Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 14 1 Toepasselijke IFRS normen 15

BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP

Opbrengsten Hoofdstuk 31 17/03/2011 - BR Inhoudstafel

Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting ______________ 1 Sectie B: Boekhoudregels ________________________________________________________ 14 1

Toepasselijke IFRS normen __________________________________________________ 15 1.1

Referenties ___________________________________________________________________ 15

1.2

Toepassingsgebied _____________________________________________________________ 15

1.2.1 1.2.2 1.2.3

Onderscheid tussen IAS 2 Voorraden, IAS 11 Onderhanden projecten en IAS 18 Opbrengsten ______ 15 Verrichten van diensten _____________________________________________________________ 16 Verkoop van goederen ______________________________________________________________ 16

2

Definities__________________________________________________________________ 17

3

Opnamecriteria_____________________________________________________________ 18 3.1

Identificeren van een transactie __________________________________________________ 18

3.1.1 3.1.2

3.2

Afzonderlijke identificeerbare componenten van één enkele transactie _________________________ 18 Verbonden transacties _______________________________________________________________ 19

Verrichten van diensten_________________________________________________________ 19

3.2.1 Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden _______________________________ 20 3.2.2 Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien _____________________________________________________________________________ 21 3.2.3 De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden_________________________________________________________ 21 3.2.4 De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden ________________________________________________________________________________ 21

3.3

Verkoop van goederen __________________________________________________________ 22

3.3.1 Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden _______________________________ 22 3.3.2 Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien _____________________________________________________________________________ 22 3.3.3 De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden ________________________________________________________________________ 23 3.3.4 De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper ______________________________________________________________________________ 23 3.3.5 De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar _________________________________________________________ 24

4

5

6

Waardering ________________________________________________________________ 25 4.1

Algemeen _____________________________________________________________________ 25

4.2

Overeenkomsten als agent of als opdrachtgever _____________________________________ 25

4.3

Ruil van goederen en diensten ___________________________________________________ 26

Loyaliteitsprogramma’s ______________________________________________________ 27 5.1

Toepassingsgebied _____________________________________________________________ 27

5.2

Definitie ______________________________________________________________________ 27

5.3

Opnamecriteria _______________________________________________________________ 28

5.4

Waardering ___________________________________________________________________ 28

Waarborgen _______________________________________________________________ 29 6.1

Standaard waarborg (geen afzonderlijke component) ________________________________ 29


Opbrengsten Hoofdstuk 31 17/03/2011 - BR

6.2

7

Uitgebreide waarborg (afzonderlijke component) ___________________________________ 29

Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels _________ 30 7.1

Presentatie ___________________________________________________________________ 30

Sectie C: Boekhoudplan en consolidatiepakket _______________________________________ 31 8

Boekhoudplan _____________________________________________________________ 32 8.1

Winst- en verliesrekeningen _____________________________________________________ 32

8.1.1

9

Omzet ___________________________________________________________________________ 32

Consolidatiepakket __________________________________________________________ 34

Sectie D: Boekingen en voorbeelden _______________________________________________ 35 10 Loyaliteitsprogramma’s ______________________________________________________ 36 11 Verdiscontering van een vordering _____________________________________________ 38


Opbrengsten Hoofdstuk 31

Pagina 1 17/03/2011 - BR

Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting



Pagina 2 17/03/2011 - BR

Samenvatting van de waarderingsregels De opbrengsten voortvloeiend uit het verrichten van diensten worden opgenomen in het resultaat naar rato van het stadium van voltooiing van de diensten op de balansdatum. Het stadium van voltooiing wordt bepaald op basis van de reeds verrichte diensten. De opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van goederen van derden worden volledig opgenomen in de omzet. De kosten met betrekking tot de verkochte goederen van derden worden volledig opgenomen in de bedrijfskosten. De opbrengsten uit de verkoop van goederen in het kader van de normale bedrijfsactiviteiten worden gewaardeerd tegen reële waarde van de vergoeding ontvangen of te ontvangen uit hoofde van de verkoop, verminderd met eventuele toegestane kortingen. De opbrengsten worden opgenomen indien de wezenlijke risico’s en voordelen van de eigendom van de goederen overgedragen worden aan de koper, en indien de opbrengsten op betrouwbare wijze geschat kunnen worden.



Pagina 3 17/03/2011 - BR

Didactische samenvatting A.

Overzicht Toepasselijke IFRS Normen -

IAS 18 Opbrengsten. IFRIC 13 Loyaliteitsprogramma's.

Onderscheid tussen IAS 2 Voorraden, IAS 11 Onderhanden projecten en IAS 18 Opbrengsten -

IAS 2 is van toepassing op alle voorraden.

-

IAS 18 dient te worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten, die voortvloeien uit de verkoop van goederen en het leveren van diensten (Bij de verkoop van goederen, slechts erkenning van de opbrengst wanneer de verkoper de wezenlijke risico’s en voordelen van eigendom van de goederen heeft overgedragen aan de koper). IAS 18 behandelt echter geen opbrengsten die voortvloeien uit leaseovereenkomsten (zie IAS 17 Leaseovereenkomsten).

-

IAS 11 dient te worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van onderhanden projecten. Een onderhanden project is een specifiek onderhandelde overeenkomst voor de constructie van een actief of combinatie van activa die qua ontwerp, technologie, functie of uiteindelijk doel of gebruik nauw samenhangen of onderling afhankelijk zijn. Sommige dienstverleningscontracten houden rechtstreeks verband met onderhanden projecten, bijvoorbeeld contracten voor de dienstverlening van projectmanagers en architecten. Opbrengsten die voortvloeien uit dergelijke projecten worden behandeld in overeenstemming met de vereisten van IAS 11 Onderhanden projecten.



Pagina 4 17/03/2011 - BR

Opname van opbrengsten -

Verrichten van diensten:

Het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht kan betrouwbaar worden geschat indien alle volgende voorwaarden zijn vervuld: Verrichten van diensten Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden; en De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden.

De opname van opbrengsten in een periode hangt af van het feit of het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht betrouwbaar kan worden bepaald of niet:

Betrouwbare schatting van het resultaat mogelijk?

Ja

Nee(*)

Winst?

Kosten recupereerbaar?

Ja Opbrengst erkennen volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties.

Nee Het verwachte verlies onmiddellijk erkennen.

Ja Opbrengst erkennen tot het niveau dat de kosten kunnen gerecupereerd worden (geen winst opnemen).

Nee

Geen opbrengst erkennen (opgelopen kosten dienen als kosten opgenomen te worden).

(*) Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. Een betrouwbare schatting van het resultaat wordt verondersteld steeds mogelijk te zijn binnen de NMBS groep.



Pagina 5 17/03/2011 - BR

-

Verkoop van goederen:

Opbrengsten uit de verkoop van goederen moeten worden opgenomen als alle volgende voorwaarden vervuld zijn: Verkoop van goederen Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze worden gewaardeerd; De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper; en De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar.

Waardering Waardering

Opbrengsten

Tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, na aftrek van het bedrag van handelskortingen of hoeveelheidskortingen die door de NMBS groep zijn toegekend.

Informatieverschaffing (in de bijlage van de financiële staten) Voor informatieverschaffing verwijzen we naar de boekhoudhandleiding, titel 9 Consolidatiepakket.



Pagina 6 17/03/2011 - BR

B.

Didactische samenvatting

B.1.

Definitie

Baten zijn tijdens de verslagperiode toegenomen economische voordelen in de vorm van: -

Een instroom van nieuwe activa of de toename van bestaande activa; Dan wel afgenomen passiva;

een en ander resulterend in de toename van het eigen vermogen, zonder de toenames die verband houden met bijdragen van aandeelhouders.

Baten

Opbrengsten

Winsten

Opbrengsten omvatten uitsluitend de bruto-instroom van economische voordelen die de NMBS groep voor eigen rekening heeft ontvangen of te vorderen heeft: -

Bedragen die de NMBS groep namens derden ontvangt, zoals accijnzen en BTW, zijn geen economische voordelen die naar de NMBS groep vloeien en leiden niet tot een toename van het eigen vermogen; Bedragen die namens een lastgever worden geïnd en die niet resulteren in een toename van het eigen vermogen van de NMBS groep worden evenmin als opbrengsten beschouwd. In dit geval handelt de onderneming als agent, en mag enkel de verkoopscommissie als opbrengst erkend worden.

B.2.

Opnamecriteria

B.2.1.

Identificeren van een transactie

De opnamecriteria die in IAS 18 zijn beschreven, worden gewoonlijk toegepast op iedere afzonderlijke transactie. In bepaalde gevallen is het echter noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie of dienen de opnamecriteria op twee of meer transacties samen te worden toegepast, teneinde de economische realiteit weer te geven. -

In bepaalde gevallen is het noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie, teneinde de economische realiteit weer te geven. De transactie waarbij gereserveerde biljetten (voor schoolreizen e.d.) verkocht worden, kan bijvoorbeeld opgedeeld worden in twee componenten. Ten eerste is er de opbrengst die onmiddellijk in resultaat wordt geboekt op het moment van de reservatie van de biljetten (de “reservatiekost”). Een tweede component heeft betrekking op de dienstprestatie, zijnde het moment waarop van het vervoer gebruik wordt gemaakt. Volgens IFRS mag de opbrengst gerelateerd aan deze tweede component slechts erkend worden op de datum van de dienstverlening, zijnde de geldigheidsdatum van het vervoersbewijs.

-

De opnamecriteria worden toegepast op twee of meer transacties samen als ze op zo een manier met elkaar zijn verbonden dat de commerciële gevolgen niet kunnen worden begrepen zonder te refereren aan de reeks transacties als geheel.



Pagina 7 17/03/2011 - BR

De NMBS groep kan bijvoorbeeld goederen verkopen en tegelijkertijd een afzonderlijke overeenkomst afsluiten om de goederen op een latere datum terug te kopen, waardoor het wezenlijke effect van de transactie dus wordt tenietgedaan. In een dergelijk geval worden de twee transacties samen behandeld. B.2.2.

Verrichten van diensten

Het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht kan betrouwbaar worden geschat indien alle volgende voorwaarden zijn vervuld:



Pagina 8 17/03/2011 - BR

Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden.

1

Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden. De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden.

Verrichten van diensten In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over de volgende aangelegenheden:  De afdwingbare rechten van elke partij met betrekking tot de diensten die door de partijen respectievelijk zullen worden geleverd en ontvangen;  De verkoopprijs; en  De betalingsvoorwaarden. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden. Opbrengsten worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. Opbrengsten en kosten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen. Dit proces wordt veelal de toerekening van de kosten aan de opbrengsten (matching) genoemd.

De opbrengsten ten gevolge van een dienstverlening worden geboekt op het moment dat de dienst geleverd wordt. De opbrengst die voortkomt uit de verkoop van treintickets wordt bijvoorbeeld geboekt op het moment van de verkoop, er van uitgaande dat de dienstverlening (= de treinreis) plaats vindt op hetzelfde ogenblik. De NMBS groep hanteert de volgende methode waarmee de voortgang van de verrichte diensten of werkzaamheden op betrouwbare wijze kan worden gewaardeerd:  De tot dusver gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte totale kosten van de transactie. Alleen kosten die de tot dusver verrichte diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de tot dusver gemaakte kosten. Alleen kosten die verrichte of te verrichten diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de geschatte totale kosten van de transactie. Betalingen naar rato van de voortgang van het werk en vooruitbetalingen van cliënten zijn vaak niet representatief voor de mate waarin de diensten zijn verricht. Deze methode wordt gebruikt om de voortgang van werkzaamheden te meten (voor de constructie van sites, stations, enz.). Voor een meer gedetailleerde behandeling verwijzen we naar hoofdstuk 17 Onderhanden projecten van de boekhoudhandleiding. Zij wordt in de praktijk echter weinig gebruikt voor traditionele dienstverlening. Indien de dienstverlening bestaat uit een niet vooraf vaststaand aantal handelingen over een bepaalde periode, worden de opbrengsten om praktische redenen lineair over deze periode opgenomen. Een dergelijk voorbeeld zijn de treinkaarten die gedurende de geldigheidsperiode toelaten onbeperkt te reizen tussen 2 of meer stations (of tariefzones) of op het ganse net (net treinkaarten). Onder IFRS dient de opbrengst van een abonnement lineair gespreid te worden over de geldigheidsperiode van het abonnement. In de praktijk wordt de opbrengst van een treinkaart gespreid over de periode die aanvangt in het midden van de maand vanaf wanneer het abonnement geldig wordt tot het midden van de maand waarin het abonnement vervalt. Indien een specifieke handeling veel belangrijker is dan alle andere handelingen, wordt de opname van opbrengsten uitgesteld tot het moment dat die belangrijke handeling heeft plaatsgevonden.

1

Waarschijnlijkheid > 50%.



Pagina 9 17/03/2011 - BR

De opname van opbrengsten in een bepaalde periode hangt af van het feit of het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht betrouwbaar kan worden bepaald of niet:


Ja

Nee(*)(**)

Winst?





Nee


(*) Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. Een betrouwbare schatting van het resultaat wordt verondersteld steeds mogelijk te zijn binnen de NMBS groep. (**) Indien de onzekerheden die verhinderen dat het resultaat van het project betrouwbaar kan worden bepaald niet langer bestaan, moeten de opbrengsten worden opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing (“percentage of completion”). Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op ingeschat en indien het resultaat positief is, dienen opbrengsten te worden stadium van voltooiing van een transactie. Het betreft de methode van verrichte prestaties (“percentage of completion” method). Volgens deze opgenomen in de verslagperioden waarin de diensten zijn verricht. IAS 11 eveneens dat opbrengsten volgens deze methode worden opgenomen.

betrouwbare wijze kan worden opgenomen naar rato van het winstneming naar rato van de methode worden opbrengsten Onderhanden projecten vereist

Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien dit resultaat negatief is, dient het verwachte verlies onmiddellijk erkend te worden. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, moeten opbrengsten alleen worden opgenomen tot het bedrag van de opgenomen kosten die zijn goed te maken. Indien het resultaat van de transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, wordt er geen winst opgenomen. Indien het resultaat van een transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en het evenmin waarschijnlijk is dat de gemaakte kosten zullen worden goedgemaakt, worden geen opbrengsten opgenomen en worden de gemaakte kosten opgenomen als een kost. Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 3.2 Verrichten van diensten van de boekhoudhandleiding.



Pagina 10 17/03/2011 - BR

B.2.3.

Verkoop van goederen

Opbrengsten uit de verkoop van goederen moeten opgenomen worden als alle volgende voorwaarden vervuld zijn:



Pagina 11 17/03/2011 - BR

Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden.

Het is waarschijnlijk2 dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden.

De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper.

De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar.

2

Waarschijnlijkheid > 50%.

Verkoop van goederen In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over:  De afdwingbare rechten van elke partij;  De verkoopprijs; en  De betalingsvoorwaarden. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden. Soms is dit niet waarschijnlijk tot het moment waarop de vergoeding uit hoofde van de verkoop is ontvangen of een bepaalde onzekerheid is weggenomen (Vb.: De toestemming van een buitenlandse overheidsinstantie).

Opbrengsten en kosten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen (matching). Kosten, met inbegrip van waarborgkosten en andere kosten die optreden na de levering van de goederen, kunnen normaliter op betrouwbare wijze worden gewaardeerd als de overige voorwaarden voor de opname van opbrengsten zijn vervuld. Er kunnen echter geen opbrengsten worden opgenomen als de kosten niet op betrouwbare wijze kunnen worden gewaardeerd. In dergelijke omstandigheden worden alle vergoedingen die reeds zijn ontvangen voor de verkoop van de goederen opgenomen als een schuld. Als de wezenlijke risico's van eigendom bij de NMBS groep zijn gebleven, is de transactie geen verkoop en worden er geen opbrengsten opgenomen. Voorbeelden van situaties waarin de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom kan behouden, zijn:  Een verplichting voor onbevredigende prestaties die niet worden gedekt door de normale garantiebepalingen;  De ontvangst van de opbrengst uit een bepaalde verkoop is afhankelijk van de opbrengst die de koper zelf kan genereren uit de verkoop van die goederen;  De goederen zijn geleverd maar moeten nog worden geïnstalleerd (als de installatie een wezenlijk onderdeel van het contract is); en  De koper heeft het recht de aankoop te annuleren wegens een in de verkoopsovereenkomst omschreven reden, maar de NMBS groep is niet zeker dat de koper de goederen zal terugsturen. Indicatoren die er op kunnen wijzen dat de NMBS groep nog steeds betrokken is of de feitelijke zeggenschap heeft, zijn:  Het kunnen beïnvloeden van de toekomstige prijs van een goed;  Het instaan voor het beheer van een goed na de verkoop;  Een clausule opgenomen is in de verkoopsovereenkomst die de verkoper een optie verleent, of de koper de verkoper kan verplichten, een goed terug aan te kopen; of  Het waarborgen door de verkoper van een opbrengst op de investering gedaan door de koper, voor een beperkte of langere periode.



Pagina 12 17/03/2011 - BR

Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 3.3 Verkoop van goederen van de boekhoudhandleiding. B.3.

Waardering

B.3.1.

Algemeen principe Waardering 3 Tegen reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, na aftrek van 4 het bedrag van handelskortingen of hoeveelheidskortingen die door de NMBS groep zijn toegekend. Als de betaling uitgesteld wordt, kan de reële waarde van de vergoeding lager liggen dan het nominale bedrag van de ontvangen of te ontvangen geldmiddelen. De overeenkomst omvat dan zowel een verkoopstransactie als een financieringstransactie:

Opbrengsten

5

De reële waarde van de te ontvangen geldmiddelen (zijnde de contante waarde van het bedrag) dient als opbrengst geboekt te worden (o.b.v. de impliciete 6 rentevoet ); Het verschil tussen de reële waarde (zijnde de contante waarde) en het nominale bedrag van de vergoeding wordt opgenomen als renteopbrengst, gespreid over de periode van het moment van verkoop tot de ontvangen verkoopprijs. B.3.2. -

Ruil van goederen / diensten die in aard en waarde vergelijkbaar zijn: de ruil wordt niet beschouwd als een transactie die opbrengsten genereert. Ruil van goederen / diensten die in aard of waarde verschillend zijn: de ruil wordt wel beschouwd als een transactie die opbrengsten genereert. o o

3

Ruil van goederen en diensten

De opbrengst wordt gewaardeerd tegen de reële waarde van de ontvangen goederen / diensten. Indien de reële waarde van de ontvangen goederen / diensten niet betrouwbaar kan worden bepaald, wordt de opbrengst gewaardeerd tegen de reële waarde van de geruilde goederen / diensten.

De reële waarde is het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een verplichting kan worden afgewikkeld in een zakelijke, objectieve transactie tussen ter zake goed geïnformeerde, tot een transactie bereid zijnde partijen die onafhankelijk zijn. 4 Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen handelskorting en financiële korting onder IFRS. De opbrengsten worden netto getoond, na aftrek van handelskortingen en financiële kortingen. 5 Enkel voor te ontvangen bedragen boven de € 100.000. 6 De impliciete rentevoet is afhankelijk van de optie die het duidelijkst te bepalen is: De algemeen geldende rentevoet voor een vergelijkbaar instrument van een emittent met een vergelijkbare creditrating; of Een rentevoet die bij verdiscontering van de nominale vergoeding van het instrument uitkomt op de huidige contante verkoopprijs van de goederen of diensten.



Pagina 13 17/03/2011 - BR

B.4.

Loyaliteitsprogramma’s

B.4.1.

Definitie

Loyaliteitsprogramma's worden door de NMBS groep gebruikt om klanten ertoe aan te zetten hun diensten te kopen. Als een klant diensten koopt, beloont de NMBS groep de klant hiervoor door punten toe te kennen (vaak “spaarpunten” genoemd). De klant kan die punten dan inwisselen voor een tegenprestatie zoals gratis of met korting aangeboden diensten. B.4.2.

Opnamecriteria

De NMBS groep moet de spaarpunten boekhoudkundig verwerken als een afzonderlijk identificeerbare component van de verkooptransactie(s) waarin ze worden toegekend (de “initiële verkoop”). De reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding met betrekking tot de initiële verkoop moet worden verdeeld over de spaarpunten en de andere componenten van de transactie. B.4.3.

Waardering

De waarde van de aan de spaarpunten toegerekende vergoeding moet worden bepaald op basis van hun reële waarde, d.w.z. het bedrag waarvoor de spaarpunten afzonderlijk zouden kunnen worden verkocht. Als de NMBS groep de tegenprestatie zelf levert, moet ze de aan spaarpunten toegerekende vergoedingen als opbrengsten opnemen wanneer de spaarpunten worden ingewisseld en ze haar verplichtingen om de tegenprestatie te leveren nakomt. Indien een derde partij de tegenprestatie levert moet de NMBS groep beoordelen of ze de aan de spaarpunten toegerekende vergoeding int voor eigen rekening (d.w.z. als de opdrachtgever in de transactie) of voor rekening van een derde partij (d.w.z. als een agent voor een derde partij).



Pagina 14 17/03/2011 - BR

Sectie B: Boekhoudregels



Pagina 15 17/03/2011 - BR

1

Toepasselijke IFRS normen

1.1

Referenties 7

IAS 18 - Opbrengsten . 8 IFRIC 13 - Loyaliteitsprogramma's .

1.2

Toepassingsgebied

IAS 18 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit de volgende transacties en gebeurtenissen:  

De verkoop van goederen; en Het verrichten van diensten.

IAS 18 behandelt echter geen opbrengsten die voortvloeien uit:    

1.2.1

Leaseovereenkomsten (zie IAS 17 Leaseovereenkomsten); Dividenden die voortvloeien uit investeringen die volgens de “equity”-methode worden verwerkt (zie IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen); Wijzigingen in de reële waarde van financiële activa en financiële passiva of de vervreemding ervan (zie IAS 39 Financiële instrumenten: opname en waardering); en Wijzigingen in de waarde van andere vlottende activa.

Onderscheid tussen IAS 2 Voorraden, IAS 11 Onderhanden projecten en IAS 18 Opbrengsten

IAS 2 is van toepassing op alle voorraden (zie hoofdstuk 16 Voorraden). IAS 11 dient te worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van onderhanden projecten en wordt besproken in hoofdstuk 17 Onderhanden projecten. Het is niet altijd even duidelijk of men IAS 11 (“percentage of completion” principe) moet toepassen voor de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten of IAS 18 (bij de verkoop van goederen, slechts erkenning van de opbrengst wanneer de verkoper de wezenlijke risico’s en voordelen van eigendom van de goederen heeft overgedragen aan de koper), daarom heeft men IFRIC 15 uitgevaardigd teneinde bijkomende guidance te verstrekken. IFRIC 15 Overeenkomsten voor de bouw van vastgoed Bepalen of een overeenkomst voor de bouw van vastgoed binnen het toepassingsgebied van IAS 11 of IAS 18 valt, hangt af van de bepalingen van het contract en de ermee verband houdende feiten en omstandigheden. Een overeenkomst voor de bouw van vastgoed voldoet aan de definitie van een onderhanden project (IAS 11) wanneer de koper in staat is om de voornaamste structurele elementen en ontwerpen van het vastgoed te bepalen voor de bouw aanvangt en / of hij belangrijke structurele veranderingen kan aanbrengen eens de bouw begonnen is (ongeacht of hij die mogelijkheid al dan niet uitoefent). Een overeenkomst voor de bouw van vastgoed in dewelke kopers enkel een beperkte mogelijkheid hebben om het ontwerp te beïnvloeden, of het ontwerp te kiezen uit een aantal opties gespecificeerd door de 7 8

Deze versie omvat wijzigingen tot 17 januari 2008. Deze versie omvat wijzigingen tot 17 januari 2008.



Pagina 16 17/03/2011 - BR

uitvoerder, of wanneer de klant enkel zeer beperkte variaties kan kiezen van het basisontwerp, valt onder het toepassingsgebied van IAS 18. Voorbeeld 1: De NMBS groep ontwikkelt vastgoed en start de marketing voor de verkoop van individuele bureauruimtes terwijl de bouw nog bezig is. Kopers gaan een specifieke aankoopovereenkomst aan die hen het recht geeft om een bureauruimte te verkrijgen eens deze klaar is voor gebruik. De kopers kunnen beperkte afwijkingen in het ontwerp kiezen tegenover het basisontwerp, maar ze kunnen geen specifieke veranderingen vragen aan de voornaamste belangrijke elementen van het ontwerp van hun bureauruimte. In het rechtsgebied worden geen rechten op het onderliggende actief overgedragen anders dan door een verkoopsovereenkomst. Eveneens vangt de bouw aan, ongeacht of er reeds een verkoopsovereenkomst bestaat. In dit voorbeeld geven alle feiten en omstandigheden van de overeenkomst aan dat het niet gaat om een onderhanden project. Hoewel de koper zijn rechten in het contract kan overdragen naar een andere partij, blijft de NMBS groep de zeggenschap en risico’s en voordelen van de eigendom behouden totdat het vastgoed wordt overgedragen. IAS 18 is van toepassing op de boekhoudkundige verwerking van de opbrengsten.

1.2.2


IAS 18 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit het verrichten van diensten. Het verrichten van diensten omvat normaliter de prestaties die de NMBS groep krachtens een contractueel overeengekomen opdracht uitvoert binnen een overeengekomen periode. De diensten kunnen in één enkele periode worden verricht of kunnen worden gespreid over meerdere perioden. Sommige dienstverleningscontracten houden rechtstreeks verband met onderhanden projecten in opdracht van derden, bijvoorbeeld contracten voor de dienstverlening van projectmanagers en architecten. Opbrengsten die voortvloeien uit dergelijke projecten worden niet behandeld in IAS 18. Dergelijke opbrengsten worden behandeld in overeenstemming met de vereisten voor onderhanden projecten zoals gespecificeerd in IAS 11 Onderhanden projecten. Deze laatste standaard wordt besproken in hoofdstuk 17 Onderhanden projecten van de boekhoudhandleiding.

1.2.3


IAS 18 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit de verkoop van goederen. Goederen omvatten goederen die door de NMBS groep zijn geproduceerd om te worden verkocht, evenals goederen die zijn aangekocht om te worden doorverkocht, zoals door een detailhandelaar aangekochte handelswaar of grond en andere eigendommen die voor verkoopdoeleinden worden aangehouden.



Pagina 17 17/03/2011 - BR

2

Definities

Baten zijn in het Raamwerk voor de opstelling en presentatie van jaarrekeningen gedefinieerd als tijdens de verslagperiode toegenomen economische voordelen in de vorm van een instroom van nieuwe activa of de toename van bestaande activa, dan wel afgenomen passiva, een en ander resulterend in de toename van het eigen vermogen, zonder de toenames die verband houden met bijdragen van aandeelhouders. Baten omvatten dus zowel opbrengsten als winsten. Opbrengsten zijn een onderdeel van baten en worden onder IAS 18 gedefinieerd als de bruto-instroom van economische voordelen die tijdens de periode ontstaan bij de uitvoering van de normale bedrijfsactiviteiten van de NMBS groep, en die leidt tot een andere toename van het eigen vermogen dan de toenames die verband houden met bijdragen van aandeelhouders. Opbrengsten omvatten uitsluitend de bruto-instroom van economische voordelen die de NMBS groep voor eigen rekening heeft ontvangen of te vorderen heeft:  Bedragen die de NMBS groep namens derden ontvangt, zoals accijnzen en BTW, zijn geen economische voordelen die naar de NMBS groep vloeien en leiden niet tot een toename van het eigen vermogen;  Bedragen die namens een lastgever worden geïnd en die niet resulteren in een toename van het eigen vermogen van de NMBS groep worden evenmin als opbrengsten beschouwd. In dit geval handelt de onderneming als agent, en mag enkel de verkoopscommissie als opbrengst erkend worden. Winsten zijn baten die niet voldoen aan de definitie van opbrengsten. Winsten zijn eveneens toenames van economische voordelen en hebben als zodanig geen ander karakter dan opbrengsten. Winsten omvatten bijvoorbeeld de voordelen die ontstaan bij het vervreemden van vaste activa. De reële waarde is het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een passief kan worden afgewikkeld in een zakelijke, objectieve transactie tussen ter zake goed geïnformeerde, tot een transactie bereid zijnde partijen die onafhankelijk zijn. Voorbeeld 2: Onderscheid tussen opbrengsten en winsten De NMBS groep heeft een aantal dienstwagens ter beschikking die door werknemers kunnen gebruikt worden. De wagens worden gedurende meer dan één jaar gebruikt en nadien verkocht. Dient een verkoop van dienstwagens als een verkoop van een vast actief beschouwd te worden dat winsten genereert, of dient de verkoop beschouwd te worden als een verkoop van een voorraadartikel dat opbrengsten genereert? Aangezien een verkoop van dienstwagens niet tot de normale bedrijfsactiviteiten van de NMBS groep behoort en bijgevolg als verkoop van een vast actief dient te worden beschouwd, zal deze transactie winsten genereren.



Pagina 18 17/03/2011 - BR

3

Opnamecriteria

3.1

Identificeren van een transactie

De opnamecriteria die in IAS 18 zijn beschreven, worden gewoonlijk toegepast op iedere afzonderlijke transactie. In bepaalde gevallen is het echter noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie of dienen de opnamecriteria op twee of meer transacties samen te worden toegepast, teneinde de economische realiteit weer te geven.

3.1.1

Afzonderlijke identificeerbare componenten van één enkele transactie

In bepaalde gevallen is het noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie, teneinde de economische realiteit weer te geven. Indien bijvoorbeeld in de verkoopprijs van een product tevens een identificeerbaar bedrag voor daaropvolgende dienstverlening is vervat, wordt dit laatste bedrag uitgesteld en pas als opbrengst opgenomen over de periode waarin de desbetreffende dienstverlening plaatsvindt. De onderstaande beslissingsboom kan gebruikt worden teneinde te bepalen of één enkele transactie dient opgesplitst te worden in afzonderlijk identificeerbare componenten:

Hebben de componenten elk op zich waarde naar de klant toe?

Nee

Ja Kan de reële waarde van de individuele componenten betrouwbaar worden ingeschat?

Nee GEEN afzonderlijke identificeerbare componenten

Ja Zijn er specifieke contractuele bepalingen die kunnen leiden tot het identificeren van afzonderlijke componenten?

Nee

Ja Afzonderlijke identificeerbare componenten IAS 18 bepaalt dat de opbrengst met betrekking tot elke afzonderlijke identificeerbare component van een transactie tegen reële waarde dient te worden gewaardeerd. De prijs die doorgaans aangerekend wordt wanneer een identificeerbare component apart verkocht wordt, is de beste benadering voor de reële waarde. In het geval de contractwaarde lager zou zijn dan de totale reële waarde van de afzonderlijke identificeerbare componenten, dient de verkregen korting volgens de meest geschikte verdeelsleutel toegewezen te worden aan de afzonderlijk identificeerbare componenten.



Pagina 19 17/03/2011 - BR

Voorbeeld 3: De verkoop van gereserveerde biljetten De transactie waarbij gereserveerde biljetten (voor schoolreizen e.d.) verkocht worden, kan opgedeeld worden in twee componenten. Ten eerste is er de opbrengst die onmiddellijk in resultaat wordt geboekt op het moment van de reservatie van de biljetten (de “reservatiekost”). Een tweede component heeft betrekking op de dienstprestatie, zijnde het moment waarop van het vervoer gebruik wordt gemaakt. Volgens IFRS mag de opbrengst gerelateerd aan deze tweede component slechts erkend worden op de datum van de dienstverlening, zijnde de geldigheidsdatum van het vervoersbewijs.

3.1.2

Verbonden transacties

De opnamecriteria worden toegepast op twee of meer transacties samen als ze op zo een manier met elkaar zijn verbonden dat de commerciële gevolgen niet kunnen worden begrepen zonder te refereren aan de reeks transacties als geheel. De NMBS groep kan bijvoorbeeld goederen verkopen en tegelijkertijd een afzonderlijke overeenkomst afsluiten om de goederen op een latere datum terug te kopen, waardoor het wezenlijke effect van de transactie dus wordt tenietgedaan. In een dergelijk geval worden de twee transacties samen behandeld.

3.2


Indien het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht betrouwbaar kan worden geschat, moeten de opbrengsten met betrekking tot die transactie worden opgenomen naar rato van de verrichte prestaties aan het einde van de verslagperiode. Het resultaat van een transactie kan betrouwbaar worden geschat indien alle volgende voorwaarden zijn vervuld:    

Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden; en De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden.

Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien het resultaat positief is, dienen opbrengsten te worden opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing van een transactie. Het betreft de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties (“percentage of completion” method). Volgens deze methode worden opbrengsten opgenomen in de verslagperioden waarin de diensten zijn verricht. IAS 11 Onderhanden projecten vereist eveneens dat opbrengsten volgens deze methode worden opgenomen. De vereisten van IAS 11 Onderhanden projecten zijn gewoonlijk van toepassing op de opname van opbrengsten en de gerelateerde kosten voor een transactie waarbij diensten worden verricht. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien dit resultaat negatief is, dient het verwachte verlies onmiddellijk erkend te worden. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, moeten opbrengsten alleen worden opgenomen tot het bedrag van de opgenomen kosten die zijn goed te maken. Indien het resultaat van de transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, wordt geen winst opgenomen.



Pagina 20 17/03/2011 - BR

Indien het resultaat van een transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en het evenmin waarschijnlijk is dat de gemaakte kosten zullen worden goedgemaakt, worden geen opbrengsten opgenomen en worden de gemaakte kosten opgenomen als een kost. Indien de onzekerheden die verhinderden dat het resultaat van het project betrouwbaar kon worden bepaald, niet langer bestaan, worden de opbrengsten opgenomen naar rato van de verrichte prestaties aan het einde van de verslagperiode. Bovenstaande principes kunnen als volgt worden samengevat:


Ja

Nee(*)

Winst?





Nee


(*) Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. Een betrouwbare schatting van het resultaat wordt verondersteld steeds mogelijk te zijn binnen de NMBS groep.

3.2.1

Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden

In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over de volgende aangelegenheden:   

De afdwingbare rechten van elke partij met betrekking tot de diensten die door de partijen respectievelijk zullen worden geleverd en ontvangen; De verkoopprijs; en De betalingsvoorwaarden.

Gewoonlijk is het ook noodzakelijk te beschikken over een effectief intern systeem voor financiële budgettering en verslaggeving. De NMBS groep beoordeelt de schattingen van opbrengsten naarmate de dienstverlening vordert en wijzigt de bedragen indien nodig. Dat dergelijke herzieningen nodig zijn, betekent niet noodzakelijk dat het resultaat van de transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden.



Pagina 21 17/03/2011 - BR

3.2.2

Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien

Opbrengsten worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De vereiste van een “waarschijnlijke” instroom van middelen betekent dat de kans op instroom van middelen groter moet zijn dan de kans op geen instroom van middelen. Indien echter onzekerheid ontstaat omtrent de inbaarheid van een bedrag dat eerder als opbrengst is opgenomen, wordt het oninbare bedrag of het bedrag waarvan de inning niet langer waarschijnlijk is, opgenomen als kost (waardevermindering op de vordering) en niet als een vermindering van de eerder opgenomen opbrengst.

3.2.3

De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden

Opbrengsten en lasten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen. Dit proces wordt veelal de toerekening van de kosten aan de opbrengsten (matching) genoemd. Het inschatten van de kosten met betrekking tot het verrichten van diensten is niet altijd eenvoudig, zeker niet in het geval dat het contract over meerdere boekjaren loopt.

3.2.4

De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden

De opbrengsten ten gevolge van een dienstverlening worden geboekt op het moment dat de dienst geleverd wordt. De opbrengst die voortkomt uit de verkoop van treintickets wordt bijvoorbeeld geboekt op het moment van de verkoop, er van uitgaande dat de dienstverlening (= de treinreis) plaats vindt op hetzelfde ogenblik. De NMBS groep hanteert de volgende methode waarmee de verrichte diensten op betrouwbare wijze kunnen worden gewaardeerd: 

De tot dusver gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte totale kosten van de transactie. Alleen kosten die de tot dusver verrichte diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de tot dusver gemaakte kosten. Alleen kosten die verrichte of te verrichten diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de geschatte totale kosten van de transactie. Betalingen naar rato van de voortgang van het werk en vooruitbetalingen van cliënten zijn vaak niet representatief voor de mate waarin de diensten zijn verricht.

Deze methode wordt gebruikt om de voortgang van werkzaamheden te meten (voor de constructie van sites, stations, enz.). Voor een meer gedetailleerde behandeling verwijzen we naar hoofdstuk 17 Onderhanden projecten van de boekhoudhandleiding. Zij wordt in de praktijk echter weinig gebruikt voor traditionele dienstverlening. Indien de dienstverlening bestaat uit een niet vooraf vaststaand aantal handelingen over een bepaalde periode, worden de opbrengsten om praktische redenen lineair over deze periode opgenomen, tenzij blijkt dat een andere methode een betere indicatie geeft van het stadium van voltooiing. Indien een specifieke handeling veel belangrijker is dan alle andere handelingen, wordt de opname van opbrengsten uitgesteld tot het moment dat die belangrijke handeling heeft plaatsgevonden.



Pagina 22 17/03/2011 - BR

Voorbeeld 4: Treinkaarten (abonnementen) Treinkaarten laten toe gedurende de geldigheidsperiode onbeperkt te reizen ofwel tussen 2 of meer stations (of tariefzones) ofwel op het ganse net (Net Treinkaarten). Onder IFRS dient de opbrengst van een abonnement lineair gespreid te worden over de geldigheidsperiode van het abonnement. In de praktijk wordt de opbrengst van een treinkaart gespreid over de periode die aanvangt in het midden van de maand vanaf wanneer het abonnement geldig wordt tot het midden van de maand waarin het abonnement vervalt.

3.3


Opbrengsten uit de verkoop van goederen moeten worden opgenomen als alle volgende voorwaarden zijn vervuld:  Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden;  Het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien;  De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden;  De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper; en  De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar. De eerste drie voorwaarden om een opbrengst op te nemen zijn gemeenschappelijk zowel voor de verkoop van goederen als voor het verrichten van diensten (zie 3.2 Verrichten van diensten).

3.3.1

Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden

IAS 18 behandelt de voorwaarden die nodig zijn om tot een betrouwbare schatting van de opbrengsten te komen vooral in de context van het verrichten van diensten. Toch kunnen de hieronder opgesomde criteria, indien passend aan de transactie aangepast, tevens bij de verkoop van goederen worden toegepast. In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over de volgende aangelegenheden:  De afdwingbare rechten van elke partij met betrekking tot de diensten die door de partijen respectievelijk zullen worden geleverd en ontvangen;  De verkoopprijs; en  De betalingsvoorwaarden. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden.

3.3.2

Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien

Opbrengsten worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De vereiste van een “waarschijnlijke” instroom van middelen betekent dat de kans op instroom van middelen groter moet zijn dan de kans op geen instroom van middelen. Soms is dit niet waarschijnlijk tot het moment waarop de vergoeding uit hoofde van de verkoop is ontvangen of een bepaalde onzekerheid is weggenomen. Het kan bijvoorbeeld onzeker zijn of een buitenlandse overheidsinstantie toestemming verleent om de vergoeding uit hoofde van een verkoop in een ander land te betalen. Op het moment dat de toestemming wordt verleend, is de onzekerheid weggenomen en kan de opbrengst uit de verkoop worden opgenomen.



Pagina 23 17/03/2011 - BR

Indien echter onzekerheid ontstaat omtrent de inbaarheid van een bedrag dat eerder als opbrengst is opgenomen, wordt het oninbare bedrag of het bedrag waarvan de inning niet langer waarschijnlijk is, opgenomen als kost (waardevermindering op de vordering) en niet als een vermindering van de eerder opgenomen opbrengst.

3.3.3

De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden

Opbrengsten en kosten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen. Dit proces wordt veelal de toerekening van de kosten aan de opbrengsten (matching) 9 genoemd. Kosten, met inbegrip van waarborgkosten en andere kosten die optreden na de levering van de goederen, kunnen normaliter op betrouwbare wijze worden gewaardeerd als de overige voorwaarden voor de opname van opbrengsten zijn vervuld. Er kunnen echter geen opbrengsten worden opgenomen als de kosten niet op betrouwbare wijze kunnen worden gewaardeerd. In dergelijke omstandigheden worden alle vergoedingen die reeds zijn ontvangen voor de verkoop van de goederen opgenomen als een schuld.

3.3.4

De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper

Om te kunnen beoordelen wanneer de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom aan de koper heeft overgedragen, moeten de omstandigheden van de transactie in beschouwing worden genomen. In de meeste gevallen valt de overdracht van de risico's en voordelen van eigendom samen met de overdracht van het wettelijk eigendomsrecht of het bezit aan de koper. In andere gevallen vindt de overdracht van risico's en voordelen van eigendom plaats op een ander tijdstip dan de overdracht van het wettelijk eigendomsrecht of het bezit. Als de wezenlijke risico's van eigendom bij de NMBS groep zijn gebleven, is de transactie geen verkoop en worden er geen opbrengsten opgenomen. Er zijn verschillende manieren waarop de NMBS groep een wezenlijk risico van eigendom kan behouden. Voorbeelden van situaties waarin de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom kan behouden, zijn:    

De NMBS groep behoudt een verplichting voor onbevredigende prestaties die niet worden gedekt door de normale garantiebepalingen; De ontvangst van de opbrengst uit een bepaalde verkoop is afhankelijk van de opbrengst die de koper zelf kan genereren uit de verkoop van die goederen; De goederen zijn geleverd maar moeten nog worden geïnstalleerd, waarbij de installatie een wezenlijk onderdeel van het contract is; en De koper heeft het recht de aankoop te annuleren wegens een in de verkoopsovereenkomst omschreven reden, maar de NMBS groep is niet zeker dat de koper de goederen zal terugsturen.

Als slechts een onbelangrijk risico van eigendom bij de NMBS groep is gebleven, is de transactie een verkoop en worden opbrengsten opgenomen. Zo kan een verkoper het wettelijke eigendomsrecht van de goederen behouden louter om het risico van oninbaarheid van de vordering te beperken. In een dergelijk geval, als de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom heeft overgedragen, is de transactie een verkoop en worden opbrengsten opgenomen.

9

Waarborgen worden verder in detail besproken onder titel 6 Waarborgen. Waarborgen worden eveneens behandeld in hoofdstuk 24 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa onder titel 4.2.4.5 Waarborgen.



Pagina 24 17/03/2011 - BR

3.3.5

De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar

Indicatoren die er op kunnen wijzen dat de NMBS groep nog steeds betrokken is of de feitelijke zeggenschap over de verkochte goederen heeft, zijn:    

Het kunnen beïnvloeden van de toekomstige prijs van een goed; Het instaan voor het beheer van een goed na de verkoop; Een clausule opgenomen is in de verkoopsovereenkomst die de verkoper een optie verleent, of de koper de verkoper kan verplichten, een goed terug aan te kopen; of Het waarborgen door de verkoper van een opbrengst op de investering gedaan door de koper, voor een beperkte of langere periode.



Pagina 25 17/03/2011 - BR

4

Waardering

4.1

Algemeen

Opbrengsten worden gewaardeerd tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, 10 na aftrek van het bedrag van handelskortingen of hoeveelheidskortingen die door de NMBS groep zijn toegekend. Als de betaling echter wordt uitgesteld, kan de reële waarde van de vergoeding lager liggen dan het nominale bedrag van de ontvangen of te ontvangen geldmiddelen. In de meeste gevallen bestaat de vergoeding uit geldmiddelen of kasequivalenten, en is het bedrag van de opbrengsten gelijk aan het bedrag van de geldmiddelen of kasequivalenten die zijn ontvangen of waarop recht is verkregen. De overeenkomst omvat dan zowel een verkoopstransactie als een financieringstransactie. Indien de overeenkomst daadwerkelijk een financieringstransactie betreft, wordt de reële waarde van de vergoeding bepaald door 11 alle toekomstige ontvangsten te verdisconteren met behulp van een impliciete rentevoet. De impliciete rentevoet is dan één van de onderstaande opties, afhankelijk van welke optie het duidelijkst te bepalen is:  

De algemeen geldende rentevoet voor een vergelijkbaar instrument van een emittent met een vergelijkbare creditrating; of Een rentevoet die bij verdiscontering van de nominale vergoeding van het instrument uitkomt op de huidige contante verkoopprijs van de goederen of diensten.

Het verschil tussen de reële waarde (zijnde de contante waarde) en het nominale bedrag van de vergoeding wordt opgenomen als renteopbrengst, gespreid over de periode van het moment van verkoop tot de ontvangst van de betaling.

4.2

Overeenkomsten als agent of als opdrachtgever

De problematiek betreffende agent overeenkomsten is het bepalen of de NMBS groep functioneert als:  

Een agent handelend als een tussenpersoon die een vergoeding of commissie verdient in ruil voor het leveren van goederen of het verrichten van diensten in opdracht van een opdrachtgever; of Een opdrachtgever handelend voor eigen rekening wanneer hij contracteert met klanten voor de levering van goederen of het verrichten van diensten, in ruil voor een vergoeding.

Of de NMBS groep als een opdrachtgever of een agent handelt in transacties, is afhankelijk van de feiten en omstandigheden van de samenwerking. Indicatoren die erop wijzen dat de NMBS groep een transactie moet boeken als zijnde de opdrachtgever, omvatten:  

10

Een verwachting door de klant dat de NMBS groep handelt als de voornaamste plichtige in een overeenkomst; De NMBS groep heeft een mogelijkheid, binnen economische beperkingen, om de verkoopprijs te bepalen met de klant. Daartegenover, wanneer het bedrag dat de NMBS groep verdient vooraf vaststaat en ofwel een vaste vergoeding is per transactie of een vast percentage van het gefactureerde bedrag, dan duidt dit normaliter aan dat de NMBS groep handelt als een agent;

Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen handelskorting en financiële korting onder IFRS. De opbrengsten worden netto getoond, na aftrek van handelskortingen en financiële kortingen. 11 In de praktijk, enkel voor te ontvangen bedragen boven de € 100.000.



Pagina 26 17/03/2011 - BR

   

De NMBS groep heeft een voorraadrisico, dit is de blootstelling aan het risico van schade, trage rotatie, veroudering en verandering in de leveranciersprijzen; De NMBS groep voert een deel van de geleverde diensten uit of past de geleverde goederen aan; De NMBS groep heeft het kredietrisico verbonden met de transactie; De NMBS groep heeft de keuze in het selecteren van leveranciers.

Wanneer uit de substantie van de transactie blijkt dat de NMBS groep handelt als opdrachtgever, dan dient het volledige bedrag van de ontvangen of de te verkrijgen vergoeding als opbrengst erkend te worden. Als uit de substantie van de transactie zou blijken dat de NMBS groep handelt als tussenpersoon, dan mag enkel de verkoopscommissie als opbrengst erkend worden. Voorbeeld 5: Overeenkomsten waarbij de NMBS handelt als agent of als opdrachtgever Bij de verkoop van bepaalde B-dagtrippen (Vb.: Zoo Antwerpen, Walibi / Aqualibi, enz.) blijkt dat de NMBS groep als opdrachtgever optreedt voor de excursie van de derden. Dit berust op het feit dat o.a.:   

De NMBS groep het volledige kredietrisico draagt, alhoewel dit wel beperkt is gezien de huidige betalingsvoorwaarden (meestal contant bij het uitreiken van de B-dagtrip); De NMBS groep een mogelijkheid heeft, binnen economische beperkingen, om de verkoopprijs te bepalen met de klant; en De NMBS groep een deel van de geleverde diensten uitvoert.

Bijgevolg wordt de verkoop van deze tickets volledig in opbrengst erkend op het moment dat de dienst verleend wordt, zijnde de geldigheidsdatum van het vervoersbewijs. Bij de verkoop van tickets voor Eurostar, Thalys en de MIVB treedt de NMBS groep normaliter op als agent en staat ze zelf niet in voor de dienstverlening. De verkoopscommissie die de NMBS groep ontvangt (als agent) op de verkoop van deze tickets wordt erkend in opbrengst in de maand van de verkoop van het ticket.

4.3

Ruil van goederen en diensten

Indien goederen of diensten worden omgewisseld of geruild voor goederen of diensten die in aard en waarde vergelijkbaar zijn, wordt de omruiling niet beschouwd als een transactie die opbrengsten genereert. Indien goederen worden verkocht of diensten worden verricht in ruil voor goederen of diensten die in aard of waarde verschillen, wordt de ruil wel beschouwd als een transactie die opbrengsten genereert. De opbrengst wordt gewaardeerd tegen de reële waarde van de ontvangen goederen of diensten, aangepast volgens het bedrag van enige overgedragen geldmiddelen of kasequivalenten. Indien de reële waarde van de ontvangen goederen of diensten niet betrouwbaar kan worden bepaald, wordt de opbrengst gewaardeerd tegen de reële waarde van de geruilde goederen of diensten, aangepast met het bedrag van enige overgedragen geldmiddelen of kasequivalenten.



Pagina 27 17/03/2011 - BR

5


5.1

Toepassingsgebied

Loyaliteitsprogramma’s worden voor IFRS onder de interpretatie IFRIC 13 Loyaliteitsprogramma’s behandeld. Deze interpretatie is van toepassing op spaarpunten die:  

De NMBS groep aan haar klanten toekent als onderdeel van een verkooptransactie, d.w.z. de verrichting van diensten; en De klanten in de toekomst kunnen inwisselen voor gratis of met korting aangeboden diensten mits aan eventuele aanvullende voorwaarden is voldaan.

De interpretatie behandelt de boekhoudkundige verwerking door de NMBS groep die haar klanten beloont met spaarpunten.

5.2

Definitie

Loyaliteitsprogramma's worden door de NMBS groep gebruikt om klanten ertoe aan te zetten hun diensten te kopen. Als een klant diensten koopt, beloont de NMBS groep de klant hiervoor door punten toe te kennen (vaak “spaarpunten” genoemd). De klant kan die punten dan inwisselen voor een tegenprestatie zoals gratis of met korting aangeboden diensten. De programma's werken op verschillende manieren. Klanten moeten bijvoorbeeld een vastgesteld minimumaantal punten of een vastgestelde minimumwaarde aan punten verzamelen voordat ze die punten mogen inwisselen. Spaarpunten kunnen gekoppeld zijn aan individuele aankopen of groepen aankopen, of aan de verdere klandizie gedurende een vastgestelde periode. De NMBS groep kan het loyaliteitsprogramma zelf beheren of kan deelnemen aan een programma dat door een derde wordt beheerd. De tegenprestaties kunnen bestaan uit diensten die door de NMBS groep zelf worden geleverd en / of uit rechten op diensten van een derde. Voorbeeld 6: Loyaliteitsprogramma’s bij de NMBS groep Eurostar heeft een loyaliteitsprogramma met twee niveaus: “Carte Classique” en “Carte Blanche”. Het principe in de twee niveaus is identiek. Bij geleverde prestaties worden punten gespaard en deze kunnen ingeruild worden tegen Eurostar biljetten, of tegen diensten aangeboden door een derde partner (Vb.: Avis). Indicatief voorbeeld spaarpunten systeem Drie Eurostar reizen in business class leveren een totaal van 600 punten op (= 200 punten * 3 reizen). Twee Eurostar reizen in economy class leveren een totaal van 200 punten op (= 100 punten * 2 reizen). Na 5 reizen heeft men aldus 800 spaarpunten verworven. Deze spaarpunten kunnen ingeruild worden voor bijvoorbeeld de huur van een auto klasse A die 700 punten per dag kost. Verkregen punten t.g.v. dienstprestaties bij een partner kunnen eveneens ingeruild worden tegen Eurostar biljetten. De punten zijn beperkt geldig in de tijd. Voor de boekhoudkundige verwerking verwijzen we naar het uitgewerkte voorbeeld onder titel 10 Loyaliteitsprogramma’s. Thalys heeft eveneens een loyaliteitsprogramma: “The Card”. Bij elke Thalys reis worden “miles” gespaard en deze kunnen ingeruild worden tegen gratis tickets, voor weekends of vakanties in Europa. De “miles” blijven 2 jaar geldig na de validering.



Pagina 28 17/03/2011 - BR

5.3

Opnamecriteria

De NMBS groep moet de spaarpunten boekhoudkundig verwerken als een afzonderlijk identificeerbare component van de verkooptransactie(s) waarin ze worden toegekend (de “initiële verkoop”). De reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding met betrekking tot de initiële verkoop moet worden verdeeld over de spaarpunten en de andere componenten van de transactie.

5.4

Waardering

De waarde van de aan de spaarpunten toegerekende vergoeding moet worden bepaald op basis van hun reële waarde, d.w.z. het bedrag waarvoor de spaarpunten afzonderlijk zouden kunnen worden verkocht. Als de NMBS groep de tegenprestatie zelf levert, moet ze de aan spaarpunten toegerekende vergoedingen als opbrengsten opnemen wanneer de spaarpunten worden ingewisseld en ze haar verplichtingen om de tegenprestatie te leveren nakomt. Het bedrag van de opgenomen opbrengsten moet worden gebaseerd op het aantal ingewisselde spaarpunten in verhouding tot het totale aantal spaarpunten dat naar verwachting zal worden ingewisseld. Indien een derde partij de tegenprestatie levert (Vb.: Een Avis huurauto als beloning voor spaarpunten verworven uit Eurostar reizen), moet de NMBS groep beoordelen of ze de aan de spaarpunten toegerekende vergoeding int voor eigen rekening (d.w.z. als de opdrachtgever in de transactie) of voor rekening van een derde partij (d.w.z. als een agent voor een derde partij).



Pagina 29 17/03/2011 - BR

6

Waarborgen

Wanneer de NMBS groep een product met waarborg verkoopt, moet ze eerst bepalen of de waarborg als een afzonderlijke component (= uitgebreide waarborg) van de transactie kan worden beschouwd.

6.1

Standaard waarborg (geen afzonderlijke component)

Wanneer de verkoper substantieel alle vereiste prestaties geleverd heeft, mag het volledige bedrag van de ontvangen vergoeding als verkoopsopbrengst erkend worden. Kosten, met inbegrip van waarborgkosten, die betrekking hebben op dezelfde transactie worden tegelijk opgenomen. De verwachte toekomstige kost met betrekking tot de waarborg mag niet in mindering van de opbrengsten geboekt worden. Aangezien de waarborg niet beschouwd wordt als een teruggave van een deel van de verkoopsprijs aan de koper dient deze als een kost geboekt te worden. Waarborgen worden eveneens behandeld in hoofdstuk 24 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa, onder titel 4.2.4.5 Waarborgen. Indien zulke kosten niet betrouwbaar kunnen worden geschat, mag er geen opbrengst erkend worden vooraleer de periode waarop de waarborg betrekking heeft verstreken is en de kosten van de waarborg geïdentificeerd zijn. Voorbeeld 7: Standaard waarborg ICTRA verkoopt 100 computers aan een filiaal voor € 300.000 met één jaar standaard waarborg. ICTRA verwacht één claim te ontvangen per 100 verkochte computers, tegen een gemiddelde herstellingskost van € 1.000. We veronderstellen dat de opnamecriteria van IAS 18 voldaan zijn (zie titel 3 Opnamecriteria van dit hoofdstuk). Bij de verkoop van 100 computers dient ICTRA dus een opbrengst te erkennen van € 300.000 en een voorziening van € 1.000 aan te leggen voor de verwachte herstellingskost.

6.2

Uitgebreide waarborg (afzonderlijke component)

Indien de NMBS groep een uitgebreide waarborg verkoopt, dient de opbrengst van de verkoop van deze waarborg uitgesteld te worden over de periode die door de waarborg gedekt wordt. Er mogen geen kosten worden voorzien bij aanvang van de waarborgovereenkomst. Uitgebreide waarborgen zijn bij de NMBS groep zeer uitzonderlijk.



Pagina 30 17/03/2011 - BR

7

Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels

7.1

Presentatie

Onder IFRS wordt er geen onderscheid gemaakt tussen handelskortingen en kortingen voor contante betalingen (financiële kortingen). De opbrengsten worden netto getoond, na aftrek van handelskortingen en financiële kortingen. Onder de Belgische boekhoudregels worden financiële kortingen geboekt onder de financiële kosten.



Pagina 31 17/03/2011 - BR

Sectie C: Boekhoudplan en consolidatiepakket



Pagina 32 17/03/2011 - BR

8

Boekhoudplan

De vennootschappen van de NMBS groep hebben ieder hun eigen boekhoudplan. De rekeningen hieronder worden enkel weergegeven voor didactische doeleinden. Gelieve steeds het specifieke boekhoudplan van uw vennootschap te raadplegen.

8.1

Winst- en verliesrekeningen

De opbrengsten dienen in de winsten verliesrekening geboekt te worden op de volgende rekeningen:

8.1.1

Omzet

Hieronder volgt het extract uit het boekhoudplan met de rekeningen die betrekking hebben op de omzet: 70502000 70502100 70502200 70502300 70502400 70503000 70701123 70702123 70703123 70703200 70703300 70704000 70711000 70721000 70722000 70723000 70730000 70741000 70750000 70760000 70761000 70801300 70801400 70801500 70801600 70801900 70802000 70802100 70802200 70803999

Leveringen elektriciteit Leveringen gas Leveringen water Leveringen verwarming Andere consumptiegoederen en diverse Parkings Terbeschikkingstellingen van personeel aan Infrabel Terbeschikkingstellingen van personeel aan NMBS Detacheringen personeel naar andere groepsentiteiten Detacheringen personeel naar andere bedrijfentiteiten Detachering pers naar syndicale organismes Administratieve prestaties voor de KGV Andere PA-dienstprestaties (andere dan verhuur) ICT dienstprestaties (andere dan verhuur) Prestaties Corporate Security Service Dienstprestaties CPS Andere diverse dienstprestaties Diverse verkopen Facturatie van projecten MA investeringswerken Overeenkomst H-PA / Infrabel: Algemene kosten PA-dienstprestaties (andere dan verhuur) - Kortingen ICT dienstprestaties (andere dan verhuur) - Kortingen Andere diverse dienstprestaties - Kortingen Parkings - Kortingen Prestaties van Corporate Security Service - Kortingen Diverse verkopen - Kortingen Investeringswerken immateriële activa - Kortingen Investeringswerken materiële activa - Kortingen Andere diverse kortingen



Pagina 33 17/03/2011 - BR

Compensatietoelagen worden eveneens in de rubriek “Omzet” opgenomen van de winsten verliesrekening. Voor een gedetailleerde bespreking van “Compenserende bedragen” verwijzen we naar hoofdstuk 22 Overheidssubsidies van de boekhoudhandleiding. Verhuuropbrengsten worden ook in de rubriek “Omzet” opgenomen van de winsten verliesrekening. Voor een gedetailleerde bespreking van “Verhuuropbrengsten” verwijzen we naar hoofdstuk 12 Leaseovereenkomsten van de boekhoudhandleiding.



Pagina 34 17/03/2011 - BR

9

Consolidatiepakket

De informatie met betrekking tot het consolidatiepakket is voorlopig nog niet beschikbaar.



Pagina 35 17/03/2011 - BR

Sectie D: Boekingen en voorbeelden



Pagina 36 17/03/2011 - BR

10


Gegevens De NMBS groep geeft 80 punten bij elke aankoop van € 100. Deze punten kunnen worden omgewisseld voor diensten van de NMBS groep. De klant heeft 3 jaar om deze punten om te zetten in aankopen. Voor elke 1.000 punten, kunnen diensten met een reële waarde van € 60 worden verkregen. Veronderstel dat de NMBS groep 120 punten heeft uitgereikt ten gevolge van verkopen van € 150 en dat de NMBS groep verwacht dat 100 van deze punten daadwerkelijk zullen worden gebruikt. De “individuele reële waarde” van deze punten is € 7,2 (= € 60 * (120 / 1000)). De totale reële waarde voor de gebruiker bedraagt, rekening houdend met het verwacht gebruik; € 6 (= € 7,2 * (100 / 120)).

Boekhoudkundige verwerking Oorspronkelijke verkopen Bij de oorspronkelijke verkopen wordt de opbrengst met betrekking tot de component “spaarpunten” uitgesteld. De boekhoudkundige verwerking is als volgt: Loyaliteitsprogramma’s Oorspronkelijke verkopen 01/01/2009

Dt Ct Ct

55xxxxxx 493xxxxx 70xxxxxx

Bank Uitgestelde opbrengsten Opbrengsten

150 6 144

Tijdens jaar 1 Op het einde van het eerste jaar werden 50 punten omgewisseld. De NMBS groep moet een opbrengst van (50 / 100) * € 6 = € 3 boeken (van de initiële € 6 uitgestelde opbrengsten). De boekhoudkundige verwerking is als volgt:

31/12/2009

Dt Ct

493xxxxx 70xxxxxx

Loyaliteitsprogramma’s Tijdens jaar 1 Uitgestelde opbrengsten Opbrengsten

3 3

Tijdens jaar 2 Tijdens het tweede jaar werden 10 punten verkregen (in totaal zijn er dus 60 punten verkregen). De NMBS groep verwacht nu dat er uiteindelijk slechts 90 punten zullen worden opgenomen. De NMBS groep moet bijgevolg een opbrengst erkennen van (60 / 90) * € 6 = € 4, gegeven dat € 3 reeds werd erkend in jaar 1. Bijgevolg dient € 1 te worden erkend. De boekhoudkundige verwerking is als volgt:

31/12/2010

Dt Ct

493xxxxx 70xxxxxx


1 1



Pagina 37 17/03/2011 - BR

Tijdens jaar 3 In het derde jaar worden de resterende 30 punten opgenomen of komen deze te vervallen. Bijgevolg wordt de resterende € 2 erkend. De boekhoudkundige verwerking is als volgt:

31/12/2011

Dt Ct

493xxxxx 70xxxxxx


2 2



Pagina 38 17/03/2011 - BR

11

Verdiscontering van een vordering

Gegevens De NMBS groep verkoopt een installatie voor een bedrag van € 10.000 op basis van een financieringsovereenkomst waarin geen rentevoet wordt vermeld. De berekening van de reële waarde gebeurt aan de hand van de geldende rentevoet voor een gelijkaardige financiering. De klant zal gedurende 5 jaar vanaf de transactiedatum telkens € 2.000 betalen. Op basis van de kredietwaardigheid van de klant wordt verondersteld dat deze klant financiering tegen 10% kan krijgen bij andere instanties. De baten uit deze transactie moeten tegen reële waarde in de winsten verliesrekening opgenomen worden. Indien de betaling over een langere periode gespreid is, zal de reële waarde van de verkochte goederen lager zijn dan de nominale waarde van € 10.000. Het verschil tussen deze nominale en de reële waarde is de renteopbrengst en die komt gespreid over de looptijd van de vordering in de winsten verliesrekening. De contante waarde van de annuïteit van € 2.000, gedurende 5 jaar tegen een rentevoet van 10% bedraagt € 7.581. Een vordering ten opzichte van de klant wordt opgenomen op de datum van de verkoop ten belope van € 7.581. Het verschil tussen de nominale waarde van € 10.000 en de reële waarde van € 7.581, moet gespreid over de 5 jaar als renteopbrengst in de winsten verliesrekening opgenomen worden. In onderstaande tabel wordt de berekening weergegeven: Uitstaande vordering begin jaar (A) 7.581 € 7.581 € 6.339 € 4.974 € 3.471 € 1.818 €

Factuurdatum Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Totaal

Renteopbrengst (A * 10% = B)

Vermindering van de vordering (C - B)

0€ 758 € 634 € 497 € 348 € 182 € 2.419 €

Betaling (C)

0€ 1.242 € 1.366 € 1.503 € 1.652 € 1.818 € 7.581 €

0€ 2.000 € 2.000 € 2.000 € 2.000 € 2.000 € 10.000 €

Boekhoudkundige verwerking Factuurdatum 01/01/x1:

01/01/x1

Dt Dt Ct

40000000 29000000 7xxxxxxx

Verdiscontering van een vordering Boeking van de vordering Handelsvorderingen Handelsvorderingen diverse klanten Baten

29000000 75162000

Verdiscontering van een vordering Boeking van de renteopbrengst Handelsvorderingen diverse klanten Interesten op handelsvorderingen

2.000 5.581 7.581

31/12/x1:

31/12/x1

Dt Ct

758 758



Pagina 39 17/03/2011 - BR

31/12/x1

31/12/x1

Verdiscontering van een vordering Ontvangst van de jaarlijkse annuïteit Bank van de post - Centrale diensten Handelsvorderingen

Dt Ct

55000000 40000000

Dt Ct

Verdiscontering van een vordering Overboeking van lange naar korte termijn 40000000 Handelsvorderingen 29000000 Handelsvorderingen diverse klanten

2.000 2.000

2.000 2.000

Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 14 1 Toepasselijke IFRS normen 15

Recommend Documents