Schoolgids CBS De Bron Dokkum Schooljaar:

Schoolgids CBS ‘De Bron’ Dokkum

Schooljaar: 2014-2015

[Geef tekst op]

INHOUDSOPGAVE SCHOOLGIDS CBS DE BRON 2014-2015 Een woord vooraf…………………………………………………………......... pag. 2 De Bron………………………………………………………………................ pag. 3 Visie……………………………………………………………………………. pag. 3 Doelen………………………………………………………………………….. pag. 3 De Stichting voor CBO Dongeradeel……………………………………….. pag. 4 Toelating van leerlingen………………………………………………………… pag. 4 Aanmelding van leerlingen……………………………………………………… pag. 5 Met elkaar omgaan……………………………………………………………… pag. 5 Personeel………………………………………………………………………… pag. 6 Schooltijden……………………………………………………………………... pag. 7 Vakanties………………………………………………………………………... pag. 7 Leerplicht en vrijaf………………………………………………………………. pag. 7 Inspectie Basisonderwijs………………………………………………………… pag. 9 Leren in groep 1 en 2……………………………………………………………. pag. 9 Vakken…………………………………………………………………………... pag. 10 godsdienstige vorming, creatieve vorming, lezen pag. 10 Nederlandse taal, Fryske taal, pag. 11 Engelse taal, rekenen/wiskunde, schrijven, wereldoriëntatie pag. 12 natuur- en techniekonderwijs, aardrijkskunde, geschiedenis, pag. 13 werken met documentatiemateriaal, verkeer bewegingsonderwijs, actief burgerschap, computergebruik pag. 14 zelfstandig werken, pauze, tutorleren pag. 15 Passend onderwijs………………………………………………………………. pag. 16 Leerlingenzorg………………………………………………………………….. pag. 17 Doubleren/versnellen ……………………………….…………………………… pag. 18 Resultaten ………………..…………………………………………….….. pag. 19 Schoolontwikkeling…………………………………………………………….. pag. 20 Opvoeden ………………………………………………………………………. pag. 20 schoolmaatschappelijk werk, verwijsindex, ouders & coo, Jeugdgezondheidszorg: GGD, hoofdluis Samen verantwoordelijk…………………………………………………………. pag. 22 open school, inloopochtenden, ouderbezoek, schoolkrant, nieuwsbrief, website, praatavond, enquête, huiswerkbeleid/agenda’s Klachtenregeling…………………………………………………………………. pag. 23 Veiligheid………………………………………………………………………… pag. 24 seksuele intimidatie, arbobeleid, veiligheidsprotocol, schoolverzekering, vergoedingen Actiegeld………………………………………………………………………... pag. 25 Sponsoring………………………………………………………………………. pag. 25 Vieringen en feesten…………………………………………………………….. pag. 26 Ouderbijdrage…………………………………………………………………… pag. 26 Tussenschoolse Opvang…………………………………………………………. pag. 27 Voor- en Naschoolse Opvang…………………………………………………… pag. 27 Gebruik foto/video………………………………………………………………. pag. 28 Namen, adressen en contactgegevens………………….………………………… pag. 29 Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

1

EEN WOORD VOORAF

De basisschool…… een stukje van je leven. De basisschool is een stukje van je leven. Voor de ouders en kinderen. Jarenlang is er diezelfde weg van huis naar school en weer terug. In de loop van de jaren vertrouwt u uw kind zo’n 8000 uren toe aan de zorg van de juffen en de meesters van de basisschool. Dat is een belangrijk deel van een kinderleven. Een basisschool kies je dan ook met zorg. Deze schoolgids wil u informeren over de school van uw keuze. We vinden dat belangrijk, zodat u zich betrokken kunt voelen bij het gebeuren rondom en in de school. Onderwijs is een gezamenlijk belang. In de school als lerende organisatie staat kwaliteit hoog in het vaandel. In samenwerking met u als ouders en met elkaar als collega's willen wij, geïnspireerd door het evangelie, zorg dragen voor continuïteit en kwaliteit van het protestants christelijk onderwijs in onze gemeente. We hopen u met deze schoolgids van dienst te zijn.

Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

2

DOELEN

DE BRON VISIE

Op 1 augustus 1963 startte in een paar noodgebouwen de derde christelijke school van Dokkum. De heer H.L. Hamer, hoofd der school, koos als naam voor deze “noodschool” een meer passende naam: Mr. J.J.L. v.d. Brugghenschool, genoemd naar de staatsman Van der Brugghen, in de 19e eeuw één van de grondleggers van het christelijk onderwijs in ons land. Pas in 1972 werd het huidige gebouw aan de Kapellaan betrokken. In 1985 werd de kleuterschool ‘Lyts Begjin’ en de ‘Van der Brugghenschool’ samengevoegd tot een basisschool. Besloten werd verder te gaan onder een nieuwe naam op het moment dat beide scholen onder één dak kwamen. Dat werd dus De Bron.

Onze school is onderdeel van de Stichting voor Christelijk Basisonderwijs te Dongeradeel. Wij hebben dus een christelijke identiteit. Dat betekent dat we een school hebben waarin we aandacht besteden aan God, de bijbel, het lied en het gebed. We proberen die christelijke levenshouding tot uiting te brengen in het omgaan met elkaar, de kinderen en de ouders. We denken daarbij o.a. aan: *het rekening houden met elkaar; *het openstaan voor gevoelens van een ander; *het zich kunnen verplaatsen in de situatie van een ander; *het kunnen oplossen van conflicten met overleg, zonder te gaan slaan of schreeuwen; *het opkomen voor jezelf, weerbaar zijn; *een positief zelfbeeld hebben; We proberen dit te bereiken door een goed schoolklimaat te scheppen waarin de kinderen zich veilig voelen. Daarbij is de sfeer in de groep heel belangrijk. Een goede sfeer bereik je o.a. door een ieder tot zijn recht te laten komen en door duidelijke regels te stellen die gelden voor alle groepen. Ook een goed contact met de ouders van de kinderen vinden we heel belangrijk.

De visie van het onderwijs aan de Bron kan als volgt worden samengevat: Een veilige plek: Onze school wil de kinderen veiligheid en geborgenheid bieden. Onderweg: Vanuit de Bron begeleiden wij de kinderen naar een eigen plek in de maatschappij. Aansporen: De Bron zet een spoor uit, waarlangs we samen acht jaar gaan. Zorg: Elk kind is uniek. We willen elk kind de zorg en aandacht geven die het nodig heeft.


3

De stichting werkt volgens de Wet ‘Goed onderwijs, goed bestuur’ en heeft als organisatiestructuur het Raad van Toezicht model, waarin het toezicht en het bestuur gescheiden zijn. Het College van Bestuur, bestaand uit de voorzitter en een lid, bestuurt de stichting. De Raad van Toezicht, bestaand uit 5 personen met specifieke kennis op bepaalde gebieden, ziet toe. Verantwoordelijkheden worden zo laag mogelijk in de organisatie neergelegd en het bestuur werkt volgens de code Goed Bestuur PO.

Wij vinden het heel belangrijk dat ouders en verzorgers actief mee kunnen denken over de school. Dat zij zowel gevraagd als ongevraagd de directeur van de school van advies kunnen voorzien. Ouders en verzorgers zien we dan ook als partner, die actief worden betrokken bij de schoolontwikkeling. Per 1 augustus 2014 is de schoolcommissie opgeheven en is er de OuderAdvies Commissie voor in de plaats gekomen (OAC). De ouderadviescommissie bestaat uit 5 ouders. Zij vormen het platform tussen ouders en school en kunnen gevraagd en ongevraagd advies geven aan de directeur op het terrein van de organisatie van de school, de onderwijskundige identiteit van de school en de levensbeschouwelijke identiteit. Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

De positie van de Medezeggenschapsraad, die aan iedere school verbonden is, blijft dezelfde. Deze bestaat uit vertegenwoordigers van het personeel en ouders. Voordat bepaalde bestuursbesluiten uitgevoerd kunnen of mogen worden, moet eerst de Medezeggenschapsraad gehoord worden. Dit is allemaal in de wet geregeld. Om te voorkomen dat het bestuur voor school overstijgende zaken met 15 afzonderlijke medezeggenschapsraden moet praten, is besloten om te komen tot een gemeenschappelijke medezeggenschapsraad. Deze raad spreekt in bepaalde gevallen dan namens 15 raden. Verder heeft onze school een aparte activiteitencommissie. Deze houdt zich bezig met allerlei ondersteunende werkzaamheden buiten het onderwijs om, zoals het meehelpen met de organisatie van b.v. sinterklaasfeest, het schoolfeest aan het einde van het schooljaar. Ook zorgt deze commissie voor de oud-papieractie. Voor namen en adressen: zie hoofdstuk 8. Iedere school binnen onze vereniging heeft een eigen geografisch adviesgebied van waaruit potentiële leerlingen instromen. Ouders beslissen zelf op welke school ze hun kind(eren) willen aanmelden ongeacht het adviesgebied. Om een goed toelatingsbeleid te waarborgen gelden de volgende afspraken:  Bij verhuizing van buitenaf (andere woonplaats) en aanmelding op een school in een ander adviesgebied worden de ouders/verzorgers gewezen op het feit dat iedere school haar eigen adviesgebied heeft en dat het vanwege sociale contacten e.d. wellicht zeer wenselijk is dat de kinderen op school in het adviesgebied worden geplaatst.  Bij verhuizing binnen Dokkum (dezelfde plaats/andere wijk) mogen ouders, indien gewenst, de kinderen op de “oude” school laten.  Bij tussentijdse problemen en/of visieverschillen m.b.t. onderwijs en/of opvoeding tussen ouders en school kan de leerling in beginsel pas per ingang van het nieuwe schooljaar op een andere school van onze vereniging worden ingeschreven.  In alle gevallen geldt, dat voldoende opvangcapaciteit (groepsgrootte) aanwezig moet zijn op de keuzeschool 4

TOELATING

CBO DONGERADEEL

In 1996 hebben de meeste bassischolen van het Protestants Christelijk Basisonderwijs in de gemeente Dongeradeel de handen ineen geslagen en zijn samen gegaan in de vereniging PCBO. Sinds 1 januari 2013 is de vereniging overgegaan in de Stichting Christelijk Basisonderwijs Dongeradeel, kortweg CBO Dongeradeel.

MET ELKAAR OMGAAN

AANMELDING

Het adviesgebied van De Bron is als volgt: De Fonteinslanden met als grens de Bonifatiuspolder en Op de Keppels; de Kooilanden tussen de hoek Mearsloat/Einekoer en de Stroobosserweg. Verder vallen ook de Stroobosserweg, Woudweg tussen Woudpoort en de rotonde, Hogedijken en Bronlaan binnen het adviesgebied van de Bron.

In de maand februari/maart staat er een advertentie in de “Dockumer Courant” (huis aan huis editie), waarin vermeld wordt dat ouders van kinderen die 4 jaar worden, hen op school kunnen aanmelden. Per kind wordt het aanmeldingsformulier ingevuld. Nieuwe ouders en kinderen kunnen de school even bekijken en kennismaken met de betreffende personeelsleden. In juni daaropvolgend is er een kennismakingsmiddag. Op deze middag zijn die kinderen bij elkaar, die in het nieuwe schooljaar samen groep 1 en groep 2 vormen.

Via het Kanjerinstituut hebben alle leerkrachten scholing gehad hoe deze methode in de praktijk te hanteren. De aanpak is daarmee in alle groepen dezelfde. Uitgangspunt van de methode is dat we allemaal Kanjers zijn, dat we allemaal van waarde zijn en dat we er allemaal bij horen. We willen allemaal positief omgaan met elkaar, waarbij ‘samen’ een belangrijk kernwoord is: samen werken, samen spelen, samen delen. Dit sluit aan bij de visie die we hebben op onderwijs en past binnen de identiteit van onze school. De methode draagt bij aan een gezonde emotionele ontwikkeling van de leerling en borgt, door wekelijks hier aandacht aan te schenken, een positieve leeren leefgemeenschap op de Bron. Tevens biedt de kanjermethode een heldere structuur en een duidelijk houvast in de aanpak van pestgedrag, waarbij grenzen duidelijk zijn bepaald en verwachtingen van school, ouders en leerlingen helder zijn vastgelegd in een pestprotocol.

Op de Bron als leeren leefgemeenschap, hanteren wij een aantal gedragsregels. Dat zijn de volgende 5 regels: 1. 2. 3. 4. 5.

We vertrouwen elkaar We helpen elkaar Niemand speelt de baas Niemand lacht uit Niemand doet zielig

Deze regels ontlenen we aan de kanjermethode, die we in 2013-2014 hebben ingevoerd. De kanjermethode is een aanpak waarin we ongewenst gedrag voorkómen en waar nodig kunnen corrigeren.


5

PERSONEEL

Jan de Vries

26 juli

Maandag t/m donderdag: Directeur Anneriek Adema Dinsdagmorgen en woensdag t/m vrijdag: leerkracht groep 8

24 oktober

Siska Kloppenburg IB-er

2 maart

Anneke de Vries Maandag t/m woensdag en donderdagmorgen: leerkracht groep 7b

3 juli

Pieter Visser 26 januari Maandag t/m vrijdag: leerkracht groep 6b/7a Donderdagmorgen 1x per 2 weken: ICTcoördinator Tetje de Jong Maandag en dinsdag: Leerkracht groep 6a

17 oktober

Trynke Visser Dinsdag t/m vrijdag: leerkracht groep 5

10 augustus

Maaike Joostema Maandag en dinsdag: leerkracht groep 4

14 april

Dionyse Hopman Woensdag t/m vrijdag: leerkracht groep 6a

25 juli

Siemie Bijlsma Maandag: leerkracht groep 5 Woensdag t/m vrijdag: leerkracht groep 4

9 november

Tineke Dijk Maandag en dinsdag: leerkracht groep 3

26 mei


Djoke Castelein Maandag en woensdag t/m vrijdag:

7 oktober

leerkracht groep 1/2 Agatha van Dijk Dinsdag leerkracht groep 1/2 Woensdag t/m vrijdag: leerkracht groep 3

27 januari

Jeltsje Faber Onderwijsassistente groep 8

1 juli

Romke Idskema Conciërge

12 november

Robert Atema 31 oktober Inzetbaar op alle scholen van de Stg CBO-Dongeradeel via de vervangingspool, met CBS De Bron als stamschool

6

Groep 1 en 2 ma. di wo. do. vr.

8.15 – 11.45 uur 8.15 – 11.45 uur en 13.15-15.15 uur 8.15 – 11.45 uur 8.15 – 11.45 uur en 13.15 -15.15 uur 8.15 – 11.45 uur

groep 3 en 4 ma. 8.15 – 11.45 uur en 13.15-15.15 uur di 8.15 – 11.45 uur en 13.15-15.15 uur wo. 8.15 – 11.45 uur do. 8.15 – 11.45 uur en 13.15 -15.15 uur vr. 8.15 – 11.45 uur groep 5 t/m 8. ma. 8.15 – 11.45 uur en 13.15-15.15 uur di 8.15 – 11.45 uur en 13.15-15.15 uur wo. 8.15 – 11.45 uur do. 8.15 – 11.45 uur en 13.15 -15.15 uur vr. 8.15 – 11.45 uur en 13.15 -15.15 uur

VAKANTIES 2014-2015

Een aantal dagdelen per jaar hebben de kinderen extra vrij. De leerkrachten hebben dan studie(mid)dagen. Deze dagdelen worden aangegeven in de activiteitenkalender die aan het begin van ieder jaar wordt uitgereikt.

Herfstvakantie Kerstvakantie Voorjaarsvakant ie Paasvrij Koningsdag Meivakantie Hemelvaart Pinkstervrij Zomervakantie Laatste schooldag

13 okt t/m 17 okt 22 dec t/m 2 jan 23 febr t/m 27 febr 3 april t/m 6 april 27april 4 mei t/m 8 mei 14 en 15 mei 25 mei 6 juli t/m 14 aug 3 juli tot 11.45 uur


LEERPLICHT EN VRIJAF

ONDERWIJSTIJD EN SCHOOLTIJDEN

Gedurende de basisschooltijd dienen de leerlingen 7520 uur onderwijs te ontvangen. In de eerste 4 jaren zorgen we er voor dat de leerlingen minimaal 3520 uur onderwijs krijgen. Vanaf groep 5 ontvangen de leerlingen ieder jaar minimaal 1000 uur onderwijs. Dit resulteert voor de Bron in de volgende schooltijden en vakantieperioden:

Kinderen die 4 jaar zijn mogen op school worden toegelaten. Ouders zijn verplicht hun kind naar school te sturen vanaf de eerste maand volgend op de maand waarin het kind 5 jaar is geworden. Men valt dan onder de leerplichtwet. In de praktijk betekent dit, dat u tegen de tijd dat uw kind 4 jaar wordt, bezoek krijgt van de leerkracht van groep 1. Die maakt dan een afspraak over “gewendagen”. De eerste schooldag wordt in overleg met de leerkracht vastgesteld. Toelating van kinderen die in de laatste weken voor de zomervakantie 4 jaar worden, vindt in overleg met ouders en leerkracht plaats. Kinderen die 5 jaar zijn geworden, kunnen 5 uren per week worden thuis gehouden, na de leerkracht én de schoolleider hiervan in kennis te hebben gesteld. Nog een periode van 5 uren kan in overleg met de schoolleider worden geregeld, waarbij de beslissing aan de schoolleider is. Let wel: dit geldt voor 5jarigen, niet voor oudere kinderen. Deze regel is in de leerplicht opgenomen om overbelasting van deze jonge kinderen te voorkomen. Deze verlofregel kan niet gebruikt worden voor vakantiedoeleinden. Een schooljaar heeft gemiddeld zo’n 40 weken. De resterende 12 weken zijn vakantieweken. Wij stellen ons op het standpunt dat u i.v.m. het plannen van uw vakantie(s) rekening houdt met het vakantierooster van de school (zie elders in de schoolgids). Toch kan het voorkomen, dat ouder(s)/verzorger(s) niet met hun kinderen in de schoolvakantie op reis kunnen, omdat beide of één van beiden geen vrijaf kunnen krijgen vanwege hun werk. In de nieuwe leerplichtwet is daarom vastgelegd dat ouders het recht hebben om eenmaal per jaar (tot een maximum van 10 schooldagen) voor hun kinderen vrij te vragen

7

voor een gezinsvakantie. Dit zijn natuurlijk geen snipperdagen en ze kunnen ook niet worden opgespaard. Het is evenmin mogelijk zo nu en dan een afzonderlijke dag op te nemen. Verzoeken voor extra verlof moeten ruim van te voren schriftelijk bij de directie van de school worden ingediend. Ouder(s)/verzorger(s) die een dienstbetrekking hebben, moeten een werkgeversverklaring kunnen overleggen. Mensen met een eigen bedrijf kunnen hiervoor hun eigen briefpapier gebruiken. Verlof in de eerste twee weken van het nieuwe schooljaar aansluitend aan de zomervakantie is niet mogelijk. Ook verzoeken wij u dringend rekening te houden met de toetsweken en de weken waarin de entreetoets in groep 7 en de eindtoets in groep 8 worden afgenomen en zo mogelijk in deze perioden geen verlof voor uw kind op te nemen. Raadpleeg hiervoor de jaarkalender. Voor alle duidelijkheid, er kan dus geen verlof aangevraagd worden voor:  goedkope vakanties, inclusief wintersport buiten het seizoen;  door anderen betaalde vakanties, midweek of weekeind vakanties;  ‘ben al jaren niet op vakantie geweest’;  reeds tickets gekocht of reserveringen gedaan;  ‘er wordt toch geen les meer gegeven’;  ‘kind presteert toch goed’. Verlof in geval van gewichtige omstandigheden Voor bepaalde gewichtige omstandigheden kan verlof worden gevraagd op grond van artikel 14, lid 1 van de Leerplichtwet 1969. Onder ‘gewichtige omstandigheden’ vallen situaties die buiten de wil van de ouders en/of leerling liggen. Hieronder een overzicht van gewichtige omstandigheden waarvoor aanspraak op extra verlof bestaat:  Huwelijk of huwelijksjubilea van bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad. Kinderen kunnen maximaal twee dagen vrij krijgen.  Bij trieste zaken, zoals een begrafenis/ crematie is het uiteraard vanzelf-






 

 

sprekend, dat kinderen hierbij aanwezig kunnen zijn. Voor afspraken bij een arts, tandarts, specialist e.d. dient dit uiteraard gemeld te worden bij de directie.

Bij een ernstige ziekte van bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad, waarbij de duur in overleg met de directeur wordt vastgesteld. Bij bevalling van de moeder, verzorgster, voogdes. Voor godsdienstverplichtingen of andere gewichtige omstandigheden kan eveneens vrij worden gegeven. Het is verstandig om dit twee dagen van te voren schriftelijk mee te delen aan de directie van de school. Bij verhuizing 1 dag. Elk verzoek om verlof voor leerplichtige leerlingen moet gedaan worden d.m.v. het formulier: “aanvraag vrijstelling van geregeld schoolbezoek”. Dit formulier is op school te verkrijgen. U ontvangt na invulling van dit formulier een beschikking over de aanvraag.

Ongeoorloofd schoolverzuim Blijft een kind zonder toestemming, van school weg, dan is er sprake van ongeoorloofd schoolverzuim. De directeur van de school is verplicht dat te melden aan de leerplichtambtenaar van de gemeente. De leerplichtambtenaar onderzoekt dan de reden van het verzuim. In het uiterste geval kan er tegen de ouders/verzorgers een procesverbaal opgemaakt worden. Verwijdering en schorsing van leerlingen Soms is een bestuur genoodzaakt een leerling te schorsen of te verwijderen. Schorsing is aan de orde wanneer het bestuur en/of de directie bij ernstig wangedrag van leerling en/of ouder onmiddellijk moeten optreden en er tijd nodig is voor het zoeken naar een oplossing. Verwijdering is een maatregel bij zodanig ernstig wangedrag dat het bestuur concludeert dat de relatie tussen school en leerling (ouders) onherstelbaar is verstoord. Een beslissing tot 8

verslag van het bezoek van de inspectie aan onze school op 22 april 2014 is ook op onze website te vinden, inclusief een reactie van onze school op het rapport van de inspecteur. Voor de periode 2014 – 2018 is onze school weer een basisarrangement toegekend.

INSPECTIE BASISONDERWIJS

LEREN IN GROEP 1 EN 2

schorsing of verwijdering moet met uiterste zorgvuldigheid worden genomen en valt onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de Stichting CBO-Dongeradeel.

Inspectie Toezicht op de kwaliteit van het onderwijs wordt in Nederland uitgevoerd door de onderwijsinspectie. Voor het basisonderwijs is dat de inspectie voor het Primair Onderwijs. Eenmaal in de vier jaar bezoekt de onderwijsinspectie onze school om vast te stellen of onze school nog voldoet aan de criteria die gelden voor het toezicht behorende bij het basisarrangement. Wanneer een school hier niet aan voldoet, kan de school worden beoordeeld als zwak tot zeer zwak. De school komt dan onder verscherpt toezicht te staan van de onderwijsinspectie. De onderwijsinspectie voert ook thematische onderzoeken uit. Bijvoorbeeld hoe het is gesteld met het Fries op school of het begrijpend leesonderwijs e.d. Deze onderzoeken vinden steekproefsgewijs plaats, naast de reguliere vierjaarlijkse bezoeken aan iedere school. Van de bezoeken wordt door de onderwijsinspectie een verslag opgemaakt. Via de site van de onderwijsinspectie: www.onderwijsinspectie.nl via de link ‘zoek scholen’, kan de historie van de school worden geraadpleegd. Het meest recente Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

In de kleutergroepen 1 en 2 wordt er voornamelijk met thema’s gewerkt. Dit kunnen ‘vaste’ thema’s zijn zoals de seizoenen, vieringen e.d., maar ook andere thema’s die passen in de belevingswereld van de kleuters. We gebruiken hierbij de methode ‘Kleuterplein’. In een thema komen de verschillende ontwikkelingsaspecten van de kleuter aan bod. De ontwikkelingsaspecten zijn: Taalontwikkeling Hiervoor hanteren wij de tussendoelen voor beginnende geletterdheid nl: boekoriëntatie, verhaalbegrip, functies van geschreven taal, relaties tussen geschreven en gesproken taal, taalbewustzijn, alfabetisch principe en functioneel “schrijven en lezen” (Hulpmiddelen hierbij zijn: schatkist taal, praatplaten, prentenboeken, taal op maat, ontwikkelingsspelletjes en de map ‘fonemisch bewustzijn’). Taal/denken ontwikkelingsmateriaal. Rekenontwikkeling vormen, classificeren, grootte, seriëren, vergelijken, tellen, getallen, meten/wegen (hulpmiddelen hierbij zijn: rekenrijk,

logiblokken, telspellen, blokken ontwikkelingsmateriaal).

en ander

Ruimtelijke oriëntatie oriëntatie op het eigen lichaam, in de ruimte (gymles), relaties in de ruimte (bouwen), het platte vlak (naleggen, mozaïek e.d.). Visuele waarneming analyse/synthese, visuele discriminatie/ geheugen (hulpmiddelen hierbij zijn: puzzels, lotto’s, memory en ander ontwikkelingsmateriaal).

9

Muzische vorming knutselen, zand/water, vrij bezig met verf en klei e.d., muzikale activiteiten en fantasiespel. Sociale ontwikkeling leren omgaan met leerkracht, met elkaar, groepsregels, zelfredzaamheid en zelfstandigheid.

VAKKEN

Motorische ontwikkeling grove motoriek: lopen, springen, klauteren, balanceren, werpen/vangen enz. (hulpmiddelen: klimrekken, banken, evenwichtsbalk, ballen). fijne motoriek: tekenen/verven, kleien, kralen leggen/rijgen, prikken, scheuren, plakken, vouwen, knippen, hanteren potlood (hulpmiddelen: ontwikkelingsmateriaal zoals verf, potloden, kralenplank, scharen enz.)

Godsdienstige vorming Op onze school besteden wij in elke groep, iedere ochtend, aandacht aan godsdienstige vorming. We gebruiken hiervoor de methode ‘Trefwoord’ van uitgeverij S.G.O. Hoevelaken. We vertellen verhalen uit de bijbel, zingen liederen en proberen de kinderen wegwijs te maken in de bijbel. Ieder jaar besteden we aandacht aan de verschillende feesten van het kerkelijk jaar. Naast deze “bijbelkennis” proberen we de kinderen te (bege)leiden op hun weg naar volwassenheid vanuit onze prot. chr. levensovertuiging. Dit komt tot uiting in onze omgang met de kinderen. We proberen altijd het positieve van het kind naar voren te halen, conflicten op een goede, vredelievende manier op te lossen en hen voor te leven in respect voor elkaar en t.o.v. andersdenkenden.

Creatieve vorming (beeldende vorming, drama, tekenen en muzikale vorming) Tijdens de creatieve vorming proberen we de kinderen zoveel mogelijk met allerlei verschillende materialen te laten werken. Daarbij staat eigen creativiteit en plezier in het doen voorop. Wij leren hen hoe ze met de verschillende materialen moeten omgaan en wat de mogelijkheden zijn. Ook bij het vak muziek staat het plezier in zingen en muziek maken voorop.

Lezen Het leesonderwijs kan verdeeld worden in het technisch lezen, voortgezet technisch lezen en het begrijpend lezen. Als werkvorm hanteren we nog het stillezen.


10

Technisch lezen Voor het aanvankelijk lezen gebruiken we de methode Leeslijn. Al in de kleutergroepen doen de kinderen ervaringen op met geschreven taal. Door die geschreven taal nadrukkelijk onder de aandacht van de kleuters te brengen, voldoen de meeste kinderen aan het eind van groep 2 aan de startvoorwaarden om met het leren lezen te beginnen. Die voorwaarden zijn :  weten waar geschreven taal voor dient.  (betekenisvol) kunnen rijmen (b.v. jas, tas)  een woord van drie letters kunnen naleggen of nastempelen. Wel zijn kinderen verschillend, ook in de manier waarop ze leren lezen. Daarom zijn er vanaf groep 3 twee leerwegen, zodat sterke en moeizame lezers ieder in hun eigen tempo leren lezen. Deze twee lijnen zijn:  Leespad: voor de lezers die weinig of geen instructie nodig hebben.  De Leesweg; voor de lezers die een stapsgewijze begeleiding nodig hebben. Om het lezen te oefenen, gebruiken we werkboeken, leesboekjes met verwerkingsbladen, letterstempels, letterdozen en spelletjes. Aan het eind van groep 3 moet elk kind minimaal niveau 1 beheersen. Veel kinderen beheersen echter ook niveau 2, 3 of hoger. Voortgezet Technisch lezen Nadat de kinderen in groep 3 het aanvankelijk lezen is bijgebracht, wordt de leestechniek verder geoefend. In de groepen 3 en 4 oefenen de kinderen met het leesmateriaal van ‘Leeslijn’ (zie ook bij aanvankelijk lezen). Daarbij oefenen de kinderen o.a. in tweetallen. Om het leesniveau vast te stellen gebruiken we de CITO ‘Drie-Minuten-Toets’ (op tempo in 1 minuut zoveel mogelijk woorden lezen). Over het algemeen beheersen de kinderen aan het eind van groep 5 of begin van groep 6 de leestechniek voldoende. In 2009-2010 zijn we vanaf groep 4 met de vernieuwde versie van de ‘Leeslijn’ gestart. Vanaf groep 4 spreken we over het voortgezet technisch lezen (VTL). Het VTL bieden we aan t/m groep 8, naast het begrijpend en studerend lezen. Begrijpend lezen Nadat de kinderen de techniek van het lezen redelijk onder de knie hebben, wordt er vanaf groep 4 gebruik gemaakt van een leesmethode voor begrijpend lezen: Leeshuis. De bedoeling Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

van begrijpend lezen is de kinderen begrip bij te brengen m.b.t. verschillende soorten leesteksten (verhalend, informatief enz.) Studerend lezen wil zeggen: de kinderen leren omgaan met verschillende soorten tekst, ordenen van de inhoud, samenvatten enz. Kortom, studievaardigheden ontwikkelen die kinderen later nodig hebben. Behalve de methode ‘Leeshuis’ gebruiken we in de bovenbouw vooral ook ‘Kidsweek’ en ‘de Citotrainer’ om het begrijpend lezen te bevorderen. Begrijpend lezen vindt plaats bij alle vakken waar informatie uit een tekst gehaald moet worden. Zelfs bij rekenen. Denk aan bijvoorbeeld redactiesommen. Bij alle vakken schenken we dan ook aandacht aan deze belangrijke vaardigheid. We hebben het leesonderwijs de komende jaren tot speerpunt van beleid gemaakt. Stillezen Dagelijks wordt er vanaf groep 3 een kwartier stil gelezen ter bevordering van de leesvaardigheid

Nederlandse Taal Voor het taalonderwijs maken we vanaf groep 3 gebruik van de taalmethode: “Taal op maat”. Het doel is om de taalontwikkeling, zowel mondeling als schriftelijk te stimuleren, communicatiemogelijkheden te bevorderen, creatief met taal om te gaan en inzicht te geven in taalgebruik en taalregels.

Fryske Taal In Fryslân groeien kinderen op in een meertalige situatie. Die meertaligheid komt in school tot uiting door Frysk als vak een plaats te geven in het lesprogramma. We werken daarbij op vier niveaus: Niveau 1: alleen verstaan; Niveau 2: verstaan en spreken; Niveau 3: verstaan, spreken en lezen; Niveau 4: verstaan, spreken, lezen en schrijven. We maken gebruik van de methode Studio F. Verder heeft het Frysk als voertaal een plaats in onze school: één dagdeel per week is Frysk de voertaal.

11

Specifiek voor het vak Frysk zijn de doelen:  De leerlingen leren informatie te verwerven uit teksten in het Frysk in frequent voorkomende teksttypen (zoals artikelen uit jeugdrubrieken, liedjes en verhalen).  De leerlingen leren eenvoudige teksten in het Frysk te schrijven over alledaagse onderwerpen met het doel met anderen over die onderwerpen te communiceren.  De leerlingen verwerven een woordenschat van frequent gebruikte Friese woorden en strategieën voor het begrijpen van onbekende woorden.  De leerlingen ontwikkelen een positieve attitude ten opzichte van het gebruik van Frysk door henzelf en anderen.  De leerlingen leren zich informatie te verwerven uit gesproken Frysk. Het gaat om teksten die informatie geven, plezier verschaffen, meningen of aanwijzingen bevatten over voor hen bekende onderwerpen.

Engelse Taal In de groepen 5 t/m 8 wordt het vak Engels gegeven. De methode “Take it Easy” wordt gebruikt. De methode bestaat uit een handleiding, tekstboek, werkbladen en filmpjes op het digibord. We willen tijdens de lessen vaardigheden ontwikkelen, waarmee de kinderen de Engelse taal op een zeer eenvoudig niveau kunnen gebruiken als communicatiemiddel in contact met mensen die zich van deze taal bedienen. We leggen hierbij de nadruk op luistervaardigheid, gespreksvaardigheid, leesvaardigheid en opzoekvaardigheid.

rekensommen “uit het hoofd” kunnen uitvoeren (automatiseren), omgaan met grote getallen, tijd, geld, procenten en breuken. We maken voor ons rekenonderwijs gebruik van de rekenmethode: “Alles telt” in de groepen 3 t/m 8. Met deze methode leren de kinderen het rekenen op een andere manier dan vroeger het geval was. Er wordt naar gestreefd om inzicht bij te brengen. Daarom sluiten de sommen vaak aan bij de belevingswereld van het kind, zodat er een bepaald verband ontstaat tussen de sommen en de werkelijkheid.

Schrijven Het doel van het schrijfonderwijs is, dat de kinderen een duidelijk handschrift en een ontspannen schrijfhouding krijgen. Bovendien is het belangrijk dat ze een positieve houding aannemen ten opzichte van het verzorgen van het werk. In de onderbouw wordt goed gelet op het juist hanteren van het schrijfmateriaal. De groepen 1 en 2 werken aan voorbereidende schrijfoefeningen tijdens de werkles. De groepen 3 t/m 7 gebruiken de methode ‘Schrijven leer je zo’. Deze methode hebben we in 2009-2010 aangeschaft. De methode gaat uit van het niet-verbonden-schrift. Veel kinderen vragen in de bovenbouw om los te mogen schrijven. Veelal is dit schrift van hen duidelijker en netter dan het verbonden schrift. De methode ‘Schrijven leer je zo’ speelt hier op in. Tevens gaat de methode uit van het gegeven dat in het computertijdperk het geschreven woord voornamelijk uit losse letters bestaat. Veel aandacht wordt ook gegeven aan het schrijftempo. Een vlot, net en leesbaar handschrift zijn belangrijke uitgangspunten van deze methode.

Wereldoriëntatie Rekenen/Wiskunde De kinderen moeten inzicht krijgen in het getallensysteem. De rekenvaardigheid moet worden ontwikkeld: tafels leren, eenvoudige Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

Bij wereldoriëntatie denken we aan vormingsgebieden die te maken hebben met de wereld om ons heen. De leerstof voor de groepen 1 t/m 4 staat niet definitief vast. We houden rekening met de seizoenen en ook het 12

tijdsbesef wordt uitgebreid door bezig te zijn met de dagen van de week en de maanden van het jaar. De andere onderwerpen die behandeld worden, verschillen van jaar tot jaar. Sommige onderwerpen worden gepland, andere komen toevallig ter sprake n.a.v. een gebeurtenis of meegenomen materiaal.

de lessen natuniek krijgt dit dan ook erg veel aandacht. Behalve de methode ‘Natuniek’ maken we ook gebruik van:  Het TV-programma Nieuws uit de Natuur  Lesbrieven en tentoonstellingen van het natuurmuseum;  Excursies naar bedrijven en instellingen;  Door leerkrachten gemaakte lessen n.a.v. de natuur van de seizoenen.  Internet: het ontdekkend leren d.m.v. proefjes

Aardrijkskunde

Natuur- en techniekonderwijs Natuuronderwijs en techniekonderwijs worden m.b.v. de methode ‘Natuniek’ in de groepen 3 t/m 8 als vak gegeven. De school schenkt aandacht aan natuuronderwijs omdat de kinderen zich in hun ontwikkeling oriënteren op alles wat hen omringt en bezig houdt, zowel in de levende als de niet-levende natuur. Binnen de methode ‘Natuniek’ wordt de integratie gemaakt tussen natuur en techniek. Naast het ontwikkelen van technische vaardigheden en kennis, is het ontwikkelen van een onderzoekende houding bij kinderen een belangrijk doel van techniekonderwijs. Tijdens


Dit vakgebied wordt in de groepen 5 t/m 8 gegeven en sluit, met de vakgebieden geschiedenis, natuuronderwijs en gezondheidseducatie, aan op het vakgebied “wereldoriëntatie” dat gegeven wordt in de groepen 1 t/m 4. Aardrijkskunde moet antwoord geven op de vragen:  Hoe ziet de wereld er uit en welke gevolgen heeft dit voor mensen?  Wat heeft de mens met de wereld gedaan? De thematische invalshoeken zijn: natuur en milieu, economie, politiek en sociaal-cultureel. We maken gebruik van de methode ‘Een wereld van verschil’ (leerlingenboek, werkboek, handleiding, kopieerblok). Daarnaast gebruiken we de computer, filmpjes en diverse wandkaarten.

Geschiedenis Ook dit vak hoort in het rijtje van natuuronderwijs, aardrijkskunde, en wereldoriëntatie thuis. Geschiedenis wordt in de groepen 5 t/m 8 gegeven. Het onderwijs in dit vak is erop gericht dat de leerlingen zich beelden vormen van in tijd geordende 13

verschijnselen en ontwikkelingen. Ze krijgen besef van continuïteit en veranderingen in het eigen leven en in de geschiedenis van de samenleving. Ook proberen de kinderen zich enige historische feiten en gebeurtenissen eigen te maken. We maken gebruik van de methode ‘Bij de tijd’ (leerlingenboek, handleiding en werkbladen). Ook gebruiken we filmpjes van Beeldbank en School-TV.

Werken met documentatiemateriaal In groep 5 t/m 8 worden regelmatig spreekbeurten gehouden, leesverslagen en werkstukken gemaakt We willen daarmee bereiken dat kinderen zelfstandig informatie over een bepaald onderwerp kunnen vinden en verwerken. Hiervoor maken ze gebruik van internet, informatieve boeken en verhalende boeken, folders en tijdschriften.

Verkeer Tijdens de verkeerslessen leren we de kinderen inzicht krijgen in verkeerssituaties en kennis te krijgen van verkeersregels en verkeersborden. We hopen dat ze de opgedane kennis toepassen als ze deelnemen aan het verkeer. In groep 8 wordt zowel een theoretisch- als een praktisch verkeersexamen afgenomen. In de groepen 1 t/m 8 gebruiken we het materiaal van 3VO: de jeugdverkeerskrant (7/8), op voeten en fietsen (5/6), Stap vooruit ((4) en rondje verkeer (1 t/m 3).

aan de Hoedemakerspolder (H). Het reguliere zwemonderwijs is voor alle scholen in de gemeente Dongeradeel met ingang van het schooljaar 2014-2015 afgeschaft. De lessen in het gymlokaal vinden plaats op de volgende dagen: 

groep 3



groep 4



groep 5



groep 6



groep 7



groep 8

maandagmorgen en donderdagmiddag maandagmorgen donderdagmiddag vrijdagmorgen een blokuur van 2 lessen dinsdagmorgen een blokuur van 2 lessen maandagmiddag (H) en vrijdagmiddag (H) woensdagmorgen (H) en vrijdagmiddag (H)

(H) = Gymzaal in Hoedemakerspolder

Actief burgerschap Sinds januari 2006 is dit een nieuw vakvormingsgebied. Binnen het aanbod van de vakken godsdienst, geschiedenis, aardrijkskunde komen talrijke onderwerpen aan de orde die onder de noemer actief burgerschap kunnen worden geschaard. Daarnaast betrekken we de kinderen ook actief bij maatschappelijke ontwikkelingen door middel van: het School-TV weekjournaal en lessenseries bij b.v. verkiezingen en prinsjesdag. Verder doen we jaarlijks mee aan acties t.b.v. onze hulpbehoevende medemens.

Bewegingsonderwijs Door het geven van gymnastieklessen proberen we te bereiken dat de motoriek van de kinderen zo goed mogelijk wordt ontwikkeld. Ook vinden we het belangrijk dat ze leren omgaan met anderen door samen oefenen en samen spelen. Daarnaast leren ze goed om te gaan met het beschikbare materiaal en de daarvoor beschikbare ruimte. De kinderen maken ook kennis met een aantal spelen. De kinderen van groep 1 en 2 hebben gymles in het speellokaal van de school. Ze hebben daarvoor gymschoentjes nodig, het liefst zonder veters! De groepen 3 t/m 6 hebben gymlessen in het gymlokaal aan de Kapellaan. Groep 7 en groep 8 hebben les in de gymzaal Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

Computergebruik Bij veel van de genoemde vakken wordt in onze school gebruik gemaakt van de computer. Speciale software, die aansluit bij de methodes van de school, staat ter beschikking van de 14

leerlingen. Ook wordt er gebruik gemaakt van Internet. Om dit gebruik van Internet op een

de groepen 3 t/m 8 werken met een “takenblad”. Daarop is aangegeven wat de kinderen gedurende een dag(-deel) of meerdere

verantwoorde manier te laten plaatsvinden, maken we gebruik van; Schools-inn: dit is een Internetfilter die de computers bij ons op school afschermt voor ongewenste inhoud. In zoekmachines bijvoorbeeld worden alleen de door de filter geaccepteerde sites getoond; Protocol Internetgebruik: Aan het begin van het schooljaar wordt met de kinderen van de groep een protocol (een lijst met afspraken) doorgenomen betreffende het internetgebruik. Doordat de computers bij ons op school in de groep staan kunnen de leerkrachten er goed op toezien of de kinderen zich aan dit protocol houden. Vanaf dit schooljaar maken we in iedere groep gebruik van tablets. We starten met 1 tablet per groep.

dagen(dagdelen) moeten doen. Ze moeten daaraan zoveel mogelijk zelfstandig werken. Waar nodig zijn instructiemomenten ingebouwd voor leerlingen die dat nodig hebben. Ook klassikale instructie blijft mogelijk. Uiteraard vereist dit bepaalde vaardigheden van zowel de leerkracht als de leerling. In de komende tijd hopen we het takenwerk een duidelijke plaats te geven in ons onderwijs.

Zelfstandig werken/takenwerk

Tutorleren

We streven ernaar nadrukkelijk rekening te houden met onderlinge verschillen tussen de leerlingen. Naast het op gedifferentieerde wijze aanbieden en organiseren van ons leerstofaanbod maken we ook gebruik van takenwerk. We gebruiken hiervoor de methode Blits. Argumenten voor takenwerk zijn:  Het geeft ruimte aan de behoefte tot autonomie van de leerlingen.  Het biedt uitdaging aan de kinderen.  Het stimuleert het zelfvertrouwen van de leerlingen.  Het geeft een goede mogelijkheid voor de leerkracht om in te spelen op de verschillen tussen leerlingen wat betreft o.a. instructiebehoeften, taakomvang en taakmogelijkheid, mate van zelfstandigheid.  Het kan op die wijze zorgen voor een bijdrage aan de effectieve tijdsbesteding van zowel leerkracht als leerling. In de praktijk betekent het dat de kinderen van de groepen 1 en 2 op bepaalde momenten in de week zelfstandig werken aan de opdrachten die aangegeven zijn op het z.g. planbord. Er zijn “moet”-werkjes: de kinderen moeten er voor zorgen dat deze werkjes in de loop van de week gedaan worden. Daarnaast mogen ze ook kiezen uit “mag”-werkjes. Dit wordt bijgehouden op het planbord. De kinderen van Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

Pauze De kinderen van groep 1 en 2 hebben ’s morgens “pauze” met fruit eten en/of drinken in het eigen lokaal. De kinderen van de andere groepen doen dit 5 minuten voor de aanvang van de pauze in hun lokaal.

Door de interne begeleider is een systeem van tutorleren opgezet bij het vak technisch lezen. Kinderen die (tijdelijk) wat extra hulp nodig hebben, worden één op één geholpen door leerlingen uit de hoogste groepen, vnl. groep 7 en 8 (de tutoren). Ze werken aan de hand van een door de leerkracht opgesteld leesplan. Dit gebeurt elke dag een kwartier in een aparte werkhoek/-ruimte in de school, gedurende een aaneengesloten periode van ongeveer 6/7 weken.

15

PASSEND ONDERWIJS

Wet op Passend Onderwijs in onze praktijk Vanaf 1 augustus 2014 geldt de Wet op Passend Onderwijs. Passend Onderwijs is goed onderwijs voor alle leerlingen, ook voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Zie ook op de website www.passendonderwijs.nl Het doel van deze wet is dat: Ieder schoolbestuur/stichting onderwijs kan bieden aan iedere leerling, ook aan zorgleerlingen.  Als de eigen school geen passend onderwijs

kan verzorgen, dan krijgt het kind een plaats op een andere school. De school helpt bij het zoeken naar een geschikte school binnen een samenwerkingsverband.  Het samenwerkingsverband is de nieuwe

vorm waarin scholen gaan samenwerken op het terrein van passend onderwijs. Er bestaan nu ook al samenwerkingsverbanden van scholen, maar deze worden in het nieuwe systeem deels samengevoegd en krijgen er nieuwe taken bij. De schoolbesturen primair onderwijs in Friesland hebben er voor gekozen één provinciaal samenwerkingsverband te vormen. De belangrijkste taak van dit samenwerkingsverband is het maken en uitvoeren van een plan (het ondersteuningsplan) waarin staat op welke manier alle leerlingen een passende plek op een school krijgen. Dit plan is inmiddels klaar en is terug te vinden op de website http://www.passendonderwijsinfryslan.nl/.  In de regio moeten scholen zoveel mogelijk

samenwerken met verschillende partijen die bij de ontwikkeling van kinderen zijn betrokken.  De leerkracht en de interne begeleider

vormen de spil van passend onderwijs; zij herkennen de onderwijsbehoeften van leerlingen en springen daarop in met het onderwijs- en zorgaanbod.  Elke school in Nederland heeft een School

Ondersteunings Profiel = SOP. In dit SOP beschrijft de school wat zij aan ondersteuning kan bieden aan kinderen. Het SOP bevat informatie over: Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

- de mate waarin de school voldoet aan de

-

-

door het samenwerkingsverband gestelde eisen voor de basisondersteuning; welke deskundigheden de school beschikt en welke deskundigheden zij van buiten beschikbaar hebben; de beschikbare voorzieningen; de partners waar de school mee samenwerkt; de plannen die de school heeft om zich verder te ontwikkelen op bovenstaande punten.

 Het samenwerkingsverband ondersteunt de

scholen bij de uitvoering ervan. Het School Ondersteunings Profiel van onze school kunt u ter inzage bekijken op de school. Ons SOP geeft aan dat wij de basiszorg aan uw kind kunnen garanderen Op CBS De Bron willen we een actieve bijdrage leveren aan het proces om in Dokkum en omgeving te zorgen voor een dekkend onderwijs- en zorgnetwerk. Wij willen leerlingen met een speciale behoefte zo goed mogelijk onderwijs bieden. Als dat niet binnen de Stichting CBO-Dongeradeel kan, dan zoeken wij met u een geschikte school in de gemeente of daar buiten. Hoe verloopt de aanmeldingsprocedure voor kinderen die extra zorg nodig hebben? De aanmeldingsprocedure voor CBS De Bron gaat als volgt:  Minimaal 10 weken voordat uw kind 4 jaar wordt, meldt u uw kind bij ons aan. De ouders moeten bij de aanmelding aangeven dat ze vermoeden dat hun kind extra ondersteuning nodig heeft. Bij de eerste aanmelding in het primair onderwijs is die informatie, eventueel aangevuld met informatie van bijvoorbeeld een kinderdagverblijf of peuterspeelzaal, de belangrijkste basis voor de school van voorkeur om vast te stellen of een kind extra ondersteuning nodig heeft. U wordt uitgenodigd voor een gesprek met directie en intern begeleider. U zorgt dat de relevante informatie voor school beschikbaar is.  De directie van de school beslist binnen 6

weken of uw kind kan worden toegelaten. Deze periode kan eenmaal met maximaal 4 weken worden verlengd. In die periode onderzoeken wij of uw kind inderdaad extra 16

ondersteuning nodig heeft en op welke wijze wij deze hulp kunnen bieden. Deze beslissing wordt onder andere op basis van het School Ondersteunings Profiel (SOP) genomen.

stellen wij het perspectief bij. De rol van ouders bij Passend Onderwijs Passend Onderwijs is niet denkbaar zonder ouders. U bent eerstverantwoordelijk voor de opvoeding en het welzijn van uw kind. U heeft veel kennis over de situatie van uw kind en heeft daarom een cruciale rol als het gaat om het zoeken naar een passend onderwijs- en zorgaanbod voor uw kind.

 Wij zoeken naar een goede balans tussen uw

wensen en de mogelijkheden van onze school. Als wij uw kind niet kunnen toelaten, zoeken wij (of ons schoolbestuur) een passende onderwijsplek op een andere school. Dat kan een andere basisschool zijn, een school voor speciaal basisonderwijs (SBO) of een school voor speciaal onderwijs (SO).

De leerkracht mag een nadrukkelijk beroep op u doen en op uw bijdrage aan het verbeteren van de leerprestaties van uw kind, uw inzet voor de school en het ondersteunen en respecteren van het gezag van de leerkrachten. Door een intensieve samenwerking kunnen wij de onderwijskansen van uw kind verder verhogen. Het is daarom belangrijk goede afspraken te maken, transparant te zijn en heldere verwachtingen naar elkaar uit te spreken. De 1zorgroute helpt ons daarbij. Passend onderwijs is gewoon goed onderwijs, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillen tussen kinderen. En dat doen we al jaren.

 Leerlingen die ‘zware ondersteuning’ binnen

het Speciaal onderwijs nodig hebben, moeten worden aangemeld bij de Commisse van Advies (CvA) van het samenwerkingsverband. Op grond van het dossier en de aanmelding wordt een toelaatbaarheidsverklaring (TLV) afgegeven. Daarmee kan de leerling worden geplaatst in het speciaal onderwijs. toegelaten, is het noodzakelijk de ontwikkelingsmogelijkheden te kennen. In nauw overleg met een deskundige stellen wij samen met u een ontwikkelingsperspectief op.  Wij hanteren de volgende stroomschema’s bij

de aanmeldingsprocedure: Zorgplicht aanmelding bij reguliere po-school en Zorgplicht aanmelding bij reguliere poschool van Passend Onderwijs (oktober 2013) Dit stroomschema ontvangt u van de directeur. Het ontwikkelingsperspectief Het kan voorkomen dat uw kind niet direct, bij aanname op onze school, maar gedurende zijn/haar ontwikkeling in aanmerking komt voor een ontwikkelingsperspectief. Dit kan voor een of meer vakgebieden gelden. Een ontwikkelingsperspectief biedt handvatten waarmee de leerkracht het onderwijs kan afstemmen op de behoeften en talenten van uw kind. Er staat in waar uw kind naar toe werkt, welke onderwijsdoelen uw kind zal kunnen halen. Gedurende de schoolperiode zal het perspectief van uw kind steeds duidelijker worden. Daarom evalueren wij elk half jaar het ontwikkelingsperspectief. Als het nodig is


LEERLINGENZORG

 Als uw kind met extra ondersteuning is

Zorg op maat Om de zorg binnen de school goed te organiseren is er een intern begeleider op school. Bij haar kunnen de leerkrachten en ouders terecht met hun vragen over kinderen die in de groep problemen ondervinden ten aanzien van gedrag en het verwerven en verwerken van kennis en vaardigheden. De taken van de intern begeleider zijn onder andere: - de organisatie/coördinatie van hulp - het bevorderen van de continuïteit van de leerlingenzorg - het ondersteunen en adviseren bij opstellen, uitvoeren en evalueren van groepsplannen - het voeren van groeps- en leerlingenbesprekingen - het coachen van groepsleerkrachten - het adviseren van ouders met betrekking tot mogelijke externe hulp, zoals o.a.: logopedie, fysiotherapie, jeugdzorg en weerbaarheidstraining Om goed zicht te houden op de ontwikkeling van elke individuele leerling maken we 17

Een aantal keren per jaar (minimaal 4 keer) bespreekt de groepsleerkracht met de intern begeleider in de groepsbespreking de vorderingen van de leerlingen. Per kind wordt in kaart gebracht hoe de resultaten in de afgelopen periode zijn geweest en wat zijn of haar onderwijsbehoeften zijn voor de komende periode. Op basis hiervan wordt voor elke groep voor de basisvakken (rekenen, technisch en begrijpend lezen en spelling)een groepsplan gemaakt, waarin alle kinderen van de groep zijn opgenomen. Ieder kind wordt ingedeeld in de basisgroep (B), een instructiegroep (B-, met meer instructie en begeleiding van de leerkracht) of een verrijkingsgroep (B+). In het groepsplan wordt voor een langere periode (september-januari of februari-juni) aangegeven welke aanpak en begeleiding elke groep krijgt. Tussentijds kunnen de plannen op basis van nieuwe toets-of observatiegegevens worden bijgesteld. Aan het eind van een periode worden de plannen door de leerkracht geëvalueerd en met de IB-er in een groepsbespreking besproken, waarna er een nieuw plan wordt opgesteld voor de volgende periode.


Als een leerling bij herhaling onvoldoende profiteert van de aanpak in het groepsplan, als de onderwijsbehoeften van de leerling onduidelijk blijven of als er vermoedens zijn van een ernstige problematiek of stoornis, dan kan in de groepsbespreking het besluit worden genomen om een individueel handelingsplan op te stellen en/of de leerling nader te bespreken in een leerlingbespreking, door de leerkracht met de intern begeleider. Deze leerlingbespreking (ELB) zal leiden tot afspraken over extra begeleiding binnen de groep, extra aanvullend onderzoek of inschakelen van een externe deskundige (bijvoorbeeld orthopedagoog). Uiteraard wordt u altijd op de hoogte gebracht, wanneer er over uw kind wordt gesproken en wordt er toestemming gevraagd als er speciale hulp wordt ingezet. Soms kan onze school niet de zorg bieden die het kind nodig heeft. Samen met u kan dan worden besloten een andere vorm van onderwijs te zoeken dat beter past bij het kind.

Normaal gesproken doorlopen de kinderen in ongeveer acht jaar de basisschool. Het is de bedoeling, dat de school zorgt voor een doorgaande ontwikkeling van de kinderen en dat het onderwijs daar op aansluit. Dat kan betekenen dat een kind, vooral op jonge leeftijd (groepen 1 t/m 4), een langzamere ontwikkeling kent waardoor doorstroom naar een volgende groep niet verstandig is. In zo’n geval kan een doublure een oplossing bieden. Het komt ook voor dat een kind een snellere ontwikkeling doormaakt, en soms leidt dat tot een versnelde doorstroming naar een volgende groep. In beide gevallen is de ontwikkeling nauwkeurig bijgehouden (toetsen en observaties, overleg met eventuele externe deskundigen) en worden ouders tijdig geïnformeerd en betrokken bij het overleg.

DOUBLEREN/VERSNELLEN N

gebruik van een methode-onafhankelijk leerlingvolgsysteem. De toetsen van dit leerlingvolgsysteem van Cito worden tweemaal per jaar afgenomen: in januari en in mei/juni. De resultaten van de toetsen worden als bijlage toegevoegd aan het rapport en met u besproken tijdens de praatavonden. In april 2015 wordt in groep 8 voor het eerst de (verplichte) centrale eindtoets afgenomen. Hiervan ontvangen ouders een rapportage en de resultaten worden met u besproken. Naast het zogenaamde didactische leerlingvolgsysteem, volgen we de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen m.b.v. ‘KanVAS’, een volgen adviessysteem dat aansluit bij de Kanjertraining. De leerkrachten vullen 1 à 2 keer per jaar voor elke leerling een vragenlijst in. Daarnaast vullen de kinderen vanaf groep 5 zelf ook een vragenlijst in. Samen met het sociogram dat de leerkracht ieder jaar van de groep maakt en observatiegegevens van de leerkracht, vormt het leerlingvolgsysteem de basis voor de extra hulp /zorg aan kinderen en de organisatie in de groep.

Kinderen, die in de loop van het schooljaar vier jaar worden, kennen een eigen benadering. Een kind, dat voor 1 oktober vier jaar wordt zal na het eerste jaar normaal gesproken doorstromen naar groep 2. Wanneer een kind dat voor 1 oktober 4 jaar is geworden, aan het eind van groep 1 niet doorstroomt naar groep 2 (of aan het eind van groep 2 naar groep 3), dan wordt dit door de inspectie aangemerkt als doubleren. 18

Kinderen geboren in de periode van de zomervakantie t/m 31 december worden direct geplaatst in groep 1. Zij doen mee aan de activiteiten behorende bij het aanbod van groep 1. Dat geldt ook voor de bijbehorende toetsing, observaties enz. Van alle kinderen wordt de ontwikkeling nauwkeurig bijgehouden. Natuurlijk worden ouders nauw betrokken bij een beslissing over kleuterverlenging of versnelde doorstroming. Wel heeft uiteindelijk de school de eindverantwoordelijkheid wat betreft doorstroming en plaatsing in een groep. Beslismoment eind groep 1 Blijft in groep 1 Voor 1 okt. 4 jaar Tussen 1 okt. en 1 jan. 4 jaar Tussen 1 jan. en zomervakantie 4 jaar

Kleuterverlenging normale doorstroming normale doorstroming

Beslismoment eind groep 2 Blijft in groep 2 Voor 1 okt. 5 jaar Tussen 2 okt. en 1 jan. 5 jaar Tussen 1 jan. en zomer vakantie 5 jaar

Kleuter verlenging normale doorstroming normale doorstroming

Door naar groep 2 normale doorstroming versnelling

versnelling

Door naar groep 3 normale doorstroming versnelling

versnelling

RESULTATEN

Een kind, dat in de periode oktober t/m december vier jaar wordt, is een “bespreekgeval”: het kan zijn, dat dit kind na de zomervakantie doorstroomt naar groep 2, maar dat hangt van de ontwikkeling af. We kijken dan naar de sociaal-emotionele ontwikkeling en naar de Cito-toetsen (leerlingvolgsysteem) voor taal en rekenen. Kinderen die vanaf 2 oktober tot de zomervakantie op school komen (4 jaar zijn geworden), kunnen meer dan twee volledige jaren in de groepen 1-2 doorbrengen zonder dat dit als doublure/ kleuterverlenging wordt aangemerkt.

Voor een ieder die bij school betrokken is, is het van belang te weten of een school goed of minder goed is. De vraag dringt zich dan op: wat is goed, wat is minder goed en hoe meet je dat? Er bestaan ruim zevenduizend basisscholen in Nederland en daarbinnen bestaan enorme verschillen door:      

Dergelijke omstandigheden bepalen uiteindelijk voor een groot gedeelte het schoolsucces/onderwijsresultaat. Ieder begrijpt, dat de beginsituatie van elk kind verschillend zal zijn. Dit wordt immers mede bepaald door de factoren die hierboven genoemd zijn. Aangezien de school geen instrument bezit om de beginsituatie van elk kind nauwkeurig te meten, is het niet verstandig om aan de hand van een eindtoets (Citotoets bijvoorbeeld) een oordeel uit te spreken over goed of minder goed onderwijs. Om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoefte van ieder kind, volgen we de kinderen alle leerjaren van groep 1 t/m 8 door middel van het Cito-leerlingvolgsysteem (zie ook de paragraaf Leerlingvolgsysteem (LVS) p. 17). Twee maal per jaar maken de kinderen vanuit het LVS een aantal genormeerde toetsen, die mede bepalend zijn voor de zorg en begeleiding die de leerling nodig heeft. De toetsen in de groep 6 t/m 8 geven een indicatie welk schooltype vervolgonderwijs geschikt is voor de leerling. De school maakt gebruik van de Friese plaatsingswijzer. Voor de eindopbrengst van de school kijken we naar de gemiddelde opbrengst van alle leerlingen in groep 8 d.m.v. de Cito-eindtoets. De laatste jaren schommelde de gemiddelde eindscore tussen de 532 en 537. Het afgelopen jaar was de score 535.4. Het landelijk gemiddelde bedroeg 534.2. Door een aantal maatregelen binnen de school te nemen kunnen we de resultaten positief beïnvloeden. Deze zijn zoal:  


veel of weinig werkloosheid in de regio; de opleiding van de ouder(s); het gezinsinkomen; de buurt/wijk van de school; veel of weinig buitenlandse kinderen; de motivatie van kinderen en ouders.

de bereidheid van de school om open te staan voor nieuwe leeren lesmethoden; zorgbreedte binnen de school; 19



Bovenstaande maatregelen hebben tot gevolg, dat elk kind zijn maximum bereikt: het voor hem of haar hoogst haalbare resultaat. Het vervolgonderwijs zal daarbij moeten aansluiten. De uitstroom naar het vervolgonderwijs was in juli 2014 als volgt: Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) VMBO-beroeps: VMBO-theoretisch: Havo/VWO:

SCHOOLONTWIKKELING

- Beleid te ontwikkelen en de aanpak te versterken rond de begeleiding van excellente en (hoog)begaafde leerlingen

een plezierige en veilige leer omgeving. onderwijs zo goed mogelijk passend bij het kind een didactisch en pedagogisch leerlingvolgsysteem.

1 1 9 13

leerling leerlingen leerlingen leerlingen

Schoolontwikkeling. Het afgelopen jaar: - Hebben we gewerkt aan verfijning van het werken met groepsplannen. In alle groepen wordt gewerkt met hetzelfde format. - Hebben we de vaardigheid in het analyseren van toetsgegevens en de vertaling daarvan naar concrete doelen versterkt. - Hebben we o.l.v. de schoolbegeleider 3 teambijeenkomsten besteed aan communicatie en professionele feedback - Hebben we drie scholingsdagen gehad rond de implementatie van de Kanjermethode - Hebben we leerlingen meer als eigenaar betrokken bij hun eigen leerproces - Hebben we ons verdiept in de doorgaande lijn begrijpend lezen - Hebben we ons georiënteerd op een nieuwe taalmethode - Hebben we ons georiënteerd op een nieuwe aardrijkskunde- en geschiedenismethode Het komende jaar gaan we werken aan, c.q. door met: - De doorgaande lijn van begrijpend luisteren naar begrijpend lezen in groep 1 t/m 8. - Leerlingen meer verantwoordelijk te maken voor hun eigen leerproces - Het planmatig handelen, door doelen te concretiseren en meetbaar te formuleren en heldere, inhoudelijke analyses te maken


OPVOEDEN

 

Schoolmaatschappelijk werk Soms is opvoeden moeilijk. Dan lijkt het wel of je geen contact meer met je kind kunt krijgen. Vaak is er dan onbegrip, boosheid en ruzie. Je voelt jezelf machteloos. Het lijkt of je er niet meer uitkomt. Onze school biedt de mogelijkheid om hierover te praten met een school maatschappelijk werker (SMW). Zij is geen leerkracht, maar iemand die opvoedingsadviezen kan geven. U kunt daar, naast opvoedingsvragen, ook terecht voor een gesprek over andere problemen die in het gezin voorkomen. De gesprekken mogen op school plaats vinden, maar de SMW wil ook bij u thuis komen. De gesprekken zijn gratis. Het telefoonnummer vindt u in de adressenlijst achter in deze schoolgids. Om welke vragen of problemen gaat het? Ouders kunnen zich zorgen maken over hun kind. Dan komen er vragen als:  Mijn kind is vaak angstig, hij of zij durft ’s avonds niet te gaan slapen.  Mijn kind speelt altijd alleen, hij of zij heeft nooit een vriendje.  Mijn kind wordt vaak gepest.  Waarom gaat mijn kind altijd met tegenzin naar school? Er zijn problemen met de opvoeding zoals:  Mijn kind wordt steeds drukker en agressiever.  Als de ruzies thuis zo doorgaan, ben ik bang dat ik niet meer van mijn kind kan houden.  Ik ben gescheiden en nu moet ik mijn kinderen alleen opvoeden, dat vind ik erg moeilijk. Wat moet u doen als u met de School Maatschappelijk Werker wilt praten?  Maak via de leerkracht van uw kind een afspraak.  Maak via de directie of de intern begeleider van de school een afspraak. 

U kunt ook zelf een afspraak maken met de SMW via het telefoonnummer achter in deze gids vermeld. 20

Verwijsindex Fryslân De gemeenten in Friesland werken met veel verschillende instanties samen aan een veilige en motiverende omgeving voor alle jongeren. De verwijsindex (VIF – ZiZeO) is een internet programma voor organisaties die veel te maken hebben met jongeren tussen 0-23 jaar. Het wordt in heel Friesland gebruikt door gemeenten, onderwijs, jeugdzorg, welzijnsorganisaties en andere maatschappelijke instellingen. Ook CBO Dongeradeel maakt gebruik van de verwijsindex. De verwijsindex kan worden gebruikt als een professional zich zorgen maakt om een kind of een jongere. Hij/zij wordt dan geregistreerd in de VIF. Overigens worden alleen de naam, geboortedatum en het geslacht ingevoerd. Buiten de professionals die de jongere in de VIF registreren kan niemand deze informatie bekijken. Twee jaar na registratie worden de gegevens automatisch verwijderd. Een goed gebruik van de VIF leidt tot een snellere hulp. Wanneer een tweede leerkracht, begeleider of andere professional het zelfde kind of dezelfde jongere in de VIF registreert, krijgen beide professionals hiervan bericht. Zij nemen dan contact op met de ouders en/of jongere zelf om hun acties op elkaar af te stemmen. Zo kunnen zij beter en sneller hulp bieden als dat nodig is. Als u meer wilt weten over de Verwijs Index Fryslân kunt u bellen met de gemeente Dongeradeel en vragen naar de coördinatrice van het Centrum voor Jeugd en Gezin, Minke de Groot of kijken op www.verwijsindex.nl Ouders en Coo Ouders met vragen over het onderwijs (zoals overgaan en zittenblijven, het schoolreisje, schoolkamp, groepsgrootte, pesten, de ouderbijdrage, leerplicht, medezeggenschap en alle overige onderwijsvragen) kunnen terecht bij de landelijke informatie- en adviesdienst 0800-5010, voor ouders over onderwijs. De 5010-medewerkers van OUDERS & COO zijn in het telefonisch keuzemenu bereikbaar via keuzetoets 1, en dan 3 (gratis nummer). Ouders kunnen hun vraag tevens per mail stellen, en ontvangen binnen drie schooldagen antwoord. Ga naar www.ouders-5010.nl en stel uw vraag over onderwijs. OUDERS & COO is de landelijke


ouderorganisatie voor oecumenisch onderwijs.

christelijk

en

Jeugdgezondheidszorg 

Onderzoek door de schoolarts/verpleegkundige

In bepaalde groepen worden de leerlingen onderzocht door de Jeugdgezondheidszorg. Groep 1: Overdracht van de dossiers van het consultatiebureau. Risicokinderen worden geselecteerd en zonodig uitgenodigd. Groep 2: Alle leerlingen worden uitgenodigd voor een preventief gezondheidsonderzoek. Groep 7: Alle leerlingen worden opgeroepen voor een preventief gezondheidsonderzoek Overig: Controles en onderzoek op indicatie n.a.v. overdracht, op verzoek van ouders/kinderen, leerkracht en/of derden. Onze schoolarts is Marjan Beiboer. U wordt van tevoren op de hoogte gesteld van een onderzoek. Als u zelf contact wilt hebben met de dienst van de jeugdgezondheidszorg dan kunt u bellen met de GGD te Leeuwarden. Ouders/verzorgers kunnen voortaan op werkdagen van 09.00 uur tot 17.00 uur met al hun algemene vragen terecht bij de informatie- en advieslijn van de GGD (zie telefoonnummer achter in deze gids). Voor meer informatie zie: www.ggdfryslan.nl/jgz  Hoofdluis Het voorkomen van hoofdluis is een hardnekkig probleem op scholen. Regelmatig wordt er door ouders nog melding van gemaakt. In het verleden hebben we ter bestrijding van hoofdluis wel luizenzakken gebruik, maar recent onderzoek heeft niet uitgewezen dat luizen zomaar overspringen via kleding. We gebruiken ze daarom niet meer. In de praktijk bleek het gebruik ook niet tot minder luizenmeldingen te leiden. Het advies uit wetenschappelijk onderzoek is vooral thuis wekelijks controleren en in voorkomende gevallen kammen, kammen, en nog eens kammen. Om te voorkomen dat er een explosie van hoofdluis ontstaat, worden alle kinderen op school ook periodiek gecontroleerd op hoofdluis door een vaste groep ouders, waarvan moeder Irene Minnema de coördinator is. Dit gebeurt op iedere woensdag na een vakantie en in afzonderlijke groepen na een melding in een bepaalde groep. Wanneer er bij uw kind neten en/of hoofdluis wordt 21

SAMEN VERANTWOORELIJK

geconstateerd, wordt er door de leerkracht van uw kind altijd contact met u opgenomen.

De school vraagt uw steun. Wij stellen het bijzonder op prijs dat u uw kind(eren) naar CBS De Bron stuurt en zien dat als een blijk van vertrouwen in het team en de school. Er is ons álles aan gelegen om dat vertrouwen ook wáár te maken. Maar we willen het wel graag samen met u doen. Samen zijn we verantwoordelijk voor onze kinderen! Alleen door samen te werken dienen we het belang van onze kinderen. Dat betekent niet dat je het altijd met elkaar eens moet zijn. We stellen kritisch meedenkende ouders op prijs. We gaan dan wel uit van opbouwende kritiek met respect voor elkaars mening en begrip voor elkaars verantwoordelijkheid. Juist op deze wijze kunnen we samen borg staan voor goed onderwijs aan uw kind en een optimale ontwikkeling van zijn/haar persoonlijkheid borgen.

Contact school/ouders Om u zoveel mogelijk te betrekken bij de gang van zaken op school en het leren van uw kind(eren), zijn er jaarlijks een aantal contact mogelijkheden vastgesteld. * de “open school:” In september wordt u uitgenodigd om, voor zover nodig, kennis te maken met de leerkracht van uw kind(eren), met de leerstof, het lesmateriaal en bepaalde werkvormen. * inloopochtenden: Een aantal keren per jaar organiseren we een inloopochtend in iedere klas. Gedurende een half uur tot 3 kwartier kunt u dan kennis maken met het werk van uw kind of het lesgeven in de klas. De data worden in de Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

jaarkalender en via de nieuwsbron bekend gemaakt. * het oudercontact: Voor de herfstvakantie ontvangen alle ouders een briefje, waarop zij aan kunnen geven of zij een gesprek willen hebben met de leerkracht van hun kind. De ouders die dit wensen, worden vervolgens door de leerkracht voor een gesprek uitgenodigd op school. Natuurlijk kunnen ouders ook later altijd nog een gesprek op school aanvragen. Wanneer een gesprek thuis gewenst is, komt de leerkracht graag bij u langs. * de schoolkrant: Drie keer per jaar ontvangt u een schoolkrant. De inhoud van de schoolkrant bestaat voornamelijk uit bijdragen van de kinderen en voor de kinderen. Het is dan ook een echte kinderkrant, maar zeker ook de moeite waard om door de ouders te worden bekeken en gelezen. * nieuwsbrief: Ongeveer iedere 5/6 weken komt er via de mail, onder redactie van 2 ouders, een “Nieuwsbron” uit. Hierin staan de actuele zaken vanuit de school voor die komende periode. Om de Nieuwsbron digitaal te kunnen verspreiden, vragen we de e-mailadressen op van alle ouders en plaatsen deze in een verzendgroep.

* website: Onze school heeft een website waarop u veel informatie over onze school vindt. Naast nieuws uit de verschillende groepen staan er ook veel foto’s van verschillende activiteiten op. Verder treft u er de nieuwsbrieven digitaal aan. Kijk op www.bron-pcbodongeradeel.nl * praatavond: Op de praatavonden is er in een z.g. 10minutengesprek gelegenheid om met de leerkracht van uw kind(eren) te praten. Er is 3 keer per jaar gelegenheid voor zo’n gesprek. In januari/februari is er een praatavond waarop wij alle ouders/verzorgers uitnodigen. De tweede praatavond in april is op afroep van de leerkracht. Op de laatste praatavond (juni) worden alle ouders weer verwacht. Deze 10- minutengesprekken zijn duidelijk alleen voor het doornemen van de lopende zaken. Mochten er andere zaken zijn die meer tijd in beslag nemen, dan kunt u altijd contact opnemen met de desbetreffende leerkracht. 22


* agenda’s: Het leren werken met een agenda is een goede voorbereiding op het voortgezet onderwijs: het plannen van huiswerk en andere onderwijsactiviteiten. Omdat het leren gebruiken van een agenda een gezamenlijk proces is werken we met één soort agenda. De leerlingen van groep 8 krijgen deze agenda via de school uitgereikt. * Tot slot: Naast de hier genoemde contactmogelijkheden kunt u op ieder gewenst moment zelf ook contact opnemen met de school voor een gesprek over uw kind of alle andere schoolzaken. U kunt dit doen bij de leerkracht van uw kind, of bij de directeur van de school. We maken dan graag een afspraak met u.

KLACHTENREGELING

Voor groep 8 zijn er andere gespreksdata i.v.m. de overgang naar het voortgezet onderwijs. Ouders vinden het soms moeilijk om te bepalen wanneer ze bij problemen van een kind contact op moeten nemen met de school. We willen graag dat u contact met ons opneemt, om ons in te lichten over gebeurtenissen in het gezin of in de familie, die van invloed kunnen zijn op het gedrag en het leren van het kind b.v. bij een ernstige ziekte, overlijden, moeilijkheden met medeleerlingen enz. Het delen van de informatie en de zorg brengt meer begrip op voor het gedrag van het kind. Het op tijd signaleren van problemen is daarbij van groot belang. Ook wij als groepsleerkrachten zullen contact opnemen met u als ouders als wij problemen signaleren. * enquête: Eens in de drie jaar peilen we via een enquête de mening van de ouders en de leerlingen over ons onderwijs en de school De laatste peiling vond plaats in 2014, waar leerkrachten hun mening hebben kunnen geven. Wanneer we de norm op een vierpuntsschaal (1=laag, 4=hoog) op drie stellen, dan hebben de meeste items hoger gescoord. Dit zijn o.a. items die gingen over gebruik eigentijdse leermiddelen, hanteren van duidelijke regels, identiteit van de school in relatie tot de praktijk, omgaan met elkaar, opbrengsten van het onderwijs, stimuleren van de kinderen, trots zijn op de school en effectiviteit in de les. Enkele items die net iets lager scoorden dan 3 zijn de netheid en gezelligheid van de school. Dit is bij ons bekend en al langer proberen we de binnenkant wat op te frissen. Met kleur en een grote schilderbeurt kunnen we daar in het schooljaar 2014-2015 waarschijnlijk eindelijk mee beginnen. Verder blijkt dat het werken op de computer nog meer benut kan worden in de les. * huiswerkbeleid: Vanaf groep 6 krijgen de leerlingen te maken met huiswerk. In groep 6 zal dat voornamelijk nog bestaan uit incidentele kleine opdrachten om thuis te maken en het automatiseren van topografie en tafels, e.d. In groep 7 wordt het al wat serieuzer. Repetities kunnen thuis worden voorbereid. In groep 8 wordt het structureler. Bijna iedere week zullen er wel opdrachten voor thuis worden opgegeven, variërend van het voorbereiden van repetities, maken van werkstukken, voorbereiden van spreekbeurten, extra taal- en rekenopdrachten, enz.

Het bestuur van onze school is aangesloten bij de Landelijke Klachtencommissie Primair en Voortgezet Onderwijs. Deze klachtencommissie is bedoeld als sluitstuk van een regeling, waarop kan worden teruggevallen als er beslist geen oplossing gevonden kan worden. De klachtenregeling geldt voor een ieder die bij de school betrokken is, zoals teamleden, leerlingen, ouders, bestuursleden, ondersteunend personeel enz. Klachten kunnen gaan over bijvoorbeeld begeleiding van leerlingen, toepassing van strafmaatregelen, beoordeling van leerlingen, de inrichting van de schoolorganisatie, seksuele intimidatie, discriminerend gedrag, agressie, geweld en pesten. Als u als ouder/verzorger meent een klacht te moeten indienen, neem dan eerst contact op met de betreffende groepsleerkracht en/of de directeur van de school (afhankelijk van de aard van de klacht). Wij bieden ruime gelegenheid om onderwijskundige, gedragsmatige of andere zaken met u te bespreken. Indien u na deze eerste stap nog van mening bent dat er op een ander niveau over de klacht moet worden gesproken, bijvoorbeeld omdat u ontevreden bent over de afhandeling, dan kunt u contact opnemen met de contactpersoon van onze school betreffende klachten. Deze contactpersoon heeft geen bevoegdheid de melding te onderzoeken maar zorgt voor de eerste opvang van de melder en kan ( indien gewenst) deze begeleiden bij het indienen van een klacht bij de vertrouwenspersoon. U kunt ook rechtstreeks het bevoegd gezag (het bestuur), de 23

Contactpersoon voor de Bron: Mevr. G. Woudstra-Weening F. Hommiusstraat 56 tel: 297186 Vertrouwenspersoon van PCBO Dongeradeel: Mevr. M. Kok tel. 06 23962544 Oosterhoek 25 8334 RD Steenwijk e-mail: www.miekekok.nl Klachtencommissie: Christelijk Onderwijs t.a.v. algemeen secretariaat Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

Postbus 694 2270 AR Voorburg tel. 070 3861697 fax 070 3481230 e-mail: [email protected] website : www.klachtencommissie.org

VEILIGHEID

vertrouwenspersoon of de klachtencommissie benaderen. Het indienen van een klacht kan zowel mondeling als schriftelijk gebeuren. Van de schriftelijk ingediende klacht krijgt de klager binnen zeven dagen een bericht van ontvangst. Van de mondeling ingediende klacht wordt terstond proces-verbaal opgemaakt. De klager en de vertrouwenspersoon ondertekenen het proces- verbaal. De klager krijgt binnen zeven dagen nadat het proces-verbaal is opgemaakt een afschrift daarvan toegezonden. Anonieme klachten worden niet in behandeling genomen. De onafhankelijke vertrouwenspersoon heeft tot taak na te gaan of de klacht kan worden opgelost tussen klager en aangeklaagde. Na overleg met de vertrouwenspersoon bepaalt u of de klacht bij het bevoegd gezag, bij de landelijke klachtencommissie of justitiële instanties wordt ingediend. De vertrouwenspersoon neemt met u de procedures door en bewaakt deze ook. Zie hiervoor ook de volledige klachtenregeling die op school aanwezig is. Klachten voor de klachtencommissie dienen uitsluitend schriftelijk en voorzien van naam, adres en handtekening te worden ingediend. Een aangeklaagde heeft er recht op te weten wie hem beschuldigt en waarvan. Een klachtencommissie spreekt overigens geen recht, maar brengt advies uit aan het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag bepaalt uiteindelijk of het advies wel of niet wordt opgevolgd. De folder van GGD Fryslân “Machtsmisbruik binnen het onderwijs; het kan ook uw kind overkomen” is in uw bezit of is op school aanwezig. De meldingsregeling ‘Machtsmisbruik binnen het onderwijs’ is te vinden op de website van GGD Fryslân: www.ggdfryslan.nl.

Seksuele intimidatie We spreken van seksuele intimidatie, wanneer het kind mondelinge of lichamelijke gedragingen van een leerkracht of medeleerling als bedreigend ervaart. Het kind zelf bepaalt wat ongewenst is en dit kan van mens tot mens verschillen. Wanneer deze situatie zich onverhoopt zou voordoen, kunt u dat melden bij de vertrouwenspersoon (zie verder bij hetgeen hiervoor vermeld wordt betreffende contactpersoon, vertrouwenspersoon en klachtencommissie).

Arbobeleid Een onderdeel van het veiligheidsbeleid op school vormt het Arbobeleid. In dit beleid wordt op basis van een risico-inventarisatie bekeken hoe het met de veiligheid in het kader van de arbeidsomstandigheden en gebouwen etc. is gesteld. Dit leidt in een cyclus van vier jaar tot een aantal verbeterplannen, die jaarlijks met instemming van de MR worden uitgevoerd.

Veiligheidsprotocol Het doel van een veiligheidsprotocol is, dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van de afspraken rondom veiligheid, opdat we gezamenlijk proberen de veiligheid voor de aan ons toevertrouwde leerlingen te optimaliseren en te borgen. De volgende hoofdstukken zijn opgenomen:         

Gebruik speelplaatsen Gebruik gymzaal Gebruik gangen Schoolreis Kamp Excursievervoer Externe sportactiviteiten Interne schoolactiviteiten Crisisdraaiboek

Schoolverzekering De school afgesloten,

heeft een verzekeringspakket bestaande uit een 24


ACTIEGELD

Vergoeding kapot gemaakte gebruiksmaterialen van school of derden Op onze school willen we de kinderen ervan bewust maken dat we altijd zuinig en verantwoord omgaan met eigen en andermans spullen. Alles heeft waarde en dus ook de materialen die ze op school gebruiken. Daarom hanteren we in voorkomende gevallen wanneer er iets stuk gaat het volgende beleid: Voor het moedwillig of uit onvoorzichtigheid na herhaaldelijk waarschuwen stuk maken van materialen van school vragen we een vaste vergoeding van € 4,00. Betreft het eigendommen van derden, dan zal veelal de werkelijke waarde in rekening worden gebracht.

Op maandagmorgen kunnen de kinderen geld meenemen voor:  ‘De Schone Poort’ van Toby en Aukje Brouwer in Zuid Afrika.  Van tijd tot tijd ondersteunen we voor 1 of meerdere jaren een project (in het kader van goede doelen). Over projecten wordt u nader geïnformeerd d.m.v. een Nieuwsbron.

SPONSORING

ongevallenverzekering en een aansprakelijkheidsverzekering. Op grond van de ongevallenverzekering zijn alle betrokkenen bij schoolactiviteiten (leerlingen; personeel; vrijwilligers) verzekerd. De verzekering geeft recht op een (beperkte) uitkering indien een ongeval tot blijvende invaliditeit leidt. Ook zijn de geneeskundige en tandheelkundige kosten gedeeltelijk mee verzekerd, voor zover de eigen verzekering van betrokkene geen dekking biedt (bijvoorbeeld door eigen risico). Materiële schade (kapotte bril, fiets etc.) valt niet onder de dekking. De aansprakelijkheidsverzekering biedt zowel de school zelf als personen die voor de school actief zijn (bestuursleden; personeel; vrijwilligers) dekking tegen schadeclaims ten gevolge van onrechtmatig handelen. Wij attenderen u in dat verband op twee aspecten, die vaak aanleiding zijn tot misverstand. Ten eerste is de school c.q. het schoolbestuur niet (zonder meer) aansprakelijk voor alles wat tijdens de schooluren en buitenschoolse activiteiten gebeurt. Wanneer dit wel het geval zou zijn, zou alle schade die in schoolverband ontstaat door de school moeten worden vergoed. Deze opvatting leeft wel bij veel mensen, maar is gebaseerd op een misverstand. De school heeft pas een schadevergoedingsplicht wanneer er sprake is van een verwijtbare fout. De school (of zij die voor de school optreden) moeten dus te kort zijn geschoten in hun rechtsplicht. Het is mogelijk dat er schade wordt geleden, zonder dat er sprake is van onrechtmatigheid. Bijvoorbeeld tijdens de gymnastiekles een bal tegen een bril. Die schade valt niet onder de aansprakelijkheidsverzekering en wordt (dan ook) niet door de school vergoed. Ten tweede is de school niet aansprakelijk voor (schade door) onrechtmatig gedrag van leerlingen. Leerlingen (of, als zij jonger zijn dan 14 jaar, hun ouders) zijn primair zelf verantwoordelijk voor hun doen en laten. Een leerling die tijdens de schooluren of tijdens andere door school georganiseerde activiteiten door onrechtmatig handelen schade veroorzaakt, is daar dus in de eerste plaats zelf (of de ouders) verantwoordelijk voor. Het is dus van belang dat ouders/verzorgers zelf een particuliere aansprakelijkheidsverzekering hebben afgesloten.

Sponsoring en giften Scholen binnen onze Stichting voeren een actief beleid t.a.v. sponsoring. Van sponsoring is sprake als er door de sponsor van de school een tegenprestatie wordt verwacht. In alle andere gevallen spreken we van een gift. Over giften van meer dan 450 euro dient met het bestuur overlegd te worden.

25

Sponsoring moet aan de volgende regels voldoen om te worden aanvaard: - de opbrengsten worden besteed aan iets extra’s voor de school; - de MR heeft instemmingsrecht m.b.t. sponsoring; - het sponsorbeleid moet opgenomen zijn in de schoolgids; - sponsoring mag geen invloed hebben op de inhoud, het aanbod en de continuïteit van het onderwijs; - sponsoring mag niet appelleren aan gevoelens van ouders, kinderen en personeel; - er mogen geen reclame-uitingen voorkomen in lesmateriaal; - sponsoring mag niet gekoppeld zijn aan een verplichte afname van artikelen; - sponsoring mag gevaarlijk of ongezond gedrag niet stimuleren; - sponsoring mag afname van producten bij een bepaald bedrijf niet aanmoedigen; - een sponsor mag bij sponsoring van het gebouw, inrichting of exploitatie geen invloed uitoefenen op de inhoud of de organisatie van het onderwijs; - sponsoring moet verenigbaar zijn met de statutaire grondslag van de vereniging en de doelstellingen van de scholen en het onderwijs.

Tijdens het schooljaar zijn er een aantal activiteiten:  het Sinterklaasfeest: De Sint komt ‘s morgens op school en we maken er voor alle kinderen een gezellige dag van. Wij vieren dit feest op de volgende manier: voor de kinderen van groep 1 en 2 is er voor elk kind een cadeautje en in de groepen 5 t/m 8 worden er lootjes getrokken. Voor de groepen 3/4 worden er cadeautjes gekocht, net als in de groepen 1 en 2. De groepen 1 t/m 4 bezoeken de Sint in het speellokaal.  Kerstfeest, Pasen en Pinksterfeest: per jaar wordt er afgesproken hoe deze feesten gevierd worden. Eén keer in de 2 jaar is er een viering met ouders en kinderen samen.  De avondvierdaagse Deze wordt aangestuurd door de activiteitencommissie.






 

OUDERBIJDRAGE

VIERINGEN EN FEESTEN

Er bestaat een klachtenregeling m.b.t. concrete sponsoractiviteiten. Ouders kunnen bij ongewenste sponsoractiviteiten schriftelijk een klacht indienen bij het bestuur.



Onder leiding van de ouders kunnen kinderen in groepsverband meelopen. Sportdag: De kinderen van de groepen 1 t/m 4 hebben spelletjes in/bij school. De kinderen van de groepen 5 t/m 8 hebben sportwedstrijden met de leerlingen van de andere basisscholen van Dokkum. Schoolreis: Aan het begin van het schooljaar gaan we met de kinderen een dagje op stap. We proberen ieder jaar een passende bestemming te bezoeken. Het schoolreisje kan zowel een recreatief als educatief karakter hebben. Musical: Aan het einde van het schooljaar is er de opvoering van een musical door de leerlingen van groep 8. Deze is bestemd voor de andere leerlingen van onze school en de ouders van de leerlingen van groep 8. Schoolfeest: Voor alle leerlingen is er een feestelijke afsluiting van het schooljaar. Schoolkamp: Voor groep 8 wordt in de maand augustus of september een kamp georganiseerd. Onder begeleiding van een aantal leerkrachten en soms ook één of meer ouders, gaan de kinderen 3 dagen op kamp.

Per jaar nemen de kinderen deel aan bepaalde activiteiten, waarvoor van rijkswege geen vergoeding wordt gegeven. Dit zijn b.v. de kosten voor een sinterklaascadeau, een schoolreisje, het schoolschaatsen, het bezoek van een jeugdconcert en soms voor een excursie. Voor deze activiteiten wordt per keer een bijdrage gevraagd, afhankelijk van de kosten die daarmee gemoeid zijn. Hiervoor ontvangt u een aparte factuur. Basisonderwijs in Nederland is gratis. Het is dus niet verplicht bij te dragen en deel te nemen aan één van (of alle) voornoemde activiteiten. Wanneer u dit niet wenst, ontvangen wij daarvan graag, liefst schriftelijk, vooraf persoonlijk bericht. Ook zijn er een aantal activiteiten waarvoor geen rijksvergoeding wordt ontvangen, maar die wel behoren tot het gewone schoolgebeuren: b.v. traktaties bij het sinterklaasfeest, kosten van kerst- en paasvieringen, het bijwonen van een toneelvoorstelling, het schoolfeest aan het eind van het schooljaar. Om deze zaken te bekostigen vraagt de school een vrijwillige 26

Voor de bijdragen, die wij van ouders vragen, is één banknummer voor de school in gebruik. NL51 RABO 0137 2664 56 Op dit nummer kunnen de bijdragen gestort worden voor o.a.:  schoolschaatsen  schoolreisjes  ouderbijdrage U hoeft dit pas te doen nadat u hiervoor een factuur heeft ontvangen.

TUSSENSCHOOLSE OPVANG

Overboekingen graag als volgt doen: NL51 RABO 0137 2664 56 t.n.v. St. Chr. Basisonderwijs Dongeradeel o.v.v. ………(b.v. ouderbijdrage of schoolreisje) ………(naam kind/eren) Bij ons op school kan men gebruik maken van de Tussenschoolse Opvang (TSO). De tussenschoolse opvang is destijds opgezet vanuit de schoolcommissie en wordt uitgevoerd door vrijwilligers. De TSO valt onder verantwoordelijkheid van het schoolbestuur en deze is daardoor aansprakelijk voor de uitvoering. Er is een werkplan TSO gemaakt om een en ander vast te leggen, hierin wordt de uitvoering en organisatie beschreven. Voor belangstellenden ligt dit werkplan ter inzage in de school. U kunt uw kind(eren) op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag op school over laten blijven onder begeleiding van voldoende overblijfkrachten. De kosten voor het overblijven zijn 2,00 euro per kind per keer. U kunt ook kiezen voor een strippenkaart wanneer uw kind regelmatig overblijft. Er zijn strippenkaarten van 10 strippen (€ 17,50) en 20 strippen (€ 35,00). Wilt u gebruik maken van de TSO of heeft u vragen dan kunt u contact opnemen met: Anke Kootstra (coördinator) tel. (0519) 295654 of 06-23452438. Schoolgids CBS De Bron 2014-2015

VOOR- EN NASCHOOLSE OPVANG

bijdrage van € 12.50 per kind per jaar. Dit bedrag is in overleg met alle scholen van de Stichting door het bestuur voorgesteld. Kinderen die na de kerstvakantie op school komen betalen € 6,25 voor de rest van het schooljaar. Over het innen van de diverse bijdragen wordt u geïnformeerd via een ouderinfo.

Met ingang van 1 augustus 2007 zijn schoolbesturen verplicht vooren naschoolse opvang te bieden aan ouders/verzorgers die dat wensen voor hun kinderen. Dit geldt ook voor het bestuur van de Stichting CBO Dongeradeel. Eind 2006 heeft er een inventarisatie onder ouders/verzorgers plaatsgevonden. Ook kon op het inventarisatieformulier aangegeven worden of men gastouder wilde zijn. Het bestuur heeft vervolgens gekozen voor het zogenaamde makelaarsmodel, dit betekent dat het bestuur verantwoordelijk is voor de organisatie van de opvang en dat de uitvoering (de daadwerkelijke opvang) wordt uitbesteed. Er is een uitvoeringsovereenkomst gesloten met kinderopvangorganisatie Sisa te Akkrum. Deze organisatie gaat met ingang van 1 augustus 2007 de vooren/of naschoolse opvang verzorgen voor de leerlingen van de scholen binnen Stg CBO Dongeradeel. Ouders/verzorgers die zich reeds hebben aangemeld, hebben via de school een informatiepakket ontvangen van Sisa. In dit pakket bevindt zich het inschrijfformulier dat opgestuurd dient te worden naar Sisa. Na ontvangst van het inschrijfformulier neemt Sisa contact met u op over de mogelijkheden aangaande de vooren naschoolse opvang in de directe omgeving van de school.

27

GEBRUIK FOTO/VIDEO

In school wordt incidenteel gebruik gemaakt van foto- en video-opnames. Het doel is om, mede met behulp van deze opnames, inzicht te krijgen in hoe we als (aankomend) leerkracht ondersteuning kunnen bieden ten aanzien van het leren, de ontwikkeling en de begeleiding van de kinderen. e bepalingen van de wet op de privacy zijn van toepassing en zullen in acht worden genomen. Tijdens schoolactiviteiten (schoolreisje, sportdag, excursie, etc.) worden ook foto’s genomen. Deze foto’s worden veelal geplaatst op de website van school. Mocht u als ouder bezwaar hebben tegen het plaatsen van fotomateriaal van uw kind op onze website, dan kunt u dat aan het begin van het schooljaar schriftelijk aan ons bekend maken. Wij houden hier dan rekening mee bij het samenstellen van de fotoalbums op onze website.


28

Namen, adressen en contactgegevens

Samenstelling college van bestuur en raad van toezicht College van bestuur Naam

Telefoon

Functie

E-mailadres

Mevr. C. Doodeman (Carin)

06 819 152 02 Voorzitter 0519 222 045

directie@ pcbo-dongeradeel.nl

Dhr. H. Dotinga (Henk)

06 426 827 15 Lid 0519 222 727


0519 222736


Ondersteuning Mevr. H. Vlasma (Henny)

Secretariële, beleidsmatige ondersteuning

Raad van toezicht

Naam

Woonplaats

Portefeuille

Dhr. L. de Blécourt

Dokkum

Voorzitter

Mevr. M. Boonstra

Holwerd

Secretaris + HRM

Dhr. P.W. Meinema

Ternaard

Financiën

Mevr. M. Nederhoed

Dokkum

Onderwijs

Mevr. M. P. Sulter-Zeinstra

Dokkum

Juridisch

Stichting CBO Dongeradeel Bezoekadres: Altenastreek 66 te Dokkum Postadres: Postbus 2 9100 AA DOKKUM Kamer van Koophandel: 40005914


29

School

De ouder adviescommissie (OAC)

CBS De Bron Postbus 315 9100 AH Dokkum tel: 0519-221406 b.g.g. 06-81391037 (directeur) e-mail adres: [email protected] website : www.bron-pcbodongeradeel.nl

Voorzitter: Jellie Krol-Kramer Mr. J.P. Miedemastraat 23 Dokkum tel: 0519-297235

Gemeenschappelijke (GMR)

Betty Bosma S. van Stratenplein 11 Dokkum Tel: 0519-221219

medezeggenschapsraad

Afgevaardigde in de GMR namens onze school: Dhr. P. van der Kloet (voorzitter GMR) (Peter) S. van Tuinenleane 23 Dokkum tel: 0519-298075

Anja de Vries Da A.M.L. Frevelstraat 14 Dokkum tel: 0519-295827 Wilbert Wensink Mr. J.P. Miedemastraat 38 Dokkum Tel: 0519-296932

De medezeggenschapsraad (MR) Peter van der Kloet (voorzitter) S. van Tuinenleane 23 Dokkum tel: 0519-298075 Douwe Kamminga (ouderlid) Bleeklaan 126 Leeuwarden Tel.: 06-53531564 Anneke Uitterdijk (ouderlid) Gebr. Woudsmastraat 8 Dokkum Tel.: 0519-293280 Maaike Joostema (personeelslid) Lange Dyk 4 Minnertsga Tel.: 0518-471960 Agatha van Dijk (personeelslid) Wilhelminaplein 50 Leeuwarden Tel.: 058-2890692 Vacature (personeelslid)


Anneke Talsma Da A.M.L. Frevelstraat 34 Dokkum Tel: 0519-292821

De activiteitencommissie (AC) Martine v.d. Meer (voorzitter) Drs. Van Tuinenleane 43 Dokkum tel: 0519-221129 Geertje Postma P.O. Brouwerstraat 16 Dokkum tel: 0519-221051 Petra Wensink Mr. J.P. Miedemastraat 38 Dokkum tel.: 0519-296932 Klaske de Vries C. Altingstraat 22 Dokkum tel: 0519-222102

30

Rianne Pasma S. van Stratenplein 1 Dokkum Tel.: 0519-296057 Leiping Huang J. Wiemerstraat 14 Dokkum Tel.: 0519-297506 Anja Tijsma J. Keuningstraat 12 Dokkum Tel.: 0519-820211 Jantine Hoekstra Rugebolstraat 23 Dokkum Tel.: 0519-223951

GGD/ Jeugdgezondheidszorg tel.:088-22 99 444 Mevr. M. Beiboer ( jeugdarts) [email protected] Mevr. L. Zandberg (verpleegkundige) [email protected] Mevr. B. Bruinsma (assistente) [email protected] (assistente)

Inspectie van het basisonderwijs [email protected] www.onderwijsinspectie.nl vragen over onderwijs: 0800-0851 (gratis) Klachtmeldingen over seksuele intimidatie, seksueel misbruik, ernstig psychisch of fysiek geweld: meldpunt vertrouwensinspecteurs 09001113111 (lokaal tarief).

Coördinator luizencontrôle

Kinderopvangorganisatie Sisa

Irene Minnema C. Altingstraat 16 Tel.: 0519-294606

Hopmanshof 5 8491 BK Akkrum Telefoon: 0566-623450 Website: www.sisa.nu E-mail: [email protected]

Klachtenregeling contactpersoon School Maatschappelijk Werker mevr. G. Woudstra-Weening F. Hommiusstraat 56 tel. 0519-297186


mevr. J. de Vries tel: 088-020030 E-mail:[email protected]

31


32

Schoolgids CBS De Bron Dokkum Schooljaar:

Recommend Documents