Schrijfvisie, Schrijfschriften in blokschrift Voor slechtzienden of leerlingen met een (licht) motorische achterstand
Recensie-exemplaar 01-2008
IE EXE MPL AAR
Schrijfvisie Schrijfschriften en kopieermateriaal in blokschrift voor de slechtziende leerling. Schrijfvisie is bedoeld voor - leerkrachten en ambulant begeleiders werkzaam in het Speciaal Onderwijs voor slechtzienden (Cluster 1 scholen) - leerkrachten, intern begeleiders en remedial teachers in het regulier en speciaal onderwijs die een slechtziende leerling in hun groep hebben - (ergo)therapeuten die schrijftraining geven aan kinderen met een probleem op het gebied van het visueel functioneren of kinderen met een lichte motorische achterstand
Blokschrift voor de slechtziende leerling Dit blokschriftalfabet onderscheidt zich door: - de gedrukte voorbeeldletter lijkt zoveel mogelijk op de geschreven letters - alle stokken en lussen zijn even lang gehouden - het kind krijgt een voorbeeldletter op blanco papier aangeboden en kiest direct voor zijn eigen verwerkingsgrootte - voorbeelden staan aan begin en eind van de regel - de lijnen waartussen geschreven wordt, zijn extra gemarkeerd door zwarte hokjes aan begin en eind - de lange ij wordt niet langer als tweeklank geschreven - de ‘e’ heeft een schuine lijn - de streepjes van de f en de t staan lager dan gebruikelijk, ze “hangen aan de lijn” - er worden ook hoofdletters aangeleerd, deze lijken zoveel mogelijk op de kleine letters
ENS
Geschiedenis Op de scholen van Visio in Huizen en Amsterdam, het Koninklijk Instituut tot Onderwijs van Slechtzienden en Blinden in Huizen, bleek er behoefte te zijn aan aangepaste schrijfbladen voor slechtziende leerlingen. Eind jaren negentig was het aanbod van beschikbare schrijfmethodes beperkt. De smalle, soms vage liniering, de illustraties en kleur-op-kleur druk bleken voor slechtziende leerlingen vaker een probleem dan plezierig. En de keuze uit remediërende methodes waarin blokschrift werd aangeleerd, was beperkt.
REC
Om materiaal op maat voor visueel beperkte leerlingen te maken is een werkgroep opgericht, bestaande uit enkele leerkrachten, een orthopedagoge en een ergotherapeute. In eerste instantie is gewerkt aan aangepaste schriftjes en schrijfbladen. Dit heeft na vele jaren geresulteerd in een vernieuwd blokschrift-alfabet en aangepaste liniatuur voor slechtzienden. Vanuit deze basis is Schrijfvisie ontstaan: schrijfschriften voor leerlingen en een verzamelmap voor de leerkrachten in twee uitvoeringen.
MPL AAR
Schrijfvisie bestaat uit: - 7 schrijfschriften; hierin leren de leerlingen de cijfers, kleine letters, hoofdletters en zinnen schrijven - een kopieermap voor de leerkracht met informatie, alfabet-kaarten, extra oefenmateriaal en bladen met verschillende soorten liniatuur - (eind 2007 leverbaar: een handboek met theorie over schrijven met slechtzienden)
EXE
Opbouw van de serie schrijfschriften: - Deel 1 - cijferboekje - Deel 2 - kleine letters (o tot en met a) - Deel 3 - vervolg kleine letters (m tot en met z) - Deel 4 - vervolg kleine letters (g tot en met ij) - Deel 5 - dubbelklanken - Deel 6 - zinnen - Deel 7 - hoofdletters en namen
Er zijn twee uitvoeringen leverbaar: Een standaardset - met twee lijnen om tussen te schrijven - en een aangepaste set met vier lijnen (zie pag. Kleine letters D2-3).
IE
Opbouw van de kopieermap: - handleiding bij het gebruik van de schrijfschriften - alfabet - en cijferkaarten - diploma’s voor de leerling - lege bladen met verschillende soorten liniatuur - herhalingsstof - aangepaste bladen (zie pag. Kleine letters D2-3 van de gewone 4 en de lage 4) Bestelinformatie Voor bestellingen van Schrijfvisie kunt u contact opnemen met: Reinier Pos of Astrid Rietveld
Visio KIOSB
Xsites
ENS
Productinformatie Voor vragen over (de inhoud van) Schrijfvisie kunt u contact opnemen met: Els Vervaart, Ria van den Dungen of Anke Hamelink
Kerklaan 19 1241 CJ Kortenhoef Nederland Tel. 035 6473 659
[email protected]
[email protected]
REC
Oud Bussumerweg 76 1272 RX Huizen Nederland Tel. 035 5773 300
IE EXE MPL AAR
De hierna volgende pagina’s zijn een willekeurige greep uit de verzamelmap en de schrijfschriften om een impressie te krijgen van Schrijfvisie. Eventuele paginanummering en verwijzigingen zijn hierdoor niet correct
Inhoudsopgave verzamelmap
Handleiding bij de schrijfschriften van Schrijfvisie Hoe is Schrijfvisie ontstaan? Opbouw van Schrijfvisie
Toelichting op de vorm van de blokletters Toelichting op de liniatuur
Het aanleren van een letter of cijfer
Volgorde voor het aanleren van de letters Terug naar de reguliere methode
Verbale ondersteuning bij de kleine letters van Schrijfvisie Verbale ondersteuning bij de hoofdletters van Schrijfvisie Alfabet en cijferkaarten Diploma
ENS
Liniatuur
Herhalingsstof kleine letters Herhalingsstof woorden en zinnen
REC
Aangepast blad voor schrijfwijze van cijfer 4
MPL AAR
Verbale ondersteuning bij de kleine letters van Schrijfvisie
Verbale ondersteuning is bedoeld als geheugensteuntje voor de leerling om de lettervorming in te slijpen. Gebruik altijd dezelfde woorden tijdens het aanleren van een letter en leer het kind bij “lastige letters” aan om dit tijdens het schrijven te zeggen. In het begin zal dit hardop gebeuren, later kan dit omgebogen worden naar in zichzelf zeggen.
EXE
Bespreek bij het werken in de schrijfschriften eerst met de leerling de voorbeeldletter . Bij gebruik van een blad met een extra hulplijn boven, kan benoemd worden dat de stok bij die lijn begint. Bij een blad met een hulplijn onder, kan benoemd worden dat de stok bij die lijn eindigt. Geprobeerd is de verbale ondersteuning zo kort mogelijk te houden. De woorden die tussen haakjes staan, kunnen toegevoegd worden als die speciale leerling meer verbale begeleiding nodig heeft. Ook tussen haakjes staat genoemd waar de letter op lijkt, om de overeenkomst in de beweging te benadrukken.
c d e f g
Een stok omlaag, klim omhoog langs de stok (tot de lijn), bocht naar rechts (stop tegen de stok).
ENS
b
Tover c, omhoog, stok naar beneden, stop (op de lijn; lijkt op een tover c met een stokje).
Tover c (bots op de lijn, stop). Tover c, omhoog (boven de lijn), glij langs de stok naar beneden, stop (op de lijn; lijkt op een a met een lange stok). Streepje schuin omhoog, tover c erom.
REC
a
IE
Geregeld wordt de term ‘tover c’ gebruikt; deze komt uit ‘Schrijven met een Smile’ en is overgenomen, aangezien hij kinderen zo aanspreekt. De tover c is de letter c en wordt zo genoemd omdat er andere letters mee “getoverd” worden: de a, de d, de g, de o en de q. Deze letters beginnen allen met een tover c en dan is er een variatie in afwerking. In de praktijk blijkt de tover c de omkering tussen d en b te verminderen als kinderen goed gebruik maken van de verbale ondersteuning. Ook voor linkshandige leerlingen, die meer duwend schrijven, helpt het de ronding van de o de goede kant op te maken.
Klein bochtje, stok naar beneden, streepje hangt ‘aan’ de lijn (de f lijkt op een wandelstok met een streepje, zonodig echte wandestok met ronding als handvat laten zien en voelen).
Tover c, omhoog, stok naar beneden, zak door de lijn en een haakje (lijkt op een a met een stok met een haakje).
IE EXE MPL AAR
Verbale ondersteuning bij de hoofdletters van Schrijfvisie
Ook hier geldt dat de verbale ondersteuning bedoeld is als geheugensteuntje voor de leerling om de lettervorming in te slijpen. Gebruik altijd dezelfde woorden tijdens het aanleren van een letter en leer het kind bij “lastige letters” aan om dit tijdens het schrijven te zeggen. In het begin zal dit hardop gebeuren, later kan dit omgebogen worden naar in zichzelf zeggen. Bespreek eerst met de leerling (als hij of zij gewend is te schrijven tussen twee lijnen) dat de hoofdletters altijd boven de lijn uitsteken. Bij gebruik van een blad met een extra hulplijn onder of boven kan benoemd worden dat de leerling nu vanaf de bovenste lijn kan beginnen. Bespreek waar de hoofdletter gelijk of juist anders is dan de kleine letter. Geprobeerd is de verbale ondersteuning zo kort mogelijk te houden en waar mogelijk hetzelfde als die voor de kleine letters. De woorden die tussen haakjes staan kunnen toegevoegd worden als de ondersteuning niet toereikend blijkt te zijn. Pas eventueel de woorden aan bij gebruik van andere liniatuur (bij schrijven op een blad met meer dan twee lijnen, zal een verwijzing als stop op de bovenste lijn veranderd moeten worden in stop op de middelste of tweede lijn van boven).
B C D E
Een stok omlaag, klim helemaal omhoog langs de stok tot boven de lijn, bocht naar rechts tot op de lijn, tegen de stok, weer een grotere bocht naar rechts, (stop tegen de stok). Lijkt op de tover c. Grote tover c omlaag, (bots op de lijn, stop). Een stok omlaag, klim helemaal omhoog langs de stok tot boven de lijn, grote bocht naar rechts, (bots op de lijn, stop tegen de stok). Boven de lijnen stukje naar links, dan een stok recht omlaag, (bots op de onderste lijn) en naar rechts. Vanaf de stok kort streepje aan de bovenste lijn. Bijna net als de E: boven de lijnen stukje naar links, dan een stok recht omlaag, bots op de onderste lijn, stop. Vanaf de stok kort streepje aan de bovenste lijn.
REC
F
Bijna hetzelfde als de kleine a, alleen steekt hij nu boven de lijn uit. Grote tover c omlaag, helemaal omhoog en glijden langs de stok naar beneden, stop op de lijn.
ENS
A
G H
Net een grote tover c en j aan elkaar vast. Grote tover c omlaag, bots op de lijn, stukje recht omhoog, zak door de lijn en een haakje.
Een stok omlaag, kleine ruimte ertussen (stapje opzij), weer een lange omlaag, streepje van de ene stok de andere lange (op de lijn).
.,?!:;<>
N O P Q R S T U V W X
pagina 7
AAR Y Z
A B C D E F G H I J M KP L LM
EXE
o p q r s tI u Ev w x y z
ENS
aRbEcCd e f g h i j k l m n
1 2 3 4 $ 5 6 7 8 9 0
Schrijfvisie 32 punten met hulplijnen
IE EXE MPL AAR
a b c d e f g h i j k l m
REC
ENS
n o p q r s t u v w x y z
MPL AAR EXE
A B C D E F G H I J K L M
REC
ENS
IE
N O P Q R S T U V W X Y Z
IE EXE MPL AAR
aA bB cC dD eE fF gG hH iI jJ kK lL mM nN oO pP qQ rR
REC
ENS
sS tT uU vV wW xX yY zZ
REC
handtekening leerkracht
voor het onderdeel cyfers
ENSuitgereikt aan: IE EXE MPL AAR
diploma
5
4
3
2
1
ENS
REC
Schrijfvisie 50 punten 1,0 liniatuur
IE EXE MPL AAR
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
REC
Schrijfvisie 32 punten 0,3 liniatuur
ENS IE
MPL AAR
EXE
