s. nl
Bij de intrede van *
dl da,en nl rltll Kentnacbt i. weu een bijKon·
an g
dtte "'Ifhl Ilnn,ehroken met een bijlonder uur:, de w:lchl, die dan Ic middernacht wordt llf,elot" lJaUl"crl niel nlleen de con~igne~, mint ook ,duk.
di eg
wcn'cilen: .,Een Celukkil nieuwjaar en 1I11ee ...11 wen· fchelijk i.... rlel i~ cdl heel (lilde wen.ci. en in den 10011 '-nl1 vele vlakl.e jaren bij velen jammerlijk '-crVillkl. lid i~ de IOldalll. die .kh dill het .eherpd realileerl etl v'eet dal het in 111 zijn een\'oud tóch de iJ...!>te w('n~dl i~. dirn wij on8 denken knnnen.
w
w
.in
Daarom heb ik mij bij het {onnuleertl\ van dezen wCII-rh even ingedacht in de (Ioaitl" van den fOlda.! op pOli dil:! dIldolt wordt, omdat ik mij bij hel ronnuleeren '-all deten wtlueh Eijn diepen ÎllhoUiI en .terkc verplichting hel .eherptl wil '·oonlellen. Wont dil mallren pbra!. aijn, die .Iweer \'erleten i_, voordul de voel"tappen "In del d,etlolen ....cht \-er!donkl'n lijn Ik "'re1 dul HIel wen~('hen en beloflen Vin bet ufgeloopell juur niet iUlelo~1 tijn knnnen worden en duurom weel ik, tlnl, uh ik op het oOIenblik oOI in 0011 met U ,lu en met Uw bumltlruk tlntelen,l in mijn vingert. ik ...oordeu .preken mOelt. IH. niet .1'een oprechl kHlllum, maur U ook dc overlui(inr moeten I;e\'en. dal lij oprt'f:bl ZIJN, Opdat ik weer nlO U mal hooren. wal ik iu het IIfllcloopen ;all!' voortdunnd ''11n Ij lehllOr(1 beh: "lil. vertrouw op Ir, Dit IInlwoorll liED ik ul ,·nn U. Voor de'.l,l ronde en Ollr«:lltll toelegllinll po.t nauwelijk, een d,lIIkwoord Vlln mij alleen, Ik weel. ,bI tilt ook het antwoord i, vnn ulla "men.ehen vlln 10f'lle willc", die lich renlt.et-ren. MI nllllf, WIlI U in hel .f«eloop'n jaar gedaan hebl en in hel komende j:llr nOl doen IUIl, (edl'llt(en i~ NIET door wemehen en beloften. mallr door woorden die WlIl1fl1chijnJijk .Ueen door d.. n ~oldollt be(rellen kunnen worden: moed, beleid en trouw, Dal neeoll du blut'rbeid vlln onvervulde wen-rllen en beloften niet weg_ Wil don welen dlll (lil mij even biner I, 11. U. Wllnt WIlt htn ik in feit. nndel1l wn loldn.t mil U, alllande voor oDI'llIndi,. hedeu boiten 01l1l:e madll, die ver hoven on. uit lor'nen, Die onlul!':n '·oor on, het ,.WJInn«r" !':n het .,hoo" beJllllen. Wat ik U ~It'rhl' beloven kan en dol doe ik Ilierbij :l:ollder uor~!':len weer, b dil: AAN MIJN SOL. DATEN ZAl. RECUT WEDERVAREN. L.al onl dil jaar, dat ah een le~loten boek "oor Otl~ Iill, llall IÓfh legemoet galn met een VlIIt .-ertrouwen op God !':n op onze Koninlin. En 01111:0 1'0.1 nu lIliddernaehl betrol..ken meI ,,-eliswaar Ilel he~l"J, dnl het nu donker I. tn volon. lezien llowmr. lIlanr dat in ons ledt de batht om de dui-Iertli~ Ie door_'llInn en aomtond. de aon ....eer te aien opgnan. Dan wf'l('n wij d"t hel lóth een loed. en .ter~e wen.ch h: .,EE~ GEf..UKKIG NIEUWJAAR EN ALLES WAT WENSCIJELIJK IS". 1 I.nunri 19·i1. Cenerfl/ll Spoor.
w
o
REDACTIE,
MARiNE RUBRIEKEN; MAR VO - N. L - MARINEPOSTKANTOOR BATAVIA ALLEANDERE RUBRIEKEN. l.V.D. - ROOMSCHE KERKWEG 2. BATAVIA
er
1947 •
18 JAARGANG No. 28 26 DECEMBER 1946 OPLAGE 10.000 ex
o
OP DE KORREL • Nieuwjaarswensch Generaal Spoor pag. 1 • ••••••••••• • Nieuwjaarswensch van een Soldaat ...... pag. 2 • De Strijd op Java (sInt) .. '" pag.
4
• Het mysterieuze Convooy pag.
6
• Do mannen van het Molentje ............ pag. 10 •
Streekbrieven ............. pag. 12
• Aangenomen kinderen .... pag. 16 • De Wereld buitengaats pag. 17 • Padangscbe Brieven pag. 18 • De Marine-brigade viert feest ......... ... psg. 19
2
NIEUWJAARSWENSCH van een soldaat Ik beb mij lang beraad of Ik dezen brief, die een nleuwjaarswensch beoogt te zën, beginnen moeit met .~Excellentle" of "Ge· neraal", maar hel laatste klinkt mij vcr trouwder In de ooren, omdat U daarmctl
bent de hoog.te 101d8at, maar dan
toch
soldaat. Deze brief. Generaal, Is ecn brief die door éên soldaat geJ:lChNWen Is, maar door lil Uw soldaten gedl\.C'ht. Daarom Blaat er ook ge'm naam onder, maar een nummer. Dat klinkt voor een burger nederig en onbenullig, maar U als generaal en Ik als soldaat weten dat er vele nummen zijn en veel Jan Jansern. en veel Henk de Bruyns, maar voor ll"'!er liechts één nummer, zijn nummer: schakelnummer 200veel In de kettlng die Leger heet, een verduiveld sterke ketling. En al ben Ut dan maar ecn genummerd .schakeltje in deze ketting, Ik weet dat de IIterkte van
di e
deze ketting ook bepaald wordt door de sterkte van dat lJChakeltje waar mijrf nummer op staat. Dat geeft mtl vertrouwen op kracht, trots op mijn nummer en erkentelijkheId voor het deelgenootschap In deze ketting. Nu Ik zoover ben, weet Ik maar amper hoe Ik verder moet gaan. Ik heb me er tljn op gezet, terwijl Ik weet dat U weet dat Ik nog heel wat anders op m'n lever heb. Maar U heeft onlangl ook de onderotflcleren van het K.N.I.L. ontvangen en met ze gepraat en dat heelt een hoop goed gedaan. Niet omdat ze daarna zoo bar veel meer wisten, maar omdat ze ronduit met U konden en mochten praten. Iedere soldaat heeft zoo z'n kopzorgen en U meer dan leder soldaat, omdat U bovendien met de kopzorgen vin allemaal loopt. Ik weet heti daarom ....11 Ik U dItkeer niet met kopzorgen lullg vallen, want als ik het stapeltje "eoerat mopper" zie, dat U voor U heeft liggen, geneer Ik me werkelijk om er nog eentje bovenop te leggen. Want als Ikzelt voor het opknappen ervan moest opdraaien, zou Ik er feestelijk voor bedanken. Want Ik heb m'n slapie al e('ns hooren griepen en de tourier! Maar knokken kunnen ze ook, val dáli.r niet In 1 Generaal. Ik kom U een nleuwjaarswensch brengen. Ot U het briefje met die wenseh op dat stapeltje wllt leggen. Er ltaat In: "Ik hoop dat deze stapel onder mIJ dIt jaar afgehandeld kan woroen!" Dat kUnkt erg toovertee-achUg en erg hebberig en daarom millschlen erg onbeleetd. Maar Ik weet dat U hetzelfde wenscht en daarom durf Ik het too.h maar te doen, Wle weet ot U dit jaar nog Kenoeg meeleggers krijgt om U bij dat werk te helpen. En als er bIJ het eind van het jaar een kwart van het Itapeltje Is afgewerkt, nou, dat Is een heele dot, dan zijn we een eind verder. Verder heb Ik U niets toe te wenscnen, Generaal Ook dàt klinkt ongelukkig. Mijn pelotonscommandant lr.egt mIJ ook alLUd: "Je vraagt me eerst het hemd van het lijt en dan kom Je nog heel bellchelden achteraan met de mededeellng dat je vemen nlkfl te vragen hep!" Maar zoo bedoel Ik het nJet. Ik zet me alsmaar zelf op m'n nummer (waar een nummer dus al niet goed voor ls1), maar daarmee neem Ik In elk geval
ga ng er s. nl
Generaal,
mijn superieuren werk uit handen. En dat Is ook wat, En het komt allemaal geloot ik omdat In den laatsten tijd alle. wat met wenBchen te maken heeft, In de loep raakt. Zelfl die eene nieuwjaarswenach van mij, die Ik toch eerlijk meen. Maar U weet Goddank ook, dat U deze we~h gemakkelijker kunt helpen vervullen omdat U de G EL r a n 1. I e van onze trouw achter one hebt. U weet niet half hoe trots Ik bon dat Ik dAt zeggen kan. U weet niet halt hoe Ik af en toe in het atgeloopen jaar op het punt gestaan heb om er de brul aan te geven, En telkwe weer even verbaaId WlUl dat Ik het tOch niet kon doen. Uit delr.e ervaring heb Ik muelt zoo goed leeren kennen dat Ik weet, dat Ik het het volgend jaar óók niet doen lr.al. Ik beken eerlijk dat Ik dit voor een partje aan U te danken heb en da overtuiging heb dat met U voorop Ik ook za.! doorgaan, Het Is eruit en Ik ben blij dat het eruit UI, ook al weet Ik dat er van dl. sijlele8lijmers zijn, die denken dat Ik met stroop zit te smeren, Ik zeg altijd alles tout, dat heb Ik nou wel door, Maar töch gaat deze brief de deur uIt. Met de beste wenac.hen erbij van de Nummen In de kouwe mist van Patjet, In de bnko·bako van de RIouw, In de broejerlge hllte van Tjermee, In de biubber va.n Padang, overal, o,'eral en overal. Generaal, nogmaals: een gelukkig en voorspoedig nieuwjaar! Nr. 216L1,
w
w
w
.in
EEN STÁP TERUG
Wapenbroedpn
Om des te verder te kunnen springen! Zoo willen we dit nununer beschouwen, want het heert maar 2·1 paglna'l, terwijl we copy genoeg hebben voor vijttlg. Maar technische moeilijkheden en de tccstdagen, die de drukkerij gesloten hielden, hebben ons dItkeer even vastgezet. Nlclfl aan te doen en Ik vind het zelf verre vlm leuk, vooral a.ls Ik me Indenk dat menige wenkbrauw vragend naar boven gaat: "En wij dnn? We blijven to<:h ook "doorpereen". teeetdag ot geen feestdag?" Dat II ook Ulderdaad het groote verschil tUlJ8Chen de vechlfloldaat en de thuiswerker, maar dan weet je ook het beet In wiens voordC(!1 dit verschll uitvalt. En jullie zullen het merken In de komende nummers! Dat Is alle8 wat Ik (met m'n beste .....enschen I jullie voor bet nieuwe jaar beloven kan. Hou jo taal, m'n ouwe f1lapies In de troep, m'n correspondenten, jouma· listen, teekenaan en 81 ju1iie soball, die me helpen een "moordkrant" van "Wapenbroeders" te maken, Als we op het eind van dit jaar kunnen zeggen dat dIt blad een blad VAN het Leger Is, dan kunnen we ook zeggen: "Wat een sprong, wat een sprong! Niks erg dus van dRt stapple terUK een jaar geleden!" NogmaallI: Hou je taal! (Tn 1l4t:Ut). Pt:UK.
Op clle3 yoorbercld, dU3 ook op boOM yCtJlJtf"tl, 13 deze t'OOl"lIltflcschoven wa('htpo.tt oon de Jager3 mot .Un klllllltooUe totempaal,
Schrijvende SOLDaTEN
Op heloogenblIk zit de Redactie van ,,\Vapenbroeders" met overeind staande nekharen te kijken naar een stapel correllpondenUe uit den trMp, die steeds gmater wordt, terwijl we niet enel genoeg kunnen terugscbrljven. 'VII het ons niet kwalijk nemen als jullle wat lang op antwoord moetcll wachten. Al I. do correspondentie nóg ZOO uitgebreid, we wllJen er ons niet van atmaken met wat krabbeltjes, maar elk verzoek, elke intorma.tle wordt grondIg be1;landeld. Daar il een aparte organisatle voor noodlg, die we nu gaan opzetten, zoo. dat allee Itraks vlotter gaan zal. Blijt ondertusschen schrijven. Nog steeds blijven wij zeggen: ..Boe meer, hoe beter!" Want we zijn dankbaar voor juUle brieven, ook a.l zeggen jullie daar wel ~enll dingen in, die je nIet In je zak kan steken zonder de kanl te loopen In brand te vliegen. Maar We komen zelt ook warm uit den troep vandaan en weten boe boog het julJle 80ms kan zItten, Zulke brieven zijn de kwaahrte Dlrt, Moeilijker wordt het met de brieven, die werkelijk saai Zijn, moppen, die aardig beschimmeld, en verhalen, die Inhoudloos zijn. Die kOlJt-en ons vef'l meer hootdbreken8, want we willen toch blijven aanmoedigen en opmonteren en we weten dat bet leven op zoo'n post vaak moorddadig vervelend kan zijn. Het Is dan bepaald een toer om een pIttige briet te ac.hrijven. Maar zooala je In "Wapenbroeders" wel ziet: we maken een dankbaar gebnJlk van jullie inzendingen. En je ziet ook wel, dat ze vaak voor de beste verhalen niet onderdoen. Petje at voor jullie, br('najouwers en modderschulvere! Blijf doorbijten. Wij doen ook ons beat. En we komen er beusch weil Nog dlt: het 18 één keer voorgevallen dat Iemand hier kwam Intonneeren ot zijn brl('f was ontvangen, maar dat bleek niet het Keval te zijn. Er kM dus wel eeM een brief welf raken. All dus op een brlet VAA jullle antwoord heel lAAR' uitblijn, schrIjt dan nOK eens VOOr &lle Z<'kêrheld. 'Ve zouden het ellendig vinden als op zoo'n manier het beste stuk van het jaar zoek zou raken!
.. ~V~~~5cJ1e
..
HELDEN ie
s. nl
Wat in den hlstorischen Dipo Negoro den Javaan aantrekt, i5 naast sympathie voor den tekol'tgedane en bedrogene ook zijn neigIng tot bespIegeling en zelfkastijding. Hij bad en vastte, was een ernstig man, die groot zedelljk overwicht heeft uitgeoefend op zijn mensen, en op MiddenJava in de mondeiinge overleverIng tot op heden voortleeft.
Bchelctenen.
Gadjah-Mada ""
,
In de eer:!lte plaats vInden wij Pandjt,
di eg an ge r
De üzeren kanselier
den prins, die wanhopig wordt door bet verdwijnen
van
de
voor hem bestemde prinSCII. Hij begeeft zich op eindeloze tOchten om haar te zoeken. Ook zij heeft een
diepgaande liefde voor hem opgevat. Zonder elkaar kunnen zij niet leven, maar steeds weer ontwljkcn zij elkaar. Dit spel wordt nog gecompliceerder, daar Pandjl In het voorbijgaan menig hart verovert. Het thema wordt In talloze variaties gerepeteerd. De oorsprong van deze sage moet op Oos1.·Java Jiggt!il, en het motief reikt vcle eeuwen teJ"Ug. Het heeft zich zelfs verbreid in Oostelijke richting over Ball en Lombok, naar het Noorden over de kusten van Celebes en Borneo, tot 1n Kambodja en Slam toe, terwijl in de Maleise Ilteratuur vcel Pandji-romans tot op de dag van heden worden gelezen. Toch la de origine Javaans en speelt de historie zich af aan de oude hoven, waarop de blikken der Javaanse bevolking altijd zo sterk gericht waren.
Pandji. 1'1106 Kurtapl, een der hoo/d:peT8<m6n uit lIet oude Pandfi-tJCT1uuJl .zooals hij in het wajang-8pel wordt uitgebeeld.
godsdJenstovergang tot den Islam. In nieuwer taal werd het toen gemoderniseerd, telkens weer werd het gedramaUseer
.in
Rama
w
w
Prins, was ook Rama, een held van heel ander makelij, reeds meer dan duizend jaar geleden uit het oude Voor--Indlsche heldendicht Ramayana overgenomen. Hoewel hij voorbestemd was om den koning, zijn vader, op te volgen, viel hij ten offer aan de Intrigue van een mIndere gemalin. Voor deze vrouw deed hij afstand van zijn rechten, weerstreefde zijn ouden vader en trok zich als kluizenaar in de bossen terug. Hier werd zijn gemalin geschaakt, doch hij weet haar terug te winnen. Maar daar het volk niet zeker was, of zij in het paleis van haar belager wel ongemoeid was ge.. bleven, geeft hij de voorkeur aan hun beider VUUl'dood boven een hereniging, die aanleiding zou kunnen zijn tot verslapping van moraal. ZO luidt In enkele woorden het verhaal, waarvan een gedeeltelijke weergave op het toneel drie à vier dagen duren kon, waar· bij de darul 's morgens om zes uur begint en 's avonds om 10 uur eindigt. In Djokja comprlmeerde men eens het geheel in een cyclus van een week, maar liet natuurlijk het minder belangrijke weg. Het enonne heillgdom van Pramballan, op 15 Km. van Djokja. op de weg naar Solo, geeft in hon. derden rellefs dit oude verhaal weer; ook de oude Tjandl Panataran beeldde dit af. Een moell.tJk en omvangrijk dichtwerk uit de Uende eeuw behandelt het verhaal, waar· voor de belangstelling niet verslapte btj de
w
3
Dipo-Negoro
Stoutmoedig en succesvol was de legendarische volksheld der Maleissprekenden aan weerszijden van Straat Malakka; met dezen ellen held, die beter was dan een avonturier en een zwerver, tekende dit volk zijn B.9piratles vrij nauwkeurig. Het volk der Javanen, talrijker en meer gecompliceerd, kan zich niet volledig In een enkelen held uitdrukltell, maar heert er ver-
Pandji
krijgsman dan zendeling, streed graag, snel en vaak. De Javaanse geest venneide zich grasg in al de verovenngen en avonturen van zijn held, aan wlen inderdaad een historisch persoon ten grondslag ligt, maar die geheel overwoekerd ls, door een ongebreidelde fantasie. Ménak, in zijn eindeloze variaties op steeds weer hetzelfde thema, Is een Javaan5 ridder geworden, onvermoeibaar gl'trouw zichzelf breedvoe. rlg herhalend.
Ten slotte Gadjah Mada, Java'g "IJzeren Kanscliel~', levend zes eeuwen terug in de bloeitijd van Mo
Ardjoena MenIg Javaan stelt zich Ardjoena ten voorMeld, den middelste der vijf Pandawa's. Hij Is de verleidelijk-knappe man bIJ uitstek, maar het meest beroemd en geliefd, omdat hij zo nodig in staat was alle wereldsche gehietlngen te verzaken, niet eens voor eigen zieleheil, maar om bovenmenselijke kracht te erlangen voor de strijd, die hij voeren moest. De strijd trok hem niet aa,p, Integendeel, geen was er zo uitgesproken tegen gekant als hij, maar hij moest gestreden worden. Hij had er zelf weinig bij te wInnen: slechts pUchtsgevoel dreet hem tot al deze zelfverzaking, Ook dit gedicht wordt van oudsher nog steeds afgebeeld en uitgebeeld.
Menak De Ridder Ménak, Is een Moslims held, oom van den profeet Mohammad en een ridder zonder vrees of blaam. Hij verbreid, de het ware geloof, zeker, maar was meer
De Ramayana werd als beeldhouwwerk op ollde JavaaMchB Tempels uitg600erà.
Op deze voorstelLItIg 8lXll'lt Prins Rama de wonderboog van Djanaka.
Wapanbroed.,..
I
MAART~
tie van de troepen, welke zJch bevonden In de terreInstrook, in het Westen begrensd door een lijn N. Z. dool' Poerwakarta. en In het Oosten door de lijn N. Z. door Soamedang.
DE STRIJD OP JAVA SLOT
Einde van den strijd in zicht Soerabaja werden noodig geoordeeld ter dekking van de uitvoering van bepaalde maatregelen, terug te nemen, ten einde ze, na ordenJ.ng van de verbanden en verzorwas een andere In de plaats te slaan. ging van de verpleging den strijd In kleiner In groote trekken kwam heb operatie· verband te doen voortzetten. plan hierop neer, dat in twee richtingen De daartoe noodlge verplaatsingen wertegen Tjepoe zou worden opgerukt en wel den op 6 Maart uitgevoerd. De 2 batal2 bataljons in W. richting (vormende de jons, die de Noordelijke colonne hadden N. colonne\ en de overige troepen, n.l. 1 gevormd, werden verplaatst naar de omge· Marinebataljon, eenige compagnieën van vJ.ng van Gempol om aldaar de uit bet bel Legioen van Mangkoe Negoro en 1 Westen komende troepen op te nemen. landslormbataljon, gesteund door een af· Nadat alle troepen Gempol hadden bedeeling artillerie, langs de Zuidelijke route reIkt, werden de gevechten afgebroken en Djombang-Kertosono·Ngawl. Aangezien werd, gebrulk makend van de dulaternlB, eerst. op 4 Maart de Divisiecommandant de over Probolinggo en Malang afgemar· volle beschikking over zijn troepen kreeg, cheerd naar de streek tUBlIchen Loemakon de Zuidelijke colonne niet eerder dan djang en Dampit, waar de ver8ch.illende In den morgen van den tien Maart de oponderdeelen In den loop van den 7en Maart marsch van Djombang uit aanvangen. Inmiddels was de vijand erm geslaagd, hunne bestemml1l.g bereikten. De te Soerabaja achtergelaten troepenmet gemechaniseerde en gemotoriseerde krachten op 4 Maart onze verKennlngsorw uitsluitend niet-mobIele oonheden, werden gnnen opereerend langs den Zuidelijken op 6 Maart versterkt met de atdeellng weg, terug te werpen en tot Kertosono arWlerle. Op 7 Maart werden de weinige troepen door te dringen. Aldaar werden de troepen van de Zuidelijke colonne ingezet, maar In hun opstellingen om Soerabaja krachdeze slaagden er niet in, den opmarsch te tig aangevallen. Aangezien de vernielingen stuiten. Zij trokken terug op Djombang en geheel volgens programma hadden plaats verder op Modjokerto. Generaal Dgen, in w gevonden, besloot de commandant van de ziend dat de actie tegen Tjepóe geen kans z.g. Lnunobiele groep in den loop van dien van slagen bood, besloot de troepen. behal- dag Soerabaja prijs te geven en onder achve die. welke ook In dit llladium nog voor terlating van de Stadswacht naar Madoera over te steken, ten einde daar het verzet voortgang te doen vinden. Op 8 Maart was de dlslocatIe van de troepen onder bevel van Gt:lneraal Dgen dus als volgt: de mobiele groep In de streek tUS3chen Dampit en Loemadjang, de overige troepen, In Iboofdzaak bestaande uit niet·moblele eenheden, op het eiland M.adoera. In Midden-Java had de tOC8tand zich all! volgt ontwikkeld. De weinig lJe.gchikba.re troepen voerden verschillende vertragende acties uit langs de opmarschwcgen van den vijand, welke echter niet konden ver· hinderen, dat eenlge dagen na de landing de z.g. Vorstenlanden door de Japanners werden bezet. Generaal Cox had, nadat de opmarsch zich had. af~eteekcnd. Zijn troepen op deIl W. oever van de K. 8erajoe geconcentreerd met de bedoeling, achter deze belangrijke terreinhindemIs den v1jandelljken opmarsch naar de Preanger Hoogvlakte te beletten. Toen na een zeer hevig bombardement op 4 en l'j Mo.art. TjUatjap was vernield, had bet binden van troepen aan deze haven geen zin meer, weshalve ook de aldaar beschikbare troepen (ong. 2 compag· nleën Infanterie) achter de Serajoe werden teruggenomen.
w
w
w .in
di e
ga ng er s
Op 2 Maart had de vijand zich van Tjepoe meester gemaakt, had daar de raffinaderij vernield gevonden, alsmede de brug over de rivier, waarvoor hij thans bezig
Generaal Schilling, dIe zich met zijn stal op 7 Maart te Bandoeng bevond, vertrok oVereeukomstlg een in den morgen van 7 Maart genomen lJe.gliBaing van den Legercommandant met de nog bruikbare troepen naar het gebied ten Westen van de lijn N. Z. van Poerwakarta, ten einde met de zich aldaar bevindende troepen, t.w. 2 bataljons Infanterie en 1 afdeellng artillerie den strijd voort te zetten. Generaal Pesman vertrok ter voldoening aan de verstrekte opdracht .in den laten namiddag van 7 Maart In de richting van Lembang, ten einde contact op te nemen met den Japanschcn commandlWlt aldaar. De ontmoeting had eerst in den vroegen morgen van 8 Maart plaats. Resuitaten werden daarbij niet verkregen. De Japanners eLschteu, dat de Gouverw neur·Generaal en de Legercommandant zich persoonlijk naar Kalidjati zouden begeven, ten einde aldaar den Japansehen Opperbevelhebber te ontmoeten. Hierbij werd de bedreiging geuit, dat indien vóór 10.00 u. van den Ben Maart de Nederlandsche autoriteiten niet naar KalldjaU zoUw den zijn vertrokken, Bandoeng dOOr een bombardement zou worden vernield. Dat het niet bij een bedrelgmg alleen 'ZOu blijven bleek duidelijk uit de aanwezigheid van talrijke Japansche bommenwerpers boven Bandoeng, dat, zooale reeds vcr· meld, toevluchtsoord voor een groot aantal gezinnen ook van bulten Java was geworden. De Gowerneur-Generaal en de Legercommandant vertrokken en keerden eerst In den nachb- van 8 op 9 Maart terug. De capitulatie van de geheele weermacht in Nederlandsch-Indlë had moeten worden aanvaard. Een partleele capitulatie had. de Japansche Opperbevelhebber niet aan de orde willen stellen. De strijd op Jav. was afgeloopen, niet aUeen de groep onder Generaal Pesman, ook de andere troepen op Java, zelfs die daarbuiten, werden in dil capitulatie begrepen. Reeds voordat de algeheele capitulatie bad moelen worden aanvaard, had Generaal Schilllng het peslult moeten nemen, met zijn troepen de vijandelijkheden te staken. De zware bombardementen op de In de omgeving van Tjirandjang samengetrokken troepen waren oorzaak geweest, dat deze oververmoeide troepen nog meer aan gevecbtswaarde hadden ingeboet. Door de vernieling van spoorwegverbindingen was het aantrekken van een trein met levensmiddelen uit Padalarang onmoge1ljk geworden. Geen voldoend aantal bruikbare vrachtauto's met chauffeurs was aanwezig om voor de verpleging noodzakelijke levensmiddelen langs den weg op te voeren. Het bieden van georganiseerden weerstand werd niet meer mogelijk geacht. De vraag restte or deze tlli:lepen, na behoorlijk verpleegd te zijn, voor het voeren van een guerilla kcmden-mochten-worden Ingezeb. Na rijp beraad achtte Generaal SchllIlng zich niet verantwoord, bet bevel te geven tot overgang tot een guerilIa. Tot eenzelfde conclusie-wat de guerUia betreft - was Generaal Ilgen in Oost-Java gekomen op overeenkomstige gronden als Generaal Schilling, nadat hem berichb van de capitulatie had bereikt. Zoo heeft de strijd op Java slechts 8 dagen geduurd. Van meet af aan Waal bet,
.n l
4
EINDE VAN DEN STRIJD
.,T1rs g1tost gocs wCst", ofteloc! de 'laChitw 1l161-ne t·all den rampokker op de wandeling. ,,8/amat djedan. Boepardi!"
Wapenf.,.oC?ders
Na dit relaas van wat In Oost- en Mid· den-Java was geschJed, keeren wij naar West-Java terug, waar In den namiddag van 7 Maart was besloten tot de capitula.--
-
•
ti
wordt gebaald, waardoor de brietpakjeB alleen zouden kunnen worden vervoerd door het Inleggen van extra toestellen, het· geen niet altijd mogelijk iB, ook al gebeurde dit b.V. deze maand reedll eenJge malen. Noodgeduxmgcn moet thana de 'VeTZending dezo pak}f:8 tlldelUk worden 1/6-
1.'a"
ataall!t".
.n l
Uit het bOvenBtaande blijkt wel, dat indien de luehlpoltpaketjes gehandhaafd zouden blijven. de Bnelle bezorging van de brletmall gevaar loopt, doordat een gedeelte hiervan door het meenemen van brIefpak· je.. zou moeten wachten op een volgend toe8tel. Dlt kan onder geen omlltandlgbeden, want de Brlefpc>.lt mag gQC.n stagnatie ondervinden en ook hier geldt dWJi wat het a'1CQ(Ir.t N moet Mt &'WOar,t wegen! Red.
er s
Brletpakje. oorepronkelijk bedoeld als gewichtllaanvulllng van de Brlet-poet. De Veldpo.llt deelt onll mede: "In verband met de overbel&.lltlng der vliegtuigen wordt ds gelegenheid tot het verzenden vlln aangeteekende brletpakjel per luchtpost. naar Nederland Ingaande 26 December tijdelijk gesloten. Ter toeJlchtlng diene. dat Jn het begin van dit Jaar bet door de regeerlng met de K.L.M, (Netherlande Govennent Air Tr8JUlport) overeengekomen gewicht aan mali niet werd bereikt, /l'oodat 018 aQ1l1Julling aangeteektmdo brie/pakjea konden 100rtU!n ,-'ervoer". Door de komBt van nieuwe Nederland· sche troepen la de hoeveelheid te vervoeren Correspondentie dutldanlg toegenomen, dat het Inmiddels lllerk verhoogde overeengekomen r;ewleht met de K.L.M. altijd
1Ser~tgebicbt
an g
Dil ~ het eenille kersilleditht dat we uit den !reep .at\·;Il11en. Er tullen er wel m«r vollen. Mllar er komen bO' heel WIII kenlvlerinllen en WIlpenbroeder. r;nl]en et altijd lijn. In eclll voilleml kenlnon.mer al de kentlledatble van den loldllli in meer ledithlen en \'erhalen Ie belll~tereD lijn. Dit ~ ,een perfect ledltbt, Nee. M..r de dicbter h wel een petreet .oMalll. En tijn ledathten ldjn eerlijke, eeltvoudJle Jeduhlen. Dllarom nemen wij dit Jediebt saama op. Jammtr dal het voor het Kerstnummer lell la laat kWllm. lIflllr onte joolen~, die enan lewend lijll dal 1100veel Ie lalIl komt, en totb altijd klaar .taan met bun "oU. IPllreeilllie, lullen d.it ecln"oudille leditbtje toch nol Plat bet Sroolile lenoellen wiUen Inen.
eg
•
.in
RADIOPROGRAMMA VOOR DE STRIJDKRACHTEN Oudejaarsavond.
-------
Bing, bang, de !klokken klinken. Een nieuwe Kerst wordt dngeleid, Een Kerst met welkome klanken, Vergeleken bij vroeger tijd.
di
gelet op de sterkteverhoutUngen en vooral ook de afwezigheid van luchtstrijdkrachten aan onze zijde, een hopelooze onderneming. Van het ulthoudingsvennogen van onze troepen, moreel en pbyslek, ls zoowel in de gevechten als bij de terogtrekkende bewegl.ngen, noodlg om aan een wisse vernietiging door omvatting te ontkomen, het uiterste gevergd. AI Is de strtld dan kort geweest en met een capitulatie geëindigd, tevergeefs is hij niet gevoerd. Onze Java-troepen hebben een acbUal Japanscbe divisies aangetrokken en daarna gebonden. Niet alleen dit, ook luchtstrijdkrachten en transportschepen zijn in aanzienlijken getale voor de onderneming tegen Ja"a moeten worden ingezet, waarbij den vijand niet onaanzienlijke verliezen werden toegebracht. Langen tijd was dit gebeele apparaat niet beschikbaar voor de voorgenomen actie tegen Australl/!, die daardoor te laat bleek te ka. men toen zij, met %OOveeI tijdverlies, eln· delijk kon worden ingezet, op een oogenblik, dat geallieerde versterkingen in voldoende getale Australl/! en de omrlngem1e zee/!n hadden bereikt.
.--
LUCHTPOSTPAKETJES TIJDELIJK STOPGEZET
VERZENDING
Zal het een treiler zÜn'
-
w
w
w
20.00-20.20 Lau Bandy en zijn kameraden brengen vroolijke liedjes. 20.20-20.30 GramofoonmUzlek. 2O.30-20AO De plv. Adjudant-Generaal Kolonel P. Alons spreekt "Een woord van Bart tot Hart" tot de Jrtrijdkrachten. 20.40-20.45 Nog even Jets serieus, en dan .... 20.45-21.30 brengt Lau Bandy met de zijnen U een opgewekt Oudejaarsavond-programma.
Nieuuljaarsdag.
20.00-20.28 P. C. J. Relay. 20.28-20.30 Tusscberl.spel van gramotoonmuziek. 20.30- -20.40 Chef Marinestaf Kapt. t. Z. J. J. L. WlIlinge spreekt. 20.40-- -20AG Tusscllenspel gramoroonmu· ziek. 20.41S-20.~ Chef Staf Generaal Majoor D. C. Buurman van Vreeden richt het woord tot de Strijdkrachten in het Nederlandseb en MalellJCh. 20.6S--21.00 Nupel van gramotoonmuzlek.
Toen was er armoe, ellende, Gebrek aan voedsel en meer, Gebracht door de Nazi...b ende. Maar die tijd komt nimmer weer!
Nu een Kerstfeest te beleven, In volle vredestijd. Dat zal een vreugde geven, En een groot festiviteit.
Maar deze Kerst zal geven, Een scheiding van menig gezin, Waarbij men zich moet geven, Voor Nederland en ihaar Vorstin. Doch God zal onze hat!ten binden, En .ons terzijde treden. Waardoor wij toch onze naasten vinden, In onze gemeenschaplijke gebeden. Zo zal deze Kerst verlopen,
En menig moedellhart zal denken, Aan haar jongen Iin de tropen, Die ook aan haar zal denken. Slà. 1. kl. J. Diepcrink !606!1000, 1-!-4 R. Y.
Wapenbroedero
B
Het mysterieuze A.A. T. convooy Het I1 een mYllterle.uze eolonne, dle op dien ml15tlgen Novemberavond over de modderige wegen van den Achterhoek nur het ColIten
rolt. Een waas van genelmzlnnlgheld hangt over deze file overbelllllte 3 tonnen, dle bij elke oneffenheid in den wel' gevaarlijk naar één kant overhelt, en waar kolossale kleten hoog boven de cablnea uitsteken, waar een rij geblindeerde vrachtwagelUl door
Grenscontrole......... gecontroleerd, maar
Papieren worden de Politiemannen
Btlt gmut-tmnaJlO" tlaIt de Bergdulvela "moe ua the tooll, «rul UIl! tufll
rs .
dCllpatchriders, dIe met hun knetterende Royal·Enflelds door de Twentsche dorpen jagen. Tegt!:n het vallen van de ~emerlng b6reikt men de grena luuchen Nederland en Dultlchland en komt het convooy tot stilstand, vlak voor de tolboom, waarachter twee Brltache M,P:II nleuwegierlg toekijken.
nl
twee motorordonnansen omringd wordt,
an ge
do th" Job". schijnen niet voldaan. Eén van hen Illentert langs de wagens en probeert de opschriften Vlul de kisten te ontcijteren. Volgens de documenten, die hij zooeven ingezien beeft, betrett dit !!en convooy van Rotterdam naar Praag, uitgevoerd door de lSe Compagnie Aan en Afvoertroepen. De papieren zUn in orde. maar dit heele convooy doet zoo geheimzinnig aan, en de M.P.-er knn het gevoel niet van zich a.fzetten, dat er ergens een luchtje aan dit Deze tocht la Immera de volvoering van transport Is. De wagens moeten geladen zijn met ecn regeerlng80pdracht n.1, om den TsJeehlarehierstukken van de repatrIeerende Ik:hen goudvoorraad, die zich in Londen beTlJjechÛlehe Regeering uit Engeland, maar vond na de capitulatie van Dultsehland de politieman kan niet voorstellen, dat naar Praag teNg te brengen. Tevens moehIervoor 8 wagenlll noodlg zijn. Vooral de ten de aanwezll"e archiefstukken van de Tajechl.ac:he regeerlng worden meei'enomen. gebllnd~rde vrachtwagens genteten zijn Daar de spoor- en waterwegen nog nJet volle belangstelUng. Wanneer hij In het convooy Tsjechische voldoende functioneerden om dit vervoer soldaten ontdekt, die in gesprek zijn met behoorlijk te verwerken, heeft de Nederlandlche regeering deze opdracht aan de een burger stevent hij er op al. toendertijd reedIl perfect georganiseerde De TIljeehen zijn ulterstl vriendelijk en transportcompagnieën toever-. de burger stelt zich voor als de heer Srp, militaire trouwd. beA"elelder van het convooy. De 138 Compagnie van de A.A.T. werd Dit komt den M.P.-er al te fantuUsch ermee belsat. maar toen kwamen do moei,'oor. lijkheden. De kostbare kilten, die per IIchlp Een bUrger, die zich met Nederlandsche naar Rotterdam waren gebracht bleken te militaire convooien bemoeit, daar heeft de groot, te topzwaar voor de 3 tonners met M.P.-er nog nooit van gehoord. één achtenu. Hiervoor waren trailers nooWeer moeten papieren getoond worden dlg, althanIJ G.M.C.'s met dubbele achter· en steeds meer bellChelden worden overge- aMen (met 8 wielen). legd, voordat eindelijk de M.P.-er er van Na verachlllende conrerentlel w4S men overtuigd Is, dat de zaak klopt. derhalve tot de conclusie gekomen, dat de Een reisorder geteekend door Capta.ln P. J. Ferry van de "Brltlsh Military :Mi8lIlon to tbe Nelherlands Government" Ja het doorslaggevende bewijs dat de Engelsche autoriteiten hun goedkeuring aan dit merkwaardige convooy hechten en nog dIenzelfden avond verdwtjnt het COl1VOOY over de grenlll. op weg naar de AmerikaansChe en Russische zones. Dit merkwaardige convooy, dat op weg nau Praag nog tal van moe.llijkheden zal moeten overwinncn, Is een colonne Dodges, bestuurd door Oorlogsvrljwllligera van de l3e Compagnie A.A.T., onder commando van den len Luitenant H.A. Robbe Groskamp, ge/Ulslateerd door den 2en Luitenant K. de Boer, die In de atgeloopen oorlogsjaren I.n het EngelaChe Leger een uitgebreide rouUne heeft opgedaan In het convooy-rijden. Deze belde oUicleren hebben een groete ... ,De kiBlen op de wage"" beg/mwn Ie verantwoording op zich genomen bU het achommden en te &'tCG4fl'n, maar hn tempo wordt wlllehouMn! .••• uitvoeren van deze moeiUJke taak.
w w
w
.in
di
eg
in den• winter van 1945
•
13e Compagnie dit transport niet kon uitvoeren, daar de Commandant een dUldanlge belading van zijn auto's onverantwoordelijk voor zijn menIIchen en zijn materiaal achtt •. Grocte conaternatle bij de Tsjechen, die met een brief van de Nederlandac.he Regeerlng te vootllchijn komen waarin de uitdrUkkelijke toezegging wu gedaan om dit transport uit te voeren en wel met 10tonnetll. Maar waar haalt men nu de wagenlll vandaan? BIJ de Korps8tar In Tilburg worden ]»gingen gedaan. om grootere wagens te lee· nen, maar tevergeera. Na dagen wachten komt eIndelijk een telefoontje: De gevraagde wagenlll zijn niet beschikbaar. Eindelijk geett de Commandant toe. Hij ziet in, dat dit eerate transport een stunt la en een specIale service met, vèrstrekkende conaequentle. beteekent. Onder hoogapannlng worden nu In de werkplaats de zaken aangepakt 6 Wagens moeten gedemonteerd worden voor de groote kletcn, achotten en hult op een der andere wageM. Een wagen wordt ingericht voor het Tsjechisch personeel, een voor keuken, een voor bagage. een voor ben:r.lne. Chaurfeun!J worden opgetrommeld. Er zijn er te weinig: er Is Juist weer een convooy weg naar Zeeuwach Vlaanderen. Terugkomers uit BrUNei zijn in principe vrijgeateld. hebben dringend behoerte aan verlot. maar geven zich vrljwlllig op, wan· neer de Commandant een beroep op hen doet. ln één nacht ia het wonder gCllchioo. De wagens zljll klaargekomen en In den vroegen morgen van den 16en November worden de kostbare kiaten Ingeladen. De tocht is begonnen en met een snelheid die de grens van 2~ mijlen niet mag overechrijuen, daar anders de 3 tonners bet zullen begeven, wordt de wel' naar Dultschlan4 ingeslagen.
Dt! Club Arnerlcana Ie het hotel voor de chauUeun en het Is een oase van licht ten
w
w
w
.n l
7
ga ng
Ruinaa oon ka-potge8ch.ot6tl /l.ulll(ln l'1oemmJ op.
maar de commandant wil die voor de terug· rela bewaren. HIj verlangt benzine van de Tljechen en eindelijk wordt dit In vaten verstrekt. Met handpompen moet dit naar boven geperst worden, hetgeen veel tijd kost. Na uren kan het eonvooy uit Plzen vertrekken en komt In Rokycany aan_ Hier begint de Russlache Demarcatielijn. Het bekende beeld langs alle RUBallehe grenzen. De triomfpoort over Iedere lpOOrlijn en Autoweg. zoo ook hter. Roode vlaggen, RusIlaehe wachtpo5ten. Dank zij den Heer Srp wordt het convooy spoedig v~gegeven. Na plm. 1000 km te hebben afgelegd wordt na IS dagen Praag bereikt. Aan den rand van de ltad wordt het convooy opgewacht en de stad binnengeleid. Praag Is ongeachonden, allel 1a volkomen in tact. Het convooy achuitt voort en komt voor het Ministerie van Verkeer tot sUIstand, waar Tsjechische militairen de bewaking van het eonvooy overnemen. Het goud Is weer thull. In het Imposant gebouw van het Mfnilterie van Verkeer wordt aan alle deelnemers ean dit convooy een lunch aangeboden, terwijl de Directeur Generaal Dr. J. Kalenda een toespraak houdt. Na afloop hlen'an worden de klaten met goud naar de burcht gebracht, de woon· plaats van den President Dr. Benesj. Zij worden op het binnenplein afgeleverd. Plotseling komt er een kink In de kabel. Er la voor de chauffeurs van het convooy niet gezorgd. Er la een ml!lverBtand oo.tItaan. Men. meende hter In Praag, dat de vracht per tl'êln zou komen. Er moet nu op atel en sprong voor huisvesting worden gezorgd. In ontluisde barakken moeten dc chauffeurs worden ondergebracht. De commandant van het convooy weigert. Hij zal de Nederlandsclie Ambusade opbeUen. Alle bureaux zijn echter ge.loten, hoofdportIer
.in
leven In een gore pulnwocBtijn, zooals overal In Dullechland, dat niets anders 11 dan ecn enorm en luguber knekelhule. waarin het slecht ademen Is. waarin het convooy zich Ipoedt van het eene geallieerde centrum naar het andere, zooala een schip zoekt naar een thuishaven In mist en etorm. De bevolking leeft in ruïnel. begint honger te lijden. Het jammerlijk beeld van hout aleepcnde vrouwen en van hongerige verkleumde en verschoolerde kinderen doemt steeds weer op. Het convooy dendert voort door de DuIt· sche steden. Verder naar heot Oosteen, naar SulzbachHahnbach-Gebenbach. Hkr vindt een Incident plaate. Een van de wagene, die de kostbare lading goud ven-oert. valt uil. De 2e COmmandant blijft bij den wagen achter, terwijl de l'ellt doorgaat. Manr de Tejechen zijn ongeruet over dezen wagen. Zij vragen den Commandant het convony te dOl'n stoppen, welk verzock wordt IngewIIlIge!. Na een uur wachten komt de wagen eindelijk opdagen. Nadat Wenbcrg bereikt Is komt het beruchte traject over de bergpn.aaen. Op deze hellingen kan niet langzaam gereden worden zooa1!I op den vlakken weg, wanneer er kullen opdoemen. Het risico moet genomen worden_ De kisten op de wagens heginnen !ie schom· melen en te zwao.len, maar het tempo wordt volgehouden. Het gaat goed en eindelijk komt de grenspa&l van Tejecho-Slowaklje in sleht.
verdwem!n. :Maar er Ie een kleine telefoon· centrale bij den nchterportler. Na lang dwalen door de plechtige donkere gangen vindt hij eindelijk de telefoonpoal. Maar alles II vruchtelool. Er blijkt geen Nederlandlche diplomatieke vertegenwoordiger In Praag te zijn. Tenslotte neemt de Commandant bet besluit den President van de Republiek op te bellen. Hij krijgt den eecretarls van den Prealdent, Dr. Belanski aan de telefoon. Het geval wordt uitgelegd en de secretarie belooft te zullen helpen. Maar een een uur verstrijkt en nog Is er geen uitsluit",I. De tweede Commandant en een sergeant zijn op zot'k gegaan naar den Mlnlater van Verkeer. De tweede commandant telefoneert links en rechts. Hij elscht den mlnlater te epreken. Hij wordt verbonden met de werk· kamer VlUl den minister en meent: Ha daar heb Ik den Minleter zelf en krijgt ......... don Sergeant aan de telefoon. die In de werkkamer zit te wachten! Een onsterfelUk moment. Eindelijk na uren komt allee voor elkaar. De militairen krijgen behoorlijke legering en voedIng. Dit Is het e1nde van het relaas van het merkwaardige convooy naar Praag. Vijf dagen later waren zij, na sneeuwelormen te hebben getrotaeerd, in Haarlem terug. Op. de binnenplaats van de Rlpperdakazeme etaan op 30 November 194.:i alle 18 wagen, geparkeerd. De truck van den Commandant heeft twee vlaggen, een Hollandsche en een Tajechl.eche, grauwen gera1'eld door sneeuw, regen en wind. De troep treedt aan. 311 man voltalllg. De Commandant meldt zijn Chef: "Het convooy ls behouden teruggeketrd uit Praag". Dit zijn de jongens. oorlogsvrljwllUgers. die den naam van Nederland ook bulten de grenzen hielpen hooghouden. jongena dre het convooy den naam van "Bergduivela" gaven. die lll.tt'r nog tochten n'aar Denemarken en Zwitserland maakten. Het zijn dezelfde jongens. dJe tbana op den eonvooyweg Batavla-Bandoeng rijden co medewerken aan het herstel van nat en veiligheid in Indlö, Keru Ht'MtI4rd.
er s
Hier wordt de Hollandscbe vlag op den voorsten wagen van bet convooy bevefltlgd een wordt de tocht voortgezet. In het volle donker wordt Plzen bereikt, waar de moeUljkheden zich opstapelen. Er zijn moell.ljkheden met de inkwartiering en voeding. De jongene hebben geen Tsjechische kronen en kunnen niets koopen. Eindelijk wordt hun een fee!tmaal In hotel Smltek beloofd met gratis consumptie. Nleta komt er echter van terecht. Er Is geen vrije consumptie en de beetuurders van het convooy krijgen nleta. Sommigen hebben het geluk dat Amerikanen voor hen betalen. Er komt een ontevreden stemming, die nog verhoogd wordt door het feit, dat In het wagenpark uren gewaCht moet worden voor er benzine ge· tankt kan worden. Van de Amerikanen wordt een benzinetoewIjzing ontvangen,
di e
Keulen ta de eerste tocbt en laat In den avond wordt deze elad bereikt. De "etad" biedt een gruwelIjken aanblik. Alles la vernield en verwoeet. met puinmuren op de trottoln. De trama rtfden, dat ia bet eenlge levenateeken. Een doordringende slank hangt boven deze Itad. Dat la Dultschland November 194:i. Het eonvooy gaat door. vla Bonn-Remagen over de knpotgeeehoten Dultsehe Autobnhn naar de FrMsehe demarcatielijn. De keukenwagen Ie doorgereden en ltaat In Andernach op het transport te wachten. Met behulp van een spiritusbrand"", heen men voor lSO man eten gekookt. Het eonvooy pn.aaeert de putnhoopen van wat eena Koblenz was. over de Moeselbrug naar Boppard, St. Goar-Bacherbach~Blngen. In Kobleoz en BIngen zeer nauwkeurig opletten op Franaehe wegwijzere, die de colonne door de stad doen kronkelen. Vergt.Blngen wortlc!O gemakkelijk gemaakt, veroorzaken nog extra omwegen door nauwe verwoeete atralen. Vla BIngen naar het totaal verwoeBte Malnz en dan eindelijk de RIjnbrug. Hier bevindt het convooy zich In de Amerikaaneche zóne. Frankfurt 18 het einddoel van dien dag en oververmoeid komen de chauffeura '!I-avonds áan. Den volgenden morgen wordt getankt. De 13e Compl'lKnle A.A.T. wordt door de Ame· rikanen a1ll een Geallieerd ondertleel beschouwd en kan haar benzine uit de enonoe Amerlkaansche voorraden putten. De keukenwagen ia weer doorgereden en vangt het eonvooy ten Oosten van Wurz· berg op. Een haastig middagmaal wordt genuttigd, want de avond begint en het la '8-avonda niet veilig op de Dultsche wegen. In Furth Is het pikdonker en hier wordt het een dolzinnig ronddwalen. De twee ordonnansen verkennen den weg, maar raken hem bijster. Een burgerlIfter wordt meegenomen en dank zijn hulp komt het convooy 's-avonds In Neurenberg aan!
- ---~~- - ""'"- -- -= - .~.~~...........:.:.---===.- ---:. ~ =.=:o---=~-":::::4......----=:--~ - --. - ~- ---=-.-_._-.... _ ~ ----:-_--~~.-
~~;~.~~ ~~ =--::-----===;.,~',.;.- ~
:..:...~ =-~-=-:=;' ii.:,.,'.'~ ~_. --:-"'-~-'.•~~;-,:' - .- ~
~-;J:~,,~~~~ ~-":.~~~\.. ,,-=
,.,.~.:' • -~- -::;;;:'''J' ,"'-~-=--~, • ~~. .•. " '"'-_;'; ~~--a·r .=;: ::;;;r,;;;, IV.!' .t,.. S·~ ~:,.•, . '_~" _ ~"'? ~ .0
;;-·'·-·7:i'~~· -- -~:/;,.~/1~
I!kd~I .:'.'.i···""'?aU. .;!"1 "l //?i1j$:."I" .ey#l. .,~4 {i~~~' Jlr,I:,:A1·~J'l.VJiJl~.I_.. . .' 111/11 • f"~.!-r""'lll';J ~~c-~C'h".-_: · \ IIII "'.~.' f...="__ -=----_"". 11 '~_- ....
:è> :~' IMIII~~~~'IJrli ',~,,!~ r:-:-~~-=; "\\\',"1. -l':;;::'~~ I; ,:, ,,~::p · .
, .....:..r-:~
---
>...-:--~--=;::;, - ,\_t' "'. - ....,-_ - -_ . '~ _~ _ t..---...·,.rt' ,. ,'~ IJ":-~~ "!: ~~. -~ ~<= - .,.",.\~, ., ,io-' ~ ~~ "~',"'/1"_.'\' '!'\-,--...,:......, •~ .-~" -....-=-.,\"., '~,y~",,,' ~=-:::;.~.--. I
__
~~---
Neut: "Tu'tllcf ure, Taaie, alloe8e, En. mag
't nlf'U'o jaar alles tOCW6'188 wot je twg te yord hep lan 't /oorlgo jaar'"
ik jo met
Taalll: ,Dankjewel lette tooler/efl. E,. Ia.,. 't 'alle/de, lan 'f IIClle/dfJ!"
WoponbroedN.
•
31 meI
8
de U Brigade naar Padang
ZE ZIJN KLAAR! aan wapen of ultrustlng ontdekt.
De keuken ploeg zoekt met vertwijfeling naar een kans om zoo gauw mogelijk aan
den wal te komen en daar het potje te gaan
De volgende genertltle atecJot Willy Ie Coq wit AardCtlberg en P. Fre1l8611 uU BOlIeh de unolldcmhand too. Hot eeTato blÜk tI011 \lertrowwen in Padang, maar meer nllen ft' dra volgen.
Tlto.:NLAI De regen viel grijll over het lllJ'ld, dat In
breede. begroeide beuvels afdaalde n!L8.r de milltige vallei. Wij hadden den maaltIJd beëindigd en za· ten bij een e1garet en een traaggegeten pleang na te tafelen. Het gerulseb van den regen over bet atnpdak absorbeerde alle gedachten en gevoelen In grenzeloozc verveling. In dit e.tgelegen bivak temidden van rolsteenen en scbuimende hergstroomen lIpra· ken wij slechts over dlen8t en over lhulll; daarbuiten IlCheen allee op te houden te beltaan. Toen vleI plots de naam; zonder aanleiding en zonder bijzondere bedoeling. Een korte, sombere naam die de dokter noemde! Tabla!. Een naam uit Ambon. De hl8torie lag In een ver verleden en WB.ll verlOren gegaan In den stroom van alle· daag9Che gebeurtenl88Cll; alleen In de kleine, vergeten blvaks leeft hij nog at en toe op en dan lijkt hij zoo klein en onbeduidend, dat hU verhaald kan worden tusschen twee happen van een plaang. Het gebeurde in het begin van dit jaar In Tjl-blnong. Een naam, die niet de klank heert van een AU8terlltz, een Guadalcanol, een Arnhem of een Java·zee; maar die ale zoovele andere, nimmer-genoemde namen van dil land een eigen kort en fel verhaal kent van opofterlng, moed en trouw. Een patrouille keert terug; na het inrukken zoekt de kleine, zwarte korporaal met zijn sectie de legerplaats in de lekkende tent. Hij trekt de handgranaat van de koppel; de veiligheidspal springt op onverklaarbare wijze uit de lIgplaats en de beugel vliegt tegen het tentzeil. In dit eene, panlffChe oogenbllk beseft de korporaal: zijn aoldaten, die niet.. vermoeden van bet vel'llChrikkelijke. Een IItap brengt hem hU den Ingang van de tent om de granaat naar bulten te slingeren, maar daar komt (Ie re8t van de patrouille aangeslenterd. In de ongeweten grootheid van zijn verantwoordelijkheldllbeset grijpt deze korporaal de slllllende granaat tussehen belde bllllden, dr-ukt ze tusschen de becnen en buigt zlcb er overheen. Niemand heeft tets gemerkt en aIs de vreesclUke klap gevallen Is, bell'llpen zij nog niet. Ik heb het rapport van den dokter gezien. De aard der verwondingen stond er In drie zakelijke, wreede regels In vermeld. Over het levcnlooze wrak van dezen kleinen AmbonneellChcn korporaal la bet leven verdergeBtroomd. Maar 8OJl'llI valt de IItllte en bwgt men bet boofd.
.in
di
eg a
ng e
klaarmaken. Een lunchpakket zal wel wor-
ren en beSeften, dat wij b.eelemaal nIet all vijanden komen. Dat wij uiteindelijk alleen hun eigen welzijn op bet oog hebben. Konden wij ze de lItreken op Java maar late.n zien, waar wij gezeten hebben. Hoe daar de aanvankelijk wat wantrouwende bevolking onze gt'OOtst& vrienden gewor· den zijn. Boe daar uit de Cbaoll orde geboren 111 en uit moord en terreur velllgheid en ....bl MIMChlen zullen zij bet gelooven. Misschien moeten wij bet eerst bewijzen, Zij zijn klaar, de JongenlI, die overal In het rond lIlapen. Klaar om te antwoorden op wat ben ook tegemoet komt, ~n uitg-elJtoken vrlen· denhand of het vuur van een sniper. Maar zij zouden dm vriendenhand prefe· reeren. De tijd, dien zij bier in lndU! bebben doorgebr9.cht heeft hen een brccder inzicht gegeven op mentaliteIt en problemen van de bevOlking. Zij hebben bet meegemaakt hoe de pemoe
rs .n l
Morgen I. het P. day, Padangdag. Op het dek worden uitrustingen geinspee· teerd, loopen doorgehaald en zooala ge_ bruikelijk taJlooze verborgen gebreken
Wie weet hoe JGtlg Aet lIurh .ml \IOOr eT' WUT Ctm lange ""'tpooa komt om de wapeJt.!
een goede oourt te geve.. Dtu moot het cuu"
B. Berel'ld8.
w
boord KOg maar grondig gebmlren, lteMt Brok uit Den Bosc1L.
w
w
den verfltrekt - bet lijkt wel een pic-Die _ maar lettl warm8 wU er toch ook wel tD, redeneeren z.tI. Om ti uur nweWe en om 7 uur gaat de eerste groep van boord met de LST. Er t. eenlge lJl&lIomg te merken, omdat men na de berichten over de overeenkomst tUSllfCben de RegcerlnJ en de RepoeblIk eigenlijk geen Idee heeft, wat er daar achter die blauwe
nevel en tuuchen bet groen wat zij van het sehlp at zien kunnen eigenlijk te wachten
ligt. Het kUMen bloemen zijn, maar ook hand·
granaten. Voor belden z.ijn w1J klaar. De "Banc.kert" beeft om gedurende den reis gezelllchap gehouden en lijkt bet ona nu net bet geschikte vriendje toe om bij mogelijke heibei bij ons te hebben. En dan !:\tn wij er tocb zeI! ook btl. ~ je nou maar wist, ot die lui daar in Padang nu tocb eeJUI eindelijk wijzer geworden wa·
Wapenbrocder&
Ook de ,)1lUlCkcrt" waa tIOn de part; en hield OM gedurende d6 geheel. rel.t gellel-
«;1I4p.
DUITSL.l\ND VERDEELDE MET JAPAN ONS KONINKRIJK
9
Uit "Ret DlnDenbof" ontleenen wij bet volgende tntereuante a:rUkel, waAl'Ult duidelijk blijkt bet venaderlUke, voor·oorlogscbe gekonkel van do twee as-mogendheden Dultschland en Japan. Wij hooren nog der l
weinigen - /tOI/8 bekend zifn.. dat
de l«auto Japanse Malinecomman_ dant ,,, het bezette Nederlam-lndië, tl'fclMUtmfrcal Maeda, die de berNchte geheime fl'l8tructhuI' aan. Boeko.rno lIa/. tn J9~O korte tvd Japo"" Ma·
rfne-attacM h~ Don Haag woa en bI J9"1 deel uit mookte 001t de Z9". handelmni.tale, achteTeentlolg07l.t on-dof' leiding 0011. Kobaja.sji ~ YOIfjt.eawo, welke Tokio naa.r lndl6 had ttUllezondon om drtlk op de Neder· lanM-Indieche regeTfng uft te oele-
""".De tHW"chUnlng
In de%8 drie ope6nuolgend& /ll'lctieB '" geen t0600111ghcKJ geweest, niet doOrdat d8 JH""800tl '1-'0.1' Macda op zichzelf zo belangrijk Wt!.', muur 'lOet door dB krlPJger. al. wkr tr.l:ponePJt htf 1\4,*"" tleille. 1Ja'" Maeda
w w
w .in
di
Toen Japan in 1936 uit het vlootverdrag van WaJlhington trad en bijgevolg zich niet meer bond aan de beperkingen van dat verdrag en tevens zijn vlootbouw geheim hield, kwam zijn buitenlandse politiek in een nieuw stadium, namèlljk die van samenspel met Duitsland. Deze nieuwe politiek ging gepaard met een belangrijke uitbre.ldlng van het diplomatieke peraonelll van de Japanse ambáasades \n legaties In de gehele wereld. Zo werd ook in Den Haag de legatie uitgebreid, waarvan do belangrljkate plaatsing was die In 1937 van een marlne-attaché, te weten de kapiteinluitenant ter zee Morlaada Tonakl. In overoenalemmlng met de toenmalige politiek ten aanz.len van Nederland Jap8JI wilde In overleg met Duitsland Nederland In het schuitje van de DultaJapanse combinatie krijgen, kennelijk met het doel Nederland en NederlandJJ-Indll! uiteindelijk langs geruisloze weg onder resp. Duitse en Japanse controle te krijg.n - was de als marlne-attacb6 uitgekozen persoon Iemand, die Nederland vriendelijk gezind wa.. Tonakl sprak vrtI goed Nederlands, noemde zUn eerste kInd Oranan. (Holland) en eehreet in Japanse tijdschriften - dit Is onze inlichtingendienst achteraf gebleken - In gunstige zin over Nederland. In 1988 liet Tonakl zijn gezin uit Toklo naar Den Haag overkomen, omdat hij had vernomen, dat zijn plaatsing van enigszins lange duur zou zijn. Nauwelijks WaJII in september 1939 ecJitor de oorlog uitgebrliken. ot hij liet doorac:hemeren, dat hij wel eens spoedig naar Toklo kon worden teruggeroepen voor dienst op de vloot. Wanneer men hem 10 die tijd sprak, was zijn stereotiep weerkerende vraag: "Geloott U, dat Dult.achland bij U zal Invallen 1" Gat men durop ten antwoord dat men zoiets moeiItJk kon aannemen, omdat mUer deze ot ~ ver'Mkertnr had .ernen, dan schudde
Pro Duits was Tonakl allerminst en meer dan eens verklaarde hij in een prIvégesprek: "Onze verhouding tot Dul~land I.a niet die van sympathie, doch ul~lultend een van opportuniteit·,. Toen hij In 1938 een autoreis door Dultaland maakte, werd hij overal door de Geatapo gevolgd en het opmer· kelijke was, dat wanneer hij aangekondigd In een restaurant kwam, hem een spijskaart In het Nederlands onder de neus werd gedrukt. Het onderling vertrouwen tUllSen de Aa-vrienden waa toen reedJJ niet erg groot. In het voorjaar van 1940 kreeg Tonakl plotseling de order uit Tokio om vóór Mei uit Nederland te vertrekken, terwijl a1ll zijn opvolger aangewezen was de toenmalige kapiteIn-luitenant ter zee Maeda, die op dat ogenblik als adjunct marine attaché was verbonden aan de Japanse ambauade 10 Berlijn, Mae
weer In IndU! op te duiken .
nl
H6t;:o.l zeer tOCinige ('''''liers -
hij halt meewarig, hal! ongelOVig het hoofd.
rs .
(
"-
DIrk Zwankhufzen, Weesp, '1 Dec. DluIIW: .................11Iaar Je iClet ved in. een poor weke "
eg an ge
r
SCHRIJVENDE SOLDATEN In ons vorige nummer werden de bij-
dragen geplaatst van: Korp. C. Roekx, 2401211001, Padang, Sgt. Ben Holtkamp, 2GQ41004, Palembang, Sold. J.v.d. Schot, 96311, TjiandJocr. Het Zijn ditmaal aloffen Lucky Strik. en ZIpper, Joumallslen-met-de-bren, als je ze niet lust:. stuur ze dan maar weer tem... dan krlJren ;tullI. mljn Nllptun.!
Pioniers
Ze pionierden aan een barak, die ze op-
trokken van blllk, bamboe en atap, al lang niet meer verbaasd om de duizenderlei nimmer-gedroomde mogelijkheden van dlt spul. Ze zaten boven In de nokken en sjouwden met bamboe en ze sjorden palen aan elkaar vaat. MlUlr hij, de geweldenaar met zijn vierkante baat en robuste kop, zat ln een hoekje ragfijne spaanders te snijden voor een vuurtje. Het was IHn verhouding en daarom viel bij op. _ Be.joe.r, _ zei hij amicaal toen Ik bij hem kwam gehurkt. En daar, temidden van de ro\steenen en de aUlle van het dalletje, verleide hij. _ Negentig pr~nt van ons was d'r legen. vierkant tegen, om hierheen te kome. Moet U niet verkeerd opvatte, de voorlichting in Holland Is knudde, as Ik 't zoo mag zegge met Uw permissie. D'r blo' In ons pol'ton twee, die 'n week ondergedoken zaten; &ttijn, we &1nge met de dood in 't hart. Maar je :z.Iet veel in 'n plUlr weke,,, . Ik zal 't U 's uitlegge. We legge nou In Buitenzorg. Moet U daar 's wat koope op de paasar, banjak moeilijk. Ze draa.le direct d'r gezlchte weg, En ons Nlca-geld neme ze niet aan, tenmlnsle, erg lastig. Ik wou 's wat pisangs kope; de vent zat alleen. HIJ keek erg schlchUg rond. toen trok 'Ie me haastig achter een boom, z'n nek om 't boekie en toen nam 'Ie haastig 't geld. Takoet, zei 'Ie, dat beteekent dat 'Ie 'm zat te klere. En dan heb je de klndere; ze zien d'r uit om 'r kepieet om te gnene. Komme ze en de draad om ete te vrage. Maar aa 'r van ver zoo'n ( .........• geschrapt. Red.) ankomt, dan zijne ze opeens an de larie. precies as 10 Mottelljd bij ons thuia. Nog veel meer verleide hij. Hij was te ongecompUceerd om %00 maar verhaaltje. op te dlsschen. Zijn meening was niet gebaseerd op ellenlange verhandelInren ot beSChouwingen. Maar rechtstreeks geboren uit het diepgewortelde gevoel van rechtvaardigheid, bewust geworden In vijt jaren bezettlng van zijn eigen dorp, een jaar door onbekendheid met de werkelijke telten verdoofd, thana door eigen ervarinr tot een nieuw ontwaken rekomen.
".....nbroede"~
10
DE MANNEN van het
I MO.L ENT JE hn1 Jaatpoaten van den weg van nabij te bekijken, dan krijgt men respect voor
s. nl
hetgeen daar in weer en wind wordt ge. Baliloetbakker Lafl(>ur uit OIrsbeek (.lt~ presteerd door mannen, die In het dngelIJk.. tende) en de Bruin. uit DubbddaYn. lJChe leven een alles behalve lC!Chnl8chen (sttuUlds) bedg met den bulldozer t.'an. @ 168 016 Leger GerWN:'ompagttl(r
werkkring hebben. Wat zegt U bijv. van
een man, die In zijn burgerleven het eer·
zaam beroep van banketbakker uitoefent
en thans als een ervaren bulldozer-bestuur·
der den grond g1!lijk maakt; of VDn een mljnwerker, thana dienstdoend kok, die In zijn vrijen tUd en pAssent een compre880r
er
bedient en sleeDen In de lucht laat vliegen, opdat er nimmer gebrek zal zijn aan den zoo hoogst. nOOdzakelijken steenslag?
De mannen van de l6e cie. ltao.n voor
di eg
twee .eware tÛ:IItmmer.. tilt het autopark t.'(Ul. de JOf!. Op de toto zitJt men Lt. K'iJ.., agt. 'Van RU"sc1 (Amsterdam), WVllhoven (B~), 8chirl.'l (Voerendaal), 'VaK ltn'scl (Antwerpen), Drleut'IJ (Umaond) ma Lauaer uit Sliedrcch.t.
an g
"Tante let", d.e comnumdo·frep tU3Schen
niets. Wan.ocer men een kJjkJe neemt in hel .,hut" van de 16e cie., de oontrale werkplaatl in TJlmahl, wordt het een leder dUidelijk, dal de jongelui van kapitein Boers neel wat moeilijke puzz.lea weten op te loasen. In 8lechta enkele maanden tUd hebben de genlaten deze, door het wanbe. beer gedurende de bezetUng, volkomen verwaarlOO8d.e werkplaata w~r in bedrijt gesteld. Er ontbre.ekt nog wel hel een en ander, maar wal wU men 1 Men kan nu een~ maaL niet in twee maanden tijdl een up~ to-date bedrijf uit den grond atampen, indien men te kampen heefl met I'ebrck aan alle 800rten van materiaal en aankoop ln het buItenland nu eenmaal "taboe" Is vanwege den devlezcllo-ambtenaar. Toch heelt men er nu al een lasscherij, een draaierij, een bankwerkerU, een amederij, een Urnmerwlnkel en tenslotte een elec~technl sche wcrkplnnta. In dit laatst bedrijt worden de motoren en dynamo'. nagekeken en gewikkeld, worden mijn-dectoren be~ handcid. Kortom alles gedaan, wat men nu eenmaal van een moderne electrotech~ mache nldeellng mag verwachten. 10 de eerste plallUJ zUn al deze karweitjes erop gericht de posten langs den weg zooveel mogelijk werk uit handen te nemen, Het rcaullaat konden we zien tijdClUI een bezoek aan het werk bulten, op de wegen. Op het beruchte 1tUssigit.·traject treft men het eerste belangrijke herstellingswerk van de 160 cic. aan, wanneer men van Bandocng uit naar het Westen rUdL "Berucht", vanwege de OIltz.agwekkende kullen, welke men in hel eens gladde wegdek aantreft. Onbarmhartig worden wtf door elkaar geBChud, wanneer wtf met onze jeep een weg zoeken tU88Chen al die kullen en langs al die kelen. Plotseling bij een kromming een waaraehuwlngsbord. Even later zien wtf de eerste werkploegen der genje. Het Is een en al bedtijvigheld, welke ons aan de besle jaren van voor den oorlog doet herinneren. Toén waa het nleta "teemds om langs de wegen dergelijke herstelllngawerkzaembeden te zien. Nu in dezen chaotischen toestand Is dat wat an· ders. GelukkIg trekt de bevolking zich niets aan van alle soorten van anU-Neder. landache propaganda. Samen met de genJe werkt zij aan het herstel van den weg, welke levens het herstel van den economischen loestand van de streek belcekent. Peuters van enkele turven hooi' ziet men
w
w
w
.in
Ergelll op d~n schIer elnddoozen weg Bo.tavla-Bnndoeng duikt plotaellng een stel borden op; "Langzaam rl,jd~n, Ook U!" of "OCvaarlIjk. Wegherstelling" . AI kankeren· de op die genisten, die telkens weer nieuwe "crapJes" uitdenken, wordt de zware truck door den ehaufCeur op een lagere versnel· IIng geschakeld, v.aarna de kOl08 moei:r.a.am tUllSChen verkeersborden en andere obstakelIJ wordt hcengc100dst. Wanneer de weggebruiker leta meer atwU:t van het ondankbare werk der ge. nieten, Valt het werk van de ma.nllen met het bekende HOllandsche molentje op hun mouw, zou vermoedelijk minder gekankerd worden op de jongens van de 160 Cie. Leger Genie-troepen. Ondankbaar Is het werk, dat de jongens uit Brabant, LJmburg, en Dordrecht lang. den weg verrlclJ.len, On· dankbaar, omDat de gematelJ, van de 16e Cie, ZO<1 graag van dezen, voor Bandoeng belangrijken verbindingsweg een moderne autostrada zouden wIJlen maken, maar door het gebrek aan materiaal eD het Intensieve v~rkeer wordt het wegdek, dat reeds hersteld Is, weer even snel .tuk ge~ reden. Het Is bUkaDs monnikenwerk van dezen weg. waar in den d"rogen tijd hel Zicht volkomen "verduisterd" werd door stof en nu In den regentijd dil spatten vuil en drabbig wo.l€>r en de klontcl's modder den weggebruiker om de ooren vliegen, leta te maken. Toch zetten de genisten hun werk onverdroten voort. Mocht cr al eens door dezen ot genen roekeloos rIjdenden bestuurder een moeizaam verkregen drum met alilphnlt ondersteboven worden gereden, dan wordt de drum niet vereende krachten weer op haar ..pootjes" gezel en kan het onderbroken werk weer voortgang vinden. Wanneer men, %Oo8.1s wij, In de A'elegenheld is gewo
lPapenbrood.....
Het molentje op de mouw 1Xln. L. Sc1fmldt uit Dordrecht, het otticiitele embleem wA de 16e 016, Leger Genle-compaunie'.
Thee VOl uit Voerendaal (LimlmrgJ mtftt.'We1'ker \l(UI beroep, die al$ dleMtdoflmf kok gean lick ti{}uur .laat.
opgewekt hun ouders helpen. Ze doen het graag, deze eenvoudige dcs9alie
tevreden, verzekerde men ons. maar meer nog met de verstrekking in natura van dl· verse Ic\"ensmldd(llen, welke wekelijks plaats vindt.
Grappige swltjC8 worden onl vl.'Itcld in het "Sneeuwklokje", het hoofdk.....artier
van dit genie-peloton, Wllar 8ergcant G. Lcmpens uit Weert den scepter 2\wun.lt. Aallpassen W8JI wel hel eerste wat de ge.nlaten moesten leerc.n. Aanpassen aan de veel langzamere wcrkwtlze van de Indonesische koelie8 vergeleken bIJ de ar· beldsprestaUes van den Hollnndsclum arbeider. Het gaat gemoedelijk toe op het werk, maar de herstellingen vinden voortgang.
Zoosla ook de grootllte compositie is geschreven rond een simpel motlef, zoo la de heele correspondentie van den troep met ons geschreven rond twee atmpele woorden: "vergeten leger". En als we den brievenstapel doorbladeren, dan sprlnren deze woorden ona tegemoet uit moedige en opgewekte, maar ook uit neerslachtige en wsnhoplge brieven, uit nauwkeurige opsommingen van klachten en ook uit een enkel luchthartlg zinnetje, uit ingewikkelde betoogen en UIt brokkelige hancpooten. We schrijven hierop zelden terug, wanlomdat we ook 80Idaat zijn, hebben we een hekel aan beloven. En we beschouwen den brief alleen aIa wat ze is: even atoom 8!btazen, want hel zit me tol hier. We herinneren ons het Jaatste bezoek aan de demarcatielijn met zijn drukke gesprek· ken, nlaar ook met zijn lanre poozen van woordeloos bijeen zitten, omdat je allebei opeens voelt: "Kom, laten we ona nou niks wijsmaken!" En nu we aan ze terugdenken, zien we ze weer zitten: de KNIL-80ldut, die niet begrijpen kan waarom hij nog geen sergeant 11, de milicien, die nlel begrijpt waarom hij nog niet weten kan wanneer hij naar huis
terugbetaling van sllea wal hij heeft verloren, de soldaat, wiens vrouw nog steeds kntlp zit aan den overkant, de soldaat die langs de Jtllwat drentelt. en piekert waar hij zijn verlofje van één dar naar de 8tad moet doorbrengen, zijn wachtcommandant, die z'n lastste sigaret wegstopt en 'm toch weer tevoorschijn peutert, want déz.e Itgaret is bebbc en het krijgen van andere la een lot uit de loterij, de man die zijn laatste scheermesje op een scbert van een blert'lelCh alUpt en em· sUg overweegt of een baard niet pracUacher
",
de man die nadenkend naar de zwart. lucht kijkt, naar al z'n natte kleeren tI.N1 de lijn en z'n natte achoenen op het dak, de man die nog maar één wenseh heert: 2of. uur ongestoord pitten, de man die vraagt hoe lang .hij nog op zich moel laten schieten en zijn relaUe tot de demarcatlelijn ziet all één van hond en ketting, de man die trouw de krant leest en zich afvraagt: "Zitten ze nou In de drukkerij te knoeien met den tekst of ben Ik onnoozcl geworden? Ik snap er nikS meer van!" do man voor wlen woorden als "comfort" en "lIetde" sprookjeswoorden zijn geworden, waar je ala een kind naar luistert bij ver· halen In het wachtlokaal. de man die vraagt...... " ....... Er zUn veel soorten vragen, maar het zijn allemaal mannen die het vragen. En al dl. vragen beginnen met "waarom" en 0.1 die vragen worden beanlwoord met "vergeten" Het la t1.Ilemaal zoo simpel als goejendng. Dat komt door het Ilmpele leven waarin deze mannen zijn gedrongen. En In dit alnlpele leven paat een simpel antwoord. Net. zoo almpel als: "Rijen! Landmijnen ot geen landmijnen!" En hij rijdt. "Post drie o.flouenl Opstaan!" En hij gaat de donkerte in naar het 8chol van den anlper. Wie zuJ~e woortlon dagelijks boort en zulke daden dagelijks doet, KAN geen genoegen nemen met "Strakkies" ot "Dat moete we .oog bekijke". Waarom wortll dat niet begrepen door den ma.n die In het velllge middelpunt zit van den groeten ge· vaarlICIrkel ? Waar blijet het royale, spontane gebaar van HolIand'a volk? Van IndUi's burgerij? Waar la de dank, nu ai in daden uitgedrukt 1
di eg an ge r
Vaak moeten de ouders In de deflsa'a de tawah'a bewerken. Twee k1ein6 Ileuters worden dan alll remplacanten gestuurd. Je mag ze niet teru~nden, want dan zijn de dreUmesen teleurresteld. Een populair !nnn bij de bevolking 111 de JIOldnnt, belMt met de polikliniek. Eiken dllg staat een drom menschen voor de "poll", om door dt:
Vergeten Leger....
s. nl
Aan arbeidskrachten heeft men dan ook i[cen gebrek, Van heinde en V(lr etraOlTlen de mcnschen toe. Met het loon zUn ze best
11
kan,
w
w
w
.in
de landatormer, die niet berrijpt waarom er nog getaward wordt op de schamele
Sgt. Lempen.t uit Weert, de "klUteeT1Joer"
~n
het
"BlIoeltwklokje", poleert den /otogroot,
'\loor
die al' en toe uit bruisende watermassa te voorschijn komen, nooden nu ecnmaal niet tot een graUa onderdompellnl'. Maar zij blijven werken de jongelui met het Bollandaehe molentje. Dit Molentje is et!n overblijfsel uit den tijd, toell do Nederlandsebe genisten na den inval in Normsndlö nauw .samenwerkten met de Engelachen. Het Engineer Corps, waarbU onze ml!nschen waren Ingedeeld, droeg nis embleem op den m9uw een moientje. Toen na de bevrijding van Nederland de Nederlandsche renlaten een afzonderlijk gcheel vormden, namen zij dit embleem over, De betltellng ,,16e Cic" la aIkomstlg uit den tijd, dat de compagnie een onderdet!l van de geallieerde strijdkrachten vormde. Booze ton~n zeggen echter, dat deze ot gene machUlcbbcnde op een borreluurtje knoopen van zijn jas heett geleld en tenslotte op 16 la gekomen. Hoc hel ook zij, het werk van de t60 cie. kan ledcr, die dsgelijks langl de wegen rijdt., met eigen oogen zien. Bandomger
J
Dit Is een biltere alem. Ja, die elem IS loma bitter. Dit 1.1 QEEN opatandige ..lcm. Dit la QEEN h1t.1ende atem. Dit is NIET de stem van den ks.olwerker, die "moorde· naars!" roept. Nee, nee en oog eCIl& nee. Want zU zegt ook en daar draait niemand anders voor op: ..Ik laat me liever m'n atrot alanljje dan m'n post le verlate!" en dat Is doodgewone soldlLteuwasrheld, de ec.nlge die we nog kennen. Het rottige i.Il alleen dat we zoo'o Idioot vertrouwen hebben dat zij tóch gauw komt, de daad van erkcnte1ijk held. Net zooals de slgsret en het schNr. mesje .IOma tócb wel komen. Maar waarom duurt. het. ln hemebt1&lJ,D) zoo Jane' 4
PENN
Wapenbroeden
UIT
aaffje e
DREVEN
Burgemeester de Monchy legt zijn ambt neer Je kunt weer uitgaan in Den Haag Voor de Jongens van 1-4 R.1. is een ,!/eschenk onderweg
me te IChrijven om me bIJv, te vertellen,
w .in
di
wat ze In m'n brieven aan nieuws van bet thuisfront missen. De legervoorlichUngs_ dienst zal me die brieven dan wel doorzenden. Zoo mogelijk zal Ik dan trachten met de wenseben rekening te bouden. Na deze mln ot meer zakelijke Inleiding doe ik er _ geloot Ik - verstandig aan maar meteen van wal te steken. Dezer dagen ia H. M. de Konlnl'ln voor baar winterverblijf in de l'taldenUe aangekomen. Ze beert bet Huil ten Boech betrokken. Dit paleis werd tUdens de bezetting nogal beschadigd, maar lIJ nu keurig gerestaureerd. 't Lag zoo mooI
(Foto lfnkll: Ti/atlll.! de olilangB te HUOOT"lI'In gehollden twCmwed8tr(lden slaagde da bckcIld8 RObbcll,..l:wcm"tcr Net 'UUn Vliet erin, hel wereldrecord -ehool8lag da1ll68 500 m. dat "aet 7 mln..." •• .ec. op naam stond 00.11 rto Dultsche ZWem"t3T A. Kapell met te t:erbe"t6TC1i en te brellgen op 7 min. en sec. De "louwe wereldrccordhOtW.ster met haar trainer Jan Btender.
.... "cc.
w w
Nog korter dus nieuws: In December wordt de stadhUl.sbouw aanbesteed. SCbevenlngen gaat 2 mlJlIocn kg. haring naar Dultllcbland exporteeren. Zwolsman I. vrijgesproken; z'n Illegale werk beelt den doorslag gegeven. De Haag.scbe Courant I1 ,.gezulverd". Er zlJn deels fJlnke straffen uItgedeeld. Zuster van Hogendorp van Bronovo hedt de leiding van 't ziekenhuis neergelegd. Ds. J. Ravesloot gaat met emeritaal Op de markt aan de H. COster8'l.raat branden de lichtjes weer. De parochiekerk der H. Familie vierde baar zilveren reest. In Oegstgeest Is op het graf van den B.S.-er Plet van Manen een grafsteen onthuld. In Voorburg beeft de kath. vakbeweglnl' haar 40-jarlg bestaan gevierd. Voor de jongens van 1-( R.I. is een geachenk uil VOOrschoten onderweg. Ondanks woningnood ook In Naaldwijk, worden daar drls hulzen aan den Dijkweg gesloopt; ten behoeve van wegverbeterlng. De heer A. W. Jannen uit 'Gravemzande iJl burgemeester van 's Gravenpolder geworden. Tot den volgendell keer.
rs .
uit de buurt van Bandoeng vandaan. En nu zal hU m'n lange brieven, waarin Ik zoo'n beetje het nieuws van den dag neerpende, niet meer krijgen. Want Ik verandentel, dat hij de:re brieven "Uit Haag· IJChe dreven" ook onder oogen zal krijgen. Ik hoop, dat bij me er niet boos op zal aanzIen en dat hij geen kwaad met kwaad zal vergelden en nog eens wat van zich t:a1 laten hooren. Trouwens, mlaschJen :tIjn er wel Hageneczen In de Oost en inboorlingen uit Omliggende dorpen van de residentie, die er op den duur behoette aan hebben
HERINNERING AAN DE BEZETTING. Twee maal, kort achtereen, werden we nog eens Illln de donkere bezettlngaavonden herinnerd. In groote deelen van de stad hebben we nl. In het donker gezeten; oor:rAak: een storing In den stroomtoevoer uit de koppelleiding. Burgemeester de Monchy, dIe ruim 66 jaar Is, gaat aan het einde van het jaar heen. Een ieder, dien we bIerover spraken, betreurt zijn vertrek en de buldlging, die bem bereid zal worden, zal vermoedelijk wel algemeen zijn. In 1944 bestond het Resldenlle-orkest {O jaar. Dat jubileum lIJ toen mllllr 80bertjes gevierd, dezer dagen Is er een gala-concert geweest, dat klonk als een klok. Het bestuur ontving een flink bedrlll ter ondersteuning van bet orkest. Helaas was de bijeengebrachte Bom niet geuoeg om het tekort geheel te dekken. Er :tal dus nog meer geld op tafel moeten komen; anders gaat 't orkest een zorgelijken ttld tegemoet. Voor berstel en nieuwbouw van hulzen Is nog steedl weinig materiaaJ. aanwezig. NIettemln wordt er op de Plaats een dancing gebouwd, waarover een geweldige deInInI' Is ontstaan. Niet beelemaal ten onNX:hte, oordeelen velen; zoo',n danspaleIs la niet 't ecrU noodlge. In den gemeenteraad
ALLERLEI Uit 's Gravenhage en Perimeter
ge
Prompt ontving Ik antwoord, daar ergens
In het Haagsche Bosch, maar daarvan Is nIet veel meer over, belaas.
eg an
Mijn vriend Al1e heeft een lJlrop. Zoo nu en dan - Ik kom er eerl.\lk voor uit, dat Ik bem niet regelmatig schreef - kreeg bij een brief van me.
lil er een Jan, debat over geweeat en &&11 de regeerinl' zijn er l100r een Kamerlid vragen over gNteld. Overigen. mag de burgerij weer In Dijers. De CIlnadeezen zlJn er uiL Dijers heet nu Corona. Do oude naam herinnerde blijkbaar teveel aan den Duitschen tijd. Ook Central la weer open; prachtig gereltaureerd. Ik zie, dat de mij toegemeten ruimte al bijna verbruikt Is.
nl
12
.1
(lI'oto onder) BU lÛI terugkomst tJan het Nederlandse Elf/al uit EngelUlId toont Kick Bmlt In CVII K. L. M. /Jua op Bchiphol vol tro/lt de pUl VII boo!J. welke het elftal 111 Elluelatld teil yv.ehenke kreeg. Om beter to ICTCI. richten CII schlctell "
,
Hagenees.
STICHTSE STl Rechtszaken in de scha Een verslaa over de nbeurtenlSBen In de llrovlncle Utrecht heeft onze schreden v.n.J. doen rIchten naar do rechtszalen, wBtarln op het oogenbllk In Nederland de grootste na-oor1ogse problemen worden uitgevochten. Zo was er te Wageningen het geval van de burgemeestersvrouw van Ede, die hullend tot inzicht kwam, dat haar houding tijdens de bezettlnl' niet fraai was geweest. "Maar niemand heeft zich om mU bekommerd en de mensen uit de llIegalllelt liepen mij voorbij". Voor haar een vraag, "oor ons een weet. ....... .... ! In Utrecht diende een andere kwestie. Voor de balie stond een sergeant van het Nederlandse leger beschuldigd van "Intrek· neming In een door Joden bewoond huls". De zitting was dramatisch, want wat bleek: Do man. volbloed Illegaal, voorman van een ploeg die zich Inspande om Joden te helpen onderduiken, P.B:s verval.ste en levensmiddelen verstrekt had, had, toen de grond daar te heet voor hem werd, Den Haag moeten verlaten en W8JI naar Vee.lH!ndaal getrokken, waar een bem onbekende RijklJduitser aangeboden had een hubje voor hem te zoeken. Later bleek, dat hij zijn Intrek genomen had In een door JOden bewoond perceel, die door zijn toedoen op straat waren gezet. HU heeft allee In het werk gezet om de gedupeerden nog ter wUle te zijn, doch hulp werd niet aanvaard, omdat men verraad vreesde. De kwestie werd na de bevrijding echter aanhangig gemaakt door het hoofd van de POD te Veenendaal. die tij. dens de bezetUng een geschil had gehad met den onderl'l"Ondsen strijder, omdat de"
" .1N1I"roecl~T~ •
STICHTSE STRUBBELINGEN Rechtszaken in de schaduw van den Moffentijd de
provincie Utre<:hl heeft onze schreden v.n.l. doen richten naar de rechtszalen, w~rin op het oogenbllk in NederiMd de grootste na-oor10g118 problemen worden uitgevochten. Zo Wal er te Wageningen het geval van de burgemeealcuvrouw van Ede, die huilend tot inzIcht kwam, dal haar houding tijdens de bezetting niet fraai wal! geweest. "Maar niemand heeft zich om mij bekommerd en de mensen uit de 1l1egalltelt liepen mij "001"-
bU". Voor haar een vraag, voor ons een weel.
!
kwestie. Voor de balie stond een sergeant van het Nederlandse leger beschuldigd van "intrekneming In een door Joden bewoond buis". De zitting wu dramatisch, want wat bleek: De man, volbloed Illegaal, voorman van een ploeg die zich inspande om Joden te helpen onderduiken, P.B.'s vervalste en levensmiddelen verstrekt had, had, toen de grond daar te heet voor hem werd, Den Haag moeten verlaten en was naar Veenendaal geh'okken, waar een bern onbekende Rijksduitser aangeboden had een hulsje voor hem te zoeken. Later bleek, dat hij zijn intrek genomen had In een door Joden bewoond perceel, die door zijn toedoen op straat waren gezet. Hij heeft alles in het werk gezet om de gedupeerden nog ter wille te zijn, doch hulp weNl niet aanvaard, omdat men verraad vreelKle. De kweltIe werd na de bevrijding echter aanhangig gemaakt door het hoofd van de POD te Veenendaal, die tijdenl de bezetting een geschil had gehad mlt den onderl'rondsen etrljder, omdat deze
w
w
w
.in
di eg a
In Utrecht diende een andere
lullte den agent .an politie (het latere POD-boofd) had verweten, Jodentransporten begeleid te hebben. Acht maanden wa. de verzetsman gedetineerd geweest, doch het Tribunaal achtte de onschuld bewezen va.n den man, die inmiddels dank zij zijn verdiensten jegens het vaderland, bevorderd was van soldaat tot sergeant. Het slotwoord van den vrijgelatene was niet erg hoopvol voor het huidige hoofd van de PRA le Veenendaal, Hendriksen. Voorta eiste bet nijz. Gerechtshof de afgelopen week. legen een fanatiek SS-er uit Vlnkeveen. K. v. ROJlllum de doodstraf. Ander- provincienieuwl Is van ondergeIchlkt belang. Rhenen krijgt een lagere landbouwschool voor opleiding van boerenzoons. Amerafoort haalde zijn nleuwen burgenleester, den Heer Molendijk feestelijk in, Zeist opende een nieuw theater City. Breukelen wit een groter kel'khof.. .......... zelfs daarin 19 er gebrek alUl "levens"-rulmtc en In vrijwel heel de provincie was "Ruiten tree!", een actJe om de getroffen gebieden van glu te voorzien doch het schijnt geen opgelegd pandoer geweest te zijn. In de OOmlltad zelf vond de berechting van een bonnenzwendel plaata, waarbij een onderdeel van de .tmf bestond uit ontzet· ting voor vUf ;laar om dllJtrlbutJe ambtenaar te zijn. vue jaar...... dat ziet er hoopvol uit. De polICfe opende haar aetJe voor cen Veilig verkeera-week en hct polltle-rappart vermeldde d8llwege een grotere oogst verbalen. Doch verder wa. er reen nieuwe onder de Dem. PINOlOCIO.
s. nl
in
ng er
Een veralu over de ..ebeurtenlSllcn
ONS BRABA'NT
NIJS UT IT BEITE LAN
OORLOGSSLACHTOFFERS WORDEN NIET VERGETEN
US Mem en felle
Goed nieuws over den wederopbouw en een voetba/.aftrap uit de lucht Het doet goed te zien, dat de oorlogs· slachtoffers niet vergeten \\-vrdl!Jl, Dan hier. dan daar, vinden piëteItvolle herden. klngcn plaats. Nu weer werd te Fijnaart een fraai monument onthuld voor
de
13
UBBELINGEN van den Moffentijd
w w
w
ng e
.in
laatllte den agent "an politie (het latere POD-hoofd) had verweten,ojodentransporlen begeleid te hebben. Acht maanden was de verzetlJITlan gedetineerd geweest, doch het TrIbunaal achtte de onschuld bewezen van den man, die Inmiddels dank zij zijn verdiensten jegens het vaderland, bevorderd was van soldaat tot sergeant. Het slotwoord van den vrijgelatene WU niet erg hoopvoi voor het huidige hoofd van de PRA te Veenendaal, Hendrlksen. Voorts eIste bet Bijz. Gerechtshof de alge_ lopen week, tegen een fanatiek SS-er uit Vinkeveen, K. v. ROQum de doodstraf. Andet"""' provinclenleuws Is van ondergeschikt belang. Rhenen krijgt een lagere landbouwschool voor opleiding van boerenzoon•. Amersfoort haalde zijn nleuwen burgemeester, den Heer Molendijk feestelijk In, Zeist opende een nieuw theater City. Breukelen wil een groler kerkhOf zelfs daarin Is er gebrek aan "levens"-mimte en In vrijwel heel de provincie was "Ruiten lroef", een actie om de getroffen gebieden "an glas te voorzien doch het schijnt geen opgelegd pandoer g'ewcest te ztjn. In de Domstad zelf vond de berechting van een bonnenzwendel plaats, waarbij een onderdeel van de strat bestond uit ontzetting voor vljt jaar om dlstribuUe ambtenaar te zijn. Vijf jaar...... dat ziet er hoopvol uit. De pollOe opende haar aclle voor een Veilig verkeers-week en het politie-rapport vermeldde deswege een grotere oop;t verbalen. Doch verder \VU Ir ,e.n nIeuw.! onder d. Dem PINOIaCIO,
•
Stul/zand"
Tot hen, die onderscheiden werden m(!l de ridderorde van den Ned. Leeuw behoorcn O.B. Mgr. Bacten, bl~hop-coRdjutor van Breda, Joh. ABselberg8, lid van Ged. Staten te Bergen-op-Zoom, J.J. Verbeclen, oudhoofdinspecteur van bet L.O. te Breda en C. Takken, directeur van belastingen en domeinen te Breda. Oe populaire muzlekverecnlglng Kolping!! Zonen te B('rgen-op-Zoom In de wan. deling "Do SJdkcs" geflaarod, wen! bij haar diamanten feest danig In de bloemetjes gezct. Z<'vC'nb. Hoek bel~tde een jubileum In de ttlkkcrswereld. Daar vierde men nJ. het 4o-jnrig beslaan van "NoordBrabant.!l<'h Eersteling" en tc\'en.! h<>t 40jarig jubllê van d<>n oprichter A. Bakx, die In duc streek den grond81ag h('Cft I'clegd \'oor de rundvecfokkerlj. Dr. L. de Jong mocht VN!I woorden vnn waardeering Mnhooren bij ?ljn zilveren feest als dIrecteur der Brcdaache H. B. S. en do adj. o. o. J. Bonne ontving de bevrljdlng'smednlJlo vnn de stad Breda voor zijn verdlenat('lijk wcrk bij den luchtheachrmlngacUc.n8t. De jeugd te Rucphen dacht, (lat Slnt.crklaas al gearriveerd WRB, WAAt de nieuwe burgervader, Ir. vnn Mechelen, draagt cr een fllnken baard. Tc Roosendaal overlC'cd op 72jarigen leenIjd de hecer A. Tiebakx, een bekende figuur In Industrlcelc krIngen. Op sportgebIed valt er ook weer heel wnt te vermelden. Roosendaal organIseerde een uitstekend gesillagd tcnnisfeellt, waarop Jhr. de Roy van Zuldewijn niet mindC'r dan drie eerste prijzen in de WllCht sleepte. In het 8portron~nbad te Breda werden eenlge records ec:!n kopje kldner gemaakt. De 200 m. schoolslag damee v..ertl door Lies Bonnier uit den Boach gt'brBchl op 3 m. 12.2 8. (Vroeger 3 m. 13 8.1 De 300 1)1. schoolslag hl:?eren werd door den EIndhovenaar G. van Rooy op 3 m. gebracht. (VrO
di
UW
.;ROze'ldaa~l'IIC
eg a
rochlc door de oprichting van een ,-eldka· pel. De Israëlitische begraafplaatsen te Putte, die door de Duitsehers zoo zwaar g'Cschonden werden, zijn ook weer heringe_ rIcht, bij welke plechtigheid de cerv.', heer Klecrekooper een eeuwigdurend licht onlstak. De wC<1cropbouw maakt hier en daar goede vorderingen. Te Huybergen Is in de p1aat8 van het verwoeste Instituut ecn noodgl'bouw opgetrokken, zoodat de kost_ schooljongens weer onderdak hebben. Ook huize St. Lucla te Prlncenhage, dat door de Dultsc.hers in brand werd gestoken als dank voor de genoten gastvrijheid, wordt weer bevolkt, zij ht'l nog slechts in een der bijgebouwen. Een verheugend feIl 111 ook, dal het noodwoningbureau te Roosendaal 1s op_ geheven. Hiermee werd een belangrijke periode In den wederopbouw van WestBrabant afgesloten. We hebben ook weer een ouderwetsche lintjes-regen aehter den mg.
Het belangrijkste nieuws komt niet uit de hoofdstad, doch uit Opsterland. We kunnen gerust zeggen dat hec:!1 Nederland zich met Opsterland heert bezig gehouden. De. pers, de Tweede kamer, de Regeerlng, het was op 'n gegeven moment éen en al Opr,terland, wat de klok aloeg. Wat er wel aan de hand was? Och, niet anders dan dit: De ge8taakte burgemeester werd weer benoemd; de minister vond, op grond van ropporten van zuIveringscommissies, dat de Edelachtbare wel in een enkel opzicht te berispen was....... " maar toch niet gestraft hoefde te worden. JulJle begrijpt het best, l':oolets a18: Jelle, hoc komstou sa let thUa? Neat cn nergea om Mem, mar Ik ha Janke efke_ lhus brocht. 0, moaat'tonel earst slzze, hear! Nou dat wit Ik nct Mem . Dat loopt zoo ar. Maar In Opsterland niet. De Raad wU den burgemeester niet meer zien en neemt ol\tslag. De nieuwe Raad wit In ook niet het Is me een epul van belang. En de minister, óók nelt mis, dIent een wetaooretvel In om een Regeerillgacommiaaaria in Opsterland te benoemen. Zoo'n commi8Sarl8 Is dan heelema&l alléén baaa en geen mell8Ch heert er meer wat In te brengen. Nu, In de Tweede kamer bcett het gekraakt, aajebUeft. Bij de stemming viel de P. v. d. A. zelfs In t.....eet!n. De minister kreeg bij meerderheid van stemmen zijn voorstel er door. om een Commissaris naar dat "opstandige" Opsterland te sturen, Maar, nu moel de Eerste kamer er nog O\'er vergaderen an als Algra en Pollema loskomen, dan kan het wel eens nóg harder kraken, dan ter gelegenheid van (Je bebandellng van de motie Scbeps in de 'lwcc
rs .n l
slachtoffers dia tijdens de dagen der b
11
"..~.n"r.eJ.r!
-
Watje
, = ~
moet doen .
Het 11 AUgultUI In Batavla en smoorheet. Een van de jongens komt binnen met een glaa, waarin een rOBe limonade met Itukju Ijs. Genotvol slurpend werkt hij het naar binnen. Makkelijk, a18 je dat zoo mul' lang. de deur kunt koopcn. Erg makkelijk
.
Een paar dagen later zIt deze knaap op
,
-
-/
............Eeft paar OOIlen kIter
di eg
an
/
.
Zij gezicht duldt niet op veel genot. Het .taat bedrukt, zelf. Ietwat pijnlijk. De dokter bekijkt hem eens, hoort zijn
.in
klachten aan, geeft een wanhoope.zucht: alweer één.
w
w w
Dysenterie, dwz. een paa.r weken je uiterst mIserabel voelen. Dwz. meerdere malen per dag In Ijlrnarachen je naar de latrIne begeven. Dat glas limonade waa koud, lekker. Het wal ook gevaarlijk. Het 18 nu eenmaal de gewoonte van den Itroopverkooper, dat hij het glas ruatlg in de een ot andere goot uitspoelt. Wat er in die gooten gebeurt, wC!I, kijk zeIr maar eeW! rond. Relultaat 11, dat In dat glas ijlkouwe ec!n pracht C!ollecUe van belUst onaangenamo bacterU!n en baelllen rondzwierf en de atgekoeldC! soldaat in het bOIpitaai belandde. Hij borte nog. Hij had ook typhus kunnen oploopcn. Deze vriend heert door ervaring leta geleerd. Maar jammer genoeg kan hij niet allel uit ervaring leeren, omdat hij daarvoor niet lang genoeg zou leven. Hij zal hel dUII zoo maar moelen gelooven dat hij eten, waar de vliegen als krenten In de pudding op gezeten hebben, niet moet gebruiken Vliegen zijn gevaarlijk. Ze gaan zoo hier en daar de kOlt ophalen en ala "hier" toevallig belrnet la, dan brengt de vlieg de Imetstot zeer voorkomend naar "daar" wat dan ook vol met die nare kleine bloatangs komt te zitten.
Wapenbroeder, ....
(.~:(,o'
- \l~
J'
'f,
I,
I './. -' I '-I \
.........AlB dtl bllkja bol Itaan ........
je at te houden. Stop hem dus goed om je heen en zorg, dat hij altijd heel Is. MUIkleten schUnen te ruiken, waar een gaatje 10 een klamboe ts, malaria Is J'88D lolletje, heelemaal niet. In andere legers heert men ook de 801da.ten de tropenhyg1êne btIgebracbt. Toen het niet goedschiks ging en de Aussiel (die het altijd beter weten) toch malaria en dYlenterie kregen In hun kamp-areaa werden :dj gestraft. InhOUding van soldij over de ziekte-periode enz. Hel hielp. En zoo werd het bewija geleverd, dat dergelijke zIektc.n lnderdaad met wat goeden wH cn een beetje piekeren voorkomen kunnen worden. Nog even doorgaan op dit onderwc.rp. Als je in de heete zon werkt, begin dan niet met manmoedig je hemel uIt te lrek· ken en 10 je blbote ~venliJt in de zon te werken. Zonnebranel Is gevaarlijk en alle· machUg pijnlijk. Als je aan tOCh graag met een mooi bruin velletje voor den dag wUi komen, doe het dan gradueel. Begm met je arnten en beenen te zonnen een minuut ot Uen per dag. Dan ie borst, daarna je rug, tot je vindt, dllt het er gaar gelloeg uitziet. Dan ben je 001( beler beschermd tegeu de zon en doe je je body zelia goed. Rou je pet ot muts op, zonnesteek kan doodelbk zijn. En uia je gaat slapen, doe dat dan niet in je huid alleen, dek je toe met een laken ot doe eeu pyama aan. Kou vallen Is eeu hoop makkelijker 10 een heet kIlmaat, dan in een koud. Na het baden dien je Je goe
ge
-
~r.
rs .
bet ziekenrapport.
DUI zal de aoldaat ook moeten leeren, dat hU de gelegenheid moet ontnemen aan vliegen om zich voort te planten (latrin.. en plasjes water ot modder zijn altijd erg gewlld in vUegen·kringen), dat hij moet zorgen, dat er nooit rommel 10 de buurt van zijn kamp ot behuizing !lgt, die vllegc!n lokt. Het Is altijd makkelijker vllegen te lokken, dan ze daarna. kwijt te raken. De loidaat zal du~ ook maar moeten aannemen, dat het riJlkant il zoo maar uit de kali ot riVIer te drinken, omdat de ge. woonte van de bevolking, de tol1et-geleg~· heden, waar moeelljk boven de rivier te bouwen, vaak tot besmet water leidt. Bovendien 11; het noch gezond noch erg eUeeUet om plenzen Ijskoud water ot .troop naar binnen te gieten. Gezond niet, omltll.!, OOk al loop je geen dysenterie ot typ?lu. op, je toch altijd een vlotte kan. maakt, dat je een behoorlijke kou vat en dat I. ook niet leuk. Ettectlet is het ook niet, want een paar minuten later, als je halfbevroren tong weer aan het ontdooien slaat, merk je, dat je verhemelte nog steedl aanvoelt en Imaakt llis een ,tUk belegen vloeipapier. Daarom Is het beter een glu thee te nemen. Dat leseht de dorlt beter, het klkkert Je op en kan geen kwaad. Al. de "maklUlan" (het eten) op tafel komt, beheerlcll je dan. Heel veel eten 11 niet gezond in de tropen, en bij al wat je liet Is, als de blikjes bol staan ot er la een luchtJe aan het eten - dat komt in de hitte wei eena voor - zoek dan liever het volgende gaatje In je riem op. Heusch het Is gezonder op den duur. En 'a a.vondl, al Is het warm en al loopt het Ilralen 1anls je rug en borlt en al voel Je Je 818 een goudvlSCh op half rantsoen water, hou toch je mouwen omlaag, hou toch je dikke sokken aan en wat er van de rest van je body nog vrljblijrt, smeer dat in met muskieten-olie. Het dragen van gumukers en rubber-handschoenen 11; niet noodzakelijk, maar toch zou het ver· standlger zijn, dan In semi·adllJl'Ullkleedlj op je voorgalerijtje te gaan zitten. En all je naar kool gaat: die klamboe van je ill niet een soort wandversIering (dan zouden we wel wat belers kunnen bedenken), neen. dat ding la er om de muskieten van
--- ,.r\.L':'
nl
14
-CO--
r-
....rl d. "makanan" op ta/tl' komt .......
"Met de tanden op elkaar, door
zeltbeheersc.hlng tonen dat we goede
soldaten
zijn",
ugt .oldaat v.d.
Bulbert.
Hierdoor bewijzen onze jongelUI,
hoezeer zIJ het KoninkllJk-Devlu waardig zijn tenen wij.
DISCIPLINE
Eerlijk gezegd, hadden we er behoorlljlll de smoor In en begonnen flink op den luit. te kankeren, omdat deze niet. verder durfde. O:It was voor ons, die er zoo dikwijls op
KonhiklUk .
di e
.maken .cU liet waardig
D6ute.t
was het niet opvolgen van het gegeven
w
w
w
.in
bevel mlaachlen niet zoo erg i'eWeCllt, maar als één van onze jongens gesneuveld waa, wat dan? Wie was dan verantwoordelijk 1 Wij niet wU zUn 801d8at Sadja, die nlel.a te verle\len heert, Maar do luit zou er voor opdraaien. Daarom lalen we ve~tan dig zijn en 1n deze omstandigheden niet op hem kankeren. Laten we bedenken, nu we al zoo'n i'oeden naam bij de [.egerleldlng hebben, dat wij door het tonen van zelfbeheerechlng deze DOg meer waar kunnen maken. Staaltjes van moed, zijn door ons reed. betoond, maar de voomaamate proef, waaruit blijkt, dat we in alle opzichten goede -oldaten zijn, komt nu, waarbU wIJ d1kwtlll op de tanden zullen moelen bijten, zooa1. de Q.Q. trouweM al gezegd heeft. Dus jongen., er vall nog heel wat te doen, en laat het zoo zijn, dat Generaal Doorman, als we _ 0 heuglijke tljd weer in Holland zijn, verklaren kan, dat wV de beale .oldaton. ZiPI, doordat wV behalve moed, ook s:cJlbeheer.tchlng lHllOO'tld. hebben. l.v.d.Huibert.
! • .... Wtf waren op pat1'ouUle
..
DE SLAG! Het I. nu zover, dat de 7 December DI· visie In Indië Is aangekomen en op het punt .taat haar taak te beginnen. Met een bloemrijke aanhaling van allerlei roman· tlsche en potitlsche termen zou Ik kunnen beschrijven, wat onze eerste Indrukken van dit land zUn en welke vreemde m-varingen we hjer opdeden. Doch zulke lectuur hangt me op het ogenbllk de keel enigszIn. uit. Tijdens de bOOtreis las je bijna IIlet anders: "In een prachtige bos· en bloemrijke vallei, begrensd door Btatlge heuvels, waar zich schuimende beken een weg banen", of "Gezeten op zijn vurIg ros dat Blechts met moeite In toom te houden was, keek de _toer gebouwde oowboy van onder zijn hrede sombrero, met een vorsende blik In het rond". En meer van dergelijke zin· sneden, 80ms bladZijden lang, alleen 1oterell88llt al. je op het promMadedek ligt, staat, zit of hangt en je verder niet weet, wat je doen moet. Nu Is het gedaan mct. deze droomstemmlnr; we .taan "oor de naakte werkelIJkheid en .Iechts mannentaal is bier op zijn plaats. Taal, die zonder omwe,ren duidelijk maakt, .....ilt van on. velWaCht wordt, di. tintelt van de onverschrokkenheid, een E. M.-er eigen, die de dromers tot de werkelijkheid terugroellt en die ons allen moet be%;ielen om steeds nauwgezet, moedig eI! O!lVelbàagu, on..u pucllt ~e blijven uuen, onder Welke olll
ga ng er s
Deze week waren we op patrouUle. En· kele kUometers buiten het kamp ontdekten we tegenpartij. We zagen in de verte eenlge bruine en khakl-unlformen en wUIten toen meteen hoe laat het was. Vroeger zouden wij direct tot den aanval overgegaan zijn, maar daar we aan de "grens" van "ons" gebied waren, - ja je beleeft wat tegen· woonllg - trokken wij zijwaarts het terrein in. Enkele achoten werden op ons af· gegeven, maar omdat wij op ons kamp terugtrokken, gebeurde er verder niets.
uitgegaan waren, ook niets, om zoodra we onze "vrienden" zagen, terug te m9l!ten trekken en zoo den indnlk te wekken dat we barg waren. Toch had de luit. geltlk, want een goed IOldaat - dat zijn wij allemaal, tenminJJtc als je ons hoort - heeft discipline. En dlsclpline komt dlkwUls op zellbeheersching neer, wat juist zoo verduiveld moellUk la. Ik vind het beslist gemakkelJjker, om jezelf onder vuur te beheerschen en het hoofd koel tehoudm dan in deze omslandigheaen. Toch moet •het. 0IJiracht ls opdracht en bevel Is bevel; wU moeten nu eewnaal aan de bevelen van onze commanöanten gehoorzamen. eesteld eeM, dat we er tijdens dle pa~ troullle op los waren gegaan. 'Varen er geen slachtoffers aan onze zijde gevallen, dan
vt~~
.n l
beteekent dikwijls 2 e I fb eh eer s c h in g
15
W'nlcr '" 1wlt 'olZoon, wtJaritt, wiJ trachten 011.9 hui.f Mt _00 WQ.1'm te maken al" het (n den s:orner 1DO.t, loet' we over de hitte klaagden •
Al. prachtig voorbeeld staan ons de 0. V. W.el"S VINI' o.:\::n, me Jller Jlet plOOicrswerk verrlcll~teU. Mct heu vel'd..,r f:lalllen t~ werken, loJ 81.1 ijden Cil uilZ6 Ul.d.1t LOt b(;ll goed cmuc le l)!CDKOn, kun 8lechlll tot I'CsuJlllut hebben, ÜU~ l:r een h~CIlL;: batHI ontstaat, tUBS4lR hen en ons, dat we elkaar Willen ~6 WlWl'\.llllllll un .llWI>3,,;llU.ttlJ.l 1:11 0011, vooral lil het begin, düt \\e van elkaar kunnen I(:l'ell.
Heeda achl'even we, dat we onze eerste ervarlngeu opdeden en we trokken er on:&e lenn" l.lIt. VIIII ~crlllll waclluuuppcn .hlllllt al bewezen, dat 1nd16 geen Hol,and Î8, Qat ne naluur mut haar nacntellJke geluldM flOra! een en ancier VenIC.l1.Llt, met O.le, We.lKe wij gewent! zijn. OOK: ondervonden we, dat net leven te veldo meer compucaUl:S met zien brengt, aan het leven in een rustIge kazerne ergens In Holland. We hcbben ons erdoor geslagen, zoals we ons ook door alJerhand Komende moei· lijkheden zullen slll.lln, daar we steeds voor ogen houdun, dat we hLer ziln in het belang van het Nc<:Ierlandse en Indonesische volk en dal wc voor beider welzijn te zor· gen hebhen. Dl4lrom, E.M.era, manllen \'lUl de 7 December Dlvl.8le, do handen uit de mouwen, Illet alle energie en WIlskracht die in ons Is aan het werk, ter vervuiling van ollze taak, waarvnn we allen nu al weten, dat we niet zullen rusten. voor zo tot een goed einde Is gebracht.
....
Wapenbroeders
16
Ä"'5 e", 0»-1 e", Ir--K-.-N-D-E-R-E-N-I "En Pappie is het Bataljon", zeggen
En met kleedlng en uitrusUng i. het net
di
eg
an
aan. Je komt er mee, maar zoo eens even In de Unnenkut graaien om een schoon en nieuw pa.kean er uit te sleepen, daar hoet Je niet over te piekeren. Tl"Ouwena, wie praat er van Ilnnenkaa· ten 1 Je ransel Ja wel genoeg met je plunjezak .amen om je ~eele ihull>houding op te bergen. Neen, erg dik zitten we er niet In. 80ms vervelend, maar van den anderen kant, als je nog al eens verkassen moet toch wel verdraaid gemakkelIJk. Maar hoe het ook loopt, of de. menage prima van de beste Is of de spoellng dun 11, altijd zie je om de blvaks en om de gebouwen, waar wij zijn ondergebracht, heele troepen mc.nachen zwerven, die zoo een gt1l&1ltje meepLkken van het potje van Jan. Want Jan heeft een groot hart. En als Je hem hoort praten over zijn brnine broeders, ZO\1 je hem versIljten voor een vreeselijk bloeddorat1g en gewelddadig perl>oon, maar In werkelijkheid loopt bet zoo'o vaart niet. Tenzij zij lhem belabberen, want dan praat hIJ niet veel, maar doet des te meer, als hij mag en kan, Maar anderlJ, kijk zelf maar rond. Heele troepen vrouwen en kinderen en bedelaar8 .taan bij den ingang te wachten. Als bet eten halen geblazen Is, komen ze
Man tri, de Zeeuw
w .in
w w en TOmmIl r
.,en"r.eJ.n
.n l
Johnny,
Ze kenden alleen maar het hart van deze knapen en wlalel\ wel, dat hun J'Ohnny het lang niet Ilecht zou hebben, En zoo ging Johnny mee met zijn Hollandache voogden, een bataljon stuk, naar Padang en vandaar zal hU meetrekken naar de hemel weet welke andere plaataen In Indië en tenalolte naar Holland. Want zijn wapen broeden bebben groote plannen met Johnny. En als dat joch nou maar voorzichtig Is met dat verdute cekllm In klapperboomen, je staat er van te ijzen "".
rs
den hoogen boom, or eigenlijk leelt hij er 80mB wel van, van den hoogen klapperboom namelijk, die soma eten en drinken tegelijk voor hem la. Maar erg veel or erg lekker eel of drinkt hU niet. De bekende rijst met het dooie vI.chJc, dat je zoo weemoedig kan aansta· ren en cm hap sambal en wat groenvoer en dan heb je het wel zoowat gehad. '. Morgens ecn boterham ot wat en ala er met den fabrikant van corned beer en haal ln blik gebeurde, wat we hem In koor toe· wen8cllen, dan zou de stakker geen beat leven hebben.
al aan en verzamelen zich, want straks Is er wel een Jan, die geroerd door al die hongerI(e oogen een. boterham afspeelt, of een hap rU.t of wat de pot anders schatt, en als er ~én Jan I., die er aan. begint, dan volgen de anderen biJna automatisch. 80ms gaat Jan nog verder. Er zijn altijd zoo van die anakken. die zoo on8chuldJgweg de poort binnenwandelen, dOOdleuk de verbaasde oogen van den post negeen:md, die niet precies weet wat Ie nou met dit (eva! aan moet en die dan zoo eiken dag tuuchen de soldaten zitten en ~len en hun buikje dik eten en het nog %00 kwaad niet -hebben.
ge
De eoldaat leeft hier waarachtig niet van
Dan wordt er ontdekt, dat je dien kleinen knul toch niet zoo alttfd mlLllr in z'n bloote, Je weet wel, kunt laten loopen en wordt er met moeite en pijn en een broek of wat op 8chuld c1andeaUen een pakje gemaakt voor den kleinen SI Anoe, die al zoo'n beetje In de Itukte van de compie is opgenomen. En dan moet de compie verhuiZen en ls Lelden in laal Tommy, ot Johnny of Mantri de Zeeuw, dIe kun je toch niet zonder meer achterlaten. Zou gelijkstaan met aanstoken tot de· sertle, Tommy en Mantri de Zeeuw zijn geen problemen. Rebben geen van belden nog relaties, zoover zIJ weten én Joopen dus rnstlg mee. Maar Johnny Wal wil een probleem. Het joch had zijn pa en ma nog in de kampong wonen, Erg vriendelijke lui allebeI. Altijd klaar met een pislUl8' goreng of zoo en hee· lemaal niet anU-Hollandach ot kopschuw. En d~ toog er een deputatie naar pa. en ma van JOhnny. Dat ze, ziet U, weer eeBa verkassen moesten en dat ze erg aan Johnny waren gehecht leraakt en dat Johnny ook aan hen gehecbt Wal geraakt en of er nou niet wat op te vloden wa. om eb ... " .... Nou er waa but wat op te vinden, De oudere vOJ1(1en dle HoUandache eoldaten niet zulb wnchrlkkeltlk. rauwl klanten en haddin ~an bbit6&r cm J'oImny mlt hlJl
_. t.
1.._
.-0.
INTERVIEW (Uit het Dagboek van een Wapenbroeder) Nu er weer radlo-teletonlsche verbinding met Holland I. heb Ik mU I'ehaaat een Onder· houd aan te vragen met den Heer AmaneuB van Dremmelen te Suttcraburen, een algemeen bekend kJppenhou@ler en als IndonesIsch expert lid van den Gemeenteraad, want ecn neet van zijn vrouwa oomzegger Is ongeveer 23 jaar geleden niet minder dan acht dagen in Soerabala geweest, op een tankYChlp, en een achternicht van zijn tantes vriendin (zij heet Neeltje) die In 1905 met goed gevolg e:ll:8.men voor onderwijzeres deed had een negen voor aardrijkskunde en zij vroegen haar speciaal over Sumatra, U weet wel: ook zoo'n eiland waar niets dan zwarten wonen, en bovendien leest de Heer v. D. afwisselend De Vlam en De Waarheid, want hIJ Is vooruitstrevend, hU hooft de broedmachines Ingevoerd In Suffersburen en de Vereeniging 8uffersburen Vooruit opge-. richt. - Het Is een echande, zei de Heer v. D. en wIJ konden hem hooren mulven. Absoluut, zelden wij, die zwarte markt . - Niks locn zwarte markt, zoo corrigeerde de Heer v. D. on.. bet I. een tJebande die koloniale oorlog, Ik en mUn kippen zijn In staking gegaan en Ik hoop dat de Regee· ring er voor wijken ul. - U verkoopt nu dus alleen nog maar wind-eieren, zelden wij. - Juist, zei de Heer v. 0" het Is een schandaal zooo.ls jullie die arme zwartjes onderdrukken, uitzuIgen en vermoorden en. dan te weten dat mijn achterneef Pleter er ook bIJ 18, die jongen heeft vaat een zonne· steek gekregon want hIJ achrijtt dat htI daar JOed werk doet. Het I. zend., zoo'n netb
Jon.....
17
Thans na den tweeden were.ldoorlog met al zijn verschrikkingen, met al zijn Jodenver· volgtng, 1a Palestina meer dan ooit het belootde land van al dIe Joden, die geen ver· langen koelteren om opnieuw in Europa elh bestaan te vinden. In groote kampen In ItalU! wachten uitgeweken Joden...... maar slechts een klein gelal wordt ln Palelltlna toegelaten, De Engelschen zijn niet te ~. wegen hierin verandering aan te brengen. Bevln heelt wel gezegd, dat ook buiten Palestina nog wel landen bell'tonden waar de opgejaagde Joden welkom zouden zijn, Maar daar zouden zij andermaal vrecmc1'eUngen zijn. Geen wonder, dat hun verlangen blijft uitgaan naar dat Palestijnache land, waarmede de Jood.sche gellChJeirent1l sedert Abraham lange eeuwen verbonden Is geweest, Op kleine schepen, overvol ge. laden, probceren zij clandutlen Palestina. te bereiken, Engelsche oorlog8echepen van. gen de onwetUge Immigranten op en brengen hen naar het Brltacbe eiland In 4e M.Iddellandsche Zee: Cyprus, En ook daar wachten ze weer in een kamp......
Jeruzalem-Bevingrad.
Een eigen Joodseh land.
Het Jeruzalem met al zIJn prikkeldraadverllperrlngen heet bij de Joodsche bewoners allpollend "Bevin&'J'ad". StaUngrad moge, al.!J "burg van StaJin" een vleiende bena· ming zijn - dat 11 kennelijk niet het geval met "Bevingrad" voor Jeruzalem. Z6ó bemind Is Bevin, de Brltache minister van buitenlandsche zaken cr niet. De BrIllen zijn er niet in geliaagd een OploSlllng te vinden voor het JoodllChe probleem. De belofte uit de dagen van den vorlgen oorlog om de Joden de gelegenheid te geven een eigen lllaat te vormen In Palestina la niet Ingelollt. De Arabieren, die Palestina all hun land beschouwen, u.gen de komst der JoodIIche landverhuizers ongaarne. Zij orga· iliaeerdcn aanvallen op de dorpen van Jood· ache landbouwers, die probeerden het land van hun verre voorvaderen weer tot zUn blJbellche vruchtbaarheid (het land, overvloeiende van melk en honing) terug te brengen, De Jonen, op hun beurt, gingen zich hiertegen bewapenen. Engeland, beo vreesd voor de woede van de Arabieren, ook bulten PalelUna, wanneer het de Joden al te nadrukke.11jk zou rteunen, probeerde kool en geit le sparen.
De oorlogstijd heeft vele jonge menachen vertrouwd gemaakt met het middel van ge. weid. Geheime Joodsehe organisaties probeeren de Engelschen onder druk te zetten. en zijn een aoort ondergtOndlJChen oorlol' begonnen, In den jare'nlangen lltrljd tegen de Arabieren waren ze daar trouwens al in getraind. Vandaar thana de bommen In pall:jes verbOrgen ...... Vandaar liet prikkel. draad In ,.Bevlngrad". De aanslagen he!).. ben zich al uitgeitrekt tot de Brltsche am. baasade In Rome en het Is al tot het dreigement gekomen om maanchalk Montgomery te vermoorden. Met dergelijke methodes brengt men zijn doel natuurlijk niet dichterbij, al wordt cr dan ook al ge.!lproken van een soort zenuwen-oorlol', En de knallen van de ontploffende pakjei, die overigen. 1n gematigde JOOC1.sChe krln. gen in Palelltina ook met weinig vreugde worden gehoord, lelden de aandacht, van waar het In feite om gaat, af: Een eigen Jood§ch land. Waarop men dan aanstond. - elk naoorlogtrVraaptuk det er onoptoe_ baar uit - kan vernemln, dat Palestina daar te klein voor 111.........
eg
an
ge
St. Nlcolaas beperkt zijn werkzaamheden tot dia deelen van de wereld waar hij Nederlander. ot Belgen aantreft. Dat b, in sommige opzichten, gelukkig voor den bejaarden Goedheiligman. Men moet zich maar nlet voorstellen wat er zou gebeuren, wanneer hij met zijn pakjes door het hedendaagsche Jeruzalem zou rijden. Een pakje pleegt daar dikwijls uitermate on· aangename surprises te bevatten. En het la daar nogal. dikwijls "atrool·avond". Eenlgcn tijd geleden zelte Iemand een kotter In het Koning Davld·Hotel. Even later vloog het hotel de lucht in. Dezer dagen kwam een jongedame het stalIon te Jeruzalem binnen met een aantal pakjes, Toen zij weg WlUl, ontploften de pakJel!l. Geregeld moet in Palestina het 8poorwegverkeer worden onderbroken wegen. een bomaan.llag. Wie in Jernzalem een openbaar gebouw binnengaat wordt door Engclache soldaten gefouilleerd. Overal in de stad ziet men prlkkeldraad.vetllperringen. Waag U niet met een pakje op luaat! De heele stad la in oorlOg8stemmlng - Gelukkig voor Sinterklaas dal hij, beladen met al zijn pakjea daar, geen boodschap heeft!
.in
w
w
w
Jodocu.t Tocbuck.
Hembnl.U fa er nfet.t btj! In. de blUtTt val' Tjktrtdjoer werd een weedcaa,,, boertje ontdekt dat .de'" bczigMeld in. .e'n. 'UTl./8 ttfd met "'et \16rl.1a(1rdlgen '00" pistolen, Zo .e(fn OOIl 't Model~Jlj(}5 CR .teMde" met geweer· JHltTOI'&en ModeJ·J9.fS. Naar tctf tlerneJnBn ia do LegerlekUftD bezig het JIOtetlt aan te koopen.
Weer een kamp ... Cyprus.
rs
Dikwijls strooi-avond.
.n l
paLESTINa IS BaNG VOOR SINTERKLaasaVOND
di
Zigt U dat "11, :lelden wij 0111. maar let. ti zeggen, - Ach dat vecbten daar tUlIChen die leeu· wen en blaons haalt tOCh niets uit, zeide de Heer van D" leta zachter gestemd: mlsacb\en dacht hij aan zijn Pleter. Waarom komen Jullie niet thula, het is bijna winter, de slemp .!laat al klaar en de ollebollen, en de kacbel snort, en bulten regent het gezelIIgjes. Juffrouw Loereman zit aan den anderen kant van de straat knus achter hOn blauwe horretje, In de Vergulde Slok kun Je zwarte borrels krUgen, Ik begl'ijp niet dat jullie die arme zwartjes in dat gloeiendheete land achter den broek blijven zilten, trouwem ala Ik het wel heb dragen :te niet eens cen broek, het Is nog onudelijk ook en al ben Ik vooruitstrevend, er zijn grenzen. Ik zal dit punt eens aansnijden in den Gemeenteraad, er Is nog niet voldoende de aandacht op gevestigd, als koloniaal expert heb Je je verplichtingen. Maar het moet nu maar eens uit zUn met den kolonialen oorlog en Ik verzoek Jullie daarom aan den Heer Peloppor (heet die man zoo niet) namens mij, ala Hoofd van de Vooruitstrevende Fractie van den G(!meenteraad van Suftersburen, mede te deelen dat ik en de kippen geheel acbter hem staan en dat lo{l hier in Holland, bU de slemp en de oliebollen 81.andva.sUg blijven Itrtlden voor de gerl!cllUgb.eld en de vrijheid van die arme zwarten, die jullle ZOO acban. delijk achter hun broek...... enfin achter b.un plaats zJt waar men in de koudere sferen een broek draagt. Weg met den kolonialen oor· log, leve Koejemans, leve Suffersburcn, leve Peloppor! Wij hebben langzaam en voonlcbUg de te· Ictoon weer op de haak gelegd en bulten gekomen vondfm wij den hemel wijd en open en prikkelend als cbampagne, Verder.weg blonken de sawaha ala 8plegeltjes In de zon en blauwden de bergen hoog en oneindig. In de dessa keuvelden onze jongena met blijde lachende bewoners, en je hOOrde het donker zingen van de gamelan, Wij bebben de lucbt van oliebollen, slemp, broedmachi. nel en den Heer van Dremmelen van ons afgt'8chud. De wereld was mooi en ruim. Slanke rechte palmen sc.breven aan den ontzaglijken hemel dat bier lets groot.ch te verrichten valt, voor het recht en de veillgbeid. Voor het ",eluk, het doodgewoon en l!Ilmpel geluk van een volk dat wij liefhebben en waarvan het beate deel ons de handen tot vriendschap strekt.
Wapenbro..1er.
18
PADANGjSCHE l brieven PadanOI 3 December 1946
Twee carriers op mijnen geloopen, een op den weg naar de haven, een op den weg naar het vliegveld. Verscheidene dooden en gewonden. Dan denken wij aan Dagorder 17, aan de dingen, die gezegd :tijn over het bestand,
foulUeerlng -vam verdachten kwam een bltcre88ante foto voor den dag! IJdelh6id komt 'VOGT dan vul. •
den weg knallen, nemen wij die met een zekere nonchalance, dat hebben wij verwacht, dit Is normaal. Bommen, kogels van onzichtbare schutters, daar hebben wij op gewacht. 'Wij voelen ons ondanks het gevaar weer vrijer ademen. Dit is ons normale leven immers....
di
eg
an
ge
aan de 200 beleefd en vriendelijk gllm-
BiJ
.n l
lets beroerds Is gebeurd.
Den hee1en weg lang gebeurt er nIets. Wij passeeren het gat, geslagen door de bom, die een onzer carriers in het ka· naaI slingerde en ons onze kllimeraden ont· stal. Zwijgend kljken wij ernaar. Voorzichtlg legt een van ons een paar stukken verwrongen staal langs den kant. Verder, zoekend en speurend met aJttld dat onbchagelijk gevoel langs je ruggegraat. Wtl bereiken Em.mahaven, het laatste stuk weg was volkomen gaat' en ongeschonden. Geen schot la er gevallen.. Abnor· maal eigenlijk. Zoo mogelijk voelen wij ons nog lets onbehagelijker. En dan in den nu al een beetje betrekken· den hemel, die geen koelte brengt, maar een broeiende atmosfeer schept, weer terug. Voetje voor voetje.... halb. Voor aan den kop heeft Iemand een paar draden zien loopen en een kerel, die hard wegrende. Een paar schoten gaan hem achterna, maar in het dicht begroeide lcrrein is hij verdwenen. Alles verspreidt zich In bet terrein. Een paar man bekijken de draden en jawel hoor. Een hoofdleiding, netjes verborgen tUIschen de waterplanten In een greppel, een stelletje aftakkIngen - die direct worden doorgeknIpt - en uItgerekend in het ongeschonden stukje weg, dat wij :rooeven en passant genomen bebben, liggen ze. Vliegtuigbommen, met eeen voorladIng en electrlsche ontsteking. Zij zijn gauw blootgelegd en worden voorlooplg onschadelijk gemaakt door de voorlading te doen explodeeren. Morgen zullen wij worden opgehaald. "Hebben we effe over ons graf geloopen", zegt een bel'.WCete knaap. De spanning Is nu geweken. En als even daarop verontwaa.rdigde gnlperschoten over
rs
Aan hel bedrukte gezicht, waannede htI van de telefoon terugkomt zien wtj. dat er
.in
De hoofdleiding loopt hond.6Tden m6teT8 U6T de heutlcz" in, door 1110oten, ondur lrP0orwegemplacemenfen. Het eimt ua" de lijn ergetUJ in een vreedzame kampong, waar nlooumd tJan iets afweet tlatultrltik.
w
lachende gezichten van de autoriteiten, die wij bier zien rondrijden in hWl auto's. En dan zeggen wij niets en dan doen wij
w
w
nleta Voor ons belltaal Dagorder 17. Voor ons bestaat het eens gegeven woord van den Hollander, een woord dat niel gebroken, een eed, die niet geschonden wordt. Dan mogen zich on:;o;e vuisten al ballen en onze oogen afdwalen naar de sten In den hoek, naar de carriers buiten met hun mitrailleurs waar de bemanning In stlllen maar stijgenden wrok omheen staat. Dan doen wij niets. Alleen: de weg onderzoeken, mijnen opruimen en WCCr vell1g maken. Langs dien weg trekken wij op In de heete :ron, scherp speurend naar elk gat, dat in deun kapot gebuLsten weg geslagen Is. Elk gat en het ziJn er heel veel, - de weg bestaat eigenlijk alleen uit gaten, die met asfalt aan elkaar gelijmd l'.ijn - wordt afgespeurd en grondig bekeken. Een vies karweitje, een gevaarlijk karweitje. Intussen houden anderen de buurt In de gaten. Als je ZOO in de blubber zit te voelen naar een cventuee1e mijn, zit je elgenltlk zoo'n beetje als schijf voor een respectabel snlper.
Wapenbroeders
Bet
op.!por~m
'llml landmtinen .., t1let 00-
paalà een ieder8 werk. Al zijn de contactdraden doorgfJktlipt, een zeker ri8ico bltift
toch wel bestaan.
GBAMOFOONPLATEN EN NOG WRT
"Henk, Henk", wordt er geschreeuwd en met een grom en een vloek wordt er dOOf den persoon in kwestie een antwoord gegeven. "JOh, vooruit sta. op, cr is een gramofoonplaat voor je uit Holland geokomen van je moeder". Met een sprong staat Henk naast zijn veldbed of wat er op lijkt en grijpt naaf de grote gele enveloppe. Even lezen wat er op staat, openscheuren, de plaat bekijken en dan a.ls de bliksem mandiën! Natuurlijk juist nu beestachtig veel mensen ln Adamscostuum rondöm de put. Wachtend tot hij aan..de beurt is om het putemmertje te gebruiken staat Henk zijn ongeduld te verbijten. Op de vraag van Henk of hij even mag voorgaan omdat hij een plaatje ult Holland wou laten draaien wordt hij begroet met een uitbundig gejulcb, want de beren die vóór hem waren, verkeerden in precies dezelfde positie. Een half uur later zijn er zo ongeveer 50 mensen In de cantine verzameld. Om de beurt verdwijnt er een in bet hokje waar de plek-up staat te wachten. En de rest wacht geduldig en brengt de tijd door met het maken van een bamboe gramo1'oonnaald. De plaat .mocht eens bederven door een stalen naald en d\IS moet en :;o;al er één van bamboe komen, al kost dat menig zweet· droppeltje. Het Is wel aardig öm de ge:;o;lchten van de verschillende jongens eens te bekijken. De een loopt snel naar de barak en weer een ander slentert naar de toönbaJlk en bestelt op gemaakt onverschillige toon een glas ijs limonade. Als Ik Henk op de terugtocht vraag hoe het te verstaan was krijg Ik enthousiast ten antwoord: "Moorddadlg jOh. het waa net 01' ze naast me stond". Als oou de ,.BAND NEDERLAND-INDIE" bang Is geweest 01' hUlJ plan om plo.· ten naar Indië te sturen, wcl in goede aarde zou vallen, durf ik te zeggen dat hun BUC· ces volkomen iB. Sold. G. HofstrIl, II-IS R.I.
DE Bij de 281ste
VIERT FEEST
verjaardag van het
Korps Mariniers
rade werd de lIte Lt. der MarinIers W. de Bruin bel!edigd. Lt. de Bruin ltW8m in 1915 ala Tamboer der derde klasse In dienst ven het Korps Mariniera en na. een lange en mooie staat " ..m dienst bereJkte hij de hoogste onderof(leieMIrang, namelijk dIe van adjudant on· deroftlcler, Onlang. werd hU bevorderd tot Iste Luitenant der Marinlen. :Majoor e.El. Baron van Asheck, COmmandant Brigadestatcompagnie, nam den nieuwen ot!lcier de eed at.
19
E8tafetJte door Socrabtlja.
ng e
rs .n
l
Nadat de Lt. de Bnlin de vele gelukwensen In ontvangst had genomen. werd hem niet lang rust gegund. Als wedstrijdleider van de te houden athleUekwedstrijden, werd hij direct opgei!:\st met betrekking tot de voorbereidingen van de Estafette door Soerabaja.. Toen de adj. o.o. GOdd1ng het startschot had geloat, kwamen de cerst8 lopers van de ze\'en ploegen In beweging. Het werd een spannende wedstrijd, deze 4. X 1200 meter en lulde aangemoedigd door "elI.' supporters, dIe In truCkIl, jeeps en zelfs per flets de lopers begeleidden. Het viertal van hel 2de Int. Bat. Peleton Zware Mortieren. bleek het snelste. Met 10 meler voorlIprong op nummer twee bereikte de marln\er van Wijk ala eerste het Tambakaarle Stadion. waar hem de eer te beurt viel om een oor· konde te overhandigen aan den Comman· dant der Marffilcrabrlgade, den }{oloncl P.J. ."an Gijn.
~(lkere
W. de Bruin kwam fn 1915
a~
Tamboer der derde lda.t.!o 'n dieMt 0011 het Korpa Marf,lIcT3. Na ct't~ lw.tle (lIl uItstekende ataat van dfe""! werd deze tloorm.allgo tamboer, na 6Mn tot acljlldant te .etlj~ opgeklmnmen, onlang, bevorderd tot JtJto Lt. der Marinier". Op de 18111tO uer}a4rdag 't"(m zijn Korpll werd. d'n nieuwe", ol/ieler (link") do eed afge,lC' men door den Commandant BrlgadC8ta/compagnkr, Majoor C. E. Baron ,..Ul A8beck.
di
Eert
eg a
A Iluctlck-wedah;jdctl. Nadat de oorkonde aan den Kolonel van
Op 10 December 1616 besloten de Staten van Holland. op fldvlea van Admiraal de Ruylcr, uitsluitend voor de dienst ter zee
eigen of!\c!cren, lot een "Regiment do Marine" te verenlgen.
Dal was de I!'eboorte van het Korps Ma·
VOlt
Bltlt
~4-t(lmbocr
Hc:rd(17lkingspleclltlflheld
op
f(tanban,g
K~nhl.r/.
dm'
tJerdc klas8C,
In de vrocgt'! ochtend van de IOde December werd de feestdag der Mariniers begonnen met een zeer bijzondere plechtigheid. Voor het H/)Ofdkwartler der Mariniel"llbri-
.in
bestemde soldaten te' werven en hen, onder
B~glltg
Gijn WfL9 overhandlgd, begon men direct met de alhletiekwedstrijden. Grote !x'langslelling bestond er vooral yoor de 100 meter. waarvoor 70 deelnemen hadden Ingesch~ ven. Hoogspringen, kogelstoten, apeerwel'pen, mldden- en lange afstandnllmmeMi werden In vlot tempo afKewcrkt. De wedstrijdleider, de ble Lt. W. de Bruin, reikte om 10 uur prijzen uit. Zeker een der belangrijkste gebeurtenissen op de 281st<" verjaardsg van het Korps Mariniers was wel de kranslegging en de herdenkingaplechtigheid op de begraafplaats Kembang Koenlng. Om het eenvoudige houten h~rdenktngs knUs hadden zich deputaties van all~
w
rinlera en de 2811te verjaardag, op 10 December j.l., werd tCt"steJljk hCI"dacht door de Marlnlersbrlgfld(> te Soerabaja. Dc JI1llltrdre WlIIcll1aordc.
w
w
Een bijzondere kleur aan dez<" viering werd gegeven door de verlening van een hoge militaire onderscheldlnR". Bij Koninklijk B<"alult no. III van 4. D~ember 1946 werd ll.M de \'oorlwond "an de verjaardag VD.n het Korps ccn receptie gehouden ten huize van "den oudst aanwezend otflcler be-oo"t('n Kaap de Goede Hoop", d<"n Gen. Majoor der Marinil'n M.R. de Bruijnc. Behalve Gent>rRlll de Bruljne namen Kolon,,1 P.J. vlm Glln. Majoor B. Sehreuden, 1Ite Lt. J. Postma, Adj. O.o. Z. Slraver, Sergt. WllIcmsc, Korporaal IIouben en Marin\l'r COppcns de talloze gelukwensen In onh·lIngat. De Rellldent van Socrabaja. dr. FW.T. Hunger bood, namens de stad SocrabAja een bon aan voor h<'t oprichten "an een gedl'!lkblUlk, dje ,ltl'plaatst zal worrl('n op een nader door den Generaal de Bruijne te bepalen punt. De ontwerper zal zijn de 2de Lt. dt'r Mariniers R. Groenewoud. "Deze gedl'nkbank," zo zei de Resident,.. zal een bllj\'end monument vormen. als waardelill~ voor het grole werk, dat de Marinier. in Soerabaja hebben verricht."
Ter gelegtlnJwCd t)(I .... d6 !8lde t>trrjoordag oon het Kol"p8 Mariniers werd etm e.tofmttlloop IIchoudctt door B06f'oooja. Bet ~ort.chot wordt ,gelost,
Waponbroed.,.,
di eg an ge r
s. nl
20
Op de begraafplaats KemlKUI(J Koemltlg te BO&raba}a hield de Oommandant Zeemacht N.l. een korte toel!praak, ter herdenking \1(1" a6 (/clJalleuen dm' MClrlnlcr,orbrlgado. Op de voorgrond de VlootaaZmoc.l:cnlCr F. ua", de Vliet en. ree/lts tJan wIm gcc8teiiJke bevlndetl zich .TE:8p. de Commandant dCT Marh_krabTlgade KolQ71el P. J. OOI\. GtJn, dil VZOOtprcdlkant ds, J. D. Koc~ ell de adjtldant "'(In dell Kolon6l, de Hlo Lt, dm- MClrinjers R. L. t.'(1n Deld(;1I. Voor de middebt6 tjemaro. bevindt .:ie/l. de Maritiem Commandant 'I!an BoeMbaja, Káp!. ter Zee O. J. OOJI. WGtllng; rechts van hem de Commandant A·DilMie, Gen, Maj. der Marinier.. M. R. de Bncün6 CII lhlkB dl' Oom mandant X-Brigade, HoJo1ld J. ,:«n dttr Meu1en. ,
onderdelen der Brigade opgesteld en achter
het krul. Btonden een Protestants· en een
hebben gevonden. De Rode Zee, Mnlakka,
Batavla, Malang, Blak en Soerallaja. Het plan ia opgevat om alle gC\'llllen Mann\eT1l, die elders begraven liggen, naar Soerabaja over te bren,::-en, waar alle gesneuvelden op een afzonderlijk gedeelte van
w
w
w
.in
R.K. Zangkoor opgesteld. Aan de voorzijde waa het spreekgestoelte geplaatst, gedrapeerd met het rood-wit en blauw, waarop het embleem van het Korpl. Hier namen ook de militaire- en civiele autoriteiten plaats, stafofficieren van de Brigade en officieren van andere militaire onderdelen uit de stad. Aanwezig waren o.m. de Commandant zeemacht Ncd. Indië, Vlcc Admiraal A.S. Plnke, de Commandant A-Dlville, Generaal Majoor der Marimen M.R. de Bruyne, de Maritiem Commandant Soerabaja Kapt. lel' zee C.J. van Wanlng, de Commandant van het Marine Vliegkamp, de Hoofd-Oft. vlieger der 2de Klasse A. de Bruin, de Directeur van het Marine Etab1l8semenl. Kolonel Hering&, de Commandant X-Brigade. Kolonel G.J. van del' Meuten en het hoord van het tijdelijk Bestuur van Soernbaja, ~r. F.W.T. Hunger. De plechtlghC-ld werd geop(!nd door het Prol('8tant.8e Kerkkoor. dat met orR"elbegeleiding de Puim "De Heer Is mUn Herder" zong. Ds. J. D. Koers, Vloot· predikant, las vervolgens enkele gedeel· ten uit de HelUge Schrift Het R.K. Koor liet hierop meer.lemmlg I.et ,Ecce Quomodo Morltur" horen, waarna de Vlootaalmoczenler pastoor F. van de Vliet de gevallen kameraden herdacht. Na dit korte gebed trad Vice Admiraal A.s. Plnke naar voren. Zijne ExcellenUe achetete In IJObere woorden de belangrijke taak van het Korps Mariniers In de Kcnlnklijke Marine en het optreden van het Korpe in de 281 jaar van zUn bestaan. De Commandant Zeemacht N.I. bood namens allo afdelingen van de KonInklijke Marlnc, Zijn gelukwensen aan in verband met de verleende hoge Koninklijke ondcracheldlng. Kolonel P. J. van GUn Jlam daarna het woord onr en hij memoreerde In zIJn her-
denklngllrede de lOde Deet'mber lD4B als een dubbel belangrijke dag voor het Korps. ..Wanneer wij de Brigade vanaf Amcrl· ka volgen," zo sprak de Kolonel, "ontmoeten we vele plaatB...n, waar de leden van de Brigade bun laatste ruatplaats
a.
Wapenbroeder.
Roods 'I:TOOg in d~ morRClt werd: een caM/ette-loop door Boeraba,jfJ, gehowfcll, Na apmmende 8trfjd. slaagde de 1XITfefJeltWOordiucmie ploeg van het Ztoaro Mortieren Pc/ololl Vlm het TIl'f'('de Bfltaljotl cr h. om dezo .. X J!()Q "let/;r tc wl1Uwn. Den laatsten loper t'all het ('l("Tlal, den mart lier ('UW W(/k, l-tcl do N·r te lIMlrt om OOK oorkollde te over1talldlgCJl c:mn de,~ CommalUfant der MarlllfC1'lorlQadlJ, Kokmel p. I .....'an GVn.
Gen. Maj. der Mariniers M.R. de BruIjne reikte met een hartelijk woord de beker uit aan het elftal der MarIniersbrigade.
21
Oabaret.
eg
an
Weer wa.s een vooruitgang te bespeuren en dl:' intensieve training onder leiding van Korp. Odekerken zal daaraan heus niet vreemd zijn. Pittige en vlotte partijen werden gebokst en de verstandhouding was, zoa.ls altijd, weer uitstekend. De zwemwedstrijden In het TegaIsarle· bad hadden eveneens een vlot verloop en goede tijden werden gemaakt. Natuurlijk had het nummer gekleed. zwemmen ge nodige belangstelling. Kor/bal. Om half vier begon In het Tambaltsarie Stadion een korfbalwedstrijd tussen het twaalftal der Mariniersbrigade en de "Rest vall Soerabaja" Voor de rust golfden de aanvallen op en neer en de dubbelblanke stand met de rust ga! de verhouding goed weer. Na de hervatting kwamen de Mariniers steeds feller opzetten en toen de verdediging van de Rest een fout maakte, benutte Slenvers de toegekende vrije worp. Even later wist dezelfde speler de voorsprong te vergroten en met deze uitslag eindigde een aantrekkelijk en vlot partijtje korfbal. Na afloop van deze wedstrIJd overhandigde Kolonel van Gijn met een toepasselijk speechje a.an majoor Schuitema, den aanvoerder van het Marlnlers-twaalltal. een beker. Voetbal. Hierna betraden de voetballers het terrein. De MarIniersbrigade had voor deze dag de kampioenen van 8emarang, 2-13 R.I., uitgenodigd. Na bet spelen van ons voik.slîed werden de spelers voorgesteld 8.Wl den Commandant A-Divisie, Gen. Maj. de Bnlijne, die geen wedstrijd van het Marinleraelflal tijdens de competitie oversloeg. De Generaal verrichtte ook de aftrap. In het begin leek het erop, dat het een uiterst spannende ontmoeting zou worden. In snel tempo werden de belde doelen om beurten bestookt, doch toen Rllemakers een eomer bijna onder de lat plaatste en bet leer door keeper Heljnen niet voldoende werd weggewerkt was deze 1-0 voorsprong voor de marinIers het sein om met lIog meer élan te spelen. Met de rust was het S-O. In de tweede helft werden nog vier doelpunten gescoord, waar de kampioenen van Semarang niets tegenover w1sten te stellen. Het einde kwam dl1$ met een verdiende 7-0 overwInnlni". De Commandant A·Dlvisle,
S6Tgt. D. Steenmefier, Mariniers-corresponàent
• •
Receptie.
w w
.in
di
Kembang Koenlng zullen worden bijgezet. Zij zullen een rustplaats krijgen, die hun waardig is.''' De Brigade Commandant eindigde zijn rede met erop te wijzen, dat de mannen, die thans rusten onder een eenvoudig houten kruls, vrijwillig huls, hMrd, vrouw verloofde en belrekking In de steek hadden gelaten om zich In te zetten, niet voor een koloniale oorlog in deze gewesten, ook niet om voor het kapitaal te vechten, maar alleen omdat Zij de Inzet van zichzelf beschouwden als hun plicht tegenover het Vaderland en omdat Zij wisten voor een rechtvaardige zaak te strijden. 8iema legde de Kolonel, geassisteerd door zijn adjudant, dei Isten Lt. R.L. VllJ\ Delden, een grote krans van witte chrysanten en lelles. versierd met een rooo-wit en blauw lint en de opdracht: "Van de Marlniersbrigade aan haar gevallenen" llRD de voet van het houten herinnerIngskruis. Het korps Tamboers en Pijpers blies het "Laatste Saluut", welk .signaal gebaseerd is op het Engelse "Last Post". Als slot van deze indrukwekkende plecbtlgheld zongen de belde koren het "Wilhelmus".
ge
Een «m d6 laattde numm81'S van de athletiekwed.8trffden op het Tambak3arfB Stoofort was het hoogsprblgen. lntu,ss()Jl hadden 0016 marini81's zlcl~ reeds f1aar de begraa/plIWfs Kembang Koening begeven 0'»1 de herdenklngsplcchtiyheldbij te IOOlWfI.
rs
.n
l
In de zaal van Majestie werd de 281lrt.e verjaardag van het Korps "Mariniers door de MariniersbrIgade op waardige wijze besloten. Compagnie F beschikt over een meer dan normaal aantal eabaret-artlaten en het waren deze mariniers, die een vlot progJ.·aroma voor het voeUleht braehtell, met medewerking van O. en O. De \'ool·stelllng werd door verschlllende autoriteiten bijgewoond, waaronder Gene. raal de Eruyne en de Reddent van Soera· baja, dr. F.W.T. Hunger, terwijl ook het bestuur van hel Rode Kruls aanwezig wu. In zijn slotwoord gaf de Generaal uiting aan zijn volle tevredenheid over deze zo geslaagde avond en over het feit, dat door samenwerking en kameraadschap een dergelijke feestavond In elkaar kon worden gezet, wat de Generaal een demonstratie noemde van tyPische mariniersgeest. De MarIniers zijn nu bezig met hun 282· sta jaal' en vooral voor de Brigade in Ned. Indië zal
w
Na de gevallenen-herdenking recipieerden Generaal de Bruljne en Kolonel van Gijn om van de verschillende deputaties de gelukwensen in ontvangst te nemen. Na de receptie overhandigde de Commandant der Mariniersbrigade met een toepasselijk woord Generaal de Bruijne de commandovlag; Rood, wit en blauw met twee sterren in het Rood en de GeneraalsdistInctIeven die door den Korporaal der MarIniers van Gent waren vervaardigd. De Generaal bedankte voor de geschen. ken met een kort woord. Sportwed.8trljdetl.
Des middags werden er in de MarInIerscantIne Tafeltenniswedstrijden gehouden. die een waar succes z..ijn geworden. Er waren nllm 60 deelnemers. De vroegere kampioen van Nederland en thans nog een van de sterkste spelers, de Marinier Brom~, vergastte de llRDwez.lgen nog op een de· monstratle-partij tegen een sterken Chineeschen speler. Hierna kwam het boksen aan dlt beurt.
Vr\idag, .29 November 19~6 verliet (16 "Tal-nwt', het laatste BritBche transportsch.ip de hamm ~an Tandjong Pl'iok, waar'/lcde àe laatsto Britsche troepen. uit Nederkulldscllr/Jl(iiCi vertrokken. Nadat het schip de haven 'Verlaten had, werd deze door de KOflillkltJko Marine ot.I6Tgcnomen. Op het hacencommalldo·gebouw werd de Nederlandsche 'Vlag weer geheschen. (Jota R. V. D.)
Wapenbroed"J
22
LANGS SOERABflJA's
WATERKANT
•
•
~
-
iL
- - " - -~
...... -
-~
_ •. ....:-=- - -... ~.~
- - -
...
-
•
., - --
Een spllntemicllwe Cala/illa tlllegboot tllak voor de oeTate
abart 'met ,,'ouwe motaren.
eg an ge r
';
s. nl
•
•
w
.in
di
Een luchtfoto tla" een gedeelte '00"" 806T(looja.'s havencom.ple%. De gezOtlkeli 8cheepjes betciizCII hoeveel werk CT flog wr=Qt moet wordC1~ om de äoor de Japatlner8 t:ertctulTIOOo'lde haven WCCl" op OOOT-oorlog" peil te breng"",,
Boegbeeld t,'('nl Hr. !18• ..,Baljan", een der KOMHIU",
w
w
Hr. M8. Kortlet .,Batj<Jn" gemur4.
dB RP-138, Hr. Ma. la" Wtntmn.
D. Mijn_uv_on' MV -ti In d.k.
Op enkele zalen na, die van center gekomen :Marlne verpleegsters een flinke beurt hadden gekregen, was hel Ziekenbula totaal vervuild en voor een MilitaIr HOl!lpt. laal vrijwel onbruikbaar.
w
w
w .in
di
Het WM nIet alleen blJna leeg, maar ook de W. C.'8 war€'n Verslapt, de muren beo l!Ichlmmeld, de ramen bespfnragd, de rolten voor een deel gebroken, terwijl de verllcbUng zeer onvoldoende W8Jl en er slechteen gebrekkig kraant1e In het grote gebouw functioneerde. Men hcdt wel eens gezegd. dat een van de kenmerkende eigenschappen der Mart· nlera hun ijver en door:zetttngsvermogen Is, om, waar en onder welke omatantUgbeden zij ook komen, met grote doorta.atendhc1d orde op zaken te atellen. Ook In het Marine-Hospltaal bebben zij de waarheid van die uitspraak 'bewezen. Ze Zijn daar aan de slag gegaan en heb· 'ben er "lIChoonachlp gehouden" met de kun. dlge en noodzakelijke hUlp van de verpleeg· stera. Terwijl dweilen en boenders over de vloeren schoven, licht en waterleiding werden hersteld, vulde de zorgvuldig in Amerika aangekochte medische uitrusting. röntgell en operatlekamers en werden de eeme za· len In gebruik genomen,
ge
dien.
an
gedaan ala kazerne, met al de gevolgen van
Er 111 hlU"C1, zeer hard gewerkt en van bet eenll volkomen verwaarloosde Ziekenhutll heelt men een bospltaal gemaakt., waar· van zij, die er gelegen beb'ben eenparig zeggen: "Wanneer je nog maar adem haalt, allJ je in heL Marine-hospitaal wordt btnnen· gebracht, dan halen ze je er daar wel weer bovenop, hoe erg en vrijwel bopeloos je er ook aan toe mag Zijn " Die "ze", die vrijwel Iedereen er weer bovenop halen, zijn in de eente plaata de nog betrekkelijk jonge doctoren van Marine en van de Marlnlers-Brlgade. Met een nooit opgevende moed wijden zij zich aan de zieke cn gewonde mllitalren. Die "ze" zijn ook de Marine-verpleegsterll en hulpverpleegsters van het Rode-Kruis. Zij hebben bet lang niet altIJd even ge. makkelijk op de grote zalen met zieke en ge· wonde Mariniers, matrozen en soldaten van land· en luchtmacht en zeker niet, wnnneer een groot deel van de paUënten belerende la. Met een bewonderenswaardige tact, waarbij hun noodukelljk gezag nletB inboet, doen zij hun verplegend werk op de zalen en houden ook bij de onderofficieren, die gewend zijn te bevelen, er behoorlijk do wind onder. Zij hebben zich weten aan te puaen aan de gemoedstoestanden van bun patiënten en kunnen meedoen met de lP'appen en grollen van eJ die mannen. Naaat bun vrolijke opgewektheid en sportieVe opvattingen, weten zij ook keihard en onverbiddelijk te zijn, waar bel 't we\z.IJn van de Jongens betrert. Evengoed als degenen, die zij verplegen, zijn zij strijdend Nederland In de belte zin van bet woord. Die "ze" zijn ook de Ma.rlnIerlf zieken-
eg
Toen de Marlnlersbr1gade medIo Maart te Soerabaya aan land kwam, ging- haar Metl. Comp. n!lar het, onder Japanse beZetUng afgebOuwde C. B. Ziekenhuis. Zt! vond er een enorm gebouwencomplex, dat aanvankelijk voor de Japanners, later voor de BrIlt Indische troepen had dienst
Wapenbroeders
.n l
TE SOERABAJA
rs
Het Marine Hospitaal
verpleger!, de chaurreun van de ambulance-wagena, de koka 111 de keuken. kortom die "ze" is de vasle bemanning van het hospitaal, die er voor zorgt, dal alle.. wat op ccn brancard wordt binnen gedragen er no. enige tijd weer uit l6ópt. Met 40-50 man, op zaal gaan de dagen, ondanka hun eentonigheid, Inel voorbij. "Het Is niet voor te ltellen, dat Ik hier alweer drie maanden lig". zei ee.n Marinier, wiens been door een extremlaUsehe mor· tler·granaat versplinterd WBII. Juist doordat de zalen bevolkt zijn met patll!nten van alle onderdelen VBn LandZee· en Luchtmacht, :l:ijn de verhalen en meestal zeer sterke verhalen over do In '. Konings rok opgedane ervaringen, legio. Een IIOldaat van de Landmacht, (die een Marinier niets hoeft wijs te mnken I lucht l"ijn wederwaardigheden aan een Jantje van de Marine en menig matrooa heeft op zie· kenznal bewezen, dat wie met zijn belde be.'nen op een schommelend dek van een &'Chip kan blijven staan, nog ntet altijd z'n beide benen op de grond heeft. Natuurlijk treedL In alle verhalen de .,Eeprlt de Corps" op de voorgrond, zodat, tenmlnate twee maal per dag, relle debatten ontstaan over de prelllaUea, voor· en nadelen der Mariniers, Landmacht or Marine. Zij doden echter de tijd en dat I.IJ op zieken· ual een voorname zaak. Danrom hebben vele "lopende pntll!nwn" zIch vrijwUJlg ingeschakeld In de bedrij· vJgheden van hun zaal. Zij hCllpcn de zusters en halen water en de !IelJ voor hen, die nog niet zover gekomen zijn. De dagen beginnen vroeg, zoal. in leder ziekenhuis. vijr uur, half :l:e8, worden de bakken met waswater. onder de altIJd wederkerende protesten over dit vroege uur, naast de bedden gezet, Waasen, schIlren, ontbijten (met een heimelijk gerookt alga· retje) en dan komen de doctoren hun ronde maken met een grapje hier, een opmonte· rend woordje daar. :Mel brieven schrijven. l('zen. een partijtje kaart ot schaak gaat de ochtend mei voor·
bUo Na de mIddagrust Is cr bezoekuur. daKeJijks van 4.30 - 15,30. Dan vulllln de r.a.1cn zich met burgers en mIlItaren. die naut eventuele vruchten en rantsoenen, do laal8te nieuwtjes brengen uit de atad en van de rronten. Op de bovenste (derde) vClrdleplng hebben de Mariniers der MC!d. Comp. een toneelzaaJ Ingericht. Zij hebben er een toneel met voetltchten gebouwd en In het midden van het plarond, op handige wijze, C('n projectie· hokje aangebracht;. zodat er ook tIlma vertoond leunnen worden. Tweemaal per week worden hier voorstellingen gegeven. CIIII Wang, de Wccnae danaere., de vlollst Wlllem N08ke en ce,.. be.N't.'l Vlm H. M. Kor~enaer, \'OJ\ de Ms.rtnlerll en L:mdrr.acht zijn daar opgetrtden om de lange dagen voor de patll!nten te breken. De "lopende patiënten" duwen bij zulke gelegenheid bun nog niet zover gekomen collega's In bun bed naar de 11ft. Daar et maar 4!4!n 11ft in werking Is, 111 de str1ld. die door de Interne·, ehlrurglllChe or D. v, A. TAlen om haar bezit gevoerd wordt, g'ro6L Wie bet eerst komt, wie het eeM maalt, geldt ook hier, al worden zij die nog ,.plat" moeten blijven liggen, vanzclfllprek('nd op het voorste rijtje gelegd. In de toneel-zaal worden dea Zondags ook de kerkdiel1l:lten gebouden. Het bO&pllaal heeft zijn eigen geestelijke venorgen, die daar nodig zijn, want hrt valt IOIXlI
23
helemaal niet mee om l1a3r maar te liggen met een s<:herf In de bulk en dan IS het goed om naast de vriendelijke en begtl]·
1kmitboob5cbap ban ben lJlootboogb
pende woorden van de zusters, de wat die-
nlera..brigade rleb met hun assiBtenten en technikers ,;eInstalleerd. Zij hebben reeds meer dan 25000 keer een Marinier op de stoel gelULd. Een gebit vervalt snel in de tropen en dageUjks komen dan ook van alle onderdelen In grote getale Mariniers voor
een behandeUng. Er zijn da~en geweest, toen SOerabaIa's front dagelijks zijn slachtoffers opeiste, dat de eblrurglsche zaJen geen enkel bed onbezet hadden en dat de operaties HOmll tot laat in de nacht voortg:lngen. Want niet alleen Nederlandse mliltairen, doch ook gewonde extremisten, die in onze handen vielen werden er opgenomen. Ze liggen in het "Pemoeda zaaltje",
onder voortdurende bewaking en woroen
.in
di e
er prLmll. bebandeld. De meesten van hen zijn er dan ook bl\l om, dat zij, gezien hun omstandIgheden, niet alle blanda's de zee In hebben gejnagd. Ook Is er een "Jappen zaaltje". waar de zieke krijgsgevanJ;enen zich bevinden. Voor hen zijn er geen Ueve verpleegstera en geen bloscoop·voorstellingen; maar bIJ de MarInIers ziekenverplegers zijn ztr In goede handen. Nu er politlek een kentering Is gekomen en de toestand aan bet front betrekkelijk rustig te noemen valt, Zijn de zalen leger Keword('n en h~rt de drukte haar voorlopig hoogtepunt gehad, al zullen er door de natte-moeson, die voor de deur 8taat, nog altijd vele patiënten in het hospitaal binnen ,.ebl"8.cht worden. _ . Er la een tijd van komen en een tijd van ,l;"aan, doch zij. die ontslagen zijn. komen toch steeds weer even aan, om een kijkje te nemen op bun oude zaal en om hun out1e zaalgenoten te bezoeken. Zij weten wat een bezoek voor een patuInt betekent. En wanneer de pijn verdwenen en het lijden vergeten is, dan blijft de berinnerIng aan het Marlnc-hospltaal, als als aan ecn goede tijd over. Sgt. J. E. ter Haar Mariniers-correspondent.
lpocd, dat Is het waar de roep van de wereld op deze KerstmIs naar uitgaat, waar velen om bidden voor het altaar Gods, wat allen in hun hart hebben wanneer zij om den Kerstboom zijn gesehaard. Echter zal deze vrede helau In tal van dcelen der wereld door het zwaard gebraeht moeten worden. Helaaa heerachen in de wereld nog te vaak de chaol en de rechteloosheid, wanneer niet. de eterke arm orde schept. En daarom zijt gij op deze Keratmla ver van huls: op Uw schepen, op post en in de lucht. Voor het brengen van recht en vrede. Want zonder recht kan er geen vrede zijn. Recht en vrede zijn hier noodlg, ook voor de Nederlandsche belangen, maar bovenal voor de velen, Holhmden en Indische Ne· derlanders, Indonelll!rs en Vrt!emde Oosterlingen, die deze eilanden bevolken en die ten prooi zijn aan het wantrouwen en de verwllderlng vlln de vele ontwortelden die de vrijheId slechts zien als anarchie en die het begrip vrijheid niet verbinden aan vrede, recht en rechtvaardigheid. Deze Kerstmil zijn wij allen of DUna allen ge.llchelden van hen, die wij liefhebben. Wij zijn met onze gedaehten bij hen, meër dan anden. Wij denken aan het Huiselijk teest, aan klndert!1l rotId een kerstboom; gedaehten, die weer vervagen In de rauwe werkelijkheid, een spattende zee, ergens e~n schot In de verte. Wij denken aan de onzen en aan onze kameraden, die ona zijn ontvallen, - ontvallen in de uHae'fenlng van hun plleht, bU het streven naar het hooge doel waarvoor zg hier zijn. Laten wij hen In eerbied herdenkcn en hOf' Nel wij weten, dat nog velen het hoogste offer zullen moeten brengen, blij· moedig onze moeilijke taak vervullen. ],JUl' laat ons ook denken aan degenen, die hIer gelntemeerd zijn; aan hen die door de rechteloosheid hier hun beataanamogeIljkhcld hebben verlort!n en aan hen die In dit land vEln overvloed hong<,r moeten lijden, En ten.lotte keeren onze gedachten weder terug nanr de onzen, die vcr van ons zijn, nElar ona eigen dorp, naar onze elten stad en wij wensehen een leder met een blijmoedig en sterk hart: een gelukkig kerstfeest en veel heli en zegen voor het komende jaar.
ge rs .n l
hospitaal hebben de tandartsen der Marl·
De COmmandant der Zeemacht In Neder· landsch·IndHI, de Vlce·Admlraal A, S. P I n_ k e, heeft Donderdag 26 Decen\ber j.l. door middel van de radio de volgende toupraa.k gehouden: "Personeel van de Koninklijke l.la.rlne In Nederlandsch-lndUI, zoowel van de varende vloot, ala van den Marine Luchtvaart DIcIUIt, de Mariniera Brigade en de walinrlchllngen. Van deze gelegenheId maak Ik gebnIlk U allen van harte een goed Kerslteest toe te wensc:hen en veel geluk en voorapoed in 1947. WeUlwaar lijken de tijden nlet zoozeer op geluk en voorspoed. De wereld kraakt in haar voegen cm ook in het Nederlandsc:he KoninkriJk en wel In het bijzonder hier In Indll! - kraakt het. Maar evenall na de donkeNl dagen voor Kerstmil de kerstboom de wederkomst v!Ln het licht vertolkt en het ChriltellJke Kent· feelt de geboorte van de n!ddende bood· schap aan de menschlieid InluIdt, zoo moe· ten wtj vertrouwen dat ook na. deze zC{'r donkere dagen een nieuw Heht zal opgaAn over deze landen en dat Inngzam<'rhand een betere toeltand zal ontstaan: een toeltand waarin vrede, geluk en voorapoed weer mogelijk zullen zijn, zoowel voor OM Nederlanden, als voor de mIlIloenen die deze lan· den bevolken. Voorlooplg echter ligt de w«lg dlll\rlfeen nog in het duleter. Mogelijk beteekenen hrt politieke aceoord en de stichting van llen Staat OOst-tntMnemë eenlge lichtpunten op deze weg. Het Is echter niet uItgeaioten, dat het slechts dWaAllichten zullen bl(Jl<ert te zijn, zooals ook het beatand op dit gebIed een dwaallicht gebleken 18. Deze accoorden etaan namelijk op de baSIs van .aamenwerkIng, en tot nu toe Is er van aamenwer1Clng, op welk ~bled dan ook, vrijwel nleUi te bekennen. Elke poging tot samen erking verdrinkt In een zee \'an wantrou ·en. Dit wan{rouwe~n weg te nemen, het \'"ertràuwen te heMlteJlcn - ik zeg opzettelijk heflltellen, want het vertrouwen WBe er v06r 194.2 wel -_, Is mede Uw laak. dodr herstel van orde, llirstel van rocht en nlehtvaardlgheld, en dit doende op rechtvaardlfe, maar zoo noOdlg krae.1ltlge wijze. Recht en rechtvaardlghei(l, vrede en voor-
ga n
pere en vertrouwen g'C\'eDde taal van een dominee ot een pastoor te horen. In een van de bij.gebo\lwen yan het
w w
MRTROOS III PUPPES had goede voornemens
w
24
"-Mfu
~
~ 3Q DECEMBER
Wapenbroeders
19~r.
.'1 DECIU!D8R 19iti
GEDRUIcr BIJ VISSER" CO. _ BATAVIA
1 JANUARI 19-t1
