Slimme rechtenstudenten doen een BACHELORPLUS pag 18

Nr 16

24 april 2013 Bloemkool planten in je eigen buurt

De boze wereld dringt de biblebelt binnen

Letterenstudenten geven eerlijke voorlichting

De nieuwe rector houdt niet van zesjes

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Slimme rechtenstudenten doen een BACHELORPLUS pag 18

INHOUD

jaargang 60 — nr 16

VU NU

Wessel Groot wil dat we in onze eigen buurt onze eigen 6 groente verbouwen De biblebelt is geen eiland 10 meer Rechtenstudenten gaan de 18 diepte in Letterenstudenten ontpoppen 22 zich tot reporters En verder Online

4

Opinie: stadsdelen

8

Column: Gert Kwakkel

9

Brieven

15

Onderzoeksnieuws

16

Opinie: de Nutricia-ruzie

24

Column: Roos

25

Campus: de nieuwe rector

26

OR

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto StudioVU/Yvonne Compier

Een voorproefje op je toekomst? Ontdek je carrièremogelijkheden op werkenbijdeloitte.nl/cocktail Om te weten hoe het er binnen een topbedrijf aan toe gaat, hoef je helemaal niet naar buiten. Breng gewoon een bezoekje aan onze virtuele cocktailbar, waar je in een informele sfeer jouw carrièremogelijkheden bij Deloitte kunt ontdekken. Je maakt er onder andere kennis met (oud-) Deloitters die momenteel een mooie positie bekleden bij Deloitte of andere organisaties. Zij vertellen je graag meer over hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Dus zoek jij de beste start van je carrière? Begin eerst hier: werkenbijdeloitte.nl/cocktail.

Het volgende nummer verschijnt op 15 mei 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam [email protected] Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 [email protected] Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Nienke Stumpel (stagiair), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Donderdag 17 april 2013, 12.12 » De tuinonderhouders van de VU verplanten drie treurceders van het W&N-gebouw naar het Initium Foto studiovu/yvonne compier

© 2013. For information, contact Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

3

Monsterscore bij Rubicon-beurzen

Laatste nieuws

H

et is een monsterscore: maar liefst een kwart van de Rubiconbeurzen, die wetenschapsorganisatie NWO dit jaar uitkeert, gaat naar VU-wetenschappers. Vijf jonge wetenschappers krijgen een beurs om buitenlandervaring op te doen. Dat NWO dit jaar het aantal beurzen moest verlagen, trof de VU blijkbaar

Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › Blog: Hoe Zuid-Afrika de VU inspireert › Ze zijn weer thuis › Onderwijsinspectie neemt VU onder loep › Oude bomen, toch verplant

› VU onderaan in Keuzegids › Fictie schrijven is net seks… › Studenten eisen betaalbare masters › Martina Strusny exposeert tot eind mei › Enorme prijsverschillen tweede masterstudie › Studente slaapt tijdens experiment › ‘Sport is opzichtig discriminerend’ › Hoogopgeleide banger buitenshuis › Kamer beperkt proef met bindend studieadvies › Besluit reorganisatie UCIT toch opgeschort › Reorganisatie AMD gaat door, per 1 mei › Historie faculteit Wijsbegeerte beschreven › Olielek op campus › Leer de paus kennen › De ziekenhuizen gaan samen. En studenten en wetenschappers dan? › Monsterscore Rubiconbeurzen › BKR stelt studieschuld verkeerd voor › Skaters ontdekken de VU › ‘Lijnen heeft geen zin’

4

Ze zijn weer thuis

N

a een lange, min of meer vrijwillige, verbanning naar Uilenstede, is het college van bestuur weer terug op de campus. In de E-vleugel van het hoofdgebouw, tweede verdieping, zitten de bestuurders van de VU: college-

lid Bernadette Langius (foto), collegevoorzitter René Smit en per 1 mei ook de nieuwe rector Frank van der Duyn Schouten weer dichtbij het vuur. Studenten en medewerkers kunnen hen eindelijk weer direct aanspreken en even langs hun kamer lopen, als de bestuurders niet te druk zijn met besturen natuurlijk.

D

Beste master De allerbeste universitaire master van Nederland is nanoscience van de Rijksuniversiteit Groningen. Die deelt de derde plaats met control systems engineering van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Bij de hogescholen krijgt de Amsterdamse Hoge-

Debuut “Fictie schrijven is net als seks”, zegt alumnus en beginnend schrijfster Gemma Venhuizen. Lees het hele interview op: advalvas. vu.nl>nieuws>22 april

Lees ook het interview met Frank van der Duyn Schouten: ‘De nieuwe rector houdt niet van zesjes’, op pagina 26.

In de instellingenranglijst die 22 april in de nieuwe Keuzegids Masters is gepubliceerd, staat de Vrije Universiteit onderaan. Keuzegids het best van de ‘brede universiteiten’, terwijl de Open Universiteit bij de ‘specialistische universiteiten’ bovenaan staat.

twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas

Een moment vinden voor deze foto was bijvoorbeeld nog niet zo gemakkelijk: het overgrote deel van de week zijn ze op pad om de VU door deze roerige tijden te loodsen. (WV)

VU onderaan in Keuzegids e VU zit met haar score een halve punt onder de op één na laatste: de UvA. Maar er is ook goed nieuws: de VU levert wel twee van de beste masteropleidingen: de researchmaster economics en de master parallel and distributed computer systems. De makers van de gids benadrukken dat studiekiezers zich niet moeten blindstaren op de scores van hele instellingen. Maastricht scoort in de

Winnaars En de winnaars zijn: Nieke Elbers gaat aan de University of Sydney het effect vergelijken van twee verschillende Australische compensatiesystemen op de gezondheid van

school voor de Kunsten het meeste applaus. De hogescholen scoren sowieso goed met hun masteronderwijs. Bij de elf opleidingen die volgens de Keuzegids de beste beoordelingen krijgen van studenten en experts zitten zes hbo-masteropleidingen. Helemaal bovenaan staat de master typografie van Artez Hogeschool en op nummer twee molecular life sciences van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. (HOP)

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

verkeersslachtoffers. Martine Groen zal aan het University College London uitlopers van hersencellen bestuderen. Milena Lazova vertrekt naar het Amerikaanse Massachusetts Institute of Technology om DNA-verdubbeling van bacteriën te bekijken. Tjonnie Li wil bij het California Institute of Technology het inwendige van neutronensterren waarnemen. En Rita Sousa gaat de derde dimensie bestuderen aan de University of New South Wales. (FB)

De helft minder collegegeld

Photograppers.com

› Mogelijk minder geld voor Erasmusprogramma

niet. Veel topwetenschappers zijn ooit met een Rubiconbeurs begonnen. De beurs geldt als opmaat voor de prestigieuze Veni-, Vidi- en Vicibeurzen. Opvallend is dat de UvA maar één mager beursje binnen wist te halen.

Geneeskunde als tweede master kost aan de VU 15.000 euro aan collegegeld. Aan de Universiteit Maastricht 32.000 euro

T

ussen de prijzen voor tweede masters in Nederland zitten enorme verschillen. Het allerduurst uit zijn studenten die een tweede master geneeskunde willen doen aan de universiteit Maastricht: dat kost ze 32.000 euro aan collegegeld. De VU biedt haar master geneeskunde als tweede studie aan voor minder dan de helft: ‘slechts’ 15.000 euro. Ook bij andere studies zijn de prijsverschillen tussen universiteiten groot.

Bron: Keuzegids Masters Lees meer over de grote prijsverschillen bij tweede masters op: advalvas. vu.nl>nieuws>18 april. ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

Werkloos? De VU gaat heftig bezuinigen. Kom jij ook op straat te staan? advalvas.vu.nl>dossiers> Honderden banen weg bij dienstverlening

Arm? Welke studenten moeten het hoge instellingscollegegeld betalen? En kun je daar zelf nog iets aan veranderen: advalvas. vu.nl>tips&trucs>Help! Ik moet zoveel collegegeld betalen

online

(Re)tweets Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

@VUamsterdam 22-4_Nederland geeft minder aan goede doelen door economische crisis: http:// ow.ly/khEjd Na jaren van stijging is het bedrag dat Nederlanders in 2011 aan goede doelen hebben gegeven voor het eerst sterk gedaald. De economische crisis wordt ook hier zichtbaar, concluderen VU-onderzoekers in het rapport ‘Geven in Nederland 2013’. @van_elies 18-4_NWO succes rechtenfaculteit VU. Well done Kesteloo/Borgers! http://www. rechten.vu.nl/nl/nieuws-agenda/nieuwsarchief/2013/faculteit-ontvangt-nwo-beurs. asp … Matthias Borgers en Linda Kesteloo hebben van onderzoeksfinancier NWO een onderzoekstalentbeurs gekregen voor hun onderzoek naar de betrouwbaarheid van getuigenverklaringen. Linda Kesteloo is promovendus. Matthias Borgers, hoogleraar strafrecht, is haar begeleider. @StudentenraadVU 22-4_Heb jij al gestemd?! Breng deze week je stem uit voor de facultaire en voor de universitaire studentenraad en... http:// fb.me/23JyPv3IE Wil je meer inspraak bij je studie? Stem voor de studentenraad. Het kan nog tot donderdag 25 april 23.59 uur. @nvdv13 12-4_Wat een mooi artikel! Goed bezig! @ kellybrouwer02 @advalvas_vu In de vorige Ad Valvas vertelde Kelly Brouwer dat ze van Rotterdam naar Den Haag wandelt in de Nacht van de Vluchteling. @tamarazwaan 18-4_Al die jaren keihard gestudeerd en dan op je diplomauitreiking geen eten krijgen. Feed the beast bro @Molfers 21-4_Iedereen moet nu voor straf alle coupletten van het Wilhelmus uit hoofd leren en zingen ;)

5

in actie

Student bestuurs- en organisatiewetenschap Wessel Groot helpt mensen bij het verbouwen van eigen groente. ‘Hierdoor wordt de wijk socialer en de wereld duurzamer.’

student Wessel Groot

‘Volkstuinen 2.0 versterken de buurtwijk’

DOOR ZAHRA ASTITOU FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

J

e hebt een bijbaan bij een bedrijf dat tulpenbollen kweekt. Kom je uit een boerenfamilie? “Nee, hoewel ik wel één boer in de familie heb. Ik woon in een redelijk agrarisch ingestelde regio en vind het prettig dat ik in mijn werk met de natuur te maken heb. Dat voelt veel beter dan vakken vullen bij de buurtsuper. Het verdient ook veel beter. En als kind heb ik een moestuintje gehad, mijn ouders hadden daar een stukje grond voor beschikbaar gesteld in de tuin. Ik vond het fascinerend om mijn eigen aardbeien en aardappelen te kunnen kweken. Ik at dan ’s avonds lekker mijn eigen groente op. We kopen tegenwoordig van alles en vergeten bijna waar het vandaan komt.”

‘Sommige kinderen denken dat groente uit de fabriek komt’ 6

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

Als vrijwilliger werk jij via de stichting Enactus VU, sociaal ondernemerschap door studenten. Wat heb je daarmee? “Ik vind het belangrijk andere mensen te helpen. Actief zijn voor mens en maatschappij zit ook een beetje in de familie; mijn moeder werkt in de thuiszorg en mijn vader zit in de gemeenteraad, en beiden zijn actief als vrijwilligers bij sportverenigingen. Ik besef dat ik het getroffen heb; ik heb de mogelijkheid om te studeren, woon in een mooi dorp, heb leuke vrienden en heb een leuk privé- en sportleven. Maar ik kan me ook goed verplaatsen in de situatie van mensen die dat allemaal niet hebben, en dat raakt

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

mij. Het mooie aan sociaal ondernemerschap vind ik dat je mensen in hun kracht zet; je stelt middelen beschikbaar waardoor ze zelf hun eigen situatie verbeteren.” Het project Urban Greencourts sprong eruit voor jou. Waarom? “Ik kon uit meerdere projecten kiezen, maar met dit project had ik duidelijk meer binding. Het is opgezet door de organisatie Doe Groen. Ik vind het vooral leuk dat we zo’n grote groep mensen kunnen bereiken en helpen. In Utrecht was de pilot al succesvol. In Amsterdam zitten we nog in de opstartfase.” Wat houdt Urban Greencourts in? “Het zijn volkstuinen middenin een krachtwijk, waar de hele buurt samenkomt om een eigen stukje grond te verbouwen. Wij zorgen dat mensen hun eigen groente kunnen verbouwen. We hopen dat deze tuinen de sociale cohesie in de wijk versterken. We hebben voor onze pitch al een geldbedrag van 4.000 euro gewonnen, waarmee we het project nog beter kunnen ontwikkelen.” Dat klinkt goed. “Ja, en wij krijgen als onderdeel van de prijs ook begeleiding van een businessmentor van Heineken. Dat is heel belangrijk, want wij willen de mensen heel graag helpen, maar onze mentor herinnert ons telkens aan de harde businesskant. Dat we ook zakelijk moeten zijn, en dat er op een of andere manier ook een verdienmodel moet komen om het project draaiende te houden. Ons uiteindelijke doel is om het project over te dragen aan de wijkbewoners zelf.”

Wessel Groot

CV

1993 Geboren in Hoorn 2011 Vwo-diploma, Grootebroek 2011-heden Bestuurs- en organisatiewetenschap, VU 2012-heden Projectlid Urban Greencourts, Enactus VU 2012-heden Mede-eigenaar Trippin’ Entertainment 2012-heden Medewerker G. Zwart Bloembollen 2012-heden Actief lid CDAjongerenafdeling

Kun je de Greencourts ook gebruiken als schooltuinen? “De reguliere schooltuinen zijn meer gericht op het doen: je krijgt zaadjes en gaat zelf aan de slag. De Urban Greencourts daarentegen beschrijven wij als volkstuinen 2.0; die worden aangelegd op braakliggende terreinen in krachtwijken. Duurzaamheid staat centraal daarbij. Wij hebben een educatieplaats voor ogen waar we lessen geven over duurzaam voedsel en hoe je dat verbouwt. Wij willen niet alleen een schooltuin zijn, maar ook een volkstuin. We gaan er dus allemaal nét wat verder in.” Waarom wil je kinderen ook betrekken bij duurzaamheid? “Onze natuurlijke grondstoffen raken langzamerhand op. Voor onze kinderen is het van groot belang dat ze weten hoe ze hun eigen voedsel kunnen verbouwen. Dat ze beseffen dat ons eten niet vanzelfsprekend is. We leven nu in een consumentenmaatschappij. Ik schrik als ik hoor dat kinderen niet weten dat groente verbouwd wordt of dat melk van een koe komt. Er zijn kinderen die gewoonweg denken dat het allemaal van de fabriek komt.”

Meer info: enactusvu.wordpress.com; urbangreencourts.nl. Op woensdag 8 mei viert Enactus haar vijfjarig bestaan en neemt definitief afscheid van de oude naam Sife. Studenten zijn welkom van 14 tot 17 uur, VU-hoofdgebouw, zaal 06-A00. Reageren? Mail naar [email protected].

7

Politiek

opinie

column

Verbod op stadsdelen is zonde

Deelgemeenten kunnen de politiek juist dichter bij de burger brengen, vindt Rob de Greef.

R

ecentelijk is een wet tot stand gekomen die het gemeenten verbiedt om deelgemeenten in te stellen. Bij de komende raadsverkiezingen zullen de deelgemeenten definitief van het Amsterdamse en Rotterdamse toneel verdwijnen. Een gemiste kans. Het kabinet Rutte-II is namelijk eveneens voornemens om tot forse opschalingen te gaan komen. Gemeenten moeten op den duur minimaal 100.000 inwoners hebben. Voor die tijd worden ze tot samenwerking gestimuleerd. Kritiekpunt van de voorgestelde samenwerkingsvormen is altijd de gebrekkige democratische legitimatie, immers de gemeenteraad als volksvertegenwoordiging verliest een deel van haar sturings- en controlemogelijkheden. Met een gemeentelijke herindeling is dit probleem opgelost, maar een nadeel is het verdwijnen van de couleur locale: geen wijks- of dorpsgericht beleid door een volksvertegenwoordiging op wijks- of dorpsniveau. De deelgemeente zou daarvoor een wenselijk alternatief kunnen zijn. Immers, een deelgemeente kan binnen de grote gemeente een breed takenpakket krijgen. Dit was voor de toenmalige gemeente Rozenburg de aanleiding om als deelgemeente toe te treden tot Rotterdam. De nieuw ingevoerde wet maakt dit met één pennenstreep onmogelijk. Er blijven nog slechts bestuurscommissies over. De discussie is nu wat een dergelij-

8

ke bestuurscommissie nog mag. Anders gezegd: kunnen de deelgemeenten feitelijk blijven bestaan? Het antwoord daarop is nee. Met name ten aanzien van de verordenende bevoegdheid (de bevoegdheid om lokale algemene regels vast te stellen) en de financiële bevoegdheden (het budgetrecht) worden de mogelijkheden verregaand beperkt. Daarmee worden de bestuurscommissies tot ‘decentrale’ uitvoeringskantoren van de centrale stad die slechts beperkt eigen beleid kunnen voeren. Het vormgeven van de couleur locale kan dus niet meer geschieden door eigen lokale volksvertegenwoordigers en bestuurders, maar moet plaatsvinden bij de centrale stad. Het concept van politiek dicht bij de burger wordt daarmee uitgehold. Het kabinet heeft blijkbaar een voorkeur voor regionale uitvoeringskantoren met indirecte legitimatie waarbij de burger steeds meer op afstand komt. De politiek kan natuurlijk ook te dicht bij de burger staan. Cliëntisme moet worden voorkomen. Maar de (opgeschaalde) gemeenteraden zijn mans genoeg om zelf te bepalen of en wanneer daarvan sprake is. Ondertussen rijst de vraag of bestuurscommissies nog wel gekozen moeten worden, want er moet bij verkiezingen wel iets te kiezen zijn. Verkiezingen impliceren een mate van beleidsvrijheid, die met de nieuwe wet nu juist grotendeels onmogelijk wordt. Gelet daarop zou de wetgever moeten heroverwegen om toch een vorm van deelgemeentelijk bestuur mogelijk te laten. Nu wordt het kind met het badwater weggegooid. De mogelijkheid om deelgemeenten in te stellen had kleinere gemeenten nu juist over de streep kunnen trekken om tot herindeling te komen.

Rob de Greef is docent/onderzoeker staats- en bestuursrecht aan de VU. Reageren? Mail naar [email protected]. nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

Gert Kwakkel hoogleraar neurorevalidatie

S foto StudioVU/Riechelle van der Valk

DOOR ROB DE GREEF BEELD BAS VAN DER SCHOT

De meetbus is onmisbaar

amen met mijn onderzoeksteam ontving ik afgelopen jaar een Europese subsidie (ERC Advanced Grant) om veranderingen in hersenactivatie door middel van elektro-encefalografie (EEG) bij patiënten met een beroerte te onderzoeken. Het zogeheten 4D-EEG onderzoek vindt plaats in VUmc. Hiervoor onderzoeken we de longitudinale relatie tussen hersenactivatie en het klinisch herstel van arm-handvaardigheid. De komende jaren willen we vijftig patiënten volgen. Bij ieder gaan we dan in de eerste zes maanden na de beroerte vijf keer meten. Op zich lijkt dit haalbaar. Lastiger wordt zo’n meting als we een armrobot inzetten, die gedoseerd pols- en handbewegingen als het ware bij de patiënt oplegt. Maar door hersenactivatie met EEG en spieractivatie van de verlamde onderarm tegelijk te meten, kun je wel zicht krijgen op hoe beide signalen met elkaar zijn geassocieerd. Aardig bedacht, maar de uitvoering wordt nog lastiger wanneer blijkt dat patiënten zich voortdurend verplaatsen van ziekenhuis naar revalidatiecentrum, verpleeghuis of huis in een straal van

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

vijftig kilometer rondom Amsterdam. De aanschaf en De reguliere zorgverlening ombouw van een moet ongeacht het lopenbus zijn goedkoper de onderzoek gewoon dan het vervoer door kunnen gaan. De van patiënten metingen worden helemaal moeizaam als er slechts één armrobot voorradig is. Omdat de robot bijna 120 kilo weegt betekent dit praktisch dat alle patiënten voor het 4D-EEG-onderzoek naar de polikliniek moeten komen. Vanuit medisch oogpunt is het vijf keer in een half jaar verplaatsen van de patiënt van de instelling of zijn huis naar de polikliniek erg belastend en derhalve niet wenselijk. Bovendien is het vervoer nogal duur. Een rit met een ziekenauto kost al gauw enkele honderden euro’s. Gelukkig kreeg ik een lumineus idee: de tandartsbus! Vroeger kwam de tandarts met een bus voor de school rijden. Waarom zou ik nu geen meetbus kunnen invoeren? Na overleg met een autobedrijf uit Nieuw-Vennep blijkt het technisch vrij eenvoudig te zijn om een 5 meter lange en 2 meter 30 hoge bus geschikt te maken voor de 120 kilo wegende armrobot. Geluk bij ongeluk blijkt de

bouwer van de haptische robot net tegenover het busjesbedrijf op het industrieterrein te zijn gevestigd. Om ongewenste trillingen tijdens de experimenten te voorkomen, zal de bus worden voorzien van vier hydraulische stabilisatoren en een 25 meter lange haspel om de nodige stroom te kunnen tappen. Niet onbelangrijk: de aanschaf en ombouw van een bus blijken goedkoper te zijn dan het vervoer van patiënten. En nog een voordeel: rolstoelbusjes worden als gevolg van de bezuinigingen massaal te koop aangeboden. Gelukkig hebben wij bij het aannemen van promovendi naast de vanzelfsprekende excellentie en ambitie ook maar even naar een B-rijbewijs gevraagd. Wij zoeken alleen nog sponsoren uit het bedrijfsleven die hun logo op de zijkant van de bus willen. Inmiddels hebben de robotfabrikant en het autobedrijf al toegezegd. Dankzij de Facilitaire Campus Organisatie hebben wij ook een mooie parkeerplaats op het terrein van VUmc. Nu alleen nog de VU-griffioen erop en niet onbelangrijk: de goedkeuring van de medische toetsingscommissie.

Reageren? Mail naar [email protected].

9

Religie

wetenschap

De biblebelt breekt open

De reformatorische bevolkingsgroep kan de boze buitenwereld niet langer buiten de deur houden. Grote vraag is wat ze moet met nieuwe media en afvallige jongeren. DOOR Welmoed Visser foto’s rob bömer

D

e biblebelt was tot voor kort een hechte, gesloten gemeenschap. Kinderen gingen naar reformatorische scholen, ouders lazen het Reformatorisch Dagblad, stemden SGP en op zondag kwam iedereen elkaar tegen in de kerk, waar op hele noten werd gezonden en werd voorgelezen uit de Statenvertaling van de Bijbel. Zo was het en zo is het nog steeds, maar nieuwe media hebben deze overzichtelijke wereld opengebroken. Waar het nog

10

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

11

Religie

Refojongens in de wetenschap “Eigenlijk is dit hele onderzoek een voorbeeld van emancipatie”, vertelt Fred van Lieburg. “Allevier komen we zelf uit dat reformatorische milieu. Voor ons was het niet vanzelfsprekend om te gaan studeren.” Of ze nog iets hebben aan hun reformatorische achtergrond? “Je herkent het meteen bij elkaar”, zegt Johan Roeland. “Wat dat is? Ik kan het niet benoemen, maar we hoeven elkaar niets uit te leggen. Dat werkt heel prettig samen.” Voor de vier onderzoekers geldt dat ze zich in meerdere of mindere mate hebben losgemaakt van de reformatorische wereld. “Al kom je er nooit helemaal van los. Het zit in je”, zegt Maarten Wisse.

Biblewat? goed lukte om de televisie buiten de deur te houden, blijkt dat met internet en social media een stuk moeilijker. Scholen, ouders, dominees en maatschappelijke organisaties hebben het gevoel dat ze de greep kwijt zijn op hun gemeenschap en vooral op hun jongeren. Geweldsincidenten Alles is in beweging binnen de biblebelt. Vrouwen mogen sinds kort - in theorie - op de kieslijst van de SGP, traditionele opvattingen bijvoorbeeld over inenten zijn aan het verschuiven en de gemeenschap maakt zich zorgen over de

‘Er zijn zo veel succesvolle zakenmensen in deze gemeenschap’

uitstroom naar evangelische kerken, waar het geloof op een vrolijker en meer eigentijdse manier wordt beleefd. En dan zijn er problemen met jongeren: uit onderzoek blijkt dat ze meer alcohol drinken dan hun leeftijdsgenoten in de stad, en met name rond jaarwisselingen zijn er steeds weer geweldsincidenten in dorpen op de biblebelt, zoals Ede of Urk. Dit is des te opmerkelijker omdat refo’s doorgaans gezagsgetrouwe en geweldloze burgers zijn. Maatschappelijke organisaties zitten te springen om meer kennis over hoe ze om kunnen gaan met alles wat er op de gemeenschap afkomt. Duidelijk is dat de traditionele benadering van dingen verbieden en de gemeenschap afsluiten niet meer werkt. Maar wat dan wel? Vier VU-wetenschappers gaan hen bij die vraag helpen.

te gaan met het onderzoeksproject. De onderzoekers volgen overigens wel hun eigen agenda en blijven onafhankelijk. Het werk moet gebeuren met weinig financiële middelen en daarom met vooral afstudeerders als onderzoeker. Fred van Lieburg, hoogleraar geschiedenis van het Nederlands Protestantisme, gaat het project leiden. Somber mensbeeld Achter veel van de onderzoeksvragen ligt een fundamentele tegenstelling waarmee de reformatorische wereld te maken heeft: hoe verhoudt het sombere mensbeeld - de mens is onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad, zoals de Heidelberger Catechismus het formuleert - zich tot het moderne ideaal dat mensen autonome burgers zijn, die hun eigen weg wel vinden in onze maatschappij? “Er zijn zo veel succesvolle zakenmensen in deze gemeenschap. Dat is interessant, want als je denkt dat je tot niets goeds in staat bent, krijg je dat niet voor elkaar”, zegt Maarten Wisse, die dit spanningsveld als theoloog wil onderzoeken. “Misschien moeten we constateren dat refo’s op zondag loodzwaar zijn en de rest van de week een stukje minder.”

In Nederland zijn ongeveer 300.000 refo’s. Ze wonen voor het grootste deel in de biblebelt, een geografische band die diagonaal over Nederland loopt: van Overijssel via de Veluwe naar Zeeland. Ze zijn onderverdeeld in allerlei kerkgenootschappen, en stemmen voornamelijk SGP. Door buitenstaanders worden ze ook wel de zwartekousenkerk genoemd, een nogal verouderde bijnaam, vanwege de kleding van de vrouwen, lange rokken met donkere kousen eronder. Zelf noemen ze zich liever bevindelijk gereformeerden, waarbij bevindelijk inhoudt dat de gelovigen zich zondaars voelen en voelen dat ze alleen door het ervaren van de genade van God kunnen worden gered. De foto’s zijn gemaakt voor de zondagochtenddienst bij de Ichtuskerk in Soest. De personen op de foto komen niet in het verhaal voor.

De biblebelt heeft de naam erg ouderwets te zijn, maar is volgens Fred van Lieburg, hoogleraar geschiedenis van het Nederlands Protestantisme, niet eens zo oud. De lange rokken, gezangen op hele noten en de standpunten over vrouwen in de politiek doen zeer ouderwets aan. Ook refo’s zelf zien zich graag als directe erfgenamen van de calvinisten uit de tijd van de Reformatie. Toch is de refocultuur veel minder oud dan iedereen - inclusief de refo’s zelf - denkt. “In veel opzichten is de biblebelt niet ouder dan een jaar of veertig”, stelt geschiedenishoogleraar ‘Vóór de jaren Fred van Lieburg. “Vanaf zestig waren ze de jaren zestig en zeventig gewoon orthodox zijn scholen en andere protestant’ maatschappelijke organisaties zich gaan profileren als reformatorisch. Daarvoor waren ze gewoon orthodox protestant. Toen werd de biblebelt ook voor het eerst als aparte gemeenschap genoemd.” De reformatorische zuil is kortom zo oud als de dingen waartegen ze zich afzet: popmuziek, lang haar, losse zeden en een maatschappij zonder gemeenschappelijk geloof. Achterlopen De gedachte dat refo’s in hun ontwikkeling één of twee generaties achter de rest van Nederland aan lopen, bijvoorbeeld op het gebied van vrouwenrechten, is verleidelijk. Van Lieburg betrapt zichzelf ook af en toe op zo’n ‘historisering’, maar als je preciezer kijkt, zie je dat dat voor sommige dingen opgaat en voor andere juist niet. Daar wil Van Lieburg onderzoek naar gaan doen. En naar de historische wortels van mensen die zich nu reformatorisch noemen. Hebben hun voorouders het Volkspetitionnement van 1878 getekend, de eerste grootschalige petitie voor een school met de Bijbel, ondertekend door 300.000 Nederlanders? Het napluizen van al die gegevens is een enorm karwei, waar hij de hulp van studenten goed bij kan gebruiken.

Groot enthousiasme Eigenlijk was het de bedoeling van de onderzoekers om een NWO-subsidie te krijgen in het speciale religieprogramma ‘Samenleving onder spanning’, maar die liepen ze mis. Toen bij de presentatie van hun onderzoeksplannen bleek dat maatschappelijke organisaties uit de zuil zelf graag willen samenwerken met de universiteit, besloten ze om toch door

12

‘Refozuil bestaat maar veertig jaar’

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

Superhelden uit de Bijbel Refo’s nemen de Bijbel van kaft tot kaft letterlijk. Toch zijn dominees ook selectief en modern in hun keuze voor bepaalde bijbelverhalen, constateert theoloog Maarten Wisse. “Het Oude Testament is favoriet in de reformatorische kerk. Dat zullen gelovigen of dominees zelf nooit zo zeggen, want ze nemen de hele Bijbel serieus, maar je kunt het gewoon turven: er wordt vaker gepreekt uit het Oude Testament dan uit het Nieuwe.” Sommige verhalen komen vaker langs dan andere. Verhalen van David, Abraham, Jacob. “Prachtig zijn ze, met diepgang ‘Iedereen en drama en karakters herkent zich in waar iedereen zich in kan de karakters van herkennen. In veel preken David, Abraham ligt de nadruk op die en Jacob’ individuele herkenning. Eigenlijk is die benadering heel modern”, analyseert Wisse, “die bijbelfiguren zijn een soort superhelden geworden.” Ruimte voor interpretatie Wisse wil het bijbelgebruik van de reformatorische zuil in kaart brengen. Waarom gebruiken ze juist die teksten? Zou het ook kunnen om andere te gebruiken? Wisse: “Het selectieproces stuurt een religieuze traditie. Leg je bijvoorbeeld de nadruk op teksten waarin mensen zelf een keuze maken of waarin ze worden gekozen? Soms kan het heel nuttig zijn om erop te wijzen dat er naast de veelgebruikte teksten ook nog andere zijn. Op die manier kun je je aanpassen aan veranderingen in de wereld zonder abrupt te breken met het verleden. De katholieke kerk is daar heel goed in. Die zegt nooit: mensen vergeet wat we eerder hebben gezegd, vanaf nu zit het zo. Het is een continu proces van sturing en bijsturing. De reformatorische zuil beroept zich erop de Bijbel letterlijk te nemen. In kerken wordt de Statenvertaling uit 1637 gelezen. Omdat die het dichtst bij het origineel zou staan. Maar omdat de taal uit de Statenvertaling ver van ons af staat, laat dat juist ruimte voor interpretatie van de dominee.”

13

Religie

Positief of negatief opvoeden? Refo’s geloven dat de mens slecht is. Hoe zie je dat terug in de opvoeding van hun kinderen? Daarover gaat het onderzoek van historisch-pedagoog John Exalto. Het algemeen geldende opvoedingsideaal is dat je van kinderen autonome wezens moet maken, die zelf hun eigen weg zullen vinden in het leven. Maar als je gelooft dat kinderen van nature slecht zijn, kan zo’n opvatting alleen maar leiden tot verderf. Dan heb je tucht nodig en autoriteit om kinderen de juiste kant op te sturen. Toch ziet John Exalto dat niet terug in zijn onderzoek naar reformatorisch onderwijs. Hij schreef een boek over de geschiedenis van de Driestar, de reformatorische hogeschool in Gouda, waar docenten voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs worden opgeleid. “Die school is vooruitstrevend in haar pedagogische opvattingen. Aankomend docenten leren er om kinderen positief te benaderen.” Exalto wil zijn onderzoek uitbreiden door op basis- en middelbare scholen te gaan kijken wat er daadwerkelijk gebeurt en als het lukt, ook in gezinnen. Hij vermoedt dat gezinnen in de biblebelt er een meer autoritaire opvoedingsstijl op nahouden dan in de ‘Ouders in de rest van Nederland, deels vanwege dat biblebelt voeden sombere mensbeeld. hun kinderen Exalto: “Het zou goed kunnen dat in dit meer autoritair opzicht een verschil is tussen hoe professionals met kinderen omgaan en hoe op dan in de rest ouders dat doen, maar of dat ook echt zo van Nederland, is, moeten we nog onderzoeken.” vermoed ik’ Mishandeling Het onderzoek richt zich in eerste instantie op grote pedagogische thema’s als gezag en vrijheid, individu en gemeenschap, maar heeft anderzijds ook heel praktische implicaties. Het is een vertrekpunt om met instanties uit het refowereldje in gesprek te gaan over opvoedingsgewoonten. Exalto richt zich niet specifiek op kindermishandeling, maar zegt wel: “Dat is inderdaad een van de zeer donkere kanten waar je kunt uitkomen, als je alleen maar uitgaat van het slechte in het kind.”

mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op [email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Het grote boze web De komst van het internet heeft de reformatorische zuil opengebroken. Refo’s zien het web als bedreiging voor hun jongeren. Terecht? Dat gaat antropoloog Johan Roeland onderzoeken.

Christelijke dogmatiek

“De televisie hebben ze redelijk buiten de deur weten te houden, maar met internet en social media is dat veel lastiger”, vertelt Roeland. “Reformatorische instanties, scholen en ouders zijn bezorgd. Wat doen onze jongeren toch op Facebook en Twitter? vragen ze zich af. Komen ze in contact met verderfelijke standpunten, geweld, porno?” Eerder deed Roeland onderzoek naar het gebruik van moderne media bij evangelische jongeren. “Die zijn juist heel actief op sociale media”, vertelt hij. “Ze gebruiken ze als bindingsmiddel en om te evangeliseren. Refo’s zijn veel terughoudender.” Een belangrijk verschil is dat evangelicals internationaal ‘Komen ze in georiënteerd zijn, terwijl contact met de refowereld erg op de verderfelijke eigen kleine gemeenschap standpunten, is gericht. geweld, porno?’ “Maar ook daar is de netwerksamenleving niet meer tegen te houden”, vertelt Roeland. “Mensen leven niet meer in één hechte gemeenschap, maar hebben een breder netwerk aan contacten, ook in de biblebelt.” Voor reformatorische opvoeders is dit juist reden tot zorg. Hierbij speelt het sombere mensbeeld weer een rol: wie gelooft dat de mens geneigd is tot alle kwaad, houdt jongeren liever verre van het internet, waarop alles te vinden is wat God verboden heeft. Roeland wil onderzoeken wat refojongeren doen op internet en met wie ze contact hebben. Gaan ze vooral om met jongeren uit hun eigen kring? Bespreken ze religieuze onderwerpen? Verschilt dit voor verschillende opleidingsniveaus? De achterliggende vraag is hoe je jongeren zo kunt opvoeden dat ze in de digitale wereld verstandige keuzes zullen maken. “Er is grote behoefte aan kennis daarover bij scholen en maatschappelijke organisaties uit de refowereld”, zegt Roeland, “die zien in dat ze het niet gaan redden met alleen maar roepen dat het internet slecht is.”

Ik zou alle faculteiten willen oproepen om de faculteit Godgeleerdheid te helpen om wetenschappelijk te zijn. De wankele positie van de theologie als wetenschap kan er alleen maar baat bij hebben. De theologie heeft het er zelf naar gemaakt dat de wetenschap haar niet helemaal serieus neemt. Zolang er nog één wetenschapper rondliep die beweerde dat de aarde plat was, waren er altijd weer theologen die daar blij mee waren. Maar je hoeft het als wetenschapper niet meer te pikken om als ketter vervolgd te worden. Mijn prangende vraag is: kan het boek Christelijke dogmatiek

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

het kan zijn dat de faculteit haar eigen nest niet wil bevuilen, maar daarmee doe je Godgeleerdheid geen goed. Deze Christelijke dogmatiek van 722 bladzijden zou acceptabel zijn als het geschreven zou zijn door twee behoudende dorpsdominees. Maar het wordt gepresenteerd als dé christelijke dogmatiek aan de VU anno 2013. En dat vraagt om een stevige wetenschappelijke analyse van u allemaal. De faculteit Godgeleerdheid moet zichzelf serieus nemen! Hittjo Hummelen, VU-alumnus theologie/gevangenisdominee

Abraham Kuyper Universiteit In zijn column [Advalvas 15] schrijft universiteitshoogleraar Peter Nijkamp over het belang van Abraham Kuyper als grondlegger van onze universiteit. Hij vindt het een goede zaak dat een universiteit haar grondlegger of een invloedrijke wetenschapper met zijn of haar naam eert. De Vrije Universiteit is het ‘aan haar stand verplicht’ om Kuyper ‘niet onder het stof te laten verdwijnen’. Ook schrijft hij dat de naam Vrije Universiteit voor veel verwarring zorgt, reden te meer om van naam te veranderen. Ik ben het met Nijkamp eens dat Abraham Kuyper als stichter van de VU niet vergeten moet worden. Maar Nijkamp vergeet de

Reageren? Mail naar [email protected].

14

van G. van den Brink en C. van der Kooi, verschenen bij de afdeling Dogmatiek van de faculteit Godgeleerdheid, wel een ‘VU-keurmerk’ krijgen? Een waarborg dat wetenschappelijke en persoonlijke opvattingen strikt gescheiden zijn. Halen deze auteurs wel wetenschappelijke argumenten aan in het hoofdstuk over seksualiteit? Wat vinden psychologen hiervan? En celbiologen? Houden deze auteurs in dit boek geloof en wetenschap goed gescheiden? Doen zij recht aan andere theologische opvattingen binnen de VU? Het is me te stil rond dit boek en

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

belangrijke betekenis van vrij. In 1880 opende Kuyper, een orthodox protestant, de door hem gestichte Vrije Universiteit. Zelf werd hij de eerste rector. De oprichting van de VU had direct te maken met zijn streven naar een volwaardig bestaan voor de orthodox gereformeerden: zij konden nu studeren aan hun eigen universiteit. Theologische opleidingen aan andere universiteiten waren volgens hem te vrijzinnig. Ook wilde hij vrij zijn van liberale invloed. Hij vond de toenmalige liberale regering te ver afstaan van het Woord van God. De VU moest vrij van bemoeienis van de staat en de (liberale) niet-orthodoxe kerk

zijn. De minder orthodoxe stromingen binnen de protestantse kerk waren volgens Kuyper te ver van het Woord van God afgedwaald. Kuyper wilde de universiteit met het woord vrij losmaken van de heersende orde, juist door de orthodoxe kant van het geloof te benadrukken. Ik wil geen pleidooi houden voor Kuyper, maar de betekenis van ‘vrij’ in de naam Vrije Universiteit lijkt mij wel degelijk van belang. Belangrijker dan van naam veranderen. Martine Diepenbroek, bachelor oudheidkunde

15

Warm slapen

VIPs Systeembioloog Gerald Penkler is de eerste promovendus aan de VU die een joint doctorate krijgt, een doctorstitel van de VU en van de universiteit van Stellenbosch. Penkler promoveert op een wiskundig model om de verwekker van malaria in kaart te brengen.

Vorige editie noemden we de Rubiconbeurs van Nieke Elbers, maar zij was niet de enige jonge VU-wetenschapper die zo’n beurs binnensleepte. Dat lukte ook: Martine Groen, Milena Lazova, Tjonnie Li en Rita Sousa. Een monsterscore voor de VU!

16

D

e overlevingskans bij nierdialyse van Europeanen is kleiner dan van Afrikanen en Aziaten. Dan blijkt uit promotieonderzoek van epidemioloog Tessa van den Beukel. Als de nieren niet meer werken en dus geen afvalproducten en vocht uit het lichaam verwijderen, dan is transplantatie nodig. Door een tekort aan donornieren, is dialyse, het zuiveren van bloed door een machine, vaak de uitkomst. Het blijkt dat patiënten van westerse afkomst een vier keer grotere kans hebben om te overlijden bij deze behandeling, dan niet-westerse. Deels wordt het dit verschil verklaard doordat niet-westerse dialysepatiënten gemiddeld jonger zijn. Daarnaast moet in verder onderzoek worden gekeken of de botstofwisseling en de behandeling vóór de dialysebehandeling een verklaring kunnen zijn, schrijft Van den Beukel. (NS)

M

Computerspionnen hebben hun langste tijd gehad. Tenminste, als het aan wiskundige Stefano Ortolani ligt.

O

rtolani deed onderzoek naar zogenaamde keyloggers en promoveerde op 23 april. Keyloggers zijn programma’s die de toetsaanslagen en zelfs de muisbewegingen van een computer kunnen opslaan. Zulke programma’s installeert iemand vaak per ongeluk:

Het aantal kinderen in een brandwondenkliniek is in tien jaar tijd gestegen met 44%

Zie proefschrift: tinyurl.com/warmslapen

Weg met de computerspion het lijkt een onschuldig programmaatje. Ortolani bediscussieert verschillende oplossingen, één ervan is de NoisyKey. Dit programma haalt de toetsaanslagen door de war en zorgt ervoor dat de keylogger niet de werkelijke aanslagen van de gebruiker opslaat, maar een brei daarvan. (NS)

Zie proefschrift: tinyurl. com/computerspionnen

Liever in de file

R

eizigers zijn liever langer onderweg, dan dat ze eerder of later aankomen dan gepland. Dat concludeert econoom Stefanie Peer in haar onderzoek waarop ze 22 april promoveert. Ze onderzocht het gedrag en de beslissingen van reizigers door middel van GPS-data en keuzeenquêtes. Uit haar onderzoek blijkt ook dat reizigers onflexibel en naïef zijn: ze passen hun reisverwachting niet aan het weer of evenementen aan. Bovendien rapporteren bestuurders hun reistijd 1,5 keer zo lang als dat ze daadwerkelijk onderweg zijn. (NS)

Samenvatting van het proefschrift: tinyurl.com/lieverindefile nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

Meer spelen, minder therapie

Meer brandwonden

1995-1999: gemiddeld 163 per jaar 2000-2007: gemiddeld 234 per jaar

ICOON Liesl Kruger , The Noun Project

Een beetje valsspelen mag. Dat zei Marjan Olfers, hoogleraar sport en recht, vorige week in haar oratie. Ook stelt Olfers dat de huidige manier om doping aan te pakken niet werkt.

Nierdialyse gevaarlijker voor Europeanen

ensen slapen beter als hun huid iets is opgewarmd. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Roy Raymann. De hypothalamus, een gebiedje in de hersenen, regelt slaap. Als de huid warmer is, gaat er een signaal naar de hypothalamus dat de slaap bevordert. Omgekeerd werkt het ook: een koudere huid stuurt een signaal naar de hersenen dat je wakkerder en alerter maakt. Raymann deed zijn onderzoek in het slaaplabaratorium en gebruikte een speciale pyjama met een buisjessysteem waar hij warm water doorheen pompte. Deze pyjama komt niet in de winkels in plaats van slaappillen, maar misschien kun je in de toekomst wel een warmteregulerende deken of matras kopen. En voor mensen die alert moeten zijn, zoals piloten, kan een koelvest uitkomst bieden. (NS)

Hans van den Bogaard

Jordi Huisman

Hoe kunnen verzekeringen het risico op schade door natuurrampen beperken? Daarover schreef milieueconoom Wouter Botzen een boek. Eerder promoveerde hij op dit onderwerp. Voor zijn promotieonderzoek kreeg hij de Junior Societal Impact Award van de VU.

onderzoeksnieuws

D

at blijkt uit onderzoek van Jos Vloemans waarop hij 26 april promoveert. Een duidelijke verklaring heeft hij niet, maar een nieuwe behandeling wel: siliconen. Wondbehandelingstechnieken met siliconen zijn ontwikkeld in laboratoria en Vloemans testte deze behandelingen klinisch bij kinderen. Eerder gebruikten artsen hechtingen of nietjes om huidtransplantaten vast te maken. Verwijdering hiervan moest onder verdoving of narcose. Het nieuwe fixatiemateriaal van siliconen werkt goed en de verwijdering is pijnloos. (NS)

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

S

pelletjes, liedjes en knutselen in plaats van intensieve therapie om negatieve ervaringen van huiselijk geweld te verwerken. Onderzoeker Jessica van Heteren en haar collega’s van de faculteit Psychologie en Pedagogiek werkten samen met GGZ-instellingen om deze nieuwe vorm van hulp te ontwikkelen. Het programma ‘storm en spetters’ is ontwikkeld voor kinderen van 4 tot 7 jaar die getuige zijn geweest van huiselijk geweld. Betrokken zijn bij huiselijk geweld heeft bij kinderen ongeveer dezelfde effecten als zelf mishandeld worden: angst, depressie, agressief gedrag, slaapproblemen en gebrek aan zelfvertrouwen. Voorheen was intensieve therapie de oplossing om deze negatieve ervaringen te verwerken. Nu is er deze cursus, die ervoor moet zorgen dat kinderen minder schuldgevoel en irreële gedachtes hebben, hun emoties beter herkennen en meer plezier hebben in het contact met hun ouders. (NS)

Kinderen in het verkeerde lichaam Of kinderen met genderdysforie uiteindelijk van geslacht willen veranderen, is steeds beter te voorspellen. Dat blijkt uit het onderzoek van psycholoog en VUmc-onderzoeker Thomas Steensma die op 3 mei promoveert. “Ik heb onderzoek gedaan naar de psychoseksuele ontwikkeling van kinderen met genderdysforie, kinderen die het gevoel hebben dat ze in een verkeerd lichaam zitten. Bij het Kennis en Zorgcentrum voor Genderdysforie van VUmc melden zich jaarlijks rond de 50 kinderen tussen de 4 en 12 jaar oud. We brengen hun gedrag in kaart en adviseren de ouders. Advies is belangrijk omdat er kinderen zijn bij wie de genderdysfore gevoelens blijven, en er zijn kinderen bij wie de gevoelens afnemen of verdwijnen. Om beter zicht te krijgen welke kinderen later een geslachtsverandering willen en wie niet, zochten we de adolescenten op. We namen ze vragenlijsten af en interviewden ze. Hierdoor hebben we een beter beeld gekregen welke kinderen later ook genderdysfoor blijven en welke niet. De mate van genderdysforie en de leeftijd waarop een kind zich meldt blijken sterke voorspellers. Ook het gedrag, met poppen spelen voor jongens en met auto’s spelen voor meisjes, vergroot de kans dat ze terugkomen. Toch moeten we in de praktijk wachten met conclusies trekken. Een kind krijgt vaak pas tussen z’n 10e en 13e jaar te maken met lichamelijke geslachtskenmerken en verliefdheid, factoren die belangrijk zijn in de afname of toename van hun genderdysfore gevoelens.” (NS)

17

Bachelorplus

onderwijs

Rechten wil eigen elite kweken Extra onderwijs voor gemotiveerde studenten. Daarmee wil de rechtenfaculteit een hoger niveau bereiken. Het experiment van dit jaar smaakt naar meer.

DOOR DIRK DE HOOG FOTO’s STUDIOVU/YVONNE COMPIER

“

Het is geweldig om de diepte in te gaan”, zegt Talin Ghazarian. Zij is een van de 22 studenten die in het tweede studiejaar de verdiepende werkgroep bij het vak volkenrecht volgden. Het recept voor beter onderwijs klinkt eenvoudig. De werkgroep duurt vier in plaats van twee uur. En is er plek voor zo’n twaalf studenten, terwijl dat regulier bijna dertig is. Wie mee wil doen, moet echt gemotiveerd zijn om extra te studeren. In eerste instantie hadden zich 36 van de ruim vierhonderd tweedejaars aangemeld. Maar bij een bespreking vooraf haakten er alsnog veertien studenten af. Dus bleven er twee groepjes van elf mensen over. De afhakers dachten dat het vooral een extra training was om gemakkelijker het tentamen te halen. Dat is niet de inzet volgens docent en promovendus Marieke de Hoon. “We willen echt meer verdiepende dingen doen. Zo lezen we per keer een Engelstalig wetenschappelijk artikel extra en moeten studenten presentaties houden. En er is alle ruimte voor discussie over de stof.”

Talin Ghazarian, Danielle Brouwer en Marieke de Hoon 18

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

Eindelijk interactief Danielle Brouwer zat ook in zo’n werkgroepje en is reuze enthousiast. “Je kunt inzoomen op de stof en door de discussies ben je heel interactief bezig. Dat maak je bij rechten weinig mee. In het eerste jaar heb je vooral massale hoorcolleges. En bij de reguliere werkgroepen

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

zit je ook met heel veel studenten. Door tijdgebrek worden vragen daar vaak afgekapt.” Talin vindt dat je zo echt van elkaar leert. “Aan het begin van de werkgroep kenden Danielle en ik elkaar niet. Nu zijn we goede studievrienden. Ik leer veel feitjes en Danielle is meer van de diepte. Zo vullen we elkaar goed aan.” Allebei vinden ze het heerlijk dat de groep alleen bestond uit gemotiveerde studenten. Talin: “Nogal wat mensen leren alleen om het tentamen te halen en zijn blij met een zesje. In reguliere werkgroepen is het normaal dat veel mensen de lesstof niet hebben gelezen. Daar baal ik van.” Ze studeert nu zeker veertig uur per week en is dan ook supergemotiveerd. “Ik was danslerares, maar besloot op m’n 28ste alsnog rechten te gaan studeren, want ja, als danser ben ik al bijna te oud. Ik heb me voorgenomen alles wat mogelijk is uit mijn studie te halen.” Die mentaliteit herkent Danielle. Zij studeert naast rechten criminologie. “Vorig jaar moest ik een keer in één week zes tentamens doen en die haalde ik allemaal. Andere studenten keken hun ogen uit en vroegen: hoe doe je dat? Die vinden twee tentamens in één periode al veel.” Hoeveel uur ze precies studeert, weet ze

Student Danielle Brouwer

‘In reguliere werkgroepen worden vragen vaak afgekapt’

19

Bachelorplus

niet. Maar ze heeft geen bijbaan en woont thuis bij haar ouders. Zodoende heeft ze veel tijd voor haar studie. Te licht programma Docent Marieke de Hoon is natuurlijk blij met zulke gemotiveerde studenten. Zo was ze zelf ook. Daarom volgde De Hoon het Law College in Utrecht. Daar worden 75 van zo’n zeshonderd eerstejaars rechten vooraf geselecteerd op motivatie en schoolcijfers. Die volgen dan in klasjes van 25 studenten het reguliere programma, maar volgen ook verdiepende werkgroepen en maken excursies en studiereizen. Door het jaargroepsysteem stimuleren de studenten elkaar zo goed mogelijk door de studie heen te komen. “Als je heel gemotiveerd bent, dreigt de studie rechten best een beetje saai te worden, want het programma is niet zwaar. Maar er zitten zo veel boeiende kanten aan het vak dat het juist leuk wordt als je echt de diepte in kunt”, zegt De Hoon. “Helaas willen lang niet alle studenten dat. Daardoor hebben studenten soms last van elkaar. Dus mijn motto is: wil je je niet inspannen, val mij dan niet lastig. Dan laat ik jou ook verder met rust en zie zelf maar hoe je dat tentamen haalt.” Proefstuderen Talin en Danielle hebben er beiden ook over gedacht om het Law College te doen. Maar Danielle wilde liever twee studies in Amsterdam combineren. En Talin woonde al hier, een reden om niet naar Utrecht te gaan. Talin: “Veel studenten gaan rechten doen omdat ze niet goed weten wat ze willen en denken later veel geld te verdienen als advocaat. Ondertussen hebben ze geen zin zich voor hun studie in te spannen.” Danielle wil graag meer gemotiveerde studenten om zich heen, maar is geen voorstander van strenge selectie voor de poort. “Op de middelbare school was ik niet zo’n goede leerling hoor, ik haalde zesjes. School is zo anders. Bovendien heb je daar het vak rechten niet. Nu haal ik achten. Daarom ik ben tegen selectie op grond van examencijfers. Je kunt aanstaande studenten laten proefstuderen en juridische teksten te lezen geven. Vraag daarna of ze nog gemotiveerd zijn.” Met het bindend studieadvies kunnen Danielle en Talin goed leven. Talin: “Als je die eerstejaarsvakken niet kunt halen, moet je je afvragen of je geschikt bent voor deze studie.” 1+1=3 Ze willen graag dat er verdiepende werkgroepen komen bij alle andere vakken, want het werkt heel stimulerend. “De docent was ook erg gemotiveerd. Dat geeft natuurlijk energie over er weer. Dat maakt echt een verschil met andere vakken. Hier word ik dubbel zo blij van”,

20

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

aldus Daniellle. Met dat compliment is De Hoon ingenomen. “Het gaat erom dat je als groep samen probeert beter te presteren, het 1+ 1=3-effect. Ik wil niet alleen excellente studenten die achten en negens halen. Het gaat me om alle studenten die gemotiveerd zijn zich volledig in te zetten. Daarom is belangrijk dat studenten hier zélf voor kiezen. Ik heb niks aan studenten die verplicht komen en achter in het zaaltje met hun telefoon zitten te spelen. Blijf dan alsjeblieft thuis.” De Hoon is erg te spreken over de verdiepende werkgroepen. “Dit is waar je het als docent voor doet. Soms zie je tijdens zo’n bijeenkomst de ogen van een student oplichten: ah nu snap ik het! Dat geeft me een geweldig gevoel.” Initiatief doorzetten De facultaire studentenraad wil graag dat het bachelorplus-project, zoals zij het noemen, wordt doorgezet, vertelt raadslid Patrick van Dongen. “We vinden die verdiepende werkgroep een hartstikke goed initiatief. Ze werkt motiverend. Als de studie niet uitdagend genoeg is, is de kans groot dat studenten meer tijd aan hun bijbaan besteden.” Zelf is hij niet in die verleiding gekomen, want hij heeft ook nog het honoursprogramma gevolgd. Maar zo’n programma vindt hij niet genoeg aanbod voor studenten die iets extra’s willen doen. “Ik ben voor veel keuzemogelijkheden. Bij het honoursprogramma ligt de nadruk op interdisciplinair werken. Zo heb ik samen met geneeskundestudenten een project gevolgd. Heel leerzaam. Maar er zijn ook rechtenstudenten die zich juist extra willen voorbereiden op een bepaalde master. Verdiepende werkgroepen kunnen een goede voorbereiding daarop zijn. Ik ben ervoor dat er bij álle vakken zulke werkgroepen komen, maar dat je als student niet verplicht bent die allemaal te volgen. Alleen voor degenen die het écht willen moet een heel bachelorplus-programma mogelijk zijn.”

Nog even geduld Rechtendecaan Elies van Sliedregt heeft een blijde boodschap: “We willen zeker doorgaan met de verdiepende werkgroepen. Studenten zijn zo enthousiast hierover dat dit soort onderwijs me een aanwinst lijkt.” Maar de integrale invoering hiervan laat nog een jaartje op zich wachten. “Het bacheloronderwijs wordt namelijk over de hele linie intensiever”, zegt Van Sliedregt. Het aantal contacturen in het eerste jaar gaat omhoog naar minimaal 14 uur per week, voor het tweede en derde jaar is dat minimaal twaalf uur. Over de precieze vorm van het verdiepende onderwijs moet Van Sliedregt nog nadenken. “We zien dat alle studenten die eraan meedoen, beter presteren. Dus we stellen als toelatingseis geen achten of negens, maar dat je minimaal nominaal studeert. Als je het álle studenten aanbiedt, wordt het te gewoontjes. Wat mij betreft volgen de echt gemotiveerde studenten het héle bachelorplus-programma; niet af en toe een bachelorplus-vak. Een beetje de elite van de faculteit mag het wel zijn.”

Docent Marieke de Hoon

‘Ik heb niks aan studenten die achter in het zaaltje met hun telefoon zitten te spelen. Blijf dan alsjeblieft thuis’

Reageren? Mail naar [email protected].

21

Wervingscampagne

Studenten

Bloggen voor sarcastische scholieren

Zoek het blog Studenten kunnen het beste vertellen waarom hun opleiding leuk is en wat je ermee kunt. Daarom vroeg letteren, in samenwerking met reclamebureau Total Identity, tien studenten om over hun studie te twitteren, facebooken en te pinnen op pinterest. En ze schrijven ook blogs over studiegerelateerde onderwerpen. Via letteren.is zijn de social media-uitingen te bereiken, maar niet de blogs. Die zijn te lezen via let.vu.nl.

Letteren laat studenten bloggen, pinnen en facebooken om scholieren te werven. De studenten zelf houden meer van stukjes schrijven dan van reclame maken. Maar dat hoeft elkaar niet te bijten.

H

door Floor Bal

et was even schrikken, vond Birgit Vredenburg. Meldde de derdejaars student communicatie- en informatiewetenschappen en Engels zich aan als letterenreporter, moest ze opeens studenten werven. “Ik dacht dat ik alleen zou gaan schrijven, maar ik moest ook pinnen op pinterest en facebooken. De focus lag op campagne voeren.” Dit studiejaar begon een campagne om scholieren naar de vernieuwde opleidingen van de letterenfaculteit te trekken. Bureau Total Identity werd hiervoor ingehuurd. Onderdeel van het plan zijn de blogs waarin tien studenten schrijven over studiegerelateerde onderwerpen: een interview met een hoogleraar bijvoorbeeld of een verslag van een bezoek aan een tentoonstelling. Daarnaast berichten

22

ze op verschillende social media. Marijn de Vries, Miel Groten en Birgit Vredenburg zijn drie van die reporters. Ze meldden zich aan omdat ze van schrijven houden. Positieve invalshoek Dat studentenwerving het doel van de site is, vindt Marijn de Vries, net afgestudeerd in oudheidkunde en journalistiek, geen probleem. “Ik heb zelf positieve ervaringen bij Letteren. Oudheidkunde is een goede studie met kleinschalig onderwijs en leuke docenten.” Hij zou er meer moeite mee hebben als scholieren door hun inspanningen valse verwachtingen zouden krijgen. “Mensen die met hun studie zijn gestopt, hadden vooraf vaak een verkeerd beeld van de opleiding. Bij ons kunnen scholieren juist zien waar je je als student bij een bepaalde richting mee bezighoudt.” Daarom hebben de berichten ook geen reclametoon. “Dat vinden we niet zo mooi”, zegt Miel Groten, derdejaars geschiedenis. Wel hebben de verhalen vaak een positieve invalshoek.

‘Ik dacht dat ik alleen zou gaan schrijven, maar de focus lag op campagne voeren’

Online-tijdschrift “Nu we los van het bedrijf zijn, willen we een andere kant op”, zegt hoofdredacteur Vredenburg. “Scholierenwerving is toch niet onze passie.” De groep heeft plannen om een online-tijdschrift te beginnen. Ze wordt daarbij geholpen door communicatieadviseur Dorothée van Hooff, die zelf jarenlang tijdschriftredacteur was. “Zij leert ons om kritischer en journalistieker te schrijven.” Wat vindt de faculteit van deze koerswijziging? “Prima”, zegt projectleider Lidewij van Gils. “We hebben bij de selectie juist voor studenten met journalistieke ambities gekozen. Het is goed als zij kritisch zijn. Zo’n tijdschrift kunnen we ook voor werving gebruiken Het is een prachtige manier om te laten zien wat onze studenten leren.” De investering in de campagne vindt ze geen weggegooid geld. “Alle producten zoals de site letteren.is, facebook en twitter kunnen we blijven gebruiken. Het bezoek daar moet gewoon nog groeien, dat gaat niet in één dag.”

“Met onze artikelen willen we de relevantie van de opleidingen in de moderne maatschappij laten zien. Archeologie lijkt stoffig totdat je een bericht leest over hoe Saddam Hoessein opgravingen voor propaganda gebruikte.”

Best veel vrijheid Eigenlijk hebben ze best veel vrijheid, vinden de drie reporters. Een bericht met een verwijzing naar de bestuurscrisis kon gewoon op hun site blijven staan. En als Groten een verhaal zou willen schrijven over waarom hij met zijn studie archeologie stopte, dan kan dat ook. “Als ik schrijf dat ik moderne geschiedenis gewoon interessanter vind, is dat juist nuttig voor een leerling.” Sarcastisch Schrijven voor scholieren bleek overigens moeilijker dan gedacht. “Middelbare scholieren zijn er heel goed in om initiatieven lekker sarcastisch af te branden”, zegt Groten. Bovendien laten ze zich moeilijk lokken. Het

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

aantal leden van hun facebookgroep bleef achter bij de doelstelling van campagnebedenker Total Identity. Nadat de begeleiding door dat bedrijf ophield, besloot de redactie zich meer op studenten te richten. In de praktijk bleken zij toch al driekwart van de lezers.

Reageren? Mail naar [email protected]. ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

23

Hans Radder bijzonder hoogleraar filosofie van wetenschap en technologie

opinie

COLUMN

‘Het universiteitssysteem is verrot’

Oranje boven

Is de Nutricia-ruzie tussen voedingsdeskundige Katan en neuroloog Scheltens een kwestie van een stammenstrijd binnen het dementieonderzoek? Of klopt de manier van wetenschap doen niet?

Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap

W

DOOR Floor Bal

at vindt u van de suggestie van hoogleraar Martijn Katan dat Philip Scheltens zich, bij zijn onderzoek naar een geheugendrankje, voor het karretje van Nutricia heeft laten spannen? “Ik ben geen onderzoeker op dat gebied, dus daar kan ik niets over zeggen. Wat ik wel weet is dat Scheltens de slechtere positie in dit

Hans Radder 24

debat heeft. Elke zweem van belangenverstrengeling is dodelijk voor een wetenschapper.” Volgens Scheltens is de samenwerking met bedrijven de enige manier om nieuwe medicijnen te ontwikkelen. De overheid heeft daar geen geld voor. “Scheltens is geen foute wetenschapper, hij werkt binnen het systeem. Het is alleen de vraag of dat systeem wel deugt. Uit veel literatuur blijkt dat beïnvloeding door de industrie heel subtiel gaat, ook als wetenschappers zich aan de regels houden. Scheltens was transparant over de samenwerking met Nutricia. Maar dat betekent niet dat die samenwerking goed was. Als ik een inbraak pleeg en daar eerlijk over ben, wil dat niet zeggen dat ik die inbraak mocht plegen.” Hoe kan dit soort problemen dan voorkomen worden? “Het universiteitssysteem is verrot. Er mag nooit een directe relatie zijn tussen een inhoudelijke beoordeling van onderzoeksresultaten en een financieel belang. Dit is een onomstreden uitgangspunt van de bestaande ethische codes voor goede wetenschapsbeoefening. Daarom klopt

De Nutricia-kwestie Hoogleraar cognitieve neurologie Philip Scheltens van VUmc ligt in de clinch met emeritus VU-hoogleraar voedingsleer Martijn Katan. Scheltens was betrokken bij de ontwikkeling van Souvenaid, een vitaminemelk van Nutricia die geheugenverlies zou tegengaan. In een aflevering van tv-programma Radar zei Katan dat het onderzoek van Scheltens naar het drankje zo opgezet was dat Souvenaid er gunstig uitkwam. Scheltens is woedend over die suggestie. Volgens hem is het onmogelijk om de uitkomst van een dubbelblind, placebo-gecontroleerd onderzoek te sturen.

het idee van een ondernemende universiteit ook niet. Ik pleit ervoor dat deze ethische codes ook voor universiteitsbestuurders gaan gelden. Zodat de mensen die de beslissingen over het beleid nemen, hier ook fundamenteel over moeten nadenken.”

Is deze ruzie geen onderdeel van een stammenstrijd binnen het dementieonderzoek tussen voedingsdeskundige Katan en de op medicijnen gerichte Scheltens? “Binnen de wetenschap zijn dit soort discussies heel normaal. Dat is het probleem niet. Het punt is dat je als wetenschapper lastiger geld uit het bedrijfsleven krijgt om onderzoek te doen naar de invloed van gewone voeding en levensstijl op het ontstaan van dementie. Daar verdienen ze geen geld aan. Daarom is het voor het wetenschappelijk onderzoek niet goed om zo aan de industrie gebonden te zijn.”

Reageren? Mail naar [email protected]. nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

O

p 30 april zit Amsterdam verstopt. Uit alle kieren puilen oranje dronkenlappen en verbaasde toeristen, het Vondelpark knarst van alle jonge violisten met suikerspinnenadem. De grachten worden volgepist, op het Rembrandtplein verliest de halve provincie zijn maagdelijkheid, the gay and fabulous staan in de Reguliers tot hun knieën in het bier en in de Nieuwe Kerk wordt Willem Alexander gekroond. Met enige weemoed denkt een generatie terug aan de vorige kroning, in de tijd dat die goeie ouwe pleuris gewoon nog weleens lekker uitbrak in de hoofdstad. Zelf wil ik op het Rembrandtplein die dag nog niet dood gevonden worden, en ben ik bang voor kotsende mensen (‘hoezo het was maar een boer, kijk er dan niet zo eng bij’) maar allemachtig, wat houd ik van Koninginnedag. Ik ken geen carnaval en ook geen kermis. Dit is voor mij de enige dag per jaar dat ik kan kijken naar mensen die ergens al hun gevoel voor gêne verloren om zich, gehesen in oranje crêpepapier en met een minstens

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

één absurd voorwerp op het hoofd, al zingend achter een Als Willemkleed vol mottige boeken te Alexander geen positioneren en met wildkoning werd, vreemden te hossen op de zou hij nu op een muziek van die ene buurman die zich diep van binnen Mick bierfiets zitten Jagger voelt. Ik meen het. Niks helpt zo goed tegen mijn van nature licht weemoedige inslag als de aanblik van grabbeltonnen onder de breekbare klanken van eerste blokfluitoptredens. Er is weinig dat mij vrolijker stemt dan een dag waarop iedereen zijn innerlijke dorpsgek, kunstenaar of marktkoopman bevrijdt. Zelfs het feit dat ik door keuzestress nooit toekom aan zelfs het kopen van een nostalgisch vaasje, kan niet op tegen mijn geluk bij het horen van het zoveelste Wilhelmus-koortje. Alleen: zélf schuim ik nooit in een oranje pakje de grachten af, verkoop ik geen oude spullen en geef ik geen optredens met mijn gitaar (ik kan al vier akkoorden, heel langzaam, mijn innerlijke Jagger is een trage leerling). Dat komt doordat ik (naast het feit dat ik gewoon te bescheten ben voor zoveel uitbundigheid) niet zo

goed weet wat ik met het koningshuis moet. De intense liefde voor een vrouw met een kapsel dat tot het nationaal erfgoed behoort, heb ik nooit gevoeld. Met die hele ‘symbolische functie’ kan ik niks. De traan van Máxima liet me onberoerd. Willem-Alexander is vast een toffe peer, maar ik vind hem zo’n bal. Eentje die als-ie niet toevallig koning werd op Koninginnedag met zijn vrienden op een bierfiets zou zitten. Enfin, het hoeft niet te verdwijnen, dat koningshuis, maar dat het bestaat vind ik óók weer zo overdreven. Misschien moeten we het voortaan maar één dag per jaar doen. De monarchie, bedoel ik. Willem op de bierfiets, Bea met een Bea-pruik, Amalia lekker blokfluit spelen. Allemaal heel symbolisch, natuurlijk. En dat iedereen daar helemaal blij van wordt, omdat het zo leuk is om mensen hun innerlijke mafkees te zien vieren. Dat we daarop drinken dan, en koekhappen. Oranje boven! Ik ga mijn akkoorden vast oefenen. Jagger wil eruit.

Reageren? Mail naar [email protected].

25

advertentie

Bestuur

campus

De nieuwe rector houdt niet van zesjes

Anderhalf jaar

Wat rector Frank van der Duyn Schouten betreft mogen docenten hun geloof belijden in de collegezaal, maar ze moeten wel op tijd tentamens nakijken. Een interview.

hebt aan de VU gestudeerd en werkte hier tot 1987 als wetenschappelijk medewerker. Daarna ging u naar Tilburg. Voelt dit als thuiskomen? “Ja. Ik vind het mooi dat ik mijn wetenschappelijke loopbaan kan afsluiten op de universiteit waar ik ooit ben begonnen. Ik heb hier een goede opleiding genoten en een prachtige tijd gehad als wetenschapper. Daarom is het voor mij een droombaan. Dat betekent overigens niet dat ik het in Tilburg niet naar mijn zin had. Ik heb ook daar een erg mooie tijd gehad, als protestant tussen de katholieken.” U staat bekend als orthodox christen. Moeten alle gesluierde moslima’s, homo’s, ongetrouwde moeders met een deeltijdbaan en atheïsten aan de VU nu vrezen voor hun positie? “Nee, zij kunnen gerust zijn. Ik vind het belangrijk dat er ruimte is voor levensbeschouwing in de maatschappij en dus ook aan de universiteit. Dat betekent helemaal niet dat we hetzelfde hoeven te denken. Mijn christelijke geloofsopvattingen breng ik overtuigender tot uitdrukking in mijn levenshouding, hoe ik met mensen omga en wat ik doe, dan in discussies over wat wel en niet mag.”

26

In maart hebt u samen met 26 andere hoogleraren een open brief geschreven om uw Maastrichtse collega Onno van Schayck te steunen. Er was commotie ontstaan rondom diens uitspraken dat hij God aan het werk had gezien in het aangroeien van een te kort been. Bent u voor christelijke wetenschap? “Ik wil stelling nemen tegen de intolerantie van de toleranten. Mensen laten hun levensovertuiging toch niet thuis als ze de voordeur dichtdoen? Dus daarvoor moet ruimte zijn in het openbare leven en op de universiteit. Ik wil me niet uitlaten over de uitspraken van Van Schayck, maar ik vind het kwalijk dat hij als gerenommeerde wetenschapper moest terugtreden als leider van een wetenschappelijk instituut, terwijl de discussie niet ging over de kwaliteit van zijn wetenschappelijke werk. Er is in onze maatschappij steeds minder ruimte voor de standpunten van minderheden. Dat vind ik zorgelijk.” Als economiedecaan en later rector hebt u van Tilburg een universiteit willen maken die zich richt op topwetenschap en de beste studenten. De VU is als brede universiteit ook gericht op de studenten met een zes. Wilt u dat veranderen? “Als rector van Tilburg was ik een van de eersten die hardop durfden te zeggen dat universiteiten meer moeten differentiëren. Nu zeggen alle universiteiten dat. Alleen vind ik nu dat de nadruk eenzijdig is

Josje Deekens

U

DOOR WELMOED VISSER

Van der Duyn Schouten is per 1 mei benoemd, tot zijn pensionering in najaar 2014. Hij volgt Lex Bouter op, die eind maart aftrad toen bleek dat de decanen er niet op vertrouwden dat het VU-bestuur voldoende grip had op de onderwijsagenda.

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

komen te liggen op diffeeen bijbaan besteedt en 56 rentiatie aan de bovenuur slaapt, dan heb je nog Ik word giftig van kant. Juist de VU moet 62 uur over voor andere de vraag: moeten zich ook richten op diffedingen. Dat moet toch we dit kennen voor genoeg zijn?” rentiatie aan de onderhet tentamen? kant, op studenten die als eerste uit hun familie gaan Wat gaat u als eerste studeren. Zelf kom ik ook aanpakken als rector? uit zo’n situatie. Voor die “De kwaliteitszorg van studenten moet je voorhet onderwijs. Met de zieningen creëren, maar kwaliteit van het ondervervolgens mogen we ook van hen vragen wijs aan de VU is niets mis, daarvan ben dat ze zich volledig inzetten en hun uiterik overtuigd; anders was ik niet aan deze ste best doen.” baan begonnen. Maar de kwaliteitszorg moet beter en transparanter. Ik snap dat En dan geen zesjes halen. “Ik heb een je als docent of wetenschapper niet warm vreselijke hekel aan de vraag: moeten we wordt van een onderwijsaudit, maar we dit kennen voor het tentamen? Daar word hebben met elkaar afgesproken dat dat ik giftig van. Als een student zijn uiterde manier is waarop we in Nederland de ste best doet en een zes haalt, is het iets kwaliteit van het universitaire onderwijs anders. Maar als iemand ook een acht of in de gaten houden, dus dan moet je een negen had kunnen halen, vind ik een daaraan meedoen. Dat geeft universiteizes onacceptabel.” ten vervolgens het recht om autonomie te claimen. Studenten klagen vaak dat ze door Ook vind ik dat er helderder richtlijnen de toegenomen studiedruk toch moeten komen voor het onderwijs. al geen tijd meer overhouden voor Docenten moeten een basiskwalificatie dingen naast hun studie. Zijn nevenonderwijs halen. Dat hebben we afgeactiviteiten niet belangrijk? “Juist sproken, dus dan moet dat ook gebeuwel. Zelf ben ik preses geweest van het ren. Decanen en onderwijsdirecteuren dispuut Erasmus van Lanx. Als student moeten daarin voorop gaan. En het lijkt heb ik die nevenactiviteiten als zeer me ook niet onredelijk om een termijn af leerzaam en vormend ervaren, maar het te spreken waarbinnen tentamens nageis onzin dat studenten daar nu geen tijd keken moeten zijn, en dan niet meteen meer voor zouden hebben. Ik heb de met uitzonderingen komen.” rekensom al vaker gemaakt: als je in een week veertig uur studeert en tien uur aan Reageren? Mail naar [email protected].

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken. Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.INTRANET.VU.NL/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

27

e-mail: [email protected]

‘VU Wil TeVeel TegeliJK’ “inderdaad, de vermarkting van het wetenschappelijk onderwijs ís doorgeslagen. en er ís geen geld om harvardje te spelen. en ja, de financiering uit den haag wérkt grote studentenaantallen en snelle diplomering in de hand. maar daar kampen alle universiteiten mee. wat de situatie bij de vu bijzonder maakt, is dat hier alles tegelijkertijd lijkt te moeten gebeuren. de reorganisatie bedrijfsvoering, het dan wel, dan weer niet fuseren van faculteiten. de samenwerking met de uva, het is gewoon te veel." aan het woord is henk olijhoek, dienst marketing en communicatie. hij is sinds acht jaar lid van de ondernemingsraad van de vu en in maart gekozen als lid van het dagelijks bestuur van de oR als opvolger van Rieky van walraven.

|

www.intRanet.vu.nl/oR

|

inteReSSante tijd om ondeRnemingSRaadlid te zijn.

“dat klopt. de vu schudt op haar grondvesten. dan is het goed om je in te zetten. het gaat me aan het hart dat de vu voortdurend in het nieuws is op een manier die ik liever niet zou willen.” wat iS het gRootSte knelpunt?

“er zijn veel knelpunten. maar als het college van bestuur het efficiencydenken minder extreem zou doorvoeren en beter zou luisteren, zou dat al veel opleveren. het zou de bestuurders sieren als ze durfden erkennen dat hun plannen niet goed zijn voor de universiteit. om gezichtsverlies te voorkomen hoeven ze het niet te laten. dat hebben ze toch al geleden.” u zegt dat het college van beStuuR het beSte jongetje van de klaS wil zijn.

“dat er bezuinigd moet worden, dat het onderwijs efficiënter kan, daar kan de ondernemingsraad zich nog wel in vinden. maar het hoeft niet op deze manier. niet met een groot aantal ontslagen. er zijn gedegen alternatieven. die heeft de ondernemingsraad

www.vu.nl/oR

|

24 April 2013

ook aangedragen. andere universiteitsbesturen hebben met dezelfde bezuinigingen van doen, maar pakken het rustiger aan en luisteren kennelijk beter naar de werkvloer. daar is geen crisis.”

'er is eeN Kloof TUsseN de BesTUUrders die de plANNeN BedeNKeN eN de WerKVloer' beteR luiSteRen iS het devieS?

“het college wil de universiteit op een extreem zakelijke manier runnen. er is een kloof tussen de bestuurders die de plannen bedenken en de werkvloer. de decanen verwijten het college onvoldoende gevoel voor onderwijs. verontrust personeel ageert tegen de bedrijfsmatige aanpak. de ondernemingsraad staat bij een aantal dossiers tegenover het college.”

maaR iS het niet goed om een vaStgeRoeSte cultuuR wat op te Schudden?

“natuurlijk, we zijn dit niet gewend, dus dat roept weerstand op. maar zoals het beleid nu top down in de organisatie wordt gegooid werkt contraproductief. het is zo krampachtig. misschien omdat een reorganisatie vijf jaar geleden is mislukt, wil het college nu koste wat kost doorzetten. maar het levert niet op wat ze beoogt.”

het college van beStuuR heeft wel een gebaaR gemaakt. de RectoR iS opgeStapt. het college iS veRhuiSd van amStelveen naaR de campuS.

“een van de punten uit de proefaudit waarmee de kwaliteit van de universiteit werd gepeild, was dat het college te weinig zichtbaar was. dat heeft het zich kennelijk aangetrokken. het zou goed zijn als de interim-rector de verstarring kan doorbreken en het beleid versoepelen. hij heeft in elk geval opdracht om de volgende audit te laten slagen. dat lukt alleen als hij de decanen weer aan boord krijgt en om hun vertrouwen te winnen zal er meer oog voor onderwijs moeten zijn.” welke Stap kan de ondeRnemingSRaad zetten om toenadeRing te zoeken?

henk olijhoek, lid dagelijkS beStuuR ondeRnemingSRaad

“wij zijn er niet om het college van bestuur de voet dwars te zetten. we hebben een gedeeld belang: een goed functionerende organisatie. het college maakte altijd gebruik van ons. wij luisteren op de werkvloer. wij geven aan wat daar speelt. wij geven hoogwaardig advies dat een college zo kan inpassen in beleid. het is doodzonde dat ze onze informatie niet meer benut. desondanks blijven we in gesprek met het college en we willen graag uit deze impasse komen. die wens is volgens mij ook bij het college aanwezig."

colofoN

Ambtelijk secretAris Onder-nemingsrAAd KiTTy JoNg, AgAThe VAN hell (AdJUNcT), de BoelelAAN 1105, K 1d-30, 1081 hV AmsTerdAm, Tel. 020 59 85312, dAgelijks bestuur oTTho heldriNg, (VoorziTTer), Jelly reiNders, (ViceVoor-ziTTer), heNK oliJhoeK cOmmissie cOmmunicAtie JANNeKe eppiNgA, AgAThe VAN hell, heNK oliJhoeK, mATThiJs poNTier, ricK VermUNT, peTer VersTeeg tekst coriANNe rozA beeld peTer gerriTseN VOrmgeVing sTUdioVU

WWW.fAceBooK.com/oNderNemiNgsrAAd.VU

ViNdplAATs or op VUNeT agenda’s en adviezen van de oR zijn te vinden op: SeRviceplein, beleid/oRganiSatie, medezeggenSchap. hier staan in principe alle officiële stukken (niet op alfabet en niet in een directory structuur). de afzender geeft aan wie het document heeft geplaatst. zoektermen: advies, ondernemingsraad, definitief advies. algemene informatie over de oR is te vinden op: oRganiSatie, medezeggenSchap, ondeRnemingSRaad.

WisseliNgeN iN de rAAd matthijs pontier (provu) heeft in januari 2013 de zetel ingenomen van Sadiah boonstra. Ruben vosmeer nam van januari tot en met maart tijdelijk de zetel in van klaas andries de graaf (provu). met ingang van april is deze zetel vacant. dick de gilder (cnv publieke zaak) heeft in april tijdelijk de zetel ingenomen van dunya van troost. zij verblijft voor langere tijd in het buitenland.

WAT NU, VU? de commotie van de afgelopen weken Roept bij velen van onS de vRaag op wat eR nu eigenlijk aan de hand iS met de vu. iS de vu uitzondeRlijk in veRgelijking met andeRe univeRSiteiten? ik denk van wel. de vu is in korte tijd gegroeid van een relatief kleine universiteit met een christelijke signatuur naar een grote, open universiteit die moet woekeren met middelen om een grote diversiteit aan studenten op te vangen. de oude vu was gebaseerd op persoonlijke relaties en een nog door velen gedeelde achtergrond. dat bracht saamhorigheid en onderlinge zorgzaamheid met zich mee. de grote universiteit van nu laat zich veel minder dan voorheen leiden door die oude loyaliteit en gemeenschapszin. toch zijn ze niet verdwenen. de bedrijfsmatige stroomlijning van het onderwijs en het strak reorganiseren van de bedrijfsvoering roept veel weerstand op. de oude vu geeft zich niet gemakkelijk gewonnen. een wisseling in de samenstelling van het college van bestuur lost het probleem niet op. hoe moet het nu verder? de oR vindt dat het bestuur en de medewerkers de dialoog moeten aangaan over de oude en de nieuwe vu. als wederzijdse verwachtingen en omgangsvormen botsen, moeten de betrokkenen daar samen een oplossing voor vinden. zonder een minimale consensus over de vu die we willen

zijn, lopen alle pogingen tot verandering vast. veel duidelijker dan tot nu toe moeten onderwijs en onderzoek centraal staan bij de discussies over de bedrijfsvoering en de structuur van de vu. het college van bestuur moet daarbij aantoonbaar rekening houden met de opvattingen die in de faculteiten en diensten leven. het college heeft recent een positieve stap in deze richting gezet door de bestuurlijke agenda te verlichten. het is bovendien in overleg met de decanen en de oR gegaan om de voorgenomen reorganisatie van uc-it te toetsen op de dienstverlening en de sociale consequenties. de oR vindt dat de vu niet verder kan als de huidige interne conflicten niet worden opgelost. dat kan alleen door middel van dialoog over de vu die we zijn en de vu die we willen worden. zonder dat kunnen de onderwijsaudit, de initiatieven tot samenwerking tussen vu en uva en de reorganisatie van de bedrijfsvoering nooit een succes worden. Ottho Heldring

Scan deze QRcode met je SmaRtphone

cultuur Seizoen 2013-2014

Restaurant

Om de week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

studenten/medewerkers

Sleutelgat 16

Koninklijke zeebaars op Zeedijk New King

CONCEPT Een klassieke Chinees met een moderne draai. SFEER Alsof je op een korte vakantie bent in het Verre Oosten. Echte pekingeenden hangen achter het raam. Overal zie je Chinese schilderijen en in alle hoeken staan imposante sculpturen. Het is er ongedwongen, druk en gezellig. ETEN De pekingeend willen we natuurlijk niet missen. We beginnen met een bamisoep met geroosterde eend. Die smaakt zo goed dat ik nog meer trek krijg in het hoofdgerecht: pekingeend! Maar die valt tegen; er zit weinig vlees aan. Gelukkig hebben mijn tafelgenoot en ik ook een ovengerecht besteld: zeebaars in zoetzure saus. Voortreffelijk. De vis is enorm en wordt geheel met kop en staart geserveerd. Er zit veel groente bij en de saus vloeit rijkelijk. Een riante kom witte rijst maakt het af. BEDIENING Attent en snel. AANRADER Voor een snelle Chinese hap zonder fratsen moet je hier zijn. PRIJS Voor 50 euro met z’n tweeën kun je hier gemakkelijk je buik rond eten. Een hoofdgerecht is gemiddeld 13 euro. De drankjes zijn iets duurder dan normaal. WAARDERING

Komt dat zien griffioen.vu.nl

Bart Siekman, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

NEW KING Zeedijk 115-117

Stephan Vanfleteren

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

WAT? Op maandag 6 mei om 12 uur start de Griffioen de verkoop voor het nieuwe theaterseizoen op griffioen.vu.nl en aan de kassa op Uilenstede. WIE? Ook komend seizoen kun je weer geweldig mooie voorstellingen zien in de Griffioenzaal. Uiteraard is er veel cabaret met grote namen als Theo Maassen, Paulien Cornelisse, Dolf Jansen en Veldhuis & Kemper. Verrassingen zijn onder anderen Maarten van Rossem, Ali B. en Kees van Kooten die voor het eerst naar Uilenstede komen. HOE? Tip voor de online bestellers: maak op de homepage alvast een account aan zodat je snel en gemakkelijk kunt bestellen.

Maxime Eiselin, vierdejaars aardwetenschappen

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van judith gellert.

“A

Tessa’s vriendin, marketingstudent Malou Hummelink (23), komt meekijken: “Een beetje een wispelturige meid die talen studeert en nog wat chaotisch in het leven staat. Volgens mij heeft ze een speelse, haast kinderlijke kant. Of ze verzamelt kinderspeelgoed uit jeugdsentiment.”

“Een aardwetenschapper”, is de eerste reactie van Tessa Elferink (19), student gezondheidswetenschappen. “Ze lijkt een beetje zweverig, houdt van Spaanse gitaren en rode wijn. Maar ze is ook best sportief, kijk maar naar de gewichtjes.”

“Een schakende gitarist van oosterse afkomst”, vermoedt bedrijfskundestudent Diederik Derksen (22). “Hij is een laidback type dat graag op zijn gitaar tokkelt in zijn hangmat en het leven niet al te serieus neemt. Je zou hem wel individualistisch kunnen noemen. Hij houdt van games, muziek, sport en een borrel van tijd tot tijd. De indruk die hij op mij maakt, is nog niet echt volwassen. Ik schat hem een jaar of 21. Zijn studie? Psychologie maakt een goede kans. Hij moet sowieso een studie doen die volop ruimte biedt voor ontspannende dingen ernaast.”

f te leiden uit het rondslingerende speelgoed woont hier een jonge moeder”, zegt psychologiestudent Suzanne Feitsma (28). “Waarschijnlijk deelt ze het huis met haar vriend, die van gewichtheffen houdt. De kamer is wat mediterraan, vol souvenirs die ze meebracht van wereldreizen. Het lijkt me in ieder geval een extravert, vrolijk en open persoon van rond de dertig. Een goed gevulde boekenkast heeft ze ook. Volgens mij is zij zelfs al bezig met haar tweede studie. Waarschijnlijk antropologie of iets met natuuren bosbeheer.”

ADVALVAS

nr 16 — 24 april 2013

Judith Gellert 27 Studeert environment and resource management Betaalt samen met haar vriend 800 euro per maand voor hun koopwoning in Amsterdam

“Moeder ben ik nog niet”, lacht student environment and resource management Judith Gellert. “Het speelgoed is van mijn vriendje met wie ik hier samenwoon. Hij wilde het zelf op zolder leggen, maar ik was daartegen. We struikelen er vaak over. De gewichtjes liggen er vooral uit goede voornemens. De studies zitten dicht bij de waarheid. Environment and resource managent is inderdaad mijn tweede studie. Ook ben ik best chaotisch en ik kan het niet laten om schelpjes en steentjes van mijn reizen mee te nemen. In Azië zijn mijn vriend en ik helaas nog nooit geweest. De tijden dat ik veel ontspannende dingen naast mijn studie kon doen, zijn helaas voorbij, ik lig te weinig in de hangmat.” door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar [email protected].

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 16 — 24 april 2013

ADVALVAS