Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt door wat hen is overgekomen. Ze hebben last van allerlei klachten, zoals hoofdpijn en angsten. Dit zijn normale reacties na een pijnlijke ervaring. Slachtoffers van mensenhandel • denken vaak aan wat gebeurd is en dromen er over • hebben last van lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en buikpijn • ervaren problemen met slapen en hebben last van terugkerende nachtmerries • worden snel boos • zijn vaak angstig • vertrouwen niemand • zijn vaak verdrietig en geven zichzelf de schuld • zien geen perspectief voor hun eigen leven • isoleren zich • hebben nergens zin in • proberen soms met hun klachten om te gaan door het drinken van alcohol, roken of drugsgebruik Praten helpt mensen beter worden Mensen met pijnlijke ervaringen vinden het moeilijk om hulp te zoeken of te vragen. Dit is begrijpelijk. Als je veel nare dingen hebt meegemaakt vertrouw je mensen niet snel. Soms is het zo dat je niet gewend bent om hulp te vragen als jij het moeilijk hebt. De reden kan zijn dat je denkt dat niemand je kan helpen, dat je niet weet waar je hulp kunt zoeken of dat je niet lastig wil zijn voor de anderen. Veel mensen durven niet over hun problemen te praten uit schaamte of uit angst ‘gek’ gevonden te worden. Toch raden we aan om met een hulpverlener te praten over je problemen om te zorgen dat alle klachten niet erger worden. Praten lucht op!
Praten, maar met wie? In Nederland beantwoorden mensen een verzoek voor hulp met respect. Als je om hulp vraagt geven ze je graag informatie. Maar het is aan jou om aan te geven of je hulp nodig hebt. Mensen
in Nederland zijn gewend dat je direct om hulp vraagt wanneer dat nodig is. Je kunt gerust zeggen: ‘Ik weet niet wat ik moet doen. Ik heb hulp nodig’. Er zijn deskundigen, die gestudeerd hebben om mensen met problemen te helpen. Ze kennen het zorgsysteem en hulpverleningsaanbod goed en kunnen jou mogelijk helpen. Ze kunnen je ook in contact brengen met andere hulpverleners. Wie zijn de deskundigen met wie je jouw problemen kunt bespreken? • maatschappelijk werker • huisarts • psycholoog • psychiater Het zetten van de stap om met iemand te gaan praten is moeilijk. Onderzoek laat zien dat klachten verminderen door hulpverlening van deskundigen. Samen met je hulpverlener kun jij kijken wat je nodig hebt. Wat je in de gesprekken met een maatschappelijk werker, huisarts, psycholoog en psychiater bespreekt blijft geheim. Hulpverleners in de gezondheidszorg hebben een beroepsgeheim. Dit betekent dat ze de problemen die je aan hen vertelt aan niemand anders mogen vertellen.
Welke hulp biedt de huisarts? Als je een klacht hebt over je gezondheid ga je als eerste naar de huisarts om de problemen te bespreken. De huisarts heeft overal kennis van. Het is belangrijk dat je hem zo precies mogelijk vertelt wat je problemen zijn. Laat je niet door schaamte weerhouden. Noem alles bij naam, zoals het hebben van nachtmerries, hoofdpijn en niet kunnen slapen. Dat is heel normaal in Nederland. Sterker nog: als je duidelijk vertelt wat je problemen zijn, kan de huisarts je beter helpen. De huisarts zal ook een behandeling voorstellen. Maar vaak behandelen ze niet alles zelf de huisarts zal je doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener (psycholoog, psychiater, of psychotherapeut). De huisarts kan een eerste afspraak met deze hulpverlener voor je maken. Je kunt zelf ook bellen. Je kunt ook bij de huisarts terecht als je lichamelijke problemen hebt zoals een verwonding aan arm of pijn bij het plassen. Als de huisarts het nodig vindt dan verwijst hij je door naar het ziekenhuis. Wat doet een maatschappelijk werker? Maatschappelijk werkers zijn opgeleid om mensen met problemen op weg te helpen. Het kan zijn dat je geen woonruimte hebt of nog geen uitkering krijgt of dat je je erg eenzaam voelt. Ze luisteren naar je verhaal, geven advies, ondersteunen je bij het werken aan een oplossing voor je problemen. Jouw rol in het contact met de maatschappelijk werker is om duidelijk en eerlijk aan te geven waar je ondersteuning bij nodig hebt en wat jouw problemen zijn. Als het nodig is verwijzen ze je naar de juiste instantie. Afhankelijk van je probleem kun je één keer per week of Pagina 2 van 5
vaker een afspraak hebben met je maatschappelijk werker. Als je in een opvanghuis woont dan krijg je daar vaak hulp van een maatschappelijk werker. Woon je niet in een opvanghuis dan kun je altijd naar een algemeen maatschappelijk werker in jouw woonplaats. Gespecialiseerde hulp loopt via de zorgcoördinator. Gesprekken met de maatschappelijk werker kosten geld. De kosten worden niet automatisch betaald door de zorgverzekering. Het is belangrijk dat je samen met je maatschappelijk werker uitzoekt hoe je in aanmerking kunt komen voor vergoeding van de kosten. Wat doet een psycholoog? Bij psychische klachten verwijzen maatschappelijk werkers en huisartsen hun cliënten door naar een GGZ-instelling (Geestelijke Gezondheidzorg) waar psychologen en psychiaters werken. Maatschappelijk werkers kennen de GGZ-instellingen in de stad waar je woont goed en ze kunnen je helpen aan de contactgegevens van een specialist die jou het beste zal kunnen helpen. Als jij dat wilt kan de maatschappelijk werker voor je bellen om een eerste afspraak voor je te maken. Een psycholoog probeert door middel van gesprekken een beeld te krijgen van jou en van je klachten. Door te praten proberen jullie samen de problemen aan te pakken. De psycholoog kan je helpen pijnlijke gevoelens te verwerken of moeilijke situaties anders aan te pakken. Hij kan geen medicijnen voorschrijven. Als je naar een psycholoog gaat, dan zeggen mensen dat je ‘in behandeling bent’ of ‘in therapie zit’. Het doel van de therapie bepaal je samen met de psycholoog. Bij sommige vormen van therapie stelt de psycholoog zich actief op: hij stelt vragen, structureert het gesprek en geeft opdrachten of adviezen. Het is mogelijk dat je huiswerk krijgt. De psycholoog kan je bijvoorbeeld vragen om een dagboek bij te houden, of te oefenen met iets waar je moeite mee hebt. Bij andere vormen van therapie is de psycholoog minder actief en laat hij het initiatief meer aan jou, om te bespreken wat je bezighoudt. Behandeling kan ook plaatsvinden in groepsverband, bijvoorbeeld met anderen vrouwen die hetzelfde hebben meegemaakt. Het resultaat van de behandeling verschilt van persoon tot persoon. In sommige gevallen zal de klacht na de behandeling geheel verdwenen zijn. In andere gevallen leer je hoe je met de klachten en emoties kan omgaan om er zo weinig mogelijk last van te hebben. In het algemeen kunnen we stellen dat de meeste mensen zich na de behandeling beter voelen dan daarvoor. Wanneer ga je naar een psychiater? Een psychiater is een arts gespecialiseerd in de psyche van de mens. Hij onderzoekt wat er in de hersenen gebeurt en welke invloed dat op de stemmingen heeft. Op deze manier probeert hij/zij te verklaren wat de oorzaak is van psychische problemen. De psychiater kan medicijnen voorschrijven om de klachten te verminderen (bijvoorbeeld bij slaapproblemen zal hij pillen voorschrijven die je voor een tijdje kunt gebruiken om beter te slapen). Daarmee onderscheidt een psychiater zich van een psycholoog; een psycholoog kan geen medicijnen voorschrijven.
Pagina 3 van 5
Medicatie Soms kan de huisarts of de psychiater afhankelijk van de klachten waar je last van hebt medicijnen voorschrijven. Bespreek met je huisarts/de psychiater die de medicatie voorschrijft al je vragen, bijvoorbeeld wanneer je ze moet nemen, de werking van de medicijnen, hoe je ermee kunt stoppen, of er bijwerkingen zijn, of je er aan verslaafd kunt raken en hoe je verschillende medicaties kunt combineren). Als je je tijdens het gebruik van de medicijnen niet goed, voelt zeg dit dan tegen de huisarts of de psychiater. Als jij het niet zegt kunnen zij het ook niet weten. Jij kent jezelf het beste. Soms moeten verschillende middelen worden uitgeprobeerd voordat de medicijnen gevonden zijn die bij jou passen. Dit komt omdat iedereen er anders op reageert. Gebruik niet de medicijnen van een vriend of vriendin, want die kunnen nare bijwerkingen hebben. Overleg met je huisarts of psychiater. Hij heeft er immers voor gestudeerd. Wat gebeurt er tijdens psychotherapie? In therapie gaan betekent dat je er voor kiest om samen met een psycholoog en/of psychiater je problemen aan te pakken. Therapie begint met een kennismaking gesprek, dit heet een intakegesprek. Tijdens het intakegesprek word je gevraagd over jezelf en je problemen te vertellen zo dat de psycholoog een helder beeld kan krijgen van wat er aan de hand is. Na het intakegesprek volgt vaak een wachttijd, tot de therapie kan beginnen. Je kan vaak aangeven of je liever een man of een vrouw als psycholoog wilt. Als het niet klikt, kun je dit aangeven en wordt dat gekeken of het zinvol is om naar een andere psycholoog te gaan. Je hebt altijd het recht om dat te vragen. In het begin moet je altijd even wennen aan elkaar, dat is normaal. Je moet vertrouwen krijgen in iemand en dat kost tijd. Werkfase Daarna volgt de werkfase. In deze fase wordt gepraat over je klachten, hoe je met deze kunt omgaan zo dat je minder last van ze heeft. Dit is vaak een intensieve periode waarin een veranderingsproces op gang komt. Dit komt omdat je in deze fase meestal gaat praten over dingen waar je tot nu toe liever niet over na hebt willen denken. Eindfase De duur van psychotherapie verschilt per klacht en therapievorm, hoe langer de klachten er zijn, hoe meer tijd het kan kosten om er mee om te leren gaan of om er van af te komen. Als de klachten verminderen of verdwijnen kan de therapie afgerond worden. Als jullie het er over eens zijn dat de therapie gestopt wordt, komt men in de eindfase. Je kijkt samen met de psycholoog of de therapie heeft geholpen. Soms krijg je tips hoe je in de toekomst kunt blijven omgaan met problemen.
Pagina 4 van 5
Jouw rol tijdens de therapie Als je gaat praten over je problemen is het belangrijk dat je samenwerkt met de hulpverlener. Jouw rol is even belangrijk als die van de hulpverlener. Hierbij enkele tips zodat je weet wat jij kan doen om jezelf te helpen. • Als de psycholoog onduidelijk is in zijn uitleg of hij gebruikt veel moeilijke woorden, vraag dan wat hij bedoelt. Wees niet bang iets te vragen. Het gaat om jou en het is belangrijk dat jij weet wat er wordt bedoeld. Alleen dan kun je goed werken aan het oplossen van jouw klachten. • Maak goede afspraken. Vraag aan de hulpverlener welke diagnose hij voor jou heeft gesteld. • Vraag ook waarbij hij je kan helpen en waarbij niet. Het is goed te weten wanneer de hulpverlener je juist niet kan helpen, dat geeft duidelijkheid. Hoe vaak en hoe lang heeft de hulpverleners tijd voor je? Dat is informatie die belangrijk is. Vraag ook wat je moet doen als je last krijgt van bijvoorbeeld angsten of paniek reacties. • Een cliënt mag zelf aangeven welke dingen zij wil bespreken in de therapie. Denk ook niet: de psycholoog heeft deze keer niet naar een onderwerp gevraagd, dus daar wil hij het niet over hebben. Het is jouw therapie, durf aan te geven wat je nodig hebt. • Psychotherapie werkt alleen wanneer je zelf actief meewerkt aan de therapie. Van jouw wordt verwacht dat je zoveel mogelijk eerlijk vertelt wat er in je omgaat, wat je denkt en voelt. Verder is het nodig dat je ook tussen de therapiegesprekken met de therapie ‘bezig’ bent, bijvoorbeeld door na te denken over moeilijke zaken die spelen, of door gevoelens en gedachten op te schrijven. • Het is belangrijk dat je aandacht besteedt aan hoe je de relatie met de psycholoog ervaart. Wanneer je geen vertrouwen hebt in jouw psycholoog, zul je weinig baat hebben bij de therapie. Bespreek dat met hem. Het is verder verstandig regelmatig met jouw therapeut te bespreken hoe de behandeling gaat. De psycholoog kan dan samen met je bekijken of de therapie kan worden aangepast. • Verwacht geen wonderen van de therapie. Het effect van de therapie is meestal na een tijd pas te voelen. Toch helpt praten over je problemen, maar je moet geduld hebben. • Gebruik je tijd nuttig. Wacht niet met moeilijke onderwerpen, waar je over wilt praten tot aan het einde van het gesprek. Een hulpverlener houdt zich meestal strikt aan de tijd. Bespreek daarom eerst die dingen die je nu bezighouden. Wil je meer weten, neem dan contact op met FairWork. Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door:
en met inhoudelijke inbreng van Maria Koleva - Psychotherapeut Pagina 5 van 5
