Scan geeft inzicht in bedrijventerreinen

jaargang 2, mei 2003

2 Magazine over duurzaam beheer van bedrijventerreinen

foto: Provincie Zuid-Holland

MKB: Provincies samenwerken met ondernemers Scan geeft inzicht in bedrijventerreinen Nieuwe kansen voor oude terreinen

In dit nummer…

4

MKB Nederland

6

ECORYS Parkmanagement

7

Parkmanagement volgens…

8

Stichting Businesspark Belangen (SBB)

Provincies moeten samenwerken met ondernemers

Scan geeft inzicht in bedrijventerreinen

Sjaak Vaes, Havenschap Moerdijk

Certificering voor kwaliteit

10

Lokaal Verhaal

12

Parkmanagement in Stein

14

Parkmanagement symposium

Business Park Management vanuit de basis

Beeldkwaliteit versterkt imago

Werknemer bepaalt karakter bedrijvenpark

16

Scriptie van Christel van Bekkum Nieuwe kansen voor oude terreinen

18

Column ‘P en P’: Burgemeester Leeuwe over het ondernemersklimaat in Lelystad

Meten is weten Een aantal provincies in ons land treft voorbereidingen voor een structurele kwaliteitsmeting van businessparken. Zo wil de provincie Zuid-Holland voor 2007 20% van de bedrijventerreinen op duurzaamheid certificeren. De provincie Gelderland pakt de verduurzaming nog drastischer aan en heeft plannen gepresenteerd om een bedrijventerrein in Renkum geheel te transformeren naar natuurgebied. De op het terrein gevestigde bedrijven worden uitgeplaatst naar een andere lokatie. Omdat aan een dergelijke operatie natuurlijk een fors prijskaartje zal zitten, kun je je als overheid niet te vaak dit soort besluiten veroorloven. Het lijkt mij beter dergelijke budgetten aan te wenden voor de verbetering en certificering van bedrijventerreinen. Op deze manier kan provinciaal beleid beter en gerichter worden ingezet. Immers, uit certificering komt naar voren hoe een bedrijvenpark scoort op het gebied van bijvoorbeeld vervoersmanagement. Als het park bij de audit laag scoort, kunnen ervaringen van andere bedrijvenparken die op dit vlak goed scoren worden betrokken. Waarom zelf het wiel opnieuw uitvinden als de buren laten zien hoe het beter kan? De nieuwe Stichting Businesspark Belangen (SBB) heeft een methodiek laten ontwikkelen voor het certificeren van bedrijvenparken op duurzaamheid. In deze methodiek worden de meest uiteenlopende aspecten van het bedrijvenpark uiteengerafeld en langs de meetlat van duurzaamheid gelegd. Omdat binnen parkmanagement het beheer van het bedrijvenpark een prominente rol speelt, kun je via deze weg duurzaamheid op een zo integraal mogelijke wijze onderdeel maken van het beheersproces. Uit regelmatige audits blijkt hoe het bedrijvenpark scoort op de diverse aspecten van duurzaamheid. Dit wordt neergelegd in een scoreboek. De parkmanager is vervolgens verantwoordelijk voor het doen van voorstellen om de scores te verbeteren daar waar dat nodig is. Duurzaam beheer van bedrijventerreinen vraagt om een grondige aanpak met een periodieke monitoring. Met name voor provinciebesturen lijkt mij dit een voor de hand liggende manier om de beschikbare budgetten voor de schaarse ruimte aan bedrijvenparken effectief in te zetten. De nieuwe provinciebesturen kunnen aan de slag!

Drs. Ton Sels, Directeur Sels Advies & Secretariaat B.V. Redactie BusinessPark magazine

BusinessPark magazine verschijnt viermaal per jaar als platform van ontwikkelingen op het gebied van parkmanagement en duurzaam beheer van bedrijventerreinen. Doelgroep: BusinessPark magazine wordt in controlled circulation verzonden aan gemeente- en provinciebesturen en gemeentelijke en provinciale diensten EZ en RO en aan besturen van lokale bedrijvenkringen. Oplage: 3.000 exemplaren

Uitgave en management Sels Advies & Secretariaat B.V. Redactie Drs. M.E.H. Koop Drs. A.A. Sels Drs. L.J. van de Wal Eindredactie en coördinatie Bureau Koop & Koot Delft Vormgeving en productie Santbergen Grafische Vormgeving & DTP, Den Haag Fotografie Marcel Cornelissen Druk en handling Drukkerij Sonneveld, ’s-Gravenzande Aan dit magazine werkten mee M. Berding Drs. M.E.H. Koop Ch. Leeuwe Drs. A.A. Sels Drs. H. Timmermans Drs. L.J. van de Wal Drs. J.N.W. Zoet Redactiesecretariaat Sels Advies & Secretariaat B.V. Postbus 21328 3001 AH Rotterdam Tel.: 010 – 205 24 35 Fax: 010 – 205 24 33 E-mail: [email protected]

@

mei 2003

BusinessPark magazine

3

Provincies moeten sa MKB Nederland ziet een uitdaging voor provincies de komende vier jaar: vergroten van de bereikbaarheid van industriebedrijventerreinen, opheffen van verkeersknelpunten en stimuleren van de regionale economie. Dat geven ondernemers aan als prioriteiten en als opdracht voor provinciebesturen. Het gaat hierbij om ondernemers uit alle sectoren, grote en kleine. Ondernemers verwachten van de provincie een duidelijk economisch beleid en

Leendert Jan Visser, hoofd regionale organisatie van het MKB Nederland

visie op de regio. Dit blijkt uit het NIPO-onderzoek dat MKB Nederland onlangs heeft gehouden.

Thans is het voor veel ondernemers niet duidelijk wat de provincie doet. Toch gaf 68% van de ondernemers aan dat het iets merkt van de invloed van het provinciaal beleid op het eigen bedrijf en minder dan een kwart van de ondernemers gaf aan het provinciaal beleid te volgen. "Dat komt omdat een ondernemer zelf zelden individueel contact heeft met de provincie," legt Leendert Jan Visser, hoofd regionale organisatie van MKB Nederland uit. "Alleen bij bestemmingsplannen of milieuvergunningen komt een ondernemer wel eens in aanraking met het middenbestuur. Een ondernemer is met name aan het ondernemen. Die gaat niet voortdurend volgen wat de provincie doet. Dat is meestal niet zijn of haar hobby. Daarom vinden ze het ook vaak lastig om uit te vinden waar een provincie mee bezig is." MKB Nederland wil graag dat statenleden, gedeputeerden en ook commissarissen van de koningin richting gemeenten een economisch beleid neerzetten. Met name kleinere gemeenten zouden geholpen kunnen worden door de provincie. Parkmanagement is daarin een mooi thema waarin de provincie haar rol zichtbaar kan maken, zoals bijvoorbeeld in de Hoekse Waard. In deze

4


mei 2003

regio is het parkmanagement in een fase waar grote nieuwsgierigheid bij ondernemers bestaat voor dit thema, met name voor het collectief regelen van beveiliging. Absurd

Visser geeft aan dat binnen MKB Nederland heel veel vragen binnenkomen over dit onderwerp, zoals: waarop moet je letten? Wat zijn de kosten in verhouding tot de opbrengsten? Hoe richt je het in? Wat is de verhouding tussen de gemeente en ondernemer? Wat zijn de valkuilen? Hoe geef je het vorm? Hoe zit het met de aansprakelijkheid? Maar ook principiële vragen

’Gezamenlijk moeten wij het probleem zien van veroudering van industrieterreinen’ zoals: "Is beheer niet een overheidstaak? Beveiliging doen we immers ook al zelf." Visser constateert dat op dit moment met name veel commerciële partijen parkmanagement oppakken als product. Zij benaderen veel industrieterreinen

menwerken met ondernemers maar ook overheden. MKB Nederland wil hierin vooral informatie geven en in de hype van parkmanagement zorgen voor een heldere definitie. "Wat is het wel en wat is het niet? Waarin zou je kunnen doorschieten? Want daar willen wij voor waken," zegt Visser. "Wij zouden het werkelijk absurd vinden als overheidstaken op het bordje komen van de ondernemers. Dat zou een grote schande zijn," zegt Visser. "Wij stellen duidelijk dat er vooral voordelen zijn in parkmanagement in samenwerking tussen ondernemers onderling en samenwerking tussen ondernemers en gemeenten, met name het MKB. Ach, zoveel grote ondernemers zijn er niet in Nederland, in Nederland heb je eigenlijk alleen MKB." Het klassieke parkmanagement vindt vooral zijn vorm in collectieve beveiliging. Daarna volgt organisatie van afvalstromen. "Een ander heel aardig voorbeeld is kinderopvang. Het is ontzettend lastig voor een individuele MKB’er om dit te regelen. Maar als je 110 bedrijven hebt op een terrein, gaat dit een stuk makkelijker. Verder vindt Visser dat de partijen goede afspraken moeten maken over het beheer ter voorkoming van het ‘niet verder kijken dan de eigen kavel’ en dan vooral afspraken met de gemeente en provincie. "Die zouden ook het initiatief moeten nemen om veroudering tegen te gaan. Bovendien blijf je als overheid dan ook bij de les." Visser waarschuwt vooral voor de schaal. Hij zou het afraden om voor kleine complexen van bedrijven zwaar parkmanagement neer te zetten, zoals voorheen centrummanagement een hype was en vrijwel iedere dorpsstraat een centrummanager al dan niet parttime moest en zou hebben.

’Parkmanagement biedt kansen voor diverse partijen: gemeente, ondernemers, maar ook werknemers’ Visser verwacht van de provincie een duidelijk rol, vooral in samenhang met de inrichting van de ruimte. "Gezamenlijk moeten wij het probleem zien van veroudering van industrieterreinen. Dat kost straks miljarden. Als je dat kunt voorkomen door tijdig bij te sturen, krijgt de economie een enorme impuls en ook de openbare ruimte. Een belangrijke voorwaarde daarbij is dat ondernemers georganiseerd zijn. Daarbij kunnen wij helpen in samenwerking met de provincie. Als de provincie aangeeft dat zij parkmanagement ziet zitten, ontstaat er een aardige dialoog tussen provincie en ondernemers. We moeten de effecten van samenwerking op concrete punten niet onderschatten, zo was er in Breda een ondernemersvereniging die problemen met de gemeente Breda had. De ondernemers willen ’s nachts hun industrieterrein afsluiten, de gemeente wil dat niet omdat er een openbaar fietspad dwars doorheen loopt. Dan snap ik niet dat ze daar samen niet uitkomen. Daar kan ik met mijn pet niet bij." Vrijstelling OZB

Parkmanagement biedt kansen voor diverse partijen: gemeente, ondernemers, maar ook werknemers. Op de basisstructuur van parkmanagement

kunnen ook werknemers zich organiseren. Werknemers kunnen eveneens iets oppakken, zoals kinderopvang en vervoersmanagement. Faciliteiten zijn volgens Visser niet uitsluitend de verantwoordelijkheid van ondernemers, maar moet ook werknemers de mogelijkheid bieden initiatieven op te pakken. Hij waarschuwt voor een overheid die zich geheel terugtrekt van het parkmanagement. "Dit leidt tot irritatie en zeer grote frustratie. Wethouders moeten erop letten dat bijvoorbeeld collectieve beveiliging, beheer en onderhoud van industrieterreinen een gezamenlijke verantwoordelijkheid blijft. Het moet niet zo zijn dat overheden denken: laat de ondernemers er maar geld en energie in stoppen dan trekken wij onze handen er vanaf. Als dat die kant uit gaat zouden die bedrijven vrijgesteld moeten worden van OZB." Visser waarschuwt voor het te ver doorschieten van parkmanagement. "Als je volledig aansprakelijk wordt voor alles wat er op je terrein gebeurt, kun je dat als ondernemers niet op je nemen. Je kunt veel typische overheidszaken regelen in een convenant met de overheid. Het gaat te ver als ondernemers straks middelen krijgen en verantwoordelijk zijn voor alles wat er op hun industrieterrein gebeurt. Het blijven nu eenmaal typische overheidstaken. Je moet ook niet willen dat bepaalde overheidstaken worden afgeschoven op industrieterreinen zoals bijvoorbeeld het kapot rijden van een rotonde. Anders loopt alles uit de hand en krijg je echt staatjes in een staat."

mei 2003


5

ECORYS-Parkmanagement Scan® Provincies, gemeenten, Kamers van Koophandel maar ook ondernemersverenigingen zijn er steeds meer van doordrongen dat duurzame herstructurering van bedrijventerreinen hard nodig is. Maar hoe moet dat dan verder? Gewoon aan de slag? Zo simpel ligt het niet. De uitvoering van herstructurering van oude(re) of nieuw te ontwikkelen bedrijventerreinen, blijkt vaak lastig op gang te komen om twee redenen. Ten eerste zijn bedrijven nog te weinig overtuigd van de noodzaak om samen te werken op terreinniveau. Laat staan samen te werken aan duurzame herstructurering of nieuwe terreinen. Ten tweede blijken veel gemeenten of ondernemersverenigingen nog niet goed te weten hoe ze zo’n proces moeten aanpakken. Daarom gaat ECORYS de komende tijd veel energie steken in het ondersteunen van bedrijven en gemeenten, met name op het gebied van parkmanagement. Parkmanagement blijkt een uitstekend middel om duurzaamheid te vertalen en een gewenst kwa-

liteitsniveau voor nu en in de toekomst te behalen en te behouden. Het is van belang om gemeenten en ondernemersverenigingen de noodzaak van samenwerking via parkmanagement te kunnen aantonen. De concurrentiepositie van een gemeente en/of een werklocatie in de toekomst kan sterk negatief worden beïnvloed door het weinig slagvaardig handelen van nu. Om bedrijven en gemeenten een handje te helpen nú te kiezen voor kwaliteit en duurzaamheid, is de ECORYS-Parkmanagement Scan® ontwikkeld. Doel van de scan is het informeren van en het adviseren aan ondernemers(verenigingen) en gemeenten op het gebied van parkmanagement. Via een gerichte doorlichting van het bedrijventerrein kunnen zij besluiten of, en zo ja hoe, kan worden overgegaan tot het implementeren van parkmanagement. Ter vaststelling van de kansen van een duurzame inrichting (en beheer) worden een aantal thema’s in kaart gebracht, zoals de economische, functionele en

Project DECOR biedt eerste 10 ECORYS-Parkmanagement Scans® gratis aan De Provincie Zuid-Holland, gemeenten en Kamers van Koophandel hebben aangegeven werk te maken van de herstructurering van de bedrijventerreinen in de provincie. Ruimte is schaars in de provincie Zuid-Holland. De druk op de ruimte is enorm. Om te voorkomen dat bedrijven vertrekken of zich niet meer willen vestigen in de provincie, is het initiatief genomen om via zorgvuldig ruimtegebruik bij nieuwe en bestaande bedrijventerreinen het vestigingsklimaat te verbeteren. Via parkmanagement, het duurzaam beheer van bedrijventerreinen, wordt hieraan inhoud gegeven. De provincie stimuleert duurzaamheid via parkmanagement, maar de gemeenten en bedrijven moeten het zelf doen. Om de rol van stimulator van parkmanagement en duurzaamheid kracht bij te zetten, heeft de provincie Zuid-Holland tien ECORYS-Parkmanagement Scans® aangekocht, zodat tien ondernemersverenigingen via een gerichte doorlichting van hun terrein een advies kunnen krijgen over het opzetten van parkmanagement.

6


mei 2003

stedenbouwkundige kwaliteit, milieu en sociale veiligheid. Zo’n scan geeft dus snel inzicht in de huidige stand van zaken, kansen en knelpunten van (duurzame) (her)ontwikkeling van een terrein via parkmanagement. Daarnaast omvat de scan: een intakegesprek met de bedrijvencontactfunctionaris van de gemeente, een gesprek met de ondernemersvereniging, een workshop met de gebruikers en bestaande en toekomstige plannen worden geïnventariseerd. Dit resulteert in een ambitieniveau en een SWOT-analyse, waarna een duidelijk advies met bijbehorende randvoorwaarden wordt geformuleerd. Bij positief advies wordt inzicht gegeven in de benodigde vervolgstappen voor een Plan van Aanpak voor parkmanagement. Interesse? Twijfel niet, u bepaalt nú de toekomst! ECORYS-Parkmanagement: Paul Smolders 010 - 453 84 41

De voorwaarden om in aanmerking te komen voor één van de gratis scans: 1 De aanvraag moet gedaan worden door een bedrijvenvereniging (in oprichting) van een bedrijventerrein in Zuid-Holland. 2 Bij de aanvraag moet worden bijgesloten: globale opgave van het soort bedrijven op het terrein, ouderdom van terrein, totale oppervlakte, totaal aantal werknemers van het bedrijventerrein en het e-mail contactadres van de vereniging. 3 Een verklaring van mandaatstelling, waarin de bedrijven aangeven dat de vereniging (in oprichting) namens de bedrijven de aanvraag mag doen. Bovendien moet daarin te kennen worden gegeven dat de bedrijven de intentie hebben met de adviezen uit de scan iets te willen gaan doen. 4 Het is niet mogelijk om over de keuze in discussie te gaan. Wilt u gebruik maken van het aanbod van de provincie, meldt u zich dan snel aan! Provincie Zuid-Holland, Project DECOR T.a.v. Fairouz Ballari Postbus 90602 2509 LP DEN HAAG tel: 070-4417205 e-mail: [email protected]

@

foto: Anneke Moerenhout

BusinessPark magazine nodigt in elke uitgave een voorzitter van een lokale ondernemersvereniging, of een deskundige, uit zijn of haar mening te geven over duurzaam beheer van bedrijvenparken. Daarbij wordt gevraagd deze ontwikkeling te beschrijven vanuit de ervaring in de eigen omgeving.

Sjaak Vaes: ‘Havenschap Moerdijk stuwende kracht achter gezamenlijk ondernemen’

PARKMANAGEMENT VOLGENS… Sjaak Vaes, Havenschap Moerdijk

Sjaak Vaes is Manager Strategie en Netwerken binnen Havenschap Moerdijk. In 30 jaar tijd is het industrie- en havengebied van Moerdijk, 2600 hectare bruto groot, waarvan 1200 hectare netto uitgeefbaar, ontwikkeld. In die tijd is er erg veel ervaring opgedaan met ideevorming, ontwikkeling, aanleg, uitgifte, beheer en exploitatie van het terrein en alle daarbij behorende voorzieningen. Het industrie- en havengebied herbergt op dit moment meer dan 350 bedrijven. Het terrein beschikt over vier havenbekkens en is per spoor, weg en buisleiding ontsloten op landelijke infrastructuur.

’Havenschap Moerdijk schept band voor het leven’ Voor het beheer van de openbare buitenruimte (groen, wegen, riolering, verlichting en andere voorzieningen) is een beheerplan vastgesteld en zijn fondsen gevormd om de bekostiging van de werkzaamheden mogelijk te maken. Het Havenschap fungeert hier als regisseur voor het beheer en onderhoud. De feitelijke uitvoering van werkzaamheden wordt uitbesteed aan derden. "Het is goed om met alle betrokkenen afspraken over bevoegdheden, verantwoordelijkheden en geld te maken. Geld bijdragen betekent dat

invloed uitgeoefend moet kunnen worden. Maak hier afspraken over en leg vast hoe de zeggenschap en de bevoegdheidsverdeling geregeld is, zowel tussen bedrijven onderling als tussen bedrijven en overheden," adviseert Vaes. Samen met de gemeente, politie en het gevestigde bedrijfsleven biedt Stichting Beveiliging Industrieterrein Moerdijk (SBIM) beveiligingsdiensten aan, zoals collectieve surveillance en cameratoezicht vanuit een 24 uur per dag bezet communicatiecentrum. Verder zijn werkgroepen actief op het gebied van logistiek, reststoffen, duurzame energie en monitoring. "Parkmanagement is maatwerk. Een samenwerkingsmodel dat binnen het ene terrein goed is, hoeft op een andere plaats niet automatisch toepasbaar te zijn. Het is verstandig om klein te beginnen, goede afspraken te maken en te zorgen voor zichtbare prestaties." Bedrijven binnen het Havenschap Moerdijk hebben de mogelijkheid gebruik te maken van diensten die in het openbaar gebied worden geleverd, zoals bijvoorbeeld gladheidbestrijding. Verder wordt, samen met bedrijven, gekeken naar mogelijkheden om verschillende diensten, zoals energieinkoop, samen in te kopen. De inrichting van het industrie- en havengebied Moerdijk is gebaseerd op de bedrijfsprocessen. Om de te vesti-

gen bedrijven op de goede plek te accommoderen, toetst de Advies Commissie Nieuwe Vestiging vanaf de aanleg van het terrein de aard van bedrijfsprocessen. Binnen deze commissie zijn onder andere de gemeente, de provincie, hoogheemraadschap en het havenschap actief. Voor deze commissie in het leven werd geroepen kon het wel tien maanden duren voor een ondernemer wist of het bedrijf zich kon vestigen. Nu gaat dit proces veel sneller en geeft de commissie advies op maat aan bedrijven. Op deze manier wordt onderlinge hinder maar ook hinder naar de omgeving geanalyseerd en waar mogelijk in (vergunning-)voorschriften ingeperkt. Deze historisch ontstane werkwijze is op dit moment de basis om de vestiging van bedrijven te sturen en te clusteren. Dit procesgerelateerde vestigingsmanagement is onderscheidend voor het Havenschap. "Ook bij herstructurering van bestaande terreinen kan dit een belangrijk sturingsinstrument zijn en aanleiding voor samenwerking. De commissie versterkt dit primaire proces. Op deze manier schept Havenschap Moerdijk een band voor het leven met de ondernemer."

Voor meer informatie: Sjaak Vaes, Manager Strategie en Netwerken Telefoon: 0168 - 38 88 80 E-mail: [email protected]

mei 2003


7

Peter Pex, voorzitter Businesspark Belangen

Certificering kan de kwaliteit van bedrijvenparken verhogen. Een aantal provincies wil hiermee daadwerkelijk aan de slag en treft thans voorbereidingen. De Stichting Businesspark Belangen (SBB) heeft een methodiek ontwikkeld die uiteindelijk landelijk zal gaan gelden.

Certificering voor kwaliteit Voormalig Europarlementariër Peter Pex is voorzitter van de nieuwe Stichting Businesspark Belangen. Voor de toetsing en certificering van bedrijventerreinen op duurzaamheid is door de SBB een nieuwe methodiek ontwikkeld. Pex meldt dat deze methodiek verder zal worden uitgewerkt, onder andere samen met een aantal provincies. In deze provincies worden voorbereidingen getroffen om de certificering van bedrijventerreinen daadwerkelijk te gaan uitvoeren. Het is het streven van de SBB dat de ontwikkelde methodiek uiteindelijk tot norm zal worden verheven en landelijk gaat gelden. Pex geeft aan dat de SBB de provincies van dienst wil zijn en samen met de provincies bedrijventerreinen wil certificeren om op deze wijze het vestigingsklimaat voor bedrijven te verbeteren. "Van groot belang hierbij is dat er vanaf het begin gewerkt gaat worden aan het opzetten van een database met businesspark gegevens die benut kunnen worden bij het stimuleren van de kwaliteit van bedrijventerreinen in heel Nederland." Het ministerie van Economische Zaken bevordert het duurzaam economisch groeivermogen in Nederland.

Het ministerie van Economische Zaken bevordert het duurzaam economisch groeivermogen in Nederland

8


mei 2003

Pex onderschrijft het beleid van het ministerie. "Samen actief werken aan duurzame bedrijventerreinen moet resulteren in een voldoende en gevarieerd aanbod van bedrijfslocaties. Hierbij gaat het niet alleen om het scheppen van nieuwe ruimte, maar ook om het upgraden van verouderde terreinen." Pex pleit voor een intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen bij de verduurzaming van bedrijventerreinen. "Samenwerking tussen de overheid en bedrijfsleven is dé manier om zoveel mogelijk hectare aan bedrijventerreinen te herstructureren." Het doel van deze systematiek is niet alleen het feitelijk meten van de duurzaamheid, maar met name ook om verbeteringsprocessen op de bedrijventerreinen, gericht op versterking van die duurzaamheid, op gang te brengen. Certificering is volgens Pex een middel om duurzame ontwikkeling te stimuleren en daar waar aanwezig de duurzaamheid te borgen. Hij meldt dat juist bij de start van de certificeringsoperatie bij vele bedrijfsterreinen de conclusie ‘beperkt’ zal blijven tot een verbeteringsplan met aanbevelingen om het doel van duurzaamheid te bereiken. De methodiek is zodanig ingericht dat objectieve vergelijkingen van de situatie van duurzaamheid van een bedrijfsterrein zowel in de tijd (verbeteringstrajecten) als met andere terreinen (stimulering door vergelijking) mogelijk is, geeft Pex aan. Uitgangspunt bij de meting is de trits people-planet-profit.

In Nederland zijn marktpartijen, gemeenten, provincies en ministeries betrokken bij de aanleg van nieuwe en de revitalisering van bestaande bedrijventerreinen. De noodzaak is er, want

’Samenwerking tussen de overheid en bedrijfsleven is dé manier om zoveel mogelijk hectare aan bedrijventerreinen te herstructureren’ uit onderzoek blijkt dat er een groot tekort is aan bedrijventerreinen en dat er daarnaast in de komende jaren duizenden hectare verouderde bedrijventerreinen door overheid en private partijen geherstructureerd moeten worden, om te voorkomen dat deze terreinen snel verouderen. Een enorme opgave te meer omdat er door financiële ombuigingen minder geld beschikbaar is voor de broodnodige investeringen in het ondernemingsklimaat. Voor nadere informatie over de activiteiten van de Stichting Businesspark Belangen kunt u contact opnemen met drs. J.N.W. Zoet, secretaris van de SBB, telefoon 010 – 205 24 35 of per e-mail: [email protected].

Stichting Businesspark Belangen De Stichting Businesspark Belangen (SBB) is de koepelorganisatie voor bedrijven en overheden die betrokken zijn bij duurzaam beheer van bedrijventerreinen en stelt zich ten doel de versterking van duurzaamheid op bedrijventerreinen. De belangrijkste taken van de SBB zijn het bevorderen van een goede planning, het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen, het bevorderen van parkmanagement op hoog niveau, het waarborgen van een hoge kwaliteit van parkmanagers en het bevorderen van een goed samenspel tussen alle bij de ontwikkeling en exploitatie van bedrijventerreinen betrokken partijen. De SBB fungeert als koepel van diverse activiteiten, waaronder de huidige van de Stichting Nederlands Register van Parkmanagers (NRP), de stichting die zich bezig houdt met de kwaliteitsborging en accreditatie van parkmanagers. Daarnaast worden contacten onderhouden met de post-HBO opleiding businessparkmanagement en wordt input gegeven aan het BusinessPark magazine. De Stichting Registratie Businessparken Nederland houdt zich bezig met de kwaliteitsborging en accreditatie van bedrijvenparken. De SBB zet diverse activiteiten in gang om de bewustwording voor duurzaam ondernemen op bedrijventerreinen te stimuleren.

Vervolgens worden concrete activiteiten gericht op verduurzaming opgestart. Parkmanagement neemt op bedrijventerreinen een steeds dominantere factor in. Om de verantwoordelijke voor dit managementonderdeel te profileren en om het beroep van parkmanager te professionaliseren, hebben de stichting Nederlands Register van Parkmanagers (NRP), de provincie Zuid-Holland en MKB Nederland, de verkiezing Parkmanager van het Jaar in het leven geroepen. Raad van Advies Om gezamenlijk de aanwezige deskundigheid en ervaringen optimaal voor betrokken partijen te kunnen benutten heeft het bestuur van de SBB een Raad van Advies opgericht. In deze raad zitten vertegenwoordigers van bedrijfsleven en overheid die betrokken zijn bij het duurzaam beheer van bedrijventerreinen en parkmanagement. De Raad van Advies functioneert als denktank voor het bestuur van de SBB bij het bereiken van de doelstellingen van de stichting. Diverse partijen waaronder ECORYS-Kolpron, Arcadis, Insite Consult, provincie ZuidHolland/DECOR en MKB Nederland zijn via de Raad van Advies en het Bestuur bij de organisatie betrokken. De Raad van Advies is het ideale platform voor het uitwisselen van ervaringen en voor het verder ontwikkelen van de branche.

advertentie

Sels Advies & Secretariaat B.V. Secretariaten met gevoel voor ondernemen √ √ √ √

lokale ondernemersverenigingen businessparkmanagement maatschappelijk ondernemen onderwijs en arbeidsmarkt

WTC Rotterdam, kantoor 278 Tel: 010 – 205 24 34/35 Fax: 010 – 205 24 33 Postbus 21328, 3001 AH Rotterdam Contactpersonen: drs. Ton Sels en drs. Jeffrey Zoet

www.sels.nl mei 2003


9

LOKAAL VERHAAL Businessparkmanagement vanuit de basis Voorraad bedrijventerreinen

Vertel uw lokaal verhaal. Deze rubriek in BusinessPark magazine is gereserveerd voor berichten en nieuws op het gebied van parkmanagement. Heeft uw ondernemersvereniging nieuws te melden of bent u als gemeentebestuur met interessante initiatieven bezig? Laat het ons weten. Uw lokaal verhaal is van harte welkom! U kunt het zenden aan: Redactie BusinessPark magazine

@

Postbus 21328, 3001 AH Rotterdam E-mailen kan ook: [email protected]

Forepost De Vereniging Beheer Forepark is de belangenvereniging van eigenaren onroerend goed en ondernemers in het bedrijvenpark Forepark te Den Haag. De vereniging is opgericht in 1991, het jaar waarin de eerste bouwactiviteiten in het Forepark aanvingen. De Vereniging Beheer Forepark biedt samen met Facility Point Forepark haar leden de nieuwsbrief Forepost aan. Het blad wordt vanaf de oprichting van het terrein uitgegeven. Forepost heeft een oplage van 350 en wordt aangeboden aan alle bedrijven in Forepark en de partners van het Facility Point. De nieuwsbrief informeert de leden en relaties van het Forepark over belangrijke zaken, zoals de ontwikkeling van het terrein, verkeer en vervoerszaken, producten en diensten van Facility Point en geeft een overzicht van de jaaractiviteiten. Forepost is een veel gelezen medium, dankzij het informatieve karakter, de heldere opzet en de professionele aanpak. (Bron: Facility Point). Forepost aanvragen? Bel Daniëlle Klijn, 070 - 327 96 83.

10


mei 2003

blijft krap

Het gedaalde aanbod van 2.500 hectare bedrijventerreinen lijkt de komende drie jaren nauwelijks voldoende om in de gemiddelde jaarlijkse vraag van ruim 1.000 hectare te voorzien. Voldoende gevarieerd aanbod is nodig om een mogelijke economische opleving tussen 2005 en 2010 te accommoderen. Een aanzienlijk deel van de huidige zachte plannen (ongeveer 8.400 ha) zal daarom de komende jaren moeten worden vertaald in concreet aanbod. Dit blijkt uit de landelijke enquête bedrijventerreinen en kantoorlocaties (IBIS) Werklocaties 2002. De enquêteresultaten tonen weliswaar dat de bedrijventerreinenuitgifte is gedaald tot ruim 970 hectare (38% minder dan de recorduitgifte van 1.570 hectare in 1999), maar de vraag zal op de langere termijn vermoedelijk groot blijven. Provincies als Overijssel, Flevoland en Limburg registreerden zelfs een geringe groei van de uitgifte. De onderzoekers hebben voor de eerste keer resultaten opgenomen over veroudering en herstructurering van bedrijventerreinen. Het percentage daadwerkelijk verouderde bedrijventerreinen bedraagt 22% van het Nederlandse areaal. Meer dan de helft van de gemeenten heeft een verouderd bedrijventerrein binnen de grenzen. Van deze gemeenten zijn er ongeveer 80 al daadwerkelijk aan de slag gegaan met herstructurering. Meer informatie: • www.werklocaties.nl • EZ-contactpersoon: Marcel van Wijk [email protected]; 070-379 76 08 • VROM-contact Peter Louwerse: [email protected], 070- 33 93 566) • ETIN-contactpersoon is Jan Doorakkers: [email protected] 013-594 01 11) (Bron: nieuwsbrief ministerie van economische zaken).

@

Lotte van de Wal neemt haar certificaat in ontvangst

Brabant aan de slag met

Gelderland zet in op

verouderde bedrijfsterreinen

Uitreiking certificaten

businessparkmanagement

Na het volgen van twintig modules en het schrijven van een position paper namen de eerste geslaagde cursisten van de post-HBO opleiding Businessparkmanagent hun certificaat in ontvangst. De feestelijke uitreiking vond 23 maart jongstleden plaats op locatie Houtlaan van INHOLLAND. De geslaagden zijn: • D. Gijsbers van Grontmij • Mw. S. Groot Jebbink van Grontmij • A. Onland van Grontmij • Mw. A. Vergeer-Negenman van Ericis Projectmanagement & Vastgoed Consultants • Mw. L. van de Wal van ECORYSKolpron Dezelfde dag sloten ook de deelnemers van het maatwerktraject voor DECOR de opleiding ‘Duurzame ontwikkeling en beheer van bedrijven terreinen voor de provincie ZuidHolland’ succesvol af. Deze cursisten doorliepen een traject van vijf bijeenkomsten van elk vier uur op het provinciehuis in Den Haag. De heer Schop van INHOLLAND overhandigde de geslaagden hun certificaten en de heer Fuchs hield een lezing over plattelandsvernieuwing.

concentratie en kwaliteit

De provincie Noord-Brabant telt 160 bedrijventerreinen met een gezamenlijke oppervlakte van ruim 5.000 hectare die geheel of gedeeltelijk verouderd zijn. Het bestaande instrumentarium blijkt onvoldoende om vaart te brengen in de vaak taaie herstructureringsprocessen. De Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) gaat daarom nu op verzoek van de provincie Noord-Brabant de opzet van een Herstructureringsmaatschappij Bedrijventerreinen voorbereiden. De herstructureringsmaatschappij zal als eerste in Nederland value capturing willen toepassen in de praktijk. Value capturing is het benutten van de waardevermeerdering van vastgoed in een herstructureringsgebied voor de totale projectkosten. Bovendien bestaat er niet veel ervaring met PPS-constructies op het vlak van gebiedsontwikkelingen. Het opgestelde businessplan is het vertrekpunt voor de verdere ontwikkeling van een herstructureringsmaatschappij. Gezien het vernieuwende karakter in aanpak is gekozen voor een gefaseerde ontwikkeling en uitbouw. De BOM zal hiervoor dit jaar en volgend jaar 6 tot 12 pilotprojecten uitvoeren. Op dit moment is de BOM al betrokken bij projecten in Bernheze, Roosendaal en Etten Leur. Meer informatie: • contactpersoon provincie NoordBrabant is Bert Doedens [email protected] 073 - 681 21 90 • contactpersoon BOM is Marten Krikken [email protected] 013 - 463 44 00 (Bron: nieuwsbrief ministerie van economische zaken).

@

De provincie Gelderland gaat bij bedrijventerreinen sterk inzetten op meer concentratie, efficiënter en duurzamer ruimtegebruik en bereikbaarheid. Dit blijkt uit de onlangs vastgestelde nota 'Van trekkracht naar slagkracht' over bedrijventerreinen. Gelderland heeft jaarlijks gemiddeld 120 hectare nieuwe bedrijventerreinen nodig. Voor deze provincie als geheel komt het aanbod ongeveer overeen met de vraag. Op korte termijn is er een tekort in Rivierenland, op de Noordwest Veluwe en in Arnhem/Nijmegen. Hier is de voorraad slechts 2 jaar. De herstructureringsopgave in Gelderland is met 1.370 hectare bedrijventerreinen aanzienlijk. De provincie gaat onderzoeken of het opzetten van een herstructureringsmaatschappij wenselijk is. Ook kijkt Gelderland naar het bekostigen van herstructurering via verevening (een opslag bij nieuwe terreinen). De zware industrie krijgt in de nota specifieke aandacht. De provincie gaat onderzoeken hoeveel ruimte voor zogeheten NIMBY-bedrijven nodig is. Verder krijgt het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen een meer centrale rol in Gelderland. De nota gaat verder uitvoerig in op duurzaamheid. Zo heeft de provincie plannen om een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen verplicht te stellen en de watertoets toe te passen. Om parkmanagement verder te stimuleren zal dit een belangrijk criterium worden voor het toekennen van subsidie. Meer informatie: • de nota is te downloaden via: www.gelderland.nl/notabedrijventerreinen • de nota is aan te vragen bij [email protected] 026 - 359 91 44 • contactpersoon provincie Gelderland: Annemiek van Dalen [email protected] 026 - 359 97 74) (Bron: nieuwsbrief ministerie van economische zaken).

@

mei 2003


11

Beeldkwaliteit versterkt Bedrijvenparken zijn voor iedereen aantrekkelijker als ze er mooi uitzien. Een beproefd hulpmiddel hierbij is het Beeldkwaliteitsplan. Het eerste Beeldkwaliteitsplan in Nederland ontstond op de tekentafel van Rein Geurtsen in opdracht van Stienstra Commercieel Vastgoed. Van potentiële Stienstra Commercieel Vastgoed uit Heerlen heeft een langjarige ervaring in parkmanagement. Wie langs de A2 naar of van Maastricht rijdt, ziet bij Stein een nieuw opgeleverd park. In samenwerking met de Delftse, van huis uit Limburgse, architect Rein Geurtsen lieten zij dit terrein verrijzen. De Heerlense projectontwikkelaar is ongeveer twaalf jaar geleden gestart met de ontwikkeling en uitgifte van bedrijventerreinen. De meeste projecten ontstaan in goed overleg met de provincie, doorgaans Limburg, en de betreffende gemeenten. De samenwerking is geregeld in een Public Private Partnership-overeenkomst. Stienstra koopt gronden, maakt ze bouwrijp, geeft de kavels uit en stelt vooraf het Beeldkwaliteitsplan op, de kern van het succes. In dit plan staat beschreven waaraan het te ontwikkelen terrein en de panden moeten voldoen. "Het gaat dan om zaken als hekwerk, verlichting, het type bestrating, welke steen met legvoorschrift, gras, bomen, planten, kleurstellingen en soms het materiaal. Elk plan van individuele ondernemers moeten wij eerst goedkeuren," licht Geerd Simonis, directeur commercieel vastgoed toe. Rein Geurtsen heeft het Beeldkwaliteitsplan opgesteld en houdt in de gaten of deelnemers dit daadwerkelijk realiseren. De gemeente Stein moest tien jaar geleden op basis van het provinciale streekplan een bedrijventerrein ontwikkelen. Met deze opdracht kwam zij naar de projectontwikkelaar.

12


mei 2003

perceeleigenaren wordt verwacht dat hun ontwerp voor een nieuw pand hierop aansluit. Dit leidde tot een overeenkomst tussen Stein en Stienstra, waarbij deze laatste het financiële risico en de feitelijke ontwikkeling voor zijn rekening nam. Een jaar later lag het Beeldkwaliteitsplan als eerste in Nederland op tafel, opgesteld door Geurtsen. Dit plan is standaard onderdeel van de koopovereenkomst, waarin een kettingbeding is opgenomen. "Elke gegadigde voor het nieuwe terrein moet zijn bouwplan door ons laten goedkeuren. Als hij het pand doorverkoopt, moet de volgende partij aan dezelfde eisen voldoen. Dat staat in het contract." Het is een langdurig en lastig traject, geeft Simonis toe. De langlopende relatie met gemeenten heeft ook een keerzijde: "Je bent er zeker van dat je in ieder geval een keer de ‘varkenscyclus’ voor je kiezen krijgt." Management

Tegenwoordig is het parkmanagement geregeld bij uitgifte. Zes jaar geleden begeleidde Simonis de oprichting van een ondernemersvereniging. "Eerlijkheidshalve moet ik nu toegeven dat we toen het lidmaatschap nog niet verplicht durfden te stellen. Tegenwoordig doen we dat wel." Als voorbeeld noemt hij Trilandis (50 ha) en Coriopolis (16 ha), die samen met de gemeente Heerlen worden ontwikkeld, het terrein Maastricht-Eijsden (80 ha),

Holtum-Noord (30 ha) bij Born en Tradeport-Noord (180 ha) bij Venlo. De vereniging zorgt voor centrale voorzieningen, zoals groenonderhoud, collectieve beveiliging en verlichting. In samenwerking met de gemeente Heerlen zetten zij voor de terreinen van deze gemeente het parkmanagement op. Het doel is onder andere het onderhoud van de buitenruimte (groen, wegen en dergelijke), de externe beveiliging en het afvoermanagement te regelen. Uiteindelijk moet dit uitgroeien tot een uitvoeringsorganisatie voor heel Parkstad Limburg, waarin ook de Limburgse Ontwikkelings Maatschappij Liof participeert. De parkmanager zal verder controleren of de ‘bewoners’ van het

’Beeldkwaliteitsplan biedt ondernemer eerder kansen dan beperkingen’ park zich aan het Beeldkwaliteitsplan houden. Zo niet, dan krijgen ze een boete, zoals in een speciale clausule in het koopcontract is vermeld. Simonis: "Dat is pas één keer voorgekomen. Meestal bellen we de eigenaar

Vastgoedbeleggers

imago met de vraag of hij zich heeft vergist, bijvoorbeeld in de keuze van het hekwerk. Eén keer moesten we naar de rechter, die ons in het gelijk heeft gesteld. Je moet wel handhaven, anders doe je de overige eigenaren tekort." Kansen

Het Beeldkwaliteitsplan biedt een ondernemer eerder kansen dan beperkingen, is Simonis’ ervaring. "Het geeft ook mogelijkheden voor economischer ruimtegebruik. Laatst kwam hier een ondernemer, die dacht dat hij 2 hectare nodig had. Nadat we zijn plannen met hem hadden besproken, bleek dat hij aan 1,5 hectare genoeg had en nog uitbreidingsruimte overhield ook." Het Beeldkwaliteitsplan zal zeker zijn vruchten afwerpen volgens Simonis.

Stienstra is lid van de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland (IVBN). Deze vereniging behartigt de gezamenlijke belangen van grote pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en (al dan niet beursgenoteerde) vastgoedfondsen. Gezamenlijk vertegenwoordigen de 32 leden, met circa 40 miljard euro aan Nederlands onroerend goed, 90% van het Nederlands institutionele vastgoedvermogen. De bij de IVBN aangesloten organisaties beleggen in woningen, kantoren, winkels en bedrijfsruimten. Zij verhuren circa 200.000 woningen en zijn daarmee de derde aanbiedende partij op de woningmarkt. Het commercieel vastgoed is opgebouwd uit kantoren (5,8 miljoen m2), winkels (4,3 miljoen m2) en bedrijfsruimten. Daarmee zijn de institutionele beleggers de belangrijkste commerciële verhuurders van onroerend goed. Bedrijfsterreinen Een aantal IVBN-leden belegt in bedrijfsgebouwen; dit maakt slechts twee à drie procent uit van het totaal belegd vermogen. Dit betreft vooral logistieke en distributiecentra. Enkele belangrijke karakteristieken: specifiek karakter brengt hoge risico’s met zich mee (vergeleken met kantoren/winkels); incourant onroerend goed waarbij veel afhangt van kwaliteit huurders; relatief hoog rendement en vraag naar en huur van bedrijfsruimten weinig gevoelig voor verandering in werkgelegenheid. Van belang voor beleggers zijn goede bereikbaarheid, geen concurrerende terreinen in de toekomst, goede huurdersmix of een sterke huurder met lange huurcontracten, eventueel alternatief gebruik van gebouw, gebiedsmanagement (parkmanagement).

Hij is er van overtuigd dat een goede uitstraling van het bedrijventerrein het imago van de afzonderlijke ondernemingen versterkt. "Het maakt deel uit van de corporate identity. Natuurlijk krijgen de bedrijven zelf voldoende

ruimte voor hun eigen creativiteit en identiteit, maar je moet wel kunnen zien dat ze leden zijn van de familie. Dat is aantrekkelijk voor nieuwe klanten en medewerkers."

Politiek toont toenemende belangstelling voor Parkmanagement Ruimte is schaars en wordt steeds schaarser in Nederland. De toenemende druk op de beperkte ruimte in Nederland vraagt om goed onderbouwde beleidsJan ten Hoopen keuzes van politici bij de inrichting van deze ruimte. Dit geldt voor de functies wonen en recreëren maar met name voor het onderdeel werken. Onderzoek toont aan dat het tekort aan bedrijventerreinen in Nederland groot is. Nieuwe bedrijfsterreinen moeten aangelegd worden. Naast fysieke ruimte om de terreinen daadwerkelijk te ontwikkelen, ontbreekt het steeds vaker aan financiële midde-

len om nieuwe terreinen aan te leggen. Een oplossing om het tekort aan bedrijventerreinen niet te sterk te laten toenemen, is de invoering van parkmanagement op bedrijventerreinen. Voordeel van parkmanagement is bovendien dat met het (te) beperkte beschikbare budget de levensduur van diverse locaties kan worden verlengd. Lokale, provinciale en nationale politici tonen steeds meer belangstelling voor parkmanagement als beleidsinstrument om het vestigingsklimaat in de gemeenten en provincies op niveau te houden en te versterken. Van belang is dan wel dat politici op de hoogte zijn van parkmanagement en zich laten informeren of nog beter betrokken worden bij de

diverse initiatieven op het gebied van parkmanagement. Jan ten Hoopen, voorzitter van de fractiecommissie Economische Zaken van het CDA in de Tweede Kamer, reist regelmatig het land door om zich te laten informeren over parkmanagement initiatieven. Tijdens een werkbezoek aan Zeeland is door hem met ondernemers en andere politici gesproken over het beheer van bedrijventerreinen in deze provincie. Ook voerde hij onlangs met vertegenwoordigers van Renaval in Amsterdam overleg over de economische herontwikkeling van de Noordelijke IJ-oever en de invoering van parkmanagement in Amsterdam-Noord.

mei 2003


13

Herman Timmermans: "…Voorzieningen moeten het mogelijk maken werk en privé te combineren…"

Werknemer bepaalt karakter bedrijvenpark De werknemer bepaalt het karakter van een bedrijvenpark. Dit was één van de conclusies op het jaarlijks terugkerende symposium over parkmanagement, georganiseerd door ECORYS-Kolpron, Grontmij, Hogeschool INHOLLAND en Sels Advies & Secretariaat. In de inmiddels ingezette traditie van het symposium blijft de zoektocht naar ‘het vernieuwende’ binnen parkmanagement centraal staan. Dit jaar was het thema De Werknemer. De positie van de werknemers bij parkmanagement is weliswaar nog ondergeschikt, maar de rol van de werknemer wordt wel

De werknemer moet steeds meer als consument worden gezien. Het onderzoek ‘Parkmanagement en de werknemer’1, waarvan de eerste resultaten zijn gepresenteerd, geeft meer inzicht in de wensen van voorzieningen en diensten van werknemers. Ook het werkelijke gebruik en verwachte plaats van de bestedingen van de werknemer zijn onderzocht. Het belangrijkste dat uit het onderzoek naar voren komt, is inzicht in een nieuwe markt. Er liggen potenties op bedrijventerreinen die tot nu toe nog te weinig zijn benut. Het is aan de ondernemingen nieuwe concepten (bijvoorbeeld het combineren van voorzieningen) te vinden om deze markt te gaan invullen. Maatwerk is het sleutelwoord voor het aanbieden van voorzieningen voor werknemers op bedrijventerreinen. Ieder terrein heeft immers een eigen profiel aan werknemers en dit moet vertaald worden in specifieke voorzieningen voor de personen. Het onderzoek bestaat grotendeels uit het uiteenzetten van deze typen werknemers. Hiermee wordt beoogd het draagvlak voor voorzieningen en diensten inzichtelijk te maken zodat per terrein rendabele en wenselijke voorzieningen kunnen worden aangeboden.

belangrijker. De verschillende Sociale duurzaamheid

typen werknemers zullen samen invloed hebben op het karakter van het bedrijvenpark.

Herman Timmermans, partner bij ECORYS-Kolpron, betoogde tijdens het symposium dat werklocaties aantrekkelijker gemaakt kunnen worden voor werknemers, klanten en bezoekers. Hij introduceerde het begrip ‘sociale duurzaamheid’, waarbij onder

andere rekening wordt gehouden met de behoeften van mensen die op een bedrijventerrein werkzaam zijn. Naast bekende aspecten zoals aantrekkelijkheid van een vestigingsplaats, verlichting en bewegwijzering, goede bereikbaarheid en dergelijke, zijn met name die voorzieningen belangrijk, die het voor medewerkers mogelijk maken om werk en privé beter te combineren.

‘De werknemer moet steeds meer als consument worden gezien‘ Het thema ‘combineren van werk en privé’ is van steeds groter belang. De manier waarop bedrijven, instellingen en overheid diensten en voorzieningen aanbieden, bepaalt voor een groot deel het gebruik van deze voorzieningen. Dagindeling brengt de vraag naar en het aanbod van diensten en voorzieningen samen, tevens het doel van de Commissie Dagindeling Rotterdam volgens voorzitter Frans Maks. Dat er al succesvolle uitwerkingen van het inspelen op dit samen brengen van vraag en aanbod zijn, bleek uit de presentaties van een aantal van die concepten. Hans Kok van Achmea gaf een uiteenzetting van een concept van ziekteverzuimbeheersing en het terugdringen van WAO-instroom op bedrijventerreinen. In onder meer Valkenswaard en Sittard zijn op de

1 Onderzoek gedaan door ECORYS-Kolpron, in samenwerking met Dura Vermeer, Commissie Dagindeling R’dam, Hogeschool INHOLLAND, SmartAgent Company en provincie Zuid-Holland

14


mei 2003

bedrijventerreinen een aantal centra operationeel waarbij door de permanente aanwezigheid van een verzuimprocesmanager en een bedrijfsarts voor zowel werkgever als werknemer goede resultaten worden geboekt. Martijn de Wildt van HomeRun gaf informatie over hun concept van kinderopvang en andersoortige gemaksdiensten. Een servicepunt binnen een bedrijf biedt gemaksdiensten voor werknemers. Deze dag kwam ook naar voren dat juist in tijden van economische reces-

Het thema ‘combineren van werk en privé’ is van steeds groter belang sie extra aandacht aan kwaliteit van het bedrijventerrein belangrijk is. "Aangezien goed opgeleide en gemotiveerde werknemers noodzakelijk zijn

om een bedrijf tijdens economische terugval door de moeilijke tijden te loodsen, is aandacht voor hun positie niet meer dan pure noodzaak. Parkmanagement waarbij ook rekening wordt gehouden met de behoeften van de werknemer, kan een toegevoegde waarde leveren aan de fysieke en sociaal-economische kwaliteit van een bedrijventerrein en dus aan de concurrentiepositie van de bedrijven die hier zijn gevestigd," sloot Daan Pigge (Grontmij) af.

Albert Schuurmans

Nieuwe certificaten NRP verstrekt Albert Schuurmans en Henk Schakenraad, zijn ingeschreven als geregistreerd businessparkmanager in het Nederlands Register van Parkmanagers (NRP). Aan Schuurmans en Schakenraad is onlangs het officiële certificaat van het NRP verstrekt.

‘Parkmanagement betekent het sturen op inrichting, beheer en uitgifte van bedrijventerreinen‘ Schuurmans is in zijn huidige functie van directeur van InSite Consult BV te Vlissingen intensief betrokken bij het opzetten en uitvoeren van parkmanagement op bedrijventerreinen. Parkmanagement wordt door Schuurmans gezien als een instrument om duurzaamheid op bedrijventerreinen te verankeren. Centraal hierbij staat de bereidheid van partijen om

tot een samenwerking te komen. De parkmanager vormt het bindmiddel op het terrein en het scharnierpunt tussen bedrijven op het bedrijventerrein en de overheden. Hij is enerzijds beheerder en anderzijds ondernemer die steeds weer nieuwe initiatieven neemt om te komen tot verdere versterking van de samenwerking tussen partijen op bedrijventerreinen. Schakenraad werkt als projectmanager en parkmanager bij Arcadis Ruimtelijke Ontwikkeling te Den Bosch. Zijn visie op parkmanagement is helder. "Parkmanagement betekent het sturen op inrichting, beheer en uitgifte van bedrijventerreinen met als doel het op peil houden of het verhogen van het kwaliteitsniveau van het bedrijventerrein. Het effect is het behalen van kostenvoordelen en het bevorderen van het ondernemersklimaat." De parkmanager vervult hierbij volgens Schakenraad de rol van een multifunctionele projectmanager. Professionalisering

Het NRP is opgericht om de verantwoordelijke voor het management van

businessparken te profileren en om het beroep van parkmanager te professionaliseren. De kwaliteit van businessparkmanagers wordt door het NRP getoetst en bevorderd. De functie van parkmanager vereist specifieke kwaliteiten en vaardigheden. Bij duurzaam beheer van bedrijvenparken gaat het immers om een uitgebreid en complex pakket van voorzieningen in een evenwichtig samenspel tussen gemeentebestuur en ondernemersvereniging. Duurzaam beheer van bedrijvenparken moet leiden tot een langere gemiddelde levensduur van een bedrijventerrein. Het NRP stelt in haar registerstatuut de minimumkwaliteitsnormen vast waaraan businessparkmanagers dienen te voldoen. Personen die aan deze normen voldoen, kunnen zich laten inschrijven als geregistreerd parkmanager. Een onafhankelijke registercommissie is binnen de NRP verantwoordelijk voor besluitvorming over toelating tot het register.

mei 2003


15

Nieuwe kansen voor oude terreinen De problematiek in de besluitvorming bij herstructurering van bedrijventerreinen kan worden teruggevoerd tot vier knelpunten: het ontbreken van een overeenstemmend ambitieniveau, draagvlak, een heldere organisatiestructuur en financiële transparantie. Vanuit deze vier probleemonderdelen heeft Christel van Bekkum een onderzoek uitgevoerd, met als doel een procesaanpak te ontwikkelen voor de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen. Dit staat te lezen in haar scriptie: Nieuwe kansen voor oude terreinen: een procesinrichting voor de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen.

Veel bedrijventerreinen kampen met verouderingsproblemen. Op dit moment kan zo’n 29.000 hectare bedrijventerrein in Nederland als verouderd worden bestempeld, ongeveer dertig procent van de totale voorraad. De verouderingsproblemen bestaan bijvoorbeeld uit een verpauperde uitstraling van de bebouwing, een gebrek aan parkeermogelijkheden, ruimte voor ontsluiting, bodemvervuiling en geluidsoverlast, waardoor de aantrekkelijkheid van deze terreinen als vestigingsplaats voor bedrijven terugloopt. Hierdoor ontstaat druk op nieuwe terreinen, die wél aansluiten op de (nieuwe) vestigingseisen van bedrijven en op veel oude terreinen leegstand, waarmee het verouderingsproces in een neerwaartse spiraal terecht komt.

16


mei 2003

Herstructurering

Herstructurering is een middel om verouderde bedrijventerreinen weer een nieuw leven in te blazen door het opnieuw creëren van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers, een verlenging van de economische levensduur van het terrein en daarmee het behoud van de vastgoedwaarde. Herstructurering bestaat uit een incidentele opwaardering van de kwaliteit van een bedrijventerrein. Om vervolgens de kwaliteit structureel te waarborgen, is parkmanagement op het terrein vereist. Naast het opstellen van een herstructureringsprogramma moeten betrokkenen dan ook nadenken over de invulling van het parkmanagement: voor het onderhoud en beheer van het terrein, maar ook voor het aanbieden van collectieve diensten. In de praktijk blijkt de besluitvorming over de herstructurering van bedrijventerreinen een complex en moeizaam proces dat lang duurt. Aangezien bij de besluitvorming veel partijen moeten worden betrokken, zoals de huidige bedrijvigheid, de gemeente, de provincie, de rijksoverheid (met name de ministeries van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening Milieu en Economische Zaken), Kamers van Koophandel, maar ook bijvoorbeeld werknemers en omwonenden, zijn er veel verschillende en bestaande belangen. Daarnaast bepalen de gevestigde ondernemers grotendeels de ambitiemogelijkheden voor een herstructurering, aangezien zij veelal de bedrijfspanden en kavels in eigendom hebben.

Fase 0: initiatief • Probleemverkenning • Toetsen commitment

output = input Noodzaak Doelstellingen

Fase 1: planontwikkeling • Organisatiestructuur • Kwaliteitscan • Actorenscan

output = input Visie Mogelijkheden

Onafhankelijke procesmana-

Fase 3: realisering • Uitvoerigsplan Fase 4: beheer • Parkmanagement

output = input Selectie Keuze therapie

Fase 2: financiering • Kosten-batenanalyse • Financiële haalbaarheid

figuur 1

Het besluitvormingsproces voor de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen kan worden opgedeeld in vijf fasen: initiatief, planontwikkeling, financiering, realisering, beheer en exploitatie (zie figuur 1). Ieder deelbesluit, als resultaat van iedere fase, zal door een verschillend team van partijen moeten worden genomen. Afhankelijk van de middelen die per fase nodig zijn, zullen bepaalde partijen van belang zijn, die beschikken over deze middelen. Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt in de middelen grond (ondernemers), financiële middelen (investeerders), kennis (adviesbureaus), autoriteit (gemeente) en legitimiteit (omwonenden die via de weten regelgeving bezwaar tegen plannen kunnen indienen). Juiste partijen

Het ambitieniveau moet tijdens het proces steeds verder worden ingekaderd, waardoor een gedragen besluitvorming kan ontstaan. Dit ambitieniveau moet in overleg met zowel private- als publieke partijen tot stand

komen. Bij ieder deelbesluit moeten de juiste partijen worden betrokken. Het draagvlak moet zich richten op de verschillende deelresultaten en de betrokken partijen bij deze deelresultaten. In de nulfase dient in ieder geval bij partijen de noodzaak te bestaan om de verouderingsproblematiek aan te pakken. De organisatiestructuur in het proces kan worden opgezet aan de hand van de benodigde middelen per fase en de partijen die over deze middelen beschikken. Het organiseren van ondernemers is hierbij een allereerste stap. Daarnaast is gezien de grote cultuurverschillen tussen overheden en ondernemers een onafhankelijke procesmanager van belang. Financiële transparantie is te behalen door de financiële haalbaarheid vast te stellen aan de hand van het niveau waarop het deelresultaat wordt geformuleerd. De fasering in korte- en lange termijningrepen, maar ook de risicoverdeling van de opbrengsten bepalen de financiële haalbaarheid. De procesinrichting is geëvalueerd met een aantal praktijkdeskundigen, gemeenten die over veel ervaring beschikken met herstructureringspro-

jecten. De reacties van deze deskundigen waren met name positief. De procesinrichting kan worden gezien als een ‘ideaalaanpak’ en als leidraad in herstructureringsprojecten en geeft inzicht in de aandachtspunten, zowel op procesmatig- als op inhoudelijk gebied.

’…opnieuw creëren van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers’ De eerste fasen (fase nul en een) in de procesaanpak zullen in verhouding veel tijd in beslag nemen. Aangezien een herstructurering zich veelal kenmerkt door een proces van ‘langzaam opwarmen’ zal in deze fasen het juiste klimaat moeten worden gecreëerd om verder te kunnen gaan naar de volgende fasen. Christel van Bekkum ECORYS-Kolpron

mei 2003


17

Column ‘P en P’

Waarborg voor passend ondernemersklimaat

Wie bij het ochtendgloren de jongste provincie van ons land binnenrijdt, kan zijn ogen amper geloven. Prachtige wolkenpartijen die zo schijnen weggesneden uit de doeken van 17e eeuwse Hollandse meesters; reewild dat bedachtzaam door de akkers en het struikgewas stapt; een brede vierbaans autosnelweg die past bij de verwelkoming in het nieuwe land. Een autosnelweg overigens die de nieuwsgierige bezoeker zonder files brengt in de provinciehoofdstad Lelystad. Wie van Utrecht en Amsterdam naar Heerenveen en Groningen wil, kan niet (of juist wel) om Lelystad heen. Wie van Alkmaar naar Apeldoorn wil, herkent met eigen ogen de kwaliteit die Lelystad op het gebied van wonen en werken heeft bereikt. Heimachines en bouwkranen markeren de horizon. De stad bouwt aan de toekomst. Langs de A6 liggen nieuw aangelegde bedrijvenparken als Larserpoort, Flevopoort en Oostervaart Oost. In totaal is er daar nog zo’n 120 hectare uitgeefbaar. Samen met Dura Vermeer (parkmanager) is er parkmanagement opgezet op Flevopoort. Parkeren, beveiligen, kinderopvang en groenbeheer zijn er geconcentreerd via het parkmanagement. In de afgelopen jaren hebben bedrijven van naam, marktleiders in hun sector, als Giant Europe, Donkervoort Automobielen, Mc Cain Foods Holland, Dopak, HBG Materieelservice, IMD en de Nederlandsche Bank er zich gevestigd. Het zakenvliegveld Lelystad Airport is naaste buur van de bedrijvenparken Larserpoort en Flevopoort. Wij zitten niet stil. Zo hebben we als gemeente samen met de Vereniging Bedrijfskring Lelystad en de gevestigde ondernemers bedrijfsplatforms

18


mei 2003

ontwikkeld waar per bestaand bedrijventerrein de belangen van de ondernemers worden behartigd. Er is een onderzoek gaande naar de aanleg van breedbandvoorzieningen voor alle bedrijventerreinen. Er wordt gekeken naar geclusterde parkeerplaatsen voor vrachtwagens en trailers. In samenspraak met de bedrijfskring is er bewegwijzering gerealiseerd op de bedrijventerreinen. Ondernemers zijn voor ons ambassadeurs van de stad. Tevredenheid over de vestiginglocatie straalt af op hun zakelijke relaties; is zichtbaar in het onderhoud van de eigen plek en vertaalt zich in meedenken in de lokale overleggen. Lelystad heeft een actieve ondernemersclub met maandelijkse informele bijeenkomsten, kent een driemaandelijkse city marketing club waar ondernemers en bestuurders elkaar treffen en een raadscommissie economische zaken die iedere maand bij een bedrijf op bezoek gaat om kennis te maken. Wij – overheid en ondernemers samen – zijn een waarborg voor een passend ondernemersklimaat. De wolkenpartijen, de omringende natuur, de bereikbaarheid en de kwaliteit van wonen brengen onze stad op een toppositie op de shortlist van ondernemers die een bedrijfsverplaatsing overwegen. Ik ben daar niet echt verbaasd over want onze slogan zegt niet voor niets "Lelystad. Voor wie verder kijkt." Zonder enige arrogantie durf ik te zeggen dat wij een waarborg zijn voor een passend – en daardoor gezond – ondernemersklimaat. Ch. Leeuwe, burgemeester van Lelystad

Keurmerk voor parkmanagers Iedereen kan zichzelf de titel parkmanager aanmeten. De functie van een parkmanager vraagt volgens de NRP echter om specifieke kwaliteiten en vaardigheden. Bij duurzaam beheer van bedrijvenparken gaat het immers om een uitgebreid en complex pakket van voorzieningen in een evenwichtig samenspel tussen gemeentebestuur en ondernemersvereniging. Duurzaam beheer van bedrijvenparken moet leiden tot een langere gemiddelde levensduur van een bedrijfsterrein. De stichting NRP stelt in haar registerstatuut de minimumkwaliteitsnormen vast waaraan businessparkmanagers dienen te voldoen. Personen die aan deze normen voldoen kunnen zich laten inschrijven als geregistreerd parkmanager. Jaarlijks biedt NRP de geregistreerde parkmanagers een aantal uiteenlopende activiteiten om de inzichten actueel te houden en kennis te maken met andere parkmanagers en nieuwe ontwikkelingen. Een onafhankelijke registercommissie is binnen de NRP verantwoordelijk voor besluitvorming over toelating tot het register. Personen die de door de NRP erkende opleiding Businessparkmanagement aan de Contractgroep INHOLLAND met succes afronden worden automatisch toegelaten tot het register. De toekenning van de registratie als parkmanager gebeurt door de stichting Nederlands Register van Parkmanagers (NRP). NRP stelt zich ten doel de kwaliteit van businessparkmanagers te toetsen en te bevorderen. Voor de opzet en uitvoering van duurzaam beheer van bedrijventerreinen besluiten gemeenten, ondernemersverenigingen en projectontwikkelaars in toenemende mate tot het inzetten van parkmanagers. De parkmanager functioneert als regisseur bij zaken als het beheer en onderhoud van het bedrijvenpark, collectieve inkoop van producten en diensten (als collectieve beveiliging en groenonderhoud) en gezamenlijke faciliteiten (vervoersmanagement en kinderopvang). Hij of zij spreekt namens de ondernemers met de gemeente en behartigt de belangen van de lokale ondernemersvereniging, waarvoor de parkmanager vaak ook het secretariaat verzorgt.

@

Voor meer informatie over de stichting NRP of voor het aanvragen van een inschrijfformulier kunt u contact opnemen met de heer drs. J.N.W. Zoet, 010 - 205 24 34 of [email protected]

mei 2003


19

www.businessparkmanagement.com

KOLPRON

SELS ADVIES & SECRETARIAAT B.V.

Scan geeft inzicht in bedrijventerreinen

Recommend Documents