SEMINAR DRONES 20 NOVEMBER, 2014
Naam:
Milan van der Maaten
Studentnummer: 1623170 Specialisatie:
Format: Docent:
User Experience Design Essay Pauline Weseman
INHOUDSOPGAVE
Onderzoeksopzet 4 Motivatie 4 Relevantie CMD 5 Bronnen 5 Keuzes 6
Reflectieverslag
7
Onderzoek 8 Deelvraag 1 8 Deelvraag 2 12 Deelvraag 3 14 Conclusie 16 Bronnen 17
2
3
ONDERZOEKSOPZET
Motivatie Een drone is een onbemand luchtvliegtuig of helicopter. Ze zijn er in allerlei formaten en zijn in eerste instantie ontworpen voor militaire doeleinden. Tegenwoordig worden ze ook voor hele andere dingen gebruikt, denk hierbij aan het maken van filmopnames uit de lucht of het bezorgen van pakketjes. Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de technologische wereld. Toen ik aan het kijken was op kickstarter.com (een website waar nieuwe projecten/ideëen gesponsord kunnen worden zodat ze geproduceerd kunnen worden) zag ik veel interessante projecten waarbij er een drone werd gebruikt. Vanaf dat moment wilde ik weten wat de mogelijkheden zijn met drones en wat voor ideëen er momenteel zijn. Mijn hoofdvraag is voor dit onderzoek is: “Wat voor mogelijkheden bieden drones op het moment om het dagelijks leven van de mens buitenshuis te beïnvloeden?”. Het onderwerp drones is op zichzelf al afgebakend. Waar drones tegenwoordig voor gebruikt worden, namelijk andere doeleinden dan militaire, bestaat nog niet zo lang. Het is geen onderwerp waar boeken over geschreven zijn en het is een ontwikkeling die nog maar net is begonnen. Om het toch een beetje af te bakenen heb ik er voor gekozen om te kijken naar wat voor mogelijkheden drones op het moment bieden, en door te kijken naar hoe ze het dagelijks leven van de mens buitenshuis kunnen beïnvloeden. Uit de hoofdvraag “Wat voor mogelijkheden bieden drones op het moment om het dagelijks leven van de mens buitenshuis te beïnvloeden?” heb ik de deelvragen op de volgende pagina opgesteld.
4
Wat is de ontwikkeling van drones aan de hand van de geschiedenis?
Wat zijn de alternatieven voor drones?
Wat zijn de toekomstverwachtingen van drones?
Relevantie voor CMD CMD heeft onder andere veel te maken met de nieuwste gadgets die op de markt komen en drones zijn daar sinds kort ook een onderdeel van. Denk hierbij aan het maken van mooie video opnames vanuit de lucht. Tevens worden veel apps gemaakt om het dagelijks leven van de mens te beïnvloeden, en drones doen hetzelfde. Ook zorgen bijvoorbeeld internet drones er voor dat er ook in afgelegen gebieden internet beschikbaar is. Internet speelt een hele grote rol binnen het CMD vakgebied en dit beïnvloedt tevens het dagelijks leven van de mens. Bronnen Omdat er wekelijks nieuwe toepassingen op de markt komen waar drones voor gebruikt worden is het lastig om d.m.v. boeken, hier informatie over te vinden. Het is een hele recente ontwikkeling die nog steeds in volle gang is en daarom is vrijwel alles op het internet te vinden over drones. Als eerst ben ik daarom op nieuws sites gaan zoeken naar nieuwtjes over de drone. Zodra ik een nieuwtje vond over de drone, ben ik hier alles over te weten gekomen door op het web over dit nieuwtje te surfen. De geschiktheid van de bronnen was te zien aan het soort website waar de informatie op te vinden was. Blogs en forums zijn bijvoorbeeld onbetrouwbare bronnen, maar nieuwssites daarentegen als bijvoorbeld NU.nl zijn zeer betrouwbaar. Ik heb vooral gekeken naar de betrouwbaarheid van de site zelf en zo heb ik dus mijn bronnen beoordeeld. Hieronder een overzicht van de gebruikte onderdelen uit de bronnen voor in mijn essay. Via de website historien.nl ben ik te weten gekomen dat drones geen typische uitvinding uit de 21e eeuw zijn, maar dat ze al sinds de Eerste Wereldoorlog worden gebruikt. En dat vanaf dat punt de drones voor vrijwel alle oorlogen is/wordt gebruikt. Op de website robots.nu wordt een voorbeeld genoemd wat gaat over een drone die gebruikt wordt bij het bezorgen van eten in een restaurant in Singapore. De eigenaar van het
5
keten is met de drones gaan werken omdat er te weinig arbeid beschikbaar is. Tevens is er op deze website te lezen dat Google bezig is met haar “Project-x drone”. Dit is een drone die pakketjes moet gaan bezorgen. Boerderij.nl, een website gericht op de landbouw sector, meldt dat er inmiddels een aantal boeren zijn die gebruik maken van de landbouwdrone. Deze drone bevat verschillende sensoren die allerlei informatie over het gewas verzamelen. Zo kunnen boeren veel efficiënter te werk gaan. Op nu.nl is een artikel te lezen waarin staat dat Facebook drones op zonne-energie in de lucht wil sturen om zo de hele wereld, d.m.v. lasers op de drones, van internet wilt voorzien. Ook is er op deze website een alternatief voor de drone te lezen, de zelfrijdende auto van Google. Deze auto moet er voor gaan zorgen dat er veel minder ongelukken gaan plaatsvinden. Op de website volkskrant is te lezen hoe een student aan de TU in Delf de Ambulance-drone heeft ontwikkeld. Deze drone zorgt ervoor dat, wanneer iemand bijvoorbeeld een hartaanval krijgt, hij eerder ter plekke is dan een ambulance en er zo met instructies van een arts voor zorgt dat degene met een hartaanval wordt gered. Keuzes Ik heb bij het bedenken van een hoofdvraag er voor gekozen om hem niet heel erg af te bakenen, aangezien de drones pas net in volle ontwikkeling zijn en er nog niet veel over te vinden is. Zodra ik mijn hoofdvraag te veel afbaken wordt het lastig om aan voldoende informatie te komen voor mijn essay en verslag. Ik heb er voor gekozen om een essay te schrijven, omdat ik hier voor mijn gevoel mijn verhaal beter in kwijt kan. Bij een presentatie vind ik het lastig om mijn verhaal duidelijk naar voren te brengen en vandaar dat ik heb gekozen voor een essay. Tevens heb ik tijdens de onderzoeksfase er voor gekozen om breder te kijken dan alleen de drone. Zoals al eerder vermeld heb ben ik zeer geïnteresseerd in technologie en
6
vandaar dat ik ook heb gekeken naar de soortgelijke gadgets als de drone. Reflectieverslag Ik ben er als CMD-er achter gekomen dat wanneer er een gadget populair is, dat er enorm veel bedrijven zijn die proberen om er iets mee te doen. En dan vooral de hele bekende bedrijven in de technologische wereld als Google en Facebook. Ook ben ik er achter gekomen dat de mogelijkheden van de drone oneindig zijn en dat ze ons dagelijks leven in de toekomst enorm gaan beïnvloeden. Elk voorbeeld wat ik verderop in dit verslag noem heeft te maken met het vergemakkelijken van ons leven. Tijdens het kiezen van het onderwerp drones besefte ik niet dat wanneer je een recente ontwikkeling kiest dat er natuurlijk geen boeken over te vinden zijn. En in boeken vind je vaak wel betrouwbare informatie. Op internet moet je goed filteren wat wel betrouwbaar is en wat niet. Ik ben zeer tevreden over de voorbeelden die ik heb gevonden van wat er op dit moment met de drone wordt gedaan en wat de toekomstmogelijkheden zijn. Ook vind ik dat ik de ontwikkeling, vanaf het moment waar de drone voor is gemaakt tot aan waar de drone nu voor wordt gebruikt, goed heb uitgelegd. Een minpunt van mijn onderzoek vind ik dat al mijn bronnen uit websites bestaan. Ik had graag een aantal boeken als bron gebruikt voor mijn onderzoek. Link naar mijn essay: http://cmddreamdiscoverdo.hu.nl/?p=5704
7
ONDERZOEK
Deelvraag 1: Wat is de ontwikkeling van drones aan de hand van de geschiedenis? Ontstaan Drones zijn geen typische uitvinding uit de 21e eeuw. Ze bestaan namelijk al sinds de Eerste Wereldoorlog. Tijdens deze oorlog vonden er veel gevechten plaats boven het Europese luchtruim. Tien jaar voor de eerste wereldoorlog, in 1908 maakten de gebroeders Wright de eerste gemotoriseerde vlucht in de geschiedenis. Toen daarna de Eerste Wereldoorlog uitbrak, ontwikkelde de militaire luchtvaart zich erg snel. Zo snel dat aan het eind van deze oorlog er door technici een nieuw type vliegtuig was gemaakt: de drone. De VS verklaarde in 1917 de oorlog aan Duitsland. Tijdens deze oorlog ontwikkelde de VS onder leiding van vliegpionier Orville Wright en ingenieur Charles F. Kettering deze allereerste drone. Deze drone was gemaakt van hout en kon 120 kilometer ver vliegen. Hij woog 270 kilo en de bom die het bij zich droeg woog rond de 135 kilo. In de drone bevond zich een moter van Ford. De VS heeft deze drone nooit gebruikt voor de doeleinden waarvoor het was ontwikkeld, want voordat hij helemaal klaar was, was de oorlog al beëindigd. Oorlog In de Tweede Wereldoorlog waren het weer de Amerikanen die een nieuw drone programma ontwikkelden. Ze wilden een Duitse lanceerbasis voor raketten, gevestigd in Calais, bombarderen. De drones konden nog niet zelfstandig opstijgen, dus er waren piloten die de drones lieten opstijgen en zich vervolgens vanaf een bepaalde hoogte uit het vliegtuig lieten vallen met parachutes. Deze operaties waren erg gevaarlijk en zorgden niet vaak voor succes. Van vroeger tot nu Door de technologische ontwikkelingen op het gebied van computers en satallieten werden de drones na de Tweede Wereldoorlog een stuk effectiever. Rond de jaren 70
8
werden ze voor het eerst voor andere doeleinden dan alleen bommenwerpers gebruikt. Tijdens de Vietnamoorlog gebruikten de Amerikanen drones om te spioneren en om zicht op luchtdoelen te krijgen. Volgens de luchtmacht van de VS vlogen er toen zo’n drieduizend drones boven Vietnam. Vanaf het moment dat de terroristische aanslagen van 11 september 2001 plaatsvonden is het gebruik van drones sterk toegenomen, bijvoorbeeld om terroristische doelen in Irak en Afghanistan te bombarderen. Amerika hecht een enorm belang aan drones. Dit is te zien aan het bedrag dat ze investeren in de onbemande vliegtuigen. Dat bedrag was in 2013 bijna 5 miljard dollar. Ondanks de vele maatschappelijke protesten over het feit dat er erg veel burgers uit bijvoorbeeld Pakistan, Jemen en Somalië om het leven komen tijdens bombardementen d.m.v. drones blijft Amerika doorgaan met het gebruik hiervan.
Infinium serve Naast de militaire doeleinden waarvoor drones zijn gemaakt, zijn er tegenwoordig ook andere doeleinden waarvoor ze gemaakt worden. Hieronder volgen een aantal voorbeelden waarvoor drones tegenwoordig ook gebruikt worden: In Singapore is er een keten van vijf restaurants wat gebruik maakt van drones bij de bezorging van het eten. In plaats van een ober, wordt er een drone ingezet die het eten bij de gasten brengt. De drones met de naam Infinium-Serve zijn de eerste die hiervoor op commerciëel gebied worden ingezet. Men is hier gebruik gaan maken van de autonome vliegende ober, omdat er in Singapore te weinig arbeid beschikbaar is. Daarom zocht de eigenaar van het restaurantketen naar een oplossing hiervoor. De eigenaar verwacht dat er een hogere klanttevredenheid ontstaat doordat de menselijke obers die aanwezig zijn zich kunnen richten op taken als interactie met de klanten en persoonlijke aandacht. In plaats van dat ze alleen met glazen en borden in de weer zijn.
9
Landbouw In Nederland maken boeren sinds enkele jaren gebruik van drones. Ze laten de drones dicht boven het gewas vliegen, zodat ze de ontwikkelingen van hun gewas op een snelle manier kunnen volgen. Geavanceerde sensoren die op de drones zitten kunnen direct de stikstof- en watergehaltes van een gewas in kaart brengen. De teler kan zo tijdens het groeiseizoen op elk moment informatie opdoen over de teelt. Wanneer de informatie van de drones wordt gekoppeld aan de gewasdata die zijn verkregen met sensoren op de trekker, veldspuit of op de kunstmeststrooier, krijgt de teler een heel helder beeld van de gewastoestand. Door dit heldere beeld kunnen bepaalde dingen als bijvoorbeeld de bemesting en gewasbescherming nog efficiënter worden afgestemd op de behoefte van het gewas. naast deze toepassing in de landbouw zijn er nog een aantal waarvoor drones gebruikt kunnen worden. Hierbij kunt u denken aan de controle op handhaving van de mestwet of het naleven van spuitvrije zones van gewas.
Ambulance drone Een student aan de TU in delft heeft voor zijn afstudeerproject een ambulance drone ontwikkelt. De drone bevat een kist met allerlei essentiele medische apparatuur om eerste hulp mee te verlenen. Wanneer iemand 112 belt, kan de drone via gps zelfstandig naar de locatie van degene die heeft gebeld vliegen. Vervolgens aangekomen op locatie, is het mogelijk dat een arts via video- en audioverbinding in de drone, aanwezigen uitlegt hoe bijvoorbeeld een defibrillator gebruikt moet worden als een slachtoffer een hartstilstand heeft. De kans van overleven na een hartstilstand stijgt met deze drone van acht procent naar 80 procent, zegt Mormont, de maker van de drone. Het is erg belangrijk dat de juiste medische zorg al in de eerste minuten na een incident geleverd wordt. Er kunnen veel dodelijke slachtoffers worden voorkomen en herstellen wordt makkelijker. Er sterven in Europa ieder jaar bijna een miljoen mensen aan een hartstilstand. De ambulance-drone is dan ook vooral van nut bij hartfalen, verdrinkingen, trauma’s en ademhalingsproblemen. De drone kan ongeveer vier kilo aan apparatuur bij zich dragen. Mormont, de maker van
10
de drone, hoopt dat de drone binnen een paar jaar in gebruik wordt genomen. Een van de grootste obstakels is dat drones in Nederland wettelijk nog niett zijn toegestaan. Interesse Volgens Momont is de ambulane-drone vooral van nut bij hartfalen, verdrinkingen, trauma’s en ademhalingsproblemen’. De drone kan zo’n vier kilo aan medische apparatuur vervoeren. Volgens Momont hebben meerdere partijen vanuit de medische wereld interesse getoond in het product, waarvan hij tot dusverre één prototype heeft ontwikkeld. Hij hoopt dat de ambulancedrone binnen een paar jaar in gebruik is genomen. Een obstakel hierbij is dat drones in Nederland wettelijk nog niet zijn toegestaan.
11
ONDERZOEK
Deelvraag 2: Wat zijn de alternatieven voor drones? Zelfrijdende auto Een zelfrijdende auto is een auto die autonoom is. Zodra een auto een functie overneemt van de bestuurder, wordt de auto autonomer. Nieuwe auto’s worden steeds autonomer, waardoor de bestuurder dus steeds minder hoeft te doen. Denk hierbij aan cruise control, de systemen in auto’s die er voor zorgen dat de auto zichzelf parkeert of auto’s die helpen met remmen. En nu is Google zelfs bezig met het ontwikkelen van een helemaal autonome auto. Dit is een soortgelijk systeem als de drone. Deze zou dan wel bemand zijn, maar de techniek (het niet intern hoeven besturen van een voertuig) komt op hetzelfde neer. Google maakt tot nog toe zelfrijdende auto’s van bestaande modellen, maar hebben onlangs ook hun eigen prototype laten zien. Het plan is er om in eerste instantie zo’n honderd stuks van het prototype te ontwikkelen. Deze zelfrijdende auto heeft plaats voor twee personen en hun bezittingen, en heeft geen stuur en gas- en rempedalen. De auto bevat alleen een start- en uitknop en een scherm met daarin o.a. de route. Er zijn geen achteruit- en zijspiegiels, dashbord kastje en radio. De auto’s zijn elektrisch en zijn gemaakt van standaard auto-onderdelen. De maximum snelheid van de auto’s is 40 kilometer per uur en ze worden de komende jaren in Californië op de weg uitgeprobeerd en getest. Volgens Google is het prototype vooral met veiligheid in gedachten gemaakt. Ze hebben bijvoorbeeld sensoren die dode hoeken schrappen en kunnen ze objecten zien aankomen die nog meer dan 150 meter afstand hebben. Volgens Google is de zelfrijdende auto rond 2020 op de markt voor de consument beschikbaar. Google wilt er met deze zelfrijdende auto er voor zorgen dat het aantal auto-ongelukken met 90 procent daalt. Zelfs als deze doelstelling voor een gedeelte behaald wordt, is het een vooruitgang op het gebied van veiligheid. Veiligheid is niet de enige reden waarom Google de auto ontwikkelt. Bovenop de auto is een laser geplaatst, waarmee het bedrijf de wereld in kaart kan brengen, tot op de centim-
12
eter nauwkeurig. Al deze geografische informatie verzamelt Google, net als dat het hele internet leest en scant. Het steeds autonomer maken van auto’s is typerend voor autofabrikanten. Al sinds de invoering van de autogordel zijn ze continu bezig met het veiliger maken van hun auto’s. De volgende stap is het toevoegen van autonome functies, tot het moment dat de auto volledig autonoom is. Het is nog wel verplicht dat er iemand in zit met een geldig rijbewijs. Wanneer er namelijk hevige neerslag of wegwerkzaamheden zijn, dan neemt de inzittende, die de situatie hopelijk wel aankan, het over. Om nog even terug te komen op het feit dat Google de auto-ongelukken met 90 procent wilt laten afnemen, heeft Google ondervonden dat tussen de 80 en 90 procent van deze ongelukken wordt veroorzaakt door menselijke fouten. Dus om ongelukken echt te laten afnemen, is er een voertuig nodig die niet door mensen wordt bestuurd, een zelfrijdende auto. Tot nog toe gaat het erg goed met het ontwikkelen van de auto door Google. De zelfrijdende auto’s hebben al meer dan een miljoen kilometer afgelegd, wat meer is dan alle concurrenten bij elkaar. Maar hoe komt het dat Google het zo goed doet ten opzichte van hun concurrenten? Het belangrijkste voordeel is, dat Google geen autofabrikant is maar een technologiebedrijf, Sebastian Thrun, hoofd van het auto-project, zegt dat zij de snelle ontwikkeling ten opzichte van hun concurrenten te danken hebben aan het inzicht dat een zelfrijdende auto een softwareprobleem is. Robots Europa heeft een project opgestart met de naam GiraffPlus waarbij robots worden ingezet om ouderen langer thuis te laten wonen. Er wordt bij 15 mensen getest, en aandachtspunt hierbij is vooral de interactie tussen de mensen en de robot en de effectiviteit van de robot. De robot is op afstand bestuurbaar en via een soort skype geïntegreerd in de robot kunnen verzorgers en/of familie een bezoek brengen terwijl ze zich in hun eigen woning bevinden.
13
ONDERZOEK
Deelvraag 3: Wat zijn de toekomstverwachtingen van drones op het gebied van verbeteringen van het dagelijks leven buitenshuis? “De project X drone” Google heeft onlangs zijn bezorg robot gepresenteerd: “de project X drone”. Deze drone is er voor gemaakt om pakketjes te bezorgen. Wel zijn er een paar eisen waar de pakketjes aan moeten voldoen om bezorgd te worden door deze drone. Het pakketje moet licht zijn, anders kan hiet niet gedragen worden. Het pakketje moet kostbaar zijn, anders zijn de bezorgkosten in verhouding te hoog. Het moet een spoedeisende bestelling zijn, anders kan men net zo goed wachten op het pakketje door het middels een andere bezorgmethode te laten bezorgen, wat tevens goedkoper is. Binnen deze eisen vallen maar een aantal producten. Denk hierbij aan dure electronica, medicijnen en schaarse onderdelen. Tevens moet de wetgeving wereldwijd worden aangepast, want momenteel zou dit nog niet mogen. Google denkt dat het nog jaren zal duren voordat we deze drones zouden zien rondvliegen.
Het Amerikaanse bedrijf Matternet wilt graag gebruik gaan maken van deze techniek om pakketjes te bezorgen d.m.v. drones. Vooral voor ontwikkelinslanden, afgelegen en moeilijk begaanbare gebieden vinden zij dit interessant. Dit is goedkoper en sneller dan het aanleggen van wegen en het laten rondrijden van vrachtwagens. Voor ontwikkelinslanden is het erg effectief, medicijnen kunnen sneller ter plekke komen in noodsituaties en bij rampen kan men snel voorzien worden van eten en drinken. Het grote voordeel van deze benadering is dat er op korte termijn niet veel geld geïnvesteerd hoeft te worden in de infrastructuur. De andere kant van pakketjes bezorgen met drones is het gebrek aan controle. Grenzen kunnen makkelijk overschreden worden en pakketjes kunnen zaken als drugs en wapens bevatten.
14
Facebook drones Facebook is van plan om drones op zonne-ergie van lasers te gaan voorzien om wereldwijd internet beschikbaar te maken. Dat laat Mark Zuckerberg, de eigenaar van Facebook weten. Volgens Zuckerberg gaan de drones werken op basis van zonne-energie, die dichtbevolkte gebieden gaan voorzien van internet. Door middel van laserstralen zouden de internetsignalen worden uitgezonden. Naast drones wilt Facebook ook sattelieten inzetten, om erg afgelegen plekken internet te bieden. Hierover is verder weinig bekend gemaakt. De drones moeten op ongeveer twintig kilometer hoogte vliegen, wat ruim boven het luchtruim is. En waar ze geen last hebben van weersomstandigheden als regen en/of wind. Doordat er gebruik gemaakt wordt van zonne-energie zouden ze maandenlang kunnen rondvliegen. Voor de verdere ontwikkeling van de drones heeft Facebook een aantal mensen in dienst van het bedrijf Ascenta. Dit bedrijf heeft een drone ontwikkeld die het langste in de lucht bleef m.b.v. zonne-energie. Dit project valt onder het ‘internet’-project, waaraan Facebook samen werkt met een aantal grote andere techbedrijven om er voor te zorgen dat ruim 66% van de wereldbevolking toegang krijgt tot het internet. Dit project lijkt erg op het Loon project van Google, waarbij Google wifi-balonnen gebruikt om internet te brengen naar landelijke en afgelegen plekken.
15
CONCLUSIE
Hoofdvraag: “Wat voor mogelijkheden bieden drones op het moment om het dagelijks leven van de mens buitenshuis te beïnvloeden?” Vanaf het moment dat drones zijn bedacht, is men bezig geweest met het doorontwikkelen van drones. Uiteindelijk leveren al deze ontwikkelingen ons enorme tijdswinst op en beïnvloeden ze dus het dagelijks leven van de mens. Het restaurant keten in Singapore gaat enorme tijdswinst boeken door de obers die worden vervangen door drones. Naast de tijdswinst zal het keten ook wat loonkosten besparen. Wel zijn drones als obers een stuk onpersoonlijker. In de agrarische sector beïnvloedt de drone het dagelijks leven van de boer doordat hij/zij zelf het land niet meer op hoeft om op verschillende plekken van zijn/haar land het gewas te controleren. De drone brengt, zodra ze boven het gewas vliegt, direct de stikstof en watergehaltes in kaart. Naast de agrarische sector heb je ook de ambulance drone voor de medische sector. Deze drone gaat in de toekomst misschien levens redden. Ook zouden de drones van Google en Amazon ons dagelijks leven kunnen veranderen doordat pakketjes erg snel bezorgd kunnen worden. Nu moet een auto de pakketjes bezorgen, terwijl een drone dit veel sneller zou kunnen doen. De Facebook drones, die nog in volle ontwikkeling zijn gaan ons dagelijks leven ook enorm veranderen. Het internet waar je momenteel voor moet betalen, en wat je niet overal in de wereld hebt, wordt in de toekomst wellicht gratis en gaat er voor zorgen dat je geen problemen hebt met bereik. Kortom, de drone beïnvloedt het dagelijks leven van de mens momenteel binnen een aantal sectoren, en met de plannen die er zijn gaat de drone ons toekomstige dagelijks leven nog meer beïnvloeden.
16
BRONNEN
Website DOKMETZIS, D. Hoe Google met de zelfrijdende auto de hele wereld tot in detail in kaart aan het brengen is In-text: (Dokmetzis, 2014) Bibliography: Dokmetzis, D. (2014). Hoe Google met de zelfrijdende auto de hele wereld tot in detail in kaart aan het brengen is. [online] De Correspondent. Available at: https:// decorrespondent.nl/1659/Hoe-Google-met-de-zelfrijdende-auto-de-hele-wereld-tot-in-detail-in-kaart-aan-het-brengen-is/80788323-dc087fde [Accessed 9 Dec. 2015]. Website EDERVEEN, T. Pakketbezorging door robot drones, een andere kijk In-text: (Ederveen, 2013) Bibliography: Ederveen, T. (2013). Pakketbezorging door robot drones, een andere kijk. [online] Robots.nu. Available at: http://www.robots.nu/pakketbezorging-door-robot-drones/ [Accessed 9 Dec. 2015]. Website EDERVEEN, T. Robotzorg voor ouderen in Europa In-text: (Ederveen, 2014) Bibliography: Ederveen, T. (2014). Robotzorg voor ouderen in Europa. [online] Robots.nu. Available at: http://www.robots.nu/robotzorg-voor-ouderen-in-europa/ [Accessed 9 Dec. 2015]. WebsiteBoerderij.nl - Drones nemen een hoge vlucht in de landbouw HEKKERT, G.
17
Boerderij.nl - Drones nemen een hoge vlucht in de landbouw In-text: (Hekkert, 2013) Bibliography: Hekkert, G. (2013). Boerderij.nl - Drones nemen een hoge vlucht in de landbouw. [online] Boerderij.nl. Available at: http://www.boerderij.nl/Home/Blogs/2013/9/ Drones-nemen-een-hoge-vlucht-in-de-landbouw-1349578W/ [Accessed 9 Dec. 2015].
Website De drone: een honderd jaar oud fenomeen - Historiën PERANGKUAN, D. De drone: een honderd jaar oud fenomeen - Historiën In-text: (Perangkuan, 2014) Bibliography: Perangkuan, D. (2014). De drone: een honderd jaar oud fenomeen - Historiën. [online] Historiën. Available at: http://www.historien.nl/de-drone-een-honderd-jaaroud-fenomeen/ [Accessed 9 Dec. 2015]. Website POELVOORDE, R. Drones bezorgen je eten in Singapore In-text: (Poelvoorde, 2014) Bibliography: Poelvoorde, R. (2014). Drones bezorgen je eten in Singapore. [online] Robots.nu. Available at: http://www.robots.nu/drones-bezorgen-je-eten-in-singapore/ [Accessed 9 Dec. 2015]. Website POELVOORDE, R. Google toont bezorg robot; project X drone In-text: (Poelvoorde, 2014) Bibliography: Poelvoorde, R. (2014). Google toont bezorg robot; project X drone. [online] Robots.nu. Available at: http://www.robots.nu/google-toont-bezorg-robot-project-x-drone/ [Accessed 9 Dec. 2015].
18
Website Google toont zelfrijdende auto zonder stuur POORT, F. Google toont zelfrijdende auto zonder stuur In-text: (Poort, 2015) Bibliography: Poort, F. (2015). Google toont zelfrijdende auto zonder stuur. [online] NU. Available at: http://www.nu.nl/tech/3787561/google-toont-zelfrijdende-auto-zonder-stuur-. html [Accessed 9 Dec. 2015].
19
