SOCIAAL PERSPECTIEF sociale structuurvisie Zaanstad 2009-2020
SOCIAAL PERSPECTIEF sociale structuurvisie Zaanstad 2009-2020
De sociale ambitie: Zaanstad manifesteert zich binnen de metropoolregio Amsterdam als een sociale stad, waar iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen, waar niemand wordt uitgesloten, waar bewoners goed met elkaar omgaan en waar voor iedereen wat te doen is.
Zaanstad is een sociale stad. Bewoners voelen zich met elkaar verbonden, het verenigingsleven bloeit en er wordt veel aan vrijwilligerswerk gedaan. Zaankanters gaan op een prettige manier met elkaar om en voelen zich veilig. Deze sociale kwaliteiten zijn uniek, zeker voor een stad met meer dan 140 duizend inwoners. Zaanstad neemt binnen de metropoolregio Amsterdam dan ook een bijzondere en eigen positie in. De sociale kwaliteiten van Zaanstad willen we behouden en waar mogelijk zelfs versterken. Dat is niet alleen goed voor de inwoners van vandaag, maar ook voor de Zaankanters van morgen. In deze brochure laat de gemeente Zaanstad zien, hoe zij met de sociale vraagstukken van de toekomst omgaat. De gemeente Zaanstad werkt daarbij nauw samen met diverse partners. Dan gaat het om woningcorporaties, het bedrijfsleven en welzijn- en zorginstellingen, maar vooral ook om de bewoners van de stad. In samenspraak met deze partners is de sociale structuurvisie tot stand gekomen en zijn drie sociale opgaven voor de komende jaren geformuleerd. Met deze opgaven krijgt het sociale beleid van de gemeente Zaanstad een duidelijke richting. De sociale structuurvisie staat niet op zichzelf, deze is onderdeel van een groter geheel. De gemeente laat ook een ruimtelijke en een economische structuurvisie ontwikkelen. Samen vormen deze documenten de basis voor de toekomststrategie van Zaanstad: Perspectief op de Stad. De sociale ambitie is duidelijk: Zaanstad manifesteert zich binnen de metropoolregio Amsterdam als een sociale stad, waar iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen, waar niemand wordt uitgesloten, waar bewoners goed met elkaar omgaan en waar voor iedereen wat te doen is. Zaanstad is zich bewust van haar eigen kracht, binnen de metropoolregio Amsterdam en bouwt voort op de Zaanse sociale infrastructuur die nu al voorhanden is. De komende jaren worden alle krachten gebundeld om de vraagstukken van individualisering, veiligheid, multiculturele diversiteit en de kenniseconomie verder vorm te geven. Deze maatschappelijke ontwikkelingen gaat Zaanstad in goede banen leiden.
De sociale staat van Zaanstad in 2008
Trends en ontwikkelingen
Uit onderzoek blijkt dat Zaanstad een stad van gemiddelden is, met hier en daar een uitschieter. Dat komt overeen met de nuchtere mentaliteit van de Zaankanter: ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’
De maatschappij is volop in beweging. Ook Zaanstad heeft of krijgt te maken met de gevolgen van diverse maatschappelijke trends en ontwikkelingen. Dan gaat het om zaken als individualisering, vergrijzing, een grotere culturele diversiteit en de kenniseconomie. Deze trends en ontwikkelingen leveren diverse aandachtspunten op, er zijn gelukkig ook kansen.
Enkele feiten: • De samenstelling van de bevolking wijzigt langzaam: meer migranten, ouderen en alleenstaanden; • Het opleidingsniveau blijft wat achter bij andere grote steden, maar stijgt wel harder; • Het inkomen van de Zaankanter is gelijk aan het landelijke gemiddelde; • De werkgelegenheid groeit weer; • De werkloosheid is laag; • De arbeidsparticipatie is gelijk aan het landelijke gemiddelde; • Zaanstad telt minder minima dan gemiddeld in Nederland; • Bewoners zijn tevreden over hun woning en buurt; • De sociale samenhang is constant; • Het veiligheidsgevoel is goed; • Bewoners zijn tevreden over hun gezondheid.
Aandachtspunten: • De gevolgen van de individualisering: diverse leefstijlen, minder sociale samenhang en een grotere ruimteclaim; • Kenniseconomie en techniek vragen om een hoger opleidingsniveau, terwijl het gemiddelde niveau in Zaanstad laag is; • De ontwikkeling van de werkgelegenheid blijft achter bij het landelijk gemiddelde. Er is vooral een daling van de werkgelegenheid in de industriesector; • Een grotere culturele diversiteit vereist meer aandacht voor onderwijs en samenleven; • Vergrijzing eist een hogere arbeidsparticipatie en vraagt meer zorg;
• De samenstelling van de bevolking wordt eenzijdiger: Zaanstad trekt vooral bewoners uit lagere sociaaleconomische klassen en ziet inwoners met hogere inkomens vertrekken; • Zaanstad heeft in vergelijking met gemeenten in de regio weinig aantrekkingskracht op hoger opgeleiden en op de midden en hogere inkomensgroepen. Dat heeft gevolgen voor de vestiging van bedrijven; • De grootstedelijke problematiek groeit; • Het koopkrachtinkomen houdt geen gelijke tred met dat in de regiogemeenten; • Een aantal wijken vraagt meer aandacht door sociaaleconomische segregatie of leefbaarheidsproblematiek. Kansen: • De gunstige ligging ten opzichte van Amsterdam en de regio met agglomeratievoordelen als nabijheid van hoger onderwijs en arbeidsmarkt; • Karakteristiek stedelijk wonen (natuur, historie); • Groei van de bevolking en diversiteit in woningaanbod door woningbouwopgave;
• De voedselindustrie als economische specialisatie en profilering; • Een mogelijke toename van werkgelegenheid in zakelijke dienstverlening, wijkeconomie en creatieve industrie; • Gemiddeld meer huishoudens met inkomen in middengroepen; • Veiligheidsgevoel, sociale samenhang en leefbaarheid zijn gemiddeld goed; • Het maatschappelijke voorzieningenniveau is redelijk tot goed.
Opgave 1 Zaanstad is ook in de toekomst een vitale stad. Een stad waar kansen voor de talentontwikkeling van jongeren en volwassenen optimaal worden benut. De gemeente zet samen met haar partners in op meer effectiviteit in onderwijs en arbeidsmarkt.
Opgave 2 Zaanstad bouwt een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Niemand wordt uitgesloten, er is voor iedereen wat te doen. De gemeente investeert in kwalitatief goede maatschappelijkeen vrijetijdsvoorzieningen.
Opgave 3 Zaanstad blijft een sociale stad. Een stad waar bewoners elkaar gemakkelijk ontmoeten en waar betrokken bewoners leven. De gemeente stimuleert hiervoor ontmoeting, betrokkenheid en initiatieven in buurten en wijken.
Wijkgesprekken en conferentie
Wat vinden Zaankanters belangrijk op sociaal gebied? Om dat uit te vinden, zijn in 2007 en 2008 in Zaanstad diverse wijkgesprekken gehouden. In totaal hebben ruim duizend Zaankanters aan deze wijkgesprekken meegedaan. Zij hechten vooral belang aan: • Goede voorzieningen voor jongeren en ouderen; • Goede sportvoorzieningen; • Meer aandacht voor gevoelens van onveiligheid; • Integratie en participatie van bewoners; • Een grotere verkeersveiligheid. Vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties konden zich op 31 maart 2008 uitspreken tijdens de
conferentie ‘Perspectief op sociaal’ in het Zaantheater. Zij zetten vooral in op: • Wonen, samenleven en het voorzieningenniveau; • Onderwijs en de aansluiting met de arbeidsmarkt; • Vrijetijdsbesteding en de daarvoor benodigde infrastructuur. Globaal gaat het dus over prettig wonen en individuele ontwikkeling. De gemeente deelt deze wens en sluit daarop aan met de sociale ambitie van Zaanstad. Bewoners, gemeente en partners hebben hetzelfde beeld van wat belangrijk is voor de sociale kwaliteit van Zaanstad.
Sociale opgaven
De sociale ambitie, de sociale staat van Zaanstad, de trends en ontwikkelingen, de resultaten van de wijkgesprekken en de conferentie ‘Perspectief op sociaal’ leiden tot drie sociale opgaven voor de periode tot 2020. Opgave 1: Zaanstad is ook in de toekomst een vitale stad. Een stad waar kansen voor de talentontwikkeling van jongeren en volwassenen optimaal worden benut. De gemeente zet samen met haar partners in op meer effectiviteit in onderwijs en arbeidsmarkt. Dan gaat het bijvoorbeeld over maatregelen om schooluitval terug te dringen, afspraken met schoolbesturen over het verbeteren van de taal- en leerprestaties, de reïntegratie van uitkeringsgerechtigden naar de arbeidsmarkt en de inburgering van oud- en nieuwkomers. Deze sociale opgave geeft richting aan het jeugden onderwijsbeleid, het arbeidsmarktbeleid en het participatiebeleid van de gemeente Zaanstad. Opgave 2: Zaanstad bouwt een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Niemand wordt uitgesloten, er is voor iedereen wat te doen. De gemeente investeert in kwalitatief goede maatschappelijke- en vrijetijdsvoorzieningen. Goede voorzieningen op het gebied van onderwijs, sport en cultuur zijn belangrijke voorwaarden voor
talentontwikkeling en aantrekkelijke woonmilieus. Deze opgave geeft richting aan het beleid op het gebied van onderwijshuisvesting, sport, recreatie en cultuur. Een goede spreiding van zorg- en welzijnsvoorzieningen is noodzakelijk om alle inwoners in staat te stellen mee te doen in hun buurt en in de stad. Daarvoor worden nu Woonservicewijken gecreëerd en krijgt Centrum Jong, voor Jeugd en Gezin, meerdere vestigingen in Zaanstad. Opgave 3: Zaanstad blijft een sociale stad. Een stad waar bewoners elkaar gemakkelijk ontmoeten en waar betrokken bewoners leven. De gemeente stimuleert hiervoor ontmoeting, betrokkenheid en initiatieven in buurten en wijken. Door de individualisering staat de sociale samenhang in diverse wijken onder druk. Juist die samenhang is een belangrijke voorwaarde voor een prettige woon- en leefomgeving. Zaankanters geven dat zelf ook aan. De gemeente kan die samenhang niet ‘maken’, maar wel de voorwaarden scheppen. Door bijvoorbeeld de buitenruimte aan te passen, waardoor mensen elkaar gemakkelijker kunnen ontmoeten, leuke buurtactiviteiten te subsidiëren en vrijwilligers te ondersteunen. Deze opgave geeft richting aan het participatiebeleid en het beleid in het kader van de Wmo (Wet Maatschappelijke Ondersteuning).
Informatie en vragen Digitaal: www.zaanstad.nl voor de complete tekst van de sociale structuurvisie
[email protected]
Colofon Dit is een uitgave van de gemeente Zaanstad Oplage: 750 stuks Tekst: Henk Spee Eindredactie: Jeannette Nijboer en Carolina Kwakernaat Vormgeving: Two Do design, Zaandam Foto’s : Bart Homburg 1e druk, april 2009
