Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Seizoen 2012/2013
Inhoudsopgave
Terugblik op seizoen 2012/2013
Terugblik op seizoen 2012/2013 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3
Het teeltseizoen 2012/2013 is eind juni in wisselende stemming afgesloten. Als we het seizoen in drie woorden samen zouden moeten vatten dan vormen ‘weersomstandigheden’, ‘liquiditeit’ en ’arbeid’ de beste weergave over het afgelopen jaar.
Seizoen 2012/2013 in cijfers ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4 Verwachtingen najaar 2013 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7 Van Oers Agro op bezoek bij... ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 8
De periode van vorst welke gevolgd werd door regen hebben de maanden februari en maart negatief beïnvloed. De markt bleef afwachtend, de handel kwam langzaam op gang. De gemiste omzet over die maanden is niet meer ingelopen in het vervolg van het voorjaar.
Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert
De gevolgen zijn met name zichtbaar bij bedrijven die de laatste jaren hard zijn gegroeid en bij de financieel minder sterke ondernemingen. De resultaten lopen terug, de geldstromen vertragen, wat gevolgen heeft voor de beschikbaarheid van werkkapitaal.
Het betaalgedrag van de sector blijft opmerkelijk, in geen andere agrarische tak zien we facturen zo lang openstaan dan in de boomkwekerij. Het gemiddelde debiteurensaldo ligt 17% hoger dan aan het einde van seizoen 2011/2012. De vraag of de sector gebaat is bij dit betaalgedrag wordt echter zelden gesteld. De beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel heeft ook in het voorbije seizoen tot hoofdbrekens geleid bij ondernemers. We zien bij een groot aantal ondernemers flexibele (dure) arbeidsoplossingen en een hoog verloop. Kennelijk zijn de juiste mensen niet beschikbaar, een direct gevolg van de huidige wet- en regelgeving.
Postbus 88 4880 AB Zundert T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E:
[email protected] www.vanoers-agro.nl 2
3
Seizoen 2012/2013 in cijfers
Kleine bedrijven, met een oppervlakte tot 10 hectare, laten de laagste omzetkrimp zien (-7%). Veelal doordat deze bedrijven een breed sortiment kweken en vaak kleinere partijen kunnen leveren.
In het najaar zagen we een stijging van de arbeidskosten bij de kleinere boomkwekerijbedrijven. Vooral kleinere bedrijven rooien veel vooruit om daarmee snel in te kunnen springen op de vraag.
De omzetverhouding najaar-voorjaar ligt in seizoen 2012/2013 op 35%-65% en is vergelijkbaar met de voorbije jaren.
Uiteindelijk zien we de omzet over het voorbije seizoen gemiddeld met zo’n 9% teruglopen ten opzichte van seizoen 2011/2012.
In het voorjaar zijn de arbeidskosten bij de kleinere bedrijven fors teruggelopen. Als oorzaken hiervan zijn te benoemen dat er al veel werkzaamheden in het najaar verricht waren en dat door de winterse omstandigheden het personeel pas later is ingeschakeld.
Omzetontwikkeling bos- en haagplantsoen
Arbeidskosten per hectare
In het najaar 2012 concludeerden we dat er een afwachtende houding was ontstaan in de handel. Er was weliswaar veel verkocht, echter werd er slechts weinig afgeroepen. Als gevolg van de weersomstandigheden kwam de afzet in het voorjaar 2013 erg laat op gang. Een deel van de planten is niet meer afgeroepen en vernietigd.
35000
2010/2011
14000
2010/2011
30000
2011/2012
12000
2011/2012
25000
2012/2013
10000
2012/2013
20000
8000
2010/2011
2011/20126000
15000
2012/2013
10000
4000
5000 0
4
Ook bij grotere bedrijven zien we de arbeidskosten teruglopen. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van loonwerkers die plantwerkzaamheden verzorgen. Daarnaast zijn er in verhouding veel planten vernietigd.
2000
0 - 10 ha
10 - 20 ha
> 20 ha
0
0 - 10 ha
10 - 20 ha
> 20 ha
5
Verwachtingen najaar 2013
Onder de kritische opbrengstprijs verstaan we de opbrengst per hectare die een bedrijf minimaal moet ontvangen om aan alle uitgaven, verplichtingen en privé-onttrekkingen te kunnen voldoen.
Ondernemers slagen erin de kritische opbrengstprijs te verlagen, om zo de negatieve omzetontwikkeling op te vangen. De hand wordt op de knip gehouden, investeringen worden uitgesteld, er wordt niet extra afgelost en privé wordt bezuinigd. Dit heeft een daling van de kritische opbrengstprijs van ongeveer 5% tot gevolg.
Kritische opbrengstprijs per hectare
2010/2011 2011/2012
35000
2010/2011
30000
2011/2012
25000
2012/2013
De verwachtingen voor het najaar 2013 zijn dat de handel terughoudend blijft in het vastleggen van grote partijen. Dit geldt zowel voor contractteelt als voor planten die op voorhand worden ingekocht. Handelaren zijn minder bereid en minder in staat om het prijsrisico te dragen. Voorheen leidde dit tot een bodem in de markt, waarbij er zekerheid was voor kweker en handelaar. Een goede relatie en goed contact met de afnemers wordt steeds belangrijker, naast de prijs-kwaliteitverhouding speelt ook de gunfactor een rol.
We zien de ontwikkeling dat veel bedrijven zelf hun Nederlandse personeel opleiden. Jonge schoolverlaters worden opgeleid op het boomkwekerijbedrijf.
De liquiditeit blijft ook in het najaar een punt van aandacht. De sector lijkt zich niet veel aan te trekken van de wettelijke betalingstermijn. Het advies is dan ook om hier aandacht aan te blijven schenken.
Er moet aandacht zijn en blijven voor de huisvesting van deze seizoenkrachten. Huisvesting in caravans zien we nog maar zelden, ondernemers geven de voorkeur hun personeel te huisvesten in nette woonunits, woonruimte in de schuur of woonhuizen. Het is van belang dat ze hierin worden gefaciliteerd door lokale overheden.
Vanaf 1 januari 2014 gaan de grenzen open voor met name Roemeense arbeidskrachten. Deze hebben in het verleden vaak al bij boomkwekers gewerkt en zijn gewilde werknemers. De kwekers zijn vaak contact blijven houden met hun voormalig personeel, de verwachting is dat veel van hen zullen terugkeren.
20000 15000
2012/2013 10000 5000 0
6
0 - 10 ha
10 - 20 ha
> 20 ha
7
Van Oers Agro op bezoek bij Antens Domen B.V.
Hoe kijkt een familiebedrijf met als specialisatie uitgangsmateriaal van bos- en haagplanten op dit moment tegen de sector aan? Van Oers Agro vroeg het aan Bart Antens van Antens Domen B.V.
Hoe is jullie bedrijf ontstaan? “Mijn vader is begonnen als contractkweker, wat begin jaren 80 uitgroeide naar een beginnende onderneming. Er werden destijds veel bos en haagplanten geteeld. Van de zaailingen werden ook wel zetstammen gerooid, dit assortiment is later uitgebreid. Tot achter in de jaren ’90 teelden we bos- en haagplantsoen daarna zijn we ons gaan specialiseren in de meerdere soorten zaailingen, en later ook spillen en zetstammen op hoogte. Nu bestaat het bedrijf uit zo’n 30 hectare verdeeld over 15 hectare zaailingen en 15 hectare planten”.
8
Waaruit bestaat jullie sortiment ? “Wij telen een uitgebreid sortiment aan zaailingen bestaande uit zo’n 130 soorten, daar zijn we in de markt vrij uniek in. Enkele voorbeelden hiervan zijn: Acer griseum en Styrax japonicus. De zaailingen zijn breedwerpig gezaaid, dit om een gelijk gewas te realiseren.Daarnaast hebben wij een uitgebreid sortiment aan verplante gewassen bestaande uit zo’n 50 soorten. Daaronder valt ook een naaldhout assortiment wat veelal gebruikt word als kerstbomen plantgoed. Belangrijke punten voor Antens Domen zijn: Kwaliteit, Uniformiteit, en zeker ook klantgericht werken”. Wat heeft seizoen 2012-2013 gebracht? Waar liggen de verschillen in vergelijking met het seizoen 2011-2012? “Afgelopen seizoen hebben we in vergelijking met het voorgaand seizoen veel plantmateriaal geleverd, doordat we extra hebben gezaaid.
9
Antens Domen Van zaad naar zaailing, naar meerjarig gewas
De zomer van 2012 is koud geweest met daarbij een warm voorjaar. Die combinatie heeft voor nadelige effecten gezorgd bij de zaailingen. Doordat we er in die periode kort op hebben gezeten hebben we de schade beperkt kunnen houden. In het najaar 2011 zijn de weersomstandigheden gunstig geweest voor de groei van het plantmateriaal, terwijl het najaar van 2012 zeer wisselvallig is geweest waardoor vele plantsoorten niet de groei bereikten ten opzichte van het najaar 2011. De vraag naar boomkwekerijproducten is op dit moment beter dan in voorgaande jaren. Wij zijn daarbij wel voorzichtig en letten goed op met de afspraken die we maken.
seizoen. Dit hebben we gedaan om het arbeidsproces te optimaliseren en gedurende het gehele jaar geldstroom te genereren.”
Het jaar 2012 is moeilijk geweest met zaaien. De zaad-oogst van diverse soorten viel erg tegen en ook de kwaliteit van de zaden liet te wensen over. Afgelopen boekjaar hebben we meer kerstbomen plantgoed opgezet en uit-gezaaid in vergelijking met het voorgaande
Daarnaast bezoeken we in de zomerperiode enkele klanten om daar even een praatje mee te maken, interesse te tonen en daar waar nodig is met de klanten mee te denken in het teeltproces.
Waar zijn jullie momenteel druk mee? “Momenteel zijn we met name bezig met het onderhouden van de percelen en gewassen. Dat houdt in het wieden, bijmesten, spuiten en beregenen van de te velde staande gewassen. Ook onderhouden we het machinepark en zijn we bezig met een nieuw voorraadprogramma dat aansluiting biedt met de NAK-lijsten.
Wat kan er beter in de sector?
Hoe zien jullie de toekomst?
“De betalingstermijnen blijven oplopen, dit is een zorgelijke ontwikkeling in de markt. Mogelijk dat de betalingstermijn van 30 dagen hier enigszins verandering in kan brengen. Voorheen was dit namelijk 45 dagen. Al met al denk ik dat er nog heel wat zaken moeten veranderen wil hier verandering in komen.
“We gaan nu steeds meer de kant op met het maken van vaste afspraken met klanten over de afname zaailingen en verplante gewassen. Dit zorgt voor financiële zekerheid.
Wat een verbeterpunt is in de sector is het duurzaam telen op het gebied van spuiten, dit zorgt voor een positieve bijdrage op het gebied van milieu. Wij spuiten al enige tijd met duurzame middelen. Belangrijk hierin is ook de spuitapparatuur. Wat de sector sterk maakt is de gemoedelijke sfeer die er heerst. Het is prettig samenwerken met de collega’s. Het vertrouwen in de sector is groot.”
We blijven werken aan de kwaliteit van de boomkwekerijproducten. We streven altijd naar het optimaliseren van het arbeidsproces. Samen met onze klanten maken we een specifiek product dat het beste past in hun vervolgteelt. Advies voor onze klanten bij de aflevering van de gewassen staat bij ons hoog in het vaandel. Niet ieder gewas is immers geschikt om zomaar te rooien en weg te kuilen of te potten in elk willekeurig jaargetijde.”
11 10
Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88 4880 AB Zundert T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E:
[email protected] www.vanoers-agro.nl
