Series in fotografie:
sept. 2013
Wil jij graag een verhaal vertellen met je foto’s? De kans dat slechts één foto een heel verhaal kan vertellen is bijzonder klein. Professionele fotografen maken daarom graag fotoseries. Zij maken foto’s die bewust een samenhangend geheel vormen en die elkaar zo enorm versterken. In tijdschriften, fotobladen en op fototentoonstellingen is een toenemende aandacht voor fotoseries te zien. Ook de Fotobond gaat voortaan een seriewedstrijd houden. De truc van de fotoserie is om niet zomaar een paar kiekjes te maken, maar om van tevoren na te denken over wat je gaat fotograferen en wat je hiermee wilt vertellen of laten zien of teweeg wil brengen. Een goede serie is natuurlijk als de kijker begrijpt of voelt wat de fotograaf wil laten zien. Welke foto’s zijn daarvoor nodig? Let hierbij altijd op de samenhang, qua inhoud, maar ook qua vorm. Foto’s die op zichzelf niet heel bijzonder lijken, zijn als onderdeel van een serie vaak heel krachtig. Kijk maar eens naar een boom die elk seizoen op exact dezelfde manier is gefotografeerd. Een fotoserie maken is dus iets anders dan veel (bijna) dezelfde foto’s maken van hetzelfde onderwerp. Je maakt dan wel een veel foto’s, maar meestal vanuit de intentie om achteraf de best gelukte foto te kiezen. Foto’s in een serie zijn allemaal goede foto’s. Fotoseries laten een diversiteit aan facetten, invalshoeken en interpretaties zien van één onderwerp of thema. Dat maakt fotoseries vaak ook zo sterk en integrerend. Fotoseries zien we in vele varianten, maar altijd maak je meerdere foto’s om de verschillende aspecten van een onderwerp of thema naar voren te laten komen. En altijd vormen die foto’s een samenhangend geheel. Zo kun je een fotoserie maken van een bruiloft, van een bepaald (werk)proces, bijvoorbeeld hoe een stoel wordt gemaakt, van één persoon of van een bepaald thema dat je interesseert. Soms kan één losse foto je ook inspireren tot een serie foto’s. Een creatieve vorm van een serie is de collage (ook wel samengesteld beeld genoemd), foto’s die totaal anders zijn maar samengesteld een nieuw beeld vormen. Details vormen samen een geheel. Detailfoto’s zeggen soms veel meer dan het totaal, omdat de aandacht alleen op dat ene detail wordt gevestigd. En door steeds slechts een gedeelte van het totale onderwerp te laten zien, vorm je vanzelf een totaalplaatje in je hoofd. Zo maak je bijvoorbeeld een prachtige fotoserie van je kind. Ook historische gebouwen zijn heel leuk om op deze manier vast te leggen. Maak een fotoserie van de mooie stenen, het graveerwerk en fotografeer de deurstijlen. Ga op zoek naar datgene wat karakteristiek is voor je onderwerp. Kies een onderwerp Een serie kan in één fotosessie plaatsvinden, maar je zou ook voor langere tijd met een onderwerp aan de slag kunnen. Je zult zien dat daar heel leuke foto’s uit voort komen en dat seriematig werken je creativiteit bevordert. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor een onderwerp dat je op verschillende tijdstippen en in verschillende situaties gaat fotograferen. Of neem een onderwerp in je hoofd, zoals het getal 2, en fotografeer vervolgens alles wat daarmee te maken heeft: die leuke tweeling, de duiven op je balkon en die twee paaltjes op het fietspad. Probeer dat dan op zo’n manier te doen dat de foto’s samen echt
een geheel vormen. Deze lesvorm van een serie(om hier gevoel bij te krijgen) hebben wij in de Fotokring Heemskerk al vele malen gedaan maar dan in de vorm van de uitdaging!! Verplicht elke dag in 1 maand een foto van hetzelfde onderwerp. Kies een Thema Om een thema uit te drukken in 1 foto is heel moeilijk, daarom is seriematig werken de manier om hier foto’s van te maken. Zoals bijvoorbeeld hoe veroudering uit te beelden ? Een serie van 1 roos in verschillende stadia van verlepping. Mooiere voorbeelden waar met series gewerkt moet worden zijn sociale thema’s zoals bijvoorbeeld drugsgebruik onder jongeren of toestanden in verzorgingstehuizen, het verhaal wat je wil vertellen zal grote waardering oogsten en het is een super uitdaging die veel tijd gaat kosten maar geeft enorm veel voldoening. Kijk in tijdschriften waar veel van dit soort documentaires instaat en denk even de tekst weg en kijk alleen naar de foto’s en het wordt duidelijk wat de fotograaf wil vertellen.
Samengesteld Beeld Een creatieve vorm van een serie is de collage (ook wel samengesteld beeld genoemd), foto’s die totaal anders zijn maar samengesteld een nieuw beeld vormen. Werkwijze: Neem een bepaald gevoel in gedachte wat je uit wil beelden (bijvoorbeeld een klassiek muziekstuk) maak hierbij foto’s die totaal verschillend zijn maar naar gevoel samengesteld 1 beeld vormen. Ga met de printjes net zo lang schuiven totdat er 1 geheel ontstaat. Foto’s die op elkaar lijken gaan binnen de serie weer 1 geheel vormen daar moet je dus voor oppassen beter is om totaal verschillende foto’s te gebruiken. Het is ook mogelijk om uit je eigen fotovoorraad foto’s te zoeken die aan jouw doel beantwoorden. Vaak is het schuiven een proces van weken totdat het klikt. Sequentie Een vorm van een serie kan ook de sequentie zijn. Een bekende fotograaf hiervan is Michel Szulc Kryzanowski die met vaak met beeldgrappen een soort filmpje maakt van het verloop in de tijd. Tegenwoordig kunnen fototoestellen ook filmen en met time-lapse beelden zijn de mogelijkheden eindeloos. Humor of absurdisme is vaak de verbindende factor in deze vorm.
Tips Let op de compositie: houdt bijvoorbeeld steeds hetzelfde standpunt aan. Fotografeer je steeds hetzelfde onderwerp in één fotosessie? Neem dan juist verschillende standpunten in. Speel met je camera-instellingen, bijvoorbeeld met de witbalans, om zo een effect te creëren dat je kunt gebruiken voor je gehele fotoserie. Gebruik steeds dezelfde bewerking of aanpassing in Photoshop Gebruik dezelfde kleurensamenstelling op de foto, als er bijvoorbeeld één stralend blauwe lucht in voorkomt dan komt het de serie ten goede dat het op elke foto stralend blauw is (tenzij het weer natuurlijk onderwerp is van de serie). Zwart-witfoto’s vormen daardoor makkelijker een goede serie.
Zorg voor een rode draad door je foto’s; een verbindende factor. Er mag geen 1 beeld zijn wat domineert, dit noemt men: “kill your darlings” Een serie bouwen rond 1 perfecte foto is heel moeilijk en vraagt ook vele perfecte foto’s Gebruik hetzelfde medium bijvoorbeeld alle foto’s op mat fotopapier als je emotie wil uitbeelden in je serie. Onscherpe foto’s werken het best in series omdat het geheel van de serie een gevoel gaat oproepen wat de fotograaf wil uitbeelden(1 foto zegt niet genoeg). Geen stijlbreuk. (als jouw stijl is boven op het onderwerk te zitten dan elke foto zo) Een afgewogen professionele serie foto’s vraagt om elke foto in de serie te beoordelen of die iets toevoegt aan het geheel en niet weggelaten zou kunnen worden. Volgorde is heel belangrijk; vaak is er maar 1 volgorde mogelijk. De volgorde kan zijn de tijd, de vorm, horizontale versus verticale foto, kleur, licht, donkerte, logica etc. Hoeveelheid: oneven aantal anders heeft men de nijging om het in paren te delen. 3 is wel het minimum (bij een 3 luik domineert wel weer vaak 1 foto) 5 is mooi, meer wordt al moeilijker omdat er al gauw niets meer aan het verhaal toegevoegd wordt. Soms gaat de serie over een inventarisatie van een onderwerp of fenomeen (bijvoorbeeld foto’s van alle middenstanders van een bepaalde stad op een bepaald tijdstip). Elke foto voegt weer iets toe aan het tijdsbeeld of wetenschappelijke inventarisatie dit zijn vaak grote series.(verwordt dan eigenlijk tot een fotoboek of oeuvre) Een serie 1000 foto’s kan ook als het geheel weer een nieuwe vorm oplevert als een soort collage. Bij documentaires opletten dat het niet een veelheid van registrerende foto’s is maar dieper gaat dan dat(onderzoek het onderwerp of thema). Wees creatief en alles mag en er moet niets!
Aad Vroonhof
Foto 1 voorbeeld Bomen tijdverloop Foto 2 Detailserie “mijn kind” Foto 3 Sequentie Horizon met de duim omlaag geduwd (de beeldgrap) in beeld komen 2 figuren dichterbij (tijd) eigen foto Foto 4 Collage van Karel Maat
