Sneller zelf ademen Foto: Flip Franssen

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 36 NUMMER 20 23 december 2011

Sneller zelf ademen Eén op de drie IC-patiënten komt moeilijk van de beademing af. Vanaf eind januari 2012 werpt het Radboud zich op als regionaal expertisecentrum. ‘Wij halen met onze IC-ambulance patiënten uit andere ziekenhuizen op, om vast te stellen waarom zij zo moeizaam ontwennen. Binnen drie dagen gaan zij terug met een diagnose en behandeladviezen.’ J anni e M e u s s e n

De longontsteking of de bloedvergiftiging is genezen en de patiënt mag van de beademing af. Bij één op de drie IC-patiënten lukt dat niet. ‘We proberen het de volgende dag opnieuw, en opnieuw... soms liggen ze hier na vier weken nog’, vertelt intensivist Leo Heunks. Tot voor kort werd niet naar de oorzaak gezocht. Heunks heeft vorig jaar een Weaning Centre in Amerika bezocht. ‘Daar gaan deze patiënten naartoe, zodat ze niet langer een duur IC-bed bezetten. Tot mijn verbazing ontbrak het zelfs daar aan visie.’

Pagina 3 Megaverhuizing geslaagd. In totaal werden 181 patiënten verhuisd

2012: radboud bundelt energie

Pagina 4 Nieuwjaarsreceptie op 5 januari om 15.00 uur in Radboudauditorium

Foto: Flip Franssen

‘Weet je de oorzaak dan kun je gerichter handelen, was onze logica. Wij hebben ze in kaart gebracht en erover gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Critical Care.’ Het kan aan de longen en luchtweg liggen, aan de hersenen (depressie) of aan een slecht werkend hart. Of het diafragma, de spier die de ademhaling aanstuurt, is aangedaan. Soms spelen er hormonale problemen. Het vaststellen van die oorzaken is heel complex, volgens Heunks. ‘Daarom hebben we hier een ontwenningskernteam geformeerd, uniek in Nederland. Via een onderzoeksgroep uit Canada hebben we geavanceerde apparatuur naar hier gehaald en een technisch geneeskundige aangetrokken. We kunnen nu via een maagsonde scherpe diagnoses stellen én gericht ingrijpen. Werkt het hart niet goed of is er een tekort aan stresshormoon, dan kun je medicatie toedienen. Bij ademspierzwakte kan de patiënt onder begeleiding van een fysiotherapeut deze spieren trainen. Bij slikproblemen halen we de logopedist erbij. We constateren ook eerder, als iemand nóóit van de beademing zal afkomen, doordat bijvoorbeeld een zenuw is beschadigd. Dan kun je sneller overgaan op thuisbeademing.’ In een half jaar tijd heeft het Radboud goede resultaten geboekt. Fijn voor de patiënt, die hierdoor sneller herstelt. Ook zorgverzekeraars zijn enthousiast, want iedere kostbare IC-dag telt. ‘We hebben inmiddels een speciale unit ingericht. Nu nog voor de regio, maar we willen deze expertise landelijk gaan uitbouwen.’  n Op de foto het ontwenningskernteam: vlnr. afdelingshoofd/intensivist Hans van der Hoeven, technisch geneeskundige Jonne Doorduin en intensivist Leo Heunks.

Pagina 5 Afscheid prof.dr. Frans Corstens. “Het geluk is met de stoutmoedigen”

Pagina 6 Herdenkingsdienst ouders van overleden kinderen. Menslievende zorg in optima forma

ra d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

Verbeterd

En verder...

Noodknop voor vitaal bedreigd kind Met één druk op de knop staat een compleet team op de SEH paraat voor het vitaal bedreigde kind. Altijd binnen vijftien minuten, vaak zelfs binnen vijf minuten.

deren hebben minder reserves en glijden sneller af dan volwassenen. Daarom is er op de SEH naast de knoppen voor reanimatiezorg en traumazorg een rode alarmknop speciaal voor vitaal bedreigde kinderen.

Vitaal bedreigd. Als kinderen op de Spoedeisende Hulp komen met een ernstige bedreiging in een van de vitale functies (luchtweg, ademhaling, circulatie en bewustzijn), telt elke minuut. Astma, een luchtweginfectie, een epileptische aanval, uitdroging, een ingeslikte knikker. Van alles kan de oorzaak zijn van de vitale bedreiging. Hoe dan ook, er moet snel gehandeld worden, want kin-

Oproepcircus. Met één druk op de knop wordt het hele oproepcircus in gang gezet. De dienstdoende arts-assistenten bellen de achterwacht. Vervolgens is er binnen vijftien minuten een compleet team op de SEH om zorg te verlenen aan het kind. Dit team bestaat uit een kinderintensivist, kinderanesthesist, anesthesiologie­verpleegkundige, kinderarts, SEH-arts en SEH-verpleegkundige. Snel ter plaatse. De noodknop is in 2009 geïntroduceerd. Student Yvonne Schabos deed onderzoek naar de effectiviteit ervan. Daaruit blijkt dat de noodknop voor vitaal bedreigde kinderen goed ingeburgerd is in het dagelijkse werkproces. Van het SEH-personeel heeft 83 procent de knop al eens gebruikt. En het blijkt dat het team áltijd binnen vijftien minuten ter plaatse is, in tweederde van de gevallen zelfs binnen vijf minuten. Kwaliteit. Schabos nam een enquête af onder het personeel van de SEH, de Kinder-IC en Kindergeneeskunde dat te maken heeft met de noodknop. Ruim tweederde vindt dat de kwaliteit van zorg verbeterd is door de noodknop. Ruim 80 procent voelt zich er prettig bij dat de juiste zorgverleners snel kunnen worden opgeroepen om het kind te helpen.  GM

Foto: Frank Muller

Kunst, colofon, agenda Huisstijldocumenten, nieuwjaarsreceptie, kandidaatsstelling UMC-raad, In Memoria Operatie luchtwegaandoening, wetenswaardig Mensen Patiëntveiligheid, het betoog Ethiek, academische zorg dichtbij

Colofon Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen en Gijs Munnichs. Aan dit nummer werkten mee: Marten Dooper, Flip Franssen, Erik de Laat, Paul van Laere, Frank Muller, Jurgen Schelhaas, Daan Van Speybroeck en Marc van Teeffelen. E-mail: [email protected], telefoon: 024-3617261 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Product­groep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat. Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023 5714745, e-mail: zandvoort@ bureauvanvliet.com Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 024-3615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 20 januari 2012.

agenda 10 januari: van 15.00 tot 18.00 uur vindt er een kwaliteitsmiddag van het Stafconvent plaats op het Poliplein Q-gebouw, begane Grond. Thema social media in de zorg: een vruchtbare combinatie? Bedoeld voor medisch specialisten, AIOS en contactpersonen “Kwaliteit” van afdelingen. Zie voor info en inschrijving agenda op intranet.   12 januari: Het symposium operating the future: patiëntgedreven interventies. Het is geen “luister- of toehoorsymposium”, maar een “meedenksymposium”. Om de ambitieuze bouw- en inrichtingsplannen die het Radboud heeft ontwikkeld kritisch tegen het licht te houden. Aanvang 09.00 uur in het auditorium (route 296). Meer informatie: zie intranetagenda

kunst

16 januari: Feestelijke opening van de nieuwe voorgalerij van het Anatomisch Museum, van 18.15 tot 19.00 uur.   Met medewerking van prof. dr. Paul Smits, prof.dr. Dirk Ruiter en anderen. Van 19.00 tot 21.00 uur is er een vraaggesprek rondom “Geneeskunde en literatuur” met Anna Enquist over haar nieuwste boek De Verdovers. Interviewer is drs. Cathy van Beek. Meer informatie en inschrijving: zie agenda op intranet.

Oecumenische vieringen

Ernest Pignon-Ernest, Mort de la Vierge, Naples, 1990.

Het doet onwennig aan rond kerstdag over de dood te schrijven, om via een kunstwerk ermee geconfronteerd te worden. Gelukkig komt Maria er in voor, zij het niet bij haar bevalling maar op haar sterfbed. Haar afbeelding is ontleend aan het vroeg zeventiende eeuwse schilderij van Caravaggio dat zich in het Louvre, Parijs, bevindt. De kunstenaar, Ernest Pignon-Ernest, heeft Maria uit het geheel geïsoleerd en haar op ware grootte – de grootte van het oorspronkelijke doek, tevens de grootte van een mens –, nagetekend op ordinair papier. Zoals hij vele jaren na elkaar heeft gedaan, trok hij ook nu met deze tekeningen naar Napels om ze in de nacht van Witte Donderdag op Goede Vrijdag zonder toestemming op de gevel van een kapel in een smalle straat in het hart van de stad te plakken. Niet zomaar een stad, niet zomaar een plek, maar zeer zorgvuldig uitgekozen voor deze tekening: daar paste Maria, omdat iedere dag vlakbij twee oude vrouwtjes er hun handeltje kwamen drijven. Terwijl ze geen bijzondere aandacht voor Maria hadden, en ook niet voor elkaar, zorgden ze er niettemin

voor dat Maria niet helemaal alleen was. Hier wordt niet verbloemd dat wie sterft alleen is, alleen moet gaan. Daarom heeft de foto die van het tafereel genomen is, een bijzondere intense uitstraling die zich verspreidt over de ruimte van de straat en over de foto. De uitstraling wordt versterkt door het feit dat de eeuwig jonge Maria sterft, terwijl de oude vrouwen verder leven. De breekbaarheid van het bestaan is goed voelbaar: de zwart-wittekening gemaakt op vergankelijk papier degradeert met de dag maar integreert zich meteen in haar doorleefde omgeving. Het is op het moment dat alle “bestanddelen” met elkaar scherp in dialoog zijn, dat Ernest Pignon-Ernest zijn foto heeft genomen. En woordeloos zegt deze laatste ons veel over leven en dood. Daan Van Speybroeck

2

Ook familie en naasten zijn van harte welkom! Kerstavond, zaterdag 24 december 19.00 uur, in het personeelsrestaurant (route 535) Oecumenische Kerstviering. Voorgangers ds. Richart Huijzer en ds. Anneke de Vries. Jongeren verzorgen het vervoer van patiënten naar de viering. Na de viering is er koffie/thee met kerstbrood. Als u op uw kamer meeviert kunt u de viering beluisteren via tv-kanaal 35 en indien u dat wenst de communie ontvangen. Eerste kerstdag, zondag 25 december, 10.30 uur, in het stiltecentrum (route 566). Meditatieve bijeenkomst met liederen en verhalen, ook uw eigen kerstverhaal kunt u meebrengen en vertellen. O.l.v. ds. Anneke de Vries: voor deze bijeenkomst kunnen we helaas geen vervoer regelen. U kunt uw verpleegkundige vragen u te brengen. Zondag 1 januari 2012 (zoals op andere zondagen), 10.00 uur, in het personeelsrestaurant (route 535), oecumenische viering, voorgangers Pastor Jack de Groot en Helene Lammers, geestelijk verzorger i.o.

2 4 9 10 11 12

ra d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

Het Verhuis Commando Centrum op de onderverdieping van het R-gebouw. Via overzichten en volgsystemen werd hier élke verhuizende patiënt gemonitord. Vanaf het moment waarop de patiënt de oude kamer verlaat tot hij of zij de nieuwe kamer heeft bereikt.

Een IC-patiënt wordt naar de nieuwe IC-kamer gebracht. Er zijn 48 IC-bedden overgegaan naar de nieuwbouw. Voor de verhuizing van elke IC-patiënt is drie kwartier uitgetrokken, de verhuizing van een reguliere patiënt gebeurde in een kwartier. Foto’s: Frank Muller

Megaverhuizing geslaagd Het was een megaoperatie, gepland van minuut tot minuut. Op 10, 11 en 12 december zijn in totaal 181 patiënten verhuisd naar de nieuwbouw in P-West en R. Een fotoverslag van drie drukke, maar succesvol verlopen verhuisdagen.

Militairen stonden op diverse posten van de verhuisroute om aan het Verhuis Commando Centrum door te geven of patiënten er inderdaad goed langsgekomen zijn.

De megaverhuizing genoot volop media-aandacht. SBS6 interviewt een patiënt. Ook TV Gelderland en RTL4 besteedden in hun nieuwsbulletins aandacht aan de verhuizing.

Bestuursvoorzitter Melvin Samsom spreekt een dankwoord uit aan de medewerkers van de Koninklijke Landmacht. 120 militairen hielpen mee met de verhuizing.

Iedere afdeling evalueerde na afloop hoe de verhuizing verlopen is. Op de foto: Erik Backus (Koninklijke Landmacht), Eric van Leeuwen (hoofdcoördinator patiëntenverhuizing) en Jacqueline de Boer (Projectbureau Nieuwbouw).

Bestuurslid Cathy van Beek verwelkomt een patiënt in de nieuwbouw.

3

in ra b e d rijf d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

Verhuisd of nog verhuizen

Zorg dat patiënten en bezoekers u kunnen vinden Zo’n tweehonderd patiënten zijn de afgelopen weken van oud naar nieuw verhuisd en dat gaat de komende maanden door. Het nieuwe poliplein wordt in januari bijvoorbeeld in gebruik genomen. Veel routenummers zijn daarmee veranderd of veranderen binnenkort. Het is belangrijk patiënten en bezoekers daarover goed te informeren. Uitgebreide informatie hierover staat op portal.umcn.nl/verhuizing. Er zijn nieuwe bereikbaarheidsfolders gemaakt, waarop de plattegrond is bijgewerkt met de nieuwe gebouwen en de namen en routenummers van medische afdelingen die zijn verhuisd of gaan verhuizen. Het schetst het eindplaatje, dat echter pas medio 2012 volledig van toepassing is. Afdelingen die met het nieuwe routenummer worden vermeld maar nog niet zijn verhuisd, moeten daarom met stickers en op andere manieren hun patiënten en bezoekers informeren over de actuele situatie en locatie. Meer informatie hierover is beschikbaar bij de verhuiscoördinatoren. De oude bereikbaarheidsfolder is ook nog te bestellen, maar deze voorraad is bijna op. Raadpleeg portal.umcn.nl/verhuizing voor uitgebreide informatie. Hier staan bijvoorbeeld ook instructies om persoonsgebonden gegevens te wijzigen in de huisstijlcorrespondentie. En, vergeet in alle hectiek niet de digitale handtekening in Outlook aan te passen. JvdL

UMC-Raad

Kandidaten gevraagd Bent u nauw betrokken bij onderzoek en onderwijs binnen het UMC St Radboud? Hebt u duidelijke ideeën over de manier waarop deze taken binnen een UMC moeten worden uitgevoerd? Zou u uw geluid graag laten doorklinken tot op het niveau van de Raad van Bestuur? Dan is het lidmaatschap van de UMC-Raad iets voor u! In verband met de tussentijdse verkiezingen in februari 2012, zoekt de UMC-Raad nieuwe leden voor drie kiesgroepen, te weten: • A 2 (leden wetenschappelijke staf, chirurgisch/ beschouwend/ondersteunend) 1 zetel • A 4 (leden wetenschappelijke staf uit niet-klinisch specialismen ) 1 zetel • B2 (arts-assistenten, junioronderzoekers, onderzoekers in opleiding en postdocs) 3 zetels De UMC-Raad is, evenals de OR, het Stafconvent en de VAR, een advies- en medezeggenschapsorgaan. Met als doelstelling het bewaken en bevorderen van een geïntegreerd beleid en kwaliteit op het gebied van de kerntaken onderwijs, opleiding en onderzoek. De UMCRaad spreekt slechts dán over patiëntenzorg als er een direct verband is met onderwijs en/of onderzoek. Kandidaten kunnen zich tot en met 5 januari a.s. aanmelden bij de secretaris van de UMC-Raad, mw. mr. Trude Exterkate door een kandidaatstellingsformulier in te vullen. Deze is op te vragen bij het secretariaat en eveneens te vinden op de website van de UMC-Raad. De kandidaten zullen medio januari 2012 bekend zijn. Stemmen is vervolgens mogelijk tussen 30 januari en 16 februari 2012. Meer informatie op intranet: http:// portal.umcn.nl/organisatie/umc-raad.

I n m e moriam

I n m e moriam

prof . d r . H . A . D . W a l d e r

Ben de Man

Emeritus hoogleraar Neurochirurgie Op 9 december 2011 is overleden prof.dr. Fons Walder, grondlegger van het Neurochirurgisch Centrum Nijmegen en van 1970 tot 1986 hoofd van dit centrum. Na zijn opleiding tot neurochirurg startte hij in 1956 zijn neurochirurgische praktijk in het Canisiusziekenhuis in Nijmegen. Enkele maanden later kreeg hij een parttime-aanstelling aan de Katholieke Universiteit en werd neurochirurg in het Radboudziekenhuis. Gedurende zeven jaar was hij de enige neurochirurg in de regio Nijmegen, maar desondanks wist hij tijd te vinden voor experimenteel en klinisch onderzoek naar de toepassing van de bevriezingsmethodiek in de neurochirurgie, op welk onderwerp hij in 1966 promoveerde. In 1969 werd Fons Walder benoemd tot lector in de neurochirurgie en vond een functionele integratie van de neurochirurgische afdelingen van het Radboud en het Canisius plaats waardoor het Neurochirurgisch Centrum Nijmegen ontstond. Fons verkreeg in 1970 van de SRC het opleiderschap in de neurochirurgie. Hij was opleider van drie Nederlandse en drie Indonesische neurochirurgen. In 1974 werd hij benoemd tot hoogleraar. Zijn interessegebied was de vasculaire neurochirurgie. Hij was zeer betrokken bij zijn patiënten. Of hij nu dienst had of niet, het was niet ongebruikelijk dat hij ‘s avonds nog even langs ging bij de door hem geopereerde patiënten. Fons was zowel nationaal als internationaal actief in de neurochirurgische wereld. In mei 1979 organiseerde hij als lid van de Société de Neurochirurgie de Langue Française het 29e jaarcongres. In de World Federation of Neurosurgical Societies vervulde hij de functies van treasurer en vicepresident. Vanwege zijn grote inzet voor de neurochirurgie wereldwijd werd hij benoemd tot Honorary President van de WFNS. Fons heeft niet alleen grote veranderingen in de neurochirurgie meegemaakt, maar leverde ook een bijdrage aan de vooruitgang van het specialisme. Hans van der Spek.

Social media

Radboud meeste invloed op Twitter De top 100 van ziekenhuizen en ziekenhuismedewerkers met de meeste invloed op Twitter telt vele Radboudmedewerkers. Het Radboud bezet zelfs de bovenste drie posities. Onbetwiste Twitterkoning is Lucien Engelen: de directeur REshape staat op nummer 1. Op de tweede plek gevolgd door webredacteur Frederique Nagtegaal van de productgroep Communicatie. Gynaecoloog Bertho Nieboer, op Twitter beter bekend als dokter Bertho, bestiert de derde plek. Voor de dummy’s onder ons: Twitter is een sociaal medium op internet waarop je in 140 tekens berichten

Op 23 november is Ben de Man, op de leeftijd van 56 jaar, overleden. Hij was vanaf 1986 senior research­ analist op het Researchlaboratorium Heelkunde. Ruim drie jaar geleden is hij ziek geworden en hebben wij van dichtbij zijn dappere maar uiteindelijk tevergeefse strijd meegemaakt. Steeds als hij terug leek te keren waren we blij en als het weer slechter leek te gaan waren we bedroefd en velen waren dat met ons. Want Ben was al sinds 1975 in dienst van de faculteit en hij had een enorm netwerk binnen onze organisatie. Hij kwam op veel laboratoria en ondersteunende diensten en ook zijn lidmaatschap van onderdeelcommissies maakte dat hij voor veel medewerkers een bekend gezicht was. Binnen ons researchlaboratorium nam hij een centrale plaats in. Voor alle onderzoekers was hij een vraagbaak en een begeleider. Iedereen waardeerde hem om zijn rust, zijn gelijkmatigheid, zijn gevoel voor humor en zijn vermogen om praktische problemen op te lossen. In de loop der jaren heeft hij velen zien gaan en komen. Er is geen onderzoeker die niet met plezier met hem heeft samengewerkt. Dit blijkt elke keer weer uit de dankwoorden in de vele proefschriften waaraan hij heeft meegewerkt. Twee karakteristieke citaten: ‘De wijze waarop jij me van begin tot eind begeleid hebt getuigt van grote klasse’, en: ‘Met de rust en liefde voor jouw vak en voor de dieren, ook de proefdieren, ben je een voorbeeld voor velen’. Ben was een buitenmens die hield van de natuur waar hij heel veel van wist. Dat kwam en komt tot uiting in en rond zijn huis in Langenboom, waar in de loop der jaren talloze sociale bijeenkomsten van het lab hebben plaatsgevonden met Ben als kloppend hart. Wij allen koesteren die herinneringen en zullen hem enorm missen. Wij wensen Jacqueline en de jongens heel veel sterkte met de verwerking van dit verlies. Thijs Hendriks, hoofd Researchlaboratorium Heelkunde Kees van Laarhoven, hoofd afdeling Heelkunde

kunt verzenden. Sinds kort houdt de website www.ictzorgen.nl bij wie in de zorg de grootste invloed heeft op Twitter. Om dit te bepalen is gekeken naar de zogeheten Kloutscore van de twitteraars. Dit is een samengestelde score van onder meer het aantal berichten dat iemand verstuurt en het aantal volgers dat iemand heeft. Het account van het UMC St Radboud staat op moment van schrijven (16 december) op de veertiende plek. Hiermee is het het eerste UMC in de top 100 en het tweede zieken­huis, na het Máxima Medisch Centrum. In ons UMC zijn steeds meer medewerkers actief op Twitter. Veel berichten die zij de wereld in sturen gaan bijvoorbeeld over ontwikkelingen in de zorg en nieuws uit het Radboud, maar Twitter is ook een medium om privégerelateerde zaken te delen met de buitenwereld.  GM

Jaarwisseling

Vuurwerkbrillen De afdeling Oogheelkunde verkoopt beschermbrillen tegen vuurwerk. Ze kosten 2 euro per stuk. Er zijn ook brillen speciaal voor kinderen. Tijdens de vorige jaarwisseling zijn er in Nederland 251 gevallen geregistreerd van oogletsel, veroorzaakt door vuurwerk. In zestien gevallen heeft dit geleid tot een blind oog.  Waar en wanneer? Verkoop: polikliniek Oogheelkunde, route 400 maandag 19 december t/m zaterdag 31 december

Beste collega’s, Een nieuw jaar staat voor de deur. Dat betekent voor velen van ons: even een adempauze, gezamenlijk terugkijken op mooie resultaten en energie opdoen om er weer tegenaan te gaan. Onze missie voor 2012 is om op volle kracht, met gebundelde energie, waar te maken waar het UMC St Radboud voor staat. Oftewel: aan ieder die op ons een beroep doet, alle mogelijke zorg, aandacht, hulp, kennis en kunde bieden die we met elkaar kunnen leveren. In patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs. We willen het nieuwe jaar graag samen met u welkom heten tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van het UMC St Radboud. U bent allen van harte uitgenodigd op donderdag 5 januari vanaf 15.00 uur in het Radboudauditorium. Laat u inspireren en verrassen!

Opbrengst De opbrengst gaat naar de Algemene Nederlandse Vereniging ter Voorkoming van Blindheid.

namens de raad van bestuur, Prof. dr. Melvin Samsom, voorzitter.

4

int ra e rvi e w d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

‘Het geluk is met de stoutmoedigen’

Zijn studietijd meegerekend omspande Corstens carrière aan het UMC St Radboud bijna een halve eeuw.

Vorige week donderdag hield prof.dr. Frans Corstens, vicevoorzitter en decaan van de Raad van Bestuur, zijn afscheidsrede. Zijn studietijd mee­ gerekend omspande zijn carrière aan het UMC St Radboud op een haar na een halve eeuw.

M art e n Doop e r

Veel mensen binnen het Radboud kennen u als iemand die zijn mening niet onder stoelen of banken steekt. Dat hebt u niet van een vreemde, vertelde u in uw afscheidsrede. ‘Dat klopt. Aan het einde van mijn middelbare schooltijd maakte ik kenbaar dat ik in Nijmegen geneeskunde wilde gaan studeren. Kort daarop werden mijn ouders en ik ontboden bij de toenmalige decaan. Die legde met veel omhaal van woorden uit dat een studie geneeskunde er voor mij niet inzat. Ik was immers aan een rolstoel gebonden. Tegen mijn ouders zei hij dat zij hun centen wel beter konden besteden. Mijn moeder antwoordde: ‘Hoe wij onze centen besteden maken we zelf wel uit!’, en verliet de kamer. Drie maanden later begon ik in Nijmegen met mijn studie Geneeskunde. U bent binnen het Radboud werkzaam geweest als arts, onderzoeker en bestuurder. Welke hoedanigheid beviel het beste? ‘Eerlijk gezegd heb ik me in de bestuursfuncties het meest senang gevoeld. Niet dat ik het als arts en onderzoeker niet naar mijn zin had; integendeel. Maar het besturen ligt me, heb ik ervaren. Ik heb een brede belangstelling, kan goed zien wat goed en niet goed gaat. En ik heb de ambitie om dingen te veranderen als ik vind dat het beter kan. Als voorzitter van het Stafconvent ben ik altijd zeer kritisch geweest ten opzichte van de toenmalige Raad van Bestuur. Met name over de organisatie van het UMC. Ruim drie jaar na het beëindigen van dat voorzitterschap werd ik tot mijn stomme verbazing gevraagd de functie van vicevoorzitter en

decaan op me te nemen in de Raad van Bestuur die onder leiding van de net aangetreden Emile Lohman als taak had de organisatie van het UMC grondig onder handen te nemen. Ze dachten zeker: ‘Hij heeft altijd staan roepen dat het anders moet. Laat hij het nu maar eens waarmaken. Ik moet zeggen, ik kijk met bijzonder veel genoegen op de afgelopen vier jaar terug.’ En, heeft u het waar kunnen maken? ‘Ik heb natuurlijk niets in mijn eentje kunnen veranderen. We hebben als Raad van Bestuur gezamenlijk dingen weten te realiseren. Daarbij merkten we al gauw dat onze neuzen dezelfde kant uit wezen. Terugkijkend constateer ik dat er een cultuuromslag in het Radboud heeft

‘Onderneem zelf actie als je ervan overtuigd bent dat het nuttig is’ plaatsgevonden. Er staat nu een organisatie waarin de eindverantwoordelijkheden duidelijk zijn en waarin de toewijzing van financiële middelen transparant is. De mensen die in het Radboud werken weten daardoor waar ze aan toe zijn. En als je het goed doet, wordt dat ook zichtbaar gewaardeerd. Zo komen onderzoekers die voldoen aan nauwkeurig omschreven kwaliteitscriteria

5

Foto: Frank Muller

in aanmerking voor een Principal Investigator-status en extra onderzoeksgeld. Dat heeft aantoonbaar geleid tot meer kwaliteit in het Nijmeegs onderzoek. Het aantal publicaties in toptijdschriften is gestegen en er wordt meer geld verworven via de 2e, 3e en 4e geldstroom. Analoog hieraan hebben we in het onderwijs de Principal Lecturerstatus in het leven geroepen om de kwaliteit van het onderwijs verder te verhogen. Ik denk dat ik mag zeggen dat het Radboud er qua onderzoek en onderwijs nu beter voor staat dan vier jaar geleden.’ Zijn er ook dingen niet gelukt? ‘Toen ik begon als decaan heb ik voor mezelf een lijstje gemaakt dat ik pretentieus mijn “vernieuwingsagenda” noemde. Veel van de zaken die daarop stonden zijn inmiddels gerealiseerd. Wat nog niet gelukt is, is de bouw van een tweede Researchgebouw. Ook kan er volgens mij nog meer ingezet worden op talentscouting. Kijk daarbij vooral naar de persoon, en niet naar de afdeling waar zo iemand zou moeten werken. Kwaliteit is overal inzetbaar.’ De titel van uw afscheidsrede luidt ‘Fortuna audaces adiuvat’, ofwel “het geluk is met de stoutmoedigen”. Bent u stoutmoedig? ‘Ik vind dat als je een goed idee hebt, of vindt dat iets beter op een andere manier gedaan kan worden, je niet lijdzaam moet blijven wachten totdat iemand je om je mening komt vragen. Onderneem zelf actie als je ervan overtuigd bent dat het nuttig is. Door stoutmoedig te werk te gaan kun je het geluk als het ware een beetje jouw kant uit sturen. Een voorbeeld: halverwege de jaren tachtig schreef ik op eigen initiatief een notitie over hoe mijns inziens binnen het ziekenhuis beter omgegaan kon worden met radionucliden voor medisch gebruik. Ik pleitte ervoor deze activiteit geheel onder te brengen bij een nieuw op te richten afdeling Nucleaire Geneeskunde. Ik bood het ongevraagde rapport aan aan de betrokkenen en tot mijn grote verbazing werd de afdeling korte tijd later daadwerkelijk opgericht en werd ik benoemd tot hoofd ervan. Stoutmoedig betekent voor mij ook van de gebaande paden durven afwijken. Zoals mijn moeder toen zij het voor mij opnam toen ik geneeskunde wilde studeren.’ n

r ra e portag e

Twee keer per jaar organiseren afdelingen van het Radboud een herdenkingsdienst voor ouders van overleden kinderen. Een ontroerende, indrukwekkende avond die door medewerkers wordt gedragen en door ouders ingevuld. Menslievende zorg in optima forma.

N e l l e k e Dinni s s e n Een verlies van een kind draag je altijd met je mee. Ook bij een zwangerschapsafbreking.

Verlies van een kind verzwijg je Het licht is gedempt en er klinkt pianomuziek in de Hippocrateszaal. Er zitten 32 ouderparen die het afgelopen jaar één of meerdere kinderen hebben verloren. Een aantal moest al vóór de geboorte afscheid nemen van hun kind, anderen van hun baby, peuter, kleuter

of puber. Sommige ouders hebben liedjes, gedichten, foto’s en video’s ingestuurd. Een moeder komt naar voren en leest een eigen gedicht voor. Dan klinkt er muziek. Ouders pakken elkaar vast als hun lied klinkt of hun kind op het scherm verschijnt. De anderen leven mee en zijn zichtbaar geroerd: het verdriet van de ander is ook hun verdriet. Stil verdriet dat je doet beseffen hoeveel leed achter zo’n verlies schuilgaat. Een aangrijpende, maar vooral ook een waardige avond, opgezet door Radboudmedewerkers die onzichtbaar aanwezig zijn. Een stevige man komt naar voren en dankt allereerst alle medewerkers van het Radboud die betrokken zijn geweest bij de behandeling en de begeleiding van hun overleden kind. Guus (16) wordt plotseling uit hun leven weggerukt. Het is acht uur ’s ochtends als een harde gil de familie Van Huet doet opschrikken. “Vette koppijn”, schreeuwt hun zoon. Vader, moeder en broer Sam rennen naar de douche waar Guus wankelend op zijn benen staat. De ogen al gesloten. Peter en Marion van Huet bellen direct 112, praten op hem in en beginnen met reanimeren, maar bloed en slijm belemmeren dat. Binnen korte tijd arriveert een huisarts, gevolgd door de ambulance en niet veel later de traumaheli die op het speelpleintje landt. Het dorpje Lobith is in rep en roer. ‘Het is een hechte gemeenschap die voor ons veel betekend heeft en nog steeds’, vertellen Peter en Marion. ‘Binnen no time was het huis stampvol. Vrienden waren direct bij ons. We konden het amper bevatten.’ Na een half uur reanimeren besluit het ambulancepersoneel dat Guus direct naar het Radboud moet. ‘Aan hun gezichten zagen we meteen dat het er niet best uitzag. Dat zeiden ze ook.’

Je kunt het Later bleek dat Guus op Hyves had aangegeven donor te willen worden. Hij heeft met zijn alvleesklier, lever en twee nieren een man van 43 en een van 61 kunnen helpen.

De familie kijkt de opstijgende helikopter na en wordt door de politie met loeiende sirenes, dwars tegen het verkeer in naar het Radboud gereden. ‘Sam vond het stoer’, vertelt Marion. ‘Hoe harder, hoe beter.’ De

6

Spoedeisende Hulp vangt de familie Van Huet op, waar ze horen dat Guus een ernstige hersenbloeding heeft. De artsen hebben weinig hoop, maar gaan desondanks opereren. ‘Geef hem een dikke kus, zei de arts nog. Ze hebben ons nooit valse hoop gegeven.’ Als Guus van de operatiekamer komt, schrikt de familie zich wezenloos van de batterij apparatuur waarop hij is aangesloten. ‘Tegelijkertijd hadden we hoop. Waar kon hij beter zijn dan hier.’ De familie wijkt niet van zijn zijde. Later op de dag loopt Sam door het ziekenhuis waar hij een computer ziet staan. Hij vraagt of hij erachter mag en leest onverwacht op Hyves veel steunbetuigingen. ‘Sam komt overstuur terug: “Guus kan het halen”, snikt hij. Iedereen op Hyves zegt: “Guus je kunt het”.’ De familie blijft bij Guus en overnacht in het Ronald McDonaldhuis. ’s Ochtends om zes uur staan ze weer aan zijn bed. En dan valt ‘s avonds de genadeklap: ‘In het slechtnieuwsgesprek horen ze dat Guus het niet gaat redden’, vertelt Peter met gebroken stem.‘Jouw Guus zal er nooit meer zijn. En dit aan Sam vertellen. Zoiets gaat je door merg en been. Ze waren twee handen op een buik.’

Donatie Na tien minuten vraagt de arts of ze over orgaandonatie hebben nagedacht? ‘De vraag kwam snel, maar heel respectvol. Neem de tijd, het hoeft niet, zeiden ze. ‘Gedrieën keken we elkaar aan en dachten: Guus zou het gewild hebben, hij was een sociaal dier.’ De familie kijkt met bewondering terug hoe integer hulpverleners handelden. Hoe alles door transplantatiecoördinatoren zorgvuldig werd uitgelegd. In aanwezigheid van de familie werden verschillende tests gedaan om zeker te weten dat Guus hersendood was. Peter en Marion beseffen achteraf met hoeveel zorg ze omringd waren. En hoe dankbaar ze zijn voor de foto’s en handafdrukken die van Guus werden gemaakt. Dat ze de tijd kregen om afscheid te nemen, samen met familie en vrienden. (zie brief in kader)

ra d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

We noemen je naam De herdenkingsdienst is een initiatief van medisch maatschappelijk werkende Rinie van den Boogaart die meteen gehoor kreeg bij de Dienst Geestelijke Verzorging en Pastoraat (DGVP). Samen met Wim Smeets, hoofd DGVP zette ze een herdenkingsdienst op, voorafgegaan door gespreksgroepen. ‘In dit stukje nazorg hebben wij menslievendheid vormgegeven. Alleen een dienst vonden wij te weinig, we wilden ook dat ouders hun verhaal konden doen bij lotgenoten’, vertelt Van den Boogaart. ‘Het gaat om de ontmoeting en heeft geen therapeutisch doel.’‘Het zijn de verhalen die ouders met elkaar verbindt’, aldus Smeets. Hij klopte met dit initiatief aan bij de Raad van Bestuur, die dit met volle overtuiging steunde en onderstreepte dat deze menslievende zorg past in haar missie en dat er

Foto: Paul van Laere

e niet De laatste test, de apneutest is het uur van de waarheid. Tien minuten krijgt Guus volle zuurstof, dan zes minuten niet meer. Komt er geen reactie, dan is Guus daadwerkelijk overleden. Guus reageert niet. Voor de uitname van de organen krijgt hij opnieuw zuurstof. ‘Gek’, zegt Marion, ‘het voelde voor ons als een bonus. Guus was weer even terug.’ Later bleek dat Guus op Hyves had aangegeven donor te willen worden. Hij heeft met zijn alvleesklier, lever en twee nieren een man van 43 en een van 61 kunnen helpen.  n

‘Ouders krijgen vaak te horen dat de omgeving wel klaar is met hun verdriet’ op alle afdelingen van het kinderziekenhuis aandacht voor moet zijn. Toevallig was medisch maatschappelijk werkende Danielle Voskuilen ook bezig met een dergelijke bijeenkomst voor Prenatale Diagnostiek. ‘Ouders die moeten kiezen voor wel of geen zwangerschapsafbreking, omdat hun kind een ernstige afwijking heeft of niet levensvatbaar is, staan voor een moeilijke keuze’, aldus Voskuilen. ‘Dat het hier niet om een lichtzinnig besluit gaat, beseft de omgeving vaak niet. Het komt regelmatig voor dat ouders te horen krijgen dat de omgeving wel klaar is met hun verdriet. Maar een verlies van een kind draag je altijd met je mee.’ ‘Ouders willen niet dan hun kind verzwegen wordt’, zegt Wim Smeets. ‘Evenzeer niet bij een zwangerschapsafbreking.’ “We noemen je naam”, heet de herdenkingsdienst. ‘Die naam brengt hun kind weer even dichtbij’, zegt Smeets.

Hij benadrukt dat de dienst een ritueel is, niet religieus en zeker geen tranentrekker. Helene Lammers begeleidt de dienst. Zij heeft van alle inzendingen van ouders een aaneengesloten programma gemaakt met gedichten, muziek, foto’s en video’s. Aan het eind noemt ze de namen van de overleden kinderen. Ouders komen een voor een naar voren en steken een kaars aan. Smeets: ‘Dan zie je dat de gezichten van ouders een eigen unieke kleur krijgen.’ ‘Het is hun geschiedenis, hun verhaal’, zegt Lammers. ‘De dienst is de erkenning van het kind, van het verlies én van het verhaal.’ Van den Boogaart wijst erop dat zo’n dienst ook voor hulpverleners belangrijk kan zijn. ‘Zij hebben vaak een intensieve periode meegemaakt met de ouders. Met zo’n bijeenkomst sluit je als hulpverlener iets af.’ Bij de avond is ook hoofd Educatieve Voorzieningen Mart Geven betrokken, evenals artsen. Dit keer is neonatoloog Djien Liem aanwezig. Medewerkers die de dienst bijwonen vinden het heftig, maar zijn heel positief. Hetzelfde geldt voor de ouders die de herdenkingsdienst in een enquête een 4,5 geven op een schaal van 5.  n

Bedankt medewerkers Lobith, 9 november 2010, Aan alle artsen, verpleegkundigen en overige medewerkers van de afdeling ‘Octopus’, Spoedeisende Hulp, en overige afdelingen die Guus en ons hebben bijgestaan. Geachte dames en heren, Op 13 oktober is onze zoon en broer Guus door een vreselijke hersenbloeding getroffen, en na grote inspanning van ambulance-, en helipersoneel, op de Spoedeisende Hulp van het Radboud terechtgekomen… Wij hebben drie bijzonder intensieve en emotionele dagen meegemaakt. Ondanks dat Guus op vrijdag 15 oktober is overleden, willen wij graag onze dank en bewondering uitspreken. Achteraf gezien beseffen wij hoe waardevol deze dagen voor ons en onze dierbare familie en vrienden zijn geweest. De beslissing op woensdag, om Guus een extra ‘kans’ te geven door toch te opereren en vervolgens te hopen op een wonder, heeft ons deze extra dagen gegeven. Hierdoor hebben wij op een rustige en goed geïnformeerde manier, moeten en kunnen accepteren dat er voor Guus geen herstel meer mogelijk was... Terugkijkend kunnen we dan ook alleen maar dank en bewondering uitspreken voor de geweldig goede en lieve verzorging, de persoonlijke aandacht voor Guus, voor ons, en in het bijzonder voor Sam. … De manier van informatie geven, ook slechtnieuws, ging steeds op een rustige respectvolle wijze waarbij in begrijpelijke taal werd gezegd wat er gezegd moest worden. Ook de wijze van vragen om en het informeren over het doneren van organen ging op een duidelijke en respectvolle manier… Het laatste afscheid van Guus was voor ons zeer emotioneel en schokkend, maar door de manier waarop we hierin zijn bijgestaan door de arts en verpleegkundige, blijft dit ondanks de medische handelingen een heel belangrijk en intiem moment voor ons... Wellicht is bovenstaande werkwijze vanzelfsprekend voor u; wij hebben het ervaren als bijzonder, kundig, persoonlijk en lief. Wij zien uit naar uw voorgestelde uitnodiging voor een bezoek van ons aan uw ziekenhuis. Met vriendelijke groeten, Peter, Marion en Sam van Huet

‘s Avonds valt de genadeklap: in het slechtnieuwsgesprek horen de ouders dat Guus het niet gaat redden.

7

Te huur aangeboden: Molenhoek Stiftstraat 35

VentureLab Twente zoekt ambitieuze ondernemers en bedrijven met groeipotentie!

Op loopafstand van station gelegen half-vrijstaande woning met aangebouwde garage en kantoor/ praktijkruimte. Indeling begane grond: hal, toilet, kelderkast, woonkamer voorzien van laminaat met schuifpui naar serre, keuken, bijkeuken en serre.

Kom naar de informatiebijeenkomst op woensdagavond 11 januari 2012 bij UMC St Radboud | Valorisatie, Nijmegen

w w w. r a d b o u d i n t o l a n g u a g e s . n l

Verdieping: 2 slaapkamers en badkamer. Zolder: voorzolder/cv ruimte en slaapkamer.

Taaltrainingen winter 2012

Huurprijs nader overeen te komen.

Dag- en avondcursussen NT2 • alle niveaus • met gratis intake

Inlichtingen: 06-53869511 of email: [email protected]

Korte intensieve cursussen: Spaans voor beginners Engels als voorbereiding op het IELTS-examen

Voor de persoonlijke aanpak

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Start trainingen: vanaf 9 januari.

FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Kijk voor meer informatie over deze of andere trainingen op onze website. E: [email protected] T: (024) 361 21 59

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

VentureLab Twente zoekt ambitieuze ondernemers en bedrijven met groeipotentie! Kom naar de informatiebijeenkomst op woensdagavond 11 januari 2012 bij UMC St Radboud | Valorisatie, Nijmegen

maakt deel uit van de radboud universiteit nijmegen

Miranda Willaert

Jeanette Millecam

Wie Waarborgt de 30 jaar ervaring van akkermans van elten log in op radboud.meeus.com of laat ons op het PiP uw voordeel berekenen! Medewerkers van UMC St Radboud kiezen bewust voor de beste verzekering, pensioen of hypotheek. Akkermans van Elten zet al dertig jaar deze mogelijkheden helder op een rij. En vanaf nu doen we dat onder een nieuwe naam, met een nieuw logo maar met de vertrouwde dienstverlening. Op het gebied van verzekeringen bent u bij Meeùs aan het juiste adres. Met heldere communicatie en realistische oplossingen die zijn toegesneden op uw situatie.

1165_UMC_adv_265x190.indd 1

Altijd bij u in de buurt én op de hoogte wat er speelt in de gezondheidszorg. Zo heeft Meeùs met UMC St Radboud een aantal collectieve financiële pakketten ontwikkeld die u veel voordeel bieden.

verzekeringen | Hypotheken | Pensioenen

- Tot 35% korting op uw privéverzekeringen - Korting op uw hypotheek - Deze kortingen blijven behouden bij uit dienst treden - Inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheidsverzekering

meer weten? Loop binnen bij het PIP (Personeels Informatie Punt) Of maak een afspraak T 026 400 12 11 (radboudlijn) E [email protected]

8

11/10/11 10:06 AM

on ra derzoek d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

wetenswaardig Promoties, oraties, afscheidsredes*

‘Een vriendin van mijn dochter had op internet gelezen dat artsen in het UMC St Radboud een operatie konden uitvoeren bij deze aandoening.’ Foto: Marc van Teeffelen

‘Ik zag mijn begrafenis al voor me’ In gedachten al bezig zijn met je overlijden en er dan achter komen dat in Nijmegen een genezende behandeling voorhanden is. Het overkwam mevrouw Zlata Ruiter-­ Martic uit Amersfoort. Er groeide een levensbedreigende tumor in haar luchtpijp.

M art e n Doop e r

‘Het begon met vaak hoesten en voortdurend buiten adem en benauwd zijn. Allergisch astma dacht de huisarts, maar de ‘puffertjes’ hielpen niet. Nadat ik tijdens het pannenkoekenbakken bijna stikte van de benauwdheid stuurde mijn huisarts me door naar de longarts in Amersfoort. Drie weken en een reeks van onderzoeken later, kreeg ik te horen dat het niet goed was. Door een tumor zat mijn luchtpijp voor ongeveer 90 procent dicht. Mijn longarts stuurde me door naar Nieuwegein. Daar konden ze via een laserbehandeling de tumor kleiner maken. Dat was volgens hem de enige optie. De arts in Nieuwegein maakte me al snel duidelijk dat laseren geen genezing zou opleveren. De tumor zou weer aangroeien. En als de tumor door de wand van de luchtpijp heen zou groeien, betekende dat het einde van het verhaal.’

Dolblij en woedend ‘Ik was in paniek. Wat nu? In gedachten zag ik mijn begrafenis al voor me. Ik wilde in ieder geval nog mijn familie in Kroatië een keer bezoeken. Een maand of vier nadat in Amersfoort de diagnose was gesteld, meldde een vriendin van mijn dochter dat ze op internet had gelezen dat artsen in het UMC St Radboud een operatie konden uitvoeren bij deze aandoening. Ik wist niet wat ik hoorde. Ik was enerzijds dolblij dat er mogelijk nog een behandeling voor me was en anderzijds woedend dat mijn longarts in Amersfoort me hierover niets had verteld. Hij wist dit blijkbaar niet. Ik heb meteen een mail naar prof. Marres in Nijmegen gestuurd en hem uitgelegd hoe het er met me voor stond. Hij nodigde me uit naar Nijmegen te komen en onderzoek wees uit dat een operatie bij mij inderdaad nog mogelijk was. De ingreep, die overigens samen met de revalidatie erna heel zwaar is, pakte goed uit. Ik ben helemaal genezen. Denken over de dood kon weer plaats maken voor denken over het leven.’

Zeldzame aandoening Het verhaal van mevrouw Ruiter-Martic is exemplarisch voor deze patiëntengroep, stelt KNO-arts prof.dr. Henri Marres. ‘Een ernstige vernauwing in de luchtpijp is een zeer zeldzame aandoening. Jaarlijks treft het in Nederland nog geen honderd patiënten. De vernauwing is meestal het gevolg van tumorgroei of de vorming van littekenweefsel na intubatie op de IC. Doorgaans gaat er flink wat tijd overheen voordat de juiste diagnose wordt gesteld. De klachten, vermoeidheid, hoesten en ademnood, wijzen namelijk eerder in de richting van longaandoeningen als astma en COPD. En de zeldzaamheid van de aandoening maakt dat er vaak niet aan wordt gedacht. In veel gevallen wordt de juiste diagnose pas gesteld als de patiënt amper meer lucht krijgt. En als de patiënten uiteindelijk bij ons aankloppen, zijn ze meestal de wanhoop nabij. Ze hebben de dood voor ogen.’

Goed samenwerken De behandeling van een vernauwing in de luchtpijp kan op een aantal manieren gebeuren. De luchtpijp

'In veel gevallen wordt de juiste diagnose pas gesteld als de patiënt amper meer lucht krijgt'

kan iets meer worden opgehouden door er een buisje (stent) in te plaatsen of de vernauwing kan tijdelijk bestreden worden met medicijnen of een laserbehandeling. Marres: ‘Als dit niet meer helpt is er eigenlijk nog maar één mogelijkheid. Een operatie waarbij het aangetaste deel van de luchtpijp wordt weggehaald, een trachea-resectie. De “schone” uiteinden van de luchtpijp worden vervolgens wat opgerekt en aan elkaar gehecht.’ Dat klinkt relatief simpel, ‘maar zo’n zware en ingewikkelde procedure kun je alleen goed

9

• Promotie drs. Sander Gaal, vrijdag 6 januari om 15.30 uur. Titel: Patient safety in primary care • Promotie drs. Annemarie Boleij, dinsdag 10 januari om 15.30 uur. Titel: Streptococcus gallolyticus and colorectal cancer: explorations at the host-pathogen interface • Promotie drs. Edwin Lamers, woensdag 11 januari om 15.30 uur. Titel: Nanostructured biomaterial surfaces in regenerative medicine. Controlling bone cell behavior and immune response • Promotie drs. Julia Hofstra, donderdag 12 januari om 10.30 uur. Titel: Optimizing management in membranous nephropathy • Promotie drs. Christian Gilissen, vrijdag 13 januari om 10.30 uur. Titel: Disease gene identification through next generation sequencing • Promotie drs. Justin Fransen, vrijdag 13 januari om 13.00 uur. Titel: Unraveling the autoimmune response in SLE. The role of apoptotic blebs and modified chromatin in the pathogenesis of systemic lupus erythematosus • Promotie Sebastian Voigt-Radloff, woensdag 18 januari om 10.30 uur. Titel: Cross-national transfer of community occupational therapy in dementia • Promotie drs. Gerwen Lammers, woensdag 18 januari om 13.30 uur. Titel: Novel approaches to regenerative medicine of the skin. Construction and comprehensive molecular analysis of collagenous biomaterials in vitro and in vivo • Promotie drs. Fidel Vos, donderdag 19 januari om 15.30 uur. Titel: Clinical impact of FDG-PET/ CT on the treatment of infection • Promotie drs. Esther Haagen, vrijdag 20 januari om 13.00 uur. Titel: Guidelines in IUI care. Implications for quality improvement * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2. Meer informatie: www. umcn.nl, Research, Science Agenda.

uitvoeren als alle betrokken specialismen hierbij goed met elkaar samenwerken’, benadrukt Marres. ‘Het is een ingreep die zich afspeelt op het snijvlak van de KNO, longziekten, cardio-thoracale chirurgie, anesthesie en intensive care geneeskunde. En bij de voorafgaande diagnostiek speelt de radiologie een belangrijke rol. Binnen al die disciplines moeten er artsen zijn die zich willen verdiepen in deze zeldzame ingreep. Alleen teamwork kan leiden tot het gewenste resultaat. In het Radboud is het gelukt deze samenwerking binnen het Centrum voor Centrale Luchtwegaandoeningen tot stand te brengen. Daardoor zijn wij het enige ziekenhuis in Nederland dat ruime ervaring heeft met deze ingreep. We hebben inmiddels een stuk of 100 patiënten op deze manier behandeld.’

Concentreren Waarom, zoals ook blijkt uit het relaas van de mevrouw Ruiter-Martic, dit levensreddende Nijmeegse werk niet overal bekend is, kan Marres niet goed verklaren. ‘De betrokken specialisten in Nederland zouden er van op de hoogte moeten zijn. We hebben er over gepubliceerd, we spreken er over op congressen en binnen de vakverenigingen en de behandeling staat vermeld op de webpagina van het Centrum voor Centrale Luchtwegaandoeningen. Desondanks waren het tot voor kort in veel gevallen de patiënten die het eerste contact met ons legden. Mogelijk speelt hierbij toch een rol dat het soms moeilijk is te accepteren dat een bepaalde ingreep elders wel mogelijk is en in je eigen ziekenhuis niet. Overigens pleiten wij ervoor dat deze specifieke ingreep in Nijmegen geconcentreerd blijft. Er zijn simpelweg te weinig patiënten om in diverse centra voldoende expertise op te bouwen.’ n

m e n s e n

radbode 20 - 2011

mensen D r. H a n s B u l t e n

Op 9 december was dr. Hans Bulten 25 jaar in dienst. Na zijn studie Geneeskunde en zijn opleiding tot patholoog, eveneens in het Radboud, werd hij in 1993 staflid met als aandachtsgebied de gynaecopathologie. Hij startte onderzoek naar de genetische achtergrond van het cervixcarcinoom, waar hij in 2000 op promoveerde. Hij werd vervolgens ook regionaal coördinerend patholoog voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Hij is momenteel verantwoordelijk voor de kwaliteit van de cytologie hiervan voor geheel oostelijk Nederland. De jaarlijkse symposia die hij met zijn team in Papendal organiseert (in 2011 de 13e!) worden goed bezocht en gewaardeerd. Hij heeft zich ontwikkeld tot een echte academische patholoog, die gewaardeerd wordt wegens zijn grote deskundigheid op het gebied van de gynecopathologie. Voorts heeft hij ruim tachtig publicaties op zijn naam en is hij nauw betrokken bij de opleiding tot cytologisch analist van de HAN. Sinds kort is hij één van de trekkers van Be Safe, een samenwerkingsverband tussen de afdelingen medische microbiologie, pathologie en gynaecologie, waarin preventie, screening en zorg rondom baarmoederhalskanker is geconcentreerd. We hopen nog lang profijt te hebben van zijn inzet en deskundigheid voor onze afdeling. Prof.dr. Han van Krieken

Lena Holtman-Bossers

Na een dienstverband van ruim 23 jaar als verpleegkundige op Verloskunde, gaat “onze” Lena per 1 januari 2012 van haar welverdiende FPU/Pensioenregeling genieten. In oktober 1988 kwam zij als oproepkracht/ declarant op de afdeling werken. Heel snel werd duidelijk dat haar hart bij de Verloskunde lag en volgde er een vast contract. In 1991 heeft zij de specialisatie tot Obstetrie en Gynaecologieverpleegkundige behaald, en sindsdien heeft zij zich dan ook altijd voor de volle 100 procent ingezet. Met haar expertise en ervaring in het begeleiden bij bevallingen heeft zij menig nieuwe collega aan de hand genomen, en heel

goed ingewerkt. Vanwege haar innemende persoonlijkheid dragen alle collega’s haar een warm hart toe. Wij zijn daarom ook héél erg blij dat Lena besloten heeft een nulurencontract op de Verloskamers aan te houden. Wij vieren haar afscheid op 19 januari, gezellig samen met alle collega’s en haar dierbaren uit huiselijke kring. Wij willen Lena hartelijk bedanken voor alles wat zij heeft betekend voor onze afdeling, en nog blijft betekenen…! Namens het team van Verloskunde, Marloes van Dalen, teamleider Verloskunde

zowel de transporten binnen als buiten het UMC St Radboud voor zijn rekening nam. Op 28 november had Johan zijn laatste werkdag en op 14 december heeft hij afscheid genomen van zijn collega’s. Wij wensen Johan alle goeds voor de toekomst en willen hem bedanken voor de fijne samenwerking. Hans Joosten Operationeel manager Logistiek

Tonny van Megen

Na een dienstverband van bijna 37 jaar neemt Tonnie van Megen afscheid als teamcoördinator Logistiek van de productgroep Logistiek & Services. Binnen de dienst Patiëntentransport waar Tonnie vanaf het eerste uur werkzaam is geweest, heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van deze afdeling. Van het met pen en papier registreren van transporten en het via de portofoon doorgeven aan de patiëntenvervoerders tot het volledig gedigitaliseerde transportsysteem I-Transport. Tonnie heeft ervoor gekozen per 1 januari 2012 te gaan genieten van zijn FPU. Wij danken Tonnie voor zijn humoristische en gedreven inzet en wensen hem veel gezondheid en geluk toe. 25 november heeft Tonnie afscheid genomen van zijn collega’s en besloten zijn afscheid in persoonlijk kring te vieren. Hans Joosten Operationeel Manager Logistiek

Peter Hoeksema

Na een dienstverband van bijna 30 jaar gaat Peter Hoeksema, logistiek medewerker productgroep Logistiek & Services, op 1 januari 2012 met FPU. Op 16 mei 1982 is hij gestart als magazijnmedewerker. Naast magazijnwerkzaamheden deed hij ook transporten van de wasserij. Na verloop van tijd groeide Peter uit tot de vaste chauffeur van het UMC. Peter kwam iedere dag weer met plezier naar zijn werk, wat ook tot uiting kwam in de uitvoering van zijn werk en zijn klantvriendelijke houding naar de klanten van de afdeling logistiek. Zijn gedrevenheid, passie en humor zullen we gaan missen. Op 9 december 2011 heeft hij samen met familie en collega’s zijn afscheidsreceptie gevierd in het personeelsrestaurant. Wij wensen Peter veel gezondheid en geluk toe. Hans Joosten, Operationeel Manager Logistiek, PG Logistiek & Services

Raymond van Wely

Johan Pauwelsen

Veertig jaar geleden trad Raymond van Wely in dienst. In 1972 begon hij als leerlingverpleegkundige B. In 1974, na het behalen van het verpleegkundig diploma B, startte Raymond op de afdeling Psychiatrie. In 1987 begon hij een verkorte opleiding tot verpleegkundige A, met positief resultaat. Hij is in dat jaar aangesteld op afdeling Abdominale – en Oncologische Chirurgie A30. Kenmerkend voor Raymond is zijn vakmanschap op met name Abdominaal chirurgisch gebied en op het terrein van de stomazorg. Op dit laatste vlak manifes-

Na een dienstverband van 34 jaar gaat Johan Pauwelsen, medewerker Logistiek, op 1 januari 2012 met FPU. Hij is 16 november 1977 begonnen bij de Schoonmaakdienst. Later is hij overgegaan naar de Beddencentrale waar hij ruim tien jaar werkzaam is geweest. Omdat Johan altijd de man was die een uitdaging in zijn werk zocht, heeft hij zich ontplooid tot allroundmedewerker binnen het magazijn. In 1999 heeft hij de overstap gemaakt naar de transport logistiek waar hij

teert hij zich ook de afgelopen jaren met veel plezier als stomaverpleegkundige op de poli Heelkunde. Zijn grote mate van betrokkenheid, inzet, klantgerichtheid, nuchterheid, collegialiteit, en enthousiasme zijn voor anderen een voorbeeld. We bedanken hem voor de samenwerking en zijn inzet de afgelopen jaren. Wij wensen Raymond ook de komende tijd veel succes en werkplezier toe in zijn functie als verpleegkundige binnen Heelkunde C5. Ter waardering bieden wij Raymond een receptie aan. U bent van harte uitgenodigd op woensdag 1 februari 2012, 16.30-19.00 uur, Beelkamer, Huize Heyendael. Namens alle medewerkers van verpleegafdelingen Heelkunde C5 feliciteren wij Raymond met dit jubileum. Jean-Pierre van Bergen (hoofdverpleegkundige verpleegafdeling Heelkunde C5).

Noud Hendriks

In november was Noud Hendriks, seniorverpleegkundige EOO, 25 jaar in dienst van het UMC St Radboud. In 1986 begon hij als invalkracht op de afdeling Interne geneeskunde. Dat duurde niet lang want snel daarna vond hij zijn stek op Hematologie. Deze afdeling heeft hij nooit meer verlaten. Aanvankelijk werkte Noud in de functie van verpleegkundige en vanaf juni 2004 werkt hij als seniorverpleegkundige. Noud is zeer betrokken bij het wel en wee van de afdeling met een goed oog voor kwaliteit en veiligheid. Hij heeft zitting genomen in talloze werkgroepen om de zorg rondom de patiënt, familie en voor de medici te verbeteren. Zijn huidige resultaatsgebieden “kwaliteit en beheer” zijn daar voorbeelden van. Noud is een fijne collega, als we iets niet weten lopen wij naar Noud en op de zijn kenmerkende manier staat hij ons dan altijd bij. Wij bedanken Noud voor zijn geweldige inzet en toewijding gedurende de afgelopen jaren en we hopen nog lang met elkaar samen te werken. We feliciteren Noud van harte met dit jubileum. We hebben dit inmiddels met elkaar gevierd. Namens alle collega’s van de afdeling Hematologie. Rob Wiegman, Verpleegkundig manager Hematologie.

Diny Kerkman

Ook voor de

mooiste “Ons tijdelijk thuis!”

Anti-Aging behandelingen

Jezuietenlaan 17 Nijmegen Vraagprijs: € 545.000,- k.k.

> > > > >

Op zeer bijzondere en rustige locatie nabij het centrum van Nijmegen gelegen royaal helft van een dubbel woonhuis met inpandige garage en nette sfeervolle achtertuin.

huidverjonging huidverstrakking huidpeeling rimpelreductie egale teint

eMatrix Elos Refirm Microdermabrasie Fractional Laser FotoFacial RF

Inhoud ca. 520 m3, perceel 268 m2, woonopp. 167 m2, 5 slaapkamers.

Hotel, appartementen & bungalows op slechts 10 km van het UMC St. Radboud w w w. d e z e v e n h e u v e l e n . n l

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

PRAKTIJK VOOR HUIDBEHANDELINGEN

Kijk op www.mediderm.nl of bel 0318 505065 voor een gratis consult

Kolmeijer Makelaars Nijmegen 024-3609552 [email protected]

Hoogwaardige huidbehandelingen en huidtherapie. Nijmegen - Arnhem - Ede - Veenendaal

te koop

Veerstraat 1 in Batenburg... Op een van de mooiste plekjes van Gelderland in het historische stadje Batenburg (bij Nijmegen) ligt op een perceel van 5100 m2, het unieke, riante en monumentale pand ‘Het Veerhuis’ uit 1894. De woning is voorzien van prachtige oude details en heeft een schitterend uitzicht over de uiterwaarden. In de tuin die direct grenst aan de Maas en ‘n kleine jachthaven voor de waterliefhebber vindt u ondermeer een vrijstaande garage met paardenbox.

Prijs op aanvraag ORANJESINGEL 58, 6511 NX NIJMEGEN T 024 382 00 00 [email protected] WWW.ACMVASTGOED.NL

10

Na vele jaren met lange dagen gaat Diny Kerkman, bestuurscoördinator van de Raad van Bestuur, het UMC St Radboud verlaten. In de achterliggende ruim dertig jaar heeft Diny als spil gewerkt in de ondersteuning van aanvankelijk de directie en later de Raad van Bestuur van het UMC St Radboud. De periode die gekenmerkt wordt door ‘Beter worden in het Radboud!’ beschouwt Diny als haar laatste grote en mooie klus. Zij vindt het nu tijd haar eigen agenda te gaan bepalen. Het UMC St Radboud heeft haar leren kennen als een laagdrempelige, stimulerende, open en attente persoonlijkheid en een zeer loyale en betrokken collega. We zullen haar grote kennis en inzicht in de organisatie en de cultuur van het Radboud node missen. Met veel warme gevoelens nemen we afscheid van haar. Op donderdag is er van 16.30 – 18.30 uur een receptie in Huize Heyendael. Prof. dr. Melvin Samsom Voorzitter Raad van Bestuur

ra b e too G d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

iedere patiënt altijd veilig Minder dan 2 procent decubitus in 2012? Op 8 november hebben we opnieuw de decubitusprevalentie in het UMC St Radboud gemeten. Cathy van Beek sprak tijdens de lunch de waardering uit van de Raad van Bestuur voor deze “tour de force”. Tevens benadrukte zij de noodzaak om patiënten te beschermen tegen vermijdbare complicaties. De UMC-brede resultaten zijn inmiddels besproken met experts, zorgverleners en leidinggevenden. Die gedachtewisselingen hebben geleid tot een aantal concrete actiepunten waar we ons het komende jaar op richten: tools, organisatie en cultuur.

Tools Er komt een update van de richtlijn decubituszorg: gebruiksvriendelijk en makkelijk toegankelijk via KWINT. Er komt een formulier om decubitus te registreren bij opname, ontslag en op belangrijke momenten tussendoor. Dit maakt het mogelijk om ook de incidentie te meten en daarmee de effecten van maatregelen op afdelingsniveau. De cijfers zullen op termijn als sturingsinformatie terug te vinden zijn in de Kwaliteitsmonitor. Ook de decubitusaandachtsvelders krijgen meer handvatten om hun rol op de afdeling goed in te vullen, bijvoorbeeld voor het opstellen en presenteren van casuïstiek in een multidisciplinair overleg.

Organisatie Dit laatste is ook meteen een bruggetje naar de organisatie van de decubituszorg. Het medisch afdelingshoofd is verantwoordelijk voor kwaliteit en veiligheid en daarmee ook aanspreekbaar op complicaties van de zorg. Tegelijkertijd mag verwacht worden dat ook verpleegkundigen hun rol en verantwoordelijkheid nemen. Daarbij is het van belang, zoals een van de medische afdelingshoofden opmerkte, dat de verpleegkundigen meer handelingsbevoegdheid krijgen. Bijvoorbeeld waar het gaat om het zelfstandig consulteren van een paramedicus of arts. De VAR en het Stafconvent gaan bekijken hoe dit is in te passen in de richtlijn. Hoe wordt het decubitusbeleid geborgd? Gedacht wordt aan een decubitus-adviesteam dat patiënten en professionals informeert en adviseert. Zo kan de decubituszorg een sprong voorwaarts maken.

Cultuur Dat verpleegkundigen meer handelingsbevoegdheid moeten krijgen, wil niet zeggen dat de arts zich niet meer druk hoeft te maken over decubitus op de afdeling, integendeel. Die 2 procent of lager gaan we halen, maar alleen als disciplines het belang van decubituszorg inzien. Ze moeten elkaar informeren en aanspreken op positieve maar ook negatieve resultaten. Dit kan bereikt worden door ernstige vormen van decubitus, categorie III en IV, te bespreken in een multidisciplinaire complicatiebespreking waar we van elkaar kunnen leren. Ook hoort decubituspreventie en behandeling van patiënten op de agenda in de patiëntenbespreking. We gaan voor minder dan 2 procent decubitus in 2012. Dat lijkt me een prima voornemen voor het nieuwe jaar. Erik de Laat, themaleider decubitus

Foto: Flip Franssen

Bijeenkomst mantelzorgers heeft meerwaarde ‘Het organiseren van bijeenkomsten voor de mantelzorgers van patiënten met een zeldzame aandoening heeft meerwaarde voor patiënt en maatschappij. Het hoort bij de zorg in een academisch ziekenhuis.’

HET BETOOG Recent organiseerde het ALS-Centrum Nijmegen, een expertisecentrum van de afdeling Neurologie en Revalidatie, voor de tweede keer dit jaar een avond voor mantelzorgers van patiënten met de dodelijke spierziekte Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS). Met aandacht voor gedragsveranderingen bij patiënten met ALS. Een minderheid van deze patiënten lijdt namelijk ook aan een vorm van dementie, waarbij gedragsproblemen op de voorgrond staan. ALS én dementie... laat dat eens op u inwerken. En toch, de stemming tijdens de avond is rustig, soms even emotioneel, maar vooral ‘prettig’. Er wordt geluisterd, er is discussie, veel interactie en support: ‘Onvoorstelbaar dat jij, als twintigjarige man, de zorg voor je vader op je neemt.’ Tijdens deze avond, die opnieuw ruim vijftig mensen trekt, dringt de essentie tot mij door: een academisch ziekenhuis met topreferente zorg en alle kennis in huis, mag mensen hierin niet alleen laten staan.

Mantelzorg Volgens de definitie zijn mantelzorgers: ‘Personen die onbetaalde zorg bieden aan familie, partner of vrienden vanwege een chronische ziekte, handicap of andere langdurige zorgbehoefte.’ Niet professioneel of formeel, maar onmisbaar. Volgens de statistieken zijn het vooral vrouwen met meerdere zorgtaken, veelal tussen 45-65 jaar en meestal familie (70 procent), soms vrienden (10 procent). Ze zetten zich gemiddeld achttien uur per week in. Bij een terminale patiënt met ALS en dementie, zo blijkt uit onderzoek, tot meer dan vijftien uur per dag! Méér dan vijftien uur per dag. Moeder Theresa en Florence Nightingale zouden hun hand er niet voor omdraaien. Maar moeder Theresa kreeg de Nobelprijs en Florence Nightingale een standbeeld en een museum in het hart van Londen.

Goud waard Mantelzorgers bieden belangrijke aanvullende zorg.

11

Hierover kan nauwelijks twijfel bestaan. Onderzoek heeft uitgewezen dat langdurige en intensieve mantelzorg een waarde van 7,7 miljard vertegenwoordigt, waarvan slechts een minimale fractie uit algemene baten wordt gefinancierd. Los van deze financiële belangen ervaren veel mantelzorgers voldoening aan het verlenen van zorg. En patiënten zullen zich voor een deel van de zorg ook veiliger voelen bij hun familie of vrienden dan bij een professionele hulp.

Ondersteuning belangrijk Ondersteuning van de mantelzorg is dus belangrijk, maar moet dit in een UMC? Om deze vraag te beantwoorden is het van belang te weten wat de mantelzorger wil. Vandaar dat mantelzorgavonden standaard worden geëvalueerd: wat is goed? wat kan beter? Goed blijkt het contact met andere families en om te zien dat je niet alleen staat. Goed is ook het kunnen uiten van je gevoelens zonder de angst te hebben de patiënt te kwetsen. Belangrijk zijn de inhoudelijke informatie en de praktische adviezen. En mantelzorgers kunnen hun zorgverleners informeel nog even aanschieten voor een vraag die is blijven liggen op het gewone spreekuur. Praktisch derhalve. Ongemakkelijk kan het zijn verhalen te horen waar je zelf “nog niet aan toe” bent. Het organiseren van onderling contact tussen verschillende familieleden/mantelzorgers van patiënten met eenzelfde zeldzame aandoening is moeilijk haalbaar buiten een expertisecentrum van een UMC. Daarom organiseren wij deze dagen. De kosten zijn te overzien en de baten zijn groot: mantelzorgers die elkaar verder helpen, minder telefoontjes, teamspirit, weten wat er speelt. Heel waardevol is het ook, een terugkoppeling te krijgen van het effect van je “spreekkameradviezen” op het dagelijkse leven van de patiënt en zijn naasten. Als ALS-Centrum hebben wij geleerd dat het organiseren van bijeenkomsten voor mantelzorgers een meerwaarde heeft, ook voor onszelf. Vergelijkbare initiatieven en plannen zijn er ook op andere afdelingen van ons ziekenhuis. En terecht. “Beter worden in het Radboud” is letterlijk genomen voor onze ALS-patiënten nog niet mogelijk. Maar het bieden van topreferente zorg, dat zijn wij aan onze stand verplicht. Jurgen Schelhaas Neuroloog

ra act ueel d bo d e 2 0 - 2 0 1 1

UMC krijgt eigen huisartspraktijk Een van die projecten is “de huisarts thuis in het ziekenhuis”. Lagro: ‘Hierbij gaat het erom dat de huisarts een rol krijgt in het ziekenhuis. Een ziekenhuis biedt specialistische ziekenhuisgeneeskunde. Wij willen daar huisartsgeneeskunde, met zijn karakteristieke generalistische benadering, aan toevoegen.’ Patiënten juichen een nauwere samenwerking tussen huisarts en ziekenhuis toe, weet Lagro. ‘Onderzoek laat zien dat patiënten het liefst willen dat de huisarts helemaal op de hoogte is. Ook voor de continuïteit van zorg is het ontzettend belangrijk dat de huisarts nauw betrokken is bij wat er in het ziekenhuis gebeurt. Als dingen niet goed gaan, zit het vaak in de overgang van of naar het ziekenhuis.’ Een tweede innovatief project betreft de diagnostiek. ‘Sommige ziekenhuisdiagnostiek kan ook in de eerste lijn gedaan worden. Denk bijvoorbeeld aan eenvoudige labmetingen of een gynaecologische echo. Onze locatie is ideaal om dat te verkennen. De specialisten zitten om de hoek, die kunnen er zonodig even bij komen zitten.’ Vanuit het ziekenhuis bestaat veel animo om met het UGC projecten op te zetten. ‘We zijn al van diverse kanten benaderd, bijvoorbeeld op gebied van kwetsbare ouderen. Je ziet nu al dat onze nabijheid vruchten afwerpt.’  n

Foto: Wil van Gerwen

Tussen huisarts en ziekenhuis gaapt van oudsher een kloof. Met het onlangs geopende Universitair Gezondheids Centrum (UGC) Heyendael – gevestigd op het UMC-terrein – wordt het gat letterlijk en figuurlijk gevuld. Initiatiefnemer prof.dr. Toine Lagro-Janssen: ‘Het is een droom die uitkomt.’

bijeenkomst. Haar enthousiasme is niet verwonderlijk. Als hoogleraar huisartsgeneeskunde én praktiserend huisarts verenigde zij haar academische activiteiten met het dagelijkse huisartsenwerk. Maar nu die Nijmeegse huisartsenpraktijk, waaraan naast Lagro nog drie huisartsen verbonden zijn, in zijn geheel naar het UMC is verhuisd, kan de samenwerking geïntensiveerd en naar een hoger niveau getild worden. Het gezondheidscentrum - gevestigd in de vroegere huisartsenpost aan de Gerard van Swietenlaan - is te beschouwen als de klinische poot van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, legt Lagro uit. ‘Precies zoals ook de andere UMC-afdelingen hun poli hier in huis hebben. Het zou toch vreemd zijn wanneer bijvoorbeeld de poli van de afdeling Cardiologie in de stad lag.’

Thuis in het ziekenhuis pa u l van l a e r e

De officiële opening van het universitaire gezondheidscentrum is net achter de rug, en prof.dr. Toine LagroJanssen blikt zeer opgetogen terug op de geïnspireerde

ethiek

Het UGC biedt allereerst de reguliere huisartsenzorg. Aan het centrum zijn ook een maatschappelijk werker en een psycholoog verbonden. ‘Maar omdat we een universitair centrum zijn, houden we ons tevens bezig met innovatieve projecten. Wij zijn er om nieuwe dingen te bedenken en uit te proberen. Vervolgens kunnen die innovaties hun weg vinden naar andere huisartspraktijken. Dit is een proeftuin voor de huisartsgeneeskunde.’

De opmerking over de vergeetachtigheid van het leven klinkt nog wat raadselachtiger. Vervelend om vergeten te worden door het leven, terwijl aan de dood geen ontkomen is. Vaak is de vraag gesteld of het ene wellicht te maken heeft met het ander. Veel mensen – in de

Van beginnen en ophouden “Het leven vergeet velen. De dood geen een.” Op het eerste gezicht vat de in Podwołoczyska geboren Duitse Schrijver Hermann Kesten (1900-1996) – vooral in de tweede helft van zijn aforisme – een wijsheid samen die de meesten van ons nauwelijks verrassend vinden: ieder mens gaat dood; het leven kan je missen. Toch is er wel een groot verschil tussen de zin: ‘Ieder mens gaat dood’ en het inzicht: ‘Ik ga dood’. Nadenken over leven en dood in algemene termen is zo moeilijk niet. Het komt pas dichter bij als we ons realiseren dat we ook een hoofdrol hierin spelen.

bezigheid en drukte van alledag – stellen het denken aan de dood uit. Er zijn echter tal van tradities, vooral religies, die aanmoedigen om al levende vooral het (eigen) einde niet uit het zicht te verliezen. De dood vergeet jou niet, vergeet jij dan ook de dood niet. Hier-

12

Kwetsbaar In Nederland heeft behalve het UMC St Radboud alleen het UMC Groningen een soortgelijk gezondheidscentrum als het UGC onder zijn vleugels. Uniek aan het Nijmeegse centrum is de bijzondere kennis op een aantal gebieden. Zoals de problematiek rond seksueel misbruik en geweld binnen gezin of familie. ‘Samen met de GGD en de Eerste Hulp zijn we nu bezig hiervoor een expertisecentrum op te richten’, vertelt Toine Lagro-Janssen. Een tweede kennisgebied is de zorg voor ongedocumenteerde patiënten, eveneens een specialiteit die is meegekomen vanuit de eerdere huisartspraktijk. Dat geldt tenslotte ook voor de zorg voor verstandelijk gehandicapten. In het UGC zullen twee hierin gespecialiseerde artsen spreekuur houden en ook adviezen en consulten geven voor andere artsen en hulpverleners. ‘Onze specifieke expertise is dus gericht op kwetsbare patiënten. Dat is onderdeel van ons visitekaartje.’

door worden we eraan herinnerd dat elk moment eenmalig en daarom waardevol is. Anderen halen hun schouders op. Epicurus, een filosoof uit de Griekse oudheid, betoogt dat de dood ons niets aangaat, en dat we er daarom ook niet bang voor hoeven te zijn: zolang ik er ben is de dood er niet; als de dood er is, ben ik er niet meer. Logisch is dit zeker juist. Maar wellicht is er toch meer samenhang tussen dood en leven dan deze logische redenering doet vermoeden. Ik zelf denk dat beginnen en het denken hieraan tenminste even belangrijk is als ophouden. Door iedereen die geboren wordt, is er een nieuw begin in de wereld. Omdat iedereen geboren is, is er een begin voor iedereen. Niet alleen het filosoferen over sterfelijkheid maar ook het denken aan ‘geboortelijkheid’, zoals de politieke filosofe Hannah Arendt het noemt, geeft de mens inspiratie en kracht tegen de vergeetachtigheid van het leven. Norbert Steinkamp