Secret.riaat: Zevensprong 8, 5683 KR BEST. Redactie adres: Roodkapje 25, 5629 KW EINDHOVEN. Gironummer:

•

LUTERATUUR Bestuur

Voorzitter Secretaris Penningmeester Coördinator Opleidingen Evenementencormissaris MateriaJencormissaris

Marc Verdiesen Tom van der Waals Roll lamerichs Eric Oerksen freek Adam Jeroen BIQIlVllaart

040 . 2489975

0499· 391126 0499·392497 0499·392915 040 . 2842098 0499·391515

Secret.riaat: Zevensprong 8, 5683 KR BEST Red.ctie

0499·475922 040·2483125 0499· 472053 040 . 2446684 0499·391126

Piet Groenendijk Marty Linnemans Bas van lonkhuyzen Marjolijn van Osch Wendy van der Waals Redactie·adres: Roodkapje 25, 5629 KW EINDHOVEN Gironummer: 15 42 649 Lidmaatschap en contributie

Lutrl kent aspirant leden, volle leden, gezinsleden en builenleden, alle leden Zijfl jaarleden, Als gezins- of buitenlid betaal je de hellt van de voor een vol ol aspirant lid verschllldigde conltibutit!. Beëindiging van het liOO1aatschap kan slechts door middel van een schrillelijke mededeling aan het bestuur. lilinaatschappen worden alleen per 31 detember beëindigd. let op;;e betaalt dus tot en met 31 december contributie. De contributie voor een vol of aspirant lid bedraagt Ft 275·- per jaar_ Dit dien je aan het begin van het kalenderjaar Ie betalen. De mo�lijkheid bestaat om via een automatische overschrijving maandelijks HIt 25," te betalen. Zie voor meer inlormatie de statuten en het huishOtJdelijk reglement. Compressor

Iedere dinsdag van 20 .15 lot 21.15 kun je je peISluchtfles gralis vullen bij de Lulra compressor. Van 1 oktober tot 1 apr� kun je van 20.45 tot 21.15 terecht. M.terialenverhuur

Materiaalsoort PersluchtfIes Ademautomaat Stabilizing Jacket Complete set Feesttent Boot + Trailer

Weekhuur 20 20 40 60

Weekendhuur 10 10 20 30

SM'

200

100

500

50

LUTfRATUUR HET BLAD WAAR "DIEPTE" IN ZIT DECEMBER 1996

150 150 150 300

r •

INHOUD

VAN DE REDACTIE

Pagina

3 3 4 5

5 6 10 11 12 16 22 25 35 38 43

Van de redactie Sluitingsdata kopij Van de voorzitter Nieuws van BORE Van de Evenementencommissie Open brief Shirts met het lutra·logo Notulen Bestuursvergadering Helmduiken Duiken in Mexico en Belize Ouiksalari Rode Zee Grotduiken Verzekering N.O.a. Voor jou gelezen ...... Reisverslag Indonesië !2)

Dit is alweer het laatste clubblad van dit jaar en ook het laatste voorwoord van mijn hand. Inmiddels zijn er twee enthousiaste leden in de redactie gekomen die samen met Marjolijn en Marty ons clubblad gaan maken. Oe luIeratuur is een clubblad waar we best Irots op mogen zijn. De advertenties hebben alleen met duiken te maken en de inbreng van eigen leden is groot. De laatste jaren is er veel aan de lay·out veranderd. Zo is er een nieuw voorblad en onlangs is er nieuw lettertype en een andere pagina indeling gekomen. Dus Piet en Bas succes. Dit zijn ook mijn laatste maanden, tot aan de ALV van februari. als voorzitter van BORE. Wie het van mij gaat overnemen is nog niet bekend. Ik heb het in ieder geval de laatste drie jaren met heel veel plezier gedaan. Wat ik nu met mijn vrije tijd ga doen weet ik nog niet. Misschien mag ik nog wel een stukje schrijven voor de Luteratuur. Vervelen zal ik mij echter niet. Tot in het zwembad, aan de bar of aan de waterkant! Wendy van der Waals IEx·redactielid)

SLUITINGSDATA KOPIJ 25 februari leditie mrt/april) 29 aprilleditie mei/juni) 1 juli leditie juli/augustus) 2 september (editie october) 11 november (editie december) 3

•

_____

VAN DE VOORZITTER (Marc Verdiesen)

NIEUWS VAN BORE Er is geen nieuws van BORE Ie melden.

"Het was een tof jaar". Ik had Tom beloofd om hiermee te beginnen en inderdaad. het jaar was tof. Voor lulra was hel in eerste instantie jammer dat Jan Vet zijn taak als penningmeester had neergelegd, maar Rolt blijkt de werkzaamheden met veel enthousi­ asme over te nemen. Tof. Een hartstikke lof feest bij Aqua Best en een toffe duik met een boot op de Greveringen hebben we gehad. Extreem tof was ook de mijler van de Lulra Sinterklaas. die niet één, niet Iwéé, maar wel drie keer op de grond viel. Helaas ook een jaar vol met NOB strubbelingen, maar gelukkig maakten de toffe preken van Berlus veel goed. Wat een rotwoord wordt dat 'tol' trouwens als je het zo vaak achter elkaar gebruikt. Als ik me één ding voorneem voor het komend jaar (buiten meer te duiken). is het dat ik dat woord niet meer zal gebruiken. Er zijn genoeg alternatieven lijkt me, dus roep het alsjeblieft niet meer als ik in de buurt ben. En ook geen geintjes over dit 'toffe' voorwoordje s.v.p. Tot zover over het afgelopen jaar. Het zal mij benieuwen door hoeveel mensen je in deze luIeraiuur een prettig nieuw jaar gewenst wordt. Ik wit in ieder geval als een van de eersten jullie ieder persoonlijk hel allerbeste wensen. Veel nattigheid in de onderwa· ter zin van het woord. veel geluk zeker ook buiten je lulra·leven. En wal lutra betreft. laten we er maar net zo'n tof < del> < del> < del> leuk jaar van maken als het afgelopen jaar.

___

__ _ _

Zoal! beloofd hierbij een overzicht voor de geplande eve nementen in het jaar 1997. zodat eenieder ze alvast kan noteren in zijn of haar agenda. En het is dan natuurlijk de bedoeling dat je die data vrijhoudt voor het clubgebeuren.

Eyenementen1997 05.01 21.01/04.02/25.02/18.03 01.04 13.04 20.04 24.05 27.05 20/21/22.06 06.07 13.09 17.10·26.10 04.11 23.11 711

4

VAN DE EVENEMENTENCOMMISSIE

Nieuwjaarsduik te AquaBest Onder Water Winterspelen Prijsuitreiking Onder Water Winterspelen Kinderduik Opening seizoen Duik te AquaBest Dropping Start Dinsdagavond Buitenduiken in de regio (loopt t/m 02.091 8BO Weekend te Zeeland Onder Water Orientatietocht Thema Feestavond Duikreis (informatie volgt binnenkort) Mosselavond Sinterklaas December aktiviteit

5

OeeerstkomendeEvenementen

Nieuwjaarsduik:

05.01

Iedereen wordt hierbij uitgenodigd, Duikend of niet·Duikend, om gezamenlijk het nieuwe jaar in te luiden voor Lutra. Na atle gelukwensen is het de bedoeling dat om om 13.30 uur de briefing plaatsvind. Daarna, zo rond 14.00 uur, gaan we dan te water om een nat cq. koud pak te halen . Uit het water gekomen wacht er hete soep en/of een kop warme chocomel. leders aanwezigheid wordt dan ook verwacht rond de klok van 13.00 uur bij de hoofdingang van AquaBest. Wij zutlen proberen de kleedruimte open te krijgen.

Onder Warer Winterspelen:

Indien van iemand nu, na het lezen van dit bericht. spontaan zijn broek op lijn enkels lakt. omdat hij of lij het afgelopen jaar trouw lijn kaart heeft laten aftekenen, neem dan contact met ons op (met de kaart in je hand) en wij zullen dan voor een passende oplossing Oees: afkoop) lorgen. In de volgende luieralUur lees je meer over de Kinderduik. de Duik Lv.m. opening seizoen en de Dropping. Zijn er vragen of wil je alvast meer info over een bepaald evenement. spreek op de clubavond dan een van ons even aan. Caroline, Corina, Freek. Jos, Margriet en Marty.

21.01/04.02/25.02/18.03

Nadat vorig jaar het aantal deelnemers ons zeer verheugd heeft. wordt ook dit jaar weer dit evenement georganiseerd. Het betreft dit keer een "wedstrijd evenement'· verspreid over 4 avonden. Aanvang elke avond om 21.45 uur, met 3 spelonderdelen per avond. Teams kunnen lÎch (graag I.s.m.) aanmelden bij Marty linnemans of Jos Bruijninckx en moeten beslaan uil minimaal 3 spelers een eventuele reserve. +

Indien er van ju llie kant suggesties zijn voor spelonderdelen dan horen wij dat graag. zodat wij dit evenement 10 plezierig en spannend mogelijk kunnen maken. Dus. heb ie een goed idee. laat het ons a lsje b lie ft waten!ll.

Mededelingen

Vorig jaar hebben wij als evenementencommissie de beruchte "stempelkaart" in het leven geroepen. Echter het is gebleken dat hier weinig animo voor is en gelien dit feit hebben wij als EC dan ook besloten hier niet verder mee door te gaan.

6

7

OPEN BRIEF Bestuur N.V.O.S. lutra Postbus 2047 5600 CA Eindhoven Eindhoven, 10 december 1996 Geacht bestuur, beste mededuikers, Het is bekend dat er al enige tijd onvrede is over de manier waarop de NOB meent zijn functie als overkoepelende duikorganisatie in Nederland te moeten uit�.efenen. Het is ook allang bekend dat ik daar een uitgesproken mening over heb. Bil de laatste uitgave van de Luteratuur is een oproep ingesloten om met linnige vragen voor de NOB te komen. zodat die op een bijzondere bestuursvergadering kunnen worden voorgelegd. In de afgelopen tijd heb ik nagedacht over welke concrete, bespreekbare bezwaren ik heb tegen de NOB. Ik ben tot de conclusie gekomen dat het een algemeen gevoel van onbehagen is, op grond waarvan het niet goed mogelijk is een zinnige discuss.�e op te zetten. Toch wilde ik serieus proberen wat naar voren te brengen. Helaas �II het lezen van de laatste uitgave van 'Onderwatersport' was bij mij de maat vol! Ik elleer datgene wat de voorzitter op een bestuursvergadering naar voren heeft �ebracht volgens het verslag in dit blad (en laat daarbij de vele andere uitspraken In het verleden maar even voor wat ze zijn): •

Natuurlijk zegt hij niet met zoveel woorden dat e.e.a. de schuld is van PADI, maar welke andere organisatie wordt hier dan mee bedoeld? Hij brengt hier direct een verband aan tussen de manier waarop deze organisatie zijn instructeurs opleidt en de toename van het aantal ongevallen. Hierbij legt hij dus de verantwoordelijkheid voor (dodelijke?) ongevallen bij deze organisatie! Ik voel me door zo'n uitspraak zeer ernstig in mijn goede eer aangetast en wens me absoluut niet meer door deze organisatie vertegenwoordigd zien. Ook de tweede uitspraak geeft aan dat WIJ (-NOB) het goed doen en ZULLIE (- alle anderen) de veiligheid ernstig in gevaar brengen. Ik laat hierbij maar in het midden of deze groep met 12 cursisten misschien een NOB vereniging zou kunnen zijn; of dat er misschien maar zes cursisten waren en zes begeleiders. Deze demagoog laat zich hier niet over uit. Er past maar één woord voor zo'n figuur: een pure intrigant. Overigens staan de regels van PADI zo'n situatie niet toel Nogmaals, ik heb er geen zin meer in om met dit soort regenten te overleggen. De NOB heeft nu definitief voor mij afgedaan en ik wiljulli. dan ook met klem verzoeken .r voor te zorgen dat mijn lidmaatschap met onmiddellijke ingang wordt stopgezet. De daaruit vrijkomende gelden stel ik graag flan de vereniging ter beschikking.

Mochten jullie toch met het bestuur van de NOB willen overleggen, dan moet ik nog eens goed nadenken of ik hierbij wel aanwezig wil zijn. Oe beste groeten en veel duikplezier, Rob Vader

'In drie maanden kun je instructeur worden van een Amerikaanse duikorgani· satie, en als je de ongevallenstatistiek erop naslaat is dat een zorgwekkBn· de ontwikkeling'

'laatst zag ik bij Scharrendijke een instructeur te water gaan met twaalf leerlingen . Dat kan bij ons niet.

B

9

SHIRTS MET LUTRA·LOGO

----

___

Veel leden zijn al in het bezit van een mooi T·shirt, sweater of bodywarmer met het clublogo.lk heb nu goed nieuws voor degenen die nog niet in het b ezÎlzijn van een T· shirt. sweater of bodywarmer:

T·shirt Sweater Bodywarmer

Verslag commissies penningmeester Alle materialen zijn in de administratie ingevoerd, zodat de afschrij·

vingen automatisch verwerkt worden.

prijs Hl!. 22..· Hl!. 32.50 Hl!. 57.50

Materialen

Het T·shirt is in het grijs met blauwe opdruk. De sweater en bodywarmer zijn in het donkerblauw met lichtblauwe opdruk. Vul onderstaande bon in en lever deze met gepast geld (geen cheques!! bij mij in.

•

....... .... . . .. . . .. .. . . . ... .. . . .. . . . . .. . . . . . . . ... ....... . . . .... . . . .

Laatste clubavond van het jaar: Bekeken wordt of hier iets voor gedaan wordt, in samenwerking met Evenementen. AlV 1997: Deze staat voorlopig gepland op dinsdag 22 april 1997.

Ik wil graag een T·shirt

Maat

Prijs:

Hfl. 22..Hl!. 32.50 Hit 57,50

0

Sweater

Maat

Prijs:

0

Bodywarmer

Maat

Prijs:

Naam: Betaald: ...

Jereen Blommaart vraagt aan eenieder die de boot gebruikt, dit te melden. Jeroen wil de afschrijving van de Coppi automaten aanpas· sen. Ze slijten harder dan verwacht. Afschrijving staat nu op 10 jaar. Jereen maakt een logboek waarin genoteerd moet worden wanneer, hoe lang en waarvoor de boot gebruikt wordt. Hierdoor moet een inzicht gekregen worden wat met de boot gebeurt. BORE is op zoek naar een nieuwe voorzitter, daar Wendy dit jaar aftreedt. Verder wordt er gewerkt aan het verkrijgen van een wrak voor Aqua Best. Probleem hierbij zijn de milieu·technische zaken

Tom van der Waals

0

---

Vergadering van 4 November 1996

JE KAN ZE WEER BESTEllEN I!!

maat XL M. L. XL. XXL L. XL en XXL

NOTULEN BESTUURSVERGADERING fTom van der Waals, secretaris)

___ ________

'

(niet invullen)

Budgetten

Voor de volgende vergadering dienen de budgetten voor 1997 ingeleverd te worden. De restwaarde van de flessen wordt in drie jaar afgeschreven, omdat de kranen moeilijk te vervangen zijn. De restwaarde van de flessen komt hiermee 0 p "nul-.

SDecialtymaD

Het idee bestaat Dm een specialty map te maken om alle specialties in te doen. Hiervoor zal dan wel een eenvoudige standaardmap moeten zijn waarin een voorblad en tabbladen moeten komen. Erik Oerksen peilt de belangstelling bij de leden.

.. .. . ... . ...... . .. ... . .. .. . . . .. ....... ... . . ............. ... .... . 11

10

I

Het bestuur nodigt de N.O.B. uil voor een open discussie. De leden krijgen de kans van tevoren aan te geven wat voor vragen gesteld worden. Alle leden moeten van te voren aangeven of ze op deze avond aanwezig lullen zijn. Mark Verdiesen schrijft hierover nog voor de komende Luteratuur een aparte brief aan de leden. Jeroen Blommaart haalt het stuk aan in de Onderwatersport dat de keuringen tot 50 jaar om de drie jaar zijn. Daarna ieder jaar. Beslo· ten wordt om de keuring van de leden van Lutra ieder jaar te hou­ den. Op veel vakantie·adressen wordt een jaarlijkse keuring ge· vraagd. Volgendevergadering: Maandag 9 december 1996

Fotografie

TON KLAASSENS FOTOGRAAF Koopcentrum Achtse barrier . Biarritzplein 37 5627 LE Eindhoven ïel. 040 42 42 62 -

HELMDUIKEN (Paul Bongers) Zaterdag, 12 oktober 1996 ,de dag dat Wendy de BaRE 's voorzittershamer zou onderdompelen in Aqua Best, togen 5 min of meer LUTRA·nen naar het zwembad de -IJzeren Man". Willem,Johan,Dennis en Paul zouden daar hun eerste en mocht Wessel zelfs zijn tweede helmduik maken.Oe geplande onderwalerreceptie te Aqua Best meI om 14.00 uur de briefing noopte het gezelschap om op tijd te beginnen met de helm· duik. Dus vroeg uit de veren en op naar de Javalaan in Eindhoven. Opgewacht door twee begeleiders Raymond Pont en Kees de Jonge zouden we dit karwei moeten klaren.Voordat het echter zo ver was kregen we een uitgebreide introductie van de helmduiksport door Kees de Jonge uiteen gezet. Kees memoreerde: dat ene John Dean werkzaam in de droogdokken in Engeland. zo rondom 1820. een manier had ontwikkeld om effectiever branden te bestrijden . De boten die in de dokken lagen waren van hout,waarbij tijdens brand een enorme rook· ontwikkeling ontstond.Met behulp van een helm. gedragen tot op de schouder. waaronder lucht werd geblazen kon men dichter bij d vuurhaard komen. Maar John Dean had ook nog een broer Charles (een slimme familie). die dacht: wat boven water kan,moet onder water ook kunnen. Hij werkte een systeem uit wat door zijn werkge· ver werd gepatenteerd. Het was in 1827 een geëmigreerde Duitser Au gustus Siebe die het idee dit overnam en met enkele veranderingen en toevoegingen opnieuw patent aanvroeg. Door dit idee door helmduikers te laten doorontwikkelen is er een systeem ontstaan dat heden ten dage nog gebruikt wordt. Siebe stichtte met Gorman een bedrijf in londen dat toonaangevend zou zijn voor de toenmalige duikbranche. Kees de Jonge liep na dele inleiding met ons het hele assortiment door,aan apparatuur en benodigdheden die nodig zijn om een helmduik succesvol te kunnen maken. Duikerspomp: een Z.g. drie cylinderpomp merk:Sieben·Gorman met draai·inrichting. Twee lucht·slangen. Een drijvende en een zinkende. dit afhankelijk van de taakstelling bij de duik. Luchtopbrengst bij normaal gebruik 50 ti Minuut

Communicatie·systeem: Duiktelefooninstallatie voor 2 duikers. 12

13

" odig. Riem lie.Uak: Standaardpak 16 gaats}. Corselet. Machetten aan de.�ols indien , lichaam te het van ijde bovenz de voor om 't middel van de duiker. dit om de lucht aan houden. Schoenen: Geen verschil tussen links of rechts. Gewicht 1� al 2' Kg per schoen. Gewichten: Het voor· en achterlood,waarmee de helm op ZIJ" plaats gehouden wordt tOp de schouder). gel.waarop de lklrrh Corselet in 't standaard-pak wordt vastgezet met met een be� de �etm ,IS helm komt. Als de helm bevestigd is wordt deze geborgd tegen d�aaten. In je om . aanwezig een intercom voor communicatie. Aan de helm aanwezig een kraant beslagen IS. water op te zuigen en dit tegen het voorvenster aan te spuwen.. als het glas Want we willen wel wat zien onder water.Oe helm heeft ook zIJ-vensters. Om d� �Lenden stabiliteit van de duiker te waarborgen en onafhankelijk te zijn van de p�mpbe . de tijdens en bedJen te is er een ontlastklep aanwezig.Deze ondastklep is met het hoofd duik. P.S. Geen onllastingsklep I!!I!

Ik heb hiermee eem summiere opsomming gegeven van wal ons Kees de Jonge met veel verve vertelde. Na deze omlijsting was het dan zo ver, dat de eerste duiker het pak in kon. Zeer zorgvuldig gingen Kees en Raymond hiermee om, zodat Wessel met 80 Kg bagage ( gewicht totale equipment) het water in kon, via het trapje van het zwem bad. Het is een hele ervaring zo'n helmduik. Op het moment dat het masker (voor·venster) op de helm geschroefd word,ben je overleverd aan derden. Begeleiders VOOf de luchtslangen (50 M lucht-slang) en pomp-bedienden_ Nog zeef onwennig over de bodem lopend dacht ik aan de stripverhalen van Kuifje en hond Bobby. Daar worden lucht·slangen afgeknipt en pakken de pomp·bedienden liever een pilsje dan dat ze staan te draaien. Maar Kees wist via de intercom alles perfect onder controle te hou· den.Zelfs een salto met dubbele schroef tot boven water lag in onze mogelijkheden, volgens Willem. Ook het lopen over de bodem in plaats van het zweven in het water geeft een aparte dimensie aan dit soort duiken. Iedereen is ongeveer een kwartier onder water geweest, zodat we optimaal konden genieten van deze unieke mogelijkheid om even kennis te mogen maken met de Helmduiksport. Het was zeer de moeite waard en voor herhaling vatbaar.

Adv. Schal

Daar worden luchtslangen afgeklemd

14

.m_

15

DUIKEN IN MEXICO EN BELIZE (Busje komt zo 1 (Bas van lonkhuyzenl

Dal het leven hier anders verloopt dan bij ons blijkt direct uit een telefoongesprek tussen Martijn en Pedro, de schipper van de bool waarmee wij zullen gaan duiken; Martijn... -Buenas tardes Pedro, Ik heb toch bij jou een boot besteld" Pedro..... "Ja zeker, voor woensdag." Martijn... " Dat klopt, vandaag is het woensdag." Pedro..... "Nou je hel zegt, over een half uur ben ik bij je. Na een half uur worden we inderdaad door Pedro naar het barrière·rif voor de kust gebracht. Mijn eerste duik op een koraalrif. Water van 28 graden, helder en veel veelkleurige vissen. Het meeste indruk maakt een grote, blauw·gele Queen Angel fish die vlak bij me blijft en hapt naar mijn luchtbellen. Een overweldigende indruk maakt deze omgeving. Martijn is duikinstructeur en heeft na deze eerste duik al gezien dat er bij de ervaren duikers geen probleemgevallen zaten. De volgende twee weken heeft hij dus gewijd aan het geven van een "Open water" en "Advanced" cursus aan de minder ervaren reisgenoten. Bij deze reis is namelijk een van deze cursussen inbegrepen.

...

M

Duiken bij tropische koraalriffen. Dat was al lang mijn wens. Alle verhalen over Bonaire. Egypte en noem maar op waren, samen met snorkelen in Frankrijk de reden dat ik met duiken begon. Via vrienden hoorde ik van een héél aparte reis: per bus door Yucalan, het schiereiland van Zuid· Oost Mexico. Het is een hybride reis, deels duiken bij tropisch rif, deels een jungle tour door natuurreservaten, het regenwoud en langs Maya tempel ruïnes. Voor mij is die combinatie attractief. In het voorjaar dus maar geboekt voor de trip van oktober. Oe reis duurt een maand. dus ik moest alle vakantie­ dagen sparen en aan korte Egyptische en Spaanse vakanties van andere clubleden kon ik daarom niet deelnemen. •••

•• •

Halt oktober gingen wij per Martinair van Schiphol naar Cancun, Mexico. Hier werden we opgevangen door Martijn Hoek, die samen met zijn Canadese vrouw Sonja een oude amerikaans model schoolbus heeft omgebouwd tot reisbus annex duikcentrum. De veertien meter lange bus heeft nu banken in de lengte, met daaronder en achter in de bus plaats voor alle bagage, tenten, keuken, duikuitrustingen, flessen en een forse compressor. Alles dus voor een avontuurlijke reis onder de naam "Beach Bum Adven· ture Traver. Marlijn en Sonia werden dil jaar vergezeld door René, een vriend, die zijn baan eraan gaf om de bus te rijden, gitaar te leren spelen en de compressor te bedie· nen. Het reisgezelschap bestond verder uit 18 gasten, die elkaar goed hebben leren kennen in de volgende vier weken. •••

Oe eerste etappe van de reis gaat van Cancun naar Chemuyil. een plaatsje aan de Caraïbische kust. Hier begint het goede leven! We krijgen per twee reizigers een koepeltentje. Oe camping bestaat uit een hagelwil zandstrand met palmbomen en direct ernaast een belachelijk blauwe zee. 16

I

Het duikschema is, net als d e rest van de reis heel rustig opgezet. Er blijft genoeg tijd over om aan de bar op het strand te zitten of de omgeving te verkennen, zoals het wrakkenmuseum van Xel·Ha. Absoluut de moeite waard als je ambities hebt om zèlf spaanse galjoenen te gaan ontdekken. Door de vroeger zo populaire piraterij moeten er in het caraïbisch gebied nog vele liggen. •••

Oe derde 8n laatste dag in Chemuyil maken we met 7 man een heel bijzondere duik. Samen met twee duitse instructeurs, in hun auto, een paar kilometer over een hobbel. pad dwars door het oerwoud. Daarna met alle uitrusting nog eens een halve kilometer lopen en klimmen. Dat brengt ons bij de cenote -DOS OYOS-nwee ogenl. Een cenole �s een plaals waar een onderaardse rivier vanaf de oppervlakte bereikbaar is. Dos Oyos IS een grottenstelsel. gevuld met water. We duiken in het water, 24 graden is het, een verademing na het oerwoud, 35 geraden en heel vochtig. Dan de duik. Het water is totaal transparant. Het licht van onze duiklampen gaat er doorheen zonder dat de lichtbunde1 te zien is. Over de bodem ligl een geleidetouw, we zwemmen heel rustig . gangen en langs prachtige druipsteenformaties. door de rUime 17

langs dat je zweeft is heel sterk. Op je trimvermogen kun je moeiteloos vlak zon n. Oe die de druipstenen of midden door de grot gaan. Er zijn een paar lichtopeninge e lucht, geven erin valt samen met het spiegelende beeld van het oerwoud en de blauw met 1/3 tan k keurig , buiten weer we een sprookjesachtige sfeer. Na 42 minuten staan . blijven langer veel lal lucht over zoals dat hoort bij grotduiken. Oe herinnering

Het gevoel

•••

Na Chemuyil gaan we langs

de kust verder naar Tulurn. Weer kamperen op een wit strand met palmen, dit keer aangevuld met de ruïnes van een Maya tempelcomplex. Twee van onze reisgenoten, Jos en Natasja, hadden besloten om in deze tropische omgeving te trouwen, op het strand en zonder hun familie. Martijn en Sonja hadden alles goed geregeld, grote partyten!. champagne, bloemen, sling ers ambtenaar van de mexicaanse burgerlijke stand tolk, papierwerk en noem het verder maar op. (Dit verhaal speelt nog steeds in Mexico: de tolk was naar Cancun vertrokken en na een rit van 60 kilometer bleek de bloemenwinkel geen ·vooraf betaalde· bloemen te hebben). Oe bruiloft verliep goed. Na het struikelen over nederlandse namen en adressen vertelde de ambtenaar dat volgens de Mexicaanse wet het doel van het huwelijk is om veel kinderen te krijgen, Jos word een beetje wit om de neus, Natasja knikt instem· mend. s'Avonds na het duiken is er uiteraard Fiesta. ,

+

•••

In Tulum worden de koraalformaties groter en de vissen talr ijke r. We varen naar het rif met de boot van een plaatselij ke duikshop. De schipper, Antonio gaat ons als gids voor. Voordat. we voor de eerste duik het water ingaan zegt hij dat hij er niet van houd als mensen op zijn vinnen zwemmen. Eenmaal beneden gaat Antonio er als een speer vandoor. We denken eerst nog dat hij ons een bepaalde plaats wil aanwijzen. Dat blijkt al snel niet zo te zijn, Antonio houdt ervan met een enorme vaart over de bodem tussen de koralen te zwemmen, totdat de eerste van zijn klanten volledig achter adem nog maar 50 bar in zijn fles heeft. Dan wordt de duik afgebroken en na 30 minuten zit Antonio weer in zijn boot. Bij ons loopt dat iets anders. Na tien minuten is iedereen op de normale, zeer rustige manier de koralen aan het bekijken, we duiken een uur en Antonio heeft de bijnaam MSp eedy Gonzales" gekregen.

18

Oe tweede duik in Tulum gaat naar MLa PiscinaM een duikstek die veel varietei! aan vissen kent. W� duiken .op ons te�po, Speedy blijft rus tig wachten terwijl wij alles op . h�t �emak bekIJk�n. MIJn buddy bIJ deze duik heeft zijn videocamera bij zich en wringt ZIch In alle mogelijke bochten om toch maar alles te zien, van vrij zwemmende murene tot en met kleine poelsvisjes. De vaart terug naar de kampeerplaats voert vlak langs het strand, de blauwe zee, palmen en de Maya·ruïnes die daar boven uit torenen te d� blauwe lucht. Dit levert weer zo een sterke indruk op, dat deze duik me lang bij�:� blli.ven. •••

Na het duiken in Tulum gaan we door naar Belize, een sterk door de Engelsen beïnvloed

ex·protecloraat me� een sterk gemengde bevolking. Het landschap verandert. Na het . b osachtlge kustgebIed van Mexico zijn er meer plantages en we krijgen vergezichten te . zIen. �e gaan. meteen naar Belize city, een warrige plaats van hu tten, huisjes en

kolOniale �onlOgen. In de haven gaan we aan boord van een speedboot. Als het ding aankomt IS de eers.te gedachte; MOat ding is veel te klein!M, nog geen acht meter voor � 1. m�nsen met dUIkbagage, Gelukkig blijkt dat mee te vallen, we passen allemaal. Het �Ing vertrekt als een speer en blijkt, zo beladen, op zijn sloffen 48 knopen, dik 85 kIlometer per uur, te halen. !2x150 PK buitenboordmotoren, misschien iets voor de LUTRA boot n. Na veerti� minu.ten staan we op CAYE CAULCKER, een eilandje op de rand van een atol. Op het eiland ligt een schattig plaatsje, bestaande uit huizen op palen en twee straten, MFront street" en M8ack streetM. Flink toeristisch maar met een heel �p, ar!e sfeer. We ,worden �et�en aangesproken door een onvervalste Rasta, die ons lIJn dIensten als gids aanbied Jus ask fo' Kris·kros, that mi name, mon", Hij weet ook waar Holland voor bekend is "Coffeshops, monM•

Vanuit Caye Cau1cker maken we een paar duikt och ten De eerste was een lange dag. Om 6 �ur al komt de boot van "Frenchies Dive Shop· ons (de acht ervaren duikerslop de st�lger voor het hotel ophalen om naar het 60 zeemijl verder gelegen MLight house Reef te gaan. Normaal duurt deze tocht 1 uur en veertig minuten (ook op deze boot 2x150 PK) maa� we stoppen even bij een eilandje ter grootte van een tennisbaan met , daarop een hUISJe �p palen. Hier worden aan een oude man sigaretten en suiker . a!g�geven. Het bllikt de grootvader van Frenchie te zijn die hier al leen woont. Mooi uitZicht op zee, dat wel! ,

19

Oe eerste duik is "THE GREAT BLUE HOLE", waar midden in het licht blauwe water van de lagune van Light house Reef een praktisch perfect ronde diepblauwe plek zit, met een doorsnee van meer dan 300 meter. Hier is ooit het dak ingestort van een enorme grot. Het water is in het gat 80 meter diep. We duiken langs de verticale wand tot op 40 meter. Daar loopt het oude dak van de grot een paar meter terug in de wand. Er zijn enorme druipsteenformaties en in het gedempte blauwe licht is het of je door een kathedraal zweeft. Weer zo een moment dat me bijblijft. Rustig opstijgend langs de wand zien we slechts enkele vissen. Een barracuda komt langs. 10e volgende dag is de rest van de groep hier naartoe gegaan en de Advanced Open Water studenten hebben hier hun diepe duik gemaakt. Nét even anders dan de Greve· lingen}. Oe rest van de dag maken we nog twee duiken op de rand van de lagune: een rand van koralen met daarachter een drop·oft naar een diepte van twee kilometer. Op dit rit zijn de meest opvallende dingen de enorme sponzen van ruim 2 meter doorsnee

AI deze ervaringen, een maand lang weg uit ons drukke land naar een streek waar de enige vraag is waar morgen de volgende maaltijd vandaan moet komen, het geeft toch wel een frisse blik op wat belangrijk is in hel leven. AI met al ben ik enorm blij dat ik deze reis heb kunnen maken, de slogan van Beach Bum Travel; "The adventure ot a liletime" is zeker niet overdreven. Oe combinatie van duiken en landreis is geweldig, Mocht je geïnteresseerd zijn, Informatie/sterke verhalen

: Bas van Lonkhuyzen

Informatiel boekingen

: Eigenweize Duikreizen, 053· 4303435

en een aantal tunnels door het de koralen. Eén van deze tunnels, ongeveer een meter in

doorsnee en twintig meter lang is volledig gevuld met kleine visjes, een zwerm die zo dicht is, dat het zicht beperkt word tot 20 centimeter. Op een gegeven moment maakte de tunnel een haakse hoek omhoog. Dit is alleen te zien doordat uit deze

levende muur van vis, de zwemvliezen op van de begeleider opdoemen. Die staat te

wijzen dat we omhoog moeten om boven het rif uil te komen. Aan het einde van de laatste duik worden we verrast doordat Frenchie met zijn boot een dolfijn heeft gelokt,

die rustig tussen de duikers doorzweml. Een dolfijn die op een halve meter afstand aan

me voorbij zwemt: geweldig! Wàt een besluit van deze bijzondere duiken.

Na nog een dag duiken vanuit Caye Caulcker, waarbij we nog een verpleegsterhaai zien is het duiken voor deze reis afgelopen. Voor mij was dele introductie in de wereld van de Koraalriffen en hun bewoners een prachtige ervaring. Ik kom er zeker weer terug.

adv. duiken

Illilli

De volgende twee weken van de reis gingen we het binnenland van Belize en Guatema· la in, kamperen in natuurreservaten in het regenwoud, bezoeken van Mayatempels,

paardrijden. kanovaren in een grol. Het was een gevarieerd programma maar het enige duiken was in een zwembad. Het wonen in een regenwoud was zwaarder dan menig reiziger zich had voorgesteld.

20

21

DUIKSAFARI RODE ZEE !Wicher Slontl De Duiksafari die een selecte groep LuUanen afgelopen april heeft ondernomen naar en vooral over de Rode Zee, is op clubavonden al dermate vaak ter tafel gekomen dat uitweiden over deze trip niet noodzakelijk is. Iedereen weet al dat de algehele verzorging goed is, de koffie van een andere boot moest komen, er slechts éénmaal een andere bot op hetzelfde rif lag, de zon overvloe· dig aanwezig was, er hoge golven getrotseerd moesten worden, de onderwaterwereld bijzonder boeiend is, de !hamerlhaaien zich regelmatig lieten zien, snorkelen met dolfijnen zeer vermoeiend is. koralen in allerlei soorten, kleuren en maten aanwezig zijn. het onder de sterrendeken prima slapen is, snappers niel alleen goede zwemmers zijn maar ook heerlijk smaken, Groningers gezellig volk zijn, hel een relaxing business is, Egvptenaren de kunst van het pannenkoekenbakken verstaan, choclate dips tijdens de bereiding altijd aan de staart vastgehouden worden, het aanschouwen van een manta alle verhalen hierover te boven gaat. en dat Silicon Vallev in Zweden ligt.

Nu wil je natuurlijk nog weten wat een live·aboard safari je allemaal gaat kosten. Welnu. dit is afhankelijk van het aantal deelnemers en begint bij Cil. HII. 1700,--. De prijs is inclusief vlucht. transfers, verblijf op de boot op basis van vol pension. een nacht verblijf in een hotel op basis van logies met ontbijt. ongelimiteerd duiken, lood en lucht Bijkomende kosten zijn dan de annuleringsverzekering, luchthaventaxes. visumkosten, een eventuele reisverzekering, alcoholische versnaperingen op de boot en de lunch op de laatste dag. Ook dit is per organisatie verschillend. Wil je meer weten of weet je nu al zeker dat je mee wil, neem dan contact op met ondergetekende voor een inschrijfformulier. Er is op de bool plaats voor 12 duikers, dus het aantal plaatsen is beperkt. Uiteraard geldt wie het eerst komt ..... Wieher Slont tel. 040 . 24 29 275

Gezien het succes van deze trip is het plan medio april 1997 opnieuw af te reizen naar de Rode Zee, voor wederom een safari. Bij een -live aboard8·safari verblijf je de gehele periode, met uitzondering van de eerste ol de laatste nacht, op een boot, onder volledige verzorging. Het enige wat, in het algemeen, niet bij de prijs inbegrepen is is het bier dat je dringt. Oe prijs van een biertje !0,51l is ca. Hfl. 2.00. Eén en ander is ook afhankelijk van de organisatie waar geboekt wordt. Elke dag heb je de kans om drie duiken te maken, waarvan één nachtduik. Er is een duikgids aan boord, deze weel de mooiste plekjes te vinden. Oe exacte datum is nu uiteraard nog niet aan te geven, deze is o.a. afhankelijk van de organisatie waarmee gereisd wordt. De keuze hiervan zal bepaald worden door het aanbod en, uiteraard, de prijs.

, .. .. ' .

Gezien de plaatsen waar gedoken word!, is voor een safari wel enige duikervaring vereist. Natuurlijk bepaald iedereen dit voor zich zelf, maar er wordt zeker de eerste duik wel op je duikkwaliteilen gelet. Wanneer je net je Open Waler brevet hebt gehaald is het niet aan Ie raden mee Ie gaan. Overigens stellen enkele organisaties minimum

:.: :.:"".':'�"'::'.-.' . . . . . .' . "

.

--_

."

. ..

.

.

...

. ..

11, ,

. ... �

u .,

. .

.

.

'

-. ,.·>-..J ...;�.. . · , '-. . .

r·.:'" ..

;:' �' '"} '}o, (. ,...;� ., � . •. .. . é . . . . . ': " ' ----.. ... . ........ (.Î_�;

eisen qua brevettering.

Kijk ...... de Rode Zeel 22

' '' .,q .-:,�·:i

·.·· .·.(�I... · -

. "

.

: '.--:.� .

. .. .

23

'•

'.�.

•

'

"

':;"

,.

••

GROTDUIKEN IRob Vader) Op zaterdagmorgen. op een zonovergoten dag in oktober. rijden we de parkeerplaats op in Anhee, Belgische Ardennen. We zijn wel een half uurtje te laat, maar goed. Dit is het tweede weekend in de cursus 'speleonaut' die Piet en ik volgen. AI snel stappen we op

EMIEL OTTEN ZEGT: "BIJ ONS BETEKENT KWALITEIT NIET DAT HET DUUR IS! KWALITEIT IS BIJ ONS SERVICE, GARANTIE EN KENNIS VAN ZAKEN,"

AN uW A E C ERVI ALLE S � BINNEN ZONIE T: AU TO EN 7 WERKD T GRATIS* R B U E C I R V SE

� �

.ALTIJD SCHERPE PRIJZEN • ALLE GROTE MERKEN UIT VOORRAAD LEVERBAAR. PERSLUCHT VULSTATION • REPARATIE EN ONDERHOUD •

WRAK-DUIKSAFARI'S IN FRANKRIJK

uit het plaatselijke cale en rijden weg. Na een paar honderd meter stopt de auto voor ons en we rijden een kleine parkeerplaats op. Er;s geen water te bekennen, behalve de Maas en ik neem aan dat we nog even wat moeten afspreken voor we verder gaan. Maar wat blijkt? Hier is het. Ik kijk wal vreemd om me heen ...... daar achter het prikkeldraad wordt me gewezen. We doen wat draad opzij en stappen het bos in. Even later staan we voor een ondergelopen steengroeve. We lopen het donkere gat in en vinden de rand van een meertje. Met de lampen schijnen we verder. Het meertje is ongeveer 20 meter lang en dan is er een gesloten rots. Daarachter. onder een drempel doorduiken. blijkt het verder te gaan. Dit keer hebben we geen lucht meer boven het water en wordt het een 'echte' grotduik. Het eerste paar maakt zich klaar en zal als buddypaar verder gaan. De oefening deze keer bestaat weer uit het werken met lijnen en Utt het gebruik van signalen onderwa· ter in grotten. Het blijkt dat ze veel lijken op die van PAOI: hoe meer rukken aan de lijn. hoe ernstiger het wordt. Ik heb wat twijfel of het mogelijk is via een lijn aan een haspel signalen door te geven, we zullen wel zien. Piet en Paul gaan als eerste het water in. Na wat gespetter in het water verdwijnen ze en we wachten verder af. Aan de lampen te zien is het water een stuk helderder dan de eerste keer. We zien hun lampen verdwijnen achter de gesloten rotswand aan het einde......ze zijn in een van boven afgesloten ruimte en dat is waar we voor kwamen. Na een minuut of tien komen ze terug. De haspel was helemaal uitgezwommen en de signalen zijn uitgewis· seld. Volgens hen gaat het wel. Daarna is het de beurt aan mij en de instructrice van DSA. Deze keer krijg ik een andere speciale uitrusting voor het grotduiken: een fles die ondersteboven aan mijn jacket wordt vastgemaakt. Deze fles heeft twee eerste trappen en ik ben dus weer uitgerust met twee manometers, twee automaten en een aansluiting voor mijn inflator. AI die slangen komen deze keer niet over mijn schou· ders, maar onder mijn armen door. Het blijkt dat mijn slang niet lang genoeg is en ook

Molenstraat 140, Helmond. Telefoon 0492-538545 24

mijn inflator zit er vreemd gedraaid op.

25

We maken mijn automaat vast met een lijntje aan mijn vest, zodat ik er toch met wat Nadat we alles hebben opgeruimd, besluiten we om die dag ook nog naar een oud fort

moeite bij kan. Hel voordeel van deze methode is dal je volledig kunt beschikken over

twee systemen en dus 'alleen' kunt gaan duiken. Omdat de fles op z'n kop hangl, kun

je bij de afsluiters op de eerste trap om die eventueel dicht te draàien. Even onthouden:

de rechtse automaat en manometer is van de linkse afsluiter en omgekeerd. Als er dus een automaat gaat blazen (bijvoorbeeld door bevriezing) dan kun je die eerste trap

I J

zonder hulp afsluiten en meI de andere verder gaan. Het kan. maar ik vraag me toch af

Ie gaan waar wat ondergelopen gangen staan. Na wat gebolder over een aantal modderige weggetjes bereiken we het fort uit 1891. Er staan wel borden om het terrein om aan te geven dat dit militair terrein is en dat we er niat in mogen. We trekken ons daar niet Zo veel van aan, zeker niet als we een jeep voor ons naar binnen zien rijden. Nadat we de lampen hebben gepakt gaan we het fort binnen. Voor me hoor

hoe dat gaat in een echte noodsituatie. Ik maak me wat zorgen over de bereikbaarheid

ik: MWe zijn niet alleen, ik zie nog een paar lampjes!" Even later staan we oog in oog

en de werking van mijn inflator

met een belg die ons vraagt wat we hier komen doen. Het is immers verboden! We

•••..•

niet ten onrechte zoals later zat blijken.

proberen nog wat en geven aan dat we alleen maar wat willen rondkijken, maar dan We gaan het water in. Ik neem de haspel mee en ook mijn eigen. kleinere haspeltje

komt het grote woord eruit: "Ik zijt een officier van het Belgische leger en ge moogt

want ik wil natuurlijk weer verder gaan. De bedoeling is om de eerste haspel helemaal

hier niet komen. Hebt gij de borden niet zien staan?- We proberen nog iets in de trend

binden. Als ik eenmaal het water in ben gegaan blijkt dat het inderdaad helder, koud

gebeurt als ik de Marechaussee bel? Er liggen hier nog steeds springstoffen hoor!" W e

uit te zwemmen en daarna dOOf te gaan door mijn eigen haspel aan de eerste vast te

van "Wat doet U hier dan?", maar dat helpt niet echt. "Allee, wat denkt ge dat er

water is en ik kan de bodem goed zien. Er is alleen niet zo veel te zien. maar het gaat

besluiten maar o m ons terug t e trekken, want dit wordt niets. W e gaan op weg naar

om de technieken en procedures. Ik zwem verder en laat de lijn afrollen. Dan begin ik te

de herberg voor de avondlessen en het eten.

zakken en ik probeer instinctmatig om mijn drijfvermogen te neutraliseren. Dan blijkt dat ik er inderdaad niet goed bijkan en ik zak door tot op de bodem. Weg goed zicht! Ik

Deze keer is het de beurt aan Piel om voor het eten te zorgen en even later hebben we

ga verder nadat ik weer wat ben gestegen, maar het blijft me achtervolgen. Ik neem

een pittige saus en een blok spaghetti, maar wie let daar nu op! Na het afwassen is het tijd voor de avondlessen. We oefenen weer de nodige knopen en aan de trapleuning

aan dal ik een grote stofwolk achier me laat en dat blijkt op de terugweg ook inder·

daad het geval. Maar goed. dal zien we straks wel.

krijgen we de beginselen uitgelegd van het afdalen aan een lijn. Valt allemaal mee en

Het vervolg gaat als eerder en als ik mijn haspeltje vastmaak aan de eerste. is het zicht

Met vertrouwen in onze vaardigheden gaan we lekker slapen.

we kunnen na een uurtje aardig overweg met de 'descendeur', de sleutel. de croll, enz. helemaal teruggelopen. Ik zwem nog wat verder en daarna geef ik het signaal: twee rukken aan de lijn: we gaan terug. Het blijkt wel Ie werken, dus we draaien om. Ik

Oe volgende morgen word ik wakker door de geur van koffie en gebakken eieren en

zwem nu achter de instructrice aan en ik heb mijn drijfvermogen wat beIer onder

even later gaan we weer op weg. Eerst wordt er wat geoefend in de buurt van een rots

controle, maar niet veel! Omdat ik nu achter mijn buddy aanzwem kan ik me wat beter

op een schuine helling in het bos ernaast. De rots staat langs de weg en lijkt niet

orienteren en op wal hoogte boven de bodem hebben we een redelijk zicht. Ik volg de

bijzonder hoog. Het oefenen gaat prima en we besluiten nu aan de afdalingen langs de

lijn nauwkeurig en rol hem tegelijk in. Redelijk beheerst bereiken we toch weer de

rols te beginnen. We lopen verder langs de rots en........mijn adem stokt in mijn keel.

uitgang. Niet een duik om trots op Ie zijn, maar we zijn aan het teren.

We lopen over een richeltje en naast ons daalt de rots vijftig meter loodrecht omlaag! Het is wat stil in de groep en ik probeer nog met een geintje wat leven in de brouwerij

J 26

te brengen

••...

vergeefs. We zijn alle drie met onle gedachten bij deze stijle wand en

we hopen dat we wat verder doorlopen naar een makkelijker stuk.

27

Niet dus, loals even later blijkt als de instructrice het touw vastmaakt aan twee bomen en het omlaag laat vallen tot op een richel twintig meter boven de grond. Ik sta gelukkig achteraan en hoef niet het spits af te bijlen. Paul maakt zich als eerste vast met zijn leetlijn aan de lijn om zeker te stellen dat hij niet per ongeluk van de richel valt. We volgen snel lijn voorbeeld. We hebben weer een 'broekje' aan !twee banden rond je billen en een flinke tros ijzerwerk ertussen) en een 'borslband' (een band die kruise·

Piet beseft dat het nu zijn beurt is en geeft nog aan dat hij hoogtevrees heeft (en hij is niet de enige!). Even later hangt hij aan de lijn en staat op de richel. Hij kijkt me aan met een blik die ik niet snel la! vergeten: 'Hoe heb je me verdorie zo ver gekregen om hier aan mee te doen?' Ik besluit maar geen antwoord te geven en ik zie zijn verwijten· de blik langzaamonder de rand verdwijnen. Even later is het mijn beurt. Ik maak mijn descendeur op de voorgeschreven manier vast aan de afdaallijn en houd me goed voor

lings om je heen lit)o Oe borslband is met een aantal haken en takelwerken vastge·

dat er 1200 kg aan de lijn kan hangen. Ik stap langzaam achteruit en merk dat de rots

maakt aan het broekje en moet me straks vasthouden aan de lijn. Paul komt beneden

ophoudt en ik moet me echt vermannen om de stap over de richel te maken. Ik heb

aan en roept 'Arrivee'; de kreet die aangeeft dat hij beneden is en vrij is van de lijn.

gelukkig nog een schone onderbroek in mijn tas zitten ....... Als ik eenmaal over de rand ben gegaan, blijkt het flink mee te vallen en ik zeil met gemak omlaag. Het is eigenlijk

wel geinig.

Eenmaal beneden aangekomen wordt de lijn verder vastgemaakt en we maken weer onze leeWjnen vast om er zeker van te zijn dat we niet van de richel af kunnen vallen. Even later beginnen we aan het tweede stuk van onze afdaling. Ik knots wat tegen de

rotsen aan en ik voel nog een paar dagen de beurse plekken, maar goed. Dan staan we onder aan de rots en ik kijk omhoog. Ik hoop dal er een andere weg terug is, maar het is de bedoeling dat we ook weer omhoog gaan. Na nog wat uitleg begin ik aan de terugweg omhoog. Ik mag deze keer als eerste en het lukt eigenlijk prima, beter dan ik had verwacht. Je zet de lijn vast tussen de croll en daarna schuif je een andere klem langs het touw omhoog. Daar hangt een Jus aan en als je daar in gaat staan kun je weer verder omhoog: de Jijn weer vastzetten en het proces herhalen. Halverwege is er nu een ankerpunt in de lijn vastgemaakt en de bedoeling is om dat te passeren. Dat betekent dat je jezelf aan dat ophangpunt moet vastmaken, de /ijn onder het ophang· punt losmaken, daarna je klemmen vastmaken boven het ankerpunt en je daarna weer losmaken van hel ankerpunt. Hel valt mee en even later sta ik weer op de richel twintig meter boven de grond. Het is nu de bedoeling weer af te dalen en dat ankerpunt in de andere richting passe· ren. Het afdalen blijkt een stuk moeilijker en ik zak te ver door. Ik ben nu onder het ankerpunt aangekomen en dat was niet de bedoeling. Ik moet me omhoogtrekken, maar dat lukt me niet. Ik vraag me af hoe die mannen het doen, die alleen maar hun vingers gebruiken. Om mijn probleem op te lossen, maak ik gebruik van de stijgijzers

Arrivéeeeee ....... 28

29

die nog aan mijn banden bungelen en met de nodige moeite passeer ik dan toch dat ankerpunt. Beneden aangekomen krijgen we te horen dat we deze technieken zullen gaan gebruiken verder in de cursus, maar dan met duikuitrusting, om af te dalen in een verticale grot. Gelukkig niel meI de flessen op je rug en zeker niet met vinnen aan,

Even later horen we het stemmetje van Piet: Ik moet even

. • •

.' en hij begint al het

ijzerwerk weer los te maken. Na toegegeven te hebben aan de natuur staan we weer te wachten tot hij z'n uitrusting weer in orde heeft gekregen en gaan we verder.

want die worden apart omlaag gelaten.

We dalen af langs een helling in een verzakking in de grond, sorry, een doline! Zo leer je

Paul en ik besluiten dat we genoeg hebben gehad voor deze dag en ik heb zo af en toe

eerst om de lijn vast te maken die naar het eerste punt voor de afdaling gaat. Ik volg

nog eens wat. Er zit een smal gat tussen de rotsen en Welmoed, onze instructrice, gaat

kramp in mijn vingers en dat helpt ook niet (over conditie gesproken!). Maar wie schetst onze verbazing als Piet zegt dat hij wel van plan is om weer helemaal omhoog te klimmen, alle vijftig loodrechte meters omhoog! Petje af als Piet het inderdaad voor elkaar krijgt, maar wij besluiten om om te lopen en ik haal hem boven aan de rots weer op. Hij heeft ons allemaal versteld doen staan, maar daar leer ik wel mee leven. In een plaatselijk cafe genieten we in de zon nog wat na. AI met al een hele belevenis en we zijn er alle drie van overtuigd dat we een prestatie hebben geleverd, wanl ik had nooit gedacht dat ik zoiets ooit van mijn leven zou doen! Voor het derde weekend in de cursus ·speleonaut", die wordt georganiseerd door de Dutch Speleonaulic Association;, zijn we (op tijd) in Anhee, Belgische Ardennen, (geinig logo hebben ze op hun shirts: een vleermuis met een duikset!). Vanwege het weer wordt deze keer de volgorde van de activiteiten omgekeerd; eerst een verticale afdaling in een spelonk met de melhades die we de vorige keer hebben geleerd en daarna op zondag (er wordt dan beter weer verwacht) duiken.We rijden het achterland' van de Ardennen in; een paar boerderijen in 'the middle of nowhere'. Achter de boerderij loopt een smal paatje door een modderige wei waar een paar koeien ons slaan aan te staren.Vermoedelijk zien ze in deze uithoek alleen maar dit soort volk . . . . Na wal kollie (voor Piet wat teveel zal later blijken) pakken we het ijzerwerk en de lijnen uit de auto's. Opnieuw is het een probleem om Ie bepalen waar wat gaat, maar na het nodige gestuntel staan we alle vier weer klaar voor de afdaling. Rammelend lopen we langs de koeien. Ik hoop dat de vlaaien die we zien liggen niet van de speleologen voor ons zijn!

als eerste en ze zegt net op tijd dat ik mijn leeflijn vast moet maken aan de lijn. Een seconde later glijd ik uit, maar blijf gelukkig hangen. Een beetje beteuterd kijk ik omlaag. . . . toch wel handig zo'n lijntje waar je leven aan hangt! Nadat de lijn is neergelaten, maak ik mijn descendeur vast en begin aan de afdaling. Het gaat deze keer wat makkelijker omdat de wand waar we langs afdalen naar het middelpunt van de aarde' niet zo stijl is als vorige keer. Er zijn heel wat plaatsen waar

ie je aan kunt vasthouden. Even later staan we alle vier 10 meter lager op het eerste plateau. Ik geloof toch dat ik in de boeken van Jules Verne andere afbeeldingen heb

gezien van mensen die gewoon omlaag lopen en waarvan de spullen worden gedragen, maar dat zal wel verbazing zijn. Ik kijk wat verder omlaag en zie een smalle gang een bocht maken en verder niets meer. Onze instructrice gaat deze keer voor en legt de lijn uit. Ze roept dat ze twee ankerpunten lal maken en ik bereid me erop voor dat ik weer moet aanhaken, mijn descendeur losmaken, onder me weer vastmaken en me weer losmaken van het ankerpunt. Het blijkt toch anders te zijn, want als ik bij het eerste ankerpunt aankom en me vasthaak, blijkt dat dat ook het laatste punt is en ik me gewoon kan losmaken. We zijn nu ongeveer 30 meter afgedaald en het is nat en donker. De lampen op onze helmen geven genoeg licht om de ruimte te verlichten. Ik kijk om me heen en zie de meest leuke vormen, maar helaas geen druipsteen deze keer. Als ik wegloop van het onderste punt om de weg vrij te maken voor de anderen kijk ik omlaag in een diepe put. Het blijkt dat het teveel heeft geregend en dat er flink wat water boven de onderaard· se rivier staat; teveel om verder te kunnen afdalen. Ik vraag me af of ik blij of teleurge· steld moet zijn. Ik had er wel willen gaan kijken, maar het gat komt niet echt vriende· lijk over. Ik houd me vast aan een oog in de wand want de gang loopt verder omlaag en ik heb geen lin weer uit te g!ijden.

30

31

Terwijl we wachten op de andere twee hoor ik van Welmoed dat er mensen lijn die zeggen dat deze grot soms helemaal vol komt te staan. We zouden dat beiden graag een keer meemaken, want dit is echt een prima grot om in te duiken. Kunnen we ook eens op andere punten komen dan wat de zwaartekracht ons toestaat! Na nog wal te hebben rond gekeken gaan we terug omhoog. Ik ga deze keer als laatste van de cursisten omhoog en het gaat allemaal lekker ontspannen. Zouden we het dan loch een beetje onder de knie beginnen te krijgen? Oe tweede oefening van deze dag zal bestaan uit het bezoeken van een 'kruipgrot' met druipsteen afzettingen. Als we aankomen op het punl waar we hel bos in moeten, hangt er een rood·witte ketting over de weg. Met onze gezamenlijke kennis van het Frans komen we er achter dat er een jachtpartij wordt georganiseerd. Twee van ons kijken of het misschien al voorbij is en Piet en ik lopen naar het landgoed (want een mindere term is niel van toepassing) waar we zijn. Er slaat een paar prachtige gebouwen. We besluiten dat het toch wel wat link is en dat is een goed besluit, want vlak voordat we instappen komt er een landrover aanrijden met een aanhanger. Voorin

We nemen de theorie door en er volgt een kort schriftelijk examen, waar we natuurlijk (?I) alle drie voor slagen. Het blijkt dat de multiple choice vragen van OSA net zo goed zijn als die van PADI, maar dat even terzijde. Na nog wat bladeren door een catalogus om wat meer te leren over materialen gaan we slapen. Oe volgende morgen gaan we na het ontbijt naar de groeve waar we het eerste weekend hebben gedoken. Deze keer gaan we de andere kant op, waar de groeve een diepte bereikt van 35 meter waarna er nog een aantal zalen en gangen zijn, waar ook onze instructrice nog niet is geweest. Ik heb geluk deze keer en mag duiken met mijn

eigen spullen, samen met Welmoed als buddy. Een tamelijk normale duik dus deze keer en dat is te merken ook. Ik voel me goed ontspannen en het zicht onder water is prima, ik schat toch wel 8 meter. Ik ga als tweede en volg de uitgelegde draad van Ariadne. Omdat ik vast ben geklikt aan de lijn, hoef ik hem alleen maar door mijn hand te laten glijden om eventuele signalen te kunnen voelen. Vanwege het prima licht kan ik alles uitstekend bekijken met mijn duiklamp. We dalen steeds verder af.

het past prima in de sfeer die we proefden toen we naar hel buitenverblijf keken . . . .).

Eventjes stopt een van de twee lampen op mijn helm, maar ik kan hem weer aankrij· gen. Ik ben benieuwd om te lien hoe diep we nu zitten en kijk op mijn computer

Er blijkt nog wel ergens een andere grot te zijn, maar na flink wat rondrijden kunnen

door te gaan en zie een andere lijn liggen die door andere duikers is achtergelaten.

zien we de jagers zitten en achterin de drijvers (onderscheid moet er natuurlijk zijn en

we die helaas niet vinden. Wel een aardige 'canyon' (iets kleiner dan die in Amerika), maar we hebben niet de juiste spullen bij ons, dus moeten we terug. Het is inmiddels laat geworden en we besluiten dat we het vandaag helaas bij deze ene grot moeten laten. Na wat loeken komen we aan bij een herberg waar we zullen eten en slapen. Op het moment dat we binnenkomen, blijkt dat er ook een groep van tweehonderdduizend Belgische scouts van een jaar of vier zijn {tenminste daar lijkt het 'p.

. .

.

.

1.

. . •

geen uitlezing. Ik weet zeker dat hij het aan het begin nog deed! Ik besluit toch maar

Verder nog wat troep op de grond; autowielen, rails, ijzerwerk, enz. Ik merk dat we bij de bodem aankomen en ik kijk in een grote kamer rond. Het is erg leuk, al is er niet zoveel te zien. Helaas voel ik twee rukjes aan de lijn en tot mijn teleurstelling draaien we om en gaan we terug. Ik zwem af en toe op mijn rug en geniet van de luchtbellen tegen het schuine plafond. Na ongeveer 1 0 dat hij aangeeft dat ik 0 meter diep ben en direct moet afdalen! Ik geloof er niet zoveel van en besluit toch maar door te stijgen. Ik zie boven me al hei licht van Piet en Paul en dat van de opening van de groeve. Op dat moment

Na het eten weer lijd voor theorie. We besluiten vanwege de herrie maar de slaapka. mer op te zoeken voor dit deel van de cursus . . . . een foute beslissing zoals snel zal blijken. Als we 5 minuten bezig lijn, komt een vriendelijke vrouw vragen of we het erg vinden als ze het licht uitdoet, want de kinderen moeten slapen. We snappen de hint en gaan maar naar beneden, waar het inmiddels wat rustiger is.

32

valt ineens mijn duiklamp uit. Ik denk dat het lampje is doorgebrand, maar ik heb nog drie reservelampen bij me, dus het is niet lo'n probleem. Dan is helaas de duik ten einde en sta ik weer op de kant. Over de basaltblokken klim ik naar buiten en verlies mijn evenwicht. Ik lig al snel op mijn zij en moet met wat hulp weer overeind worden geholpen. Toch beter oplettenl 33

Het is tijd voor Piet en Paul. Ze mogen deze keer met de flessen ondersteboven op de rug duiken. Vorige keer heb ik gemerkt hoe lastig dat is met die te korte slangen en deze keer is het de beurt aan hen. 'Eigen set is goud waard' is een snel verzonnen spreekwoord. Het is een gestuntel van jewelste en er komt nog heel wal sleutelwerk

Na een bakje koffie in de plaatselijke 'staminee' en voorzien van een nieuwe sweater met de duikende vleermuis, gaan we weer op weg naar huis. Het was een leuk weekend en ik heb het idee dat we de goede kant opgaan. Nog een weekend te gaan in december en dan is de cursus helaas teneinde.

aan te pas voordat ze het water in kunnen. Ik blijf aan de kant en zie ze verdwijnen langs de lijn, de diepte in. Misschien zou het verstandiger lijn geweest als er iemand aangekleed als stand·by duiker op de kant laU

VERZEKERING N.O.D.

blijven. AI heel snel komen ze lerug. Het blijkt allemaal flink tegen te vallen en Paul had

ITom van der Waals)

zoveel problemen dat hij alleen maar uit één van de twee flessen heeft geademd. Hij komt dan ook met een compleet lege fles boven! Het is niet erg in overeenstemming met de regels, maar na mijn ervaring de vorige keer heb ik wel begrip voor hem. Ook bij hen zijn wat lampen uitgevallen en ik realiseer me dal dal eigenlijk geen probleem hoeft te zijn bij het grotduiken, althans er is een prima back·up systeem. Alles is dubbel uitgevoerd, hei licht. de luchtvoorraad, de automaten, de manometer ..... maar hoe zit dat eigenlijk met die belangrijke gidslijn? Wat gebeurt er als die loslaat of breekt. �Oan heb je een flink probleem,� is het antwoord van de instructrice. Een 'understatement' is een te magere uitdrukking! Na nog wat nababbelen over de mogelijkheden, besluit ik toch de volgende keren wat beter op te letlen op de omge· ving, want we komen al snel tot de conclusie dat het enige dat er dan nog overblijft Natuurlijke Navigatie wordt genoemd.

Beloofd was dat ik uitleg zou geven over de verzekering van de N.O.B., daar ik tijdens het lezen van deze verzekering in het Info·systeem van de N.O.e. een regel tegenkwam waaruit ik kon begrijpen dat deze verzekering alleen betrekking had op degene die een N.O.e. opleiding volgen enlof in het bezit zijn van een N.O.B. brevet. Ik heb hierover vragen gesteld bij het Bondsbestuur (met de aanbeveling om dit onderwerp ook weer eens toe te lichten in de Onderwatersport). Echter, de verzekering is voor iedereen die lid is van de N.O.B., waarbij het niet uitmaakt wat voor brevet je hebt.

lhlking

Oe vel'2ekering dekt de aansprakelijkheid van verzekeringnemer in verband met alle activiteiten als omschreven in de verzekeringsvoorwaarden. Oe aansprakelijkheid vall de verzekering is te verdelen in twee delen, nl.

Piet kijkt op zijn beide manometers nadat hij heeft gezegd dat hij wel heeft gewisseld tussen de twee automaten. Dat is knap weet ik uit ervaring en hij is zo trots als een pauw als blijkt dat allebei zijn manometers precies 100 bar aangeven. Zijn plezier wordt al snel vergald als de Welmoed fijntjes opmerkt dat dat geen wonder is; hij duikt immers met een speleo·aansluiting (twee eerste trappen op een enkele fles) en dan geven beide automaten de druk aan in die ene fles. Ik laat maar niet merken dat ik me dat ook niet had gerealiseerd. . . . ! .

34

•

•

Personenschade Zaakschade.

Onder personenschade wordt verstaan: schade door letsel of aantasting van de gezondheid van personen, al dan niet de dood ten gevolge hebbende, met inbegrip van de daaruit voortvloeiende schade. Onder zaakschade wordt verstaan: schade door beschadiging of verlies van stoffelijke objecten, met inbegrip van de daaruit vloeiende kosten.

35

tenverzekeringzougeenverzekeringzijn zonder uitsluitingen Deze zijn: •

" .. " " "

Opzet Wanneer ingeval van zaakschade sprake is van huur. Wanneer aan het object werkzaamheden worden uitgevoerd door een derde. Oe beschadiging, verlies, etc. ontstaan is door ondeugdelijke presentatie. De schade is veroorzaakt door een motorrijtuig en/of luchtvaartuig. Zaakschade is veroorzaakt door een boot. Hieronder valt niet een roeiboot, kano, zeilvaartuig met een max. zeiloppervlakte van 28 m2 of een motorboot

• •

met 4pk motorvermogen. Milieuverontreiniging. Het niet nakomen van verplichtingen (schriftelijk in kennis stellen van de maatschappij van het gebeuren, zich onthouden van het erkennen van schuld. alle ontvangen stukken onbeantwoord sturen naar de maatschappij en

•

volledige medewerking verlenen aan de maatschappij). Oe schade is veroorzaakt door een of ander gewapend conflict. Oe schade is ontstaan door een atoom reactie, onverschillig hoe deze is

•

"

ontstaan. Oe verzekering geldt niet wanneer de verzekerde is gevestigd in het buiten· land, tenzij anders is overeengekomen. Oe verzekering geldt niet in de USA en Canada.

"SERVICE"

Naast de schadevergoeding worden ook vergoed: Kosten van rechtsbijstand en eventuele wettelijke rente.

Bijzonderevoorwaarden

Naast de verzekerden zijn ook verzekerd: " Alle "lichamen" waarin de verzekerde activiteiten ontplooit. " De bestuursleden, leden, functionarissen en ondergeschikten van de verzeke· •

ringnemer. Helpers, vrijwilligers van de verzekeringnemer, waaronder ook deze die werkzaamheden verrichten voor leden. bestuursleden en fucnlionarissen en de door deze georganiseerde activiteiten.

Je zult begrijpen dat het hier gaat om een uittreksel van de polis, en dat uit het bovenstaande geen rechten kunnen worden ontleend.

36

HERMAN LIEVEN bv

~

watersport

Oostwal 6

Tol. 073 Fax. 073

-

-

5211 Re 's-Hertogenbosch

131763 13076B

VOOR JOU GELEZEN ..... . !Rob Vader} Deze keer een artikel uil Alert Oiver' van maartlapril 1994. Zoals ik al eens heb geschreven is dit het tweemaandelijks blad van DAN !Oivers Alert Network}. Er is nu ook een Europese vestiging. Dit artikel gaat over het gebruik van alcohol in combinatie met duiken en de meesten van jullie weten wel hoe ik daarover denk. In dit artikel wordt dat door DAN onderbouwd.

Het meest duidelijke resultaat van onderzoek naar het effect van drugs onder druk is dat het niet overeenkomt met het gedrag onder normale omstandigheden en dat het

�

helem a J niet kan worden voorspeJd. Dit is het gevoJg van het feit dat de fYSiologie van een dUiker verandert als gevolg van de druk, waardoor er weer een verandering ontstaat in de werking van de drug. En omdat drugs meestal meerdere effecten

�

he ben, is het meest duidelijk waarneembare effect verandering in het gedrag van de dUiker. De resultaten van onderzoek en gegevens van gebeurtenissen tonen aan dat het effect van drugs al verandert als gevolg van de druk die wordt bereikt op dieptes van 15 meter.

Zeg eens Nee'

Nu we dit weten, laten we eens kijken naar het effect op een duiker van de meest

{door Dan Orr} Succesvol en prettig duiken is een ingewikkeld samenspel tussen de fVsiologie van een duiker en de omgeving. Het gebruik van alcohol voor een duik maakt de dynamiek van

bekende drug: alcohol. • AlcohoJ werk sterker op een grotere diepte, waardoor er een effect ontstaat •

dit samenspel nog eens exUa ingewikkeld.

ke verwarring, emotionele instabiliteit en verlies van beoordelingsvermogen

den die overeenkomen met ongeveer 1 bar druk (dat is op zeeniveau)· blootgesteld aan •

gassen met deeldrukken die ver uitgaan boven de grenzen van het lichaam. Hel toenemen van de stikstofdruk door het ademen van lucht op grotere dieptes kan

Concentraties van alcohol in bloed tussen 0,10 en 0,14 % hebben invloed op de centrale mechanismen van waarnemen en denken, waardoor er geestelij·

Als je duik!, dan wordt het lichaam ·'ontworpen' om om te gaan met de omstandighe­ veranderingen in de functie van het lichaam. Dil is het gevolg van de absorptie van

dal ver uitgaat boven dat van alleen maar een stikstofnarcose.

•

een onderdrukkend effect hebben op het centrale zenuwstelsel van een duiker, bekend

ontstaat.

Concentraties van minder dan 0,02% (1 consumptie voor een volwassen persoon) hebben aangetoond dat het gedrag meetbaar achteruit gaat. H�t drinken van alcohol heeft en verlies van lichaamsvloeistoffen tot gevolg

�dlurese). Het gevolg hiervan is dat de rode bloedcellen

als stikstolnarcose.

'stoperiger' wordt. Er

IS aangetoond dat dit 'verdikken' van de bloedstroom duikers meer ontvank· elijk maakt voor decompressieziekte.

Stikstofnarcose is een groler risico op diepe duiken waarbij lucht wordt gebruikt en is

Het is gebleken dat restanten alcohol de capaciteit om arbeid te verrichten

niet zo'n probleem bij ondiepere duiken. Oe wisselwerkingen tussen een duiker en de diepte waarop hij is kan omstandigheden oproepen die een negatief effect hebben op

•

het gedrag van de duiker. Dit staat bekend als 'gedragsvergiftiging' die optreedt als het beoordelingsvermogen van een duiker slechter wordt als gevolg van de narcose. Als we daarbij ook de invloed van legale en illegale drugs hierbij betrekken, dan vormt deze interactie en nog groter gevaar. Zelfs onder normale omstandigheden verschilt het effect van drugs van de ene duiker tot de andere, van de ene omgeving tot de andere of zelfs van de ene duik tot de andere.

3B

kunnen verminderen. Chronische drinkers hebben ook een grotere kans op botontkalking.

�

E is aangetoond dat de effecten van restanten alcohol op gedrag een belangrijke . bijdrage vormen aan een aantal ongevallen die met water zijn verbonden. Or. Glen Egstrom, die in 1985 een onderzoek uitvoerde naar het effect van alcohol op duikers, heeft aangetoond dat minieme restanten alcohol de vaardigheden vermindert.

39

Dit is van belang bij het doen van meer taken tegelijkertijd !activiteiten waarbij de aandacht moet worden verdeeld) en opeenhoping van taken. Zelfs bij alcoholconcentra· ties zo laag als 0,01 tot 0,03% werd aanzienlijke hinder aangetoond bij activiteiten waarbij de aandacht moest worden verdeeld en op de reactietijd. Gezien deze effecten die worden veroorzaakt door alcohol is het beste advies aan duikers om geen alcohol te gebruiken in een periode van 1 2 uur voorafgaande aan een duik. We hebben allemaal wel eens gehoord dat 'duiken en drugs niet samen gaan'. Als we alle stress in beschouwing nemen die optreedt bij het duiken dan is het van vitaal belang dat een duiker absoluut vrij is van resten van een drug zoals alcohol. De effecten worden nog niet duidelijk begrepen onder omstandigheden met verhoogde druk. Duikers die 'nee' kunnen zeggen als ze van plan zijn Ie gaan duiken geven zichzelf ·en hun buddies· een kans om te genieten van een relatief risico·vrije duik en een opwin dende duikervaring.

De duiker die een nieuw of onbekend symptoom merkt na een duik moet zich door een dokter laten onderzoeken. Veel van de mensen die DAN opbellen met symptomen geven er de voorkeur aan om 'te wachten en te zien wat er gebeurt' als reactie op de symptomen na een duik. We adviseren dat niet te doen en bevelen aan om direct medische hulp in te schakelen. De beste kans op een succesvolle behandeling is tijdens de eerste uren na het ongeval. De symptomen van decompressieziekte kunnen zeer vaag zijn. Er is zelfs geen enkel symptoom van decompressieziekte dat als 'klassiek' kan worden beschouwd. De symptomen van luchtembolie treden direct op na een duik. De tekenen van een embolie, zoals convulsies, verlamming en bewusteloosheid zijn herkenbaar voor elke duiker. Ik begrijp uil je vraagstelling dat het met name gaat om zwakke symptomen en zelfs twijfelachtige symptomen die een duiker zou kunnen merken. Er is geen bloedtest of röntgenopname die een geval van decompressie kunnen aantonen bij een duiker die symptomen heeft. Het beste hulpmiddel voor een diagnose dat een arts kan gebruiken, is een neurologisch onderzoek. Zelfs dit neurologisch

onderzoek kan wel eens geen positieve bevinding vaststellen. Als de symptomen zoals

pijn en gevoelloosheid niet ernstig zijn, dan vertrouwt de arts op de beschrijving

van de duiker. Een gedetailleerde beschrijving van de duikgeschiedenis wordt hier ook

Een tweede bijdrage in deze rubriek uit 'Alert Diver' (september/oktober 1993) gaat

over Decompressieziekte. We hebben allemaal al zoveel gehoord over decompressie· ziektes, maar het is denk ik goed ook eens wat te horen op basis van een ingezonden brief.

bij betrokken, inclusief het moment waarop de symptomen optraden. Overeenkomstig de gegevens van DAN gaven één op de vijf duikers aan dat de sympto· men optraden voor hun laatste duik of hun laatste dag met duiken. De meerderheid van de symptomen van decompressieziekte treedt op binnen 30 minuten tot twee uur na

Hoe bepaal lk of ik decompressieziekte heb? (door JoelOovenbargerJ

het einde van de duik. Symptomen die onmiddellijk optreden na de duik hebben waarschijnlijk verband meI de duik zelf. Verder medisch onderzoek kan nodig zijn om andere medische omstandigheden uit te sluiten. Als een duiker bijvoorbeeld besluit om

Ik ben pas gebrevetteerd als een duiker. Ik heb geleerd van decompressieziekte tijdens mijn open water cursus en ik heb net de symptomen nagekeken van decompressieziek· te in mijn Dan Underwater Diving Accident Manual. Mijn vragen zijn: als ik pijn heb in mijn ledematen, gevoelloosheid, tinteling en een moe gevoel heb, hoe weet ik dan of het decompressieziekte is? Hoe weet ik dat het niet een ander probleem is? Hoe lang moet ik wachten voor ik naar een dokter ga? tEen nieuw DAN lid, los Angeles, Californië)

40

een nachtje te wachten om te zien of de symptomen afnemen. kan hij bij het wakker worden merken dat de symptomen erger lijn geworden. Misschien wat eerst een

pijntje in een gewricht was, kan nu gevoelloosheid zijn geworden. Aanvullende sympto.

men zouden hebben kunnen worden voorkomen als de duiker zich eerder zou hebben laten onderzoeken en behandelen. Als een duiker met pijn in een elleboog de volgende morgen wakker wordt en merkt dat de verschijnselen er nog zijn of iets zijn vermin­ derd, dan is het probleem van het stellen van een diagnose nog niet voorbij.

41

Als het een decompressiegeval is en de duiker gaat door met duiken, dan is het het

____

REISVERSLAG INDONESIË (2)

meest waar schijnlijk dat zijn toestand erger wordt. Als er een verwonding of beschadi·

(Piet Groenendijk)

ging van de spieren of het skelet is, dan zal dit ook erger worden door te duiken. Tenslotte is er het geval van een duiker die een nachtje wacht voor hulp in te schake· len en merkt dat de symptomen de volgende dag verdwenen zijn. Helaas betekent dit niet dat de duiker geen last heeft gehad van een decompressiegeval. Er kunnen hele kleine beschadigingenzijn opgetreden in de zenuwen, zoals een verminderde sterkte van een handgreep of een verandering in de reflexen, die niet kunnen worden waargenomen door de duiker met de symptomen. Tekenen van decompressieziekte kunnen overtijd geleidelijk minder worden en verdwijnen en de pati%Dnt hoeft geen waarneembare ziekteverschijnselen te hebben. Het gebrek aan voldoende kennis ten aanzien van de symptomen na een duik betekent dat een duiker volledig moet vertrouwen op het geluk dat het geen decompressie·ongeval was als hij doorgaat met duiken. Het meest verstandige dat je kunt doen als je symptomen hebt van mogelijke decom· pressieziekte is om je te laten onderzoeken. Als je er niet zeker van bent, dan kun je DAN bellen. Denk eraan, de meeste verwondingen tengevolge van decompressieziekte zullen uiteindelijk minder worden met de juiste behandeling. Snelle therapie is meestal effectiever bij de behandeling van decompressieziekte.

10 juli. Vanda ag maandag. Moni Flores

We hebben gepakt en we wachten op de bus. Intussen kan ik nog even schrijven. Het verblijf is al afgerekend. Nou ja, met 28.000 Rp. voor twee nachten plus ontbijt plus twee keer avondeten voor twee personen

. ..••

We hebben 30.000 Rp. achtergelaten en

een paar sandalen die loes te klein waren. Gisterenavond viel het licht uit. Kwam om 10 uur weer terug. Vorige week gebeurde hetzelfde in Noga Beach. Toen ongeveer 6 uur tot 1 1 uur. In beide gevallen zei men: "AI een jaar niet gebeurd'. lijkt ons toch wel erg toevalllig. Hetzelfde als de twee Fransen die we gisteren tegenkwamen. Die probeerden naar het strand te wandelen. Hen werd steeds verteld dat het nog maar 2 km. was. 4.

Bajawa

Hel is nu ongeveer 5.30 uur. Sun Flower home stay, Bajawa, Flores. Juist aangekomen in Bajawa. Naast rubber tijd kennen we nu ook het begrip rubber bus: eigenlijk 23 plaatsen, maar daar stoppen we dan 41 personen in en op! Binnen wel de benen hoog, want de ruimte lUssen de banken is opgevuld met zakken rijst. Helaas! In Ende wordt

de bus gestopt door de politie. Er hangen teveel mensen aan. Een aantal Indonesiërs

moeten maar de bema nemen en worden weggestuurd. Oe chauffeur koopt het af (is dit boete of steekpenningen?). Aan het eind van de stad worden de weggestuurde personen toch weer opgepikt. We zijn inmiddels in Sunflower Haem Stay. Hier kunnen we tot onze verrassing reserveren voor de boottocht naar lombok Oost. Gelukkig maar want de boot blijkt niet op dinsdag en donderdag maar op woensdag en zaterdag af te varen voor een "cruise� waarvan het bestaan ons is verteld in Maumere. Oe boot vertrekt van labuhanbajo aan Flores westkust. De afstand Moni·labuhanbajo is per bus in één dag niet te overbruggen. We vertrekken dus morgen voor de tweede etappe naar labuhan· bajo om 08.30 uur. Er is op Flores maar één hoofdweg die dusdanig kronkelt dat de afstand verdubbelt. Hele stukken weg zijn vergaan. Sommige stukken zijn nieuw. Zo smal dat men met moeite kan passeren. 43

We hebben hier in Sunllower Stay een tweepersoons kamer zonder mandi 8.000 Rp. Overigens betekent geen mandi op de kamer wellicht ook geen kakkerlakken.

Dinsdag 11 juli te Bajawa op Floret De bus zou vertrekken om 07.30 uur. Om 08.00 uur waren we opgepikt en was de bus aan de lermina. Problemen, problemen. Johannes van Sunflower had te veel tickets verkcoht. Bus terug naar Sunflower, driver naar binnen voor 3 kwartier (ruzie?J. Dat betekent weer een overvolle bus. Ik dacht slim te zijn en veroverde een plekje bij de deur. Met als gevolg dat ik twee uren een dame op schoot had. Ze was over de zestig. 09.00 uur

Vertrek

11.00 uur

Stukgelopen band verwisseld.

1 2.00 uur

Gestopt, omdat een andere bus van de weg geraakt was en de helling afgerold, gelukkig niet meer dan een meter of 6. Geen doden, de gewonden waren al naar een hospitaal op ongeveer 2 km. af·

stand. Goed gekozen plaats voor zoiets. 13.00 uur 15.00 uur 21.00 uur

Gestopt bij een Rumah Makan. Aankomst in Ruteng. Weer gewinkeld met de kapotte band en

!US

Pulau kedl

60

Sebajur

+

Sabolan

65

Sebajur

+

Tatawa

85

Sebajur

+

Pungu

65

Tatawa

+

Penga

85

Tatawa

+ Sebajur 85 Toeslag voor een speedboot 25 US$, en de korting voor eigen uitrusting niet bekend.

Nogal aan de prijs, volgens mij. De boot vertrok om 10.30 uur. Na een uur varen reeds aangelegd op de eerste snorkel· plaats. Nogal veel zand, weinig koraal. Toch wel wat gezien en foto's gemaakt. Het eten is erg goed. Rijst, groenten, banaan en vis. Er is steeds een ketel warme thee aanwezig.

Leuke bijkomstigheid: Reeds voor het inschepen waarschuwden bezorgde Hollanders ons dat er aan boord geen drinkwater aanwezig zou zijn. Zij kwamen dan ook aan boord met een doos van 1 2 flessen water en het nodige bier. Typisch de toerist met

vertrek om 16.15 uur.

zjjn fles water. Je kunt ze ermee uittekenen, en het blijkt weer volkomen overbodig.

Aankomst in labuhanbajo. Kamer met mandi in Bajo Beach Hotel, 10.000 Rp. Mandi, verkleed, eten en slapen.

Even kennismaken? Oe passagiers:

Wat een dag ......

5.

I.llilie

Twee Australiërs, Colin en Garry. Colin is 73 jaar en maakt nog een keer een avontuurlijke reis. Hij is zonder echtgenote, want die wil alleen mee als er in

De Boot Woensdag 12 juli, 17.00 uur, Labuhanbajo

Zeven uur op, geen tijd voor de mandi en volstaan met tanden poetsen. Oe boot verwacht ons om half negen. Naar de bank en ieder 100 dollar gewisseld. Slechte koers hier, 205 i.p.v. de 220

•

x 2 bij aankomst op Denpasar. Naast hel Baio Beach

Hotel is waarachtig een duikshop en daar nog gauw even de prijs van opgevraagd. Er was geen folder en de baas is niet aanwezig, dus zelf even wat aantekeningen gemaakt. Het gaat steeds om 2 duiken op verschillende locaties en in groepen van 1·5 duikers.

•

•

sterrenhotels wordt geslapen. Vijf Nederlanders, Piet en Loes. Willem met zijn José komen uil Delft en nOIl een Nederlandse student die op weg is naar zijn stage in Nieuw Zeeland. Drie Denen, waarvan een echtpaar. Het echtpaar heeft huis en van alles verkocht, baan opgezegd en is twee jaar gaan reizen. Zij zijn nu anderhaU jaar onderweg.

Colin, Loes en Piet hebben grijs haar, en we hebben dus twee pappa's en een mamma aan boord. Na een uur snorkelen het anker gelicht voor een bezoek aan Rinca eiland. Het eiland behoort ook tot het Komodo nationaal park. Ook hier weer inschrijven met het paspoorlnummer. Het is al de derde keer vandaag. Paspoort ligt aan boord, dus ik heb deze keer zo maar wat ingevuld.

44

45

Met een groep van 20 personen !2 schepen) en 2 gidsen het eiland op. Ach, dat zal me het wild welzijn dat dan nog te zien blijft. Ondanks de groep toch nog 2 draken !Waranen). 2 herten en wat apen !Kakanaka's?) gezien. Terwijl ik dit schrijf zijn we op weg naar Kalong eiland . Een Kalong is een vliegende hond. We moeten daar dus voor lonsondergang aankomen.

Nog even de lamp van boord gehaald en in de korte avondschemer gesnorkeld. Wat koraal

�aar nie� v�el vis. Bij volte maan op het bovendek in de open lucht geslapen.

Het schip voorziet Je van een matras !2 cm. dik) en het dekentje bestaat uit een dunne sarong. Gelukkig reizen wij met onze lakenzak leen oude éénpersoons dekbedovertrek). Op die manier toch nog lekker geslapen. Een uur voor zonsondergang, ongeveer 5 uur, komt het boordpersoneel lot leven en gaat het schip varen. Ben onder mijn sarong en

Donderdag 1 3 juli, 12.40 uur. Tweede dag aan boord Vannacht aan boord geslapen. Gisteravond bij Kalong eiland samen met Loes ook nog gesnorkeld. Voor de anderen is dat wat minder aantrekkelijk. Er zijn wel maskers en snorkels aan boord, maar geen zwemvinnen. De vliegende honden hebben we vanuit het water zien overvliegen. Ze zijn eigenlijk weinig vleermuisachtig. Meer als grote vogels. Ze trekken in grote aantallen over naar een ander eiland.

lakenzakset gebleven om naar de zonsopgang te kijken. Voor het eerst ontdekt dat een zonsopgang uit twee fasen bestaat. Eerst wordt de oostelijke hemel rood. In het wsten

� �

s aa dan nog de volle maan. Het rood kleurt van rood naar roodbruin en oker. Tegen . die liJd wordt wel de westelijke hemel rood. Toen ging de haan kraaien. Er zijn twee levende hanen aan boord als proviand. De zwanenzang van een haan, dus. Dan wordt

de oostelijke horizon weer rood en springt in hooguit 2 tot 3 minuten de zon tevoor· schijn. We varen dan al zo'n twee uur. Als ontbijt pisang goreng. Porties van 2 per persoon. Waarschijnlijk was men nog niet hongerig, zodat ik er 7 op had.

��t water mo�t hier �reselijk gevaarlijk zijn. Je ziet grote vlakken die olie-achllg vlak zIJn als mazen In een IR een soort web van woelig water. Volgens ons geen horizontale, maar op· en neerwaartse stromingen. Ook loopt het schip steeds uit het roer. Deze stromingen worden ook beschreven in het boek Under Water Indonesia:

"In one dive of! langkoi Is/and on the southwest lip of Komodo, njust i 6 nst meters of water, Taylor was caught by a sudden current andhurledagai a ses urchi n-encrustedpi nnade, thenplunged to 37 meters be/ore being spit back to the top". Dat zijn duidelijk geen wilde verhalen. De volgende stop was op Komodo eiland. Je

�

w ndelt onder begeleiding naar de plek waar de Komodo's (waranen) vroeger met een geit

�erden gevoerd. Het zijn er veel, ze zijn groot, je kunt ze veel beter en gemakkelij·

_ ker Zien, maar verder met zo veel meer spectaculair dan op Rinea. Je ziet herten en Waranen, maar de herten lijken precies te weten tot hoe dichtbij ze kunnen komen.

Weer even gevaren en geankerd aan Red Beach, een strand van Komodo. We zijn hier tenslotte voor het water. Hier ontmoeten we de toestand als beschreven op pagina 149 van Under Water Indonesia:

Meer als grote vogels ....... 46

47

"The fkst dive I made n i the area, some years ago, was aftKomodo's Pantai Merah, literally "Red8each"'. The current was like a rag/ ng river.... "'.

Inderdaad, hard zwemmen om op dezelfde plaats te blijven. Met snorkel en vinnen gaat dat goed, maar een uitgetrimde duiker begint hier niets. Als een razende rivier, dat klopt. Gili Lawa, ong. 13.00 uur Weer doorgevaren en om 13.00 uur aangekomen op Gili Lawa. Prachlige plek voor koraal. Zicht zeker 20 meter en niets van stroming gemerkt. Toch bij het wegvaren

hevige stroming gezien. Vrijdag 14 juli, 10.00 uur. Derde dag aan boord

Net weer gaan varen na een half uur zwemmen. De boot vertrok vanmorgen om 04.15 uur. Eén van de hanen heeft echt zijn zwanenzang gezongen en is tegen een mes aangelopen. Gisterenavond is er gevaren tot 21.15 uur. Er is niet aangelegd op Banta eiland maar op de kust van Soembawa. Door aankomst in het donker en vanmorgen weer vertrek in het donker niets daarvan gezien. De boot lijkt oud, maar is pas twee jaar. De schipper is tevens kok en heeft 4 hulpjes. Zo'n twee à drie keer wordt er gepompt. Vanmiddag bij het snorkelen waren de hulpen onder de boot aan het snorke· len. Er zit daar een gat van 2 cm. rond. Geen stop, maar wordt opgestopt met een oude lap. De boel een beetje aangedrukt. Misschien hoeft er nu minder gepompt te worden. Vanacht op het dek werd het me toch te koud. Ben met mijn matje en sarong uit de wind in de prauw (nog een echte uitgeholde boomstam) gaan liggen. Die ligt normaal dwars over de voorplecht en bij het zwemmen in het water. Toen ik vanmorgen mijn matrasje uit de prauw trok rende er een kakkerlak achteraan en sprong er gauw weer in. Gisteravond dacht ik al: wat kriebelt er toch bij mijn oor. Er zat er een op mijn bril. Kriebelde over mijn hele wang voordat ik hem overboord kon slaan. Het eten is goed. Verbazend wat ze met die primitieve hulpmiddelen kunnen bereiken. Hoewel, met 1 5 man van één haan is voor de vleeseters wel wat krap.

48

Om half vier aangelegd bij Setonda eiland. We zijn daar gebleven voor de nacht, dus na het eten ben ik om 19.00 uur weer gaan snorkelen met de lamp. Een soort nachtduik dus. Dat is best leuk maar het plankton wordt heel actief. Je krijgt het gevoel dat je aan alle kanten gestoken en gebeten wordt. Volgende keer bij nachtsnorkeJen toch maar een pak aan. Zaterdag 1 5 juli, 08.00 uur. Vierde dag aan boord

Vanmorgen om half vijf werd het anker gelicht. Het is half zeven en we ankeren op de noordkust van Moyo eiland. Ongelofelijk dat de schipper in het pikdonker en zonder �ompas �recies uitkomt. Hier achter het strand is een kreek met zoet water en bijna . Iedereen IS Zich aan het wassen. Veel zin heeft dat niet, want je zult toch door het loute water terug moeten zwemmen naar de boot. Daarnet om zeven uur al gesnor. keld. Zo vroeg is er minder te zien, lijkt het wel. Va.nmiddag zullen we aanleggen bij een dorpje om Soembawa, Labuhan Mapin. Dat is bUiten het programma, maar de boot heeft een halve dag ingelopen. Zondag 16 ju li Vijfde dag op

de boot Gisteren niet veel meer geschreven, dus ook nog even inhalen. Ik heb ook nog niet verteld dat tegen de avond vliegende vissen soms honderden meters over het water vliegen. Als vogels. Antawar is ee� eiland d�t voor de noordoos.tkust van Soembawa ligt. Vlak daarbij ankerden w� gls�eren bil. een echt Bounty eiland. Een paar bomen in plaats van palmen, maar een spierwit zandstrand. We zijn er omheen gelopen en hebben nog wat gesnor­ keld. Daarna hebben we een open lee overgestoken met een golfslag van bijna een ��ter. Dan blijkt dit schip een juweeltje. Het rolt bijna niet. Maar schrijven was er niet �II, vandaar dat ik dat nu inhaal. Bij Labuhan Mapin zijn we aan land gegaan om rnkopen te doen. Dat werd dus drank en gisteravond een feestje. .

We zijn begonnen aan het laatste traject en steken nu de straat van Lombok over Het � schip begint s�eeds meer te slingeren en ik weet niet hoe lang ik nog kan SChrijve . . Vo�gens CollO IS de straat berucht om zijn stroming. Schepen wachten op het lij voor ze er In varen, anders kost het brandstof om alleen al op dezelfde plek te blijven. Links kijkend zie ik Soembawa kleiner worden en rechts beheerst lombok met zijn Gunun Rinjani de horizon. Het is nu tien over acht en ik moet stoppen met schrijven. 49

Om negen uur kwamen we in kalmer water. Tot elf uur blijven liggen om te snorkelen. Het is hier vreselijk. Meer dan driekwart van het koraaql is gebombardeerd. Daar waar het lich weer wat ontwikkelt heeft Loes haar eerste -lion Fish- gezien. Met Espen een keer op de snorkel naar 12 meIer gegaan. Het waler is hier loch wel zo koud dal ik terug moest om de long john van het surfpak aan te trekken, en na een uur de enige snorkelaar was. Ergens tussen 12 en 1 uur lijn we aangekomen in de eindhaven Labuhan Lombok. We zijn samen met Wim en Jose doorgegaan naar Lendang Nangka. Alle vuile kleding is weer gewassen en zelf lijn we ook weer schoon Wordt vervolgd ......

,"

lit sti/ ... anders kan ik het vervolg niet schilderen .....

50