Schitterende projecten in de zorg

Brilliant Courant

Deze u per e-mail aangeboden nieuwsbrief is een uitgave van Vof Brilliant - dec 2010 - nr. 4

Schitterende projecten in de zorg U kunt zich aan- of afmelden voor deze nieuwsbrief door verzending van een e-mailtje naar [email protected]

Kijk voor meer informatie op www.vofbrilliant.nl

Brilliant & Corpus Leiden Congres op 11 april 2011: “De zintuigen als succesfactoren”. Fijner werken in de zorg!

Op maandag 11 april 2011 organiseert Brilliant samen met Corpus, het bekende Leidse ‘Reis door de mens’museum, een bijzonder praktijkgeoriënteerd congresprogramma voor beslissers in de zorg. Een congres ter inspiratie, ter educatie, om te ervaren, kennis uit te wisselen, om ‘out of the box’ te denken, om collega’s te ontmoeten uit andere takken van sport in de zorg, om aandacht te geven aan de menselijke maat in de zorg. Een lekkere volle dag over onderwerpen die elke beslisser in de zorg zal aanspreken.

Tijdens het congres ervaren de bezoekers via de eigen zintuigen wat gastvrijheid, veiligheid en kwaliteit van omgeving betekent. Waar hebben we het eigenlijk over als we praten over patiëntvriendelijkheid, belevingsgerichte zorg, transparantie en servicegerichtheid? Hoe kunnen we vrijwilligers meer en beter inzetten? wat is de rol van de vrijwilliger in de zorg? En hoe zetten we ze efficienter in. Dit congres biedt concrete handvatten om verrassend eenvoudige en effectieve, menselijke oplossingen te vinden. Bovendien gaat u gegarandeerd naar huis met tips uit de praktijk om deze oplossingen ‘evidence based’ te implementeren in uw eigen werkveld.

debat volgen dat wordt ingeleid door een theaterstuk, en converseren met een interessante tafeldame of –heer uit het zorgveld. Alles onder het genot van de heerlijke, uitdagende en prikkelende catering van Taat & de Regt. Een dag die beslissers in de zorg niet mogen missen en waar veel inspiratie te halen is om zelf mee aan de gang te gaan.

Nog geen uitnodiging ontvangen? En toch warme belangstelling voor dit unieke zintuigencongres voor beslissers in de zorg? Kijk op onze website: www.vofbrilliant.nl

We hebben een mooi dagprogramma samengesteld met interessante, verrassende workshops. U kunt een ‘reis door de mens’ maken, een boeiend zorg1

nog eens veel geld te besparen. Aandacht voor licht is een onmisbaar element van een ‘healing environment’.

Onderzoek:

Licht in de zorg Ouderen en demente patiënten krijgen te weinig daglicht. Buiten is het licht immers altijd sterker dan in een instellingsgebouw en er is weinig tijd om even een ommetje te maken met elkaar. Dat leidt tot klachten die goed te voorkomen zijn met een extra lichtje.

Meer informatie: www.solg.nl de website van de stichting Onderzoek Licht & Gezondheid.

Geurige zorg:

‘Gezellig luchtje’ geeft meer werk- en woonplezier - M.m.v. Vincent Romein

Nu het winter is, de dagen korter en de luchten grijzer, leidt gebrek aan daglicht vaak tot klachten als depressie en oogproblemen. Vooral bij ouderen, die sowieso vaker binnen zitten. Er bestaan nog veel zorginstellingen waar ook de verlichting binnenshuis best wat meer aandacht zou mogen krijgen. Onderzoek heeft aangetoond dat jongeren en volwassenen zich gemiddeld gedurende 1 tot 5 uur per dag blootstellen aan licht met een intensiteit van meer dan 2000 lux. Bij ouderen loopt dat terug tot 1 uur per dag, en bij demente patiënten in een verpleeghuis zelfs tot maar 1,6 minuten! Daar komt bij dat 60% of meer van de ouderen in de verpleeghuissfeer slechtziend of zeer slechtziend is. Ze hebben dus veel meer licht nodig. Ook medewerkers, die de hele dag in kunstlicht werken, en technisch medewerkers in de krochten en gangen van de gebouwen waar nooit daglicht komt, zouden gebaat zijn bij betere verlichting in instellingen.

“Hmmmm! Lekker luchtje! maakt echt verschil.” Brilliant onderzocht en bewees het in twee zorginstellingen. De stap van ‘ontlastingsluchtje’ naar ‘prettig fris luchtje, lekker huiselijk’ blijkt voor medewerkers, bezoekers en bewoners een wereld van verschil te maken!

Van een 3 naar een 7,8 met geurtjes. ‘Alsof ik een toilet in loop’ “Als u de afdeling binnenkomt, wat is dan uw eerste indruk van de nu aanwezige geur?”, vroeg Brilliant de medewerkers, bewoners, en bezoekers van De Drie Hoven in Amsterdam. “Vies”, “onprettige urine- en ontlastinggeur”, “neutraal”,’’muf’’, “doordringend en penetrant”, werd er geantwoord. De tweede vraag, over de beleving daarvan, maakte dat nog duidelijker: “Hoe komt de geur op u over?” werd beantwoord met: “Vervelend”, “alsof ik een toilet in loop”, “het maakt me misselijk”, “niet lekker”. Slechts een enkeling beschreef de geur als “gewoon” en “neutraal”.

Een paar feitjes over licht op een rijtje: • Te weinig licht overdag betekent slecht slapen in de nacht, met alle gevolgen van dien. • Verschillende kleuren licht hebben positieve/negatieve invloed op sfeer/stemming e.d. • Het bewaken van dag-nacht-ritme voor mensen met dementie is cruciaal. Licht speelt hier een belangrijke rol in. • Licht is cruciaal in de preventie en behandeling van depressies.

Brilliant onderzocht de geurbeleving in Woonzorgcentrum De Drie Hoven in Amsterdam en de afdeling Orthopedie van het Waterlandziekenhuis in Purmerend. Op de vraag om de aanwezige geur te scoren op een schaal van 1 (zeer onprettig) tot 10 (heel prettig) gaf men gemiddeld een 3,9.

Aandacht voor licht is dus een uitstekende manier van innoveren in de zorg, zeker de ouderenzorg, waar mensen langdurig in een instelling verblijven. Licht beïnvloedt direct de kwaliteit van leven. Bovendien is met goed geselecteerde verlichting ook

Limoen, lavendel en ceder In samenwerking met de geurspecialiste van De Levensboom werd vervolgens een geurplan opgesteld. Geurkubussen en geurpotjes werden geplaatst 2

op verschillende afdelingen. Daarmee werden mengsels van etherische oliën verspreid, door onze geurspecialiste Madeleine Knapp Hayes van De Levensboom geselecteerd en van tevoren besnuffeld en goed bevonden door de doelgroep. Zo werd bij de spoelkeuken, waar de vieze luiers terecht komen, een geur verspreid die ‘Geur Weg’ heet en wordt samengesteld uit limoen, lavendel, cederhout en oranjebloesem. Limoen vanwege het wegnemen van nare geuren, lavendel om de associatie met reinheid en lavendelzeep, ceder is antiviraal en doet denken aan frisse naaldbossen en oranjebloesem geeft een subtiele frisheid. Scheelt echt enorm qua stank. Zo werden zes verschillende mengsels samengesteld en lekker laten geuren op verschillende plekken in het wooncentrum: Vitaliteit, Gezelligheid, Oceaan, Ontspannen sfeer, Vrolijke Noot en Geur Weg. ‘Gezellig’ bestaat bijvoorbeeld uit: bergamot, mandarijn, amber, ceder en iris.

medewerkers aan kennis en tijd om zelf dit soort projecten uit te voeren. We gaan door met inzet van geur in het Waterlandziekenhuis en De Drie Hoven. Binnenkort wordt ook gestart met een geurplan in Zorgcentrum Zuwe, Snavelenburg te Maarssen.

Proeventafel Toolbox:

Maakt bewoners blij! De smaaksensaties van de Proeventafel Toolbox gaan de bewoners van Osiragroep-instellingen blij maken. Vrijwilligers of medewerkers kunnen nu zelf een Proeventafel organiseren! Wat is de Proeventafel Toolbox? Na een jaar blijkt de Proeventafel Toolbox een groot succes in Woonzorgcentrum Vreugdehof, lid van de Osiragroep. Daarom stelt het Fontis Vitaal fonds van de Osiragroep Brilliant nu in de gelegenheid om ook andere instellingen van de Osiragroep met een Proeventafel Toolbox te verblijden.

Anderhalve maand na het installeren van de geurkubusjes met geurgel, werd opnieuw gevraagd naar de geurbeleving. De antwoorden op de vragen uit de tweede enquête vertellen een heel ander verhaal dan de nulmeting. “Prettig fris”, “goed”, en “huiselijk”, werd nu gezegd. De score van de geurbeleving steeg van 3,9 naar een 7. Ook op de afdeling orthopedie van het Waterlandziekenhuis in Purmerend onderzochten we de invloed van geur. Hier werd na plaatsing van de geurzuiltjes zelfs opgemerkt: “het ruikt niet naar ziekenhuis”, en “een frisse, lichte geur”. De nieuw geur scoorde een 7,8 terwijl het bij de nulmeting nog een onfrisse 5,3 was.

Een Proeventafel is op zich een makkelijk op te zetten activiteit door instellingen. Met kleine hapjes en smaakjes wordt de tong van bewoners gestreeld. Dat brengt vaak verrassende reacties teweeg. Plezier bijvoorbeeld. Herinneringen soms, of een tikje weemoed. Toch wordt zoiets maar zelden georganiseerd. Het gebrek aan tijd en de vele andere werkzaamheden zijn een barrière voor het organiseren van dit soort activiteiten. Door het leveren van een Proeventafel Toolbox, maakt Brilliant het organiseren van deze activiteit eenvoudig en makkelijk uit te voeren door bijvoorbeeld de activiteitenbegeleiding.

Het hoeft niet te stinken! Op afdelingen waar een onprettige geur hangt is een enorme winst te boeken door het plaatsen van de gebruikte geursystemen. Uit nagesprekken blijkt dat een prettige geur van grote invloed is op het welbevinden van zowel medewerkers als patiënten. De inzet van geuren levert een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van wonen en werken. Het hoeft niet te stinken, met kleine ingrepen en – niet onbelangrijk een kleine investering is dat goed te verhelpen. Een goede begeleiding is belangrijk, vaak ontbreekt het 3

Bovendien zorgen we voor continuïteit gedurende één jaar.

is het dus uitnodigend om ook daadwerkelijk te gaan proeven. Voor degenen die er mee werken, denk aan activiteitenbegeleiders, verzorgenden en eventueel vrijwilligers is de Proeventafel Toolbox een nieuwe manier om met de cliënten om te gaan en om op een speelse manier met eten en smaakjes bezig te zijn.

De Proeventafel Toolbox bestaat uit een doos met verschillende artikelen, zoals aankleding voor een standaard tafel en een standaard trolley (koffiekar), om mee door het huis te kunnen lopen. We leveren vrolijk gekleurde schaaltjes, prikkertjes, servetjes, bekertjes en kannen, om op een praktische en klantvriendelijke manier hapjes te kunnen aanbieden. Ook leveren we allerlei ‘hapjes’ voor de eerste uitvoering van de Proeventafel. De inhoud is gebaseerd op een zo gevarieerd mogelijk aanbod van smaken: zoet, zout, zuur, bitter, scherp en multicultureel. Het gebruik van verse kruiden, om te ruiken en aan te raken, hoort hier bij. Er zit een instructielijst bij de Toolbox, voor de samenstelling van de hapjes en voor het uitstallen ervan. Een draaiboek en een logboekje met bestellijsten voor een volgende keer zitten er ook bij. Het gaat niet alleen om het uitnodigende uiterlijk van een Proeventafel, maar ook om de manier waarop de hapjes en drankjes worden aangeboden.

Wat is het resultaat? De Proeventafel functioneert als ontmoetingsplek. Het levert (andere) gesprekken op; verrassende inzichten, men voelt zich gewaardeerd, er wordt gelachen, soms gegriezeld, de sfeer wordt erdoor beïnvloed, er wordt meer ontspannen, medewerkers kunnen rustiger hun werk doen en krijgen ook de gelegenheid om op een andere manier met hun cliënten bezig te zijn. Kortom De Proeventafel Toolbox is een simpel, prettig, handig product, met een geweldig resultaat. De bewoners in Vreugdehof reageren enthousiast op deze activiteit. Het aanbieden van kleine lekkernijen, op een mooie en leuke manier gepresenteerd, is een goede, creatieve manier gebleken om in contact te komen met de bewoners. Ook met de bewoner waar mee het contact anders moeilijker verloopt.

Workshop Proeventafel Bij De Proeventafel Toolbox hoort een workshop voor degenen die de activiteiten gaan uitvoeren. Deze workshop is ontwikkeld op basis van onze expertise. Mensen krijgen handvatten om deze activiteiten te doen slagen en om inzicht te krijgen ‘Hoe biedt je het aan’ en ‘hoe zet je De Proeventafel Toolbox optimaal, veilig en verantwoord in’. In Vreugdehof is De Proeventafel al een tijdje in gebruik. Marjan, een activiteitenbegeleidster is verantwoordelijk en contactpersoon tussen Brilliant en de rest van het team activiteitenbegeleiders. Maar ook overige medewerkers van de diverse afdelingen kunnen via Marjan een beroep doen op het gebruik van De Proeventafel. Eén keer in de maand wordt De Proeventafel gebruikt op de afdelingen. Daarnaast is de Toolbox extra ingezet bij een aantal andere activiteiten zoals een zomerse picknick in het park, bij het thema Kunst & Cultuur, op het Dienstencentrum en bij de kleinschalige praatgroep. De Toolbox is makkelijk in gebruik en door de samenstelling van de inhoud ervan, is de box uitnodigend en makkelijk om mee te werken. Voor de bewoners

Informeer bij ons naar toepassingsmogelijkheden en prijzen.

Brilliante feestdag Westfriesgasthuis:

Vijftig Zintuigartiesten aan de slag Op 6 oktober vierde het Westfriesgasthuis in Hoorn haar 25 jarig bestaan. Brilliant was gevraagd om op deze dag van de feestweek een ‘Brilliante’ verwendag te organiseren voor vooral de patiënten, die op bijzondere wijze ontwaakten. De feestweek stond in het teken van de kick off van Planetree. Als thema was gekozen voor ‘gastvrijheid en veiligheid’ in het ziekenhuis. Het ziekenhuis hebben we op gepaste wijze aangekleed en een Quote van een patiënt: “Bent u het tropisch drankje?” 4

dieping bracht de nodige verbazing. Op de 4e etage kon men zich ‘mooi laten maken ‘ door de leerlingen van het ROC Amsterdam Z-O, die de mensen met schoonheidsbehandelingen voor o.a het gezicht verwenden. Op de 5e etage kon men genieten van een hand-, of nekmassage, of een wat uitgebreidere

beetje veranderd, van buiten en van binnen. Ook het personeelsrestaurant werd opgefleurd. Alle zintuigen stonden centraal op deze dag. Zo wandelde op het vroege uur het Sint Janskoor met medewerkers en vrijwilligers zingend door het ziekenhuis. Alle patiënten werden op bijzondere wijze wakker gezongen, een groot succes!

Quote van een zintuigartieste: “Het was weer een feest om met jullie te werken in Hoorn! Helemaal geweldig. Wat heb ik genoten van alle levensverhalen die mensen me spontaan vertelden. Die engelenkaartjes of zo'n verhaal van Toon Tellegen roepen zoveel op!”

Meer verwondering! Vanaf 10.00 uur gingen er zo’n vijftig zintuigartiesten door het ziekenhuis. De helft waren vrijwilligers van het ziekenhuis die zich hadden opgegeven om als zintuigartiest mee te doen. Na een training door ons konden zij als ‘zintuigartiest’ aan de slag. Dit werd als een hele leuke afwisseling ervaren door de vrijwilligers. Zowel op de verpleegafdelingen als

massage. Ook op de IC is men verwend met prachtig vioolspel en zang. Om het eind van de dag af te sluiten heeft het Sint Janskoor nog een heel mooi concert in de hal gegeven. Het was een hele bijzondere en fijne dag voor iedereen die die dag als patiënt in het ziekenhuis aanwezig was. ‘I wish there was’ heeft de wensen van de patiënten verzameld en deze zijn in een mooie lijst aangeboden aan het ziekenhuis. De complimenten aan de keuken/restaurant zijn aan de medewerkers aangeboden. De dag werd

Quote van een doktersassistente: “Het was erg gezellig op de polikliniek door de zang, muziek en het voorlezen van een gedicht. De patiënten waren een beetje verrast hierdoor. De zintuigartiesten hadden aandacht voor de wachtende patiënten maar ook voor het personeel.”

op de poliklinieken kon je de zintuigartiesten tegen komen. Naast deze rondgaande activiteiten waren er ook nog een aantal vaste plekken waar iets te beleven viel. Vooral de proeventafel bij de receptie in de hal liep storm en was een welkome afleiding voor de mensen die binnen kwamen. De Verwondertafel onder leiding van onze zintuigartiest op de 1e ver-

5

als zeer positief ervaren. Onze zintuigartiesten hadden ook nog een paar aanbevelingen: een masseur in dienst van het ziekenhuis, veel vaker een verwendag voor Patiënten! En meer zang en muziek.

Duits, Engels. Ze heeft als juf op de basisschool natuurlijk ook heel wat liedjes opgedaan en nu ze net met pensioen is geniet ze er het meeste van als ze deze kan spelen voor anderen. Hansje doet al mee met de projecten sinds 1997. Ze is op en top een zintuigartiest en geniet er zelf ook altijd enorm van. “Vroeger had ik het nodig om even op de ‘bühne’ te staan, voor ‘mezelf’. Toen speelde ik regelmatig met een jazzcombo. Nu geniet ik er het meest van om te zingen voor mensen die, doordat ze zorg nodig hebben, zelf niet meer zo in aanraking komen met live muziek", zegt ze. Ook op deze middag gebeurde het weer dat een wat oudere meneer een traantje moest weg pinken. Ze vroeg hem of hij het liedje kende dat ze zong; ‘er schommelt een wiegje in het bloeiend hout’. “Ja, zeker wel”, antwoordde hij, “dit zong mijn vrouw altijd!” Dat vindt Hansje de leukste uitdaging, het liedje vinden dat de ander kent en raakt.

Het Westfriesgasthuis is een algemeen ziekenhuis met een opnamecapaciteit van 506 erkende bedden en ongeveer 208.000 polikliniekbezoeken per jaar. In de medische staf zijn 26 specialismen vertegenwoordigd. Het Westfriesgasthuis is de schakel in de keten gezondheidszorgvoorzieningen voor WestFriesland.

Even voorstellen:

Hansje Kloppenburg, zintuigartiest Hansje Kloppenburg, zintuigartiest, zegt dat ze de prachtige oude liedjes die ze zingt meestal van haar oma en haar moeder heeft geleerd. Zij zong, op onze uitnodiging, in De Goede Doelen Winkel op de Haarlemmerdijk te Amsterdam.

Brilliant en de GDWA steunen elkaar in hun visie en kijken met welke projecten zij kunnen samenwerken en elkaar ondersteunen.

En verder:

We hadden de bewoners van het woonzorgcentrum De Rietvinck in Amsterdam daar uitgenodigd voor een gezellig uitje en om kennis te kunnen maken met deze winkel en de activiteiten van Brilliant. De bewoners, allemaal in rolstoel, werden opge-

Complimentenservice in het Flevoziekenhuis De complimenten! Het Flevoziekenhuis heeft onlangs als eerste ziekenhuis in Nederland het Planetree label ontvangen. Reden te meer om op 13 oktober met de complimentenservice alle medewerkers

haald uit het huis en naar de winkel gebracht door een aantal vrijwilligers van GDWA en Brilliant. Hansje weet als geen ander met haar gitaar prachtige liedjes ten gehore te brengen. Haar repertoire is eindeloos. Oude schoolliedjes, evergreens, Frans, 6

te complimenteren met hun inzet. Brilliant was met 6 zintuigartiesten aanwezig, die als theatrale postbodes een compliment overbrachten en een nieuw compliment voor iemand anders vroegen. Ook de nacht- en avonddienst werd niet vergeten.

Medische staf Ruwaard van Puttenziekenhuis Op 18 november organiseerden we voor de medische staf van het RVP ziekenhuis een ‘prikkelende bijeenkomst’. Er is veel aan de hand in dit ziekenhuis dat kampt met een aantal grote problemen. Tijd om het aangename met het nuttige te verenigen en als medische staf na te denken over de gewenste koers en hoe samen dit te realiseren. Brilliant toverde de sportzaal om tot een prachtige inspiratieloca-

ROC Midden Nederland Op 14 oktober stonden we met een ‘proeventafel’ op de open dag van het ROC Midden Nederland te Utrecht. We gaven daar ook een workshop ‘zintuigbeleving’ aan de leerlingen die in grote getalen aanwezig waren. Een leuke aanrader voor mensen die wat meer over zintuigbeleving willen weten. Dag van de Mantelzorg Stadsdeel Nieuw-West Amsterdam Op 10 november was de avond van de mantelzorgers van het Stadsdeel Nieuw-West, in restaurant Opium bij de Meervaart. Brilliant verzorgde de hele organisatie, het inhoudelijke programma en de aankleding. Zintuigartiesten fungeerden als gastheer en -dame en Vasile Nedea verzorgde de prachtige

tie. Roovos Organisatieontwikkeling stond als professional garant voor een levendige ‘estaffettediscussie’ waarin zeer geanimeerd werd gediscussieerd en waaruit verschillende aanbevelingen naar voren kwamen. De uitstekende catering van Taat & de Regt zorgde voor de innerlijke mens en ook hier weer speelde Vasile Nedea de sterren van de hemel met zijn accordeon. Cadeaubonnen De allereerste Brilliantbox cadeaubon is uitgereikt, tijdens de Dag van de Mantelzorg, aan een mantelzorger. Brilliant hanteert inmiddels verschillende cadeaubonnen: De Brilliant cadeaubon, specifiek voor instellingen. Bedrijven en particulieren kunnen de cadeaubon schenken aan een verpleeghuis, of ziekenhuis naar keuze. Hiermee kan de instelling een activiteit naar wens inkopen bij Brilliant. Een bezoek van een zintuigartiest bijvoorbeeld, een geurplan, of andere bijzondere activiteit.

muziek op accordeon. De opkomst was dankzij Brilliant maximaal en zorgde voor een bijzondere gezellige avond, waarbij iedereen de juiste informatie kon krijgen over de organisaties die zich bezighouden met het onderwerp mantelzorg. Ook de wethouder van sociale zaken van Stadsdeel Nieuw West, Jesse Bos, was aanwezig en sprak de mantelzorgers bemoedigend toe. Voor wie dat wilde was er een ‘Hartenluchter’ om het hart te luchten. Zonder uitzondering vertrokken de gasten met een goed gevoel weer naar huis met het vaste voornemen om volgend jaar weer te komen!

De Brilliantbox is een cadeaubon voor een patiënt, cliënt of mantelzorger. Er wordt persoonlijke

7

verwennerij mee aangeboden. Een zintuigartiest bijvoorbeeld, die muziek aan bed brengt, een massage geeft, of een klein verwenpakket met geuren.

Kijk voor de Brilliant activiteitenagenda op www.vofbrilliant.nl

Voor meer informatie: neem contact met ons op.

Wij wensen u allen een 'Brilliant', tolerant, gezond en creatief 2011 en we hopen u op ons congres te mogen verwelkomen! Wieke van der Heiden & Hannah Freud 8