Informatieve mededeling voor. Bestemd voor. Leraren aardrijkskunde. Informatief voor Directies. Datum Maart Begeleider. Patrick Noelanders

Begeleidingsdienst Katholiek Onderwijs Vlaanderen Regio Antwerpen Noorderlaan 108 ● 2030 Antwerpen 03 543 97 05 www.dsko.be ● www.katholiekonderwijs.vlaanderen

Informatieve mededeling voor Bestemd voor

Leraren aardrijkskunde

Informatief voor Directies Datum

Maart 2016

Begeleider

Patrick Noelanders

Verdere informatie In memoriam Prof. em. dr. Modest Goossens 30/11/1927 – 16/2/2016 Bewerking van uittreksels uit toespraken van Prof. Dr. Herman Van der Haegen en Dirk Vanderhallen op de uitvaartdienst op 23 februari 2016. Eén aspect van de vele functies van Modest Goossens was die als wetenschapper en universiteitsprofessor. Hij werd na een korte periode als leraar wetenschappen aan het St.-Romboutscollege in Mechelen vanaf 1955, aangesteld als docent aan de KU Leuven in 1957 en aan de Handelshogescholen van Antwerpen en Brussel vanaf 1963. Vanaf 1968 volgde hij prof. Polspoel op voor de cursussen economische geografie aan de KU Leuven. Hij bouwde als afdelingshoofd sterk aan het Instituut voor Sociale en Economische Geografie van de KU Leuven. Het schitterend en innovatief doctoraat van Modest Goossens over hiërarchie en hinterlanden van de centra in Noord-Oost België zou gedurende decennia de ruimtelijke ordening in België fundamenteel beïnvloeden. Hij leverde zo een belangrijke inbreng aan de beginnende ruimtelijke ordening van ons land. Hij werd een gewaardeerd lid van de Nationale commissie voor Ruimtelijke Ordening, en later ook van de Begeleidingsgroep voor het Structuurplan Vlaanderen. Hij speelde ook een belangrijke rol bij het tot stand komen en de werking van het Interfacultair Instituut voor Ruimtelijke Ordening aan de KU Leuven. Aan de universiteit zou hij het onderwijs in de economische geografie in de faculteiten der Wetenschappen en Economie, grondig renoveren. Zeer specifiek kwamen hierbij de volgende elementen aan de orde: vestigingsfactoren, de industriële groeipolen, de relocatie van de industrie, de ontwikkeling van industrieparken, de ontwikkeling van de dienstensector, het concept van de verzorgingskernen en de ruimtelijke patronen van de werkloosheid. Dit alles leidde tot een uitvoerige lijst van publicaties en in ruim 400 licentiaatsscripties. Als wetenschapper werd Modest Goossens wegens zijn klare inzichten, nationaal en internationaal, hoog geschat. Hij was lid van het Nationaal Comité voor de Geografie en van de Commissie van de Nationale Atlas, waarbij hij een belangrijke rol speelde in de opbouw van de eerste en de tweede Atlas. Zijn wijs oordeel werd zo geapprecieerd dat hij ruim 20 jaar lid en later voorzitter was van de Achtste Wetenschappelijke commissie

Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek en regelmatig ook betrokken was bij het werk van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek in Nijverheid en Landbouw. Internationaal was hij een gewaardeerd lid van de Commissies ‘Geography and Education’, ‘Industrial Change’, en ‘Man and Environment’ van de International Geografic Union (I.G.U.). Professor Goossens was een beminnelijk maar zelfbewust man, veeleisend voor zijn eigen werk, voor medewerkers en studenten. Hij was bekend voor zijn klaar, goed gestructureerd onderwijs, de talrijke begeleidende seminaries en vooral voor de excursies. Voor hem waren de excursies een wezenlijk deel van het onderwijs en hij was een meester in de landschapsanalyse. De meeste studenten geografie zullen nog steeds zijn panorama-analyses van de Condroz herinneren. Anderen bewaren warme herinneringen aan excursies naar bijvoorbeeld de havens van Antwerpen en Rotterdam, de Borinage, Wales, Slovenië, Beieren, D.D.R., Tsjecho-Slovakije,… Veel leerkrachten aardrijkskunde zullen professor Goossens vooral blijven herinneren voor zijn tweede rol aan de universiteit, namelijk die als vakdidacticus verantwoordelijke voor de aggregatie, de lerarenopleiding geografie. In die tweede rol was hij een grote maatschappelijk dienstverlener aan het vak aardrijkskunde in het secundair onderwijs. De navorming van leraren geografie heeft in de loopbaan van professor Goossens immers een grote plaats ingenomen. De tijd en energie die hij jaarlijks aan de organisatie en uitvoering eraan besteedde was aanzienlijk. Als decennialang elk schooljaar honderden leraren aardrijkskunde nascholing volgden en nog steeds volgen aan de KU Leuven, dan is dat zonder twijfel zijn grote verdienste geweest. Dat succes was toe te schrijven aan een aantal factoren die hij uitdroeg: het hoog wetenschappelijk-inhoudelijk niveau van de nascholingssessies, de kwaliteit van het uitgewerkt didactisch materiaal en bovenal aan de bijzondere positieve sfeer uitgaande van de excursies, die hij wist te creëren. De stuurgroep voor nascholing onder zijn leiding, kreeg vorm vanaf einde de jaren 1950 toen hij de vrienden-geografen van het eerste uur, bij hem thuis uitnodigde, telkens op 11 november. Daarbij werd dan de komende nascholing-aardrijkskunde voorbereid. Die legendarische 11 novembergroep werd vanaf 1977 uitgebreid tot de Werkgroep Didactiek Aardrijkskunde (WDA), die vanaf dan fungeerde als stuurgroep aardrijkskunde van het Vliebergh-Sencie Centrum voor Nascholing van de KU Leuven. Deze unieke nog altijd bestaande stuurgroep omvat de docenten aardrijkskunde van de hogescholen, vroeger de regentaten genoemd, de pedagogische begeleiders aardrijkskunde en medewerkers van de universitaire lerarenopleiding, voorheen aggregatie genoemd. Professor Goossens leidde zelf vele nascholingsactiviteiten of hij kon met zijn charisma leerkrachten en docenten enthousiast maken om nascholingssessies uit te werken. Op unieke wijze kon jaar na jaar een hoogstaand pakket ‘Vliebergh’-nascholing aangeboden worden. Nascholingssessies en binnenlandse excursies werden veelal georganiseerd op zaterdagen en meerdaagse excursies in het buitenland tijdens de zomervakanties. Telkens werden daarbij uitvoerige en wetenschappelijk en vakdidactische accurate syllabi aangeboden. De nascholingscursussen en excursies kenden, zonder onderbreking tot op heden, een groot succes en uitstraling.

maart 2016 | Echo aardrijkskunde | 2

De Vliebergh-sessies hebben ongetwijfeld een impact gehad op de ontwikkeling van de leerplannen aardrijkskunde. Meerdere Vliebergh-sessies werden ook complementair ontwikkeld ter operationalisering van nieuwe leerplannen. Prof Goossens was immers ook decennialang actief in de leerplancommissie van de Katholiek Secundair Onderwijs. Verschillende Vliebergh-excursies werden verder didactisch verfijnd door regionale werkgroepen van de VLA, die zeer actief zijn en sterk ondersteund worden door afgestudeerden van professor Goossens en door leden van de Werkgroep Didactiek Aardrijkskunde. Ook bij de beginjaren van de VLA was hij nauw betrokken als voorzitter in 1960. Als priester van het bisdom Antwerpen was hij van 1963 tot 1988 inspecteur aardrijkskunde voor het secundair onderwijs in het bisdom Antwerpen, waarbij hij honderden leerkrachten inspecteerde en begeleidde. Didactische en inhoudelijke vernieuwingen vonden ook hun weg naar leerboeken en atlassen waaraan prof Goossens als auteur-reeksleider werkte. De Kleine Wereldatlas bij Uitgeverij Wolters / Plantyn, en de handboeken van de reeks Ontdek de Wereld en Visie op de Wereld bij Uitgeverij De Nederlandsche Boekhandel / Pelckmans werden door honderdduizenden Vlaamse leerlingen gebruikt. Ook de door hem geredigeerde wandkaarten sieren tot de dag van vandaag nog altijd geografielokalen in Vlaanderen. Binnen de universiteit was die tweede rol als maatschappelijk dienstverlener aan het onderwijs niet altijd vanzelfsprekend. Met zijn inzet als algemeen voorzitter van het Vliebergh-Sencie Centrum voor Nascholing, als coördinator van de Raad Permanente Vorming en als voorzitter van de Interfacultaire Raad voor de Aggregatie droeg hij bij tot een volwaardiger erkenning ervan in de universitaire geledingen. Bij zijn emeritaat in 1992 werd hij voor die pioniersrol geprezen door de rector en de verantwoordelijken van het Katholiek Secundair Onderwijs. Naast die onvoorstelbare werkkracht ten dienste van het secundair onderwijs zullen veel leerkrachten bij de gedachte aan prof Goossens bovenal zijn warme en innemende persoonlijkheid blijven herinneren. Zijn grote professionaliteit gecombineerd met zijn vriendelijkheid hebben de carrière van veel leraren positieve inhoud en zin gegeven; waarbij ze hem altijd dankbaar zullen blijven voor zijn groots vervulde scharnierfunctie tussen universiteit en schoolpraktijk. Herman Van der Haegen

Dirk Vanderhallen





Maart 2016

Begeleider

Patrick Noelanders

Verdere informatie

An Callemeyn [email protected]

Invoering nieuw leerplan aardrijkskunde derde graad TSO/KSO Beste directeur, Beste leerkracht, Zoals u wellicht reeds vernomen hebt, worden vanaf 1 september 2017 nieuwe eindtermen aardrijkskunde en natuurwetenschappen voor de derde graad TSO/KSO van kracht. Dit heeft als gevolg dat er nieuwe leerplannen zullen worden ingevoerd. Omdat binnen het TSO/KSO een grote variatie aan studierichtingen bestaat, met al of niet natuurwetenschappen in het complementair of specifiek gedeelte, zullen 2 leerplannen worden gehanteerd nl.:  Een geïntegreerd leerplan aardrijkskunde en natuurwetenschappen (waarin zowel de nieuwe eindtermen aardrijkskunde als natuurwetenschappen in verwerkt zijn)  Een leerplan aardrijkskunde (waarin enkel de nieuwe eindtermen aardrijkskunde in verwerkt zijn). Bij welke studierichtingen hoort welk leerplan? Studierichtingen zonder natuurwetenschappen (in complementair of specifiek gedeelte)

Leerplan

Artistieke opleiding Autotechnieken Bouw- en houtkunde Bouwtechnieken Creatie en mode Elektriciteit-elektronica Elektrische installatietechnieken Elektromechanica Elektronische installatietechnieken Hospitality Hotel

Hier zijn verschillende keuzemogelijkheden nl.: 1. De school verandert de lessentabel niet. Binnen het vak aardrijkskunde worden ook de nieuwe eindtermen natuurwetenschappen opgenomen. Hiervoor geldt het geïntegreerd leerplan (2 graaduren: 1 – 1).


Houttechnieken Industriële ICT Koel- en warmtechnieken Mechanische vormgevingstechnieken Onthaal en public relations Podiumtechnieken Vliegtuigtechnieken

2. De school brengt een extra uur (vanuit het complementair deel) in het basisgedeelte. Mogelijkheid 1 Binnen het vak aardrijkskunde worden ook de nieuwe eindtermen natuurwetenschappen opgenomen. Het extra uur geeft ruimte om de uitbreidingsen verdiepingsdoelstellingen van het geïntegreerd leerplan te behandelen. Hiervoor geldt het geïntegreerd leerplan (3 graaduren). Deze keuze geniet de voorkeur. Mogelijkheid 2 De vakken aardrijkskunde (2 graaduren) en natuurwetenschappen (1 graaduur) worden afzonderlijk gegeven. Voor aardrijkskunde geldt het leerplan aardrijkskunde (2 graaduren: 1 – 1). 3. De school brengt twee extra uren (vanuit het complementair deel) in het basisgedeelte. De vakken aardrijkskunde (2 graaduren) en natuurwetenschappen (2 graaduren) worden afzonderlijk gegeven. Voor aardrijkskunde geldt het leerplan aardrijkskunde (2 graaduren: 1 – 1).

Studierichtingen met (natuur)wetenschappen (in complementair of specifiek gedeelte)

Leerplan

Architecturale en binnenhuiskunst Architecturale vorming Audiovisuele vorming Beeldende vorming Biotechnische wetenschappen Boekhouden-informatica Brood en banket Chemie Dier- en landbouwtechnische wetenschappen Farmaceutisch-technisch assistent Fotografie

Voor deze studierichtingen geldt het leerplan aardrijkskunde (2 graaduren: 1 – 1)


Gezondheids- en welzijnswetenschappen Grafische communicatie Handel Industriële kunst Industriële wetenschappen Informaticabeheer Jeugd- en gehandicaptenzorg Lichamelijke opvoeding en sport Multimedia Muziek Natuur- en groentechnische wetenschappen Optiektechnieken Orthopedietechnieken Planttechnische wetenschappen Printmedia Schoonheidsverzorging Secretariaat-talen Slagerij en vleeswaren Sociale en technische wetenschappen Tandtechnieken Techniek-wetenschappen Toegepaste beeldende kunst Voedingstechnieken Vrije beeldende kunst Woordkunst-drama Voorscholingstraject Om de invoering van het geïntegreerd leerplan vlotter te laten verlopen wordt een voorscholingstraject aangeboden. Deze voorscholing staat open voor alle leraren aardrijkskunde en/of natuurwetenschappen, die het geïntegreerd leerplan aardrijkskunde – natuurwetenschappen zullen geven. In het schooljaar 2016-2017 worden 5 sessies (voor het 5de jaar) aangeboden die dieper op de inhoudelijke en didactische aanpak van het leerplan ingaan. In het schooljaar 2017-2018 volgt de voorscholing voor het 6de jaar. Meer informatie over de nascholing en de inschrijvingsmodaliteiten vindt u vanaf mei 2016 op de website van de nascholing www.nascholing.be . We hopen dat de voorbereiding vlot mag verlopen. Met vriendelijke groeten An Callemeyn Coördinator wetenschappen





Maart 2016

Begeleider

Patrick Noelanders

Verdere informatie

Werkgroep aardrijkskunde Kempen (WAK)

Bezoek Balmatt site (Geothermie) Op woensdag 23 maart bezoeken we de Balmatt-site. Geothermie is reeds een tijd een “hot item” in de Kempen. Aangezien we als leraren aardrijkskunde de actualiteit moeten volgen, komt dit onderwerp in de lessen zeker aan bod. Om meer kennis en informatie daarover op te doen, bezoeken we de site en wordt door een gastspreker een educatieve rondleiding gegeven. Praktische informatie:       

Wanneer: 23/03/16, 13.30

Adres: Lichtstraat 20, Mol (Onthaal: Wetenschapshal in de Elektrabel-hall) Doelgroep: secundair onderwijs Kleding: Bij het bezoek hoort een wandeling van 800 m over een asfaltweg. Weersbestendige kleding is dus aangewezen. Duur: 2 uur Deelname : gratis Inschrijven verplicht bij [email protected]

Differentiatie in de lessen aardrijkskunde (werkvergadering) Op maandag 2 mei organiseren we een vervolg op de activiteit van vorig jaar over “differentiatie”. Arjan Goemans heeft ons toen overtuigd dat differentiëren ook in onze lessen kan. We vatten de activiteit als een werkvergadering op, waarbij we kant en klaar materiaal aanbieden en kijken naar wat collega’s in hun lessen proberen. We zullen voor de 3 graden lesideeën verzamelen. De avond wordt door mevr. Inge Peeters, pedagoog en docent aan de lerarenopleiding, en door collega’s van de WAK geleid. Praktische informatie  Wanneer: 02/05/2016  Adres: Gasthuisstraat 2, Geel (ingang op kruispunt met Kollegestraat, schuin tegenover taverne “Gasthuishoeve”)  Doelgroep: secundair onderwijs  Duur: max. tot 22 u.  Deelname: gratis





Maart 2016

Begeleider

Patrick Noelanders

Verdere informatie

http://www.vvs.be

VLAAMSE STERRENKUNDE OLYMPIADE GAAT VAN START Na het succes van de achtste editie, de andere Vlaamse olympiades (chemie, biologie, fysica, wiskunde en geografie) en de Nederlandse Sterrenkunde Olympiade wordt dit jaar de negende editie van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade georganiseerd. De hoofdprijs is een waarnemingssessie met de professionele Mercator-telescoop op de Canarische Eilanden! Vlaamse Sterrenkunde Olympiade Op zondag 31 januari 2016 gaat de negende editie van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade van start. Deze olympiade richt zich tot leerlingen van het secundair onderwijs (voornamelijk van de derde graad), en wil hun interesse voor sterrenkunde en aanverwante wetenschappen aanwakkeren. De opgaven van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade kunnen aangevraagd worden via de website: www.sterrenkundeolympiade.be (bij ‘deelnemen’). De wedstrijd bestaat uit het oplossen van een reeks vragen over sterrenkundige onderwerpen. Leerlingen kunnen hun schoolse kennis over aardrijkskunde, fysica, chemie en wiskunde op een leuke manier toepassen om zelf de werking van het heelal te ontdekken! In tegenstelling tot de meeste andere olympiades, mogen de deelnemers de vragen op eigen tempo thuis oplossen, met gebruik van alle hulpmiddelen die ze nuttig achten. Het is echter de bedoeling om zo uitgebreid mogelijk tewerk te gaan: de uitwerking zelf is even belangrijk als de oplossing. De deadline voor het insturen is 30 maart 2016! De beste vijf inzendingen worden uitgenodigd om deel te nemen aan de tweede ronde van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade en strijden voor de hoofdprijzen. De tweede ronde gaat door op zaterdag 7 mei 2016. De finalisten dienen een sterrenkundig onderzoeksproject uit te werken (dat voldoet aan een aantal richtlijnen die vooraf worden meegedeeld). Dit project zullen ze op de finaledag voorstellen aan de jury, die daarna ook vragen zal stellen en uiteindelijk de winnaar zal bepalen. De hoofdprijs bestaat uit een waarnemingssessie met de Mercator Telescoop op La Palma (Spanje), inclusief reis en verblijf. Maar daarnaast zijn er nog diverse andere waardevolle prijzen te winnen (telescopen, verrekijkers en boekenpakketten), ook voor wie niet tot de finale kan doorstoten. Met deze olympiade willen de organisatoren de interesse in sterrenkunde bij jongeren stimuleren. Sterrenkunde hoeft geen moeilijke bezigheid te zijn, maar is ook fijn en fascinerend. De deelnemers ontdekken zelf een heleboel interessante dingen over ons zonnestelsel, de sterren en het heelal. Zowel meisjes als jongens worden aangemoedigd om deel te nemen. Door zelf actief op zoek te gaan naar antwoorden wordt de sterrenkundige verwondering en de synthese van de verschillende wetenschappen bij jongeren op een leuke manier geprikkeld. Sterrenkunde is bij uitstek een STEM discipline, vermits het zo mooi en op een geïntegreerde wijze onderwerpen uit de fysica, wiskunde, chemie, geologie, biologie, informatica en technologie combineert. maart 2016 | Echo aardrijkskunde | 8

Informatie Informatie over de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade kan bekomen worden: · via de website www.sterrenkundeolympiade.be · via e-mail [email protected] · telefonisch: 016/32 30 01 · op het secretariaat van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade: Oostmeers 122 C, 8000 Brugge De olympiade is een samenwerking van de Jongerenvereniging Voor Sterrenkunde (JVS), de Vereniging Voor Sterrenkunde (VVS), de Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven), de Universiteit Gent (UGent), de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Universiteit Antwerpen (UA).





Maart 2016

Begeleider

Patrick Noelanders

Verdere informatie

http://www.vla-geo.be

Excursie VLA 2016 op zondag 18 september 2016 Locatie: VLIZ, Oostende Programma:  Ontvangst en kennismaking met de werking van het VLIZ  Boottocht naar offshore windmolenparken Het definitieve programma wordt later bekend gemaakt.


Informatieve mededeling voor. Bestemd voor. Leraren aardrijkskunde. Informatief voor Directies. Datum Maart Begeleider. Patrick Noelanders

Recommend Documents