SIZED FOR CULTURE PERS DOSSIER

H O R TA 2 0 1 1

SIZED FOR CULTURE

PERS DOSSIER

Dit jaar, in 2011, is het 150 jaar geleden dat Victor Horta geboren werd! Reden genoeg om dit genie van de art nouveau te vieren, en om zijn werk en het belang van zijn nalatenschap te accentueren. Herenhuizen, grote winkels, landhuizen, het Paleis voor Schone Kunsten, het Centraal Station, ... Deze inventieve bouwmeester liet een nieuwe wind waaien door het architectuuronderwijs. Het feit dat Brussel vandaag zoveel talentrijke designers telt, heeft ongetwijfeld ook te maken met de omwenteling die Horta in het begin van de 20e eeuw teweegbracht. Voor deze verjaardag organiseert Brussel enkele evenementen en activiteiten om Victor Horta te vieren. 1. Victor Horta 2. Geleide bezoeken 3. Expo’s en events 4. Nieuws 5. Monumenten 6. Meetings en incentives 7. Shopping en restaurants 8. Hotels: Art Nouveau packages 9. Diverse

Deze informaties zijn ook beschikbaar op www.horta2011.be

VISITBRUSSELS asbl / vzw Rue royale 2-4 Koningsstraat - Bruxelles 1000 Brussel - Belgium Tel +32 (0)2 549 50 50 | Fax +32 (0) 549 50 59 [email protected] | WWW.VISITBRUSSELS.BE

1.

Victor Horta

Victor Horta wordt in 1861 geboren in Gent. Zijn vader, een ambachtelijk schoenmaker, brengt hem de zin voor keurig werk bij én de volharding van de perfectionist: hij gunt zichzelf soms amper drie uur slaap per dag. Victor voelt zich sterk aangetrokken tot de muziek. Hij heeft een passie voor viool, maar het Muziekconservatorium stuurt hem van school: te weinig discipline! Hij schrijft zich dan maar in voor architectuur... Een echte meevaller! Vanaf 1878 verblijft Horta in Brussel, waar hij les volgt aan de Academie voor Schone Kunsten, maar tegelijk ook werkt voor de kost. Architect Alphonse Balat (de man achter de majestueuze Serres van Laken), neemt hem in dienst in zijn atelier, en Horta zal hem zijn leven lang bijzonder erkentelijk blijven. Nadat hij in het Jubelpark een paviljoen heeft voltooid waar het monumentale beeldhouwwerk De Menselijke Driften van Jef Lambeau wordt ondergebracht, vertrouwen twee van zijn logebroeders in de vrijmetselarij, Eugène Autrique en Emile Tassel, hem het ontwerp van hun herenhuis toe. Een strak omlijnde opdracht is er niet, en Victor Horta kan nu zijn ambitie waarmaken: in alle vrijheid persoonlijke werken creëren waarin de grote principes van zijn kunst tot hun recht komen: rationaliteit en kracht, maar ook schoonheid en gastvrijheid. Dit is de echte start van de lange reeks juweeltjes waar Brussel - terecht - zo trots op is: van bouwwerken tot revolutionaire ruimtes, heldere glaspartijen, tegenpolen van de banaliteit. Een nieuwe kunst - art nouveau - is geboren Een rebels karakter ligt aan de basis van de inventieve geest van Horta. Typische principes: weigeren met de mode mee te heulen; liever zélf iets nieuws creëren. Men noemt hem wel eens de ‘archisec’ voor zijn uitgesproken meningen en dodelijke oneliners die korte metten maken met alle ‘neo-stijlen’ die hem voorafgingen. Hij wil bouwen voor iedereen: bouwwerken vol licht, enthousiasme en energie, als reactie tegen de industriële omknelling die het tijdperk versombert. Zijn gevels stappen af van dikke stenen muren: hij vervangt ze door smeedwerk. Strenge vormen maken plaats voor krullen en arabesken. Fauna en flora veroveren de stedelijke glas-in-loodramen en balkonnen. Hij richt ruimtes zo in dat ze uitnodigen om ze te delen. En als het gebruik van steen onvermijdelijk is, giet hij in gips de curven die steenhouwers moeten uitkappen uit graniet of witte steen. Om zijn werk volledig af te maken laat Victor Horta zijn artistieke visie ook los op het meubilair, het bouwbeslag, het behang, tot en met de decoratieve voorwerpen. De art-nouveaustroming breekt op grote schaal door in heel Europa. Ze vormt een revolutie in de architectuur en de plastische kunsten van die tijd, maar is op haar beurt van korte duur. De geometrie, die in feite de vormen van de art deco aankondigt, eist haar rechten op, maar handhaaft de nieuwe harmonie die de creatievelingen van het begin van de eeuw hebben doorgevoerd. Ook daar bewijst Horta zijn grootmeesterschap: dit gedeelte van zijn werk is minder bekend bij het grote publiek, maar verdient ontdekking.


De ommekeer in een carrière De Eerste Wereldoorlog doet Victor Horta vier jaar lang als balling in de Verenigde Staten verblijven. Als hij naar Brussel terugkeert, zit hij financieel aan de grond. Hij stort zich noodgedwongen opnieuw op zijn werk. Een totaal andere soort opdrachtgevers wacht hem op. Voortaan worden hem zeer grote bouwwerken toevertrouwd: het Museum voor Schone Kunsten in Doornik, in Brussel het Brugmannziekenhuis, het Paleis voor Schone Kunsten en het Centraal Station, het Belgische erepaviljoen voor de Wereldtentoonstelling van Parijs in 1925, en het Paleis voor de Volkenbond in Genève. Deze gigantische constructies dragen bij tot de luister van ons land. In 1932 beloont Koning Albert I hem daarvoor met het Erelegioen en de titel van Baron. Ondanks die unanieme erkenning zal zijn leven in het teken van de somberheid eindigen. Horta beklaagt zich dat hij zich niet de moeite heeft getroost om zijn werken te publiceren en beslist helaas - paradoxaal genoeg - om het grootste deel van zijn archieven en schetsen te vernietigen. Dankzij zijn memoires, die hij in 1939 schrijft, blijft er gelukkig een herinnering aan zijn grote ideeën en aan de levensloop van de geniale architect. Horta overlijdt op 8 september 1947.

Bronnen: de ‘Memoires’ van Victor Horta en de kostbare informatie van Françoise Aubry, conservator van het Horta-museum in Brussel.

2.

Geleide bezoeken

BOZAR www.bozar.be Rondleiding van BOZAR Reusachtig maar onzichtbaar. Een baken in de stad maar grotendeels ondergronds. Veelzijdig maar ook een eenheid. Prestigieus maar open voor iedereen. Zo zag Victor Horta het eerste Kunstenhuis in Europa voor zich, het Paleis voor Schone Kunsten. Zijn ambitieus project beantwoordde aan heel wat uitdagingen. Het Paleis voor Schone Kunsten opende in 1928 zijn deuren. Horta ruilde de kronkelende lijnen van de art nouveau in voor de geometrische vormentaal van de art deco. Maar de lichtinval in de tentoonstellingszalen en de ingenieuze schikking van de verschillende ruimtes verraden de hand van de meester. In zijn Memoires noemt Horta het Paleis voor Schone Kunsten een hoogtepunt in zijn carrière. Waar

BOZAR

Wanneer

Elke zondag om 12.00 uur

Duur

1 uur

Rondleiding op aanvraag voor groepen Reusachtig maar onzichtbaar. Een baken in de stad maar grotendeels ondergronds. Veelzijdig maar ook een eenheid. Prestigieus maar open voor iedereen. Zo zag Victor Horta het eerste Kunstenhuis in Europa voor zich, het Paleis voor Schone Kunsten. Zijn ambitieus project beantwoordde aan heel wat uitdagingen. Het Paleis voor Schone Kunsten opende in 1928 zijn deuren. Horta ruilde de kronkelende lijnen van de art nouveau in voor de geometrische vormentaal van de art deco. Maar de lichtinval in de tentoonstellingszalen en de ingenieuze schikking van de verschillende ruimtes verraden de hand van de meester. In zijn Memoires noemt Horta het Paleis voor Schone Kunsten een hoogtepunt in zijn carrière. Waar

BOZAR

Wanneer

Rondleidingen op aanvraag

Duur

1.15u

Prijs

Week : €65 (max 20 pers) Weekend : €85 (max 20 pers)


Bozarsundays-Horta Afspraak om 10 uur voor een lekker ontbijt in gezinsverband. Om 11 uur gaan de kinderen richting tweetalige workshops, terwijl de ouders kiezen voor een bezoek aan het gebouw met een gids. Waar

BOZAR

Wanneer

22 mei 2011

Familie ontdekkingstochten Horta tot Horta Een bezoek aan het Paleis voor Schone Kunsten is een echte belevenis! Ouders en kinderen vertrekken samen met hun gids op een creatieve zoektocht. Ze verkennen een labyrint van zalen en gangen. In die monumentale omgeving ontdekken ze aan de hand van verschillende activiteiten wie Victor Horta was en wat zijn werk zo bijzonder maakt. Het is ook een kennismaking met de beginselen van de architectuur. Waar

BOZAR

Wanneer

Op aanvraag

Duurt

1.30u

Prijs

Week : €65 Weekend : €85


CINEMATEK www.cinematek.be De geschiedenis van het Filmarchief is nauw verbonden met Victor Horta’s Paleis voor Schone Kunsten, de plaats waar het gehuisvest is. Sinds 1945 brengt de Conservator van het Filmarchief Jacques Ledoux er ‘s lands meest prestigieuze filmclub samen in de Henry Leboeuf-zaal. De Conservator droomt van een vaste plaats om de groeiende collectie van het Archief te (ver)tonen. In 1962 wordt het Filmmuseum gesticht in de voormalige Zaal voor Sierkunsten van het Paleis. Adres: Baron Hortastraat 9. Constantin Brodzki et Corneille Hannoset tekenen de architectuur. Waneer Horta-experte Barbara Van Der Wee het Paleis in oorspronkelijke staat herstelt, pakt zij ook het Filmmuseum aan. Architecten Robberecht & Daem kleden de nieuwe plaats, CINEMATEK, in met een eigentijdse scenografie. De ruimtes tonen terug strakke lijnen, lichthoven, glazen scheidingswanden en cassetteplafonds. Om het filmluik te vervolledigen doet CINEMATEK een beroep op Arkadia om, op verzoek, rondleidingen ter plaatse te organiseren. Het hele jaar door mogelijk, zowel in Nederlands als Frans.

Waar

CINEMATEK

Wanneer

Op aanvraag

Trajecten en wandelingen in Brussel BEGELEIDE WANDELING www.vtbkultuur.be VtbKultuur is al jaren actief in Brussel en heeft een ploeg gidsen die thuis zijn in de wereld van de art nouveau. vtbKultuur grijpt de 150e geboortedag van Horta aan om verschillende wandelingen op het programma te zetten. De wandelingen belichten Horta zelf, maar ook zijn tijdgenoten. Begeleide wandeling in Schaarbeek met bezoek aan het Autriquehuis VtbKultuur belicht niet alleen Horta, maar ook zijn tijdgenoten. Een bezoek aan het Huis Autrique ontbreekt niet op het programma. Een wandeling belicht de architectuur van Strauven, Jacobs en Hemelsoet. Waar

De plaats van afspraak voor alle wandelingen & bezoeken is de lokettenzaal van het Centraal Station. Als de afstand tot de vertrekplaats van de wandeling te ver is om te voet te doen, brengen we deelnemers met openbaar vervoer naar de plaats van bestemming.

Wanneer

Zaterdag 21 mei 2011 om 10.00 u

Prijs

€14 voor leden & €16 voor niet-leden


KOREI – ERFGOEDCEL www.korei.be & www.erfgoedcel.be De modelwoning Een bezoek aan de eigen woning van Victor Horta en van Paul Hankar Victor Horta bouwde zijn eigen woning met atelier als een modelwoning. De nieuwe technische verwerking van: verwarming, verluchting, het licht, het comfort, het ruimtelijke denken en het materiaalgebruik, wordt het succes van de art nouveauwoningen. We bezoeken eveneens de eigen woning van architect Paul Hankar en kijken en vergelijken zijn oplossingen om de woning te vernieuwen. Interessant is dat beide architecten een eigen vormentaal hanteren en werken voor totaal verschillende opdrachtgevers. Gids: Arlette Clauwers en P. Rousseau (eigenaar van de woning van Paul Hankar – taal: Frans – synthese: Nederlands) Waar

Afspraak: Hortamuseum, Amerikaansestraat 25, 1060 Brussel

Wanneer

Zaterdag 15 oktober – 10.30u

Duurt

Daguitstap

Prijs

€28 (reservatie: [email protected])

« Au bonheur des Dames » Transparant shoppen In deze wandeling belichten we het shoppen in winkels en grootwarenhuizen. De architecturale vernieuwingen vertalen zich in verleiding en aanzet tot kopen. De wandeling eindigt aan Old England. Gids: Johan Winnpenninckx Waar

Afspraak: Waucquezwarenhuis, Zandstraat 20, 1000 Brussel

Wanneer

Zaterdag 22 oktober – 14u

Duurt

3u

Prijs



De sublimering van wonen! Het Hotel Solvay In 1894 kocht Armand Solvay een bouwgrond aan de Louizalaan. Het 15 meter brede perceel was voor Victor Horta de mogelijkheid om zich uit te leven in licht en ruimte. Deze woning is de meest opmerkelijke creatie van Victor Horta. Gids: Jos Vandenbreeden – architect en directeur van Sint-Lukasarchief Waar

Afspraak: Solvay Hotel. Louizalaan 244 – 1000 Brussel

Wanneer

Zaterdag 29 oktober – 11u

Duurt

1.30u

Prijs


Hoe klein groots kan zijn! Het hotel Van Eetvelde en de eigen woning van architect Gustave Strauven. In de woning Van Eetvelde toont Victor Horta een vernieuwende inventiviteit met plannen en ruimteschakeringen. Victor Horta bouwde een stalen gordijngevel voor het middelste huis nr 4, een unicum in de architectuur! Horta maakt een soort van tweede natuur in elke woning en daarin laat hij de bewoners leven en bewegen. Architect Gustave Strauven zoekt met een gevelbreedte van 3,75 m op een terrein van 53m2, naar ruimte, ondanks de kleinschaligheid. Gids: Johan Winnepenninckx + Jean-Philippe Theyskens ( eigenaar van de woning van Strauven – taal: Frans – synthese: Nederlands) Waar

Afspraak: Palmerston 4, 1000 Brussel

Wanneer

Zaterdag 12 november – 10u

Duurt

3u

Prijs


Wonen, shoppen en een modelschool in de Brigitinnen wijk De Brigitinnen wijk in de Marollen, kende rond de eeuwwisseling een enorme dynamiek door de aanwezigheid van het treinstation en het volkshuis en een nieuwe stedelijke infrastructuur diende zich aan: coöperatieve winkels, het grootwarenhuis Merchie-Pède, het wijnpaleis, een nieuwe typologie van huurwoningen, een woning met atelier voor een kunstschilder...en we bezoeken ‘de modelschool’ van Victor Horta. Gids Johan Winnepenninckx Waar

Afspraak: Kapellemarkt, 1000 Brussel

Wanneer

Zaterdag 19 november – 11.30u

Duurt

3u

Prijs


Horta’s kunstberg Ruimtelijke organisatie op stadsniveau, is het Municipal Development Project van Victor Horta. Een soort masterplan voor de omgeving van de Kunstberg met: wonen, winkelen, cultuur en mobiliteit. Het Paleis voor Schone Kunsten is een draaischijf in het geheel, een wandeling door het museum is een wandeling in de stad, een uitwisseling tussen interieur en exterieur. Gids: Jos Vandenbreeden architect en directeur van Sint-Lukasarchief Waar

Afspraak: BELvuemuseum, Paleizenplein 7, 1000 Brussel

Wanneer

Zaterdag 26 november – 11u

Duurt

2.30u

Prijs



ART NOUVEAU in BRUSSEL : HORTA 2011 www.korei.be & www.erfgoedcel.be De verschillende programma’s kunt u kiezen uit 5 fiches op de volgende manier : 1. Een halve dag (2 tot 3 uur), bij voorkeur te voet, met de mogelijkheid sommige plaatsen toch met de bus te bezoeken, te kiezen uit een fiche (1 of 2 of 3 of 4 of 5) 2. Een volledige dag (bv: van 9.00h tot 17.00u) met inbegrepen een “Horta” maaltijd, verplaatsingen met uw eigen bus tussen de verschillende plaatsen, te kiezen 2 of 3 verschillende fiches ( bv: 1+2+4 / 3+4 / 3+5 / 1+3 ) Buurt

Thema

Informatie

Sint-Gillis/Elsene

De essentie van de kunst van Horta

Duur : 3 uur (vooral te voet) Ontdek : verschillende Horta huizen. Interieurbezoek: Huis en Atelier Horta, Amerikaansestraat (reservering verplicht) Architecten : Van Rysselberghe - Hankar – Van Waesberghe – Roosenboom –Pelseneer-BrunfautVizzanova-Boelens

De vijvers van Elsene

In een paradijselijk juwelenkistje

Duur : 1 uur (wandeling) Ontdek : een dertigtal huizen, vooral Art Nouveau maar ook andere decoratieve stijlen. Architecten : Delune, Blérot, Tillet, Horta (minstens 3 gevels)

De Squares en de Jubelparkhuizen

Horta rijk en functioneel

Duur : 2/3 uur (wandeling) Interieurbezoek : Het Cauchie huis (reservering verplicht) Architecten : Horta, Strauven, Hamesse, Piermont, Govaerts, Saintenoy, Van Waesberghe, Hofmann.

Het Centrum

Horta en zijn tijd. Van Art Nouveau tot Art Déco

Duur : 3 uur (wandeling) Interieurbezoek :Het Belgisch Stripmuseum, Old England, Paleis voor Schone Kunsten. Architecten : Horta, Symons, Houyoux, Delers, Bellemans, Saintenoy, Brunfaut, Govaerts.

Schaarbeek

Horta, het begin van een genie in een gek stadsdeel

Duur : 1 of 2 uur (wandeling) Interieurbezoek mogelijk (reservatie verplicht) : Hotel Autrique (Horta) Architecten : Horta, Jacobs, Strauven, Hemelsvoet, Lauwers.

TARIEVEN 2010-2011

Halve dag : € 110,00 Volledige dag ( max 8 uur ) : €205,00 + lunch voor de gids €20,00 (indien niet aangeboden door de groep). Extra uur : €30,00

PARELS RIJGEN www.brukselbinnenstebuiten.be Twee doe-het-zelf-Hortawandelingen van Brukselbinnenstebuiten langs tientallen art-nouveau-gevels, en telkens in combinatie met een gegidst interieurbezoek. Zaterdagvoormiddag 21 mei Start: metrohalte ‘Albert’, Sint-Gillis Verloop: wandeling doorheen Vorst en Sint-Gillis Onderweg: interieurbezoek aan het Hortamuseum Einde: Stefaniaplein, Brussel Deelnemersbijdrage: 13 euro Inschrijving: Brukselbinnenstebuiten, 02.218.38.78, [email protected] Waar

7 mei: Marollen en Sint-Gillis 21 mei: Vorst en Sint-Gillis

Wanneer

7 mei 2011 : 9u tot 13u 21 mei 2011 : 9u tot 13u

Prijs

€13


DE BRIL VAN HORTA www.brukselbinnenstebuiten.be Een wandeling met Brukselgids over 250 jaar architectuurgeschiedenis, van 1760 tot 2010, van classicisme tot post-modernisme, maar met de nadruk op en de kijk vanuit de art nouveau, en met interieurbezoeken aan Old England en de Waucquez warenhuizen. Waar

Startplaats: Koningsplein, trappen kerk Eindpunt: De Brouckereplein

Wanneer

Op aanvraag

Prijs

€175 per groep (max 25 deelnemers per gids)

BRUSSEL EN VICTOR HORTA, OP MAAT GEMAAKT www.theroadnottaken.be Hoofdthema: Hoe was Brussel in de tijd van Victor Horta en wie waren zijn tijdsgenoten? Wat is de impact van Horta op de stad geweest? En nu? The Road Not Taken organiseert uw bezoek of evenement rond het thema “Brussel en Victor Horta” met een of meerdere specialisten, rekening houdend met wie u bent, uw voorkennis van het onderwerp en wat u naar Brussel brengt. Dit kan tevens een museumbezoek, maaltijden alsook een overnachting omvatten. Speciale editie “150 jaar Horta” bezoeken van een halve dag of een hele dag voor individuele personen, groepen of bedrijven. Op maat gemaakte en gepersonaliseerde bezoeken voor kleine groepen. Begeleid door meertalige en gespecialiseerde gidsen Beginpunt en eindpunt van het bezoek naar wens (in Brussel) Vanaf €500 incl. BTW voor een halve dag stadswandeling koffiepauze inbegrepen Waar Wanneer

Op maat gemaakt en gepersonaliseerd programma op vraag van de klanten. Dus, beginpunt en eindpunt van het bezoek naar wens (in Brussel)

Prijs

Vanaf €500


3.

Expo’s en events

VICTOR HORTA REVISITED! - SYMPOSIUM www.korei.be & www.erfgoedbrussel.be Hoewel Horta rond 1900 een internationale uitstraling verwierf en een diaspora van de art nouveau in Europa op gang bracht, komt de herwaardering van zijn bouwen levenskunst er pas geruime tijd na de afbraak van het Volkshuis in 1965 en de oprichting van het Horta Museum in 1969. Verschillende organismen, auteurs, prive-eigenaars, conservatoren en architecten hebben sedertdien verdienstelijk werk geleverd met de strijd voor het behoud, de bekendmaking, de restauratie, de gedeeltelijke reconstructie en vooral met de herbestemming van zijn uniek oeuvre. In dit symposium, afgesloten met een debat, komen de belangrijke actoren aan het woord.

Waar

BELGISCH STRIPCENTRUM - Zandstraat 20 - 1000 Brussel

Wanneer

3 december 2011 - 10u tot 18u 3 december 2011 - 10u tot 18u

Prijs

15€ (studenten : 5€)

VICTOR HORTA REVISITED! - DE KUNST VAN WONEN & WINKELEN De kunst van het wonen belicht de vernieuwingen van Horta in het programma van het burgerhuis en de diaspora van zijn concepten over Brussel en in Europa. Horta ontwerpt een zo optimaal mogelijke woon- en leefomgeving. Wonen betekent voor Horta een handeling en tegelijk een sfeer. Met de natuur als referentie vormt hij uit steen, glas en metaal een biomorfe bouwkunst die resulteert uit het leven en wonen van mensen. De kunst van het winkelen schetst de tijd toen Emile Zola in 1883 zijn roman Au bonheur des Dames schreef en belicht het shoppen in winkels en grootwarenhuizen ontworpen door Horta en de sfeer van het winkelen rond 1900 in Brussel en Europa. Waar

BELvue Museum. Koninklijkplein 7, 1000 Brussel

Wanneer

Van 5 oktober tot 4 december.

Prijs

Reservatie verplicht: [email protected] Rondleidingen: 5€

HORTA EEN VERLOREN WERELD - AUTRIQUEHUIS www.autrique.be De tentoonstelling die het Autriquehuis inricht, belicht de sleutelmomenten uit de carrière van Victor Horta. Veel van zijn magistrale werken verdwenen intussen onder de sloophamer. Het is moeilijk te vatten dat een architecturaal patrimonium, dat door tijdgenoten onvoorwaardelijk geprezen werd omwille van het technisch vernuft en de materiaalkeuze, op amper enkele jaren tijd zo verguisd kon worden. Het initiatief kadert in de hernieuwde belangstelling voor de art-nouveaustijl, die vooral in Brussel al jarenlang merkbaar is. Het verhaal van de art nouveau zou zelfs genoeg stof vormen voor een moderne fabel. Waar

Haachtsesteenweg 266, 1030 Schaarbeek

Wanneer

Vanaf 6 december tot 31 december 2011 Woensdag-zondag (gesloten op feestdagen) 12.00 u tot 18.00u

Prijs

Voor groepen: reservatie verplicht


ART NOUVEAU BIËNNALE 2011, VAN ART NOUVEAU TOT ART DÉCO www.voiretdirebruxelles.be De zesde Biënnale art nouveau, van art nouveau tot art deco biedt het publiek een unieke kans om het Brusselse art nouveau en art deco erfgoed te ontdekken tijdens vier weekends van de maand oktober 2011. Bijzondere aandacht gaat hierbij uit naar het werk van Victor Horta, ter gelegenheid van de 150ste verjaardag van zijn geboorte. Tijdens de weekends van de Biënnale gaan de deuren open van een vijftiental interieurs, in totaal een aanbod van meer dan zestig uitzonderlijk te ontdekken interieurs. Het programma beklemtoont de architecturale veelzijdigheid van de art nouveau en de art deco, twee uitermate invloedrijke Brusselse bouwstijlen. Unieke herenhuizen, privéwoningen, appartementen, schoolgebouwen, industriële of openbare bouwwerken… geven hun geheimen prijs. De deelnemers maken tijdens begeleide interieurbezoeken kennis met de geschiedenis van een gebouw, de instandhouding ervan en de bewoning vroeger en nu. Elk interieurbezoek gebeurt onder begeleiding van een deskundige gids. De rondleidingen worden georganiseerd in het Frans, het Nederlands, het Engels en, op bepaalde plaatsen, in het Duits. De bezoekers kunnen tevens een reeks conferenties en projecties bijwonen die alle aspecten belichten van deze stijlen die een doorslaggevende rol spelen in de architectuurgeschiedenis van Brussel. Daarenboven stellen de vijf verenigingen van Voir et Dire Bruxelles ieder weekend een reeks begeleide wandelingen voor. Ontdek te voet, met de bus of met de fiets de verschillende wijken van het Brussels gewest: Elsene, Sint-Gillis, Vorst, het stadscentrum, Schaarbeek, Sint-Joost-tenNoode en nog vele andere. Wanneer

Waar

Weekend van 8 en 9 oktober 2011

Schaarbeek, Woluwe en de squares


De vijvers van Elsene


Het centrum en het westen van Brussel


Ukkel, Vorst, Sint-Gillis en de Louizawijk


CINEMATEK VIERT HORTA www.cinematek.be - www.voiretdire.be Als onderdeel van de Art Nouveau Biënnale, art nouveau tot art deco, programmeert CINEMATEK elke zondag in oktober een filmcompilatie waarin architectuur een centrale rol heeft. De vertogingen worden voorafgegaan door een rondleiding van het gebouw, onder leiding van Voir et Dire Bruxelles. In het Nederlands op 30 oktober. Wanneer

Programma

Zondag, 10.09 - 17.00 uur

Compilatie van kortfilms over het leven en werk van Victor Horta. • Lichten – Brusselse panorama’s (Alexander Promio - België - 1897 - stille film - ZW - 5’) • Toto en zijn zus op stap in Brussel (anoniem - België - 1909 - stille film - ZW - 8’) • Durch Brussel in 10 Minuten (anoniem - België - [1905-1910] - stille film - ZW - 8’) • Filmjournaal ‘Belgische Week’ n° 27 (anoniem - België - 1920 - stille film - ZW - 6’) • Victor Horta (Frederick Gellfus - België - 1978 - V: FR - NB + kleur - 15’) • Horta (Christian Mesnil - België - 1986 - V: FR - kleur - 8’) • Horta et la BD (Christian Mesnil - België - 1989 - V: FR - kleur – 7’)

Zondag, 16.10 – 17.00 uur

Stille langspeelfilm, live begeleid op piano. L’inhumaine (Marcel L’Herbier - Frankrijk - 1924 - stille film - ZW - 134 ‘) Dit meesterwerk van de Franse cinema van de jaren ‘20 kan worden beschouwd als het filmmanifest van de art-decobeweging. Avant-garde schilder Fernand Léger, architect Robert Mallet-Stevens, couturier Paul Poiret maakten decors met de laatste plastic innovaties van toen. Het verhaal gaat over een beroemde maar gevoelloze zangeres, die zonder genade solt met de harten van haar mannelijke bewonderaars, tot een van hen zelfmoord pleegt…

Zondag, 23.10 – 17.00 uur

Twee middellange films over de art-nouveaubeweging. • Het leven en werk van Emile Verhaeren (Paul Haesaerts - België - 1955 - V:FR - ZW - 33 ‘) • Henry Van de Velde (Marcel Duchateau - België - 1963 - V: FR - ZW - 32 ‘)

Zondag, 30.10 – 18.00 uur

Kortfilmcompilatie over de art-nouveaubeweging: • Brussel 1900 (Giovanni Wieser-Benedetti - Italië, België - 1970 - V: NL - kleur - 16 ‘) • Het Hortamuseum (Frédéric Gellfus - België - 1978 - V: NL - kleur - 14 ‘) • Art Nouveau (Pol Dehert - België - 1978 - V: NL - kleur - 24 ‘)

4. Nieuw EEN HORTAGEVEL, ONTHULD AAN HET PUBLIEK www.charliermuseum.be Een tentoonstelling zal gewijd zijn aan dit grote evenement. U ontdekt er het volledige restauratieproces van de achtergevel van het Charliermuseum alsook de bevoorrechte banden tussen Victor Horta en de welstellende beschermheer Henri Van Cutsem, eigenaar en opdrachtgever van de aanpassingen aan de buitengevel en binneninrichting. Dit jeugdwerk is een opmerkelijke getuigenis van de stijl uit zijn debuutjaren. Waar

Charliermuseum. Kunstlaan 16, 1210 Sint-Joost-ten-Node

Wanneer

Vanaf 28 juin 2011


HORTA EN HET WARENHUIS WAUCQUEZ www.comicscenter.net Het warenhuis Waucquez, een echt meesterwerk van de art nouveau, ontworpen door Victor Horta, biedt vandaag onderdak aan het Belgisch Stripcentrum. Op 31 maart 1906 werd dit prachtige gebouw ingehuldigd. Centraal in deze nieuwe permanente tentoonstelling staat de geschiedenis van deze boeiende verjaardag, van de geboorte tot vandaag, met het leven in en rond het grootwarenhuis van de Zandstraat, het verval en de wederopbloei. Aan de hand van foto’s en unieke documenten wordt dit symbolisch Brussels avontuur van de 20ste eeuw uitgebeeld. De tentoonstelling laat ook een selectie zien van illustraties, gemaakt door striptekenaars die zich lieten inspireren door de oude winkels Waucquez. Dit is het verhaal van een uniek winkelpand. Het laatste semi-industriële gebouw van de hand van Victor Horta dat nog overeind staat. En hoe! Waar

Belgisch Stripcentrum. 20 Zandstraat, 1000 Brussel

Wanneer

Vanaf 25 janvier 2011

MAISON ANNA HEYLEN IN HET HÔTEL FRISON www.annaheylen.be Opening van de eerste Brussels boutique van ontwerpster Anna Heylen in het Hôtel Frison, een gebouw van Victor Horta in de Zavelbuurt. Waar

Maison Anna Heylen Brussels Rue Lebeau straat 37, 1000 Brussels

Wanneer

Open: Dinsdag – zaterdag/ Mardi - samedi /Tuesday-Saturday 11:00-18:00 zondag / dimanche/Sunday 12:00-16:00


5. Monumenten AUTRIQUE HUIS www.autrique.be Het Autrique-huis is het eerste markante gebouw van Victor Horta. Het werd in 1893 gebouwd en is nog steeds een voornaam element in het architectonisch patrimonium van Brussel. Het huis werd op uitmuntende wijze gerestaureerd en is heden open voor het publiek. Het huis is een belangrijke maatstaf van de art nouveau : men vindt er reeds elementen terug die de architect en zijn zoektocht kenmerken. Contact : Haachtsesteenweg 266 1030 Brussel Tel : +32 2 215 66 00 [email protected]

HORTA MUSEUM www.hortamuseum.be Het Hortamuseum is ondergebracht in het eigen huis en het atelier van de architect Victor Horta (1861-1947). Beide panden werden gebouwd van 1898 tot 1901 en zijn typerend voor het hoogtepunt van de art nouveau. Het interieur van het woonhuis bleef grotendeels bewaard: mozaïken, glas-in-loodramen, meubilair, muurschilderingen vormen een harmonieus geheel dat tot in de kleinste details blijk geeft van subtiliteit. Het museum is tevens een centrum voor onderzoek naar Victor Horta en de art nouveau. Op afspraak is het persoonlijke archief van de architect, evenals een collectie plannen van zijn gebouwen en de bibliotheek, toegankelijk voor het publiek. Contact : Amerikaansestraat 25 1060 Brussel (St.Gillis) Tel : +32 2 543 04 90 Fax : +32 2 538 76 31 [email protected]

HORTAPAVILJOEN- DE MENSELIJKE DRIFTEN /JEF LAMBEAUX www.kmkg-mrah.be Indrukwekkend bas-reliëf van Jef Lambeaux (1852 - 1908): «De menselijke driften» in Carraramarmer. De eerste titel luidde: «De lijdensweg van de mensheid»! Het paviljoen in roze marmer is de eerste realisatie van Victor Horta. Op aanvraag. Contact : Jubelpark 1040 Brussel (Etterbeek) Tel : +32 2 741 72 11 Fax : +32 2 733 46 47 [email protected]


BOZAR www.bozar.be Gebouwd in 1928 door de meester-architect van de art nouveau, Victor Horta. Het gebouw is een centrum van het culturele en artistieke leven. Door het volledig gerenoveerd interieur heeft het zijn originele aanblik teruggevonden zoals het door Horta oorspronkelijk was ontworpen. Er worden geleide bezoeken georganiseerd «Van Horta tot Horta» waarbij delen van het paleis worden bezocht die tot nu toe niet toegankelijk waren voor het grote publiek. Contact : Ravensteinstraat 23 1000 Brussel Tel : +32 2 507 84 30 Fax : +32 2 507 85 15 [email protected]

BELGISCH STRIPCENTRUM www.cbbd.be Bij een bezoek aan dit museum slaat u twee vliegen in één klap. U kunt niet alleen een stukje archeologie bewonderen (het museum kreeg onderdak in de voormalige magazijnen Waucquez, in 1906 door Victor Horta gebouwd in opdracht van een halfgroothandel in lakens), maar u kunt ook kennismaken met een originele collectie (in het teken van het beeldverhaal) die baadt in een sfeer van ruimte en licht. Het museum schenkt ruime aandacht aan de geschiedenis van het beeldverhaal in België, waarbij Hergé de onbetwiste voorman is van een reeks kunstenaars die bekendheid genieten tot over onze landsgrenzen: vergrotingen van tekeningen, driedimensionele maquettes van elementen uit de verhalen (zoals de beroemde raket waarmee Kuifje de ruimte in wou), etc. Op de tussenverdieping is er de Saint-Roch Ruimte, waar een collectie van 5000 originele platen tentoongesteld wordt in combinaties van 200 stuks die geregeld roteren. In 2005 werd een Hergé-ruimte geopend. Ook het didactische aspect komt aan bod: de bezoeker kan de wording van een beeldverhaal op de voet volgen en inzicht krijgen in de vertaling ervan naar de cartoon, met behulp van maquettes en speciale machines. Op de verdiepingen schetsen het Museum van de Fantasie en het Museum van het Moderne stripverhaal een beeld van 60 jaar stripproductie in België en Europa. Terug op het gelijkvloers vinden we de grootste stripotheek ter wereld, die volledig gecomputeriseerd is. Meer dan 30.000 werken liggen er ter inzage, en de boekhandel is uiteraard gespecialiseerd in de strip. Een tip: in de leeszaal naast de bibliotheek kan elke bezoeker in alle rust zijn favoriete strips verslinden. Elke bezoeker? Jawel, ouders en kinderen van 7 tot 77 ! Contact : Zandstraat 20 1000 Brussel Tel : +32 2 219 19 80 Fax : +32 2 219 23 76 [email protected]

SOLVAY HOTEL www.hotelsolvay.be Dit luxueuze herenhuis werd in 1894 door V. Horta gebouwd voor de familie Solvay. De architect kreeg «carte blanche» en mocht interieur en meubilair tot in de kleinste details zelf ontwerpen. Absoluut niet te missen. Contact : Louizalaan 224 1050 Brussel (Elsene) Tel : +32 2 640 56 45 Fax : +32 2 647 37 33 [email protected]


HUIS TASSEL Dit gebouw maakt deel uit van het werelderfgoed van de UNESCO en bezit alle esthetische en praktische elementen van de art nouveau. Een detail dat veel zegt over het harmonieuze werk dat hier werd geleverd. Bekijk de zijramen die smaller worden naarmate de centrale ramen breder worden. In het interieur slingeren de okerkleurige booglijnen zich als sierplanten op langs de meeste muren. Contact : Paul Emile Jansonstraat 6 1000 Brussel

HUIS VAN EETVELDE Van Eetvelde, secretaris-generaal van Kongo, geeft V. Horta opdracht voor de bouw van zijn huis in 1895. Drie jaar later volgen de kantoren. Contact : Palmerstonlaan 2-6 1000 Brussel

HALLET HUIS Advocaat Max Hallet liet dit huis in 1904 bouwen volgens de plannen van V. Horta, om zijn klanten en vrienden in een luxueuze omgeving te ontvangen. Victor Horta richtte de woon- en ontvangstruimtes in volgens de wens van zijn opdrachtgever. Een wonder van eenvoud, het hoogtepunt van zijn talent! Contact : Louizalaan 346 1000 Brussel

BRUGMANN ZIEKENHUIS Contact : Arthur Van Gehuchtenplein 4 1020 Brussel Tel. +32 2 477 21 11 Fax +32 2 477 20 13


6.

Meetings en incentives

AUTRIQUE HUIS www.autrique.be Het Autrique-huis is het eerste markante gebouw van Horta en werd volledig gerenoveerd met een originele enscenering door het duo Schuiten en Peeters. Wie hier binnengaat, wordt in een unieke sfeer ondergedompeld. Praktische informatie : De mogelijkheid om privé-evenementen te organiseren : • Conferentie of persconferentie (in de bibliotheek of op het gelijkvloers) • Seminarie (maximaal 20 personen ; de zaal is uitgerust met een projector) • Receptie (maximaal 60 personen) • Diner (20 personen) Voor deze laatste twee dient u het Autrique huis te contacteren voor de veiligheidsmaatregelen en regels die in acht moeten genomen worden bij de organisatie van evenementen. Contact : Haachtsesteenweg 266 1030 Brussel (Schaarbeek) Tel : +32 2 215 66 00 Fax : +32 2 215 66 09 [email protected]

HORTA GALERIJ (BRUSSEL CENTRAAL STATION) De Horta Galerij is een ondergrondse winkelgalerij die het Brusselse Centraal Station verbindt met de Grote Markt. De galerij is meer dan twee decennia dicht geweest maar werd in maart 2009 officieel weer geopend. De rotonde werd in ere hersteld en volledig verlicht met Lumco lampen. Praktische informatie : Zaal

Horta Galerij

Oppervlakte

-

Hoogte

-

Theater

500

School

-

Cocktail

-

Banket

300

Auditorium

-

Tolkencabines

Op aanvraag


HÔTEL MAX HALLET www.events-at-horta.be De ‘art nouveau’ liet ons juweeltjes na... Hoe zou u het vinden om ze tot de omkadering van uw avonden te maken? HL Event stelt u zijn nieuwe Horta exclusiviteit voor in het hartje van Brussel: Hotel Max Hallet! Hotel Max Hallet zal u fascineren door de schoonheid van de ruimten en de kwaliteit van de materialen. Sinds het hotel in januari 2008 volledig werd gerenoveerd heeft HL Event het genoegen om voor u de deuren te openen van dit magnifieke hotel aan de Louizalaan te Brussel. Praktische informatie : Het leent zich perfect voor alle evenementen van 10 tot 150 personen. Contact : Louizalaan 346 1050 Brussel (Elsene) Tel : +32 26 48 81 11 Fax : +32 26 46 71 11 [email protected]

BOZAR www.bozar.be Het Paleis voor Schone Kunsten is een architecturaal ‘art deco’-meesterwerk van Victor Horta en een van de pareltjes van het culturele en architecturale erfgoed van België. Na een intensieve renovatie- en restauratieperiode, neemt het Paleis opnieuw zijn intrek in zijn oorspronkelijke ruimten met een netwerk van tentoonstellingszalen, theaterzalen en de ‘Henry Le Bœuf’zaal, een concertzaal met 2200 plaatsen, waar nieuwe multimediazalen werden aan toegevoegd. Het Paleis voor Schone Kunsten van Brussel is ook een huis voor de kunsten, dat bruist van de culturele en artistieke activiteiten van internationaal niveau. Meer dan 250 concerten van kamer- of symfonieorkesten per jaar; een twintigtal tentoonstellingen; theater en dans, schrijvers en filmmakers ... zelfs een restaurant-kunstwerk. Praktische informatie : Zaal

Oppervlakte

Hoogte

Theater

School

Cocktail

Banket

Auditorium

Tolkencabines

Henry Le Bœuf zaal

1470 m²

-

2100

-

-

-

2100

Op aanvraag

Horta hall

700m²

-

-

-

800

600

-

Op aanvraag

M zaal

622m²

-

-

-

-

-

476

Op aanvraag

Terarkenzaal

252m²

-

-

-

775

400

-

Op aanvraag

Ontvangstsalon

126m²

-

-

-

180

-

-

Op aanvraag

Koninklijk Salon

90m²

2

-

-

100

60

-

Op aanvraag

Bar HLB

78m²

-

-

-

100

-

-

Op aanvraag

Ovaal Salon

40m²

-

-

-

50

-

-

Op aanvraag

Rooksalon

-

-

-

-

250

160

-

Op aanvraag

Studio

-

-

-

-

-

-

210

Op aanvraag

inkomhal

-

-

-

-

-

-

-

Op aanvraag

wandelgangen

-

-

-

-

2000

-

-

Op aanvraag


Contact : Rue Ravenstein 23 1000 Bruxelles Tel : +32 (0) 2 507 84 30 Fax : +32 (0) 2 507 85 15 [email protected]

SOLVAY HOTEL www.hotelsolvay.be Dit luxueuze herenhuis werd in 1894 door V. Horta gebouwd voor de familie Solvay. De architect kreeg «carte blanche» en mocht interieur en meubilair tot in de kleinste details zelf ontwerpen. Praktische informatie : Zaal

Oppervlakte

Hoogte

Theater

School

Cocktail

Banket

Auditorium

Tolkencabines

Solvay hotel

-

-

100

-

-

60

-

Op aanvraag

Contact : Louizalaan 224 1050 Brussel (Elsene) Tel : +32 2 640 56 45 Fax : +32 2 647 37 33 [email protected]

BELGISCH STRIPCENTRUM www.cbbd.be Deze art-nouveauparel is het ideale kader voor belangrijke ontmoetingen. Zijn grote prestigieuze hal, de ruimte onder de koepel (lichtput), de tussenverdiepingen, het auditorium en de gesloten zalen staan het hele jaar open voor diners, cocktails, persconferenties, enz. De tentoonstellingen van het museum zijn vrij toegankelijk voor alle genodigden. Steeds meer firma’s, ministeries en service-clubs kiezen voor het Belgisch Stripcentrum... Overdag of ’s avonds krijgt hun evenement een nooit geziene uitstraling. Als VZW wordt het Belgisch Stripcentrum voor slechts 5% van zijn werkingskosten ondersteund door de overheid. Het is dus door eigen activiteiten dat het Centrum er elk jaar opnieuw in slaagt het budget in evenwicht te houden en belangrijke middelen vrij te maken voor de promotie van het stripverhaal. Nog voor de opening, toen het gebouw nog in de renovatiefase zat, werd het uitgerust voor privé-evenementen door onder meer de zalen en lokalen in te richten met de nodige voorzieningen. Hierdoor en uit respect voor de gewone bezoekers, kunnen cocktails, galadiners, seminaries, persconferenties, bijeenkomsten, enz. gehouden worden tijdens ofwel de openingsuren, in de ruimtes die niet toegankelijk zijn voor de bezoekers, ofwel daarbuiten, wanneer het hele museum kan afgehuurd worden. Deze activiteiten zijn uiteraard nauw verbonden met het grote mediasucces en de populariteit van het BSC en met zijn uniek kader, waarbij twee kunsttakken, art nouveau en het stripverhaal, die in Brussel groot zijn geworden, harmonieus samenvloeien. Elk jaar verwelkomt het BSC meer dan 120 evenementen: persconferenties, seminaries, werkvergaderingen, commerciële presentaties, huwelijken en privé-avonden. Verschillende prestigieuze zalen en ruimtes zijn beschikbaar. Totale capaciteit: 1200 personen rechtstaand


Zaal

Oppervlakte

Hoogte

Theater

School

Cocktail

Banket

Auditorium

Tolken cabines

Polyvalente zaal

210m²

5

300

-

400

180

-

Op aanvraag

gelijkuloers

200m²

6

-

-

250

-

-

Op aanvraag

1ste verdieping

145m²

6

-

-

400

150

-

Op aanvraag

Mezzanine

140m²

6

-

-

250

150

-

Op aanvraag

Auditorium

94m²

6

100

50

100

-

-

Op aanvraag

Vergaderzaal

50m²

5

40

30

50

50

-

Op aanvraag

Vergaderingen

-

-

-

-

-

500

-

Op aanvraag

Contact : Zandstraat 20 1000 Brussel Tel : +32 2 219 19 80 Fax : +32 2 219 23 76 [email protected]

AAN TAFEL MET VICTOR HORTA www.sterkmansevents.eu Het Huis Solvay en het Huis Frison zijn 2 schitterende parels van de art nouveau in Europa. Beide prestigelocaties zijn ontworpen door Victor Horta. Van de centrale trapgang verlicht door een prachtige glazen kap tot het ijzerwerk, de unieke luchters, de schouwen en de verstrengelde lambriseringen: elk detail getuigt van het meesterschap van de befaamde architect. Sterkmans Events nodigt u in deze prachtige 19e-eeuwse huizen uit op een stijlvol netwerkdiner. Als animaties staan een karikaturist en een illusionist op het programma en vanzelfsprekend is het diner van hetzelfde niveau als deze prachtige huizen. Na elk gerecht verandert iedereen van plaats! De uitnodiging is gegeven, ga erop in en waardeer Brussel in al zijn pracht! Praktische informatie : Dit evenement kan 15 tot 60 deelnemers verwelkomen Contact : STERKMANS EVENTS Tel : +32 495 50 54 87 [email protected]


7.

Shopping en restaurants

RESTAURANTS IN EEN HORTAGEBOUW BRASSERIE HORTA (Belgisch Stripcentrum) Zandstraat 20 1000 Brussel Tel : +32 2 217 72 71 BRASSERIE BOZAR Baron Hortastraat 3 1000 Brussel Tel : +32 2 503 00 00 BRUGMANN ZIEKENHUIS Arthur Van Gehuchtenplein 4 1020 Brussel Tel : +32 2 477 21 11 RESTAURANTS IN ART-NOUVEAUSTIJL BRASSERIE VAN HET MUZIEKINSTRUMENTENMUSEUM (MIM) Hofberg 2 1000 Brussel Tel : +32 2 545 01 30 METROPOLE HOTEL De Brouckèreplein 31 1000 Brussel Tel : +32 2 214 25 00 LA BUCA DI BACCO Louis Bertrandlaan 65 1030 Brussel Tel : +32 2 242 42 30 L’OSTERIA DELLE STELLE Louis Bertrandlaan 55-57 1030 Brussel Tel : +32 2 245 03 59 VINCENT Predikherenstraat 8-10 1000 Brussel Tel : +32 2 511 23 03


LE PERROQUET Watteeustraat 31 1000 Brussel Tel : +32 2 512 99 22 FALSTAFF Henri Mausstraat 17-23 1000 Brussel Tel : +32 2 511 87 89 CIRIO Beursstraat 18 1000 Brussel Tel :+32 2 512 13 95 LA PORTEUSE D’EAU Jean Volderslaan 44 1060 Brussel Tel : +32 2 537 66 36 THEESALON «COMPTOIR FLORIAN» St Bonifasstraat 17 1050 Brussel Tel : +32 2 513 91 03 L’ANCIENNE POISSONNERIE Troonstraat 65 1050 Brussel Tel : +32 2 502 75 05 EASY TEMPO Hoogstraat 146 1000 Brussel Tel : +32 2 513 54 40 SHOPPING ART NOUVEAU SENSES ART NOUVEAU SPRL Lebeaustraat 3 1000 Brussel Tel : +32 2 502 15 30 BOETIEK KONINKLIJKE MUSEA VOOR SCHONE KUNSTEN (boeken) Regentschapsstraat 3 1000 Brussel Tel : +32 2 508 32 11 BLOEMENZAAK DANIEL OST Koningsstraat 13 1000 Brussel Tel : +32 2 217 29 17


8.

Hotel : art nouveau packages

ZIe www.horta2011.be

9. Diverse « Het Brussel van Horta » door Françoise Aubry, Christine Bastin en Jacques Evrard. In dit boeiende boek zal u alle gebouwen en monumenten ontdekken die door Victor Horta in Brussel werden gebouwd. De tekst werd door Françoise Aubry, conservator van het Horta museum, geschreven. Met dit boek duikt u in de sfeer van het einde van de 19de eeuw. (In herdruk) Horta Iphone App Een nieuwe Iphone-applicatie wordt door Blablapps en het Horta museum ontwikkeld. Deze wordt later in het jaar beschikbaar. Voor meer informatie : Françoise Aubry [email protected] www.blablapps.com

CONTACTINFORMATIE: Martha Meeze Press Officer T: +32 (0) 2 549 50 93 M: +32 (0) 486 53 31 81 [email protected] Pierre Massart Press Officer M: +32 (0) 475 53 08 07 [email protected]

WWW.HORTA2011.BE


SIZED FOR CULTURE PERS DOSSIER

Recommend Documents