SCALPEL MELANOOM MYTHEN EN RITUELEN: DEEL 2 NOTIFICATIE IMPLANTATEN DEONTOLOGISCHE CODE F OTO' S ZOL

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 1

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - VERENIGING VAN VLAAMSE OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN NR 75 - JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER 2009

- P2A9798

MELANOOM MYTHEN EN RITUELEN: DEEL 2 NOTIFICATIE IMPLANTATEN DEONTOLOGISCHE CODE AFGIFTEKANTOOR 2400 MOL

V.U. HASELAARS MARC, ST. LODEWIJKSTRAAT 76, B-3600 GENK

SCALPEL

FOTO'S ZOL

SUPPORTED BY:

AND

AND

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 2

Initial Textiles Sterilin uw betrouwbare partner voor: • • • •

klantgerichte operatiesets in reusable en disposable custom procedural trays verzorgingssets met inox instrumentarium omloopkledij voor het operatiekwartier

Hinnenboomstraat 1H, 2320 Hoogstraten, 03 340 23 40, 03 314 93 55, www.initialservices.be

Inhoud Edito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Adverteerderslijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Adverteren in Scalpel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Melanoom: rol van de chirurg bij de diagnose en behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Bijzondere Beroepstitel: Stand van zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Regionale werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Bedenkingen voor prikbord of koffiekot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Notificatie implantaten: een grote impact op de administratie van het OK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Vraag en antwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Boeken review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Voor u gelezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Aanwezigheid van externen in het OK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Nationaal bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Deontologische code voor verpleegkundigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Mythen en rituelen in het operatiekwartier: deel 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

2 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 3

Edito Firmawagen

D

De vakantieperiode is een rustige periode, mensen zijn op verlof, ook patiënten. Vandaar minder activiteiten, weliswaar ook minder personeel, maar kom, wij slepen ons er telkens weer doorheen. Misschien daarom, hoop ik toch, dat wij opgeschrikt worden door bepaalde nieuwtjes in de kranten. ZIEKENHUIS WERFT VERPLEEGKUNDIGEN AAN MET FIRMAWAGEN. Hebt u het ook gelezen? Wat was uw reactie? Ik was verbouwereerd. Wat krijgen wij nu? Inderdaad de geschiedenis herhaalt zich. Er is een tekort aan verpleegkundigen, de redenen zijn bekend, zeker bij ziekenhuisdirecties, en toch weer de trukendoos open doen. Wordt er gesproken over competenties? Over motivatie? Over kwaliteit? Over carrière opbouw? Neen, een wagen. Materialistischer kan echt niet. Persoonlijk denk ik dat wij op termijn beter af zijn met een goede, gemotiveerde verpleegkundige dan drie gemotoriseerde. De reacties van de collega's zullen er zeker komen en dan? Of moeten die verpleegkundigen rondrijden met reclame op hun wagen? Misschien reageer ik overdreven, maar wij doen er alles aan om het niveau op te tillen, om de professionaliteit in beeld te brengen, om onze plaats in de gezondheidszorg te verstevigen. En nu dat. Er zal weer gelachen worden.

V

Voor het operatiekwartier mogen en moeten wij veeleisend zijn. Het operatiekwartier is de plaats waar de veranderingen elkaar snel opvolgen. In de literatuur spreekt men van een constante in het operatiekwartier, namelijk verandering. Je kan dit negeren, aanvaarden als een gebeurtenis of zien als een uitdaging. En het moet een uitdaging zijn, wij als VVOV willen iedereen ondersteunen die deze uitdaging op een professionele wijze wil aangaan. De vereniging ziet volgende uitdagingen: – – – – – –

de veroudering van de medewerkers, het verlenen van kwaliteit, de patiëntveiligheid, de ergonomie van de arbeidsplaats, de wetgeving ivm gezondheidszorg maar met verpleegkundige accenten nieuwe technieken

H

Hiervoor hebben wij een strategie uitgewerkt. De evolutie gaat enorm snel, daarom dat wij dit willen actualiseren. Dit kan echter alleen mits het werkveld actief hieraan deelneemt. Wij als vereniging willen de katalysator zijn, de groep is groter en sterker dan het individu. Uiteraard zijn er verschillende meningen of visies, daarom een oproep om deel te nemen. Deel te nemen aan de verschillende werkgroepen, toe te treden tot het bestuur, met elkaar in contact treden. Wij zorgen voor de logistieke steun. Afgesproken? Met vriendelijke groeten, Claudio

3 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

Uw partner voor een geslaagde operatie? Mölnlycke natuurlijk.

ProcedurePak® De handige en efﬁciënte oplossing op maat van uw OK

HiBi® Doeltreffend ontsmetten met langdurig effect

BARRIER® De optimale bescherming voor patiënt en zorgverlener

Biogel® De gouden standaard voor operatiehandschoenen

Mölnlycke Uw betrouwbare partner in de OK

Mölnlycke: expertise in de peri-operatieve zorg.

Mölnlycke Health Care BV, Postbus 3196 NL - 4800 DD Breda – Tel. 076 521 96 63, Fax 076 522 17 82 Mölnlycke Health Care NV, Berchemstadionstraat 72 bus 2 BE - 2600 Berchem – Tel. 03 286 89 50, Fax 03 286 89 52 De Mölnlycke Health Care naam, het Mölnlycke Health Care logo, Biogel®, HiBi®, ProcedurePak® en BARRIER® zijn gedeponeerde handelsmerken van Mölnlycke Health Care. www.molnlycke.com

037Mol_camp_v15.indd 5

14-08-2008 16:08:12

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 5

Van de redactie Geachte lezer, Beste VVOV-er,

W

Wordt scalpel wel gelezen? Een van de vele vragen die een redacteur zich stelt. Is scalpel actueel, wordt er ingespeeld op de noden van de mensen, is de lay out goed? Troost u, het wordt gelezen. Het bewijs zijn de vele reacties op de artikels die gepubliceerd worden. Niet zozeer rond operatietechnieken, maar vooral wetgeving, vernieuwingen en kritische benadering van de verpleegkundige activiteiten in het OK.

V

Veel reacties rond de aanwezigheid van vertegenwoordigers in het OK. Verder in deze editie meer hierover. Maar het leeft. Wij keuren het niet goed, de firma's trekken zich terug gezien aanklachten voor fouten realiteit worden. De directies stellen zich neutraal op, maar de geneesheren, de enige belanghebbenden, liggen dwars. Ook enorm veel reacties op het artikel rond mythen en rituelen. Met cijfers kan men alles bewijzen en voor een studie voor is er altijd een studie tegen. De bedoeling van het artikel is echter uw aandacht te vragen voor bepaalde onderwerpen. U wakker te schudden, reflexen aan te kweken om steeds weer te vragen waarom? en niet klakkeloos te aanvaarden.

E

Een kritische geest is een gezonde geest, laat het ons zo houden. Reacties blijven steeds welkom op [email protected]

De redactie

Colofon Scalpel Tijdschrift van de Vereniging Vlaamse Operatie Verpleegkundigen. ( VVOV ) 26 jaargang, nr. 73 februari 2008 http://www.VVOV.info Verschijnt driemaandelijks. Afgiftekantoor 2400 Mol. ISSN 1370-6594

Advertenties dienen bij de drukkerij binnen te zijn uiterlijk 1 maand voor verschijnen. I.e. 15/2, 15/5, 15/8, 15/11

Eindredactie Marc Haselaars Redactiesecretariaat Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

Druk en Lay-out Drukkerij Dils NV. Grote Steenweg 3 B-2440 Geel

Abonnementenadministratie en advertenties Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

Abonnementen Prijs per jaargang: 20 eur. ( lidgeld ) Los nummer: 5 eur. Rek. nr.: 001-1281906-30 t.n.v. VVOV. lidgeld Redactieleden Haselaars Marc Roncada Claudio

De redactie laat de verantwoordelijkheid over de inhoud van de artikels volledig aan de auteurs.

http://www.VVOV.info

5 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 6

Activiteiten Agenda WERKGROEP ANTWERPEN AUDITORIUM UZA ZATERDAG 19 SEPTEMBER 2009 09H30-12H30 INFO [email protected]

WERKGROEP HOOP DE HOOFDVERPLEEGKUNDIGEN BRENGEN EEN BEZOEK AAN HET JAN YPERMAN ZIEKENHUIS IN IEPER. UITERAARD STAAT HET NIEUW OK OP HET PROGRAMMA. 7 OKTOBER 2009 VOORMIDDAG INFO [email protected]

Website Hou ook onze website in de gaten voor nieuws en tal van activiteiten WWW . VVOV . INFO WWW . OPERATIEVERPLEEGKUNDIGE . BE

Adverteerderslijst Initial textiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Molnlycke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 3M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Johnson & Johnson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Arseus Medical . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 Heraeus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

6 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 7

Adverteren in Scalpel 1. Adverteren • Scalpel is het tijdschrift van de Vereniging van Vlaamse Operatiezaalverpleegkundigen. Er verschijnen 4 edities per jaar met een oplage van 1300 exemplaren. Via onze mailing bereiken we de belangrijkste ziekenhuizen in het Vlaamse land. Ook wordt Scalpel verstuurd naar 17 andere landen van Europa die lid zijn van de Europese vereniging, EORNAC. Ons tijdschrift biedt aan bedrijven, ziekenhuizen en collega beroepsorganisaties de mogelijkheid tot adverteren of het plaatsen van vacatures en aankondigingen van symposia.

• Advertentiemodaliteiten : - zwart-wit :

1/2 pagina : 125 eur/ editie 1 pagina : 250 eur/ editie - 4 kleuren : 1/2 pagina : 375 eur/ editie 1 pagina : 500 eur/ editie - steunkleur : 1/2 pagina 200 eur/ editie 1 pagina : 300 eur/ editie - buitenkaft, 4 kleuren : 900 eur/ editie - binnenkaft, 4 kleuren : 750 eur/ editie - personeelsadvertentie : Toeslag op bovenstaande tarieven : 100 % Deze prijzen zijn geldig vanaf 1/05/2000. Verschijningsdata van het tijdschrift zijn: 15/03, 15/06, 15/09, 15/12.

2. Sponsoring evenementen • Ook bestaat de mogelijkheid voor de industrie om op te treden als sponsor bij de verschillende activiteiten van het V.V.O.V.( zowel nationaal als regionaal), zoals lezingen, symposia, minisymposia e.d. In ruil hiervoor biedt het V.V.O.V. een stand aan op de activiteiten met vermelding van de bedrijfsnaam op affiches en uitnodigingen. Andere modaliteiten zijn altijd bespreekbaar.

3. Hoofdsponsorship • In overleg met het hoofdbestuur.

4. Gebruik adressenbestand • Het V.V.O.V. beschikt over een uitgebreide en up-to-date adressenbestand van al onze leden en medische bedrijven. Deze mailinglist is te verkrijgen op label voor éénmalig gebruik. (contract). Prijs per adres: 0,75 eur.

• Voor alle verdere informatie : Marc Haselaars Sint Lodewijkstraat 76 3600 GENK Tel/fax : 089/ 35 75 35 Z.O.L. Campus St. Jan Tel : 089/32 50 60 fax : 089/32 79 82 Email : [email protected] 7 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 8

MELANOOM: ROL VAN DE CHIRURG BIJ DE DIAGNOSE EN BEHANDELING D R . S TEVEN R EREMOSER ,

ABDOMINAAL EN ALGEMEEN CHIRURG

wordt heel vaak samengewerkt met de plastisch chirurg. Klassieke reëxcisies op de ledematen en romp kunnen meestal primair gesloten worden.

Naar analogie met andere pathologieën binnen de oncologie, blijkt ook voor melanomen het belang van een multi-disciplinaire aanpak. De chirurg komt vaak op de tweede plaats, op het moment dat de diagnose reeds gesteld is. Waarom dient er een ruimere excisie dient te gebeuren van het litteken? Wat is het nut van het opzoeken van de schildwachtklier? En komt een patiënt met metastases ook nog in aanmerking voor chirurgie?

SN-procedure (SN= Sentinel Node= Schildwacht klier):

In het kort wordt de rol van de chirurg bij de diagnostiek en behandeling van het maligne melanoom toegelicht, vanuit een jaar ervaring in het Daniël den Hoed Oncologisch Centrum te Rotterdam. MANUSCRIPT Een patiënt wordt vaak verwezen door dermatoloog of huisarts naar de chirurg, op het moment dat de resectie van de primaire tumor reeds gebeurd is.

De schildwachtklier dient opgezocht bij melanomen vanaf een Breslowdikte van 1mm. Bij een kleinere Breslowdikte maar met riscofactoren voor kliermetastasering (bv. Minstens Clark level IV, geulcereerd, regressie,…) kan ook een SN- procedure overwogen worden.

REËXCISIE

Hierbij wordt naast het litteken (of naast de primaire tumor) radio-actief gelabeld (99Tc) colloïd intradermaal geïnjecteerd. Belangrijk is te vermelden dat de primaire resectie van het melanoom niet met meer dan 4mm marge vanaf de tumorrand mag gebeuren om nog een adequate SN-procedure toe te laten. Een isotopenscan lokaliseert een uur later (en nog een tweede opname 4 uur later) de schildwachtklier. Deze wordt op het lichaam gemarkeerd, om de chirurg peroperatief te helpen. Voor een melanoom op rug of romp kunnen dit er meerdere zijn, bilateraal axillair zowel als inguinaal. Na de laatste scan gaat de patiënt naar het operatiekwartier, alwaar opnieuw intradermaal wordt geïnjecteerd, ditmaal met patent blue.

In functie van de Breslow dikte dient een ruimere excisie te gebeuren van het litteken. Bij een melanoma in situ is een extra marge van 0.5cm voldoende. Bij een Breslow dikte van minder dan 1 mm, volstaat een marge van 1 cm. Heeft het melanoom een dikte van 1 mm of meer, dient een ruimere excisie te gebeuren met een bijkomende marge van 2cm.Deze marge kan om cosmetische redenen soms wat aangepast worden, zeker bij letsels tussen de 1 à 2 mm dikte. Voor letsels in het aangezicht of voor uitgebreide letsels op de ledematen

Peroperatief wordt met behulp van de gammaprobe de sentinel node opgespoord, die op dat moment meestal ook mooi blauw gekleurd is en zo kan teruggevonden worden tussen alle andere klieren van het betrokken lymfebassin.

8 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 9

MELANOOM: ROL VAN DE CHIRURG BIJ DE DIAGNOSE EN BEHANDELING

en naar andere klieren over te gaan, waardoor de kans op meta’s op afstand terug groter wordt.

De gecombineerde techniek van isotopen en blauwe kleurstof laat ons toe bij meer dan 95% van de patiënten de schildwachtklier terug te vinden.

Daarom wordt geadviseerd bij een tumor vanaf 1mm dikte een SN-procedure toe te passen. Dit wil zeggen als de patiënt niet reeds klinisch verdachte klieren heeft: hier gebeurt een echo-geleide FNAC-procedure (fijne naald aspiratie cytologie) ter bevestiging van een kliermeta. Zeker vermeldenswaardig is dat de SN-procedure kan lijden tot lokale wondproblemen door tijdelijk lekken van lymfevocht en zelfs een zeldzame keer aanleiding kan geven tot een echt lymfoedeem.

WAAROM WORDT DE SN-PROCEDURE GEDAAN? Ondanks het feit dat de meeste mensen met een primair melanoom van intermediaire dikte (tussen 1.2 en 3.5 mm) curatief behandeld zijn na ruime excisie, weten we uit onderzoek dat toch 15 tot 20% regionale klieraantasting ontwikkelt. Het risico hiervoor neemt toe met toenemende dikte, bij geassocieerde ulceratie, bij een verhoogde mitotische index en bij patiënten jonger dan 50jaar.

WAT GEBEURT BIJ EEN HERVAL OF BIJ EEN METASTASE? Komt een patiënt dan ook nog in aanmerking voor operatie, of is dat veel leed voor weinig voordeel?

Het al of niet positief zijn van de schildwachtklier had tot voor enkele jaren uitsluitend een prognostische waarde: is de SN aangetast, dan daalt de 5-jaars overleving van de patiënt van 96.8% naar 73.3%.

Het lokale recidief wordt terug geëxcideerd zoals een primair melanoom en heeft een betere prognose dan in-transit meta’s. Vooral omdat het meestal nog gaat om resttumor na voorgaande resectie.

Een publicatie in de New England Journal of Medicine van september 2006 laat zien dat er echter ook een belangrijke klinische relevantie is. In deze studie worden 1300 patiënten onderzocht met een melanoom van intermediaire dikte (1.2 tot 3.5 mm). De helft ondergaat een ruime excisie gevolgd door follow-up. Per 3 maand gebeurt een klinisch onderzoek, en zo er een verdachte klier voelbaar wordt, wordt na cytologische bevestiging van een meta (FNAC: fine needle aspiration cytology), het klierbassin uitgeruimd. De andere helft ondergaat een ruime excisie, gecombineerd met een SNprocedure en onmiddellijke klieruitruiming zo de SN positief is.

Een in-transit meta treedt op bij 5 tot 10% van alle melanomen en presenteert zich als een cutane of subcutane zwelling, al dan niet gepigmenteerd, tussen de primaire tumorlokatie en zijn klierbassin. Bij ongeveer 60% zal op dat moment ook reeds klieraantasting aanwezig zijn. Resectie in toto zonder marge dient hier te gebeuren, zo mogelijk. Indien dit niet mogelijk is, kan een geïsoleerde lidmaatperfusie overwogen worden.

Uit dit onderzoek blijkt de groep met SNprocedure gevolgd door klieruitruiming een 5-jaars overleving te hebben van 72%. In tegenstelling tot te groep die een klinisch verdachte klier ontwikkelt en dan pas een kieruitruiming ondergaat: een 5-jaars overleving van maar 52%.

Een cytologisch bewezen klieraantasting, wordt gevolgd door een lymfeklierevidement.Axillair omvat dat een complete okselklieruitruiming, level I, II en III, wat eigenlijk nog iets hoger is dan de klassieke okselklieruitruiming bij een mammaca. Ter hoogte van de lies wordt eventueel een iliacale en obturator uituiming geassocieerd,

Er wordt geconcludeerd dat men door observatie, micro-meta’s in een klier toelaat te groeien 9 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 10


als meer dan 3 inguinale klieren klinisch verdacht of pathologisch bewezen gemetastaseerd zijn, of als een CT-abdomen verdachte klieren toont iliacaal of in de obturatorloge.

tot een hersenbloeding. Daarom is chirugie, al dan niet gecombineerd met radiotherapie, de eerste keuze voor het behandelen van een solitaire, goed toegankelijke hersenmeta. Is operatie geen optie meer, gebeurt alleen radiotherapie.

Ter hoogte van de hals wordt het betrokken bassin uitgeruimd, maar weten we dat een radicale uitruiming hier moeilijker is. Daarom wordt de halsregio soms nabestraald na klierevidement.

Als een lokaal recidief of in-transit meta’s op een lidmaat zo uitgebreid zijn dat resectie onmogelijk is, moet dan het betrokken lidmaat geamputeerd worden?

Metastases op afstand komen in dalende volgorde van frequentie voor ter hoogte van de longen, de lever en de hersenen. Geen enkele therapie geeft tot nu een wetenschappelijk bewezen betere overleving. Chirurgie kan een goede palliatie zijn voor geïsoleerde goed toegankelijke letsels. Op dundarm niveau kan een meta aanleiding geven tot obstructie, bloeding en pijn: het lijkt logisch dat een eenvoudige heelkundige resectie hier de aangewezen behandeling is. Anders ligt het als men kijkt naar een longmeta. Enkele studies van kleine reeksen patiënten beschrijven een overlevingsvoordeel na resectie (30 maand versus 16 maand), waarbij het belangrijk is dat een radicale resectie kan gebeuren. Het meeste voordeel wordt beschreven bij patiënten zonder regionale klieraantasting.

Verschillende studies hebben aangetoond dat een amputatie geen betere overleving genereert. Er is enkel een betere lokale controle. Door de jaren zijn meerdere technieken geprobeerd: laser behandeling, topische therapieën die lokaal het immuunsysteem moeten aanzwengelen (BCG, Corynebacterium, IFN (interferon), IL-2 (interleukine)). Electrochemotherapie, waarbij een lokaal aangebracht elektrisch veld, tumorcellen polariseert en zodoende membraanpoorten opent en bleomycine de tumorcel kan binnendringen. Vaccinaties. Radiotherapie, al dan niet gecombineerd met hyperthermie. Chemotherapie waarbij enkel Dacarbazine beperkt succesvol leek, met een respons ratio van minder dan 20% en met een mediane respons duur van 5 tot 6 maand. Intra-arteriële chemotherapie toonde een respons ratio tot 37%, maar ook van korte duur.

Ook over de levermeta’s bestaat controverse. De enige uitzondering betreft het oculair melanoom, dat meestal enkel naar de lever metastaseert. Onderzoek bij opnieuw kleine reeksen patiënten toont bij 75% herval na resectie en dit vooral extrahepatisch: dit suggereert reeds systemische ziekte op het moment van de leverresectie. Om die reden kan bij de individuele casus een palliatieve resectie overwogen worden, maar wordt systemische therapie geassocieerd. Een patiënt met een cutaan melanoom en levermeta’s heeft een mediane overleving van 2 tot 7 maand. Na 5 jaar is geen enkele patiënt meer in leven.

Van alle geprobeerde technieken, heeft een duidelijk zijn meerwaarde aangetoond: de geïsoleerde lidmaatperfusie.

Bij hersenmeta’s ligt het dan weer anders, omdat ongeveer de helft gaat aanleiding geven 10 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 11


geïsoleerde lidmaatperfusie is amputatie vermijden, wat in de de melanoomsetting bij 87 tot 99% lukt. Het is een technisch eenvoudige techniek, die wel nogal tijdrovend is (2,5 tot 4 uur). Dankzij goede controle systemen treed slechts bij 8% van de patiënten systemisch lekkage op, resulterende in milde hypotensie en een zich spontaan herstellende leucopenie bij 1% van de patiënten. De lokale reactie is vaak uitgesproken, waar bij 80% roodheid en blaarvorming optreedt van het lidmaat, te behandelen als een I° tot II° graads brandwonde. Bij 3% treedt een dreigend compartimentsyndroom op, hetgeen bij 1/3 effectief leidt tot een fasciotomie. Bij 1% van de patiënten dient een amputatie te gebeuren, hetgeen zeer acceptabel is als je weet dat het een behandeling betreft die als doel heeft amputatie te vermijden. Zodoende kan men concluderen dat men bij een bulcky melanoom of uitgebreide in transit meta’s op een lidmaat nooit mag amputeren, alvorens een TNF-lidmaatperfusie overwogen te hebben. Hierbij wordt het aangetaste lidmaat arterieel en veneus gecanuleerd. Het lidmaat wordt afgesloten van de systemische circulatie: grote vaten worden geklemd, collateralen worden onderbonden en een garrot wordt aangelegd. Dan wordt het lidmaat via de canules bevloeid door middel van een hart-long machine, waardoor ook oxygenatie gebeurt. Het circulerend volume wordt op temperatuur gebracht tot een milde hyperthermie (39-40°C). Hyperthermie owv directe cytotoxisch effect, om een hogere uptake van chemotherapeuticum te bekomen thv de tumorcel en om vasoconstrictie te voorkomen. Eerst wordt TNF (tumor necrosis factor) in circuit gebracht. Een half uur later de Melphalan. Het geheel circuleert een 90 minuten, waarna het lidmaat gespoeld wordt. De TNF zorgt voor een 4 tot 6 maal hogere tumor specifieke uptake van de Melphalan, heeft zelf ook direct cytotoxisch effect en brengt schade toe aan de tumorale vasculatuur. Deze techniek wordt toegepast bij het melanoom, het sarcoom, desmoidtumoren, andere huidtumoren en beenderige sarcoma’s. Het doel van de

11 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 12


Maar zelfs na diagnose en staging blijven er ook voor deze lastige tegenstander, binnen het Limburgs Oncologisch Centrum, tal van therapeutische mogelijkheden, zowel in de curatieve als in de palliatieve setting. Belangrijk hierbij is dat zowel bij patiënten als bij zorgverleners het bestaan van die mogelijkheden gekend is: multidisciplinariteit is meer dan ooit aangewezen en kan het verschil maken.

CONCLUSIE: Technieken evolueren evenals de indicaties. Waar vroeger een SN-procedure enkel prognostische info opleverde, blijkt nu ook z’n belangrijke klinische relevantie. Het melanoom is een geduchte tegenstander en moet van bij z’n diagnose au serieux genomen worden: goede excisie, goede reëxcisie, SN-procedure zo nodig.

BIJZONDERE BEROEPSTITEL: STAND VAN ZAKEN Bijzondere beroepstitel: Verpleegkundige gespecialiseerd als operatieassistent en als instrumentist

onze functie en deden voorstellen tot wijzigingen om meer eenvormigheid in de werkdocumenten te krijgen.

Op 9 juni organiseerde FOD volksgezondheid een infovergadering over bijzondere beroepstitel en bijzondere beroepsbekwaamheid van verpleegkundigen.

Wij stelden vast dat onze taken op een operatieafdeling onvoldoende gekend zijn en enige uitleg vereisten. Onze vraag om een andere benaming van de beroepstitel te bekomen werd gehoord: wij mogen een motivatie tot wijziging opstellen: in het Nederlands en het Frans, dit als bewijs dat beide landsdelen het eens zijn.

De criteria tot het verkrijgen van de beroepstitel werden opgesomd: Voorbehouden voor bachelors 60 studiepunten of 900 uren opleiding De titel is voor onbepaalde duur Permanente vorming van 60u over 4 jaar Overgangsmaatregelen: min 2 j FT op de dienst werken Een voorstel voor een beroepstitel kan door de Nationale Raad gedaan worden, Het is uiteindelijk de minister die beslist welke titel erkend zal worden

Op 6 juli kwamen wij samen met onze collega’s van Afiso om een aangepaste tekst op te stellen als werkdocument. Wij gaan voor de beroepstitel van verpleegkundige gespecialiseerd in de peri- operatieve zorg of infirmier spécialisé en soins perioperatoires. Voor eind augustus moet deze tekst terug bezorgd worden aan de werkgroep BBT/BBB van de Nationale Raad.

Op 18 juni verkregen wij de mogelijkheid om onze beroepstitel voor te stellen op de werkgroep BBT / BBB van de Nationale Raad. Samen met onze Waalse collega’s van Afiso stelden wij het werkdocument voor. (gepubliceerd in vorige Scalpel en op onze website) De leden van de werkgroep stelden vragen over

Dan is het weer wachten op een uitnodiging…

Monique VanHiel, Voorzitster

12 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

3M Health Care Infection Prevention: Working together

3M, dé oplossing voor uw OK.

KKwaliteit

www.3M.be/healthcare

Keuzemogelijkheid u Of het nu gaat om een eenvoudige ingreep, een risicovolle spoedoperatie, of een langdurige en gecompliceerde procedure, chirurgen en hun teams rekenen al jarenlang op 3M voor hun afdekmateriaal. Ontworpen om over het hele steriele gebied en niet alleen in de kritische zone een ondoordringbare barrière te creëren, helpt het 3M afdekmateriaal het risico op infecties te verminderen. 3M begrijpt uw noden en geeft u de mogelijkheid om te kiezen tussen: aparte steriele doeken, standaardsets en Custom Procedure Trays, of een combinatie.

3M helpt u in uw strijd tegen nosocomiale infecties.

dutBE270058_Advertentie.indd 1

14-04-2008 11:52:07

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 14

Regionale werkgroepen DOOR

G UY S TERCQ

Regio Antwerpen

Regio West-Vlaanderen

Voorzitster: Kristin De Jongh Schildebaan 28 2240 Zandhoven Tel: 03 464 14 14 AZ St. Jozef Zoersel, tel: 03 380 23 30 [email protected]

Voorzitster: Isabelle Neuville AZ Gezondheidszorg Oostkust, campus OLV Ter Linden Knokke

Regio Brabant

Regio Oost-Vlaanderen

Voorzitster: Frieda Mathay Broekstraat 11a, 3210 Lubbeek. Tel: 016/348650 [email protected]

Voorzitster: Edith Haemers Poolse-Winglaan 82 9051 Sint-Denijs-Westrem Tel: 09 371 65 57 AZ.Maria Middelares Gent, tel: 09 260 67 08 [email protected] Greta Pauwels Stationsstraat 91/4 9900 Eeklo Tel: 09 345 62 85 Elizabeth ZH- HH Kliniek, tel: 09 376 05 70 [email protected]

Regio Limburg Voorzitster: Anita Steensels Solterweg 48 3960 Bree Tel: 089 86 51 28 Salvatorziekenhuis Hasselt Tel: 011 28 95 26 [email protected] [email protected]

14 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 15

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot

Wat amb hebt u men tenare tegen sen n do ? Die niet en toc h s. Mor a fats al is he ts oen de m dat n oort ode u in is.

Cynicus: iemand die overal de prijs en nergens de waarde van kent. Oscar Wild e

s de ang eg:” l d Bor osnelw iet aut kijkt n eg”. U de w r naa W.Van ven o ekh Bro

Crisistip: red de zelfmoordenaar, ook hij is belast ingbetaler.

n a a g ig d r o o ie w t n n e a g k e T va p o en mens je vroeger waar wam als k n ls e a e l f l o a ige t h c i l . p diens breukeling schip Larson Doug es l l a t ie n n je a u o z Je k r a a w , n hebbe leggen. het

Ik kan m e herinner niet en d ik ooit a at geheuge an nver zou hebb lies geleden. en W.Claes

Zeg vaka me waa r n zal z tie gaat je op e vrou ggen en ik w is. w Jan ie je Lamb in Ziek waar enhuis : pati vriende plaats ë n n om s t bije van d e en ym wiss ptome komen elen n . V.H uit te egel in

15 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 16

NOTIFICATIE IMPLANTATEN: EEN GROTE IMPACT OP DE ADMINISTRATIE VAN HET OK J OS B ESSEMANS , B ES C O

WELKE PRODUCTEN MOETEN DOOR DE FABRIKANT GENOTIFICEERD WORDEN? Implantaat als dusdanig gedefinieerd door de Europese richtlijn 93/42/EC. Voorbeeld: Heup, knie,… maar ook platen en schroeven,……. Actief implantaat als dusdanig gedefinieerd door de Europese richtlijn 93/385/EC. Voorbeeld: pacemaker, neuro-stimulatoren. Invasieve medische hulpmiddelen als dusdanig gedefinieerd door de Europese richtlijn 93/42/EC. Voorbeeld: Stents. Specifiek benoemd: Vascular Closure Device & clips voor celebrale aneurisma.

De registratie van in het OK gebruikte implantaten zal na 1 mei 2010 nooit meer hetzelfde zijn als voorheen. Dit is het gevolg van een KB van 1 maart 2009 dat de notificatie van materialen regelt en voor de ziekenhuizen zijn uitwerking kent vanaf 1 mei 2010. WAAROM EEN NIEUWE REGLEMENTERING IMPLANTATEN? Zoals aangekondigd in de wet houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid (Staatsblad van 22/12/2006 – artikels 50-60) wordt de basis gelegd voor een volledig vernieuwde benadering terugbetaling implantaten. Het streefdoel is dat deze grondige wijzigingen in 2010 van toepassing zullen zijn.

WELKE PRODUCTEN MOETEN NIET GENOTIFICEERD WORDEN? Hechting en ligatuur materiaal. Implantaten op maat. Implantaten in klinische studies, voorafgaand aan de CE markering (vallen steeds ten laste van de fabrikant). Osteogeïntegreerde implantaten in tandheelkunde.

Een eerste onderdeel van deze nieuwe aanpak is een inventaris van alle implantaten met hun prijzen op de Belgische markt. RESULTATEN VAN DEZE WIJZIGINGEN Grotere juridische zekerheid (Budget van financiële middelen ? Z.I.V.). Betere toegankelijkheid voor patiënten tot implantaten en invasieve medische hulpmiddelen. Snellere tegemoetkoming. Ten laste neming in bepaalde gevallen door het ziekenhuis. Evidence based beslissingen voor terugbetalingen (naar analogie van de farmaceutische specialiteiten). Dit kadert eveneens in een betere bescherming van de patiënt tegen supplementen.

WAT ZAL DE NOTIFICATIE INHOUDEN? Ieder product zal in een bepaalde categorie ondergebracht worden, naar analogie van de ATC codes voor geneesmiddelen. Binnen iedere categorie zullen verschillende sub-groepen het product uiteindelijk definiëren. Na de aanvraag zal het RZIV een uniek erkenningsnummer toegekend worden, bestaande uit 12 cijfers. In dit nummer zit geen enkele herkenbare verwijzing van product of leverancier. Eenzelfde product, verkocht door meerdere leveranciers zal verschillende erkenningsnummers hebben. Een gelijkaardig product, maar een andere diameter, lengte, … heeft eveneens verschillende erkenningnummers.

WAT IS DE INHOUD VAN DIT KB? Vanaf 1/5/2009 mag een fabrikant – leverancier in België geen implantaat of medisch hulpmiddel meer verkopen dat niet “Genotificeerd” is Om voor vergoeding in aanmerking te komen (RIZIV of patiënt) moet het notificatienummer vermeld worden. Indien het ziekenhuis het notificatienummer niet (correct) vermeldt, valt het implantaat of medisch hulpmiddel ten laste van het ziekenhuis. 16 SCALPEL

-


BVBA

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 17

NOTIFICATIE IMPLANTATEN: EEN GROTE IMPACT OP DE ADMINISTRATIE VAN HET OK

EEN VOORBEELD: Benaming

Osteosynthese schroef 3 mm

Leverancier

A

B

Erkenningsnummer

xxxxxxxxxxxx

yyyyyyyyyyyy

Vergoedingsgroep

M.04.02.04.03

Categorie

Skelet en spierstelsel

Subcategorie 1

Osteosynthese

Subcategorie 2

Osteosynthese voor trochanterfractuur type plaat

Subcategorie 3

Implantaat voor de femurhals

Subcategorie 4 Schroef

WELKE PRODUCTGEGEVENS WORDEN GENOTIFICEERD? Leverancier. Classificatie. Informatie met betrekking tot het implantaat Productnaam. Referentie (1 notificatie per referentie). Fabrikant. Richtprijs BTW inbegrepen (meestal de catalogusprijs, dus niet noodzakelijk de werkelijke factuurprijs). Datum van het op de markt brengen.

De lijsten kunnen dagelijks aangepast worden en zullen beschikbaar zijn op de RIZIV website. Vermits de leveranciers tot 30/4/2010 de mogelijkheid hebben om hun bestaande producten te notificeren, zal een eerste volledige lijst niet voor de ingangsdatum (1/5/2010) beschikbaar zijn. BesCo zal aan eCoNoDat® een specifieke module toevoegen zodat producten via een krachtige zoekfunctie makkelijk teruggevonden kunnen worden. WAT ZIJN DE GEVOLGEN VOOR HET OK? Ieder implantaat, van heup tot het kleinste schroefje, moet apart vermeld worden op het patiënten registratie document, zo niet valt het ten laste van het ziekenhuis.

WAT BETEKENT EEN NOTIFICATIE VOOR EEN PRODUCT EN WAT NIET? Enkel implantaten die aan de voorwaarden van notificatie voldoen, zullen voorwerp kunnen zijn van een eventuele tegemoetkoming van de verplichte verzekering. Deze notificatie geeft, net zoals een CE markering, geen beoordeling van de kwaliteit.

Alhoewel de leverancier het erkenningsnummer op de factuur en eventueel de verzendnota vermeldt, zal het terugvinden van het correcte erkenningsnummer meestel via opzoeking in de ellenlange lijsten moeten gebeuren.

WAT IS ER REEDS BEKEND OVER DE LIJST VAN GENOTIFICEERDE PRODUCTEN (EN WAT NIET)? Het aantal producten is onbekend. De huidige ramingen variëren van minstens 500.000 tot mogelijk meer dan 750.000 producten.

Voor ingrepen waar veel osteosynthese materiaal of leensets gebruikt worden, zal de administratie gevoelig toenemen. Wacht dus niet tot 1 mei 2010 om de organisatie van uw administratie OK aan te passen.

17 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 18

Vraag en antwoord C LAUDIO R ONCADA

Wij zijn een klein ziekenhuis en beschikken niet over een ruim assortiment aan instrumentensets. Hierdoor wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de snelautoclaaf. Welke zijn de richtlijnen bij het gebruik van de snelsterilisator?

De GSM is een geweldige uitvinding, soms ook een kwaal. Ik zie bij ons in het OK een enorme toename van GSM gebruik, persoonlijke GSM's wel te verstaan. Ik maak mij zorgen over hygiëne en verhoogde infectierisico. Wat is uw mening hierover?

ANTWOORD: De VVOV raadt het gebruik van de snelautoclaaf af, dit is klaar en duidelijk. De kwaliteit is moeilijk meetbaar, de wasprocedure wordt niet nageleefd en het is geen gestandaardiseerd proces. Hiervoor is het nodig om de juiste procedure te volgen zoals voorgeschreven door de fabrikant. Dit wordt niet gevolgd cfr temperatuur, tijd, container, juiste verpakking. Het wordt gebruikt als dekmantel om niet in sets te moeten investeren en niet te lang te moeten wachten om de volgende procedure op te kunnen starten. Een goede inventaris van uw sets, gekoppeld aan een juiste programmatie kan u verder helpen.

ANTWOORD: Uw opmerkingen en vrees zijn terecht. Het gebruik van GSM moet tot een minimum beperkt worden. Iedereen denkt uiteraard dat hij onmisbaar is, maar is dit wel zo? Persoonlijk vind ik dat alle GSM's aan de balie moeten afgegeven worden, het secretariaat neemt op en noteert. Het risico voor contaminatie is reëel. Er is in Ierland een studie geweest om de relatie tussen GSM gebruik en verhoogd infectierisico aan te tonen. Zowel geneesheren als verpleegkundigen waren hierin betrokken. 96% van de toestellen waren gecontamineerd. Volgende types werden, onder andere, geïdentificeerd.

De snelsterilisator is bedoeld om enkel in dringende gevallen te gebruiken bv tijdens de wachtdienst valt een uniek instrument die absoluut nodig is bij deze procedure. Maar ook dit kan verholpen worden. Wij raden het gebruik van een snelsterilisator ten strengste af omdat het een verhoogd risico voor infectie betekent voor de patiënt.

Stafhylococcus 93%, Bacillus 20%, MRSA 7%, Enterococcus en Clostridium elk 1%. Er was geen verschil tussen beide groepen. Een gelijkaardige studie gebeurde in Israel. Hier was de doelstelling om Acinetobacter baumannii op te sporen. 41,8% van de GSM's en 81% van de handen waren gecontamineerd. GSM's zijn ook een risico voor afleiding en de mogelijkheid voor interferentie met toestellen is mogelijk.

Indien het toch gebruikt wordt gelieve volgende stappen zeker in acht te nemen: – enkel bij hoogdringendheid en gebruik van de juiste container en verpakking – het mag geen uitvlucht zijn voor onvoldoende sets – alle stappen moeten gevolgd worden – zeker niet gebruiken bij prothese of implantaten

U kent het zeker, de GSM die gaat, de verpleegkundige die deze uit de broek van de chirurg moet halen, aan zijn oor moet houden boven het steriel veld enz. Wat als er nadien iets misgaat? Niemand iets gezien zeker. Een test met 2 GSM toestellen en maïskorrels heeft aangetoond dat na 20 seconden de maïskorrels omgetoverd waren tot popcorn. Redenen genoeg om naar andere mogelijkheden voor communicatie te zoeken.

Alle gegevens van het proces moeten geregistreerd en in een logboek bewaard worden en de apotheker is de eindverantwoordelijke bij het afleveren van steriele producten waarvoor de sterilisatie verantwoordelijk is. Uiteindelijk behoort de sterilisatieprocedure in de CSA thuis. 18 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

MONOCRYL* Plus bescherming, soepele weefselpassage en hanteerbaarheid in een monofilament MONOCRYL* Plus proﬁel Antibacterieel, resorbeerbaar, monofilament, synthetisch, Polyglecaprone 25 Draaddikte: USP 6/0 – USP 1 Draadkleur: violet en ongekleurd Treksterkteverlies: 21 dagen (ongekleurd) 28 dagen (gekleurd) Resorptietijd: 91-119 dagen Creëert een inhibitiezone die bescherming biedt tegen bacteriële kolonisatie Soepele weefselpassage en hanteerbaarheid

ETHICON een divisie van Johnson & Johnson Postbus 188 / 3800 AD Amersfoort - NL telefoon: 0800 - 0225566 Eikelenbergstraat 20 / B-1700 Dilbeek - BE telefoon: 02 / 481.74.00 www.jnjmedical.be

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 20

Boeken review C LAUDIO R ONCADA

COACHING, COUNSELING AND MENTORING: HOW TO CHOOSE AND USE THE RIGHT TECHNIQUE TO BOOST EMPLOYEE PERFORMANCE

THE NEW MEDICINE: HOW DRUGS ARE CREATED, APPROVED, MARKETED AND SOLD. BERNICE Z. SCHACTER $44,95 ISBN 0-275-98141-9

FLORENCE M. STONE $24,95 ISBN 0-8144-7385-7 Eigenlijk is dit een aanvulling op het editoriaal van deze editie, de juiste keuze maken, motiveren en het maximum rendement halen uit uw personeel. Door het gebruik van de juiste techniek bij coaching, counseling en mentoring kunnen wij meer rendement halen uit het personeel. Het komt misschien machinaal over maar is toch realiteit. Dit boek geeft een goed gestructureerde uitleg over de drie vaardigheden, goed gestoffeerd met praktijk voorbeelden. Verder ook voldoende kapstokken om het juist toe te passen, want dat is het sleutelwoord, het juist toepassen van deze techniek. Het boek bestaat uit drie delen, voor elke vaardigheid een deel. Het eerste deel beschrijft het begrip coaching als een proces om mensen te helpen in hun ontwikkeling en hun vaardigheden aan te scherpen. Hoofden OK of managers hebben hier een grote verantwoordelijkheid. Zij moeten: – fungeren als voorbeeld – de beste in dienst nemen – een goed arbeidsklimaat organiseren – duidelijk maken wat van iemand verwacht wordt en feedback geven – het werk waarderen – en de nodige kansen bieden om zich te kunnen ontwikkelen Dit deel evenals de beide andere worden afgesloten met tips, eventuele valstrikken en hoe het zeker niet moet. Het tweede deel handelt over counseling, raad geven, adviseren. De grote uitdaging voor hoofden is om dit te documenteren, schriftelijk vast te leggen. Dit vraagt van de manager: – medewerking van de betrokkene, hij moet mee willen werken – niet rond de pot draaien – geregeld follow-up – verbeteringen zien en ook meedelen Het belangrijkste is om een juiste selectie te

Dit boek behandelt het hele proces van een medicament, van research tot ontwikkeling, van fabricatie tot het op de markt brengen. Bernice Schacter is een experte op gebied van biomedisch research en kan terugblikken op een carrière van 25 jaar. Het boek bevat 18 hoofdstukken en elk hoofdstuk bespreekt een aspect van het hele proces. Het is een US uitgave, vandaar dat er veel aandacht wordt besteed aan de rol van de FDA, de US Food and Drug Administation. Zij beheersen en controleren het hele proces. De FDA gebruikt 10 stappen en het kan soms tot 12 jaar duren eer een medicament op de markt mag gebracht worden. Na de ontwikkeling volgt fase 2, namelijk de testen en trials. Daarna volgen meer uitgebreide trials, gerandomiseerd en blind. Dit alles gebeurt onder strikte controle en naleving van protocols door de FDA. Deze geeft dan de toelating voor verkoop en de promotie kan beginnen. Maar dit is nog niet het einde. De farmaceutische industrie is verplicht om bij elke nevenwerking die gesignaliseerd wordt een verslag te maken. De eerste drie jaar nadat het product op de markt gebracht is moet er per kwartaal een verslag gemaakt, daarna jaarlijks. De FDA kan een product van de markt nemen, de labels wijzigen. Het ontwikkelen van een product vraagt tijd maar is ook kostelijk en kan oplopen tot $ 800 miljoen. Het boek is duidelijk en vlot leesbaar. Ik kan het iedereen aanbevelen die zich zorgen maakt over de prijs van een bepaald medicament.

20 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 21

VOOR U GELEZEN GEEN DALING VAN DE SSI % BIJ GEBRUIK VAN LAMINAR AIRFLOW ANNALS OF SURGERY – NOVEMBER 2008 GEORGE ALLEN, PHD, RN, CNOR, CIC, DIRECTOR OF INFECTION CONTROL, DOWNSTATE MEDICAL CENTER BROOLYN NY

maken, de keuze moet niet zijn, ik heb iemand nodig, wel ik heb de beste nodig. Het laatste hoofdstuk handelt over mentoring. Hierover hebben wij het in de vorige editie heel uitdrukkelijk gehad en het belang hiervan onderstreept. Belangrijk is om niet persoonlijk te worden en geen onrealistische doelen te stellen. Een zeer interessant boek en zeker een hulpmiddel voor al diegene die er iets willen van maken en nog niet de juiste vaardigheden bezitten.

OK ventilatiesystemen worden aanzien als een belangrijke factor in de preventie van surgical side infections(SSI's). SSI's zorgen voor enorme kosten voor zowel patiënt als ziekenhuis. Andere ventilatiesystemen bv ultraclean of laminar airflow verbruiken een groot deel van het OK budget. Een studie heeft aangetoond dat de installatie en gebruik van laminar airflow de bouw- en gebruikskosten enorm heeft doen toenemen. En eigenlijk is er weinig bewijskracht om deze dure investering te verantwoorden. Doelstelling van deze studie is een evaluatie te maken welke de invloed is van of HEPA gefilterde lucht of turbulente, directe laminar flow op SSI's in de orthopedie en abdominale heelkunde. Hiervoor werden data verzameld van SSI's in abdominale procedures, heup- en knieprothese, operaties tussen 2000 en 2004, in 63 afdelingen in 55 ziekenhuizen. De deelname gebeurde op vrijwillige basis. Bijkomend werden in deze studie gegevens verwerkt van een vragenlijst. In de vragenlijst werd informatie gevraagd over ventilatietechnologie. Zo zijn drie groepen ontstaan: – OR met gewone ventilatie bv venster – ventilatie via HEPA filters – verticale laminar airflow via HEPA filters Verdere gegevens die verzameld werden waren: – wondklasse, ASA klasse – duur van de ingreep – leeftijd en geslacht – endoscopische procedure – aantal ingrepen op jaarbasis , aantal bedden

DE GEWOONTE VAN CHIRURGEN OM OOK BUITEN HET OK HUN OK KLEDIJ TE DRAGEN JOURNAL OF THE AMERICAN COLLEGE OF SURGEONS – AUGUSTUS 2007 – WEINBROUM AA, EZRI T, HAROW E, TSIVIAN A, SEROUR F. Het groene of blauwe OK pak is al jaren het uniform van de OK-medewerker in het algemeen. Het was een teken van netheid, zuiverheid, goede hygiëne en zou de patiënt moeten beschermen tegen infecties afkomstig van de OK-medewerkers. Bij het verlaten van het OK wordt een schort over het groene of blauwe pak gedragen. Verschillende rapporten hebben hierbij de steriliteit in vraag gesteld. Het thema is nogal controversieel. Er zijn landen waar men heel strikt is, andere niet. De bedoeling van deze prospectieve studie was gedrag en attitudes over dragen of niet dragen van OK kledij buiten het OK in kaart te brengen. Tussen februari en april 2005 werd op 160 afdelingen over 23 ziekenhuizen een overzicht gemaakt. Een vragenlijst werd aan betrokkenen overhandigd. Hen werd gevraagd om met ja of neen te antwoorden op 7 vragen over hun eigen gedrag met betrekking tot het dragen van OK kledij buiten het OK. BEVINDINGEN Er waren 62,3% antwoorden die in aanmerking kwamen. 53% van de chirurgen zei geen specifieke gedrag te vertonen. 86% is echter ervan overtuigd dat een standaardisatie en gedragscode nodig zijn. 80% verlaat het OK in het groen zonder bijkomende bescherming, 82% vond het niet nodig om bij terugkeer van kledij te veranderen. Bij de orthopedisten is 57% van oordeel dat verwisselen van kledij bij terugkeer nodig is.

BEVINDINGEN In de studie werden 99230 procedures opgenomen met 1901 SSI's. Een eerste vaststelling was het feit dat er meer SSI 's waren bij laminar airflow dan bij gewone ventilatie, deze tendens werd in het verder verloop van de studie bevestigd. Het risico op een SSI na heupprothese was hoger bij gebruik van laminar airflow dan bij turbulente ventilatie met HEPA filters.

CONCLUSIE Deze studie toont aan dat geneesheren anders reageren dan verpleegkundigen, de anesthesisten zijn de slechtste leerlingen van de klas. Iedereen is wel overtuigd dat een standaard procedure nodig is, heel belangrijk is dat de regels voor iedereen van toepassing zijn.

CONCLUSIE Het resultaat van deze studie is dat het gebruik van verticale laminar airflow geen voordelen biedt voor SSI, integendeel. De auteurs hebben besloten om dit nog verder te onderzoeken. Voor diegene die een nieuwbouw plannen toch interessant om deze studie grondig te bestuderen. 21

SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 22

AANWEZIGHEID VAN EXTERNEN IN HET OK C LAUDIO R ONCADA

Dit onderwerp hebben wij zeer uitvoerig besproken in editie 71 van Scalpel met name een artikel van het advocatenkantoor Callens, verschenen in Tijdschrift voor Gezondheidsrecht en een parlementaire vraag van de heer Goutry aan minister Onkelinx. Hierbij, als vervolg, een officieel schrijven van minister Onkelinx. Wij blijven dit uiteraard volgen.

22 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 23

Nationaal bestuur Website: http://www.VVOV.info e-mail: [email protected] •

Maatschappelijke zetel VVOV Keinkestraat 16, 3600 Genk Rekeningnummer 001-1281906-30

Vandewalle Brigitte Duindistellaan 19, 8370 Blankenberge 050 416261 [email protected] AZ Fabiola ZH Blankenberge, 050 434910

Voorzitter Van Hiel Monique Mechelsesteenweg 340, 2820 Bonheiden, 015 55 0560 Imeldaziekenhuis, Bonheiden, 015 50 5315 [email protected]

HOOP • Chris DeBleser Meir 77B, 2890 Sint-Amands 03 889 05 12 Sint-Jozef kliniek Bornem [email protected] 03 890 16 95

Ondervoorzitter • De Geyter Chantal Aarschotsebaan 153, 1910 Kampenhout 016 65 0002 UZ Gasthuisberg Leuven 016 34 016 [email protected]

Bestuursleden • Vekeman Chantal Assestr. 16 9550 Herzele, 054 502576 St Lucas Gent [email protected] 09 224 5790, gsm 0496 250803

•

•

Verelst Glenn J.Beckerlaan 28, 2990 Wuustwezel 03 297 1768 AZ KLINA Brasschaat 03 650 5234 [email protected]

•

Meert Wouter Linkhoutstraat 225, 3560 Lummen 013 554416, gsm 0478 302226 UZ Gasthuisberg Leuven 016 34 4007 [email protected]

•

Philippe Boucherie Tempelstraat 15, 9700 Oudenaarde UZ Gent [email protected]

Loureiro Maria Volaardestraat 75 A, 9200 Dendermonde 052 41 4292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

Secretaris Catrysse Els Ringovenlaan 52, 2845 Niel 03 663 7051 Eeuwfeest kliniek MKA Antwerpen 03 240 2611 [email protected] Penningmeester Stercq Guy Hoogstraat 159, 2830 Tisselt, [email protected] UZ Brussel, 02 4775623 [email protected] Ledenadministratie Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk 089 357535 fax 089 357535 ZOL Genk 089 325060 [email protected] [email protected]

Redactie Scalpel Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk 089 357535, fax 089 357535 ZOL Genk 089 325060 [email protected] [email protected]

EORNA • Loureiro Maria. Volaardestraat, 75 A, 9200 Dendermonde 052 414292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

Roncada Claudio Keinkestraat 16, 3600 Genk 0479 433929 [email protected]

23 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 24

DEONTOLOGISCHE CODE VOOR VERPLEEGKUNDIGEN 4. De relaties met de collega’s 5. De relaties met de andere zorgverleners 6. De rol van de verpleegkundige in de samenleving

Wij staan weer even in de belangstelling. In een Vlaamse krant verschijnt een artikel over een studie rond de relatie euthanasie en verpleegkundigen. Een uitgebreide studie uitgevoerd door een team aan de VUB. Zeker de moeite waard om deze studie even door te nemen. Naar aanleiding hiervan toch even herinneren aan de deontologische code voor verpleegkundigen goedgekeurd door de AUVB in november 2004. Niet dat hierin specifiek over euthanasie wordt gesproken maar even reflecteren kan geen kwaad.

ALGEMENE BEPALINGEN Art. 1 - De verpleegkunde staat ten dienste van de mens en de mensheid. De verpleegkundige verleent verpleegkundige zorg, onafhankelijk van leeftijd, ras, geslacht, geloofsovertuiging, cultuur, nationaliteit en politieke opvatting. Ze respecteert de persoon en draagt bij tot het verbeteren en herstellen van diens gezondheid. Ze verzacht het lijden, steunt de stervende en diens familieleden en begeleidt deze laatsten bij het rouwproces.

DEONTOLOGISCHE CODE VOOR VERPLEEGKUNDIGEN IN BELGIE Goedgekeurd door de Algemene Unie van Verpleegkundigen van België in november 2004.

Art. 2 - Ongeacht zijn fysieke, psychische of sociale situatie heeft de patiënt steeds recht op verpleegkundige zorg. De verpleegkundige zal erover waken om steeds de wil van een juridisch handelingsbekwame persoon te respecteren. Als de patiënt echter juridisch handelingsonbekwaam is, zal de verpleegkundige, rekening houdend met de van kracht zijnde wetgeving, zich door haar geweten laten leiden.

INLEIDING Deze code omschrijft de waarden en basisprincipes die als leidraad moeten dienen voor de verpleegkundige praktijk. De code is gericht op een praktijk waarbij rekening wordt gehouden met de internationale aanbevelingen en de van kracht zijnde wetten en reglementen. Op basis van deze code willen de verpleegkundigen al hun patiënten een kwaliteitszorg bieden dat recht doet aan de nationale en internationale normen voor de verpleegkundige praktijk.

DE UITOEFENING VAN DE VERPLEEGKUNDE Art. 3 - De verpleegkundige verleent verpleegkundige zorg overeenkomstig de beroepsnormen ter zake. Ze zal in dat kader haar beroepsbekwaamheden blijven onderhouden en ontwikkelen.

Met deze code willen de verpleegkundigen tevens de veranderingen van onze snel evoluerende samenleving en de ontwikkelingen in de gezondheidswetenschappen in hun beroepspraktijk integreren.

Art. 4 - De verpleegkundige verleent integrale verpleegkundige zorg, aangepast aan de noden van de individuele patiënt.

De verpleegkundigen hopen dat hun werkomstandigheden van die aard worden dat ze de aanbevelingen in deze code integraal zullen kunnen toepassen.

Art. 5 - Behalve in noodgevallen heeft de verpleegkundige de plicht om een handeling waarvoor ze zich niet voldoende bekwaam of gekwalificeerd acht, te weigeren. In dat geval dient ze die beslissing aan de opdrachtgevers te melden en te motiveren.

Deze code omvat volgende bepalingen: 1. Algemene bepalingen 2. De uitoefening van de verpleegkunde 3. De relaties van de verpleegkundige met de patiënten en diens familie

Art. 6 - Bij de uitoefening van haar beroep neemt de verpleegkundige een eervolle houding aan, die bijdraagt tot de faam van het beroep. 24

SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 25

DEONTOLOGISCHE CODE VOOR VERPLEEGKUNDIGEN

Art. 7 - De verpleegkundige neemt deel aan de ontwikkeling van de op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde professionele kennis.

patiënt heeft de verpleegkundige ook aandacht voor de familie en biedt ze die de nodige ondersteuning.

Art. 8 - De verpleegkundige let op haar eigen gezondheid en streeft naar betere werkomstandigheden teneinde aan de doelstellingen van het beroep te kunnen voldoen. Ze investeert in haar professionele loopbaan.

Art. 16 - Bij het aanbevelen van bepaalde producten of materialen aan de patiënt mag de verpleegkundige zich enkel en alleen laten leiden door het belang van de patiënt.

DE RELATIES VAN DE VERPLEEGKUNDIGE MET DE PATIENT EN DIENS FAMILIE Art. 9 - De verpleegkundige heeft het recht gewetensbezwaren in te roepen als ze meent aan bepaalde vormen van zorgverlening niet te kunnen meewerken.

DE RELATIES MET DE COLLEGA’S Art. 17 - De verpleegkundige stelt haar bekwaamheden en beroepservaring ter beschikking van haar collega’s. Ze toetst haar eigen beroepsovertuigingen regelmatig aan die van haar collega’s.

Art. 10 - De verpleegkundige handelt overeenkomstig de wet betreffende de patiëntenrechten. Ze is gebonden door het beroepsgeheim en de wettelijke bepalingen inzake de bescherming van het privéleven.

Art. 18 - De verpleegkundige mag in geen geval een taak aan een collega overlaten met de bedoeling om aldus haar eigen verantwoordelijkheden uit de weg te gaan. Art. 19 - De verpleegkundige ondersteunt het vertrouwen van de patiënt in haar collega’s.

Art. 11 - Bij de uitoefening van haar beroep waakt de verpleegkundige erover dat de rechten, de waarden, de gewoonten, de gebruiken en de overtuigingen van de individuele patiënt gevrijwaard blijven.

Art. 20 - De verpleegkundige onthoudt zich van het winnen van patiënten; ze heeft respect voor de vrije keuze van de patiënt. Art. 21 - Ingeval de gezondheidstoestand van een patiënt door de handelingen van een collega ernstig in gevaar dreigt te komen, roept ze die collega ter verantwoording. Desnoods neemt ze de nodige maatregelen ter bescherming van de patiënt.

Art. 12 - De verpleegkundige waakt over de continuïteit van de zorgverlening. Art. 13 - Bij de uitoefening van haar beroep vraagt de verpleegkundige zo nodig de toestemming van de patiënt. Ze begeleidt de patiënt bij het weer zelf opnemen van zijn verantwoordelijkheid voor zijn verzorging en de evolutie van zijn gezondheidstoestand. De verpleegkundige verleent zorg in het kader van de gezondheidsopvoeding.

Art. 22 - De verpleegkundige zorgt voor een gunstige leeromgeving voor de haar toevertrouwde studenten. Naar gelang van hun vorming delegeert ze bepaalde taken aan die studenten. Ze ondersteunt hen bij het ontwikkelen van hun beroepsvaardigheden en autonoom handelen.

Art. 14 - De verpleegkundige informeert de patiënt, en dat zo nodig in overleg met de arts en de andere zorgverleners. Indien de patiënt daarin toestemt, informeert de verpleegkundige diens omgeving en tracht die bij de zorgverlening te betrekken.

DE RELATIES MET DE ANDERE ZORGVERLENERS Art. 23 - De verpleegkundige werkt, in het belang van de patiënt, met de andere zorgverleners samen.

Art. 15 - In het kader van haar zorg aan de 25 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 26

DEONTOLOGISCHE CODE VOOR VERPLEEGKUNDIGEN

In elk van die gevallen brengt ze de arts en/of haar hiërarchisch meerdere hiervan onmiddellijk op de hoogte.

Art. 24 - De verpleegkundige draagt actief bij tot de interdisciplinaire samenwerking, noodzakelijk voor een optimale zorgverlening aan de patiënt. Ze tracht dan ook zoveel mogelijk aanwezig te zijn op de interdisciplinaire vergaderingen waarop ze uitgenodigd wordt.

DE ROL VAN DE VERPLEEGKUNDIGE IN DE SAMENLEVING Art. 28 - De verpleegkundige neemt actief deel aan de ontwikkeling van de gezondheidskwaliteit van de samenleving.

Art. 25 - De verpleegkundige heeft respect voor de relatie tussen de patiënt en de andere zorgverleners.

Art. 29 - Bij de zorgverlening tracht de verpleegkundige, binnen de verschillende budgettaire en wettelijke beperkingen, de door de samenleving ter beschikking gestelde middelen zo optimaal en rationeel mogelijk aan te wenden.

Art. 26 - Indien de patiënt de hulp van een andere zorgverlener nodig heeft, geeft de verpleegkundige hem informatie over de verschillende mogelijkheden. Hierbij laat ze de patiënt uiteraard de vrije keuze. Art. 27 - De verpleegkundige heeft de plicht de uitvoering van een medisch voorschrift of het bevel van een hiërarchisch meerdere te weigeren: 1) wanneer ze zichzelf niet voldoende bekwaam acht om de opdracht uit te voeren; 2) wanneer ze voldoende redenen heeft om aan te nemen dat die handeling ernstige negatieve gevolgen kan hebben voor de patiënt.

Maakten deel uit van de werkgroep: Annemie Ernst, Aldo Spettante, Edgard Peters, Jean-Marc Hulin, Michel Foulon, Ellen Verpeet, Yves Mengal, René Tytgat en Anne-Marie, Gérard-Solé. A.C.N. Hippocrateslaan91 1200 BRUSSEL F.N.I.B. Bronstraat 18 1060 BRUSSEL K.P.V.D.B. Hillstrasse5 4700 EUPEN N.N.B.V.V. Bronstraat 18 1060 BRUSSEL N.V.K.V.V. VergoteSquare 43 1030 BRUSSEL

26 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 27

Mythen en rituelen in het operatiekwartier: deel 2 C LAUDIO R ONCADA , OK

procedures gebruikt men of non-woven of polyester of linnen.

3.2.7. OP linnen Er wordt nog veel linnen of andere fabricaten gebruikt in het OK, ogenschijnlijk als preventie tegen infecties: – zuiver linnen als kleding voor het personeel bij het betreden van het OK – linnen gedragen door de patiënt – overschorten gedragen bij het kortstondig verlaten van het OK – steriele linnen schorten bij de ingrepen afdeklinnen

Moylan et al hebben in een studie aangetoond dat er een merkelijk verschil was in contaminatiegraad tussen linnen en non-woven. De kans op SSI's was bij linnen 2,5 maal groter dan bij non-woven. Linnen heeft een beperkte levensduur en het is aan te bevelen de aantal wasbeurten, voorgeschreven door de fabrikant, niet te overschrijden.

3.2.7.1. Linnen. Er is geen bewijs of geen reden om aan te nemen dat kledij gedragen door personeel, overschorten en patiënten kledij meer dan huishoudelijk proper moet zijn. Zie verder.

3.2.7.4. Bacteriële barrière Heel belangrijk bij het ontwikkelen van afdekmaterialen en schorten is het vermogen van deze materialen om te verhinderen dat vloeistoffen kunnen doordringen. Niet enkel om de patiënt te beschermen maar ook het chirurgisch team.

3.2.7.2. Steriele schorten en afdeklinnen Afdeklinnen en schorten worden gebruikt om te vermijden dat micro-organismen van het personeel of van het niet steriel gedeelte van de patiënt in de operatiewonde terecht komen. Indien het afdeklinnen nat wordt moet het de emigratie van micro-organismen tegen houden. Zie 3.2.3. Het heeft ook een beschermende functie ten aanzien van het personeel, zo wordt een besmetting via bloed van de patiënt tegen gegaan

Hubble et al toonden aan dat het type van schorten gedragen door het chirurgisch team even belangrijk was dan het dragen van maskers en hoofdbedekking. Muller et al toonden aan dat er een enorm verschil was van contaminatiegraad bij het gebruik van disposable schorten en afdekmaterialen. Zij hebben ook een besparing van 7,5% over 12 maanden aangetoond en dat en chirurgen en verpleegkundigen non woven disposable verkozen boven linnen.

3.2.7.3. Verspreiding van micro-organismen via de lucht De huid van de OK medewerkers is de grootste bron van contaminatie via de lucht. Huidpartikels worden gebruikt als medium voor het verspreiden van micro-organismen Deze huidpartikels zijn klein genoeg, 20μm, om door de mazen, 80-100μm, van het linnen te glippen. Het aantal partikels dat verspreid wordt varieert. Het gaat via de onderkant van de schorten en wordt gemengd met de omgevingslucht. Broeken verdienen de voorkeur op rokken, hoewel vrouwen minder bacteriën verspreiden, voornamelijk Staf Aureus, dan mannen.

3.2.7.5. Europese standaards voor OP schorten en linnen De CEN(COMMITTEE EUROPEENE de NORMALISATION) heeft richtlijnen uitgewerkt waarmee rekening dient gehouden te worden bij het fabriceren van non-woven disposable materialen. Zo zijn er reglementeringen betreffende doorlaatbaarheid, partikel afgifte enz. Het gebruik van linnen wordt afgeraden. Aanbeveling: cat 2 OK schorten en afdekmaterialen moeten waterdicht en disposable zijn. CEN zal de nodige aanbevelingen doorgeven.

In de orthopedie wordt gebruik gemaakt van total body exhaust pakken, maar bij normale 27 SCALPEL

-


ADVISEUR

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 28

MYTHEN EN RITUELEN IN HET OPERATIEKWARTIER: DEEL 2

Aanbeveling: cat 3 Er is onvoldoende bewijskracht om deze stellingen te bewijzen, er wordt gerekend op nodige zelfdiscipline van betrokkenen.

3.3. Rituelen bij het personeel 3.3.1. Juwelen Mer adviseert om juwelen te verwijderen voor het omkleden in OK kledij en het betreden van het OK, dus bij het omkleden de juwelen verwijderen. Er is hiervoor echter geen enkel evidence based argument. Het wordt echter ook aldus geadviseerd door AORN. Juwelen zijn niet enkel ringen maar ook halskettingen en hangoorbellen. In een studie over handschoenperforaties vond Nicolai et al veel perforaties aan de ringvinger van chirurgen die hun ringen niet hadden verwijderd.

3.3.3. Schoeisel De vloer van het OK moet proper gehouden worden, de invloed hiervan op SSI is echter nog onduidelijk. Studies rond contaminatie van de vloer hebben aangetoond dat het wisselen van schoeisel in een aparte ruimte zou moeten gebeuren, zo ver mogelijk van het OK. Daarna dient een handwassing of ontsmetting van de handen te gebeuren. Schoeisel moet comfortabel zijn, met ondoordringbare zolen, antislip en moet regelmatig gereinigd maw dagelijks. Humphreys et al hebben aangetoond dat het dragen van overschoenen eerder een verhoging dan een daling van de contaminatiegraad teweeg bracht. Carter heeft ook aangetoond dat de handen gecontamineerd werden.

Aanbeveling: cat 3 Het is aangeraden om ringen met stenen, halskettingen en oorbellen te verwijderen. Er is enige tolerantie voor trouwringen maar het is toch aan te bevelen om ook deze te verwijderen 3.3.1.1. Valse- of kunst vingernagels Hedderwick et al hebben aangetoond dat valse vinger nagels een bron van pathogene kiemen zijn. Het advies is om deze niet te dragen, hetzelfde advies geldt voor het gebruik van nagellak.

Aanbeveling: cat 3 Voor het OK moet speciaal schoeisel voorzien worden en regelmatig gereinigd worden. Het dragen van overschoenen is uit den boze.

Aanbeveling: cat 2 Valse vinger nagels en nagellak worden niet gedragen door OK personeel.

3.4.1. Bezoekers Bezoekers die het operatiekwartier betreden moeten zich niet omkleden, bij het betreden van de operatiezaal wel. Ouders en andere begeleiders worden dikwijls onderworpen aan een omkleedprocedure en het dragen van overschoenen bij begeleiding naar de voorbereidingsruimte. Er is geen bewijs voor deze praktijken.

3.4. Afdelingsgebonden rituelen

3.3.2. Het dragen van een overschort bij het verlaten van het OK Hier is nog niet veel studie rond gebeurd. Is er een invloed op SSI indien men het OK verlaat met een overschort en terugkeert zonder zich om te kleden? Copp en al hebben in een kleinere studie kunnen aantonen dat er wel degelijk contaminatie is. Er zijn grote verschillen in verschillende landen. In de US maakt men er geen punt van, in de UK adviseert men om zich om te kleden bij het verlaten van het OK en bij terugkeer een nieuw OK pak aan te doen. Een open, flodderende schort boven een OK pak is helemaal nonsens.

Aanbeveling: cat 3 Er is geen bewijs om deze handelswijze te blijven volgen. Bij het betreden van de operatiezaal zelf wordt een omkleding in OK kledij aanbevolen. 3.4.2. Volgorde van het OK programma: vuil/proper De meest waarschijnlijke wijze van besmetting is deze via de lucht, instrumenten en

28 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 29


oppervlaktes in de onmiddellijke omgeving van het operatieveld.

Bij verticale laminar air flow duurt het 5 minuten voordat de lucht volledig zuiver is.

3.4.2.1. Via de lucht( Airborne contamination) De verspreiding van de micro-organismen verhoogt bij het bewegen. De meeste microorganismen zijn afkomstig van het personeel, een klein deel van de patiënt. Elke uchtwisseling reduceert de luchtcontaminatie met 37%. Een OK heeft 15 tot en20 luchtwisseling per uur, ongeveer een volledige wissel om de drie minuten. Dit fenomeen wordt besproken in de werkgroep Microbiological Commissioning and Monitoring of Operating Theatres. Veronderstel dat de wisseltijd tussen 2 ingrepen 12 minuten bedraagt, dan blijft er nog 2% over en deze zullen zeer vlug verdwenen zijn. Indien uw ventilatie goed werkt, regelmatig gecontroleerd en getest wordt dan is contaminatie via lucht uitgesloten.

3.4.3. Het bewegen in het OK Contaminatie gebeurt voornamelijk via de huid van de patiënt, handen van de chirurg en via de lucht. Microben zetten zich op instrumenten die dan in de operatiewonde worden gebruikt. Gecontroleerd bewegen en het in en uit gaan beperken geeft een daling van de contaminatiegraad. Deuren moeten gesloten blijven om de doeltreffendheid van de ventilatie te garanderen. Het in en uit moet beperkt blijven tot de wisselperiode 3.4.3.1. Rode lijn Het operatiekwartier wordt onderverdeeld in verschillende zones, in functie van zuiverheid. Dit gaat van ruimtes voor algemeen nut en de buitengang, via scrub en voorbereidingsruimte naar de steriele ruimte, de zalen, de opdekruimte en steriele berging. Hierin zijn er nog interne gradaties.

3.4.2.2. Oppervlaktes Vloeren, muren, lampen worden niet meer gecontamineerd bij vuile ingrepen dan bij propere, er is immers geen rechtsreeks patiëntencontact. Operatietafels, kocher- , instrumenten tafels en instrumenten die in rechtstreeks contact komen met de patiënt hebben uiteraard een hogere contaminatiegraad dan lucht. Vermits wij de zalen niet na elke ingreep kunnen steriliseren is kuisen en ontsmetten het enige alternatief. De manier waarop en de toewijding waarmee dit gebeurt bepaalt de graad van decontaminatie. Indien men weet dat er een geïnfecteerde patiënt werd geopereerd is de inzet groter. Daarom dat vuile ingrepen op het einde van een programma staan, hoewel dit helemaal niet nodig is. Mogelijke en uitzonderlijke gevallen bv eczema gekoloniseerd met MRSA of bij het gebruik van luchtdruk boren bij patiënten met geïnfecteerd weefsel.

Het trekken van een rode lijn is arbitrair, zij wekken uw aandacht maar hebben geen invloed op de contaminatiegraad. Discipline is hier het sleutelwoord. 3.4.3.2. Het gebruik van kleefmatten Wordt nog frequent gebruikt aan de ingang van het OK, men gelooft in het positief effect. Er is echter geen enkele studie die dit kan bevestigen, er zijn wel studies die deze matten een reservoir en bron van contaminatie noemen. 3.4.3.3. Wissel- of transfer zone Hier hetzelfde principe als voor de rode lijn. Het gebruik van trollies, eventueel 2 trollies, eentje van de wachtruimte naar de zaal en eentje van de zaal naar de verkoeverkamer heeft geen of weinig effect op de contaminatie. Het heeft wel een invloed op het aantal microorganismen op de vloer, maar de invloed op SSI's is twijfelachtig. Het transport met het bed van de wachtruimte naar de zaal geeft een werveling van lucht en kan oppervlaktes contamineren. Ook bij het verbedden is er luchtver-

Aanbeveling: cat 2 Er is geen enkele reden opdat in een conventioneel geventileerde operatiezaal, tussen 2 ingrepen, langer dan 15 min leeg blijft.

29 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 30


riaal. Reinigingmachines moeten een reservoir hebben die kan gereinigd worden. Mops moeten dagelijks heet gewassen en gedroogd worden. Horizontale oppervlaktes moeten vochtig gereinigd met single use doeken.

plaatsing alsook worden er huidpartikels verspreid in de lucht. Een transport zonder lakens of eventueel zuiver linnen is hier dan aangeraden. Aanbeveling: cat 2 Een rode lijn kan een reminder zijn voor de te handhaven discipline, maar heeft geen invloed op de contaminatiegraad en daarom in een nieuw OK niet van toepassing. Het transport per bed naar de zaal kan de bacteriële vloerflora verhogen maar de invloed op SSI's is relatief. Een gewassen en vers opgedekt bed heeft een significanter voordeel.

Aanbeveling: cat 3 De vloer dient na elke sessie, bij sterke bevuiling, met een desinfectans gereinigd en op het einde van de dag volledig geschrobd. Muren worden 2 maal per jaar grondig gereinigd. Bloed en andere secreten dienen onmiddellijk verwijderd te worden. Er dient ook speciale aandacht besteed te worden aan de uitgietbak. Pluisvrije materialen of doeken worden aanbevolen voor de reiniging in het OK.

3.4.4. Het reinigen en kuisen van de operatiezaal Het volledig steriel krijgen van een operatiezaal is een utopie en moet ook niet gehaald worden. Vloeren zijn onmiddellijk gecontamineerd, zij kunnen na elke ingreep gereinigd worden. Desinfectanten zijn niet nodig, behalve bij bevuilde oppervlaktes. Tampons, organisch afval ea dienen onmiddellijk van de vloer verwijderd en de oppervlaktes moeten na de ingreep met een detergent gewassen en gedroogd. Muren en plafons kennen een zeer lage contaminatiegraad. Een halfjaarlijkse grondige schoonmaak is voldoende. Het reinigen en kuisen heeft tot doel om micro-organismen te verwijderen en niet te verspreiden. Vandaar dat er bijzondere aandacht moet besteed worden aan het mate-

Voetnoot De werkgroep die deze richtlijnen heeft geschreven is voor het eerst in 1999 bijeen gekomen, de eerste resultaten werden in 2001 gepubliceerd. U heeft ook gemerkt dat het richtlijnen of adviezen zijn. Iedereen kan die toepassen of niet. Er is nadien nog research gebeurd. De werkgroep zal niet nalaten om een addendum te publiceren met nieuwe bevindingen. Wij zullen deze dan publiceren. Ik heb getracht u de nodige kritische reflexen bij te brengen. Neem niet klakkeloos aan wat gezegd of geschreven wordt, gebruik uw gezond verstand, neem contact met ons op in geval van twijfel. Met dank aan sir H. Humphreys en zijn team.

30 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

NScalpel_75

04-09-2009

10:36

Pagina 31

arcSterile

Chirurgie in alle veiligheid in uw praktijk

Nieuw

Nieuwe uNit voor verticale en horizontale laminar flow, specifiek gericht naar de chirurgie, microchirurgie en ophthalmologie. Voor zowel het operatiekwartier als uw privé praktijk

timent s assor

in on

arcSterile

- Mobiel - Verstelbaar en uitschuifbaar - Geïntegreerde monitor - USB aansluiting - Maximale luchtzuivering - Positionering met laser

Meer info?

Kris Leestmans - Representative surgery - +32 478 299 549 www.arseus-medical.be - www.arcsterile.fr

Vooraankondiging ste 27 symposium Donderdag 27 mei 2010 Vrijdag 28 mei 2010

V.V.O.V. vzw

VERENIGING VAN VLAAMSE OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN

31 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER 2009

PALAMIX

® mengsystee üm

m

Vac u

Optimaal mengen van botcement: Eenvoudig – veilig – efƂciënt*

S

U VAN HERAE

en

t

vo o

r botce m

PALAMIX® – eenvoudig gebruik voor alle toepassingen * eenvoudig in slechts een paar stappen naar een homogeen en gebruiksklaar botcement * veilig betrouwbare vacuümcontrole door vacuümindicator aan het luchtslangetje * efƂciënt een systeem voor alle toepassingen in de gecementeerde prothesiologie door een keur aan patronen met verschillende afmetingen en speciale accessoires Heraeus Kulzer Benelux BV · Postbus 986 · 2003 RZ Haarlem · Nederland · Tel.: 02 252 5923 · www.heraeus-medical.com

33446_AZ_PALAMIX_in_Scalpel_NL.indd 1

07.08.2009 9:51:49 Uhr

SCALPEL MELANOOM MYTHEN EN RITUELEN: DEEL 2 NOTIFICATIE IMPLANTATEN DEONTOLOGISCHE CODE F OTO' S ZOL

Recommend Documents