SCALPEL DIENSTROOSTERING COMPETENTIEMANAGEMENT LIESBREUK: WANNEER OPEREREN EN MET WELKE TECHNIEK F OTO' S ZOL

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - VERENIGING VAN VLAAMSE OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN NR 77 - JANUARI - FEBRUARI - MAART 2010

DIENSTROOSTERING COMPETENTIEMANAGEMENT LIESBREUK: WANNEER OPEREREN EN MET WELKE TECHNIEK

AFGIFTEKANTOOR 2400 MOL

- P2A9798

V.U. HASELAARS MARC, ST. LODEWIJKSTRAAT 76, B-3600 GENK

SCALPEL

FOTO'S ZOL SUPPORTED BY:

AND

AND

Inhoud Edito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Adverteerderslijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Competentiemanagement is geen modeverschijnsel maar hier om te blijven! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Column Bart januari 2010 Verplicht elf uur rust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Liesbreuk: wanneer opereren en met welke techniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Verplichte literatuur voor operatieverpleegkundigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Beroepstitel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Bedenkingen voor prikbord of koffiekot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Regionale werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Boeken review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Voor u gelezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Vraag en antwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Uit de oude doos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Attractiviteitsplan – maatregelen 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 27ste Symposium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 2 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Edito Er is nogal wat te doen over de 11 uren regeling of het nieuw uurroosterbeleid in het algemeen. Verder in scalpel een column van Bart Paepen over dit onderwerp, zeker lezen. Zijn opmerkingen zijn terecht, zijn vragen ook. Wie vindt dit eigenlijk allemaal uit? Was het vroeger niet goed? Of hebben wij toen niet goed gewerkt opdat het nu moet veranderen? Vanwaar opeens die kritiek?

O

Op het moment dat wij de keuze hebben gemaakt voor verpleegkunde wisten wij dat het soms moeilijk ging zijn, dat het wacht- en WE systeem een hypotheek zou leggen op ons familiaal- en sociaal leven. Onze flexibiliteit was groot, vandaar dat ook de beschikbaarheid groot was. Dit was zeker een troef voor de continuïteit die wij konden bieden. Hier was streven naar een gezonde balans evident. Hier was de rol van de leidinggevende van groot belang om niet te zeggen cruciaal. Een aangepast familiale uurrooster waar werk, gezin, partner en sociaal engagement in de juiste balans liggen. Dit wil niet zeggen dat alle collega's met kinderen altijd vrij hebben bij verlof of dat vrijgezellen op kerst en Nieuwjaar moeten werken.

Z

Zoals altijd en overal is het geven en nemen, maar de patie ¨nt, waar het tenslotte om gaat blijft centraal. Wij moeten een grotere betrokkenheid nastreven. Dit kunnen wij realiseren door een goede groepsgeest, groepsdynamiek. Door een grotere inbreng van de verpleegkundige in de uurrooster planning, door mogelijkheden te cree ¨ren om te ruilen. Iets dat vroeger schering en inslag was kan opeens niet meer. Er mag opeens geen vroege na een late, tenzij er 11h 00 verschil in zit. Wat een onzin, werk je bijna 30 jaar op die manier en nu kan het niet. Kan het zijn dat uw WE altijd start na een late? Waarom zou een verpleegkundige, die gemotiveerd voor haar vak gaat, geen dienst van bv 10h mogen doen? 5x8 is toch gelijk aan 4x10 of niet?

En als de dienst er wel bij vaart, de expertise op de juiste momenten aanwezig is, het OK schema aldus kan uitgebreid worden, er meer patie ¨nten zouden kunnen geopereerd worden, hierdoor de semiurgenties in de nacht kunnen verminderd worden, de betrokkene vrij gelaten wordt wanneer de dag kan gerecupereerd worden, deze aldus bijdraagt tot een efficie ¨nter OK? Wie kan daar iets op tegen hebben?

H

Het probleem van de sociale inspectie is ons gekend, maar zij missen toch de nodige informatie, zeker voor het OK. Het probleem zou opgelost worden door mobiele equipes, maar deze zijn in het OK van generlei nut, integendeel. Een gewaardeerd geneesheer heeft eens gesteld dat het OK het hart en de ziel van het ziekenhuis is. Hart en ziel is ook wat wij nodig hebben. En voor die inspanningen en het engagement die geleverd worden hoort een fatsoenlijke honorering en geen nieuwe richtlijnen over hoe een uurrooster dient opgesteld.

E

Er is dus nog werk. Groetjes, Claudio

3 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Van de redactie Geachte VVOV-er, Beste lezer,

H

Het is heel belangrijk om geïnformeerd te zijn, nog belangrijker is het om geïnformeerd te blijven. Wij, als VVOV, hebben dit tot vervelens toe benadrukt. Daarom de rubriek boeken review. Wij willen u op de hoogte stellen van nieuwigheden, van evoluties. Er is enorm veel literatuur ter beschikking, maar ook educatieve CD-ROM 's. Wij willen u in contact brengen met gelijken om van gedachten te kunnen wisselen. Daarom onze lokale werkgroepen en onze sterke binding met andere Europese verenigingen. Daarom ook onze rubriek vraag en antwoord. Iedereen zit met vragen. Iedereen wil een oplossing voor een bepaald probleem. Wij kunnen u vragen om op zoek te gaan naar informatie, maar niet iedereen kent de juiste weg. Niet iedereen krijgt van zijn werkgever een budget voor de aankoop van wetenschappelijke literatuur. Daarom dat wij als redactie van scalpel u hierbij willen helpen. De VVOV heeft een vrij grote bibliotheek. Hierin boeken oude en nieuwe. Ook oude boeken zijn interessant, dit geeft een indruk van hoe vroeger gewerkt werd. Ook tijdschriften zijn ter beschikking. Via de Vlaamse VerpleegUnie beschikken wij over de tijdschriften van andere verenigingen. Ook buitenlandse tijdschriften staan ter uwer beschikking. Deze zijn weliswaar in het Engels, sommigen in het Frans of Duits maar dat mag voor een hoger opgeleide OK verpleegkundige geen probleem zijn. Maak gebruik van deze kans, schrijf ons, mail ons. Monique Van Hiel, onze voorzitster en ikzelf zijn al jaren actief als gastdocent in de Banaba opleiding Okverpleegkundigen. Hierin zitten wij in de jury voor het beoordelen van scripties en eindwerken. Ook deze staan ter beschikking. Door kennis kunnen wij onze plaats in het OK opeisen.

H H

Met collegiale groet de redactieraad

Colofon Scalpel Tijdschrift van de Vereniging Vlaamse Operatie Verpleegkundigen. (VVOV) 26 jaargang, nr. 73 februari 2008 http://www.VVOV.info Verschijnt driemaandelijks. Afgiftekantoor 2400 Mol. ISSN 1370-6594 Abonnementen Prijs per jaargang: 20 eur. ( lidgeld ) Los nummer: 5 eur. Rek. nr.: 001-1281906-30 t.n.v. VVOV. lidgeld Redactieleden Haselaars Marc Roncada Claudio Suzy Kimpen

Advertenties dienen bij de drukkerij binnen te zijn uiterlijk 1 maand voor verschijnen. I.e. 15/2, 15/5, 15/8, 15/11

Eindredactie Roncada Claudio Redactiesecretariaat Roncada Claudio Keinkesstraat 16 3600 Genk Tel. 089/30.85.90 [email protected]

Druk en Lay-out Drukkerij Dils NV. Grote Steenweg 3 B-2440 Geel

Abonnementenadministratie en advertenties Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

De redactie laat de verantwoordelijkheid over de inhoud van de artikels volledig aan de auteurs.

http://www.VVOV.info

5 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Activiteiten Agenda 27STE SYMPOSIUM VVOV DONDERDAG 27 MEI 2010 EN VRIJDAG 28 MEI 2010 FLOREAL CLUB BLANKENBERGE

ANTWERPEN ZATERDAG 27 MAART 2010 VAN 09H30 -12H30 UZA WILRIJK BASISKENNIS VOOR HET WERKEN IN HET OK ELECTROCHIRURGISCHE BASIS- EN VEILIGHEIDSREGELS DE HEER BART BLYWEERT, FIRMA COVIDIEN WAT MOETEN WIJ WETEN OVER HECHTINGSMATERIALEN J&J ZATERDAG 25 SEPTEMBER 2010 VAN 09H30 TOT 12H30 UZA WILRIJK FERTILITEIT DR. PASCALE JANSSENS, UZA

VLAAMS BRABANT ZATERDAG 17 APRIL 2010 VAN 09H00 TOT 12H00 GASTHUIUSBERG LEUVEN MINI SYMPOSIUM “ ONCOLOGIE IN AL HAAR DIVERSITEIT”

Website Hou ook onze website in de gaten voor nieuws en tal van activiteiten WWW . VVOV . INFO

WWW . OPERATIEVERPLEEGKUNDIGE . BE PASWOORD ORSCALPELOR

Adverteerderslijst Sterilin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Molnlycke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Molnlycke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 VOORAANKONDIGING 27ste SYMPOSIUM . . . . . . . 28 Johnsson & Johnson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

6 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Competentiemanagement is geen modeverschijnsel maar hier om te blijven! S UZY K IMPEN , S TAFMEDEWERKER

OPERATIEKWARTIER

UZ L EUVEN

EN DOCENT / PRAKTIJKLECTOR

toegepaste kennis en daadwerkelijk gedrag die op een of andere wijze kan bijdragen tot succesvol functioneren in een specifieke rol of functie” (Van Beirendonck,2004,p.24).

Uit tal van wetenschappelijk onderzoek blijkt dat begrippen zoals competenties, competentieprofielen en competentiemanagement geen modeverschijnsel meer zijn. Volgens een aantal verpleegkundige onderzoekers draagt competentiemanagement zelf bij tot een grotere effectiviteit en betrouwbaarheid van de professie (Hendry, Luader & Roxburgh,2007). Dat het hier gaat om een nieuwe beleidswind binnen de gezondheidszorg blijkt uit de impact van het competentiemanagement binnen de verpleeg- en vroedkundige opleiding. De Studenten van vandaag krijgen een competentiegericht opleidingspakket waarbij ze aan het einde van de rit hun verworven competenties dienen te bewijzen. Hiervoor wordt er gebruik gemaakt van een portfolio, allerlei opdrachten, het examen en de praktijkstage.

• “Competenties zijn de groepen of basisstructuren van me elkaar samenhangende inzichten, vaardigheden en houdingen van een persoon die nodig zijn om nu en in de toekomst effectieve prestaties te kunnen leveren” (Baert, De Witte & Sterck, 2000,p.12.). Literatuurlijst: • Baert, H., De Witte,K. & Sterck,G. (2004). Vorming, training en opleiding, Handboek voor een kwaliteitsvol VTO-beleid in welzijnsvoorzieningen. Leuven / Apeldoorn,Garant.p.12. • Hendry,C.,Lauder,W. & Roxburgh,M. (2007). The dissemination and uptake of competency frameworks. Journal of Research in Nursing,12, 689-700.

Maar ondanks het feit dat het gebruik van het begrip ‘competentie’ meer en meer een evidentie wordt is er nog steeds geen eensgezindheid over de definitie (Seynaeve, 2006). De onduidelijk of eerder de vaagheid waarmee competenties vaak worden omschreven zorgen voor verwarring, waardoor ze in sommige gevallen weinig toepasbaar zijn (Kessels, 1999). Bij de uitwerking van competenties of bekwaamheden moeten er duidelijke antwoorden geformuleerd worden op de volgende vragen: “hoe kun je ze ontwikkelen, hoe kun je het bewijs leveren dat je de bewuste bekwaamheid hebt verworven en hoe kun je ze koesteren? “ (Kessels, 1999). Twee Nederlandse onderzoekers Van der Maesen de Sombreff en Schakel formuleerde de volgende alleszeggende uitspraak ‘Competentiemanagement is een bouwwerk waarvan het cement wordt gevormd door de competenties. Om dit bouwwerk bijeen te houden verdient het aanbeveling om te kiezen voor een heldere definitie van competenties.’ Enkele veel gebruikte definities: • “competenties zijn menselijke observeerbare eigenschappen onder de vorm van

• Kessels, J. (1999). Het verwerven van competenties:kennis als bekwaamheid. Opleiding & Ontwikkeling, 1/2, 20-22. • Keursten, P. (1999). Het einde van strategisch opleiden?.Opleiding & Ontwikkeling, 10, 27-33. • Seynaeve,K. (2006). Praktijkgids competentieontwikkeling. Leuven / Voorburg,ACCO. • Van Beirendonck,L. (2004). Iedereen competent, Handleiding voor competentiemanagement dat werkt. Leuven. Lannoo.p.24. • Van der Maesen de Sombreff, P. & Schakel, L. (1999). Wat zijn competenties niet?. Opleiding & Ontwikkeling, 12, 11-17. Ik stelde mij bij dit alles de vraag hoe operatieverpleegkundigen hierover denken en wat voor hen belangrijk is. Uit een zoekactie ( competence, theatre nurses, knowledge) via pubmed leverde slechts één artikel op. 7

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

KHL EUVEN .

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

COMPETENTIEMANAGEMENT IS GEEN MODEVERSCHIJNSEL MAAR HIER OM TE BLIJVEN!

3. Het managen en coördineren van de operatielijst is volgens de deelnemers aan het onderzoek een belangrijk aspect van hun taak. Zij zien zich in de rol van de onderhandelaar tussen de verschillende actoren van de medische staf, vooral met betrekking tot de bijkomende urgenties op een operatielijst.

Gillespie, B.M., Chaboyer, W., Walli, M., Chang, H-Y.A. & Werder, H. (2009) Operating theatre nurses’ perceptions of competence: a focus group study. Journal of Advanced Nursing 65(5),1019-1028. Focus group study of focusgroep onderzoek = een groepsinterview, dit is een methodiek die onderzoekers gebruiken om een aantal vragen voor te leggen aan een groep van deelnemers.

De beperkingen van dit onderzoek: • De 3 ziekenhuizen waren uit dezelfde regio wat een invloed kan hebben op de resultaten

Op deze wijze trachten onderzoekers zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het onderwerp dat ze willen onderzoeken.

• Het onderzoek werd gebaseerd op slechts 3 focusgroepen, maar desondanks konden de deelnemers ongenuanceerd spreken. • De groep die werd onderzocht was homogeen.

De definitie van competentie in het artikel: De combinatie van vaardigheden, kennis, attitude, waarden en bekwaamheden onderlijnen de effectieve en/of superieure prestatie in een gebied van professie/bekwaamheid ( ANMC 2006,p.8).

Conclusie van het onderzoek: De hierboven vernoemde thema’s geven aan dat de competenties met betrekking tot kennis & vaardigheden, teamwerk & communicatie en coördinatie & management erg belangrijk zijn voor operatieverpleegkundigen.

Opzet van het onderzoek: Uit de data-analyse kwamen drie Thema’s naar boven:

Bij het opstellen van een competentieprofiel dienen beleidsvoerders rekening te houden met de deze informatie.

Extra uitleg bij de vorige 3 thema’s: 1. Hiermee duiden de operatieverpleegkundigen dat ze uitgesproken competenties of vaardigheden moeten hebben om in een OKa te kunnen werken. Ze moeten niet alleen een degelijke portie technische vaardigheden en kennis bezitten maar tegelijkertijd ook psycho-sociale vaardigheden om te kunnen anticiperen op de verschillende situaties in een OKa. Zij willen zich onderscheiden van de technische assistenten door hun empatische vaardigheden, operatieverpleegkundigen bezitten het totale pakket.

Korte kritische reflectie: Ondanks de beperkingen van het onderzoek zijn de thema’s die aanbod komen zeker ook toepasbaar op een Belgische setting. Onze ervaren operatieverpleegkundigen beschikken over een totaal pakket van kennis & vaardigheden die er toe bijdragen dat ze als professionals aan de slag gaan. Iets wat elke startende verpleegkundige zal beamen gezien de grote inhaalbeweging die zij moeten uitvoeren op mee te kunnen met hun collega’s!

2. Het thema met betrekking tot de communicatieve vaardigheden werd aangebracht als een fundamentele competentie. Het kunnen communiceren in een multidisciplinair team met de verschillende actoren van een team werd gezien als een absoluut noodzakelijke vaardigheid.

Vandaar het grote belang van een degelijke opvang, professionele training en een gecoördineerde begeleiding van startende verpleegkundigen en studenten in een operatiekwartier. 8

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Column Bart januari 2010 Verplicht elf uur rust vrouwen op hakken. Mét een carrière, maar zonder een leven. Gladjes glijdende uren; allerminst vastgeketend aan een ploegensysteem, avonddiensten of weekendwerk. Zullen in onze plaats even bepalen wat werkbaar is en niet. En wij altijd maar slikken, tot spuwens toe. Onze flexibiliteit op de proef gesteld, tot ze breekt. Ergernissen die blijven groeien, kunnen wel eens monsterachtige proporties aannemen. Mannen in pakken en vrouwen op hakken: u weze gewaarschuwd!

Iets wat steeds blijft groeien, is gedoemd om monsterachtige proporties aan te nemen. Zo gaat dat met veel. Ook met goede bedoelingen. Het verklaart misschien de onrust die ik voel onder collega’s, nadat officieel werd medegedeeld dat het uurroosterbeleid, bij ingang van dit nieuwe jaar, correcter zal moeten afgestemd worden op de wettelijke regelgeving. Goed bedoeld, allicht, door mannen in pakken en vrouwen op hakken. Dat men wil bewaken dat verpleegkundigen zich niet meer dan 11 uur per dag en 50 uren per week in het zweet werken. Dat nachtwerkers beter de grens van de 50 urenweek niet overschrijden. En dat men het verplicht wil maken minstens 11 uren te rusten alvorens aan een nieuwe shift te beginnen. Mooi, mooi. Ik word haast ontroerd van zoveel door goedheid bezoedelde bezorgdheid.

Bart Paepen is verpleegkundige en werkt op de afdeling Intensieve Zorgen van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Met dank aan Nuring voor de toelating om dit artikel te mogen publiceren.

Maar de weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen. Voor mensen in een drie-shiften-systeem is dit een kleine ramp. Een vroege dienst na een late betekent immers maar negen uren rust. Verboden!

Op donderdag 29 april 2010 (van 13u tot 17u30) organiseert ESCALA, ism KBC Bank en Verzekeringen, Deloitte en De Gendt Advocaten, de Studienamiddag “Managementtopics voor ziekenhuizen.

Nachtdiensten die algauw 10 à 11 uren bedragen, worden soms gedurende een hele week uitgevoerd om het bioritme niet al te veel te verstoren. Uit den boze! Hoe valt een sociaal leven nog te stroomlijnen met dergelijke dwangmaatregelen? Alsof onze ‘roeping’ een keuze was voor een celibatair bestaan. Vanaf heden geen familiefeestjes meer. Vaarwel verenigingsleven. Boek alvast de kinderopvang voor de rest van uw carrière.

Tijdens deze studienamiddag worden volgende topics besproken: • Alternatieve verloningstechnieken (door KBC Bank en Verzekeringen) • Verhoog de patie ¨ntentevredenheid door optimalisatie van logistieke processen in uw ziekenhuis (door Deloitte) • Toepassing van de wet Overheidsopdrachten voor ziekenhuizen (door De Gendt Advocaten)

De compositie van uw loopbaan zal dan wel harmonieus zijn, maar beslist eentonig. Neem bereids uw agenda en noteer op repetitieve wijze: vroeg-laat-nacht, vroeg-laatnacht. En als de samenklank het toelaat, tussentijds enkele maten rust. In driekwartsmaat walst u gezwind richting pensioen. Hoe klinkt dat in uw oren? Ik zal het u zeggen: vals! Muziek voor doven, kunst voor blinden, een proeve van incompetentie (om mij even ingehouden uit te drukken). Wie beslist zulke dingen? Wel, mannen in pakken dus, en

Het deelnameprijs voor deze studienamiddag bedraagt € 60 (+ 21% BTW) en gaat door te Roeselare (KBC Bank en Verzekeringen, Auditorium, Clintonpark, Ter Reigerie 1, 8800 Roeselare). Voor meer informatie of inschrijvingen kunt u contact opnemen met Patrick Caenen: [email protected] of op het nummer 051/26 87 59. Bezoek ook onze website: www.escala.be.

9 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

LIESBREUK: WANNEER OPEREREN EN MET WELKE TECHNIEK D R S TEVEN R EREMOSER , A BDOMINAAL

CHIRURG

Z IEKENHUIS O OST L IMBURG

1. Liesbreukherstel (en eigenlijk ook het herstel van iedere andere breuk) gebeurt het best tension-free (Lichtenstein, TEP, TAPP, Kugel, zie verder), zonder structuren onder spanning dicht te trekken, met andere woorden door gebruik te maken van een mesh. Uitzonderingen hierop zijn kinderen en adolescenten zoals lager vermeld. Ook bij patie ¨nten die reeds meerdere malen zijn geopereerd in de liesregio, waarbij zowel anterieur (Lichtenstein) als posterieur (TEP, TAPP, Kugel) reeds een herstel gebeurde, is het vaak zo dat onmogelijk nog een nieuwe mesh kan geplaatst worden, en dient een soort raphy gemaakt te worden met de bestaande structuren.

Afgelopen jaar organiseerde de dienst Algemene en Abdominale Heelkunde een huisartsensymposium met als topic ‘de liesbreuk’. Het doel van deze avond was een update te brengen van de nieuwste technieken voor liesbreukherstel, elk met hun specifieke indicaties. WELKE SOORTEN LIESBREUKEN BESTAAN ER? Een directe en indirecte liesbreuk presenteren zich boven de liesband (5). Een directe liesbreuk (1) gaat direct door de buikwand, en dus niet via het lieskanaal, en presenteert zich medialer dan een indirecte. Een indirecte (2) gaat wel via het lieskanaal, en presenteert zich lateraler, lateraal van de epigastrische bloedvaten (4) en dus ook lateraal van een mogelijke directe breukpoort. Een femoraalbreuk (3) presenteert zich mediaal van de grote bloedvaten (6) ter hoogte van de lies, net onder de liesband (5). (fig. 1)

2. Liesbreukherstel gebeurt het liefst langs posterieure weg: via deze weg hoeft er geen intacte voorste fascia geopend te worden om het net te plaatsen. Het net ligt posterieur en daardoor komt de chirurg minder in de buurt van de verschillende zenuwen. Bovendien moet bij een posterieure benadering weinig of geen fixatie (afhankelijk van de techniek) gebeuren, waardoor ook hier de kans op chronische pijnsyndromen erg vermindert. Echter patie ¨nten met een recidief na vroeger posterieur herstel, zijn vaak beter te helpen met een anterieure benadering (Lichtenstein) omdat deze regio nog niet verlittekend is. Tot voor kort was ook de Lichtensteinprocedure aangewezen bij alle patie ¨nten voor wie algemene narcose tegenaangewezen is. Met de Kugel techniek kan momenteel ook onder rachy-anesthesie langs posterieure weg een mesh geplaatst worden.

(fig. 1)

Of nu TEP, TAPP of Kugel gebruikt wordt, hangt van een 3-tal factoren af: 1. kan de procedure niet onder algemene narcose (zwaar pulmonair of cardiaal belaste patie ¨nten) of wenst de patie ¨nt enkel een rachy-anesthesie, dan wordt voor de Kugel techniek gekozen. 2. Betreft het een bilaterale liesbreuk, dan wordt volgens de Europese richtlijnen een

WELKE TECHNIEK WORDT HET BEST TOEGEPAST? De chirurg heeft verschillende technieken ter beschikking. Welke hij toepast is afhankelijk van verschillende factoren. Hiervoor werd een flow-chart ontwikkeld. Deze is gebaseerd op een 2-tal principes, in dalende volgorde van belang. 10 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

LIESBREUK: WANNEER OPEREREN EN MET WELKE TECHNIEK

enkel de breukzak vrij geprepareerd tot aan de basis, waarna deze wordt afgebonden en verwijderd. Net zoals bij een congenitale liesbreuk dus. Bij kinderen boven 6 jaar tot aan de volgroeiing (= sluiten van de groeikraakbeenderen op ongeveer 18 jaar), bij wie toch een defect van het lieskanaal/ buikwand dient hersteld te worden, wordt gebruikt gemaakt van de eigen buikwand van de patie ¨nt. Via de Shouldicetechniek wordt met niet verteerbare hechtingen een stevige wand gecree ¨erd (= raphy van de buikwand). Een mesh wordt hierbij niet gebruikt omdat de patie ¨nt nog groeit en ieder net ongeveer 15% krimpt over het verloop van enkele jaren. Zodoende kan het net op termijn onvoldoende bedekking verzorgen en kan de patie ¨nt recidiveren. Deze techniek heeft in de literatuur een recidiefpercentage tot 30%. Dit hoge percentage is voornamelijk te wijten aan het feit dat het geen tension-free techniek is en er dus een defect in de buikwand gesloten wordt door onder spanning stevige structuren naar elkaar toe te brengen. De tension-free techniek, zoals verder besproken wordt, trekt het defect niet dicht, maar gaat het defect afdichten door er een net voor te leggen. Deze techniek wordt bij deze zeer jonge patie ¨nten wel toegepast, omdat nog altijd voor meer dan 70% van hen een herstel wordt bereikt, zonder dat een mesh (prothese, netje) dient gebruikt te worden. Bij recidief op oudere leeftijd kan alsnog een herstel met mesh gebeuren. (fig. 3)

laparoscopische benadering geadviseerd, omdat je met dezelfde toegangsweg vlot beide liezen kan bekijken en behandelen. 3. voor de unilaterale liesbreuk beslist de patie ¨nt samen met de chirurg voor laparoscopie dan wel voor open chirurgie: dagziekenhuis? 3 kleine incisies van 1 cm of 1 incisie van 4 cm? WELKE TECHNIEKEN WORDEN HET MEEST GEBRUIKT? 1. Voor kinderen Tot de leeftijd van 2 jaar liggen de inwendige en uitwendige liesopening vlak boven elkaar. Daarna gaan deze van elkaar wegschuiven en wordt het lieskanaal gevormd. Dit is op volwassen leeftijd ongeveer 7 cm groot. Een congenitale liesbreuk is eigenlijk niet het uitpuilen van het peritoneum, maar een nog intacte tunica vaginale, de structuur waarlangs de testis afdaalt tot in het scrotum en die normaal verdwijnt. Het lieskanaal en de buikwand zijn echter intact. Dit verklaart meteen waarom bij kinderen geen versteviging van het lieskanaal moet gebeuren. De chirurg zal de intacte tunica losmaken en distaal doornemen, waarna deze als een breukzak wordt behandeld en aan de basis wordt afgebonden. Er gebeurt geen raphy (= herstel door enkele hechtingen) van de breukpoort (die eigenlijk dus geen breukpoort is, maar gewoon een normale buitenste liesring). (fig. 2)

(fig. 2) Bij kinderen onder de 6 jaar dient nooit het lieskanaal geopend te worden. Hier wordt

(fig. 3) 11

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

LIESBREUK: WANNEER OPEREREN EN MET WELKE TECHNIEK

Bij de TAPP procedure wordt via de navel intraperitoneaal CO2 ingeblazen, en eens de buik op druk, wordt een trocart geplaatst ter hoogte van de navel voor de camera, en nog 2 bijkomende kleinere werk trocarts in de onderbuik. De breuk wordt in beeld gebracht en net boven de breuk wordt het peritoneum geopend: zodoende wordt eerst de breuk gereduceerd en vervolgens een voldoende ruim vlak ontwikkeld voor het plaatsen van een mesh, tussen het peritoneum en de buikwand dus. De mesh kan zowel een indirecte breuk, een directe breuk als ook een femoraalbreuk voorkomen. De mesh wordt met metalen krammetjes op een aantal punten vastgemaakt, waarna het peritoneum boven de mesh weer netjes wordt gesloten. Sinds kort wordt ook gekeken of de tack-ers (metalen krammetjes) kunnen vervangen worden door weefsellijm, omdat deze in uitzonderlijke gevallen kunnen zorgen voor postoperatieve, chronische pijnsyndromen door reactie op het periost of door beschadiging van zenuwtakken. De TAPP procedure kan enkel onder algemene narcose gebeuren en vereist meestal een overnachting. Bij bilaterale liesbreuken zijn tijdens dezelfde operatie beide liezen vlot toegankelijk. (fig. 5)

2. Voor volwassenen Van oudsher: de Lichtenstein operatie: Dit is een tension-free herstel langs ventrale zijde, waarbij een huidincisie wordt gemaakt van ongeveer een 8-tal cm. Evenzo wordt bij deze techniek het lieskanaal aan de voorzijde geopend door de fascia van de musculus obliquus externus te openen. Eens dit gebeurd is, wordt de breukzak vrijgemaakt en na onderbinden gereseceerd. Dit laatste enkel bij een indirecte breuk. Bij een directe breuk wordt de breukzak enkel gereduceerd en niet gereseceerd. Er wordt een netje geplaatst in dit vlak en ook met verschillende, niet verteerbare hechtingen gefixeerd, waarna het geopende lieskanaal opnieuw wordt gesloten. Nadeel bij deze techniek is dat de chirurg een groot litteken maakt. Daarbij moet hij het net fixeren en kan hij bij iedere steek die hij zet een zenuw inknellen en zodoende chronische pijnsyndromen veroorzaken. Evenzo kan een femoraalbreuk met deze techniek niet voorkomen worden, omdat de chirurg de prothese fixeert op de liesband, en een femoraalbreuk zich manifesteert onder de liesband. Een pluspunt bij deze techniek is dat hij omwille van zijn laag recidiefpercentage (minder dan 1%) nog steeds als de alom aanvaarde gouden standaard wordt uitgevoerd in verschillende landen. Een bijkomend pluspunt is dat deze techniek onder rachy-anesthesie kan gebeuren, en met name patie ¨nten die een volledige narcose om respiratoire of cardiale redenen niet kunnen verdragen, toch goed geholpen kunnen worden. De TAPP-procedure of het Trans Abdominaal PrePeritoneaal herstel. Dit is de eerste techniek van 3 posterieure technieken (samen met TEP en Kugel herstel), waarbij de chirurg ook tension-free een mesh aanbrengt, zonder dat daarbij het lieskanaal (en dus de fascia van de obliquus externus spier) dient geopend te worden. Een aantal chirurgen propageren het posterieur herstel, omdat deze techniek de wetten van het tension free herstel respecteert, maar daarnaast ook geen bestaande stevige structuren dient in te snijden om een mesh in positie te brengen.

(fig. 5) De TEP-procedure, het Totaal Extra Peritoneaal herstel, Bij de TEP-procedure brengt de chirurg een mesh in op dezelfde plaats maar via een andere weg: hier wordt het peritoneum nooit geopend. Via de navel wordt het vlak ontwikkeld tussen buikwand en peritoneum, en zo naar de 12

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

LIESBREUK: WANNEER OPEREREN EN MET WELKE TECHNIEK

TAPP). Eens dit gebeurd is, wordt een net met verstevigde rand ingebracht en ontplooid. Deze techniek heeft als voordeel dat hij onder loco-regionale anesthesie (rachy-anesthesie) kan uitgevoerd worden en mogelijk is in daghospitalisatie. Net zoals bij de TEP, gebeurt hier geen fixatie, en daardoor is er minder kans op chronische pijnsyndromen. Deze techniek vereist geen duur laparoscopie materiaal, maar het voorgevormde net wordt nog niet terugbetaald, zodat de uiteindelijke opleg voor de patie ¨nt ongeveer 250 euro is, vergelijkbaar dus met een laparoscopisch herstel. (fig. 7)

lies toe gewerkt, waar door insufflatie van opnieuw CO2, een mooi vlak wordt vrijgemaakt om een netje te plaatsen. Eerst wordt de breuk gereduceerd via twee bijkomende werkkanaaltjes. Eens die gereduceerd, krijgt de chirurg een mooi zicht op de structuren van het lieskanaal en de breukpoort. Naar analogie met de TAPP-procedure wordt ook bij deze techniek een mesh ingebracht die de drie mogelijke breukpoorten afdekt. In tegenstelling tot de TAPP wordt de mesh enkel bij een grote, directe breuk gefixeerd met een tacker. Voor alle andere indicaties is enkel het aflaten van de CO2 na de ingreep, waardoor het peritoneum op de mesh komt te liggen, voldoende als fixatie. Ook deze techniek gebeurt onder algemene narcose en vereist vaak een overnachting. Een drain wordt vaak achtergelaten in het dissectievlak, waarbij de suctie zorgt dat de eerste 12 uur na operatie het peritoneum en het netje mooi tegen elkaar gezogen worden, en zodoende goed gefixeerd blijven. (fig. 6)

(fig. 7) In bijgevoegde tabel vindt u een flow-chart om per indicatie tot een gepaste techniek te komen. * Kan gebeuren onder lokale of loco-regionale anesthesie

(fig. 6) De Kugel-procedure De Kugel-procedure is een nieuwe techniek, waarbij een voorgevormde mesh wordt geplaatst op dezelfde plaats als bij de TAPP- of TEP-procedure. Hier gebeurt dit echter niet via laparoscopie maar via een open procedure. Net boven het lieskanaal wordt een incisie gemaakt van ongeveer een 3 cm. De dissectie gebeurt doorheen de buikwand tot op het peritoneum. Van hieruit wordt met de vinger het vlak ontwikkeld tussen buikwand en peritoneum en wordt de breuk gereduceerd (hetzelfde vlak als bij TEP of 13 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

VERPLICHTE LITERATUUR VOOR OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN D IRECTOR

S UZANNE C. B EYEA , RN, P H D, FAAN N URSING R ESEARCH FOR H EALTH AND A GING D ARTMOUTH H ITCHCOCK M EDICAL C ENTER L EBANON , NH G ELEZEN EN VERTAALD DOOR C LAUDIO R ONCADA

OF

welk land dan ook. Deze studie geeft ons belangrijke informatie hoe dit probleem aangepakt dient te worden.

Het verbeteren van de kwaliteit en de aandacht voor de veiligheid van de patie ¨nt staan in de belangstelling. We kunnen er niet naast kijken. Studies worden gepubliceerd over hoe wij de kwaliteit in en rond de operatie patie ¨nt kunnen verbeteren. Dit artikel geeft een overzicht van recent gepubliceerde artikels met de bedoeling om u aan te moedigen, om u warm te maken om ook op zoek te gaan naar evidence based en wetenschappelijke literatuur. Om ook te publiceren en om deze dingen in de praktijk te brengen. Klinische studies over en van operatieverpleegkundigen zijn er te weinig. Wij willen onze plaats in het OK, wel dit is misschien de aansporing die u nodig heeft.

2. SAFE SURGERY CHECKLIST In ons vorig scalpel hebben wij hier veel aandacht aan besteed, het is te belangrijk om dit niet over te slaan. In januari 2009 verscheen in de uitgave van The New England Journal of Medicine een studie waarin data verwerkt waren van 7688 patie ¨nten, vanaf 16 jaar en die een chirurgische ingreep hadden ondergaan, exclusief cardio. Door de WHO werd een 19 punten safety checklist opgesteld en de patie ¨nten ondergingen zowel voor als na de publicatie de ingreep. Doel van de checklist was om de kwaliteit van de zorg alsook de communicatie binnen het team te verbeteren om zodoende post operatieve complicaties te verminderen. Data waren afkomstig uit 8 ziekenhuizen. Elke medewerker introduceerde de checklist op zijn afdeling, de betrokkenen kregen een extra training en voldoende documentatie over het correct gebruik van de checklist en hoe het onderzoek werd opgebouwd. De gegevens werden verzameld in de tweede fase en dat een week na introductie van de checklist. De patie ¨nten werden gevolgd tot hun ontslag en maximaal 30 dagen na de ingreep. De studie toonde een daling van de post operatieve complicaties na de introductie van de checklist van 11% naar 7%. Het aantal dodelijke aflopen daalde van 1,5% tot 0,8%. Ook het aantal post operatieve infecties evenals niet geplande reinterventies daalde. Het onderzoeksteam besloot dat het aantal post operatieve complicaties met 36% was gedaald dank zij het gebruik van de checklist. Deze studie toont tevens aan dat investeren in teamwork en optimale communicatie loont. De gebruikte checklist was een variante van deze die in de luchtvaart wordt gebruikt en neemt maar 2 minuten in beslag. Deze studie heeft uiteraard zijn beperkingen en verder

1.VOORKOMEN VAN WRONG SITE CHIRURGIE (HEEFT IEMAND HIERVOOR EEN GOEDE VERTALING?) In december 2008 is er een artikel verschenen in Quality and Safety in Health Care over patie ¨nt veiligheid in het bijzonder WSC en een initiatief hierover genomen in Engeland en Wales. Voor deze studie werden pre- en post operatief interviews afgenomen op de diensten oftalmologie, orthopedie en urologie en dit in 11 ziekenhuizen. In Engeland werd in 2005 een voorlichtingscampagne gehouden om de WSC te voorkomen en alle medewerkers te sensibiliseren. De interviews werden afgenomen een jaar voor en een jaar na de campagne. 63 verpleegkundigen en chirurgen werden in de studie betrokken, 62 hebben de studie volledig bee¨indigd. Na de campagne werd een verhoging vast gesteld van het markeren van de juiste zijde( van 48% naar 85%). Ondanks deze verbetering was er na de campagne een terugval. 5 op 17 chirurgen deden geen markering. De onderzoekers melden dat het verspreiden van informatie alleen onvoldoende is om de mensen te motiveren. Er is meer nodig. Het vraagt een mentaliteits- verandering. Deze studie werd nu in Engeland en Wales uitgevoerd maar WSC gaat iedereen aan in 14 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

VERPLICHTE LITERATUUR VOOR OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN

onderzoek is zeker noodzakelijk toch zijn de resultaten veelbelovend. Dit artikel kan op http://www.who.int/patientsafety/safesurgery/en. geraadpleegd worden.

artikel geeft u enkele kapstokken die kunnen toegepast worden bij een correcte debriefing. De nadruk wordt gelegd op vertouwen, betrouwbaarheid, een niet bedreigende benadering, structuur en tijdsverloop.

3. VOORKOMEN VAN POST OPERATIEVE MORTALITEIT

Er zijn drie stappen in een proces – beschrijf exact wat er is gebeurd – welke redenen zijn er aanwezig opdat dat is kunnen gebeuren – trek hieruit lessen en bepaal een strategie

In december 2008 verscheen in Anesthesia& Analgesia een artikel waarin bevindingen worden beschreven naar aanleiding van een onderzoek bij 815077 grote chirurgische ingrepen. Alle patie ¨nten hadden een ASA score van 1, 2 of 3. Een doelstelling van het onderzoek was of er enige aanwijzingen waren voor post operatieve mortaliteit. Een tweede doelstelling was of er in de anesthetische zorg verbeteringen mogelijk waren om dit te voorkomen.

Dit artikel geeft u enkele tips om zo een debriefing optimaal te laten gebeuren. Het is zeker een hulp voor eenieder die begaan is met een betrouwbare organisatie en de veiligheid en de kwaliteit wil verbeteren. Blijf geïnformeerd Ik vind dat alle ok verpleegkundigen en zeker hoofden ok deze artikels moeten lezen of raadplegen. Elk artikel geeft informatie over hoe de kwaliteit van de zorg verbeterd kan worden. Wij moeten evidence-based zorg bieden. Gebruik deze of enkele artikels voor uw stafmeeting en bespreek ze. Iedereen zal er beter uitkomen. Informatie en communicatie zijn verplicht.

Factoren die bepalend zijn voor dit risico zijn: – type chirurgie, aortachirurgie scoort het hoogst – hoe hoger de ASA score hoe groter het risico – te lage albumine waarde – dyspnae – verhoogde bilirubine gehalte en creatinine In totaal stierven 646 patie ¨nten op de dag van de ingreep. Bij nader onderzoek bij 191 patie ¨nten was bloeding in 21 gevallen de doodsoorzaak. Een acuut hartinfarct was goed voor 20 doden en longembolie voor 12. Dit artikel moet een overzicht geven van de risicopatie ¨nten en inzicht geven over eventueel te nemen maatregelen. Een optimale kennis en interpretatie van monitor gegevens kan ons hierbij helpen. 4. EEN DEBRIEFING NA FOUTEN EN BIJNA ONGEVALLEN Een artikel gepubliceerd in november 2008 in Patient Safety and Healthcare Quality beschrijft het proces en het belang van een debriefing na het gebeuren van fouten of bijna ongevallen. Dit

15 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

BEROEPSTITEL M ARIA L OUREIRO

een beroepstitel aan te vragen. Met ons voorstel dekte de titel de volledige lading van pre-, per- en postoperatieve zorg en voorziet de Minister en kabinetsmedewerker dat er mogelijk een titel voor Okverpleegkundige kan zijn in het jaar 2011?

Zoals u weet zet de VVOV zich enorm in om onze beroepstitel te behalen. Onze titel is opgenomen in de lijst. Nu is het wachten op de uitvoeringsbesluiten. Hierbij het verslag van de vergadering op het kabinet van minister Onkelinx. Wij willen u allen op de hoogte houden van de evolutie van dit dossier, vandaar. Een groot voordeel is dat wij dit dossier samen met onze Franstalige collega's van Afiso bespreken. Zo kunnen wij meer gewicht in de schaal leggen.

Ook benadrukte Olivier dat het om budgettaire redenen meer verantwoord is om iemand in dienst te nemen die “globaler “kan functioneren. De huidige situatie is trouwens in vele ziekenhuizen een ineenvloeien van pre-, per- en postoperatieve zorg.

Gesprek van Afiso en VVOV met Minister L.Onkelinx en kabinetsmedewerker Cecile Fontaine.

Vandaag werd op hetzelfde moment van ons onderhandelen in de Nationale raad voor Verpleegkunde het dossier van Okverpleegkundigen behandeld. Peter Degang zetelt in deze raad.

Aanwezig: Myriam Pietroons, Valentine Vanderhaegen, Olivier Darquennes, Michael, Maria Loureiro

Ook werd er aangehaald om het 4e jaar specialisatie Ok te laten financieren door de regering aan Vlaamse kant; in Wallonie ¨ wordt dit al gefinancierd door de Waalse regering. We zetten de onderhandelingen voort met het Afiso, regering en plannen een datum om aan tafel te gaan zitten met de vereniging van anesthesieverpleegkundigen.

Onderwerp: toelichting bij aanvraag beroepstitel voor verpleegkundigen OK Verloop van onderhandeling Voorstelling van VVOV Voorstelling van Afiso Verpleegkundig werk in het OK situeren. Beklemtoning waarom de term “perioperatief” zo belangrijk is in de wettekst die in de maak is (om te benadrukken dat het zowel de pre-, per- als postoperatieve zorg behelst).

We houden jullie verder op de hoogte…

Uit ons gesprek concludeerden zowel minister Onkelinx als wijzelf (Afiso en VVOV) dat het niet zinvol is om nog een aparte titel aan te vragen voor “anesthesieverpleegkundigen”. Volgens de kabinetsmedewerker leidt deze versnippering enkel tot vertraging tot het bekomen van een beroepstitel. Deze sprak zelfs van “een pilootproject dat nog niet volledig erkend is” als we over de opleiding van anesthesieverpleegkundigen spraken. Ook raadde deze aan om aan tafel te gaan zitten met deze verpleegkundigen om samen 16 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot De maatschappe lijke ladder is voor de meeste mensen een huishoudtrapje.

t je Als vuldig g i d en al e vermet nul z altijd m omst Bart uitk l zijn. er nu eWev D

Als v niet ergade noo ring en dza z noo ijn is h kelijk d e er g zakel t een i t jk o Rik e hebb m Torf en. s

Een chirurg ampu teerde een arm en presenteerde nadien de rekeni ng. De patiënt riep: “Afzetter”. Habe x Ik ben geheel on thouder. Ik vergeet niets.

en s n e em g i te m s g o o Som eh d n r e e k i d e d r a e b el d n a top v ekken dan td en on t die tegen r a pas d eerde muu rk de ve t. Covey staa e m a d e d n a a st n d e n e l e l t A t i z t k e ans o z m r e H . T . p beroe

Een arm e is een id idioot Een rijke ioot. is rijk. L idioot afitte Hij kend zichzelf. e alleen m Maar a horen ze ar van ggen.

Waar in ee om houd een n theefa en ze koff b iepa riek uze? I hard s een vo lle disk dan zwaar een lege der ?

17 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Regionale werkgroepen DOOR

G UY S TERCQ

Regio Antwerpen

Regio Oost-Vlaanderen

Voorzitster: Kristin De Jongh Schildebaan 28 2240 Zandhoven Tel: 03 464 14 14 AZ St. Jozef Zoersel, tel: 03 380 23 30 [email protected]

Voorzitster: Edith Haemers Poolse-Winglaan 82 9051 Sint-Denijs-Westrem Tel: 09 371 65 57 AZ.Maria Middelares Gent, tel: 09 260 67 08 [email protected] Greta Pauwels Stationsstraat 91/4 9900 Eeklo Tel: 09 345 62 85 Elizabeth ZH- HH Kliniek, tel: 09 376 05 70 [email protected]

Regio Brabant Voorzitster: Frieda Mathay Broekstraat 11a, 3210 Lubbeek. Tel: 016/348650 [email protected]

Regio Limburg

Regio West-Vlaanderen

Voorzitster: Anita Steensels Solterweg 48 3960 Bree Tel: 089 86 51 28 Salvatorziekenhuis Hasselt Tel: 011 28 95 26 [email protected] [email protected]

Voorzitster: Isabelle Neuville AZ Gezondheidszorg Oostkust, campus OLV Ter Linden Knokke

18 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Boeken review C LAUDIO R ONCADA

240$ VOOR NIET LEDEN EN TE BESTELLEN VIA AORN

LATEX IN THE PERIOPERATIVE SETTING: STRATEGIES FOR PATIENT AND STAFF MEMBER SAFETY JASON NELSON RN,MSN,CNOR,MAJ,ANC,USA PERIOPERATIVE EDUCATOR TACOMA, WA CINE'-MED, PRODUCER 240$ VOOR NIET LEDEN EN TE BESTELLEN VIA AORN

Sommige dingen kunnen via een boek verspreid worden voor andere dingen is het soms moeilijker. Neem nu het onderwerp veiligheid, maak het visueel herkenbaar en het blijft u altijd bij. Een van de hoofddoelstellingen van onze organisatie is de veiligheid garanderen voor de patiënt en het creëren van een veilige en beveiligde arbeidsplaats. Deze DVD is een uitstekend instrument om hieraan tegemoet te komen. Via deze DVD en/of video kunnen alle betrokkenen geïnformeerd worden over de mogelijke gevaren die een risico kunnen zijn voor de eigen veiligheid. Deze 32 minuten durende dvd/video toont • chirurgische ingrepen • teksten en artikels over veiligheid en mogelijke gevaren Er zijn 6 gebieden die worden behandeld • biologische gevaren • ergonomische gevaren • chemische gevaren • fysische gevaren • psycho sociale factoren • culturele invloeden Elk van deze 6 gebieden wordt geïllustreerd met een chirurgische ingreep of wordt een bepaald voorval geënsceneerd. Er wordt veel tekst gebruikt. Telkens er zich een veiligheidsprobleem voordoet wordt dit getoond en bijhorende oplossingen geformuleerd. De scènes zijn klaar en duidelijk. Vooral het hoofdstuk over ergonomische gevaren wordt goed besproken, vooral het lang staan en het heffen en tillen. Hoe rugklachten voorkomen wordt duidelijk visueel weergegeven. Het geheel wordt aangevuld met AORN guidelines. Een interessant medium voor alle ok verpleegkundigen, zeker nuttig bij opleiding van nieuwe verpleegkundigen.

Latex allergie en andere is al dikwijls besproken, maar wat hebben wij er nog van over gehouden. Wat weten wij er nog van? Elk OK moest een urgentie kist of kar hebben of een latex vrije koffer waar al het materiaal bij eventueel latex allergie kon worden gebruikt. De AORN geeft nu een DVD/Video uit waar de hele latex problematiek wordt beschreven inclusief standaards en aanbevelingen. De bedoeling van deze DVD/Video is alle verpleegkundigen te informeren over alle gradaties van latex gevoeligheid en de te nemen maatregelen bij gekende overgevoeligheid. Deze DVD/Video duurt 25 minuten. Het start met een beschrijving van de latex allergie, gaat over naar wat latex nu precies is of inhoud en de verschillende fabricatie technieken. Welke zijn de symptomen van een latex allergie, hoe frequent komt het voor? Is er een verschil tussen contact dermatitis type IV en overgevoelige reactie type I? Hoe kan ik een veilige latex vrije omgeving creëren? Hoe word ik blootgesteld aan latex en wat gebeurt er precies met mij? Kan latex allergie behandeld worden? Al dit wordt in beeld gebracht gezien vanuit het zorgproces. Wij moeten de risico groep kunnen identificeren, deze met een allergie maar ook deze die door hun arbeidsmilieu geregeld bloot gesteld worden aan latex. Deze laatste groep zijn oa patiënten die al verschillende ingrepen hebben ondergaan, gezondheidswerkers en patiënten met een gekende allergie. Ook voedsel allergies die een eventuele kruisallergie voor latex kunnen induceren worden besproken. De nadruk wordt gelegd op de verantwoordelijkheid van de operatieverpleegkundigen in deze materie, zij moeten de risicofactoren, symptomen kennen en een latex vrije omgeving kunnen garanderen. Deze DVD/Video is zeker de moeite waard

WORKPLACE SAFETY MICHELLE TATTERSALL, RN, BS, CNOR INTERIM EDUCATOR FLORIDA HOSPITAL CELEBRATION, FL CINE’-MED, PRODUCER

19 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

VOOR U GELEZEN C LAUDIO R ONCADA

Bevindingen Zes studies beantwoordden aan de criteria en werden dus weerhouden. De chirurgische handrub had een onmiddellijk bacteriocied effect vergelijkbaar met de chirurgische handenscrub maar duurzamer. De vergelijkingen over SCI waren identiek. De kosten van chirurgische handrub lagen wel 67% lager dan bij chirurgische handenscrub.

DE VERGELIJKING TUSSEN CHIRURGISCHE HANDSCRUB EN CHIRURGISCHE HANDRUB GEORGE ALLEN, DIRECTOR OF INFECTION CONTROL DOWNSTATE MEDICAL CENTER BROOKLYN NY JOURNAL OF HOSPITAL INFECTION MAY 2006 Het verwijderen van de transiente flora en het verminderen van de residente flora van de handen is in de VS en in Europa een verplicht proces alvorens een chirurgische of andere invasieve ingreep te starten.

Implicaties De resultaten van deze studie tonen eenduidig aan dat handenrub even effectief is dan de scrub en dat de rub goedkoper is dan de rub. Verantwoordelijken van het OK moeten deze overstap van scrub naar rub zeker overwegen. Er mag echter niet vergeten worden om de juiste, toegelaten en geregistreerde producten te gebruiken en dit volgens de voorschriften van de fabrikant.

Wij hebben de laatste jaren een ontwikkeling meegemaakt in hoe een chirurgische handenwas dient te gebeuren. In Europa wordt nog veel water, zeep en borstel gebruikt. Dit is geëvolueerd naar het gebruik van antiseptische oplossingen meestal 4% chloorhexidine of 4% povidone iodine. In Frankrijk is men massaal overgegaan naar de handrubbing.

De eerste handwas is met water en zeep, nagels worden proper gemaakt, handen en voorarmen worden gespoeld en gedroogd.

De eerste handwas is met water en zeep, nagels worden proper gemaakt, handen en voorarmen worden gespoeld en gedroogd. Onmiddellijk daarna worden de handen en voorarm ingewreven met een product op basis van alcohol, meestal een ethanol gel of een oplossing op basis van phenoxy- ethanol, n-propanol en ethanol. Doelstelling van deze studie was om beide methoden te vergelijken. Hiervoor werd de database van PubMed en Medline geraadpleegd vanaf 1992 tot maart 2005. Volgende kernwoorden werden ingetoetst • chirurgische hand desinfectie en alcohol hand rub • alcohol hand rub, n-propanol of isopropanol • chirurgische handscrub en chirurgische handrub Originele artikels over de vergelijking van de doeltreffendheid tussen scrub en rub in een praktische setting, inclusief studies over CSI, werden in deze studie betrokken.

{ {

Er werd ook een kostenanalyse gemaakt om beide systemen te vergelijken. 20 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

VOOR U GELEZEN

76 patiënten met een ASA score 1 of 2 werden in dit onderzoek betrokken. De patiënten kregen een algemene anesthesie en werden door de dienst neurochirurgie geopereerd voor spinale letsels.

HET EFFECT VAN PRE OPERATIEVE OPWARMING VAN DE PATIËNT BIJ ALGEMENE ANESTHESIE ANDRZEJOWSKI J., HOYLE J., EAPEN G., TURNBULL D.

De patiënten kwamen in 2 groepen terecht, de voorverwarmde en de niet voorverwarmde. De lichaamstemperatuur werd op dezelfde wijze gemeten en zij kregen hetzelfde type deken.

BRITISH JOURNAL OF ANESTHESIA NOVEMBER 2008 Onopzettelijke Perioperatieve Hypothermie wordt gedefinieerd bij een lichaamstemperatuur onder de 36 C. Risico's hieraan verbonden zijn – verhoogde kans op myocard ischaemie – verhoogd risico op wond infectie – bloedstollingsproblemen – verlengd verblijf in het ziekenhuis – een duurdere rekening Onopzettelijke Perioperatieve Hypothermie ontstaat door – de anesthesie, hierdoor is er een verminderde metabole warmte productie – de operatiezaal is een koude bron vooral bij gebruik van laminar airflow – verslechterde thermoregulatie met negatieve invloed op de warmte herverdeling.

Bij de voorverwarmde groep werd 60 minuten voor de ingreep gestart met het opwarmen, dus op de afdeling. Dit werd verder gezet tot bij de inductie. De omgevingstemperatuur werd genoteerd en de lichaamstemperatuur gemonitord. Na inductie werd een oesofagus sonde geplaatst om de temperatuur te meten, om de 20 minuten werden en omgevingstemperatuur en lichaamstemperatuur genoteerd. De verwarmingsdeken bleef tijdens de ingreep aan op een temperatuur van 38C. Bevindingen 31 patiënten in de voorverwarmde en 37 in de andere groep werden voor de studie weerhouden.

Na de inductie ontstaat er een warmte herverdeling en zorgt voor temperatuur daling tot 1.6C.

De gemiddelde opwarming was 72 minuten en er was geen verband tussen duur en minimale of maximale temperatuursdaling. Er was een duidelijke geringere daling bij de voorverwarmde groep nl 0.30C na 40, 60 en 80 minuten. De lichaamstemperatuur bleef boven 36C bij 21 patiënten in de voorverwarmde groep tegen 16 bij de controle groep

Luchtverwarmingselementen kunnen de lichaamstemperatuur binnen de 2 uur normaliseren of hertstellen. Bijgevolg hebben zij geen nut bij gebruik bij korte chirurgische procedures. Het vooraf opwarmen echter beïnvloed de centrale temperatuurregeling en vermindert het warmteverlies. Doelstelling van deze studie was het effect van de pre anesthesie opwarming op de temperatuurregeling na te gaan en de invloed op OPH. Voor de pre operatieve opwarming werd gebruik gemaakt van een nieuw toestel. Dat toestel bestaat uit een draagbare unit die verbonden wordt aan een speciaal single use deken.

Besluit Deze studie toont duidelijk het positief effect aan van het preoperatief opwarmen van patiënten die een spinale ingreep ondergaan onder algemene anesthesie. Verpleegkundigen moeten aandacht hiervoor hebben zeker bij kortdurende ingrepen. Warmte kan soms wonderen doen. 21

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Vraag en antwoord C LAUDIO R ONCADA

• handen goed inwrijven, handrug, handpalm, vingers en tussen de vingers • wassen gedurende minstens 15 seconden • handen en voorarmen spoelen • handen afdrogen met een wegwerp doekje • datzelfde doekje gebruiken om de kraan te sluiten indien geen elektronisch oog voorzien – handrub voor routine handontsmetting indien de handen niet zichtbaar vuil zijn • juwelen verwijderen • gebruik een product op basis van alcohol • hanteer de richtlijnen van de fabrikant • product in de handpalm • handen intensief rubben, inclusief vingers • gewoon laten drogen – handrub voor chirurgische procedure • juwelen verwijderen • indien de handen vuil zijn, zie 1 • nagels proper maken onder stromend water, met een nagelvijl • droog uw handen met een wegwerphanddoekje • gebruik het aangeboden product volgens de richtlijnen van de fabrikant • laat uw handen drogen alvorens schort en handschoenen aan te doen • tussen 2 procedures in punten 2, 3 en 4 laten vallen – de chirurgische handenwas • juwelen verwijderen • zichtbare vuile handen wassen met water en zeep tot aan de ellebogen • nagels proper maken onder stromend water, met een nagelvijl • gebruik een spons of een zachte borstel en scrub handen en voorarmen voor 3 of 5 minuten • handpalm, handrug, vingers een voor een • handen hoger houden dan de elleboog • handen en voorarmen afspoelen zodat alle zeepresten verwijderd zijn • naar de operatiezaal gaan en handen afdrogen met een steriel doekje, een per hand

Ik kom op verschillende oka's en stel vast dat iedereen een andere procedure hanteert voor het wassen van de handen. Is er een standaard procedure? Zijn er verschillende manieren van wassen? Kunt u dit probleem in het kort nog eens samenvatten? ANTWOORD: Er is de laatste jaren inderdaad veel veranderd, een chirurgische handenwas is geëvolueerd van 10 minuten naar 2 minuten. Dit heeft, zeker bij ouderen, vragen doen rijzen. Is dit wel juist? Men vertrouwt op gewoontes. Maar wees gerust alles is getest en nog eens getest en de resultaten stellen ons gerust. En toch zijn er nog die terug keren naar de oude manier, begrijpe wie kan. Micro-organismen verspreiden zich direct of indirect. Directe verspreiding gebeurt via rechtstreeks contact met een geïnfecteerde patiënt. Onrechtstreeks verspreiding gebeurt indien iemand een gecontamineerde oppervlakte aanraakt en nadien contact heeft met een bepaald persoon. De laatste jaren zijn er verschillende resistente micro-organismen ontstaan en hun pathogene krachten zijn toegenomen. De klassieke handen was, de handen rub en de chirurgische handen was zorgen voor het verwijderen van vuil, de transiente en residente flora van de handen. Er zijn door de verenigingen, gelinkt aan het operatiekwartier, standaards uitgeschreven. Het is ook de bedoeling om deze dan te volgen. Er zijn natuurlijk altijd uitvluchten om het niet te doen • last van huiduitslag na het wassen • er was geen dispenser aanwezig • het zorgpakket was zo groot dat er geen tijd was voor zorgvuldige handhygiëne vergeten te druk en onderbestaft het belang van goede handhygiëne is niet tot de betrokkenen doorgedrongen Er zijn vier grote basisregels in het standaardprogramma voor goede handhygiëne – routine handwassing met water en zeep, s'morgens, na toiletbezoek, na het eten en na een langere onderbreking. Dit gaat als volgt: • juwelen bevochtigen met water • inzepen, voor de hoeveelheid de richtlijnen van de fabrikant volgen

In feite zijn er geen excuses om u niet aan de juiste procedure te houden noch om onvoldoende aandacht te besteden aan de handhygiëne. 22

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

VRAAG EN ANTWOORD

omloop verpleegkundige. Identificatie van de patiënt, herhalen van de vraag van de chirurg, voor het openen van de prothese nogmaals bevestiging vragen aan chirurg en dan voorzichtig op tafel leggen.

Tijdens een chirurgische ingreep, het plaatsen van een totale heupprothese, werd door de omloop verpleegkundige het verkeerde implantaat op tafel gelegd. Wat nu? Hoe kunnen wij dit in de toekomst voorkomen en wie moet dat nu betalen?

Alle bijhorende documenten horen in het medisch dossier, de juiste identificatie van de prothese moet doorgegeven worden aan de apotheek voor tarificatie. Hier graag een verwijzing naar de nieuwe richtlijnen zie scalpel 75 Notificatie implantaten door Jos essemans.

ANTWOORD: Een zeer goede vraag, eigenlijk 3. Ondanks de crisis worden wij overspoeld met firma's die protheses leveren van allerlei aard, het evolueert ook allemaal zo vlug. Ik wil u melden dat op het hoogtepunt van mijn loopbaar 1975-1980 wij een type heupprothese op stock hadden en hiervan 5 maten voor het femorale gedeelte en 6 maten acetabula. Vandaag is het bijna niet bij te houden. Vandaar dat de ziekenhuizen geen prothesen in stock hebben maar via de firma deze in consignatie heeft.

Het laatste probleem is de tarificatie. Een geopende verpakking is een verbruikte verpakking maar de patiënt kan moeilijk 2 prothesen betalen. Dit is dus een kost voor het ziekenhuis. Indien geopend en niet gebruikt bij de patiënt kan het door de firma terug genomen worden en wordt de kost van transport, herverpakking en hersteriliseren aangerekend.

Probleem 1 is de communicatie. Is er een nieuwe prothese? Is de verpleegkundige hiervan op de hoogte? Werd de verpleegkundige geïnformeerd over een eventuele nieuwe techniek? Meestal gaat het via de chirurg en komt een vertegenwoordiger van de firma assisteren. Ons standpunt is hier duidelijk, niet verpleegkundigen horen geen verpleegkundige taken uit te voeren.

Het is belangrijk dat de omloop verpleegkundige de prothese aangeeft en niet een vertegenwoordiger. De vertegenwoordiger mag adviserend optreden maar heeft geen patiënt gerelateerde taken.

Indien zij op de hoogte zijn van de omgang in het OK kunnen zij adviserend optreden. Probleem 2 is de pre operatieve voorbereiding. Heb ik alles klaar staan? Is alles juist gelabeld? Zijn alle onderdelen aanwezig? Er zijn ziekenhuizen waar per operatief naar de apotheker wordt gebeld om een bepaald type prothese naar het OK te brengen. De apotheker is wel verantwoordelijk voor het behandelen van steriele goederen maar dit kan echt niet. Probleem 3 is de juiste identificatie van de patiënt en right side surgery. Wij hebben het al dikwijls gehad over de checklist en de time out, dit zijn belangrijke elementen in het perioperatief proces. Hier ligt een belangrijke verantwoordelijkheid bij de

23 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Uit de oude doos C LAUDIO R ONCADA

vlaai, maar ook tijdens de pauze en koffie werd er gewerkt. Er was geen klok. Tamponnen plooien en verpakken, cottonoid snijden en van draad voorzien, linnendraad op bobijnen draaien, glazen spuiten en naalden proper maken enz.

Als je wat ouder wordt leef je van herinneringen. Niet omdat het toen beter was, maar wij waren jonger. Wat doe je als gepensioneerde? Uiteraard, herinneren, archieven uitpluizen, foto's bekijken, oude scalpels lezen.

Nu is het allemaal voor eenmalig gebruik, alles is geëvolueerd naar snel, sneller, snelst. GIA staplers waren van Russische makelij en moesten manueel van nietjes voorzien worden, handschoenen werden gecontroleerd op gaatjes, geplakt en hergebruikt. De zalen werden een voor een afgegaan en aan de hand van een lijst werden de nodige acties uitgevoerd. Dit was ook het ideale moment om nieuwkomers intensief te begeleiden.

Weet u dat de eerste scalpels geen scalpels waren maar gewoon stencils, aan elkaar geniet en verdeeld. Kleuren waren groen en wit. Dit waren de kleuren van Davis&Geck, leverancier van hechtingsmaterialen die in groen of wit werden geleverd. Davis en Geck was onze eerste hoofdsponsor. Dat scalpel uitgegroeid is tot wat het nu is, is de verdienste van Ivo Schoeters en Jan Casteleyn. De eerste twee nummers van ons tijdschrift zijn in de loop ter tijd verdwenen, mogelijk in een of ander verhuis gebleven. Bij deze, indien iemand nog in het bezit is van de eerste 2 nummers gelieve zich te melden. Waarover ging het? Voorbereiding van de patiënt op de anesthesie en het onderkennen van de risico's. Het moet gezegd dat zeker in het begin van de VVOV er veel aandacht werd besteed aan anesthesie. De geschiedenis van het chirurgisch instrument. Literatuur overzicht, boekbesprekingen. De pre operatieve voorbereiding van de patiënt. Dus allemaal nu nog actuele onderwerpen. Een bijzonder hoofdstuk was het operationeel maken van de zalen en het proper, opgeruimd en aangevuld achterlaten. Ik denk dat wij hier nog een onderwerp hebben voor volgend scalpel.

Misschien meent iemand onder de lezers dat het nutteloos werk was. Kan zijn, maar zo leerden wij respect voor de materialen. Er kwam ook regelmatig bezoek van collega's van de afdeling, problemen werden aangekaart, besproken en opgelost. Dit zonder officiële agenda, werkgroepen en tijdloze, misschien nutteloze vergaderingen. Zelfs vertegenwoordigers werden hoffelijk ontvangen, zelden weren ze afgewimpeld met het argument “Ik heb geen tijd”. Men was er met hart en ziel bij. Graag tot de volgende “ Uit de oude doos”

Ik herinner mij nog dat er zaterdag voormiddag werd geopereerd. Hallo, goed gelezen. De zaterdag was werkdag. De groep die zaterdag voormiddag moest werken was woensdag namiddag vrij. Deze die woensdag namiddag aanwezig waren hadden een klein operatieprogramma maar stonden in voor aanvullen, onderhoud, controle en operationeel maken van de zalen. Heel gezellig, veel plezier, maar vooral veel onderling contact. Iedereen was op de hoogte van de familiale toestand, eventuele problemen enz. De groep was hecht. De koffiepauze was iets langer, er was meestal 24 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

Attractiviteitsplan – maatregelen 2010 verpleegkundigen die houder zijn van deze titel of deze bekwaamheid zouden voorzien.

Deze maatregelen zullen opgenomen dienen te worden in een collectieve arbeidsovereenkomst (private sector) en een protocol van akkoord (publieke sector) en indien nodig in wettelijke of reglementaire bepalingen.

Onder BBT en BBB moet men alle BBT en BBB begrijpen die voorzien zijn in het KB van 27 september 2006, naarmate hun erkenning via ministerieel besluit.

I. PREMIES MET BETREKKING TOT DE TITELS EN BEKWAAMHEDEN

De minister engageert zich om, in samenwerking met de deelstaten, een valorisatiemechanisme te bestuderen van de verworven ervaring (professionele activiteit + bijkomende opleiding en/of test), opdat al degenen die niet konden genieten van de overgangsmaatregelen voorzien bij de publicatie van elke titel of bekwaamheid, deze zouden kunnen verwerven in de loop van hun loopbaan, teneinde van dezelfde voordelen te kunnen genieten.

Vanaf 2010 zal een jaarlijkse bijkomende (overeenkomstig de indexatieregels die traditioneel van toepassing zijn in de betrokken sectoren) te indexeren premie van 1500 euro, alle lasten inbegrepen, (index 1 januari 2010) toegekend worden aan de verpleegkundigen die houder zijn van een bijzondere beroepsbekwaamheid (BBB). Voor wat de verpleegkundigen betreft die houder zijn van een bijzondere beroepstitel (BBT), zal het bedrag van de jaarlijkse bijkomende (overeenkomstig de indexatieregels die traditioneel van toepassing zijn in de betrokken sectoren) te indexeren premie 6750 euro bedragen, alle lasten inbegrepen, (index 1 januari 2010) met dien verstande dat een eerste etappe in 2010 zal gerealiseerd worden met de toekenning van een jaarlijkse bijkomende (overeenkomstig de indexatieregels die traditioneel van toepassing zijn in de betrokken sectoren) te indexeren premie van 4500 euro, alle lasten inbegrepen (index 1 januari 2010). De tweede etappe kan gerealiseerd worden indien de budgettaire context het mogelijk maakt.

Het integreren van deze premies op de toekomstige IFIC-barema’s zal bestudeerd worden op voorwaarde dat het geldelijk voordeel bewaard blijft. Indien deze maatregel concreet wordt in de privésector, zou een gelijkaardige aanpassing kunnen overwogen worden in de publieke sector (inmiddels werd aan de minister van Pensioenen gevraagd om de noodzakelijke maatregelen te nemen, opdat deze premies meegeteld worden voor de berekening van het pensioen van de statutairen). De werkgevers engageren zich in elk geval de maatregelen te nemen die het het personeel mogelijk maken om de opleidingen te volgen die vereist zijn voor het behoud van de titels en bekwaamheden zoals bepaald in de ministeriële besluiten genomen in uitvoering van het koninklijk besluit van 27 september 2006 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere beroepsbekwaamheden voor de beoefenaars van de verpleegkunde.

De premie zal jaarlijks betaald worden aan de houders van BBT/BBB a prorata van hun werktijd en het aantal gewerkte maanden (gegevens Finhosta voor de ziekenhuizen, gepresteerde en gelijkgestelde uren in de ROB/RVT) die voldoen aan de voorwaarden bepaald in de ministeriele besluiten genomen overeenkomstig artikel 4 van het koninklijk besluit van 27 september 2006 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere beroepsbekwaamheden voor de beoefenaars van de verpleegkunde, of tewerkgesteld in een ROB/RVT instelling, of tewerkgesteld in elke dienst, functie/zorgprogramma waar de normen

De sociale partners worden verwezen naar het sociaal overleg voor een eventuele maandelijkse uitbetaling van deze premie betreft. Toeslagen De 24 uren van een dag worden verdeeld in 4 uurperiodes: Dag: 8 tot 18 uur 26

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

ATTRACTIVITEITSPLAN – MAATREGELEN 2010

Alle bestaande akkoorden en gebruiken die betere voorwaarden bepalen blijven onverminderd van toepassing ook wat betreft de andere personeelscategorieën of andere sectoren.

Avond: 18 tot 20 uur Nacht: 20 tot 6 uur Ochtend: 6 tot 8 uur 1. Supplement voor ’s avonds (van 18 tot 20 uur)

2. Definitie van Nachtprestaties Alle uren gepresteerd tussen 20 u en 6u worden beschouwd als nachturen en betaald als nachturen

Een toeslag voor avondprestaties, overeenstemmend met 20% van de baremawedde zal toegekend worden voor de uurschijf van 19 tot 20 uur, ongeacht de dag van de week en exclusief weekend en feestdagen (en dit a prorata van de effectief uitgevoerde prestaties in deze uurschijf).

Bovendien worden alle uren van een prestatie die middernacht overschrijdt, beschouwd en betaald als een nachturen zelfs indien de prestatie start voor 20u of eindigt na 6u.

Deze toeslagen gelden voor het personeel “aan het bed van de patiënt”. die werken in de diensten in de ziekenhuizen (algemeen en psychiatrisch) bedoeld artikel 8, a) en b) van het koninklijk besluit van 25 april 2002 betreffende de vaststelling en de vereffening van het budget van financiële middelen van de ziekenhuizen) en alle vormen van daghospitalisatie; In de ROB/RVT ; In de PVT; Aan de loontrekkenden in de thuisverpleging.

Onder deze toeslagen voor nachtprestaties, wordt verstaan de percentages die op heden van toepassing zijn zowel tijdens de week als op zaterdag, zondag en feestdagen. Voor wat het personeel “aan het bed van de patiënt” betreft dat op heden met het forfait (11%) betaald wordt, zal deze salaristoeslag gelijk zijn aan de salaristoeslag voor de nacht, toegevoegd aan het basisbarema, op weekenden feestdagen inbegrepen.

Onder personeel aan het bed van de patiënt worden volgende personeelsleden verstaan: – de verpleegkundigen ; – de zorgkundigen ; – de functie van opvoeder/zorgverlener in de psychiatrische afdelingen van de algemene ziekenhuizen en in de zorgequipes van de psychiatrische ziekenhuizen en de psychiatrische verzorgingstehuizen.

Voorbeelden : 20u30 – 7u : 10u30 worden betaald als nachtprestatie. 21u - 7u30 : 10u30 worden betaald als nachtprestatie. 17u – 01.00 : 8u worden betaald als nachtprestatie Deze toeslagen gelden voor het personeel “aan het bed van de patiënt”, die werken in de diensten in de ziekenhuizen (algemeen en psychiatrisch )bedoeld artikel 8, a) en b) van het koninklijk besluit van 25 april 2002 betreffende de vaststelling en de vereffening van het budget van financiële middelen van de ziekenhuizen en alle vormen van daghospitalisatie; In de ROB/RVT In de PVT; Aan de loontrekkenden in de thuisverpleging

Voorbeeld weekdag uurrooster 13u-21u: 13u tot 19u = 100%; 19u tot 20u: 120%; 20u tot 21u: 135% Voorbeeld zaterdag uurrooster (ziekenhuizen/ROB/RVT): 13u-21u: 13u tot 19u = 126%; 19u tot 20u: 126%; 20u tot 21u: 135% Voor wat het personeel “aan het bed van de patiënt” betreft dat op heden met het forfait (11%) betaald wordt, zal deze salaristoeslag gelijk zijn aan de salaristoeslag voor de nacht, toegevoegd aan het basisbarema, op weekenden de feestdagen inbegrepen.

Onder personeel aan het bed van de patiënt wordt volgende personeelsleden verstaan: de verpleegkundigen ; de zorgkundigen ;

Voorbeeld weekdag uurrooster 13u-21u: 13u tot 19u = 111%; 19u tot 20u: 111% + CHN; 20u tot 21u: 111% + CHN 27 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART 2009

ATTRACTIVITEITSPLAN – MAATREGELEN 2010

deze maatregel uitgebreid worden naar andere personeelscategorieën die avondprestaties verrichten via het gebruik van het niet toegewezen bedrag van het sociaal akkoord 2005-2010.

de functie van opvoeder/zorgverlener in de psychiatrische afdelingen van de algemene ziekenhuizen en in de zorgequipes van de psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische verzorgingstehuizen.

Indien voor een deel van een prestatie twee verschillende toeslagen voor onregelmatige prestaties worden voorzien, wordt steeds de hoogste toeslag betaald.

Alle bestaande akkoorden en gebruiken die betere voorwaarden bepalen blijven onverminderd van toepassing ook wat betreft de andere personeelscategorieën of andere sectoren.

Bijvoorbeeld: onderbroken dienst met uren prestatie na 20u.

3. Bijkomende afspraken

(Overigens blijven de regels die op heden van toepassing zijn op de uren gepresteerd van 8u tot 18u, op zaterdag, zon- en feestdagen onverkort gelden.)

Een tweede etappe betreffende de uurschijf 18-19 uur zou gerealiseerd kunnen worden ten voordele van het personeel aan het bed van de patiënt zoals hierboven gedefinieerd, in het kader van het toekomstig sociaal akkoord en dit indien de budgettaire context het mogelijk maakt.

Het geheel van de voordelen is van toepassing vanaf 1 januari 2010. De werkgevers verbinden zich ertoe, eens de CAO of het protocol van akkoord gesloten is, al de nodige maatregelen te nemen opdat de betaling van de toeslagen zal gebeuren vanaf op 1 juli 2010. De toeslagen die verdiend werden in de periode van 1 januari tot en met 30 juni 2010 zullen tevens ten laatste op 1 juli 2010 uitbetaald worden.

Private sector: Indien de budgettaire context het mogelijk maakt, zou deze maatregel later, in het kader van het toekomstige sociaal akkoord, kunnen uitgebreid worden tot de andere personeelscategorieën die avondprestaties verrichten, evenals tot andere federale sectoren.

Voor deze maatregelen worden volgende budgetten, verdeeld over de verschillende sectoren, vrijgemaakt:

Publieke sector: Zoals overeengekomen in het protocol van akkoord van 21 december 2009, zal I. Titels en premies

26.882.978

II. Avond- en nachtprestaties Ziekenhuizen

44.700.000

ROB/RVT

15.817.444

PVT

796.863

Thuisverpleging

1.691.550

Tussentotaal

63.005.857

Totaal

89.888.835

Onder “alle lasten inbegrepen » wordt verstaan de 34,67% patronale lasten waarmee dus de vermelde bedragen verminderd worden in de private en de publieke sector. De toeslag op zaterdag bedraagt in de thuisverpleging 50%. 28 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART 2009

Beste congresganger, Op donderdag 27 mei 2010 en vrijdag 28 mei 2010 organiseert de Vereniging van Vlaamse Operatieverpleegkundigen haar 27e nationaal symposium in de Floreal Club te Blankenberge. Het thema van dit congres werd door de aanwezigen van vorig jaar bepaald. Langs deze weg wil ik de deelnemers danken die het enquêteformulier invulden op het vorige symposium. Dit congres is voor u zeker de moeite waard.

Op donderdag 27 mei 2010 organiseren wij voor de zesde maal een volledige dag met workshops. Dankzij de medewerking van de industrie kunnen wij u een zeer leerrijke eerste congresdag aanbieden. Op donderdagavond voorzien we een stadswandeling, een ontdekkingstocht door het unieke art nouveau patrimonium in Blankenberge. Vorig jaar in maart waren de weergoden ons zeer slecht gezind en hebben we de wandeling moeten uitstellen. Aansluitend is er het diner en de VVOV party.

Op vrijdag 28 mei 2010 heeft u de keuze uit 4 workshops. Het 27ste VVOV symposium wordt geopend door Jan De Boeck met “The touch of joy” – nog meer plezier in je werk! Aansluitend brengt Dr. Fivez : Surgery Saves Lives Na de eerste koffiepauze starten de workshops Workshop 1: Oncologie Workshop 2: (HOOP) voor verantwoordelijken in het operatiekwartier. Workshop 3: Nieuwe technieken Workshop 4: Anesthesie – Veiligheid en Hygiëne Ook dit jaar zal het jaarsymposium, op vrijdag, afgesloten worden met een buffet, waarop iedereen vriendelijk wordt uitgenodigd. Inschrijven voor het buffet is wel noodzakelijk! De voorwaarden van inschrijving staan vermeld op het inschrijvingsformulier. Mocht u vragen hebben dan kunt u bellen met Guy Stercq op het nummer: Thuis: 03/886.44.16 GSM: 0499 76 03 93 FAX: 03/886.44.16 [email protected] Wij hopen u weer te mogen begroeten als deelnemer van het 27e VVOV – jaarsymposium!

STE

27 SYMPOSIUM DONDERDAG 27 MEI 2010 & VRIJDAG 28 MEI 2010 Donderdag 27 mei 2010 PRAKTISCHE WORKSHOPS IN SAMENWERKING MET DE INDUSTRIE Vrijdag 28 mei 2010 WORKSHOP1 - BORSTCHIRURGIE WORKSHOP2 - HOOP WORKSHOP3 - NIEUWE TECHNIEKEN WORKSHOP4 - ANESTHESIE

27ste SYMPOSIUM DOOR

13 u 00 – 13 u 50: Sterilisatieverpakkingsmateriaal: Inpakken en uitpakken 15 u 00 – 15 u 50: Workshop:sterilisatie ISO-11607 in de praktijk Toelichtingen / praktijk bij het gebruik van sterilisatieinpakvelden op de CSA en het gebruik in het OK Diverse inpakmethodes Aseptisch presenteren Hospithera

DONDERDAG 27 mei 2010 08 u 00 – 9 u 20: Inschrijvingen 09 u 20 – 9 u 30: Opening tweedaags symposium door de voorzitter 09 u 30 – 10 u 30: Televoting Quiz: Ethicon Endo-Surgery Products 11 u 00 – 12 u 00: Johnson & Johnson Medical

13 u 00 – 13 u 50: Update courante hechttechnieken 15 u 00 – 15 u 50: Johnson & Johnson Medical

09 u 30 – 10 u 30: Bariatric Surgery: what’s new? 11 u 00 – 12 u 00: Obesitas is een groeiende uitdaging voor de gezondheidszorg Met de introductie van het BARRIER bariatrische laken, biedt Mölnlycke ook in dit segment een geschikte oplossing. Mölnlycke Health Care

14 u 00 – 14 u 50: Fractuur nageling: 16 u 00 – 16 u 50: Een basisingreep in ieder OK. Hoe kunnen we de veiligheid verhogen? Zimmer 14 u 00 – 14 u 50: Hands-on LESS en Bipolaire Vaporisatie 16 u 00 – 16 u 50:Het oefenen van de technieken “Laparoscopic Single Site Surgery” en “Bipolaire Vaporisatie” met behulp van een trainingsmodel. Olympus Belgium

09 u 30 – 10 u 30: Veiligheid van de patiënt: pré-, per- en postoperatief 11 u 00 – 12 u 00: Hoe kan u de patiëntenveiligheid optimaliseren in het pré-, per- en postoperatief proces? 3M Belgium

14 u 00 – 14 u 50: Onze huid van dichtbij bekeken. 16 u 00 – 16 u 50: Dr Peggy Verplancke - Dermatologe Ansell Healthcare Europe

10 u 30 – 11 u 00: Koffiepauze 12 u 00 – 13 u 00: Lunch

14 u 00 – 14 u 50: STEEP 16 u 00 – 16 u 50: Soft Tissue Endoscopic Exploration Procedure Borstchirurgie anders bekeken Richard Wolf Endoscopie

WORKSHOPS 13 u 00 – 13 u 50: Basisprincipes Electrochirurgie - Nieuwe Applicaties 15 u 00 – 15 u 50: Veiligheidsaspecten Erbe Belgium

17 u 00 – 19 u 00: ART NOUVEAU in Blankenberge Ontdekkingstocht door het unieke art nouveau patrimonium in Blankenberge 19 u 00: Receptie en diner 30

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

G UY S TERCQ

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

27STE SYMPOSIUM 16 u 00 – 17 u 00: Borstreconstructie met eigen weefsel: meer mogelijkheden door microvasculaire technieken Dr. Steven D.M. Colpaert Plastische, Reconstructieve en Esthetische heelkunde Ziekenhuisnetwerk Antwerpen – campus Stuivenberg, Erasmus en Middelheim

VRIJDAG 28 mei 2010 7 u 30 – 9 u 00: Inschrijvingen 9 u 00 – 9 u 10: Opening symposium door de voorzitter

17 u 00: Aperitief

9 u 10 – 10 u 10: “The touch of joy” Nog meer plezier in je werk Jan De Boeck Hospital coach Improvement

18 u 00: Buffet

10 u 10 – 10 u 45: Save Surgery Saves Lives Dr. Fivez Monicaziekenhuizen Antwerpen

WORKSHOP 2: Hoop 11 u 15 – 12 u 10: Preceptorship en professionele begeleiding van studenten is een vorm van retentiebeleid Mevrouw Suzy Kimpen Stafmedewerker en opleidingscoördinator operatiekwartier UZL Docent/Praktijklector heelkunde KHL

10 u 45 – 11 u 15: Koffiepauze

12 u 10 – 13 u 30: Lunch

WORKSHOP 1:

13 u 30 – 14 u 30: Het sollicitatiegesprek met de kandidaat OK-verpleegkundige De heer Waldemar Biernacki Hoofdverpleegkundige Operatiekwartier Ziekenhuis Maas & Kempen

11 u 15 – 12 u 10: MBC Prof. Dr. Marie-Rose Christiaens Divisie Oncologie UZ Leuven

14 u 30 – 15 u 30: De zorgkundige in het operatiekwartier Mevrouw Ann De Troetsel Hoofdverpleegkundige Operatiekwartier Universitair Ziekenhuis Antwerpen

12 u 10 – 13 u 30: Lunch 13 u 30 – 14 u 20: Implicaties van gebruik van radio-actieve tracers voor OK - verpleegkundigen De heer Johan Gaens Verpleegkundige OK GHB UZ Leuven

15 u 30 – 16 u 00: Koffiepauze 16 u 00 – 17 u 00: Veilige patiëntenzorg en het operatiekwartier De Heer Peter Van Bogaert Verpleegkundig afdelingshoofd operatiekwartier – recovery – chirurgisch dagziekenhuis & kortverblijf - CSA Universitair Ziekenhuis Antwerpen

14 u 30 – 15 u 20: De rol van de borstverpleegkundigen binnen het multidisciplinair team van de borstkliniek Mevrouw Rita de Coninck Mevrouw Ann Van Damme Borstverpleegkundigen AZ St. Lucas Gent

17 u 00: Aperitief 18 u 00: Buffet

15 u 30 – 16 u 00: Koffiepauze

31 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

27STE SYMPOSIUM

WORKSHOP 4: ANESTHESIE

WORKSHOP 3: Nieuwe technieken

11 u 15 – 12 u 10: Hypnose in het OK: research en praktijk Dr. Nicole Ruysschaert Dokter - Psychiater Privaat Praktijk President-Elect European Society of Hypnosis Antwerpen

11 u 15 – 12 u 10: Transapicale en Transfemorale klepvervanging Dr.Ivan Degrieck MD FCTS Hart-, Thorax-, Vaatchirurgie OLV Ziekenhuis Aalst

12 u 10 – 13 u 30: Lunch

12 u 10 – 13 u 30: Lunch

13 u 30 – 14 u 30: Reanimatietechnieken anno 2010 Prof. Dr. Christian Verborgh Universitair Ziekenhuis Brussel

13 u 30 – 14 u 20: Schouderprothese: vroeger en nu Dr.Dirk Laureys Orthopedisch chirurg Vzw Gezondheidszorg Oostkust Fabiolaziekenhuis Blankenberge Ter Lindenziekenhuis Knokke

14 u 30 – 15 u 30: Infectiepreventie tussen reglementering en praktijk Dr. Annick Smismans Arts - Ziekenhuishygiëne Imelda Ziekenhuis Bonheiden

14 u 30 – 15 u 20: Trends in levertransplantatie anno 2010 Prof. Dr. Dirk Ysebaert Diensthoofd Hepatobilaire en Endocriene Heelkunde Universitair Ziekenhuis Antwerpen

15 u 30 – 16 u 00: Koffiepauze 16 u 00 – 17 u 00: Zorgmaterialen in de anesthesie en hygiëne Team Ziekenhuishygiëne Universitair Ziekenhuis Gent

15 u 30 – 16 u 00: Koffiepauze 16 u 00 – 17 u 00: Diagnostiek en behandeling van snurken en obstructief slaap-apneu Dr.Evert Hamans Senior staflid Dienst Neus-, Keel- en Oorziekten Universitair Ziekenhuis Antwerpen

17 u 00: Aperitief 18 u 00: Buffet

17 u 00: Aperitief 18 u 00: Buffet

32 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

27STE SYMPOSIUM

ALGEMENE INFO KOSTPRIJS • Deelname aan de workshops op donderdag 27 mei 2010. 45 € 45 € 65 € 65 €

VVOV – leden: Student school: Niet – leden: Syllabus, lunch, koffie + lidgeld

• Deelname aan de workshops op donderdag 27 mei 2010. + deelname aan de Art Nouveau wandeling in Blankenberge en deelname aan diner. 65 € 65 € 85 €

VVOV – leden: Student school: Niet – leden: • Vrijdag 28 mei 2010 ( Syllabus, lunch, koffie):

45 € 45 € 65 € 65 €

VVOV – leden: Student school: Niet – leden: Syllabus, lunch, koffie + lidgeld: Deelname buffet op vrijdag 28 mei 2010 + syllabus, lunch, koffie:

65 € 65 € 85 € 85 €

VVOV – leden: Student school: Niet – leden: Deelname buffet, syllabus, lunch, koffie + lidgeld: INSCHRIJVEN VOOR 15 mei 2010 Rekeningnummer: 310-0227024-33 LOCATIE: Floreal Club Blankenberge Koning Albertlaan 59 B- 8370 Blankenberge Tel: 050/43.21.11 Fax: 050/43.22.22

CONTACTADRES Guy Stercq Hoogstraat 159 2830 Tisselt Tel en fax : 03 / 886.44.16 GSM: 0496 / 04.03.37 [email protected]

Er kan ook elektronisch ingeschreven worden via de website van de VVOV: www.vvov.info

33 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

27STE SYMPOSIUM

DONDERDAG 27 mei 2010. Inschrijvingsformulier Naam: ...............................................................Voornaam: ..................................................................

Adres: ................................................................................Straat nr. ...................................................

Postnummer: ................................ Gemeente: ....................................................................................

Emailadres:…………………………………………….……………………………………………………………………………….

Functie: .................................................................................................................................................

Ziekenhuis: ...........................................................................................................................................

Lid VVOV

ja

nee

Lidnummer: ..............................................

Schrijft in voor deelname aan het VVOV congres van donderdag 27 mei 2010 O Lezingen + Workshops O VVOV – leden:

45 €

O Student school:

45 €

O Niet – leden:

65 €

O Syllabus, lunch, koffie + lidgeld

65 €

O Workshops + deelname aan Art Nouveau wandeling in Blankenberge + deelname aan diner

O VVOV – leden:

65 €

O Student school:

65 €

O Deelname + lidgeld

85 €

O Niet – leden:

85 €

34 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART

2010

27STE SYMPOSIUM

VRIJDAG 28 mei 2010. Inschrijvingsformulier Naam: ...............................................................Voornaam: ..................................................................

Adres: ................................................................................Straat nr. ...................................................

Postnummer: ................................ Gemeente: ....................................................................................

Emailadres:…………………………………………….……………………………………………………………………………….

Functie: .................................................................................................................................................

Ziekenhuis: ...........................................................................................................................................

Lid VVOV

ja

nee

Lidnummer: ..............................................

Schrijft in voor deelname aan het VVOV congres van vrijdag 28 mei 2010 (syllabus + lunch + koffie) 45 € 45 € 65 € 65 €

O Lid VVOV O Student school O Deelname congres + lidgeld O Niet lid Schrijft in voor deelname aan VVOV congres van vrijdag 28 mei 2010. Deelname buffet op vrijdag vrijdag 28 mei 2010 (+syllabus + lunch + koffie) O Ja O nee

65 € 65 € 85 € 85 €

O Lid VVOV O Student school O Deelname congres + lidgeld O Niet lid Tijdens het congres zijn er 4 workshops. U kiest voor één workshop! O Workshop 1 (Borstchirurgie) O Workshop 2 (HOOP ) O Workshop 3 (Nieuwe technieken) Workshop 4 (Anesthesie + veiligheid + hygiëne) 35 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JANUARI

-

FEBRUARI

-

MAART 2009