SCHOOLMEDIATHEEK André Fruithof voor directies, bibliothecarissen en leraren
De ALMA is de grootste prijs ter wereld voor kinder- en jeugdliteratuur en wordt jaarlijks uitgereikt aan een auteur of tekenaar die in de geest van Astrid Lindgren werkt, de schrijfster van onder meer Pippi Langkous. De prijs is nog nooit door een Nederlander gewonnen. Wel ging de bekroning in 2010 naar een Belgische schrijfster, Kitty Crowther. (Nederlandse Volkskrant, 14.10.2011)
Neologisme Een velostrade vinden we een mooi voorbeeld van verbale humor die men af en toe aantreft in neologismen. We vonden het in De Standaard Taalbijlage 4 van 20 oktober 2011 (de laatste dag van het directiecongres in Houffalize). Het werd zo gedefinieerd: “Goed beveiligd en bewegwijzerd fietspad tussen een deel- en hoofdgemeente, tussen twee gemeenten onderling of naar een station.” Of er ook vélocipèdes op toegelaten zijn, werd niet vermeld.
Nog een leuk neologisme vonden we in een column van de filosofe Stine Jensen in het novembernummer 2010 van Filosofie Magazine. “De Britse filosoof Critchley schreef onlangs een filosofisch antizelfhulpboek: How to Stop Living and Start Worrying. Hij haalt flink uit naar wat hij de alaindebottonisering van de filosofie noemt.” Alain De Botton is een veel gelezen filosoof. Hij schreef o.a. Proeven van liefde; De troost van de filosofie; De kunst van het reizen; Statusangst; Religie voor atheïsten.
Nog tot 29 januari 2012 loopt in het Noord-Franse stadje Cassel, net over de grens in het Musée départemental de Flandre de tentoonstelling Fascination baroque. Met 47 beelden en 14 tekeningen uit museumcollecties en 6 beelden uit kerken biedt ze een overzicht van de Vlaamse beeldhouwkunst tijdens de barok. Misschien een goede gelegenheid voor een uitstapje, dicht bij huis, naar Frans-Vlaanderen.
This is one of my favorite French expressions. Pédaler dans la choucroute offers a fantastic visual image of someone working like crazy but getting exactly
DM december 2011
Schoolmediatheek www.vicog.be
pagina 1
nowhere. It's also completely bizarre - why on Earth would anyone be riding a bike in a bowl of sauerkraut? (Laura K. Lawless, About.com Guide) Nu het kolenseizoen volop aangebroken is, is het de tijd van de zuurkool, bereid van wittekool. In het Frans heet dat ‘choucroute’ wat een prachtig voorbeeld is van volksetymologie. Dit is het vervormen van woorden om ze meer vertrouwd te doen klinken. Toen de Franse soldaten Duitse gevangenen hun ‘Sauerkraut’ zagen klaarmaken, dachten ze waarschijnlijk in het woord ‘chou’ (kool) en ‘croûte’ (korst) te horen, wat voor hen ook makkelijker uit te spreken was. De choucroute was geboren. Onze ‘maatjesharing’ komt van ‘maagdekens haring’ d.i. nog niet volwassen haring. De volksmens is dat gaan verstaan als de ‘haring van de maatjes’ (van de matrozen) Een Zuid-Afrikaans voorbeeld, dat bovendien getuigt van veel volkshumor, is dit. De Engelstaligen gebruiken voor schoonheidsproducten (cosmetica) het woord ‘cosmetics’. De Afrikaners maakten er spottend ‘kos-my-niks’ (kost mij niets) van, al kennen ze ook ‘kosmetiek’.
“Hoe vaak ben ik hier [Jardin du Luxembourg in Parijs] niet komen uitpuffen tijdens mijn literaire strooptochten door de stad? De perfecte plek om mijn amper opgedroogde notities door te nemen. Of om nabij het centrale bassin het opeengestapelde resultaat te monsteren van een geduldige safari langs de bouquinistes aan de Seine, de boekhandels in het Quartier Latin en natuurlijk de verplichte passage langs Gilbert Jeune, de Parijse De Slegte.” (Bart van Loo. Parijs retour)
In het Museum voor Schone Kunsten te Gent loopt van 22.10.2011 tot 19.02.2O12 de tentoonstelling De wereld van George Minne en Maurice Maeterlinck. Maurice Maeterlinck, Franstalige auteur van o.a. L’oiseau bleu kreeg in 1911 de Nobelprijs voor Letterkunde. Hij is de enige Belg die deze prijs ooit ontving. George Minne (1866-1941) bij de Gentenaars bekend als de beeldhouwer van ‘De fontein (of bron) der geknielden’ maakte ook illustraties bij het literair werk van Maeterlinck (1862-1949). George Minnes werk stelt vijf zwartmarmeren geknielde jongelingen voor, rond een fontein. Omwille van hun naaktheid noemen schalkse Gentenaars het wel eens anders.
“ In het boek [Belles bleues van Maurice Maeterlinck] staat een hilarische anekdote over een lezing die de dichter Paul Verlaine in Gent kwam geven. De trein stond nog niet stil in Brussel, toen Verlaine vanuit het raam al liet weten zijn absint met suiker te drinken. Eens in Gent ontdekte hij de jenever ‘Hasselt vieux système’. Vanaf dan was het zaak hem zo nuchter mogelijk te houden voor de voordracht.” (Geert Sels, De Standaard, 22/23 oktober 2011)
Absint is een Franse likeur op basis van brandewijn en kruiden, in ’t bijzonder alsem. Ze was vroeger zeer geliefd bij Franse kunstenaars. Verlaine, Rimbaud, Baudelaire, Lautrec, Gauguin, Picasso waren er aanbidders van. Sommigen noemden haar ‘la fée verte’, maar gezien de verwoestende effecten die eraan werden toegeschreven, werd de Pernod ook ‘Perd nos fils’ genoemd. Misbruik ervan kan het zenuwstelsel aantasten en kan zelfs leiden tot delirium en hallucinaties. Een bekend schilderij van Edgar Degas, ‘L Absinthe, 1876’ herinnert aan die periode.
DM december 2011
Schoolmediatheek www.vicog.be
pagina 2
Onderstaand gedicht gaat over de kwalijke invloed van absint. Verlaine sterft Een kamer, een tafel, een bed, grillige bloemen van ijs waaieren wit aan het raam – de nacht staat over Parijs. Een oud man weet zich alleen, geen hand die de zijne vindt; zelfs niet eens de goede troost van een enkel glas absint De muren zijn verveloos in het armzalig vertrek, waar ik, denkt Paul Verlaine, alleen, als een hond verrek. Een kamer, een tafel, een bed, bloemenwaaiers van ijs – zo crepeerde Paul Verlaine, rue Descartes, Parijs. (Jan Campert)
De bekende Duitse schrijver Thomas Mann was een zeer onpraktisch man. “In dit kader [alle praktische zaken liet hij aan zijn vrouw over] vertelde Thomas Mann [1875-1955, auteur van o.a. Buddenbrooks; Der Zauberberg] eens een mop aan intimi om zijn onpraktische aard te relativeren: er overlijdt een echtgenote van een vooraanstaand man en men vraagt hem hoe de begrafenis geregeld moet worden. ’Dat weet ik niet,’ antwoordde de man.’ Dat moet u aan mijn vrouw vragen.’ (Margreet den Buurman. Thomas Mann: Schrijverschap tegen de vergankelijkheid) Thomas Mann was de broer van een andere auteur: Heinrich Mann.
Carole Martinez, won le prix Goncourt des lycéens met haar tweede roman Du Domaine des murmures. Déjà, son premier roman [Le Cœur cousu] relevait d’une sorte de réalisme magique, contant l’histoire d’une sorcière couturière du sud de l’Espagne, maltraitée par son mari, donnant vie à ses ouvrages. Une métaphore peut-être des pouvoirs de la littérature… Carole Martinez tisse bien d’autres riches images dans son deuxième livre, lui aussi porté par un grand élan poétique. Dans une France du XIIe siècle où s’entrechoquent la rigueur du christianisme et les légendes païennes héritées du passé, druidiques notamment, alors qu’au loin on se déchire aux croisades, elle a placé l’histoire d’Esclarmonde. Cette jeune fille, rebelle à sa manière dans un monde d’hommes en créant le scandale le jour de ses noces, a décidé d’entrer en réclusion plutôt que d’être mariée à un inconnu. Elle y donnera naissance à un enfant, porté malgré elle, et verra se faire jour un combat intime entre sa foi et son instinct maternel. (Sabine Audrerie, La Croix, 07.11.2011)
'Stroom' is het thema van de dertiende Gedichtendag die Poetry International en Stichting Lezen Vlaanderen op donderdag 26 januari 2012 organiseren. De jaarlijkse gedichtendagbundel komt van de hand van dichter, schrijfster en
DM december 2011
Schoolmediatheek www.vicog.be
pagina 3
performer Joke van Leeuwen. Gedichtendag is ieder jaar hét poëziefeest van Nederland en Vlaanderen, de dag waarop de poëzie in het zonnetje wordt gezet. Waar je ook gaat, overal kom je gedichten tegen: op school, in de bibliotheek, in winkels, theaters en musea, op het werk of gewoon op straat. Ook kranten, radio, televisie en het internet klinken die dag een stuk poëtischer.
Stream of words Fact is, silence is the perfect water: unlike rain it falls from no clouds to wash our minds, to ease our tired eyes, to give heart to the thin blades of grass fighting through the concrete for even air dirtied by our endless stream of words. (Philip Levine, Poet Laureate van de VS, geciteerd in Uitgelezen, 14.09.2011)
Nu niemand minder dan Spielberg een film over Kuifje/Tintin regisseerde, is dit Belgisch stripverhaal wereldberoemd geworden. Prinses Mathilde deelde tijdens een economische missie in China exemplaren van Kuifje (uiteraard vertaald in het Chinees) uit aan leesgierige Chineesjes. En in een interview met Kathy Mathys in DsLetteren (30.09.2011) zegt de Britse auteur Tom McCarthy: “C [zijn laatste roman] staat vol met verwijzingen naar Kuifje. Ik vind Hergé een van de genieën van de twintigste eeuw. Als verteller is hij minstens zo briljant als Balzac.” Romanisten moeten dit maar eens uittesten. In elk geval zou een collectie Tintins in de schoolmediatheek de lessen Frans kunnen ondersteunen.
De Belg Jean-Claude Pirotte, een voormalig advocaat uit Namen, maar woonachtig in Frankrijk, won dit jaar de Prix Apollinaire, zowat de Goncourt van de poëzie. Pirotte werd bekroond voor zijn bundels Cette âme perdue en Autres séjours. Guillaume Apollinaire (1880-1918) schreef de bekende bundels Alcools en Calligrammes. In dit laatste werk staan o.a. beeldgedichten in de vorm van concrete dingen als bijvoorbeeld een horloge, een regenbui, een stropdas of een paard. In het Nederlands taalgebied heeft Paul van Ostaijen eveneens met typografische elementen in de poëzie geëxperimenteerd.
Een van de televisie bekende kok heeft op de Boekenbeurs in Antwerpen zesduizend exemplaren van zijn kookboek verkocht. Ik zei: 6000. Het getal verplettert me, de nullen vermorzelen mijn moreel als de wielen van een vrachtwagen een voetganger. Ziehier de verhouding tussen poëzie en grijze garnalen. (Benno Barnard, Knack Nieuwsbrief, 17.11.2011)
DM december 2011
Schoolmediatheek www.vicog.be
pagina 4
It’s okay
Voor wie wil reageren:
[email protected]
DM december 2011
Schoolmediatheek www.vicog.be
pagina 5
