01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 22
Campagne tegen reuma Dit boekje verschijnt in het kader van een campagne die de gevolgen van Nederlands meest verbreide chronische aandoening, reuma, breder onder de aandacht moet brengen.
Slim & Lekker
Mensen met reuma hebben onwillige en vaak pijnlijke gewrichten. Daardoor hebben ze soms moeite met alledaagse handelingen. Dingen waar anderen niet bij stilstaan. Zoals moeite met het bereiden van de eigen maaltijd. Ook kan iemand met reuma de ene dag best flink wat aan, maar moet dat vaak de andere dag weer bezuren. Anderhalf miljoen mensen in Nederland hebben een vorm van reuma. Artrose is daarvan de meest voorkomende. Maar er zijn nog meer dan honderd andere soorten reuma. Anderhalf miljoen mensen, dat betekent dat 1 op de 10 Nederlanders een vorm van reuma heeft of krijgt. De campagne, opgezet door het Reumafonds, wil daarom die andere
Tips en recepten voor als je reuma hebt (Of niet)
9 laten zien wat de ziekte doet in het leven van iemand met reuma. En zo meer begrip kweken. Om daardoor ook zoveel mogelijk geld in te zamelen voor wetenschappelijk onderzoek naar genezing van reuma.
Met medewerking van Joop Braakhekke en Marieke Scholte
REUMAFONDS
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 2
Koken kan ‘fun’ zijn, ook met reuma Ik heb zelf geen reuma. Maar ik ken van dichtbij mensen die het wél hebben. Lekker te keer gaan in de keuken is dan vaak een van die dingen die erg lastig worden. In dit boekje probeer ik met wat praktische tips en recepten lekker kokkerellen ook leuk te houden voor wie in z’n bewegingen beperkt is door reuma. Omdat lekkere gerechten klaarmaken vooral ook heel veel ‘fun’ kan zijn. Ook reumapatiënten hebben daar recht op, omdat ze vaak al zoveel leuks in hun leven hebben ingeleverd. Daarom heb ik wat recepten bij elkaar gezocht die op zichzelf weinig met reuma te maken hebben, maar alles met plezier in de keuken en met smullen aan tafel. Ik heb geprobeerd recepten te vinden die zo weinig mogelijk belastend zijn voor vingers of polsen, al is koken zonder handen natuurlijk onmogelijk. Daarom vindt u recepten met kant-en-klare sauzen en voorgesneden groenten, hoewel ik die zelf normaal gesproken niet gebruik. Voor reumapatiënten die écht niets meer zelf kunnen klaarmaken in de keuken, zijn er gelukkig steeds meer alternatieven, van kant-enklaar diners van de supermarkt tot eenvoudige maar kwalitatief uitstekende maaltijden van Tafeltje-Dek-Je. Behalve tips en recepten van mij, bevat dit boekje ook praktische tips van Marieke Scholte, zelf reumapatiënte, dingen die je alleen maar kunt bedenken als je elke dag met reuma moet zien te leven en daarbij ook nog een druk gezin hebt. Beste mede-kookgekken met (en zonder) reuma: eerst even lezen… en dan lekker aan de slag in de keuken!.
Joop Braakhekke, ‘kookgek’
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 2
Met reuma moet je slim zijn
Slim inrichten
(Marieke Scholte) Tip van Joop: Ik ben Marieke Scholte. Ik ben nu 35 en heb een gezin met
•
Bestaande keukens zijn altijd gemaakt voor
kinderen. Al sinds m’n eenentwintigste heb ik reuma.
gemiddelde mensen. Maar bijna niemand is
Als je niet wilt, hoef je met reuma helemaal niet te koken.
gemiddeld. Probeer altijd zoveel mogelijk de
Er zijn kant-en-klaar maaltijden volop bij slager, groente-
keuken aan te passen aan jezelf: aanrecht,
man en supermarkt, ook heel gezonde.
werkblad, kookplaat, magnetron op de voor jou ideale hoogte. Vijf of tien centimeter
Maar omdat veel mensen met reuma moeten zien rond te
hoger of lager kan al wonderen doen als je
komen van een bescheiden inkomen, komt vaak toch alleen
last hebt van je gewrichten. Trouwens ook als
een zelfbereide maaltijd in aanmerking.
je dat niet hebt.
Daarnaast kan voor mensen met reuma kokkerellen in eigen keuken ook extra voldoening geven, vooral als je door je
Tips van Marieke:
aandoening wat minder de deur uitkomt dan anderen.
•
Je moet er natuurlijk wel de ruimte voor hebben (en
Maar dan zou een maaltijd klaarmaken niet zoveel pijn
dat heeft helaas niet iedereen). Maar een vaatwasser,
moeten doen. En niet zo vermoeiend moeten zijn. Om daar
een wasmachine en een droger op aanrechthoogte zijn
wat aan te doen hebben we dit boekje met praktische tips
absoluut ideaal als je reuma hebt.
gemaakt. Want wie reuma heeft moet slim zijn.
•
Niets hoger opbergen dan je schouders, niets lager dan
Er zijn drie soorten tips: slimmer inrichten van de keuken;
je heupen. Dat is een goede stelregel bij het inrichten van
gebruikmaken van slimme hulpjes, en slimmer organise-
je keuken. Bespaart je een hoop moeite bij het koken.
ren van het koken.
En scheelt je een heleboel pijn.
Sommige dingen in dit boekje hebt u, als u reumapatiënt bent, vast ook al zelf bedacht of doorgevoerd; van andere
•
Kun je je keuken zo inrichten dat je de onderkastjes niet meer nodig hebt? Haal ze dan weg. Kun je mooi je
denkt u misschien: Goh, da’s een goeie tip.
knieën kwijt bij het zittend eten klaarmaken. En dat doe Veel gemak. Veel plezier. En smakelijk eten met de recepten
je natuurlijk bij voorkeur op zo’n comfortabele in hoogte
van onze nationale televisiekok Joop Braakhekke.
verstelbare bureaustoel op wieltjes.
• Marieke Scholte, reumapatiënte
Kan het kookgedeelte in je keuken verlaagd worden, laat dat dan doen. Zo kun je in pannen roeren zonder bukken en zonder je schouder te veel te belasten.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 4
KIP- & KALKOENGERECHTEN •
Alle voorbereidingshandelingen doe je vaak in een vaste
Pilafrijst met kalkoen
volgorde. Dat is meestal: dingen uit de koelkast pakken,
hoofdgerecht voor 4 personen
ingrediënten uitpakken en voorbereiden, schoonmaken/wassen/afspoelen, in pan doen en op de kookplaat
100 g pijnboompitten
zetten. Probeer je keuken zo te organiseren dat je han-
300 g kalkoenfilet
den en jijzelf daarbij steeds profiteren van de kortste
(ook voorgesneden verkrijgbaar, in blokjes of reepjes)
route.
50 g boter zout, peper
•
Als je moeite hebt met dingen optillen zijn twee kleine
300 g rijst
voorraadbussen in plaats van één grote veel praktischer.
2 kippenbouillontabletten 300 g doperwten uit de diepvries
•
Borden en bestek kun je het best dicht bij elkaar
150 g verse roomkaas met kruiden en knoflook
opbergen. Kan je een loopje of ritje besparen bij het
(bijv. Boursin) in stukjes
tafeldekken. Rooster de pijnboompitten in een droge koekenpan lichtbruin. Snijd de kalkoen in blokjes en bak die in een grote pan in de helft van de boter goudbruin en gaar. Schep ze uit de pan en bestrooi ze met zout en peper. Smelt de rest van de boter in dezelfde pan en roer de rijst erdoor, tot alle korrels glimmen. Voeg de bouillontabletten toe en 1 liter water en breng het aan de kook; kook de rijst in ca. 25 minuten op laag vuur gaar. Roer regelmatig door en voeg de laatste 5 minuten van de kooktijd de doperwten toe. Roer de pijnboompitten, de kalkoen en wat zout en peper door de rijst, schep de kaas erdoor en laat die op laag vuur smelten. Serveer direct, met een gemengde groene salade.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 6
KIP- & KALKOENGERECHTEN
KIP- & KALKOENGERECHTEN
Kip in sherry-tomatensaus
Italiaanse kalkoenfilet met mozzarella
hoofdgerecht voor 2 personen
hoofdgerecht voor 4 personen
2 kipkarbonades
4 kalkoenfilets
1 eetlepel cajunkruiden
25 g boter
2 eetlepels olie
1 ui
1 blik kant-en-klare gekruide tomatensaus
(1 teentje knoflook)
3 eetlepels droge sherry
1 glas droge witte wijn (of water)
1 blikje maïs
3 dl gezeefde tomatensaus (pak)
100 g verse roomkaas
1 theelepel oregano
peper
zout, peper 1 bolletje mozzarellakaas
Wrijf de kipkarbonades in met de kruiden en verhit de olie
Bak de kalkoenfilets in de boter rondom bruin. Pel en snipper
in een braadpan. Bak hierin de karbonades op halfhoog
de ui en eventueel de knoflook en bak ze 2 minuten mee.
vuur in ca. 8-10 minuten rondom knapperig bruin. Voeg er
Voeg de wijn of het water, de tomatensaus en de oregano
de tomatensaus en de sherry aan toe en stoof het geheel
toe en laat het vlees in ca. 10 minuten gaar worden. Breng
ca. 15 minuten zachtjes verder gaar. Roer de uitgelekte maïs
de saus met zout en peper op smaak. Lepel wat saus over
en de verse roomkaas door de kipschotel en laat de kaas
het vlees. Snijd de kaas in 4 plakjes en verdeel ze over de
smelten. Breng de schotel op smaak met wat peper en
kalkoenfilets. Strooi een snufje oregano over de kaas. Leg
serveer meteen. Lekker met (zilvervlies)rijst en broccoli.
een deksel op de pan en laat de kaas in ongeveer 1 minuut een beetje smelten. Serveer direct. Lekker met gekookte krielaardappelen en sperziebonen of een salade.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 8
Slimme hulpjes Tip van Joop:
•
•
Kook zoveel mogelijk met behulp van een stoomkoker.
Probeer of je aan zo’n echte apothekerskast kunt komen.
Dat scheelt afgieten. Bovendien blijven dan meer vitaminen
Is veel handiger, vooral om zittend op een verrijdbare
bewaard.
stoel spullen of ingrediënten uit te nemen.
•
Roeren en mengen kan ook met één hand als je de slaof beslagkom aan de onderkant beplakt met een stukje
Tips van Marieke:
•
Voor wie reuma heeft, is een inductiekookplaat het meest ideaal. Daarbij hoef je pannen niet meer op te tillen maar kun je ze verschuiven, eventueel zelfs met een hulpmiddeltje als een stok met een haak.
•
Je hebt zware en lichte pannen. Uiteraard kies je de lichtste. Je hebt grote en kleine pannen. Die hele grote heb je eigenlijk nooit nodig. Waarom zou je die dan kopen?
•
Neem een afwaskwast met een stevige zuignap. Zet hem vast op de voor jou ideale plek. Vervolgens haal je alles wat afgewassen moet worden langs de kwast in plaats van er met de kwast overheen te gaan. Spaart vingers en polsen.
•
Wind touw of tape om het handvat van je aardappelschilmesje zodat het twee of drie keer zo dik wordt. Schilt makkelijker en met minder pijn. Er zijn ook schilmesjes in de handel waarbij het snijgedeelte onder een haakse hoek staat. Ook ideaal.
•
Zo’n klein trekkertje om je autoruiten mee schoon te maken is ook heel handig voor het aanrecht. Hoef je geen vaatdoekjes meer uit te wringen.
antislip-materiaal.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 10
VISGERECHTEN
VISGERECHTEN
Kabeljauwfilet met romige mosterdsaus
Oosterse groenten met kerrie en tonijn
hoofdgerecht voor 4 personen
hoofdgerecht voor 4 personen
4 stukken kabeljauwfilet van elk ca. 150 g
1 blik bamboescheuten
1 eetlepel citroensap
1 blik tonijn in olie (ca. 200 g)
zout, peper
2 eetlepels zonnebloemolie
40 g boter
1 pakket gesneden 0osterse groenten (400 g) 1 teentje knoflook
voor de saus:
1 1/2 eetlepel milde kerriepoeder
1/2 liter slagroom
2 eetlepels zoete ketjap
1 à 2 eetlepels grove mosterd
zout, peper
zout, peper ca. 1 eetlepel allesbinder
Verwarm de over voor op 250˚C. Besprenkel de visfilets
Laat de bamboescheuten en de tonijn uitlekken en verdeel
met het citroensap en bestrooi ze met zout en peper. Smelt
de tonijn in stukjes. Verhit de olie in een wok (of grote
de boter en vet daarmee een ovenschaal in, leg de visfilets
braadpan) en roerbak de groenten hierin op hoog vuur
in de schaal en bestrijk ze met de rest van de boter. Schuif
enkele minuten. Pers de knoflook erboven uit en bak die
de schaal 1 richel boven het midden in de oven en laat de
nog even mee. Voeg de kerrie, de ketjap en de bamboe-
vis in 5-10 minuten (afhankelijk van de dikte van de filets)
scheuten toe en bak de schotel nog even door. Roer er tot
gaar worden. De vis is gaar als het visvlees wit en niet
slot de tonijn en de slagroom door, breng het geheel even
meer glazig is.
aan de kook en breng de schotel op smaak met wat zout en peper. Serveer direct, bijvoorbeeld met (basmati)rijst.
Maak de saus: Breng de slagroom aan de kook en laat hem iets inkoken. Roer de mosterd door de room en voeg naar smaak zout en peper toe. Bind de saus met de allesbinder.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 12
VISGERECHTEN
VISGERECHTEN
Minestronevissoep
Scholfilets uit de oven
maaltijdsoep voor 2 personen
hoofdgerecht voor 4 personen
1 pakje minestronesoep (voor 1 liter)
600 g scholfilet
250 g gesneden soepgroenten
3 eetlepels grove mosterd
75 g elleboogjesmacaroni
2 eetlepels vloeibare honing
250 g kabeljauwfilet
2 eetlepels sojasaus
1/2 dl slag- of koffieroom
1 1/2 dl droge witte wijn
zout, peper
1/8 liter slagroom
50 g geraspte belegen kaas
zout, peper
stokbrood
Bereid de soep volgens de aanwijzingen op de verpakking,
Verwarm de over voor op 200˚C. Bestrijk de visfilets met
maar gebruik 2 dl water extra. Voeg, zodra de soep kookt,
een sausje van de mosterd, de honing en de ketjap en leg
de groenten en de macaroni toe en kook die 6-8 minuten
ze in een platte ovenschaal. Roer de wijn en de slagroom
mee. Snijd intussen de vis in stukjes van 2-3 cm. Roer de
met wat zout en peper door elkaar en giet dit over de vis.
stukjes vis door de soep en laat ze zachtjes in 4-5 minuten
Laat de visschotel (onafgedekt) in het midden van de oven
gaar worden. Roer de room door de soep en breng haar
in ca. 20 minuten gaar worden. Lekker met worteltjes en
op smaak met zout en peper. Geef de kaas en het stok-
gekookte aardappelen.
brood erbij.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 14
Slim organiseren Tip van Joop:
•
•
Groenten koop je uiteraard ook zo veel mogelijk voor-
Ingrediënten en hulpmiddelen die je vaak gebruikt altijd
gesneden en gewassen. Zelf fijnsnijden in een keuken-
op de voor jou ideale grijphoogte opbergen. Dat klinkt zo
machine is een alternatief. Wat je overhebt vries je in.
simpel. Maar ik ben in heel veel keukens geweest waar je veel te vaak moest rekken of bukken, terwijl het met een beetje nadenken nergens voor nodig was geweest.
•
Messen worden ongemerkt botter in de loop der tijd. Gaan je messen al een behoorlijk tijdje mee, koop dan eens nieuwe. Dat kon wel eens erg veel kracht schelen als je toch iets moet snijden.
Tips van Marieke:
•
Doe zo veel mogelijk voorbereidend werk voor de maaltijd ’s morgens vroeg. Dan heb je dat alvast gehad. Meestal ben je ’s morgens fitter dan tegen etenstijd.
•
Koop je vlees voor de hele week tegelijk. Dat braad je in één keer en verdeel je dan in dagporties die je vervolgens in de vriezer doet. Is trouwens ook handig voor mensen zonder reuma die een drukke baan combineren met een huishouden.
•
Zorg dat je altijd iets in huis hebt dat gemakkelijk is klaar te maken, voor de dagen dat het wat minder gaat. Voorbeelden: maaltijdsoepen, diepvriesgroenten, enzovoort.
•
Koop bij voorkeur voorverpakt vlees dat al is klein gesneden, of laat het alvast door de slager klein maken. Als je het vlees zelf in stukjes wilt snijden, leg het dan een uurtje in de vriezer. Half bevroren vlees snijdt gemakkelijker.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 16
VLEESGERECHTEN
VLEESGERECHTEN
Gehaktschotel met rijst
Tagliatelle met spekjes en courgette
hoofdgerecht voor 4 personen
éénpansgerecht voor 2 personen
1 pakket (400 g) ratatouillegroenten
150 g tagliatelle
(voorgesneden verkrijgbaar)
zout, peper
5 eetlepels olijfolie
1 courgette
400 g lamsgehakt (of rundergehakt)
2 eetlepels olijfolie
2 teentjes knoflook
125 g mager ontbijtspek in reepjes
1 theelepel gemalen komijn (djinten)
2 eetlepels pesto
zout, peper
50 g geraspte belegen of oude Goudse kaas
300 g rijst 100 g Hollandse geitenkaas
Indien niet voorgesneden, maak dan de groenten schoon;
Kook de tagliatelle beetgaar in ruim kokend water met
snijd de gewassen aubergines en courgette in dunne plakken,
zout. Maak intussen de courgette schoon en snijd hem
pel en snipper de ui en snijd de tomaat en paprika in
in pinkdikke reepjes. Verhit de olie in een koekenpan en bak
stukjes. Verhit 3 eetlepels olie in een koekenpan en bak
de spekblokjes krokant uit; roerbak de reepjes courgette
hierin (in gedeelten) de aubergine en courgette aan beide
ca. 4-5 minuten mee en roer de pesto erdoor. Laat de
kanten bruin en gaar. Laat ze uitlekken op keukenpapier.
tagliatelle uitlekken in een zeef en doe ze terug in de pan;
Verhit de rest van de olie in een braadpan en bak hierin het
meng het courgettemengsel erdoor en breng het gerecht
gehakt rul en lichtbruin. Voeg dan de ui en de uitgeperste
op smaak met zout en peper. Geef de kaas apart.
knoflook toe en bak die even mee. Roer er de tomaat, de paprika, de komijn, zout en peper door en laat dit ca. 15 minuten sudderen. Kook intussen de rijst gaar volgens de gebruikaanwijzing op de verpakking. Roer eerst de gare, droge rijst door de gehaktsaus en schep er voorzichtig de aubergine, de courgette en de kaas door. Breng de schotel op smaak met wat zout en peper en serveer direct.
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 18
SALADE
Post- en internet-adressen die nuttig kunnen zijn
Romige aardappel-mosterdsalade
Reumafonds
hoofdgerecht voor 4 personen
Dr. Jan van Breemenstraat 4 Postbus 59091
700 g nieuwe krielaardappelen, geschrapt
1040 KB Amsterdam
zout, peper
T 020 - 589 64 64
2 dl slagroom
F 020 - 589 64 44
2 eetlepels mosterd
[email protected]
75 g pijnboompitten
www.reumafonds.nl
450 g kant-en-klare wortelrauwkost 3 eetlepels krenten
Reumalijn
6 eetlepels kant-en-klare vinaigrette
Voor al uw vragen over reuma Postbus 1370 3800 BJ Amersfoort T 0900 – 20 30 300 (€ 0,10 pm) Bereikbaar: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur
Kook de gewassen aardappeltjes in water met zout gaar en doe ze in een schaal. Breng in een steelpan de slagroom
www.reumadorp.nl
aan de kook met de mosterd en wat zout en peper en klop
Voor contact met andere reumapatiënten.
dit goed door elkaar. Giet de warme mosterdsaus over de
Je kunt hier bijvoorbeeld kooktips uitwisselen.
aardappelen en laat dit zo intrekken en afkoelen. Rooster de pijnboompitten al omscheppend in een droge koeken-
Hulpmiddelen Informatie Centrum
pan goudbruin. Vermeng de rauwkost met de pijnboom-
www.hethic.nl
pitten en de krenten en schep er de vinaigrette goed door. Spreid de rauwkost uit op een grote platte (serveer)schaal
Sites voor lekkere recepten
en schep de aardappelsalade met de saus in het midden.
www.smulweb.nl
Serveer met koud vlees en grof volkorenbrood, crackers of
www.snelklaar.nl
roggebrood en (kruiden)boter.
www.kooktips.nl
01381 kookboekje
28-02-2003
14:24
Pagina 20
Wat doet het Reumafonds? •
Het Reumafonds staat met raad en daad klaar voor iedereen in Nederland die reuma heeft, als ook voor iedereen om hem of haar heen.
•
Daarnaast is het Reumafonds de belangrijkste financier van wetenschappelijk onderzoek naar oorzaken en bestrijdingswijzen van reuma.
•
Het Reumafonds is Nederlands enige echte fonds dat zich met de bestrijding van alle 132 vormen van reuma bezighoudt.
•
Het Reumafonds mag het kwaliteitskeurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) voeren.
•
Het Reumafonds is voor zijn werk volledig afhankelijk van giften van particulieren.
•
Het Reumafonds is daarom dankbaar voor elke gift, groot of klein.
Giro 324, Amsterdam.
