LUTERATUUR Bestuur Voorziner Secretaris Penningmeester CoördinatIN' Opleidingen EvenementenCorm1ssaris Materialenconmissaris
Marc Verdjesen Tom van der Waals Rolf lamerichs Eric Oerksen Freek Adam Jeroen Blommaart
040 2489975 -
0499· 391126 0499-392497 0499- 392915 040 -2842098 0499- 391515
Secret.ri••t: Zevensprong 8, 5683 KR 8EST Red.tlie Piet Groenendijk Marty Linoemans Bas van Lonckhuvzen Marjofijn van Osch Wendy van der Waals
0499- 475922 040 - 2483125 0499· 472053 04{] - 2446684 0499- 391126
Red.ctie-adres: Roodkapje 25, 5629 KW EINDHOVEN
Gironummer: 1 5 4 2 649 lidmllm:h.p en contributie lutra kent aspirant leden, volle leden, gezinsleden en buitenleden, alle leden zijn ja.rleden. Als gezin!· of buitenlid betaal jt! de helft van de voor een vol of aspirant lid versthuldigde contributie. Betindiging ViJll het lilknaatschap kan slechts 000r middel van e� schriftelijke mede1leling aan hel bestuur. Lilinaatschappen worden alleen pel' 31 december beeindigd. Let op; je betaalt dus tot en met 31 december contributie. De contributie ,oor een vol of aspirant lid bedraagt Ft 275·· per jaar. Dit dien je aan hel begin van het kalender aar Ie belalen. De �elijkheid bestaat om via Hn automatische overschri "ving maandelijks HII. 25," te betalen. lil! voor meer informatie de statuten en het huishoude ijk reglement.
l
j
COrllflrlssor
Iedere dinsdag ,a" 20.15 lol 21.15 kun je je persluchtfIes IIlIlis yullen bij de lutl' cOI'IlIreuOf. Van 1 Dll:tober tot 1 april kun je van 20.45 tot 21.15 terecht. M.terielenverhuur Materiaalsoort Persluchtlies Ademautomaat Stabilizing Jacket ColT1llete set Feesttent Boot + Trailer
Weekhuur 20 20 40 60 200
Weekendhuur 10 10 20 30 50 100
LUTERATUUR HET BLAD WAAR "DIEPTE",,, ZIT NOVEMBER 1996
Borg 150 150 150 300 500
INHOUD Pagina 3 4 5 6 7 8 8 14 16 17 18 21 27 30 31 32 35
VAN DE REDACTIE Zo. alweer het vierde nummer van dit jaar. Hierin nu wat minder reisverslagen, want dat ligt voor de meeste van ons alweer een tijdje achter zich. Velen lullen inmiddels alle spullen al 'winlerklaar' aan het maken zijn, servicebeurten en lIescontroles zijn dan ook
Van de redactie Van de voorzitter Nieuws van BORE Van de Evenementencommissie Shirts met het Lutra-logo Notulen Bestuursvergadering Opleidingen PADI: De Restue Diver cursus Wrakduiken in Frankrijk E-mail database Bedankt ... BORE Receptie onder water Grotduiken Parijs ... en een zwembad van 20 meter Aqualutra Gefeliciteerd ... Duiken in Zeeland op woensdag Reisverslag Indonesië ( 1 )
zeker aan Ie raden. De rest lal weer voor een poosje verdwijnen op die plank in de kast of aan die 'duikpak'hanger die er langs hangl. Er zijn er echter ook waar dit verhaal niet yoor opgaal. Deze personen noemt men dan ook wel 'Fanatiekelingen' of misschien ook wel 'Opleidelingen', want op dit moment draaien er al weer 2 cursussen op volle toeren, namelijk de Open Water Diver en de Multi levei Diver Specialty, In het voorjaar echter staat het te gebeuren, een SpeCÎalty Tour naar Zuid Frankrijk. Naar het blijkt is het animo groot, dus voor diegenen die wel trek hebben in het behalen van twee brevetten, namelijk Oeep Diver en Wreck Diver, blader dan alvast naar het artikel hierover wat verderop in het clubblad enlof meld je vlug aan bij Rob Vader. Hel jaaf 1996 loopt zo'n beetje tegen het einde, de dagen van onze weldoeners Sinterklaas en de Kerstman staan ons nog te wachten. Maar, '" ook het vijfde nummer van de luieratuur kun je nog dit jaat tegemoet zien en wel tussen Kerst en het Nieuwe jaar. Wij wensen jullie allen alvast prettige dagen toe en hopen dil op de clubavonden nogmaals persoonlijk te kunnen bekrachtigen. De Redactie
2
3
_____
VAN DE VOORZITTER
-----
NIEUWS VAN BORE IWendy van der Waals) (voorzitter BORE)
(Marc Verdiesen) Nou, hèhè. het is dan lover. Ik mag mezelt dive master noemen. Het werd wel tijd, want ik was er lo'n 2 jaar geleden mee begonnen. Nou laat ik mezelf nooit zo opjutten, maar het duurde nu toch wel wat lang. Gelukkig ben ik niet de enige die het rustig aan doet. kijk maar naar onze secretaris.
Op de laatste vergadering van BORE is gebleken dat niemand van de huidige bestuurs leden het yoorzitlerschap van mij wil overnemen. De bestuursleden gaan binnen hun eigen club kijken of er een geschikte kandidaat is. Mocht er iemand van Lutra interesse hebben, laat het mij dan weten.
Maar ook al druppelen ze langzaam binnen. toch begint het aantal actieve diva masters in de vereniging weer aan te trekken. Binnenkort zullen er drie bij komen lWessel, André en Tom), bij de cursus die net begonnen is zijn er twee deelnemers iBas en Gerl·Jan). Succesl In deze editie van dB luieratuur wil ik de dinsdagavond·conditietraining nog eens onder de aandacht brengen. AI jaren probeert Joop wanhopig om van ons ,dikbuikige spekdui· kers, stoere slaalduikers te maken. Met wisselend succes, maar dat ligl niet aan Joop. Nou is het natuurlijk niet alleen maar zwaar ploeteren op zo'n training j"pijn is fijn, bloed moet en jeuk is leukM zeggen de ME·ers). Eens in de maand wordt er ook met perslucht geoefend, en je ontwikkelt natuurlijk behoorlijk wat vaardigheid met de snorkel. Mocht je nog nooit meegedaan hebben, stap dan gewoon eens een keer wat eerder in je auto, stel je voor aan Joop en probeer het! En ga nou niet zeulen dat ie mij daar nooit ziet, want ik heb altijd hele belangrijke dingen te doen rond die tijd.... In mijn kantoorstoel.
4
Er wordt op dit moment weer gewerkt aan een wrak. Het wrak ligt er, alleen lopen we tegen de milieu·eisen van Waterschap De Dommel op, waardoor het een en ander uitgezocht moet worden. Waarschijnlijk is er voor het volgend jaar geen mogelijkheid voor een pasjesregeling voor Aqua Best, zoals die de afgelopen twee jaar is geweest. Er zijn nog steeds problemen met onderwaterhuis NAquarius�, waardoor we nog steeds geen sleutel hebben. Het is wel mogelijk om het onderwaterhuis van binnen te bezoe· ken. Degene die interesse heeft kan het mij laten weten. Op de agenda voor 1 997 willen we er een activiteit toevoegen, om gezamenlijk met alle Nederlandse duikverenigingen in januari een duikdag te organiseren voor gehandi· capten. Voor 1997 hebben zich twee nieuwe verenigingen bij BORE aangemeld.
5
___
VAN DE EVENEMENTENCOMMISSIE
_ __
Sinterklaas
SHIRTS MET LUTRA·LOGD
Veel leden zijn al in het bezit van een mooi T-shirt. sweater of bodywarmer met hel
Het laatste evenement van hel jaar staat te gebeuren. En dit is er eentje speciaal voor de kleintjes, want zoals jullie weten zal zeer binnenkort de goedheilig man weer arriveren in Nederland. Dit zal dan ook weer gevierd gaan worden binnen lUTRA en wel op 24 NOVEMBER A.S. Alle kindertjes worden dan om 15.00 uur verwacht in het restaurant Moby Oiek bij hel Ir.Ottenbad. Wij verzoeken eenieder hun kindterenl aan te melden hij Margriet Vader, hij wie tevens de cadeautjes (waarde f 15. tot f 20. 1 ingeleverd kunnen worden. Vergeet niet hier een stukje geschreven tekst bij te voegen over de zoon of dochter voor wie het bestemd is, zodat onze Sint niet met zijn mond vol tanden staat cq. zit. .
-----
clublogo. lk heb nu goed nieuws voor degenen die nog niet in het bezit zijn van een T· shirt. sweater of bodywarmer:
JE KANZE WEER BESTEllEN!!!
T-shirt Sweater Bodywarmer
maat
prilS
Xl M, l, Xl, XXL L. Xl en XXL
Hit 22,. Hit 32,50 Hit 57,50
Het T·shirt is in het grijs met blauwe opdruk. De sweater en bodywarmer zijn in het donkerblauw met lichtblauwe opdruk. Vul onderstaande bon in en lever deze met gepast geld {geen cheques!! bij mij in.
.
Tom van der Waals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Evenementen 1997
Ik wil graag een
Op dit moment zijn nog niet alle data en soort evenementen bekend. Wij beloven jullie echter wel dat in de volgende luteratuur een volledige lijst opgenomen zal worden met alle evenementen voor volgend jaar.
De Evenementencommissie.
o T·shirt
Maat
Prijs:
Hit 22,--
o Sweater
Maat
Prijs:
HII_ 32,50
o Bodywarmer
Maat
Prijs:
Hit 57,50
Naam: Betaald:
. . . . . . . . . . . .
6
'
"
___ ___ ___
..
. . . . . .
..
. .
.
. .
(niet invullen)
.... .. .
.
7
.. .
. . . . . . . . . . .
.
. . . . . . .
.
. . .
.
. .
. ..
___
NOTULEN BESTUURSVERGADERING
---
opleidingsfilosofie. Zoals ik in het eerste stukje van deze reeks heb uitgelegd. is de Open Waler cursus gericht op de basisvaardigheden; leg maar 'de cursus is op jezelf
Er zijn dit keer geen notulen beschikbaar.
_____
Het is goed om nog even te bedenken hoe de Restue Oiver cursus past in de PAOI
gericht'. De Advanced tursus verbreedt je ervaringen door ook te letten op de omge
OPLEIDINGEN PADI
ving om je heen. De Rescue CUfSUS vult dil aan door je la op Ie leiden dat je je ook realiseert dat er een verantwoordelijkheid is tussen duikers onderling. -----
(Rob Vader) Dit is het derde deel van een serie artikelen over de PADl opleidingen. Jullie hebben al eerder wat kunnen lezen over de structuur van de PAOI opleidingen en de Divemaster opleiding. Een cursus die we binnen lutra ook heel belangrijk vinden is de Rescue Diver cursus. Deze cursus kun je gaan volgen na je Advanced Open Water cursus en lutra begint die cursus (als er voldoende belangstelling voor is) meestal direct na de jaarwisseling, lodat we die kunnen afronden voor de lomer met het inmiddels beroem· de (beruchte?) lutra Rescue Weekend. Vanwege het karakter van de cursus vinden we wel dat je een redelijk aantal duiken gemaakt moet hebben na de Advanced cursus.
RESCUE DlVER CURSUS Iedere ervaren duiker weet dat zelfvertrouwen ontstaat uit het volgen van cursussen en veel duiken maken. Oe Rescue Diver cursus is één van de belangrijkste cursussen in ons systeem, omdat hier de verantwoordelijkheid voor andere duikers ontwikkeld wordt. Na het afsluiten van dele cursus voel je je zelfverzekerder omdat je geleerd hebt hoe je moet reageren in noodsituaties. Deze kennis maakt je rustiger en bewuster van de gevaren en problemen die tijdens het duiken kunnen ontstaan. Vergeet niet dat bijna 1 000/. van de problemen die tijdens het duiken ontstaan, voorkomen hadden kunnen worden. Menselijk falen noemen we dat. We proberen duidelijk te maken in de cursussen dat de voorbereiding en de omgang met de veiligheidsprocedures de weg naar succes zijn. Een duik is pas geslaagd als hij veilig afgerond wordt.
8
Omdat we in de Rescue cursus ervan uitgaan, dat we je niet weer opnieuw bepaalde duiktechnieken moeten aanleren (dal zou immers de cursus onnodig lang maken), slellen we als voorwaarde om te kunnen deelnemen dat je ongeveer twintig duiken moet hebben gemaakt na je Advanced. We kunnen daar eventueel zowel naar beneden als naar boven toe van afwijken als de situatie daarom vraagt. Inhoud van de cursus
Zoals veel cursussen van PADI bestaat ook de Rescue cursus uit drie onderdelen: Een theoriegedeelte, ondersteund door een Nederlandstalig boek, een (nu ook in het Nederlands beschikbare) video, waarin heel duidelijk de verschillende onder· delen van de cursus worden gedemonstreerd en een afsluitend theoretische examen. Trainingslessen in het zwembad, waarbij de onderdelen die zijn besproken in het water op elkaar worden 'uitgeprobeerd'. Een praktische evaluatie die in een drietal delen uit elkaar valt: • oefening van de technieken in het buitenwater (en dus met voUe bepak· king en dat valt een stuk tegen . . . ); •
omgaan met de boot;
•
aantonen dat je iemand over een afstand van ongeveer 50 meter voortdurend kunt beademen en daarbij zowel de spullen van het slachtoffer als je eigen spullen uit kunl doen;
•
een evaluatie van je vaardigheden in het omgaan met situaties waarbij lich een, natuurlijk niet van tevoren bekend, probleem heef( voorge· daan.
9
Een wat uitgebreidere beschrijving van deze onderdelen In het theoretische gedeelte gaan we in op zaken als zellredding (zorgen dat de kans dat je zelf in de problemen komt zo klein mogelijk is), actie en reactie op de duikplaats bij problemen (zoals het organiseren en beheersen van een reddingsactie), stress bij duikers (wat is dat eigenlijk, hoe herken je dat en hoe ga je daar mee Dm), EHBO en materiaalkennis (veel problemen kunnen worden voorkomen door te zorgen voor goed functionerend materiaal).
Verder lUllen we je leren gebruikt te maken van zoekmethodes en van technieken om bewusteloze duikers naar de oppervlakte brengen. Je leert het vervoeren en bearlemen in het water en de technieken hoe je iemand het water uit helpt, zowel duikers die bij kennis zijn als duikers die bewusteloos zijn. We doen dat met en zonder gebruik van een boot en daarom zul je tijdens het weekend ook leren met de boot om te gaan. Ook zal het omgaan met de zuurstofset worden behandeld en geoefend. .. �.� ..� . = . .� .�. --� .. -�
. --__ . . �
Wat betreft het EHBO·onderdeel in de cursus, dat is geen complete EHBO opleiding. We behandelen een aantal elementaire zaken. Voor een complete EHBO opleiding zijn
....•"" : "''''.;'".,��:.
•••. "
.�o . • _ . _
-.- .. ....
andere cursussen bedoeld. Voor duikers en niet·duikers is de cursus Medic Firs! Aid daarvoor de meest aangewezen cursus en we verlangen dan ook dat je voordat je je brevet krijgt deze cursus hebt gevolgd ije mag wet zonder deze cursus aan de Rescue cursus beginnenl. Ook moet je bij brevettering in het bezit zijn van een geldig (dus niet ouder dan twee jaar) reanimatiebrevet. Ook dit is in de Medic First Aid cursus opgenomen. Deze cursus kun je bij Lutra volgen en wordt meestal in een weekend gegeven. Er zijn geen lessen in het buitenwater, waardoor deze cursus ook zeer geschikt is voor niet·duikers (denk eens aan je familieleden, kennissen of buren\). Bij de behandeling van probleemsituaties in de cursus zullen we benadrukken dat er geen voorgeschreven oplossing is. Elke situatie vraagt om een specilieke benadering, omdat elke situatie weer verschilt van een andere. Ook heb je natuurlijk niet altijd de beschikking over alle materialen die we aan de orde stellen en ja zult dan ook moeten leren improviseren. In de cursus gaven we je een aantal handvaten dia ja zou kunnen gebruiken, maar in de prakijk kan het zijn dat je daarvan moet afwijken. Daarvoor zullen we de verschillende vormen van technieken ook in het zwembad oefenen. Zoals gemeld zullen we je in het zwembad trainen in het gebruik van de afzonderlijke technieken. Je leert die in het Rescue weekend te combineren tot een effectief en efficiënte optreden. De technieken die we zullen behandelen omvatten benaderings technieken van duikers die rustig zijn, die in een stresssituatie verkeren en ook bij
Boat hand/ing: niet vergeten te tanken Oe cursus gaat Dok redelijk uitgebreid in op typisch met het duiken samengaande ziektes, zoals decompressieziekte, de verschillende vormen van squeeze, beschadiging en aan de longen, loals luchtembolie, pneumothorax, en mediastinaal emfyseem, zuurstoftekort, kooldioxyde tekort en teveer, koolmonoxyde vergiftiging, onderkoeling, warmtebevanging, shock, en bewusteloosheid en duizeligheid onder water. Een hele lijst, waarbij we zowel de kenmerken. de manieren om het te vermijden en de behande· lingsmethoden zullen doornemen.
duikers die in paniek zijn. Je leert ze zowel boven als onder water benaderen. 10
"
Het gedeelte van de cursus dat zich buiten de lokalen en het zwembad voltrekt,
Jullie zien wel, de Rescue Diver cursus is niet 'zo maar' een cursus; er komen zeer veel
bestaat uit een duikdag in de omgeving en een weekend in Zeeland. Tijdens de eerste duikdag zullen we delaken die je in het zwembad hebt geleerd
cursus. Vrijwel iedereen ervaart de cursus als leer nuttig en ook leuk om te doen (ook
zaken aan bod. Vandaar ook dat de cursus bijna even lang duurt als de Open Water
uitgebreid oefenen in het buitenwater. Omdat je in dat geval een duikpak draagt, zul je merken dat al die oefeningen die in het zwembad redelijk 'vanzelf' leken te gaan in het buitenwater toch wel eens kunnen tegenllallen.
de instructeurs en dillemasters!). Eigenlijk gaan we er binnen lutra vanuit dal iedereen een keer deze cursus volgt en lieller eerder dan later. Je bouwt er ook flink wat gelIoei IIan vertrouwen in je eigen mogelijkheden mee op. Ook is het natuurlijk zo dat je op deze manier bijdraagt aan de algehele IIeiligheid van duiker en legemoet komt aan je
Hel weekend in Zeeland valt in twee delen uiteen. Op de zaterdag lullen we je leren om te gaan met de boot: te waler lalen, starten, varen, de kust benaderen, bochten
verantwoordelijkheid naar andere duikers toe.
maken, benaderen van een zwemmer en het binnen halen IIan een slachtoffer. Ook zullen we bij ieder afzonderlijk nagaan (omdat niet iedereen die oefening doet tijdens de scenario's op zondag en hij verplicht moet worden beoordeeld volgens PADI) o f je in staat bent om een bewusteloze duiker boven water te brengen. vast te stellen of hij nog ademt. beademing starten in het water en dit vol te houden aller een afstand van tenminste 50 meter waarbij je het slachtoffer naar de kant brengt en voordat je kunt staan zowel je eigen als de uitrusting van het slachtoffer hebt afgedaan. Het blijkt dat veel mensen na deze oefening even tijd nodig hebben om op adem te komen • • .
Oe cursus wordt afgesloten met het inmiddels bij meerdere duikverenigingen benijde 'lutra Rescue Weekend'. Over deze zondag zal ik niet te veel vertellen. dan is de lol eraf. Er zullen door leden van de vereniging (en daar zijn zeer goed getrainde slachtof· fers bij!) een aantal duikongevallen in scène worden gezet en daarbij zal wisselend door de cursislen rollen worden aangenomen. Hierbij wordt gelet op zaken als hoe goed ga je met een boot om. hoe geef je leiding aan een groep redders, hoe beoordeel je een slachtoffer, verlening van eerste hulp, enz. •
De Rescue Oiver cursus van PAOI is echt een absolute must!
Fotografie
TON KLAASSENS FOTOGRAAF
•
•
Zoals gemeld, een aantal dingen leer je niet uitgebreid in deze cursus (we besteden er wel even aandacht aan), maar in andere cursussen: het reanimeren, en beoordelen en behandelen van slachtoffers in de Medic First Aid cursus; het omgaan met zuurstofap· paraten wordt uitgebreider behandeld in de DAN Oxygen Providor cursus.
12
Koopcentrum Achtse barrier Biarritzplein 37 5627 LE Eindhoven Tel. 040 - 42 42 62
13
WRAKDUIKEN IN FRANKRIJK
EN Al HET AVONDETEN INCLUSIEF WIJN!! We stellen voor om voor iedereen samen te koken. behalve de laatste dag....... !Regel op de camping: wie kookt hoeft niet af te drogen)
IRob Vader) •
Ik ben viln plan een combinatiecursus van één week te organiseren van de PADI specialisaties Wrak·duiken en Diep Duiken. De cursus zal plaatsvinden viln 26 april tot 3 mei (week voor Hemelvaart!. Op dit moment denk ik dat de cursus er als volgt uit gaat zien: Aankomst op de camping (met zwembad) te 80rmes les Mimosas: 26 april (reizen op eigen gelegenheid) •
•
•
•
Eerste ondiepe duik om te wennen: 27 april De cursus bestaat daarna uit 3 diepe duiken en 4 wrakduiken (totaal dus 8 duiken). waarvan 3 op het wrak I'Arroyo. Oit wrak ligt ongeveer 32 meter diep en daarom kan de cursus alleen worden gevolgd in combinatie met de specialisatie diep duiken. Als je dat brevet al hebt, dan doe je toch gewoon mee en krijg je een korting vanwege het niet hoeven betalen van het brevet. We kunnen overwegen om nog een extra duik te maken op de laatste dag naar een vliegtuigwrak, maar dat ligt erg diep tca 50 mi en valt buiten de cursus. Als we dat doen, dan houd ik mij (vanwege het extreme karakter van deze duik) het recht
Er kunnen maximaal 14 personen mee en die moelen een Advanced Open Water brevet hebben.
Als je belangstelling hebllaat hel dan welen. Iklal een lijst aanleggen, maar de eerste 14 personen die 150.. aanbetalen slaan bovenaan. Oe rest let ik op een lijst op volgorde van aanmelding. Als er iemand afvalt van de bovenste 14, dan kan een ander de plaats innemen. Als de cursus niet door kan gaan door onvoldoende belangstelling, dan krijg je je geld terug, of we maken een herberekening op basis van degenen die wel mee willen. Mocht de cursus door slecht weer niet door kunnen gaan, dan zullen we een oplossing moeten zien te vinden, maar dan zullen er al wel kosten zijn gemaakt, zoals reservering· en, theorielessen, enz. In de cursus is niet inbegrepen: de reis heen en terug, de kosten van de camping, het ontbijt en eventuele andere koslen die jezelf wilt maken. Als je nog vragen hebt, laat het me dan weten
voor om te selecteren uit de belangstellenden. De kosten van deze duik vallen niet binnen de kosten van de cursus • •
•
Retour naar Nederland 4 mei Voor de reis worden er 4 theorieavonden gegeven in Eindhoven Ik schat de kosten op dit moment (ik heb nog niets afgesproken in Frankrijk, dus dit is geen definitieve berekening) op ongeveer 750,· per cursist. Hierin is in· begrepen: theorieboek en theorielessen alle duiken en luchtvullingen ter plaatse kosten van de boot tvan plaatselijke duikbasis en lutra boot) twee keer brevetteringskosten vergoeding aan instructeur en divemaster voor de cursus en de reis· kosten
14
, .
Volgens mj i lillen we vast in de netten van hel wrak!!
15
:
E·MAIL DATABASE (Wessel Haasnootl
BEDANKT ...... (Paul Bongers) Hierbij bedank ik iedereen die, op enigerlei wijze, een bijdrage heeft geleverd aan hel slagen van mijn 40·jarig ambtsjubileum C.q. V.U.T.-viering. Overweldigend, de bloemen, kado's en goede wensen tijdens, voor en na mijn receptie op 12 augustus 1996. Het is voor mijn familie en mij een onvergetelijke dag geworden. Nogmaals een DANK U WEL hiervoor, dil ook namens mijn vrouw franca.
WILD IDEE ! !! ! We gaan een e-mail database aanleggen. Ben je een internet fanaal. en wil je met andere lutranen e-mailen, geef dan je e-mail adres door:
[email protected] 16
17
BORE· RECEPTIE ONDERWATER (Wendy van der Waals) Ter gelegenheid van het vijl-jarig bestaan van BORE moesten we iets organiseren. Maar wat? Veel geld is er niet in kas. dus een groots feest voor alle duikers uil de regio lat er niet aan. Wal dan te doen? Het idee van een onderwateHeceptie kwam boven drijven. Leuk. en nog nooit gedaan. Het idee is sneller bedacht dan uitgevoerd. Oe eerste bijeenkomst was ongeveer 8 weken voor de datum. Een heleboel ideeën volgen, maar gezien het tijdstip waren die niet meer te realiseren. Wel vonden we dat er aan het einde van de receptie iets boven water uit moest komen. Dat werd een bouwsteiger, bespannen mei een nel waar duikers ballonnen onder zouden Sloppen. Daar we niel zeker wisten of dit plan helemaal volgens het idee zou verlopen, hebben we voor de zekerheid twee grote drums eronder vastgemaakt, want je weet ooit nooit niet ..... Boven op de steiger moest een banner komen met daarop -BORE - 5 jaar". Om het geheel een nog feestelijker tintje te geven werden er nog consumptiebonnen, wat hapjes en een loterij geregeld. Zo gezegd, zo gedaan. Nu nog alles uitvoeren. Gelukkig zijn er in alle verenigingen genoeg mensen die van alles kunnen regelen. Oe steiger: geen probleem. Het net: moesten we kopen_ Ballonnen: zijn geel en groen goed1lMarty, bedankt!). Oe banner moest gemaakt worden. Gelukkig heelt iemand binnen Lulra dit al eens eerder gedaan, hoewel het plakken van deze tekst veel plakplastic en millimeterpapier heeft gekost IJos, bedankt!). En natuurlijk heb je ook tyraps nodig. En heel de region weet wie je daarvoor moet hebben IJeroen, bedankt!!. Oe avond voor de receptie verzamelden zich 7 man bij Aqua Best Dm het geheel in elkaar Ie zetten. En mei de juisle kennis en materiaal was dil zo gepiept. Op zaterdag om 13.00 uur op aqua Best zijn omdat de verslaggeefster van het EO, lizette Oostenbosch, er was om een verhaal te schrijven over BORE_ Chris Strik !Secretaris BaRE) en Piene Cornelissen (penningmeester BORE) zaten al met haar te praten.
18
Nog een aantal dingen te regelen: de steiger onder water, de tent aan de waterkant opbouwen waar het receptieboek getekend moest worden. Met hulp van de leden viln EPSOV en 01G was dillO geregeld. Om 14.30 uur werd er door Fedor van Kuyk van Ouikteam Geldrop een briefing gegeven in Aquaview voor alle duikers en duikleiders. Voor het te water gaan tekenden de duikers het receptieboek en kregen een aantal ballonnen mee die ze onder water moesten opblazen. Dit viel voor velen niet mee, en Dok ik praat uit ervaring). Uit het water gekomen kregen ze een consumptiebon. Hoeliet nu lo'n receptie er onder water uit? Oe voorzitter, secretaris en penningmeester zitten op het vijf·meter-platform Dm aldaar de felicitaties, kussen en bloemen (de WAVE gaf echte bloemen, en van LUTRA ontvingen wij een bos kuststof tulpen) in ontvangst Ie nemen. Daarna moesten de duikers de ballonnen opblazen, waarbij sommige duikers eigen hulpstukken hadden gemaakt (lip voor de volgende keer: Ga onder het platform hangen, blaas de ballon op zodat je niet mee omhoog getrokken wordt en je kunt er dan gemakkelijk een knoop in leggen). Nadat wij ruim 75 minuten op 4 meter (door de late waterstand was het 5·meter-platform maar 4 meter diep) konden we het water verlaten om ook gezellig na te borrelen in "Aquaview', waarom 17.00 uur de verloting plaats vond. De onderwaterreceptie was leuk om Ie organiseren en voor te zilten, maar natuurlijk ging er ook wat mis. Het net was niet sterk genoeg voor al die ballonnen en knapte halverwege. Toch moet ook dal een mooi gezicht zijn geweest, al die ballonnen drijvend op het water. Maar goed dat we die twee drums onder de steiger hadden gemonteerd, waardoor aan het eind toch de banner boven het water uitstak. Iedereen van Lutra die heelt meegewerkt: Bedankt voor jullie steun. Oe duikers die op de receptielijn geweest: Bedankt voor de gezelligheid. Samen hebben we voor een heel leuke duikherinnering gezorgd. Pos.: Als er iemand foto's heeft gemaakt, wil ik die graag zien!
19
GROTDUIKEN !Rob V.derl Het is zaterdagmorgen en om halfnegen slaat Piet voor mijn deur. Wat een manier om het weekend te starten, maar deze keer is het anders. Het begon met een aankondiging
EMIEL OnEN ZEGT: "BIJ ONS BETEKENT KWALITEIT NIET DAT HET DUUR IS! KWALITEIT IS BIJ ONS SERVICE, GARANTIE EN KENNIS VAN ZAKEN."
E A A N uW C ALLE S��! T B INNEN A U TOlvu-- N ZONIET: 7 WERI( D A ': GRA TIS* E EB C ERVI S
� �
-ALTIJD SCHERPE PRIJZEN - ALLE GROTE MERKEN UIT VOORRAAD LEVERBA A R - PERSLUCHT VULSTATION - REPARATIE EN ONDERHOUD - WRAK-DUIKSAFARI'S IN FRANKRIJK
Molensiraai 140, Helmond. Telefoon 0492·538545 20
in de nieuwsrubriek op het internet n1.spoll.duiken: Wie vindt het leuk om met ons te gaan grotduiken in de Ardennen? Informatie in Maassluis bij de 'Dutch Speleonaulic Associatien (DSA)' Dat was niet aan dovemansoren gevraagd en nadat ik contact had opgenomen, zijn Wendy en ik een keer kennis gaan maken en hebben we ons later voorlichten over de cursus. Hel grotduiken is in Nederland niet zo gebruikelijk. maar toch is er een groep die het al jaren doel. Deze groep is alleen wat gesloten, zodat de pas opgerichte OSA besloot om hun eigen kennis in de vorm van een aantal cursussen vast te leggen. Hierbij is natuurlijk dankbaar 'geslolen' van een aantal bronnen, zoals PADI, NOB en de Belgische, Franse en Britse duikverenigingen. DSA probeert op dit moment zich bij de NOB aan te sluiten, maar de NOB is zeU ook bezig met de speciali· satie "Grotduiken', dus hoe dat gaat aflopen . . . . Goed, Piet en ik dus op weg naar de Ardennen voor een kennismakingscursus die ons zal opleiden tot 'adspirant speleonauten': mensen die het leuk vinden om in het donker, de koude en onder de grond te duiken. Nou. ik moet je zeggen dat het heel wat anders is dan in Estartit een keer de 'grotten' in te gaan. Eenmaal op de plaats van afspraak aangekomen. krijgen we onder de koffie al een cursusboek uitgereikt en worden een aantal basisregels doorgenomen. Beroemd is natuurlijk de 'een·derde.regel' die we direct voorgeschoteld krijgen. Het eerste deel is voor de heenweg, het tweede deel voor de terugweg en het derde deel is reserve. Als je in grotten duikt, dan heb je de beschikking over twee compleet onafhankelijke adem· halingssystemen. Dat wil dus zeggen, twee automaten, twee manometers em twee flessen. Het vervelendste punt om te merken dat een van de systemen het niet doet, is natuurlijk als je het verst de grot in bent. Als je nu op de heenweg beurtelings hebt geademd uit de twee sets en je houdt je aan de een-derde-regel, dan zijn beide flessen voor een·derde leeg als je besluit om te gaan keren.
21
Ook onze loodgordels worden aan de zijkant met een paar uitgerust. Met wat moeite kunnen we daar die twee flessen aan kwijt en ons jacket hangt 'nutteloos' om ons
Als nu een van de twee systemen het begeeft. dan heb je in het overgebleven systeem nog twee·derde van een fles zillen en dat is dus precies genoeg om terug te komen Ije hebt immers twee systemen voor een·derde leeggemaakt op de heenreis). Als het
heen. allen bedoelt voor het trimmen. Besef je wel wat een rommel je voor je borst
tweede systeem het ook begeeft . . . . dat leren we misschien nog. Het vervelende bij hel grotduiken is dan ook dal het voor het grootste deel in je eentje wordt gedaan.
hebt hangen in zo'n geval: twee automaten (en niet eentje weggestopt in een zak van je vest, maar allebei direct onder je kin!. twee manometers (en die moet je ook allebei kunnen zien) en twee slangen voor de inflator. maar daar kan er gelukkig eentje van worden weggestopt. Ik pak mijn bril en wil ook mijn snorkel pakken. Rleer dat maar
Na nog wat papierwerk gaan we op weg naar de eerste duikstek; een verlaten len dus ondergelopen) groeve in Warnant !tussen Namen en Dinant). Op de plaats aangekomen, blijkt al snel het verschil met een dijk in Zeeland en een groeve voor grotduiken in de Ardennen: een parkeerplaats en een 'gat in de muur'. We lopen naar binnen en staan DOg in oog met een volgelopen groeve. "Kljk, rechts is een stuk van de groeve onderge lopen en daar is nog lucht boven. Hier doen we de eerste oefening: het uitleggen van
gelijk af. want snorkels zitten altijd in de weg. Trouwens wat wil je met een snorkel straks in een grot die helemaal vol water staat?M Ik klets me er wel uit. maar toch . . . Daarna het water in. Het zicht is puur slecht. maar met wat moeite kan ik toch de oude, verroeste spoorrails ontdekken van het treintje dat daar vroeger dienst heeft gedaan. Ik zwem wat door en maak de lijn zo nu en dan vast rond een steen. Nu weer wisselen van automaat. Op die manier weet je steeds of beide systemen nog werken. Ik heb een lint gekregen, niet een lijn en het lint drijft ook nog een beetje . . . . Ik denk met spijt terug aan mijn zell·ontworpen 'Boeren Bont' klos met daarop een 'normale' zinkende lijn. Ik geloof toch dat die beter was geweest. Maar tja. zo leer je het. Ik zwem door en iedere tien meter probeer ik de lijn vast te leggen, zodat die niet teveel rond gaan drijven. Ook bij iedere borging wissel ik van automaat. Nu ik dat zo intyp, lijkt dat heel makkelijk, maar ik geef je het te doen met die verzameling slangen voor je. Op een gegeven moment weet je echt niet meer waar ze hangen. Ook het feit dat er niet meer een fles op je rug hangt. maar twee aan je zijkant is een heel vreemd gevoel. Het verstoort compleet je aangeleerde gevoel van evenwicht. Ik zwem rustig door en ik geloof dat ik het wel een beetje onder controle heb.
een gidslijn en weer inrollen. Hier aan de linkerkant is een deel van de groeve dat dieper gaat en waarboven zich geen lucht bevindt. Het gaat hier 30 meter diep, maar dat doen we de volgende keer.M Slik. Op papier leek het zo leuk, maar we hebben A gezegd I Omdat dit een grot is waar zich boven het water nog lucht bevindt, maken we het deze keer wat de techniek betrelt wat ingewikkelder. We gaan direct met twee flessen langs onze zij en twee compleet gescheiden systemen duiken. De flessen zijn gelukkig van bescheiden afmetingen: 4 liter en het is maar een paar meter diep. Ook is de lijn maar 50 meter lang, dus dal moet wel lukken. We zijn met drie 'leerlingen' !waaronder eenlje van bijna 70 met een ervaring van 3000 duiken! Joop van Wendel de Joode: groetjes van Paul Songe uit Rotterdam) en zullen alleen en na elkaar gaan. Eentje van de begeleiding gaat eerst het water in om foto's te maken (later zal ik me afvragen Waarvan dan wel?'). Wij wachten en even later komt hij een beetje beduusd terug:
Dan, na een meter of veertig, wordt het zicht een stuk beter. Ik had wel de indruk dat
'lood vergeten ...... .'. maar tja, zelf heb ik wel eens zonder vinnen in het water gelegen en dus hou ik mijn commentaar maar voor me [en dat valt mij natuurlijk niet mee!). Piet
die eerste cursist niet helemaal tot het einde was gegaan! Ik kan nu alles goed herkennen. alhoewel, veel te herkennen is er niet. Enkel maar keien en die rails, maar goed, dal zal wel beter worden in het vervolg van de opleiding.
brengt hem zijn loodgordel en omdat hij nu al half nat is, wordt besloten dat Piet en ik samen het water in zullen gaan. Gezien de toestand van Pie!'s pak (een afdankertje van Jeroen, dus dan weet je het wel) is dat een wijze beslissing! Nadat de eerste van ons drietal heeft gedoken en al heeft laten weten dat het zicht niet optimaal is', gaan Piet en ik ons klaarmaken voor de duik. We krijgen beiden kruiselings een touw rond onze borst en daar gaan twee musketonhaken aan. 22
J
Dan is de lijn op. Ik kan niet meer verder en ik houd de lijn goed vast. Ook al is er in dit geval de mogelijkheid Dm op te stijgen, ik besluit om daar niet aan loe te geven. Ik zwem wat rond en zie een grote koker liggen, zo eenlje als van een droogtrommel, maar dan veel dikker. Ik vraag me af waar Piet blijft. Die zit toch achter me?
23
Na nog wat te hebben gewacht, besluit ik terug te keren. Er is toch niet zoveel te zien. Ik ben maar 15 minuten op 3 meter geweest, maar goed, het is de eerste keer! Ik draai de lijn weer in. Van de op de heenweg aangebrachte borgingen van de lijn is niet veel meer over. Dat valt toch vies legen. Nadat ik weer ongeveer terug ben. besluit ik toch maar eens boven te komen om te zien wat er aan de hand is, want op de lerugweg heb ik Piet Dok niet gezien. Als ik mijn kop boven water uitsteek, zie ik Piet. Hij is in de lijn verward geraakt. want die stond niet strak genoeg en het drijven helpt daar Dok niet erg bij. Tip voor mijn eigen 'gidslijn'; zorg voor een niet zwevende, goed zichtbare lijn. Ik ben niel zo tevreden over dat lint, hoewel het er op de kant goed uitzag. Misschien geldt dat ook wel voor mijn Boeren·Bont·katrol. maar dat zien we volgende keer wel. Dat Piet in de lijn verward is geraakt (toen we de boel achteraf nabesproken) werd niel allen veroorzaakt doordat ik mogelijk de lijn niet strak heb gehouden, maar ook doordat Piet de lijn voor zich strak trok. terwijl het natuurlijk (nou ja, zo natuurlijk is dat niet, want onderwater denk je er niet aan!) gaat om het stuk achter je. Zo leer je toch weer flink wal in zo'n weekend. Ook had hij zijn 'Ieeflijn', de verbinding van een duiker met de gidslijn, die door de grot ligt. Een soort buddylijn dus, maar dan zonder buddy.
Zo, het is tijd voor een chocomelkje en een appeltje en daarna rijden we half België door voor de tweede oefening van die dag. Het kenmerk van deze cursus is dat er niet alleen wordt gedoken, maar dal er ook uitgebreid aandacht wordt besteed aan het 'grotten', Dat is het binnengaan in druipsteengrotten of groeven, met gebruik van lijnen, haken, touwladders en noem het maar op. Zaterdagmiddag was het de beurt aan een oud ford uit de vorige eeuw. De oefening (naast waarschijnlijk nagaan hoe we het deden in donkere gangen meI alleen een zaklampje op je helm . . . , .) bestond uit het afdalen in de droge gracht rond het kasteel aan een touwladdertje van twintig centime ter breed. Viel ook best wel tegen. We hebben het ford doorgelopen en daarna zijn we weer langs het touwladdertje de gracht uitgegaan (was iets makkelijker dan het afdalen). Dat is het einde van de zaterdag en we rijden nu de andere helft van België door op weg naar een herberg voor buitensporten. Gebouwd door een gymnastiekleraar, die 101 inzicht is gekomen en nu trips in de Ardennen organiseert. Dit is een centrum waar veel Nederlanders, die in de Ardennen 'iets' doen, de nacht doorbrengen. Die avond hebben we, tijdens de theorie les, nog wat nagenoten van de bonen die we hebben gegeten. Het Iheoriedeel wordt gegeven uit door DSA lelf gemaakt materiaal en als je het leuk vindt om het in te zien, dan zeg ie het maar. Ook discussies over aspirine na een deco·ongeval. of de effecten van een natte recompressie maakten dit weer tot een boeiende avond. Daarna naar bed. Weet je trouwens dat een slaapzak waarvan de rits niet meer dichtkan helemaal geen pleziertje is? Zondagmorgen weer vroeg op. Ook DSA heeft de heilzame werking ontdekt van gebakken eieren met spek, dus goed doorvoed kunnen we op weg. Dit keer naar een druipsteengrot die naaste een groeve ligt. Voor we naar binnengaan, oefenen we eerst het afdalen langs een lijn via een stiile wand de groeve in. Een touw tussen je ...cen· suur.... en over je rug en onder je armen door, weer voor je terug. Dat begint na een tijdje afdalen op de meesl ongeschikte plaatsen flink warm te worden. maar gelukkig staan we snel beneden.
Geef mijmaar m'n boerenbontkatrol!
24
25
Tot onze schrik was het alleen maar een oefening- en moelen we nu via de tweede oefening weer diezelfde wand omhoog. Een broekje maken uit een lijn is een koud kunstje, maar dat alwisselend verschuiven van de ophanging van je broekje en de lus waar je in staat, langs de lijn omhoog, valt ons alle drie flink tegen. Daarna is het lijd om de grot in te gaan. We kruipen door wat gaten en rollen onder laaghangende plafonds door. Op een gegeven moment zijn we in een 'zaal', en kleine open ruimte, waar we uitleg krijgen over de verschillende steensoorten en afzettingen die er te zien zijn. Er zijn helaas geen vleermuizen! Even later een afdaling in een soort koker. Gaat wel, maar onderweg hoop ik wel dat de uitgang van de grot aan de andere kant zit. helaas niet dus! We moeten dezelfde weg weer terug. Ik vraag me af hoe ik in hemelsnaam weer die koker omhoog kan. Gewoon aanspannen!' is het eenvoudige antwoord. Ik zet me dus klem tussen mijn rug en mijn voeten en werk me met flink wat krachtsinspanning omhoog. Boven aangekomen moet ik toch wel flink uitpuffen om op adem te komen. Hoe zit dat eigenlijk met conditie ? Na nog wat rondkruipen komt er ook een eind aan deze grot en is het tijd om het weekend af te sluiten. . . . •
•••••
We hebben nog drie weekenden tegoed, elke maand, tot in december! Daarna kunnen we ons adspirant speleonauten noemen. Dat wilde ik toch, daar had ik toch altijd de mond vol van? Valt wel tegen. Maar we gaan door!
-----
PARIJS
.... en een zwembad van 20 m.
----
(Tom van der Waals)
In het nummer van de "Onderwatersport" van januari 1995 stond een artikel. geschre· ven door Ryan Oerks, over een zwembad in Parijs dat drie baden heeft. Oe baden hebben een diepte van 5, 10 en 20 meter. Het idee om daar een keer naar toe te gaan bestond bij mij al lang. maar pas in april van dit jaar besloten we om er naar toe te gaan. Wendy en ik hadden het er een keer over bij Emie!. Zowel hij alsook een paar anderen voelden er ook wel wat voor om daar eens een kijkje te nemen. Thomas Koppelmans, die het beste frans sprak. zorgde voor de reservering. Een dag voor vertrek belde hij voor de zekerheid om de afspraak te bevestigen. Neen, er was niet bekend dat we zouden komen, maar dat was geen probleem: de reservering zouderl zij alsnog noteren. Nadat de brevetten van ons genoteerd waren reisden 3 PAOI instructeurs en evenzoveel PAOI rescuers naar frankrijk om aldaar in een zwembad te duiken_ Na een rit van vijf uur kwamen wij aan bij hel gebouw in één van de buitenwijk en van Parijs, klaar om even een duikje te nemen. Alleen, dat even bleek toch tegen te vallen. Ten eerste was van een reservering niets bekend. Maar hel was rustig, dus geen probleem .... dachten wij. Na overleg van de brevetten kwamen de problemen pas echt om de hoek kijken: PADI duikers mochten er niet in!! Hier wordt je al behoorlijk pissig van. Toen ze dat merkten mochten we toch een duik maken, echter onder begeleiding van een "monileurN (met uitzondering van Emiel, daar deze ook zijn NOB brevet bij zich had en voor hem geen obstakels meer in de weg lagen). Oké, wij gingen hiermee akkoord. Of we dan wel even het dubbele wilden betalen voor de "moniteur". Nog steeds, redelijk kalm, gingen we hiermee akkoord. Nadat wij omgekleed waren stond de -moniteur" op ons te wachten. In mijn beste frans vroeg ik wat het plan was. De "moniteur" verleIde dat Emiel kon gaan en duiken waar hij wilde, en dat wij eerst naar het 5·meter bad gingen om vervolgens te gaan
26
naar het la-meter bad
•..•
en daarna naar het 20-meter bad, voegde ik er aan toe. 27
"Non, non, ce n'est pas possible·, lei de "moniteur·, ·vous êles PAor. "Mais", voegde de "moniteur" eraan toe, als je nog een uurtje blijft, wat oefeningen doet, krijgen jullie van mij een CMAS brevet, "pas de problèmes". Ik sta bekend als een zeef ruslig persoon, die niet gauw kwaad wordt. Maar .... ga niet te ver! Zij gingen te ver. Wat ik binnen een minuut aan Franse zinnen over mijn lippen kreeg zal me in mijn hele leven niet meer lukken. Door mijn agressie kwam de "moni· leur" van de "moniteur" even polshoogte nemen. Toen deze ook een minuutje van mijn Frans mocht aanhoren kwam er een akkoord. Maar dan moesten we wel, met de "moniteur", in het ondiepe laten zien dat we konden masker klaren, masker af· en opzetten en pivoteren. Nadat dit zonder problemen was gebeurd gingen we duiken. Eerst in het 10·meter bad, daarna naar hel 20·meter bad. Oe mogelijkheden om op deze manier Ie duiken zijn overweldigend. Ondanks dat je weet dat je in een zwembad benl, realiseer je de druk van de diepte van 20 meter. Misschien zelfs beter dan in het buitenwater, je bent tenslotte toch maar in een zwembad? AI met al was het toch een ervaring. Waarom dit hele relaas met zo weinig over het duiken in dat zwembad op zich? Was het toch niet zo interessant? Toch wel. het was voor mij meer dan interessant, zelfs zo interessant dat dit verhaal misschien nog een vervolg krijgt.
In Nederland is er één organisatie die dat inziet, en dat is: BORE (Belangenbehartiging Onderwatersport Regio Eindhoven!. Veel leden, ook van lutra, lullen niet altijd inzien wat BORE doet. In mijn ogen is het belangrijkste wat BORE gedurende het eerste lustrum (in oktober bestond BORE 5 jaar) bereikt heeft het grotendeels doorbreken van de barrière tussen de opleidingsorganisaties geweest. BaRE heeft ervoor gezorgd dat Aqua Best een geschikte duikplas werd voor iedereen, heeft een grote bijdrage gehad in Duik Holland Schoon in het zuiden van Nederland, en heeft de problematiek van Zeeland onder de aandacht van de aangesloten verenigingen gebracht. Maar BaRE heeft er vooral ook voor gezorgd dat, van elke organisatie dan ook, we met zijn alleen maar één ding konden en willen en dat is: DUIKEN. En dat is iets waar we in het bescheiden Zuiden ontzettend trots op mogen zijn. En ik ben dan ook trots dat wij als lutra daarin een steentje hebben kunnen bijdragen. Zoals in elke vereniging zijn hier een aantal mensen die een voortrekkersrol spelen. Dat is in eerste instantie Chris Strik, de eerste voorzitter, mede-oprichter en huidig secretaris, die leer en zeer veel vrije tijd heeft gesloken in BORE. En verder Arie de Groot, de tweede voorzitter, Wendy van der Waals van lutra, de derde en huidige voorzitter van BaRE. Maar ook Willem Brangen. voorzitter van EPSOV, die zichzelf ook wel de "superjoker" van BaRE noemt. En nog vele anderen. Maar zeker ook iedere vereniging, momenteel zo'n twintig, aangesloten bij BORE, mag zichzelf op de schou· ders kloppen voor datgene wal bereikt is: DUIKEN is voor iedereen, waar je ook les van hebl gehad.
Echter het gebeuren er omheen, dat wij als PAOI duikers niet in het diepe bad mochten, bracht mij tot het schrijven van dit verhaal. In Frankrijk, in België (met als voorbeelden de verhalen van de afgelopen maanden over Esneuxl maar ook in Nederland bestaat nog steeds het ongezonde protectionisme voor de eigen opleiding. Waarom, god· ver····· vraag ik mij vaak af? Wat maakt het nu uit of je NOB, PADI. van. lAOS. 100, PotC, SSI, NAUI, of wat voor opleiding je ook hebt gehad: iedereen wil maar één ding: DUIKEN! Iedere opleiding heeft zijn voors en zijn tegens, maar leiden allemaal op tot maar één ding, nl. veilig duiken. Wanneer iedereen de brevetten van ieders opleiding zou respecte· ren en naleven, dan zou de duikwereld er toch veel vriendelijker uitzien.
28
Rob Vader zei het vandaag nog tegen mij, tijdens de Oivemaster opleiding: "Toch mooi dal we zo'n plas in de buurt hebben-. En dat is zeker. Zo'n plas waar iedereen een leuke duik kan maken vanaf de kant naar het anker. naar het 15·meter platform, naar het onderwaterhuis, en via de platforms weer terug naar de kant. Momenteel is BaRE bezig mei een wrak voor Aqua Best. Het komt misschien niel dit jaar, maar het komt er zeker. Waarom? Omdat alle duikers dit louden willen. BORE: Proficiat I!!
29
•
AIlUA·LUTRA
----
(Rob Vaderl
(Wendv van der Waals) lutra is donateur van otterpark "Aqua lutra" in leeuwarden. Regelmatig bieden zij zaken aan met een otter erop. Een deel van de opbrengst van de verkopen gaat naar het behoud en herstel van het zoetwatermilieu in Nederland. Hieronder vindt je een lijstje met een deel van wat lij verkopen. laat mij het weten als je ergens interesse in hebt. Otter, hanger zilver Otter, hanger goud Foto·album met otterpootjes Mok met otlerpootjes OUer pin Otter cap Paraplu met otterpootjes Sleutelhanger otter Otterkaart Otter handpop UNIEKE OUer pluche. staand Otter pluche. klein
:':"--� .
OTTERHANGER
. ." '" - '... ,
b��t {" _
. -.
_:
AANBIEDING
�
GEFELICITEERD
39.50 B7.50 7.95 6.50 2.95 7.50 17.95 2.25 1.50 34.95 19.50 12.50
�
/,.,
-"
Het Advanced Open Water brevet kon dus worden uitgereikt aan: Mark van Kemenade Maurice van Hart Arno Luisman Rien Vughts Mat Verdonschot Tegen de tijd dat jullie dil lezen hebben waarschijnlijk nog twee leden de laatste onderdelen afgemaakt Helaas moesten er een paar een aantal duiken missen, en ik denk dat we die pas in het voorjaar kunnen halen. Nogmaals: allemaal van harte gefeliciteerd en op weg naar de Rescue cursus!
veel speurwerk Is he ons I!indelijk gelukt
om een kunst��a�r t. vinden voor het
" . ',-,
, . �
...
' ,.
30
_ _ _ _ _ _
Opnieuw heeft een aantal leden met goed gevolg een opleiding gevolgd en zal het daarbij behorende brevet ontvangen. Het afgelopen weekend hebben we onder een stralende zon en bij windstil weer de diepe duik en de stromingsduik in Goese Sas gemaakt. De eerdere duiken, 20als nachtduik, navigatie en zoeken&bergen, waren al eerder gedaan in de omgeving van Eindhoven. Ook het theoretisch examen werd door aHen met succes afgesloten.
ontwerpen ....n . een otterhanger. ��t cepute hancer in onze
�� ...
I!!
31
--- DUIKEN IN ZEELAND OP WDENSDAG
---
Nu vlug de flessen vullen bij de boer die toevallig 1.200.000 liter perslucht op voorraad heeft. Daarna een uitsmijter en vlug naar Bruinisse voor de tweede duik.
(Frans van Ooorenl Woensdag, normaal een dag om te werken, maar paul. Piet en Frans zouden gaan duiken. Voor Paul en Piet geen probleem. zij zijn lid van de VUT·club. Maar Frans daarentegen is één viln de Philips medewerkers, en die moest vakantie nemen. Om 07.45 uur was Paul bij Frans en om 08.00 uur waren we bij Piet. Piel had al zijn spullen al builen liggen en we konden alles zo inladen. Toen we daarmee klaar waren, kwam Piel naar buiten en zei: �Gut, dat hebben jullie vlug gedaan",
We doken langs de kant, waar we een geweldig grote kreeft zagen, en ook hier de anemonen, krabben, zacht koraal en al die andere prachtige dingen waarvan ik de naam
Ongeveer twee uur later, nadat we elkaar alles wat er te vertellen was hadden verteld, waren we bij de Sas van Goes. Volgens Paul betekent dat Sluis van Goes. Het was volgens Paullaag water om 1 1 .35 uur, dus om 10.45 uur gingen we te water. Beetje laat, maar toch niet slecht. De bedoeling was dat we eerst op 60 graden zouden zwemmen en dan tegen de stroom in naar een munitieschip (wrak). Piet zou de
Nog enkele technische zaken:
kompaskoers doen. Omdat we met zijn drieën waren zouden we elkaar ook goed in de gaten houden, en als we elkaar zouden missen dan de gewone procedure.
Plaats duik 1: Sas van Goes Oiepte: 22 meter Tijd: 42 minuten Zicht: 4 meter
nog niet weet. Hier raakten we elkaar wel een keer kwijt. Na twee uur rijden om 18.20 uur waren we thuis, een prachtige dag. Op onze duik· plaatsen doken we helemaal alleen, wat een rust.
Weer: Datum:
We gingen het water in, maar de 60 graden waren niet zo eenvoudig te volgen, en toen we naar rechts moesten tegen de stroom in lukte dat helemaal niet. We gingen dus linksaf. Er was verschrikkelijk veel te zien: krabben, oesters, kreeft, rode en witte en rode anemonen. Het werd een hele mooie duik en we raakten elkaar ook niet kwijt. We waren we een beetje afgedreven en moesten tegen de stroom in een beetje terugzwem· men, wat niet meeviel.
Prachtig zonnig weer, 1 8 graden. 1 6 oktober 1996
Watertemperatuur: Duik Paul: Duik Piet: Duik Frans:
Plaats duik 2: Diepte: Tijd: Zicht:
1 4 graden 254 180 84
Toen we weer boven op de dijk stonden en elkaar verteld hadden wat een mooie en fijne duik we gehad hadden, keken we naar beneden. Daar zagen we dat er nog steeds een stroom naar links tot bijna stilstaand water was. Omdat we toch allemaal die cursus bij Wendy en Rob hadden gedaan, wisten we dat dat niet kon. We wilden al naar de regelaars van dat water bellen tot we opnieuw in het stroomtabellenboekje keken. En jawel, daar stond niet 1 1 .30 uur, maar 12.30 uur. We waren dus een uur te vroeg te water gegaan. Dat was een hele ervaring, een echte stroomduik en dus erg leuk. Voor ons was er dus helemaal geen probleem.
32
33
I
Bruinisse 1 8 meter 56 minuten 5 meter
____
REISVERSLAG INDONESIË
(1)
{Piet GroenendijkJ AI eerder merkte ik op: mijn Loes duikt niet. Wij zjjn zogenaamde "backpackers. Rugzakkers op "Iow budget". We doen dat al van ver voor ik met duiken begon. Een. soms avontuurlijke. manier van reizen. Het was door een dag snorkelen tijdens lo'n zwerftocht in Indonesiii dat ik lid van lutra werd. Duikers, die in de blauwe dieptIl verdwenen. Afgelopen lomer zijn we terug geweest naar Indonesië. En ja. het is me gelukt om onder andere op dezelfde plaats Ie duiken. En 0 wonder, want dat doe ik nooit · heb ik een soort dagboek van de tocht bijgehouden. Nu een ander soort avon· tuur. Zou het me lukken met ons leef bescheiden budget toch nog een paar duiken te maken? Ga je mee? .
1 . Aankomst op Bali Vertrek Schiphol, zondag 2 juli 1 995 om 19.00 uur voor onze tweede reis naar Indonesië. Aankomst Bali om maandag 3 juli 21.00 uur. Het is daar ongeveer 5 uur later. AI met al toch zo'n 20 uur vliegen. En daar staan we dan op het vliegveld Denpasar. Na drie jaar weer terug. Vorig jaar kwamen we met de veerboot van Java.
"SERVICE"
Onze bagage bestaat gewoonlijk uit ieder een rugzak van zeven kilo. Deze keer met voor mij nog een duiktas van 1 7 kilo. De vorige keer dook ik nog niet. Voor onze reizen volstaan we over het algemeen met het kopen van een vliegticket. De rest zien we dan ter plekke wel. Het betekent echter dat je je bij aankomst nogal belaagd voelt. Van alle
HERMAN LIEVEN bv watersport
~
Oostwal G Tel. 073 Fax. 073
-
-
5211 Re 's-Hertogenbosch
34
131763 130768
kanlen komen aanbiedingen en dringen mensen om je heen. Daarom heeft loes nu alleen voor de eerste overnachting iets voorbereid. Globaal is ons plan om direct van Bali naar Flores te vliegen en dan via de eilanden Flores, Soembawa, lombok weer terug te reizen naar Balie. De eilanden zuidoostelijk van Bali die de -Nusa Tenggara vormen. loes duikt niel, dus het wordl een zwerfreis met duiken als onderbreking. Ik ben gewapend met Under Water Indonesia, en Loes met Lonely Planet. Eerst direct op het vliegveld geld gewisseld. Met een koers van 220.000 roepia voor 1 00 US$. Snelle schatting leert ons dat we 1000 Rp voor 75 cent hebben. Je bent tenslotte Hollanders, nietwaar?
35
Wat op Oenpasar heel fijn geregeld is. bij de uitgang van het vliegveld is een kantoortje dat tnibonnen verkoopt. Wij willen naar Jimbaran. een tip die we hebben van twee andere backpackers. en kopen een bon voor 8500 Rp. Dat scheelt dan wel weer een factor 10 mei de vrije markt, maar het niet direct te hoeven loven en bieden en afdingen is na al die uren vliegen ook een opluchting. later zullen we ons wat minder belaagd voelen omdat die hectische toestanden zich voornamelijk bij de vliegvelden afspelen Izie verderop). In het begin maak je je ook zorgen van: halen we het wel met onze financiën? Als eerste overnachting vinden we in Jimbaran een eenvoudige bungalow. Ze, de bungalowtjes, vormen een atrium rond een zwembad. Tweepersoons kamer plus ontbijt voor 35.000 Rp. links aan de overkant van de weg vinden we een goed restaurant. Het eerste drankje is exotisch en blijkt later van het huis. Voor het naar bed gaan hebben we nog opgebeld naar Merpati voor een vlucht naar Flores. Helaas. Ik begrijp zoveel als dat alle vluchten voor de komende twee weken zijn volgeboekt. Taalmoeilijk· heden? Welnee, hoogseizoen! 2. flores Dinsdag 4 juli. Ik schrijf een terugblik. We zijn te Wuring aan de baai van Maumere op Flores. Dus toch? Na het ontbijt. met voor Piet Banyak Telor Mata Sapi (ei als koeieoog, oftewel spiegelei) in Jimbaran een taxi naar het vliegveld besteld. Vreemd, die kost nu 15.000 Rp (zie voordeel·taxi·ticket). Op het vliegveld vinden we uit dat Merpati dagelijks om 12.35 uur naar Flores gaat. Naar welk van de vliegvelden op Flores vinden we nu minder belangrijk, we willen weg! Alle vluchten zijn als regel in het hoogseizoen volgeboekt. We worden (met nog een stel uit Holland) als standby op de wachtlijst gezet. Van 1 1 .00 tot 12.00 uur gewacht als standby. Het blijkt dat we allevier meekunnen. Ook dit is Indonesië. Ga rustig zitten, wacht af. en het komt goed. We zullen het de komende weken wel weer leren. neem ik aan. Met een Fokker Friendship gaat het op naar Maumere op Flores, vertrektijd 12.35 uur. Aangekomen in Maumere begint het gedonder opnieuw. Het is een domestic airport. en je hoeft nu niet door de douane. De verkopers. gidsen, runners voor hotels, en bedelaars kunnen je nu al bereiken terwijl je wacht op je bagage. Maar we leren snel. Als je wordt aan· geklampt maak dan vooral geen oogcontact en schud min of meer hooghartig van neen.
36
Belaagd
Voor het duiken zijn er in Maumere 2 resorts. lk citeer uit de Under Water Indonesia duikgids. Op het vliegveld staat een runner voor het Sao resort. Helaas ongeschikt voor ons. Contact met de bevolking is toch al moeilijk. maar als je gaal overnachten waarin doUars wordt gerekend. kun ie dat helemaal vergeten. Kun je net la goed naar Zand· voort. Neen, we gaan de stad wel in. Fijn. ook hier zijn weer taxibonnen. De rit naar de stad is ongeveer drie kilometer en kost 6.000 Rp. Op ons verzoek brengt de taxi ons naar het toeristenbureau dat gesloten blijkt te zijn. Geen nood, we sturen de taximan weg en gaan lopend naar centrum danwel strand. Mijn duiktas vervoer ik op lo'n karretje met twee kleine wieltjes. Valt dat even tegen op de straten van Indonesië! Gaten en op· en afstappen. Het is meer tillen dan rijden. Na een half uur sjouwen vinden we nog steeds geen echt centrum. Dat blijkt een kenmerk van Maumere. lezen we later ....
37
We komen langs een pasar. Daar komen veel bema's bij elkaar. Dat zijn plaatselijke opstapbusjes. Mijn voorliefde voor oude vervoermiddelen krijgt weer een nieuwe injectie door een bijzonder afgejakkerd geval. Er hangen veel zeer kleurrijke plaatselijke figuren om en aan die ons waarschuwen dat wij de door ons gekozen richting niet op kunnen. Vele wuivende vingers en uitroepen die ons klinken als "Nogo" en wijzend op het vehikel: "Iocal beach". Tja, hoe ontdek je nu wat er echt bedoeld wordt? En we willen naar de beach. We stappen in de roestbak en zullen wel zien waar we arriveren. Er is nog een plaats vrij op het reservewiel maar dat lukt niet. Pappa mag op de bank. Na een rit van ongeveer 1 1 kilometer worden we afgeleverd in het "Nogo beach resort". Na veel gestechel over de ritprijs, die omlaag gaat van 5.000 naar 2x500 1.000 Hp., besluiten we toch maar te blijven. Het resort bestaat uit vijf bamboe bungalows met een aparte mandL Het is er rustig. Wij meegeteld zijn er die eerste dag drie "kamers" bezet. Twee Engelse meisjes, een Nederlands stel en wij. Woensdag 2 juli, Noga Beach Resort. Wuring, Flores
Deze tweede dag zijn er twee kamers bezet met weer een ander Nederlands stel, studenten nu, en wij. Deze plek komt nog niet voor in Lonely Planet. Het is hun tweede jaar na opening. Het ligt aan de westelijke kant van de baai. Wandelend naar het noordwesten en naar het zuidoosten kom je slechts de plaatselijke bevolking tegen. Uileraard massa's kinderen. Het strand varieert in kleur. Wit zand wordt afgewisseld met zwart. Volgens de beheerder komt het zwart mee met de rivieren. Het is modder, zegt hij. Mij lijkt het meer op vulkanisch zand zoals op Bali. Er wordt tenslotte nog aan alle kanten gebouwd en gerepareerd na de laatsle aardbeving van drie jaar geleden. Wij zijn direct het water ingegaan om te snorkelen, maar het is niet veel. Er ligl bijna alleen koraalgruis. Zes kilometer lopen over het strand naar het noordwesten vinden we wel een rif om te snorkelen. Niet overweldigend maar redelijk. Een beginnende murene, veel baarzen, zeeduivels en zeesterren in hel blauwe kleuren.
38
Toch wil ik proberen om naar één van de duikresorts te gaan voor een duik, maar zonder er te overnachten. Oe baas·eigenaar·beheerder? van ons resort zal morgen naar ze bellen voor een cilinder en een loodgordel. Desnoods duik ik alleen. Kan hij een visser charteren? Desnoods duiken zonder boot? Overigens weten vissers de beste plaatsen, en dat is per boot. Zegt hij. Donderdag 6 juli · Nog op Noga beaeh
Na ons ontbijt vandaag, bestaande uit een banaanpannekoek, zijn we zo tegen 10.30 uur vertrokken om te snorkelen. Dat is ongeveer 6 kilometer naar het westen. Maar op een kilometer afstand van het resorl wijst branding op een rif lo'n 100 meter van het strand, Dus zwemmen we naar dat rif. Er is niet veel te zien, en als de knal van een explosie met twee klappen als echo ons doen vermoeden dat er met dynamiet gevist wordt, voel ik me niet meer lekker en zwemmen we als een gek naar het strand. Toch maar weer 6 kilometer lopen naar de plek van gisteren. Onder grote belangstelling van de plaatselijke jeugd te water gegaan. Na ongeveer vier pogingen vinden we uiteindelijk een doorgang over het rif. Vandaag minder zicht, ongeveer 15 meter, en ook minder uitbundig visleven. Nou ja, dat was al niet veel. Deze sessie kwart voor vier besloten met mandi en ijsthee. Dm kwart voor vijf lopen we naar het oosten het strand langs, De tijd met het beste licht om foto's te maken van het dorpsleven, Toch heel anders met zo weinig tourisme. Oe vissers zijn bezig met de voorbereidingen omdat ze na zonsondergang uitvaren. We krijgen koffie gezet boven een houtvuur en Loes maakt foto's. Als ik me maar gedeisd houdt tussen de mannen, dan lukt het haar als vrouw wel om ook de vrouwen en meisjes te fotograferen. In het donker terug naar het strand. Dat is wel even oppassen waar je loopt. Na zonsondergang wordt het strand openbaar toilet. Bij terugkomst meldt de manager dat hij heeft gebeld naar de duikcentra (of alleen Sea World?). Kortom: er wordt geen equipment verhuurd. Je moet er naar toe en pas voor een groep (3 à 4 duikers) wordt enige actie ondernomen, Jammer dan,
39
1 juli · Nog steeds Noga beach We zijn zelf naar Maumere gegaan en hebben Sea World bezocht. Ja hoor, Er wordt echt aangenomen dat je er ook komt wonen. Ze rekenen in dollars. Ik kan het weer niet laten en merk op dat ik in Indonesië ben en daarom in roepias reken. Geen probleem. Oe dollars worden weer omgerekend naar roepias. Maar na zachtjes doorduwen uiteinde· lijk enig resultaat. Zonder onderdak en als huur van alleen tank en loodgordel kom ik omgerekend op 1 1 0 dollar, en met Loes als snorkelaar erbij nog 140 gulden. Duikplaats
Op advies van Nogo Beach daar onderdak gezocht bij Palm Home Stay. Kebun dengang rumah rumah keeil. Vriendelijk en veel bloemen en alies van bamboe. Bed, stoelen, tafel. muren en dak. Oe eigenaar, Andy, heeft het zeil gebouwd. Moet beslist geen bouwvakker worden. Heerlijk primitief. Wel kamer met badkamer mandi en douche. Alles in bamboe en de vloer is van inmiddels enigszins brokkelig cement. Zelfs zo leuk dat Loes dia's maakt. Prijs 5.000 rp/persoon.ln tegenstelling tot Maumere zien we hier wel veel westerse toeristen. Oe rit met de minibus verliep vlot. We hadden 30
niet te kiezen, afhankelijk van en bepaald door de divemaster. Vandaag echter geen programma. 800t gecharterd door Australiërs. Zouden ze werkelijk maar één boot
mensen, een kip, een varken en bergen voedsel aan boord. De zakken rijst liggen in het gangpad en tussen de zitplaatsen. Met mijn lengte is dat nog wel te doen, maar van de
hebben? Morgen dan? Dan helaas ook geen program. God, wat is dat mens blasé! Ik moet weg, want het gaat me ergeren. Dank U, toch maar liever niet.
westerlingen rust de kin op de knieën.
Dan maar wat rondgekeken in Maumere. Van Maumere kunnen we met bema 5 naar Nogo Beach. Nu is het eindput van deze bemo echter in Wuring, drie kilometer van Maumere. Het is de laatste rit van deze ·sopir·. Dat komt goed uit, want Wuring was volledig verwoest door de aardbeving in december 1992 (zie ook pag. 157 van Under Water Indonesial. Er was toen een vloedgolf van 25 meter waarbij duizenden mensen omgekomen zijn. Ook van deze ellende foto's gemaakt. Gewapend met deze kennis hebben we nu bij Nogo Beach gesnorkeld, dus wat dichter bij het epicentrum van de aardbeving. Het is daar troosteloos. Hele vlaktes van koraalgruis. Je kunt gevoeglijk aannemen dat de hele baai van Maumere dor de vloedgolf is schoongeveegd. Hetgeen betekent: vergeet de Noordkust van Flores. Niets voor duikers. Wel een goede plek om een paar rustige dagen door te brengen. Wat het zwarte zand betreft. de raffinaderij oostelijk van Maumere zal ook wel de zee
Slechts één keer een stop voor het verwisselen van een band. Als je even het adres aan de �conducteu( laat zien, zetten ze je af op de bestemming. Vanavond folkloristische dansen bekeken. Ik krijg niet de indruk dat het op toeristen gericht is. Ten eerste zijn er niet veel toeristen, maar ook voornamelijk de plaatselijke bewoners zijn de toeschou wers. 9 juli, zondag, Palm Home Stay, Moni, flores Vandaag de Kilimutu bezocht. Voor half vier opgestaan. Eerst omhoog gekeken. Er waren stenen te zien, dus dan gingen we mee. Je moet namelijk zelf beslissen over wel of geen zicht, want de truck gaat altijd. Als je geen sterren liet lit de top van de vulkaan in de wolken en kun je beter terug naar bed. Scheelt je een verloren dag en de reiskosten. Drie jaar geleden bezochten we Mount Bromo op Java. Oe Kilimutu is eigenlijk mooier dan Mount Bromo. Echter, de Bromo had langer dat mooie ochtend· licht. De Bromo bezoek je voor de zonsopgang, terwijl de Kilimutu de meren uit de
ingespoeld zijn. Krijgt Loes toch gelijk. Het zwart leek ook erg op olie.
duisternis laat verschijnen. Een spel van licht, kleur en verschijnende bewolking. Echt boeiend om te zien.
3. Moni
Terug hebben we gelopen. Van 07.00 tot 10.30 uur, ongeveer 3,5 uur. Ontbijt om
8 juli, zaterdag, aankomst te Moni op Flores. De plaats van de gekleurde kratermeren. Onderdak: Palm Home Stay. Vanochtend in Noga 8eaeh 100.000 Rp. afgerekend. Voor
10.30 uur met fruitsalade en koffie. Daarna gaan we weer lopen. We hebben het vermoeden dat de kust bereikbaar moet zijn. We zijn er niet gekomen, maar het moet paradijselijk zijn. Je kunt met een auto, behalve de laatste 10 kilometer. Dat is een looppad dat steil omhoog gaat. Volgens Andy een goed snorkelgebied met zandstrand.
vier nachten en vier keer avondeten plus ontbijt. Alle eten wel erg sober. Met minibus naar Moni van waaruit we de Kilimuto zullen bezoeken.
40
41
We komen twee andere lopers tegen. Twee uur later komen we dezelfde lopers weer tegen. Het blijken Fransen. Ze hebben zo nu en dan gevraagd: "Hoever nog naar hel strand?". Dat was twee uur later, en 1 0 kilometer verder nog steeds twee kilometer. Nee, de mensen op Flores zullen je echt niet ontmoedigen. AI met al toch een leuke trip met als hoogtepunt een handen. voeten en engelse conversatie met een groep dorpsbe woners. Zoals overal ook hier wel een student die het engels redelijk beheerst. Avondeten volledig vegetarisch. Rijst. mie + groenlen, kruidige soep, ei, kroepoek. Prima. Volgende keer deel 2 van dit reisverslag
,
.1
Zit nu toch even stil.... dan kan ik het tweede deel schilderen!
42
IN GEVAL VAN NOOD RECOMPRESSIE-TANKS AmSler
Amsterdams Medisçh Centrum, Mcibergdrecf9. 1 1 05 AZ: Tel. 020-566 9 1 1 1 (centrale vragen naar dienstdoende chirurg).
Bij
zonderheden: RecOIank voor 30 personen, ma•. druk 3 bar !)cn Uc!der:
Duik Medisch Centrum Koninklijke Marine, Bassingracht 106, 1781
Je; TeL 0223·653000 (centrale); 0223-653076 (tijdens kantooruren); 0223-658220 (lla kantooruren)
ZIEKENHUIZEN �:
Oostcrsclleldczickenhuis,
Spijkenisse:
Ruwaard van puuen·Ziekenhuis, Ruwaard van Punen.weg 500;
's Gravenpolderseweg
114,
4462
RA;
Postbus 106. 4460 Bn, Tel. 0 1 1 3 · 234000 320 I GZ, Postbus 777, 3200 GA; Tel. 0181·658888
Ylissingen:
Streekziekenhuis Walcheren, Koudekerksewcg 88, 4)81 TZ; Postbus 3200. 4380 DD: Tel. 0 1 18-430000
Zjenkzee"
Zweedse Rode Krois Ziekenhuis, Kon. Gustaafwcg 2, 4300 NL; Postbus 6001, 4JOO LA: Tel. 01 1 1-410000
WEERBERICHTEN KNMI Vlissingen, Tel. 06-91 12 2JSl KNMI Wemeldinge. Tel. 06-S001 alGemeen Waterw«rgcbied Deltagebied. TeL 06-977 5023 Algemeen Info Weerberichl, Tel. 06-9775
ASSISTENTI E Kustwachl Noordzee Kanaal 16, Tel. 0255-534344 Polilie IC Waler voor alle waleren, Tel. 0343-5 14934 l«land Aigemc<:n. Tel. 01 1S·414444
BELGIË Uypcroare Gerl«skundig Cenlrum BcISÎé, Tel. OO-J2·5956 3399 (ooi! raxnummer; in kanlooruren). Tel. 00-12-5054 6060 ('S avonds en in hel weekend). Duikmedisch Centrum Oostende 9dgi!:, Tel. 00-32·5980 1402.
•
