EEN ARTIKEL UIT
DOOR
SHIRA PELAMONIA STUDENTNR. 1585878 SEMINAR BLOK D 2014-2015
FITNESS•M OTI VATI ON
Visuele content brengt informatie over met behulp van beelden. Onderzoeken wijzen uit dat het hoger gewaardeerd wordt dan alleen tekst en het blijkt ook nog eens effectief te zijn. Een foto kan genoeg zijn om een heel verhaal te vertellen. Maar wat kan beeld nog meer? Kan het motiverend werken op mijn workouts? Kan het ervoor zorgen dat ik gezonder eet? Dat ik gezonder leef? Helpt het andere leden? Deze vragen spookten door mijn hoofd toen ik keek naar het tv-scherm in de sportschool van Basic-Fit. Daarom luidt mijn onderzoeksvraag voor dit vak: In hoeverre speelt het tonen van visuele content een rol in de motivatie op een gezonde leefstijl van leden van Basic-Fit?
G E Z ON D E LE E FS T I JL
Allereerst moet er worden onderzocht wat er verstaan wordt onder een gezonde leefstijl om zo een inzicht te krijgen welke rol Basic-Fit erin speelt. Een goede gezondheid is van groot belang. Het stelt de mens in staat zo lang mogelijk mee te draaien in de samenleving. Bij een gezonde leefstijl hoort gezonde voeding en voldoende beweging. De juiste voeding zorgt ervoor dat het lichaam goed functioneert en dat je fit blijft. De Schijf van Vijf is de basis van de algemene communicatie over gezond eten door het Voedingscentrum. De kern van de Schijf van Vijf zijn de vijf regels. Deze regels verwoorden de belangrijkste richtlijnen van de Gezondheidsraad. Gevarieerd eten is de eerste regel. Wanneer je telkens hetzelfde eet, is het moeilijk om alle benodigde voedingsstoffen als vitamines en mineralen binnen te krijgen. Het risico
op het binnenkrijgen van eventueel aanwezige ongezonde stoffen wordt gespreid bij voldoende variatie in voeding. De tweede regel vertelt dat het van belang is veel te bewegen en niet te veel te eten. Vindt de juiste balans door alle voedingsstoffen en voldoende energie binnen te krijgen om op een gezond gewicht te blijven. Een gezond lichaamsgewicht verkleint de kans op chronische ziekten. Dit risico kan ook verkleind worden door minder verzadigd vet te eten, de derde regel. Vet is een belangrijk brand- en bouwstof voor je lichaam, maar verzadigd vet heeft een negatieve invloed op de verhouding tussen het gunstige en ongunstige cholesterol. Kies daarom voor onverzadigd, zacht vet als halvarine en vloeibare olie. De vierde regel geeft aan dat het eten van groente, fruit en brood belangrijk is. Ze zijn rijk aan vezels en andere voedingsstoffen en zorgen voor een goede maagvulling. Veilig eten is de laatste regel. Hiermee wordt bedoeld dat voedsel besmet kan zijn of raken met bacteriën, virussen of schadelijke stoffen. Door bijvoorbeeld eten goed te bewaren en goed te scheiden wordt het risico om ziek te worden verminderd.
snellere ademhaling krijgt, je het warm krijgt en het hart er sneller van gaat kloppen. Het bewegen hoeft geen aaneengesloten half uur te zijn. Matig intensieve lichamelijke activiteiten voor volwassenen zijn bijvoorbeeld stevig wandelen of fietsen. Voldoende beweging is niet alleen goed voor de fysieke gesteldheid. Het heeft ook een positieve invloed op de mentale gezondheid en de mate van onafhankelijkheid in latere leeftijd en kan daarom een rol spelen bij het verkleinen van gezondheidsverschillen en sociale positie.
Dat bewegen gezond is voor het lichaam weet iedereen. Het Nederlands Instituut voor Sport & Bewegen heeft de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) opgesteld dat gericht is op het onderhouden van de gezondheid. Volgens deze norm dienen volwassenen minimaal 5 dagen per week, bij voorkeur alle 7 dagen in de week, 30 minuten per dag matig intensief te bewegen. Matig intensieve beweging houdt in dat je beweegt waarbij je een
D E K R A CH T VAN H E T VI S U E L E
Dat half uurtje matig intensieve beweging per dag kan makkelijk worden behaald door bijvoorbeeld naar een sportschool als Basic-Fit te gaan. Basic-Fit wil haar leden graag helpen met het bereiken van zo ongeveer elk sportief doel. Dat varieërt van het helpen met afvallen tot het helpen met spieren opbouwen en in conditie te blijven. Zij bieden de leden fitnessapparatuur en andere middelen zoals trainingsschema’s en personal coaching om in vorm te blijven en leveren daarom een bijdrage aan een gezonde leefstijl.
Om erachter te komen of visuele content iets doet met de motivatie van leden van Basic-Fit, moeten we eerst weten wat voor invloed beeld kan hebben. Het boek ‘Beeldtaal’ geeft aan dat er vele functies van beeld zijn. Daarin wordt verder de volgende vijf relevante functies van beeld besproken.
FITNESS•M OTI VATI ON
G E T OON D E VI S U E LE CON T E N T
De visuele content dat momenteel op de schermen worden getoond door Basic-Fit zijn onder te verdelen in vijf verschillende doelen. Deze doelen zijn leren, weten, delen, uitdagen en promoten.
1
BEELD DOET COMPLEXITEIT RECHT
Dingen kunnen sneller duidelijk worden gemaakt met beeld, dan in woorden. Denk aan de uitdrukking ‘een afbeelding vertelt meer dan 1000 woorden’. Een groot voordeel hiervan is dat je bepaalde zaken kunt vereenvoudigen of schematiseren.
BEELD MAAKT VERGELIJKEN MOGELIJK
3
Vergelijken is een belangrijke functie van beeld. Met behulp van beelden kunnen eigenschappen van het afgebeelde worden vergeleken. Denk aan eigenschappen als afmetingen, hoeveelheden, plaats, tijd en objectieve en subjectieve eigenschappen.
4
BEELD PRIKKELT, EMOTIONEERT EN VERMAAKT
Beeld kan de aandacht trekken en bepaalde gevoelens oproepen bij mensen. Ongewoon, nieuw, onbekend en ongebruikelijk zijn steekwoorden om te prikkelen.
BEELD VERTELT EEN UNIVERSELE BOODSCHAP Beeld heeft vaak een betekenis die door de maker al dan niet bewust is aangegeven. Weerkaarten zijn een voorbeeld van een universele visuele boodschap; iedereen herkent het.
5
2
BEELD VERELT, BEWIJST EN OVERTUIGT Een ander belangrijke functie van beeld is het laten zien dat iets echt is gebeurd of bestaat. Op die manier kan beeld in een klap vertellen, bewijzen en overtuigen.
Basic-Fit toont beelden van een persoon die een bepaalde handeling uitoefent. Bij elke stap die de persoon aflegt, wordt tekstueel uitleg gegeven wat er moet gebeuren. Het is dus een korte instructievideo voor de kijker waarin uitgelegd wordt in woord en beeld hoe je een bepaalde handeling uitoefent. Op deze manier leert de kijker wat de juiste manier is om een oefening te doen. Bij leden die deze oefening niet eerder hebben gehanteerd, kan de instructievideo en stimulans zijn om de oefening eens te proberen. Wat Basic-Fit vaak terug laat komen op het scherm zijn de weetjes.
Zo zijn er de algemene weetjes, denk hieraan dan aan de huisregels van Basic-Fit. Het is bijvoorbeeld verplicht om een handdoek te gebruiken en schone schoenen te dragen. Ook ruim je als lid je eigen rommel op. Onder de algemene weetjes vallen ook de openingstijden, het rooster van de virtuele groepslessen, maar ook zaken die niks met de sportschool te maken heeft zoals het weer en nieuwsberichten van nu.nl. Verder zijn er de handige weetjes. Deze worden vaak op de schermen aangeduid als de ‘wist-je-datjes’ of ‘tips’. De weetjes zijn onder te verdelen in de categorieën lifestyle, voeding en training. Daarnaast deelt Basic-Fit social-mediaberichten van leden in de sportschool. Elke dag is er een ‘foto van de dag’. Basic-Fit deelt dan een foto van Instagram die een lid op zijn of haar account heeft geplaatst en laat die foto op het scherm zien. De foto is uiteraard gerelateerd aan Basic-Fit. Behalve de ‘foto van de dag’, heb je de ‘tweet van de week’. Elke week
Wie anderen wil overtuigen, begeeft zich overigens op het terrein van de retorica: een klassiek systeem van regels en adviezen voor doeltreffende communicatie, de leer van de welsprekendheid. Je hebt de klassieke retorica en de moderne retorica. De klassieke retorica houdt zich bezig met alle middelen waarmee je als spreker probeert je publiek van een bepaald standpunt te overtuigen. De professionalisering van marketing, media, fotografie etc. wekte interesse naar manieren waarop we mensen kunnen overtuigen. Dit is de moderne retorica. Retorica is dus niet alleen een hulpmiddel bij productie van tekst, maar ook bij beeld. Een belangrijk inzicht uit de retorica is de indeling van de soorten overtuigingsmiddelen in ethos, pathos en logos. Deze middelen zijn volgens filosoof Aristoteles verantwoordelijk voor de overtuigingskracht. De invloed die ethos heeft op beeld is het vergroten van geloofwaardigheid. Denk aan geloofwaardige ambassadeurs voor goede doelen en specialisten aan het woord in tv-reclames. Wanneer pathos als middel wordt gebruikt, wordt er ingespeeld op de emoties van het publiek. Logos draait om rationele argumenten. Beeld kan door hun evocatieve kracht en gevoel van realisme dat ze oproepen bewijs vormen.
LEREN
wordt er een nieuwe Basic-Fitgerelateerde tweet getoond van een lid. Basic-fit wil de leden uitdagen meer te sporten, hun grenzen op te zoeken. Momenteel gaat dat in verband met de zomerfitweken; de zogenoemde zomerfitchallenges. Elke dag schotelt Basic-Fit haar leden een nieuwe challenge voor. Denk aan ‘Fiets zo snel mogelijk 6 kilometer’. Tot slot promoot Basic-Fit op de schermen haar eigen producten en activiteiten. Nu de zomer eraan begint te komen, wordt er veel gepromoot over de zomerfitweken. Dit houdt in dat je in 8 weken naar een strak lichaam toe kan werken dankzij het zomerfitprogramma. Basic-Fit probeert de leden zich te laten aanmelden op hun website om het zomerfitprogramma te volgen. Zoals eerder genoemd, promoot Basic-Fit haar eigen producten. Er wordt reclame gemaakt over de Basic-Fit app en de mogelijkheden ervan, maar ook over het drinkwater wat zij aanbieden: Yanga.
B E I N VLOE D I N G S T E CH N I E K E N WETEN
DELEN
PROMOTEN
UITDAGEN
Contstant en voortdurend nemen we allemaal waar. Maar niet alles wordt bewust waargenomen, een overgroot deel daarvan wordt weggefilterd. Onbewuste waarneming betekent dat de hersenen iets waar hebben genomen, alleen weet je dit (nog) niet. Welke onbewuste prikkels die binnenkomen door middel van de getoonde content kunnen invloed hebben op het gedrag en motivatie van de leden van Basic-Fit? Experts in Traffic and Transport (XTNT) heeft zeven vormen in kaart gebracht wat er aan onbewuste prikkels wordt benut en dit vertaald naar verkeersveiligheidsmaatregelen. Enkele van deze vormen worden ook ingezet door Basic-Fit om gedrag te veranderen, al dan niet te motiveren. Het gaat hierbij om uitdagen, prompting, fear appeals, reminders en normen activeren. UITDAGINGEN Dit houdt in dat er bepaalde gevoelens worden opgeroepen die de mens uitdaagt het gedrag te veranderen. Deze gevoelens zijn heel breed. Denk aan leren, goalsetting, fanatisme, samenwerking, betrokkenheid. Basic-Fit speelt momenteel vooral in op goalsetting naar aanleiding van de zomerfitweken. Het doel is om in 8 weken zomerfit te zijn en daar horen challenges bij die Basic-Fit heeft opgesteld en onder andere verstrekt wordt via de schermen. Het veranderen van gedrag gaat gepaard met de volgende voorwaarden: Het is een
uitdagende activiteit die vaardigheden vereist (8 weken inspanning), heldere doelen en feedback (een fit lijf) en gevoel van controle en gedrag dat men wil veranderen (het gevoel hebben dat je iets kunt bereiken als je het probeert). Naast de challenges van de zomerfitweken worden leden ook uitgedaagd om 5 minuten extra uit te trekken iets nieuws proberen. Het geeft volgens Basic-Fit je inspiratie en motivatie voor de volgende work-outs een immense boost. PROMPTING Het uitlokken van bepaald gedrag door middel van extra stimuli. Er worden hints of aanwijzingen gegeven dat bepaald gedrag wenselijk of mogelijk is. Het werkt vaak goed als de ‘prompt’ leuk is, maar dat hoeven ze niet perse te zijn. Basic-Fit toont vaak informatie over hoe lang het duurt voor je de calorieen verbrandt van een bepaald product. Neem bijvoorbeeld een hot dog. ‘Een hot dog = 500-600 calorieen. Om dat te verbranden moet je een XCORE-les volgen!’. Op deze manier wordt wenselijk gedrag of reactie bepaald bij ongezond eten. Het voorbeeld kan overigens ook onder de vorm ‘fear appeals’ vallen: door middel van
angst of schrik aanjagen, de leden overhalen om iets te doen nadat je hebt ‘gezondigd’ of juist niet te zondigen zodat je niet te lang op de lopende band hoeft te staan. Een instructievideo laten zien met de bijbehorende aanwijzingen van een bepaalde oefening zou een extra stimulans kunnen zijn voor een lid om een oefening uit te voeren die nog niet eerder door hem of haar is uitgevoerd. REMINDERS Reminders is simpelweg de aandacht te trekken of versterken, zodat men niet verslapt of uit gewoonten handelt. Basic-Fit attendeert haar leden dat zij tijdens hun workout voldoende moeten drinken voor een optimale prestatie. Toch is deze vorm van beinvloeding vooral gericht op de leden en hun gedrag binnen de sportschool en niet zozeer op de motivatie. Zo geeft Basic-Fit nadrukkelijk mee aan de hand van visuele content wat de huisregels zijn, hoe het hoort en dat het gewenst is daarom ook zo te handelen. Dit voorbeeld is tevens onder te scharen in de categorie ‘normen activeren’: Wat is verantwoord, normaal en wenselijk?
FITNESS•M OTI VATI ON
EF FE C T I E F?
De grote vraag is natuurlijk of het tonen van de beelden op het tvscherm effect heeft gehad op de motivatie van de leden van Basic-Fit. Door een kleinschalig onderzoek te doen in mijn Basic-Fitsportschool in Apeldoorn is gebleken dat dit niet het geval was. Elf Basic-Fitleden zijn ondervraagd en zeven personen gaven aan niet bewust naar de inhoud te kijken. Als reden werd er opgegeven dat zij zich puur focussen op de workouts en geen interesse hebben op dat wat er op het scherm wordt getoond. Vier leden hebben wel eens bewust gekeken naar het tv-scherm, maar drie leden gaven aan dat het geen motiverende werking heeft gehad. Door elk ondervraagde lid enkele beelden te tonen die Basic-Fit op het scherm laat zien is er gevraagd of dit aan zou zetten tot verandering van gedrag. Een overgroot deel gaf aan dat zij hierdoor niet gemotiveerd raakten. Waarom de leden niet meer motivatie uit de getoonde visuele content krijgen, ligt aan meerdere factoren. Er zou naar het scherm worden gekeken als pure afleiding waardoor
de informatie niet bewust wordt opgenomen, het zouden verkooppraatjes zijn van Basic-Fit en de motivatie zou zelf al groot genoeg zijn. Het kleine deel dat wel gemotiveerd zou raken, wordt vooral veroorzaakt door de voedingtips. Deze beschouwen zij als nuttig en informatief. Basic-Fit in Apeldoorn heeft één tvscherm tot haar beschikking. Op de vraag of het tv-scherm op een gunstige plek hangt zijn de meningen bijna even verdeeld. De ene helft is van mening dat het scherm centraal hangt, in het midden van de sportschool. De andere helft is van mening dat alleen voor de mensen die de loopband gebruiken gunstig is. Dat er meerdere schermen moeten hangen binnen de sportschool zouden bijna alle leden beamen zodat Basic-Fit meer leden kan bereiken. De leden geven tot slot aan meer heil te zien in entertainment op het tv-scherm. Op de vraag wat zij het liefst zouden willen zien werd er maar een sportgerelateerd antwoord gegeven. Het laten zien van meer instructievideo’s om inspiratie op te doen en de mogelijkheid om het mee te nemen in je eigen workoutschema. De rest van de onder-
vraagden gaf de voorkeur aan muziekzenders, tv-series en zelfs films. Als het aan de leden ligt, wordt het tv-scherm dus puur gebruikt ter afleiding en entertainment en speelt de getoonde visuele content geen rol in de motivatie op een gezonde leefstijl. Wil Basic-Fit toch hun leden blijven motivieren aan de hand van de momenteel getoonde visuele content, dan zouden zij moeten kijken naar wat de leden willen zien wat wèl gerelateerd is aan een gezonde leefstijl. De eerdergenoemde optie van een lid om meer instructievideo’s te tonen zou een voorbeeld kunnen zijn. Daarnaast zouden de voedingstips motiverend zijn om het gedrag te kunnen veranderen. Het gezien worden van de visuele content door de leden is ook een verbeterpunt. In Basic-Fit Apeldoorn zijn er verschillende fitnesszones. Je hebt de cardiozone, de free weight zone en de pure strength zone. Het is een optie om in elke zone een scherm te plaatsen zodat de visuele content vaker wordt gezien en meer leden kunnen worden bereikt en gemotiveerd op een gezondere leefstijl.
B R ONNEN
Groot beeld = meer effect: visuele content werkt!. Geraadpleegd op 17 mei 205, van http://www.frankwatching.com/archive/2012/09/05/groot-beeld-meer-effect-visuele-content-werkt/ De Schijf van Vijf. (z.d.). Geraadpleegd op 10 mei 2015, van http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/eet-gevarieerd.aspx De Schijf van Vijf. (z.d.). Geraadpleegd op 10 mei 2015, van http://www.nisb.nl/weten/normen.html Bize, R., Johnson, J.A., & Plotnikoff, R.C. (2007) Physical activity level and health-related quality of life in the general adult population: a systematic review. Geraadpleegd op 10 mei 2015, van http://www.nisb.nl/weten/bibliotheek/publicaties.html?item=12161&view=1173433 Beleidsimpuls Verkeersveiligheid Onbewuste invloeden op gedragGeraadpleegd op 17 mei 2015, van http://leerinhetverkeer.nl/wp-content/uploads/2014/07/XTNT_ Rapport.pdf Jos van den Broek & Jaap de Jong. Beeldtaal, perspectieven voor makers en gebruikers. Boom Lemma Uitgevers, H3: Waarom Beeldtaal? De functies van beeld Jos van den Broek & Jaap de Jong. Beeldtaal, perspectieven voor makers en gebruikers. Boom Lemma Uitgevers, H6: Retorica: Beelden die overtuigen http://www.basic-fit.nl/over-basic-fit
