het aandelenbelang van 12,25% te verkopen aan de nieuwe strategische investeerder ORIX Corporation, een Japanse financiële dienstverlener. Deze verkoop werd afgerond in februari 2014. Triodos Investment Management zal betrokken blijven via een minderheidsbelang en zal haar bestuursfunctie blijven vervullen.
327
