Seminariereeks sociaal werk de toekomst in!

Seminariereeks ‘sociaal werk de toekomst in!’

Effectieve interventies bij kwetsbare mensen: wat weten we? Prof. dr. Judith Wolf UMC St. Radboud Nijmegen

Een organisatie van de Master in het sociaal werk (KU Leuven i.s.m. hogescholen)

Kennis ontwikkelen en kennis delen: herstel & participatie van kwetsbare mensen Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Judith Wolf 22 maart 2013 [email protected]; werkplaatsoxo.nl

Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg

Beleidscontext Nland

“Mensen met een beperking bij het maatschappelijk participeren kunnen zich, zonodig met een steuntje in de rug, in en om huis Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg redden en kunnen langer zelfstandig “gedreven door kennis, bewogen door mensen” blijven wonen en meedoen. Ze geloven meer in hun eigen kracht en leunen minder op overheid en professionals”...


Kennis delen in kenniscyclus

o Oriënteren & ontwikkelen | aanpassen o Innoveren | verbeteren o Evalueren Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg o Implementeren & borgen“gedreven door kennis, bewogen door mensen”


Oriënteren en ontwikkelen & aanpassen De doelgroep Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”


Oriënteren & ontwikkelen: inzicht in doelgroep Resultaten uit eerste meting predictiestudie

Profiel huurders dreigende huisuitzetting (n=244) man (gem. 40 jaar)

52 %

allochtoon

56%

uitkering

66%

schulden

100%

Lichamelijke klachten: 55% Zwaar gebruik Zwaar 23% gebruik % Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

18 %

(mediaan € 5.500)

(zeer) laag opgeleid

53%

Depressieve klachten: 51%


Oriënteren & ontwikkelen: inzicht in doelgroep Ingrijpende levensgebeurtenissen Ontslag van werk

31

Huisuitzetting

6

Krap/slecht onderhouden huis

33

Conflict met omwonenden

23

Conflicten/ breuken in relaties

35

Sociaal isolement

21

Mishandeling

16

Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg 41 “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Chronische ziekte gezinslid Overlijden gezinslid

28

Ontslag uit detentie

8

Problemen met gebruik drugs

8

Problemen met gebruik alcohol

9

Psychische problemen

30

Lich. gezondheidsproblemen

56 0

10

20

%

30

40

50

60


Oriënteren & ontwikkelen: inzicht in doelgroep Lichamelijke klachten: 87%

Cohortstudie G4 Volwassenen (n=410) man (gem. 40 jaar)

80%

allochtoon

60 %

nooit gehuwd

65%

kinderen

55%

uitkering

90%

schulden

88%

Zwaar gebruik 20% Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

43% Psychische klachten: bovengemiddeld

(mediaan € 8500)

(zeer) laag opgeleid

70% IVO + Omz, 2012

Oudere daklozen (31,3%)

Mannen met multiproblematiek (23,2%)

Kwetsbaren (19,4%)

Jonge vrouwen (11,9%)

Jonge mannelijke cannabisgebruikers (14,1%)

Psychische klachten Cannabis-/ alcoholgebruik Lichamelijke klachten Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Vermoedelijke LVB Overige kenmerken

-

Vaak gescheiden Meestal minder dan één jaar dakloos

-

Meestal één tot vijf jaar dakloos

-

Deels al meer dan vijf jaar dakloos

-

-

Vaak met kind(eren) in opvang Vaak minder dan één jaar dakloos

-

Vaak één tot vijf jaar dakloos


Oriënteren en ontwikkelen & aanpassen Passende, gefundeerde interventies Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”


Oriënteren & ontwikkelen: drie bouwstenen Bouwsteen 1: Onderbouwing dmv onderzoek (evidence based) • Wat zijn wetenschappelijk onderbouwde effectieve interventies? • Internationale literatuur search

Bouwsteen 2: Onderbouwing vanuit de praktijk (practice based) Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven doorinkennis, bewogenWat doorzijn mensen” • Wat vinden cliënten en begeleiders belangrijk begeleiding? ervaringen, wat is expertise? • Concept mapping methode, en ook werkbezoeken, focusgesprekken etc.

Bouwsteen 3: Onderbouwing vanuit de theorie (conceptueel) • Wat is uitsluiting | insluiting, wat visie, missie, functies, basiswaarden etc.


Oriënteren & ontwikkelen: evidence base? Schaars onderzoek: 11 studies!

Conclusie: Voor dakloze jongeren geen effectieve interventie, ondersteund door robuust wetenschappelijk onderzoek

Veelbelovend: Cognitieve interventies gericht op gedrag en overtuigingen

Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Oriënteren & ontwikkelen: practice base?



Oriënteren & ontwikkelen: verklaringen en concepten

• Burgerschap als ijkpunt “Je voelt je behoorlijk overgeleverd aan de hulpverleners. Ze benadrukken heel erg wat er allemaal niet goed • Focus op eigen kracht gaat, wat er nog beter moet. Dat is Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg negatief. Je zelfvertrouwen wordt “gedreven kennis, • door Proces vanbewogen herstel door mensen” daardoor steeds minder.” •

Kwaliteit van leven

•

Veiligheid


Burgerschap als ijkpunt: methodische uitgangspunten

•

Wederkerigheid in de relatie: sturen en gestuurd worden

•

Rechten, ook plichten en verantwoording afleggen

•

Serieus nemen én aanspraken stellen “gedreven ter doordiscussie kennis, bewogen door mensen”

•

Respect en acceptatie, maar ook confrontatie



Oriënteren & ontwikkelen: versterkers van transitie & herstel werktraining activiteiten doen

werk eerdere stabiele huisvesting

Inkomen

Samenleving

geen schuldproblemen

woonruimte

geen problemen met zelfstandige woonruimte medehuurders/omwonenden woonsubsidie

Formele Bestaansvoorwaarden relaties Instutionele inbedding Beleid behandeltrouw

van conflicten

kwaliteit van woning | buurt

geen sociale stress in woonomgeving

case management

hersteld contact sociale steun met familie peer support anderen zijn van persoon afhankelijk

Kwaliteit Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Sociale inbedding Informele van door kennis, “gedreven bewogen door mensen” leven Gezondheid en gedrag relaties

Zingeving

frequente hulp (woon)begeleiders &

controle over verslaving

snelle respons medische- en sociale diensten

Weinig veroordelingen

vermijden negatieve afwezigheid sociale banden

Spiritualiteit

Individu


Innoveren & verbeteren



Innoveren & verbeteren

Missie

Herstelwerk Krachtgerichte basismethodiek

Het ondersteunen van kwetsbare mensen in hun proces van herstel Critical Time Intervention tot een zo volwaardig mogelijk Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Tijdelijke ondersteuning bij transities burger van de samenleving en in het “gedreven door kennis, bewogen door mensen” verkrijgen van een door henzelf gewenste kwaliteit van leven.

Housing First Woonruimte eerst …+ intensieve steun


Herstelwerk in een notendop

Ontmoeting

Hulpmiddelen

• Begrip & respect

• Krachten• Bestaanszekerheid inventarisatie Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis,• bewogen door mensen” Verbinding • Actieplan • Competenties & zelfwaardering • Teamkrachtbespreking • Toegang tot instituties

• Hoop • Wederkerigheid

Herstel


Drie delen | zeven basistaken Focusbepaling (6 weken) Ontmoeten en aansluiten Inventariseren van krachten Taxatie van draagkracht Doelen stellen en actieplan maken Uitvoering (3 maanden) Ondersteunen van herstel Evaluatie (6 weken) Evalueren Afronden



In termen van:

•Inspanning •Hulpmiddelen •Cruciale overwegingen & besluiten maatschappelijke zorg Onderzoekscentrum “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

•Ankerpunten •Kwaliteitseisen


Herstelwerk 400

900 140

700

Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen” 95

200 150

165


Critical Time Intervention •

Transities – overgangen of breuken - in levens van mensen

•

Grotere bereidheid tot verandering: window of opportunity

•

Versterken van formele en informele steunsystemen

•

Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Gestructureerd: drie fasen en in de tijd beperkt

•

Focus op beperkt aantal aandachtsgebieden

•

Effectief gebleken op:stabiele huisvesting/minder dagen dakloosheid vermindering alcohol- en/of druggebruik & psychische symptomen verbetering cliënttevredenheid/kwaliteit van leven

“gedreven door kennis, bewogen door mensen”


CTI-dossier: complete inhoud • • • • • • •

Pre-CTI | CTI-Checklist voor warme overdracht. CTI-Krachteninventarisatie (ondersteund door ecogrammen) CTI-Taxatie (bij aanvang en afsluiting van CTI-traject ) CTI-Actieplan (met uitsplitsing naar drie CTI-fases en eindevaluatie) CTI-Signaleringsplan (Aangepast) Veiligheidsplan / Gezinsplan Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg CTI-Logboek over dagelijkse CTI-activiteiten van een CTI-werker “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

En ook: • Verslagen van zorgoverleggen met persoonlijk en professioneel steunsysteem • Brieven en andere correspondentie • Eindnotitie (afronding CTI-traject) + verslag laatste zorgoverleg zie www.werkplaatsOxO.nl


Effectstudies in MO en VO 9 Maanden

Start dataverzameling

Einde dataverzameling

Buiten de voorziening

Binnen de voorziening

Critical Time Interventie Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg / Gebruikelijk vertrek “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Krachtgerichte basismethodiek

1e fase

Interview 1

Vertrek uit de voorziening

2e fase

Interview 2

3e fase

Interview 3

Interview 4


Van asiel & beschermen naar herstel & participeren

Zelfstandig wonen

Transmuraal wonen Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Nachtopvang Inloop

Outreach

Flexibele ondersteuning


Housing First | ‘Pathways to housing’ (Tsemberis:1992)

Doelgroep: feitelijk daklozen

Eerst woonruimte, met ondersteunende begeleiding werken aan herstel & participatie Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”

Effectief! 88% van Housing First groep stabiel gehuisvest vs. 47% van ‘gewone begeleiding en opvang’ (Tsemberis & Eisenberg, 2002)


Housing First: principes

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Huisvesting als basisrecht Geen eisen aan ‘geschiktheid’ om zelfstandig te wonen Woonruimten verspreid over werkgebied Wonen scheiden van begeleiding en behandeling Respect, warmte en compassie voor alle klanten Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Zelfbepaling & respect voor keuzes van klanten “gedreven door kennis, bewogen door mensen” Hersteloriëntatie; klanten ondersteunen in hun eigen herstelproces Ondersteuning zo lang dat nodig is Harm reduction


Conclusies evaluatie van werkzaamheid Discus Housing First •

Discus bereikt zware groep: zwakke sociaaleconomische positie, meervoudige problemen en veel zorggebruik.

•

Na 5,5 jaar meerderheid gehuisvest (77%), echte uitval gering (2,4%)

•

Hoge waardering voor Discus: een 8,2

•

Verbeterde kwaliteit van leven

•

Weinig overlastmeldingen

•

Discus Amsterdam is een succes!

•

Geen uitspraak mogelijk of Discus beter is dan andere woonvormen



Housing First praktijken in Nland | stabiliteit van wonen (Peildatum 11-2012) Praktijken

Start praktijk

Aantal Neutrale klanten uitstroom sinds start %

Negatieve Uitstroom %

Nog steeds gehuisvest %

HF Adam

mei 2006

165

14

2

84

HF Utrecht

dec 2009

57

5

9

86

HF Andere kans

aug 2010

14

HF Eindhoven

apr 2011

23

HF N-Limburg

dec 2011

11

0

9

91

HF M-Limburg

dec 2011

7

0

14

86

HF DHaag

dec 2011

20

0

0

100

HF Dordrecht

nov 2012

1

-

-

-

7 29 maatschappelijke 64 Onderzoekscentrum zorg “gedreven 0 door kennis, 6 bewogen door 94 mensen”


Ervaren baat Discus Housing First: waardering voor Discus Gemiddeld cijfer = 8,2 69% verwachtingen uitgekomen, tevreden met resultaat ‘Het gaat heel goed. (...) Ben gelukkig met mijn huis. Mijn problemen worden erkend, ze nemen je zoals je bent.’ ‘Ik ben met 99 procent vooruit gegaan, dat had ik niet verwacht.’ 19% verwachtingen deels uitgekomen Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen mensen” ‘Veel zelfstandiger, voor de helft gelukt. Ben nog niet schuldenvrij, heb door nog geen werk, ben nog niet economisch stabiel.’ 12% verwachtingen (helemaal) niet uitgekomen, resultaten vallen tegen ‘Valt tegen, geen werk. Dacht als er een huis is, dan ook snel een baan, maar de praktijk was anders. Ook het sociaal leven gaat minder goed dan gehoopt.’


Het verzamelen van gegevens over uitkomsten heeft alleen zin als er mogelijke verklaringen zijn voor die uitkomsten…. Als koppeling met proces- en structuuraspecten en met cliëntkenmerken plaatsvindt (casemix) (Nugter enOnderzoekscentrum Buwalda, 2012:113) maatschappelijke zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen”


Evalueren: toetsen van modelgetrouwheid krachtgerichte basismethodiek scores per indicator en totaal (1-5) Focus op krachtgerichte begeleidingstrajecten Caseload ratio Teamkrachtbespreking Coaching Krachteninventarisatie Integratie van KI Actieplan Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Contacten in natuurlijke omgeving “gedreven door kennis, bewogen door mensen” Natuurlijke hulpmiddelen Hoopgevend gedrag Totaal score 1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5


Implementeren & borgen



Implementeren …………..



Implementeren & borgen: lerende organisaties • •

Casusgeleid: Aanbod is rond de cliënt georganiseerd

• ¾

Focusbepaling: Missie en doelomschrijving van organisatie & bepaling uitkomsten cliënten

• ¾

Wederkerige sturing Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Sturing zolaag mogelijk in organisatie | teams zijn dragers

• ¾ ¾

Lerend en reflecterend: Leerprocessen op diverse niveaus; zelfsturing binnen kaders Sturing o.b.v. competenties werkers

• ¾

Ambachtelijk: Werkers als ambachtslieden

“gedreven door kennis, bewogen door mensen”


“Ik had een negatief zelfbeeld. Op den duur ga je geloven wat ze allemaal over je zeggen. Nu is dat anders … Ik heb ontdekt dat ik goed voor mezelf kan opkomen en heel sociaal ben ingesteld. Ik weet nu dat ik zelf keuzes kan maken en dingen kan bereiken. Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg door door kan mensen” Ik stel zelf vragen over wat ik met mijn“gedreven toekomst wil kennis, en hoebewogen ik daarvoor

zorgen.”


“Mijn relatie met S. is opener en positiever geworden … Ik vind haar niet meer zo moeilijk, ik vind haar leuker, ik zie haar beter. Wat het S. heeft opgeleverd, is dat het haar eigenwaarde enmaatschappelijke haar Onderzoekscentrum zorg “gedreven door kennis, bewogen door mensen” zelfvertrouwen heeft vergroot”.

Seminariereeks sociaal werk de toekomst in!

Recommend Documents