SCALPEL BUITENSPEL ANDERE UITDAGING MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN F OTO' S ZOL

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 1

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - VERENIGING VAN VLAAMSE OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN NR 78 - APRIL - MEI - JUNI 2010

- P2A9798

BUITENSPEL ANDERE UITDAGING MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN

AFGIFTEKANTOOR 2400 MOL

V.U. HASELAARS MARC, ST. LODEWIJKSTRAAT 76, B-3600 GENK

SCALPEL

FOTO'S ZOL

SUPPORTED BY:

AND

AND

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 2

Initial Textiles Sterilin uw betrouwbare partner voor: • • • •

klantgerichte operatiesets in reusable en disposable custom procedural trays verzorgingssets met inox instrumentarium omloopkledij voor het operatiekwartier

Hinnenboomstraat 1H, 2320 Hoogstraten, 03 340 23 40, 03 314 93 55, www.initialservices.be

Inhoud Edito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Adverteerderslijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Andere uitdaging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Minimaal Invasieve Behandeling van Hypofysaire Adenomen Endoscopische Transsfenoidale . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Techniek en Supra-orbitale Keyhole Trepanatie Bedenkingen voor prikbord of koffiekot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Uit de oude doos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Nationaal bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Boeken review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Voor U gelezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Vraag en antwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Criteria Bijzondere Beroepstitel Verpleegkundige in de Peri-Operatieve Zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Regionale werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 2 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 3

Edito Buitenspel De kans is groot dat als u dit leest, een voetbalwedstrijd van het WK in Zuid-Afrika, op TV wordt uitgezonden. De link buitenspel-voetbal is snel gemaakt, maar dat is niet de inzet van deze edito. Buitenspel is hier synoniem voor “niet betrokken worden”, “niet mogen meespelen”. De gezondheidszorg in het algemeen, maar ziekenhuizen in het bijzonder, heeft een grote verandering ondergaan. Kwaliteit leveren aan de patiënt was en is de prioriteit, maar ook modern management, efficiëntie, optimaal personeelsbeleid, financiële responsabilisering zijn belangrijk geworden. Een rechtstreeks gevolg van deze nieuwe koers was de kanteling, ingevoerd in verschillende ziekenhuizen. Een van de belangrijkste bevindingen hierbij, na jaren gekantelde werking, is dat het verpleegkundig departement weinig aan bod komt, als het ware buitenspel wordt gezet. Is deze waarneming juist? Moeten wij ons zorgen maken? Ik denk dat wij op de eerste plaats onze positie in de gezondheidszorg, en in het ziekenhuis in het bijzonder, moeten herdenken en herschrijven. Wij moeten ons bewust worden dat wij een belangrijke en cruciale rol spelen. Wij moeten het heft zelf in handen nemen en niet aan anderen overlaten. Wij zijn met 100000, in de ziekenhuizen zijn wij de grootste groep en toch laten wij ons steeds in de hoek drummen. Voor de vakbonden zijn wij een van de gezondheidswerkers. Zij willen alle gezondheidswerkers in de ziekenhuizen op dezelfde manier behandelen en dat vind ik onaanvaardbaar. Minister Onkelinx gunt ons extra's voor WE-, nachtwerk en onregelmatige uren, een honorering voor hoofdverpleegkundigen, een extra voor de dragers van beroepstitels maar de vakbonden houden dit tegen. In bepaalde ziekenhuizen wordt dit zelfs niet in de nieuwe Cao's opgenomen onder druk van de vakbonden, hetgeen de onderhandelingen uiteraard bemoeilijkt. Moeten wij dan maar een verpleegkundige vakbond oprichten? Misschien wel, met nadruk op verpleegkunde en niet op vakbond. Eigenlijk zouden wij een witboek moeten schrijven, hierin duidelijk onze positie omschrijven en de plaats opeisen die ons toekomt. Voor ons als groep van operatieverpleegkundigen geldt hetzelfde, wij moeten ons kenbaar maken. Wie is die operatieverpleegkundige? Wat is zijn rol en plaats in het genezingsproces van de operatiepatiënt? Waarom is hij juist iets specialer dan een andere verpleegkundige? Waarvoor is die bijkomende gespecialiseerde opleiding nodig? Wat is de outcome van deze opleiding voor de patiënt? Wat is de meerwaarde van de opleiding? Wat mogen wij verwachten van de dragers van de bijzondere beroepstitel verpleegkundige in de peri-operatieve zorg? Allemaal vragen waar wij gefundeerde antwoorden moeten op formuleren. Alleen op die manier maken wij ons geloofwaardig. Geloofwaardigheid is het begin van betrokkenheid in het beleid. Wij krijgen het niet cadeau, wij moeten het verdienen. Aan het werk. Aan allen die de vereniging een warm hart toedragen wensen wij een prettig verlof.

Claudio

3 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

3M™ Surgical Clippers Infection Prevention : working together

n

Snij het haar nietde patiënt “Preoperative hair removal using a razor damages the skin, making the site vulnerable to microorganism colonization and wound contamination.”(1) “The use of clippers for preoperative hair removal has been shown to reduce infection rates compared to infection rates in surgical patients who were shaved.”(2)

More information? Contact 3M Belgium N.V./S.A. 02/722.53.51 or www.3m.be/healthcare

eng280691_ClipperAdvert.indd 1

(1) Jepsen OB, Bruttomesso KA. AORN Journal 1993;58:477-484 Ko W, Lazenby WD, Zelano JA, Isom OW, Krieger KH. Annals of Thorarcic Surgery 1992; 53:301-305 (2) Jepsen OB, Bruttomesso KA. AORN Journal 1993;58:477-484 Alexander JW, Fischer JE, Boyajian M, Palmquist J, Morris MJ. Archives of Surgery 1983; 118:347-352 Ko W, Lazenby WD, Zelano JA, Isom OW, Krieger KH. Annals of Thorarcic Surgery 1992; 53:301-305 Sellick JA, Stelmach M, Mylotte JM. Infection Control and Hospital Epidemiology 1991; 12(10):591-596

06-05-2008 13:28:07

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 5

Van de redactie Beste VVOV-er, Beste lezer, Een beroepsvereniging staat voor informatie naar zijn leden vb. door lezingen, congressen en tijdschrift. Het staat ook voor een deontologische code. Oefent iedereen zijn beroep uit zonder de patiënt maar ook de collega te benadelen. Het verdedigen van de rechten en omschrijven van de plichten horen hier ook bij. Zorg voor professionaliteit is een belangrijk punt. Worden de taken correct uitgevoerd, is er een standaardisatie tussen de verschillende collega's. Het onderwijs en de druk op samenwerking van de beroepsgroep met het onderwijs is hier zeer belangrijk. Het belangrijkste is echter het uitschrijven van richtlijnen en guidelines. Waarom wordt een bepaalde techniek in 5 ziekenhuizen op 5 verschillende manieren uitgevoerd? Er zijn hiervoor verschillende redenen. Een reden is het ontbreken van standaards, richtlijnen of guidelines door de beroepsgroep zelf bij monde van zijn beroepsvereniging. In scalpel hebben wij de rubriek vragen en antwoorden. Deze vragen spruiten voort uit onduidelijkheid. Als redactieraad hebben wij telkens advies gegeven, echter zonder dat er een officiële richtlijn bestaat. Hier willen wij verandering in brengen. Het bestuur zal een werkgroep oprichten die zich over deze problematiek zal buigen. Wij vragen hiervoor uw hulp en medewerking. Heeft u interesse om persoonlijk deel te nemen aan die werkgroep, geef een seintje aan claudio.roncada@skynet. be. Is er in uw operatiekwartier een procedureboek laat het ons weten. Wilt u deze met ons delen neem contact op. Het is een hele opgave, er zal veel werk op u afkomen. Maar alle operatieverpleegkundigen zullen u dankbaar zijn. Met vriendelijke groet, de redactieraad

Colofon Scalpel Tijdschrift van de Vereniging Vlaamse Operatie Verpleegkundigen. (VVOV) 26 jaargang, nr. 73 februari 2008 http://www.VVOV.info Verschijnt driemaandelijks. Afgiftekantoor 2400 Mol. ISSN 1370-6594

Advertenties dienen bij de drukkerij binnen te zijn uiterlijk 1 maand voor verschijnen. I.e. 15/2, 15/5, 15/8, 15/11

Eindredactie Roncada Claudio Redactiesecretariaat Roncada Claudio Keinkesstraat 16 3600 Genk Tel. 089/30.85.90 [email protected]

Druk en Lay-out Drukkerij Dils NV. Grote Steenweg 3 B-2440 Geel

Abonnementenadministratie en advertenties Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected] [email protected]

Abonnementen Prijs per jaargang: 20 eur. ( lidgeld ) Los nummer: 5 eur. Rek. nr.: 001-1281906-30 t.n.v. VVOV. lidgeld Redactieleden Haselaars Marc Roncada Claudio Suzy Kimpen

De redactie laat de verantwoordelijkheid over de inhoud van de artikels volledig aan de auteurs.

http://www.VVOV.info

5 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 6

Activiteiten Agenda VVOV WEST- & OOST VLAANDEREN THORACOSCOPIE VERSUS THORACOTOMIE Dr. Meerschaut

VVOV WEST- & OOST VLAANDEREN SCHOUDERPROTHESE Dr. Verborgt

Za 13 november 2010

Za 18 september 2010 Brugge

8h30 AZ ALMA Campus Sijsele Gentsesteenweg 132 8340 Sijsele Inschrijven verplicht voor 7 november Leden gratis, niet leden 4 Euro Info: [email protected] [email protected]

08h30 AZ St Lucas Brugge St Lucaslaan 29 8310 Brugge Inschrijving verplicht voor 12 september Leden gratis, niet leden 4 Euro Info: [email protected] [email protected]

Website Hou ook onze website in de gaten voor nieuws en tal van activiteiten WWW . VVOV . INFO WWW . OPERATIEVERPLEEGKUNDIGE . BE PASWOORD ORSCALPELOR

Adverteerderslijst Initial textiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 3M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Molnlycke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Hereaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Johnsson & Johnsson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

6 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 7

Andere uitdaging M ARLEEN L EFEVRE , M ISSIE

VAN ARTSEN ZONDER VAKANTIE ,

G UIDIGUIS

IN KAMEROEN

2007

Nu de kinderen het huis uit zijn was ik op zoek naar een invulling voor de vrijgekomen tijd.De formule die de organisatie “artsen zonder vakantie“ aanbood leek mij ideaal. Om je nuttig te maken en ook eens andere horizonten te verkennen. De missie bestaat meestal uit eenchirurg, een anesthesist en een verpleegkundige. Iedere keer is het toch wel aan passen, het ene ziekenhuis is al beter uitgerust dan het andere en de organisatie is verschillend. Een regio die me bijzonder gecharmeerd heeft is het noorden van Kameroen. Aan de hand van enkele foto’s vertel ik jullie mijn verhaal en wat mij vooral getroffen heeft want een schrijftalent ben ik niet.

De chef geneesheer had verpleegkundigen en studenten verpleegkunde laten komen van andere ziekenhuizen om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen en de organisatie van deze missie te volgen. Plus bijkomend personeel zoals een duo die de sterilisatie voor hun rekening namen. Iedereen wist wat er van hem of haar verwacht werd en er waren twee ploegendieelkaaraflosten.

De lokale radio had onze komst aangekondigd. En dus bij ons eerste bezoek aan het ziekenhuis stonden er massa’s mensen te wachten. Het was nog droog seizoen en dus was er nog geen werk op het land. Want hier gaat werk en op het land voorop de gezondheid.

Hij had al de patiënten laten verhuizen naar de materniteit om alle bedden ter beschikking te hebben voor de komende dagen.

Terwijl de dokter zijn eerste consultaties deed en de patiënten selecteerde die voor een operatie in aanmerking kwam. Gingen de anesthesisten ik (de verpleegkundige) het personeel begroeten en kregen we een rondleiding van de operatie kamer. De organisatie zorgde er steeds voor dat er verschillende kartonnen dozen met materiaal opgestuurd werden. Deze werden dan door ons en de plaatselijke verantwoordelijke nagekeken. Meestal werder de eerste dag een kleine ingreep gedaan om te zien hoe het zou verlopen.

7 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 8

ANDERE UITDAGING

De dokter gaf uitleg aan zijn collega’s over de pathologie en de chirurgische technieken. De anesthesist toonde de rachi-anesthesie aan de anesthesie verpleegkundige en ik gaf uitleg over de steriliteit, het instrumenteren en de organisatie. Eerst volg je de plaatselijke gewoontes en stilaan als je het vertrouwen gewonnen hebt, geef je hen suggesties om de operatie vlotter en in meer ideale condities te laten verlopen. Dit kan gaan over het aan geven van instrumenten, het tellen van kompressen, het optimaal benutten van het weinig rollend materiaal, de naalden verzamelen in flesjes (naaldcontainers zijn er niet) en het opmaken van een post-operatiefiche en nog vele vooral praktische zaken.

Het vuile linnen van het OKa werd door de familie van de patiënt gewassen. Het is een traditie om bij operaties waarbij een bepaald weefsel wordt weg genomen dit aan de familie te gegeven. Zo’n intense periode bezorgt mij altijd een dubbel gevoel, je hebt verschillende mensen geholpen maar dit zijn slechts enkel en van de velen. Vooral de opleiding, de suggesties, de trucs die je meegeeft geven mij voldoening en soms krijg je ook wel eens feedback want de wereld van de GSM en internet is daar ook niet onbekend. Je voelt echter wel dat bij de ene persoon de boodschap beter is toegekomen dan bij de andere waar je wel wat twijfels hebt. Want je bent een vrouw en in Afrika is de medische wereld nog grotendeels een mannen wereld. In deze formule vind ik echter een juiste balans om een deel van vakantie door te brengen, je verblijft in een niet toeristisch in een mooi land en je helpt anderen!

De voorzienigheden die het ziekenhuis bied aan de patiënten zijn familie zijn op zijn minst bijzonder te noemen. Er is immers geen infrastructuur in het hospitaal, je kunt er dus geen water krijgen laat staan koffie want een keuken is er niet. De watervoorzienigen elektriciteit laten het ook soms afweten en dan moet je improviseren. De familie is heel belangrijk wanter zijn geensociale voorzieningen. De familie zorgt dat de patiënten gans zijn entourage te eten krijgt. De maaltijden worden op een klein vuurtje bereid en de ingrediënten worden op de lokale markt gekocht. De patiënten komen van kilometers ver tevoet en terwijl de zieke verzorgt wordt kampeert de familie, meestal vrouwen en kinderen, op het ziekenhuisplein.

De accu voor als de elektriciteit uitvalt. 8 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

Meer grip op de ontwikkeling van latexallergieën? Biogel®: een uitzonderlijk laag gehalte aan latexproteïnen Draag poedervrije handschoenen met een laag gehalte aan latexproteïnen. Het kan bijdragen tot een verminderd risico op het ontwikkelen van een latexallergie. Het risico op een allergische reactie die wordt veroorzaakt door natuurrubber latex handschoenen, moet afgewogen worden tegen het risico op een allergische reactie als gevolg van het gebruik van handschoenen uit andere materialen. Gesensibiliseerde personen kunnen kruisreacties ontwikkelen met fruit- en groentesoorten1 die een gelijkaardige moleculaire structuur hebben als latexproteïnen, bijvoorbeeld avocado, banaan, kastanje, kiwi en andere. Biogel latex assortiment: uitsluitend poedervrij en met een uitzonderlijk laag gehalte aan latexproteïnen.2 1 2

Referenties: Wagner S, Breiteneder H. The latex-fruit syndrome. Biochemical Society Transactions 2002; 30(6):935-940. < 20 µg/g voor alle Biogel latex handschoenen, 40 µg/g voor Biogel Eclipse® handschoenen.

Mölnlycke Health Care BV – Postbus 3196, 4800 DD Breda, Nederland – Tel. 076 521 96 63, Fax 076 522 17 82 Mölnlycke Health Care NV – Berchemstadionstraat 72 bus2, 2600 Berchem, België – Tel. 03 286 89 50, Fax 03 286 89 52 De Mölnlycke Health Care naam en logo, Biogel® en Biogel Eclipse® zijn wereldwijd geregistreerde handelsmerken van de Mölnlycke Health Care groep. www.molnlycke.com

704_MOL_Advertentie_A4.indd 1

14-01-2010 10:08:50

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 10

MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN ENDOSCOPISCHE TRANSSFENOIDALE TECHNIEK EN SUPRA-ORBITALE KEYHOLE TREPANATIE D R . D IETER P EUSKENS , D R . F RANK W EYNS , N EUROCHIRURGEN ZOL

hypofysesteel loopt. Net boven het diafragma liggen de optische zenuwen en het chiasma.

De hypofyse is een diepgelegen endocrien orgaan waarin relatief frequent tumorale letsels optreden. Door de specifieke ligging in de schedelbasis in de onmiddellijke nabijheid van belangrijke neurovasculaire structuren, stelt de behandeling van deze letsels nog steeds een uitdaging. Recente evoluties in de operatieve technieken en aanvullende behandeling met medicatie en radiotherapie hebben bijgedragen tot veiligere therapie met betere langetermijnscontrole en verhoogde kans op genezing.

De zijwand van de sella turcica wordt dan gevormd door de sinus cavernosus, een ontdubbeling van de dura mater beiderzijds met hierin veneuze holtes en verscheidene craniale zenuwen die de oogmotoriek en het gelaat verzorgen (respectievelijk de nn III, IV, VI en V) alsook de arteria carotis interna. De hypofyse secreteert een grote hoeveelheid hormonen met uiteenlopende functies. Hierdoor speelt ze een centrale rol in de werking van diverse hormoonproducerende structuren zoals de schildklier, bijschildklieren, ovaria en testes.

ANATOMIE EN FUNCTIES VAN DE HYPOFYSE De hypofyse is gelegen in de sella turcica, een zadelvormige holte in het sfenoidbeen op de middellijn. Deze holte komt overeen met een uitbochting in de achterwand van sinus sfenoidalis die in verbinding staat met de neusholte. Door deze specifieke ligging kan een operatieve toegang zowel vanuit de schedelholte als doorheen de neus uitgevoerd worden (Fig. 1).

Bovendien is er een directe hormonale invloed op de groei, waterhuishouding, lactatie en uteriene contracties. De hormonale werking is in de meeste gevallen geïntegreerd in een feedback systeem waarin de hypothalamus en de betrokken eindorganen een belangrijke regulerende werking bezitten. KLINISCHE TEKENS BIJ HYPOFYSAIRE LETSELS Letsels van de hypofyse kunnen zich manifesteren op hormonaal vlak of door directe anatomische schade aan de omliggende structuren. Hormonale dysfunctie van de hypofyse kan bestaan uit floriede typische syndromen of meer fruste vormen van overproductie of hormonaal deficit.

(fig. 1)

Ongeveer een derde van de hypofyse adenomen zijn niet-functioneel. Van de overige is de helft prolactine secreterend, 20% secreteert ACTH, 20% groeihormoon (Tabel 1).

De sella turcica wordt naar craniaal afgesloten door het diafragma sellae waardoorheen de 10 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 11

MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN ENDOSCOPISCHE TRANSSFENOIDALE TECHNIEK EN SUPRA-ORBITALE KEYHOLE TREPANATIE

(Tabel 1) Overproductie

Symptomen

PRL

Amenorree, galactorree, impotentie, gynaecomastie, libidoverlies, infertiliteit, osteoporose

ACTH

Syndroom van Cushing Obesitas, moon face, buffalo hump, osteoporose, hypertensie, abdominale obesitas, striae, ecchymosen, diabetes mellitus

GH

Acromegalie (volwassene) Organomegalie, faciale hypertrofie (frontale sinus, neus), verdikking tong, prognathie en malocclusie, hypertrofie handen/voeten, glucose intolerantie, hypertensie, arthritis Gigantisme (kind)

TSH

Thyrotoxicosis Tremor, nervositas, warmte-intolerantie, hypertensie, tachycardie, gewichtsvermindering

FSH/LSH

Geen typisch hypersecretiesyndroom

het probleem. Omdat veel van de biochemische waarden erg variëren in functie van verschillende parameters, zijn ideale omstandigheden van staalname en correcte interpretatie van de bekomen resultaten van groot belang. Sommige vormen van deficit moeten onmiddellijk worden gesubstitueerd, zeker deze die perioperatief van levensbelang kunnen zijn. Bovendien kunnen enkele endocrien actieve tumoren in meer (prolactinoma) of mindere mate (GH-producerend adenoma) responsief zijn op farmacologische inhibitoren.

Niet secreterende tumoren zijn vaak toevallige vondsten met weinig symptomen, behalve wanneer ze erg groot van volume worden. Hierbij ontstaat dan hormoonuitval (gewichtsverlies, zwakte, haaruitval, amenorrhea) of progressieve craniale zenuwuitval met gezichtsveldverlies en dubbelzicht of hoofdpijn. Zeldzaam treedt door intratumorale bloeding of necrose een acute zogenaamde hypofysaire apoplexie op met plotse craniale zenuwuitval (dubbelzicht, gezichtsverlies), hoofdpijn en bewustzijnsdaling soms met snel een fatale afloop. Deze laatste toestand vereist urgente neurochirurgische evaluatie en behandeling.

2. Oftalmologisch nazicht De nabijheid van de gezichtsbanen en de oculomotore zenuwen maakt deze structuren natuurlijk kwetsbaar voor zowel het massaeffect uitgaande van het adenoma als de chirurgische ingreep zelf. Bij elke patiënt wordt dan ook een formeel onderzoek naar oogmotoriek en de visuele velden uitgevoerd. De anatomische organisatie in de gezichtsbanen is van deze aard dat uni- of bitemporale gezichtsuitval meest frequent voorkomt. Objectieve

DIAGNOSTIEK BIJ VERMOEDEN VAN HYPOFYSELETSELS 1. Biochemisch bilan Het is aangewezen een volledige screening uit te voeren naar de functies van de diverse hormonale assen waarin de hypofyse betrokken is. Identificatie van exces of tekort is van belang, maar ook de precieze localisatie van 11 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 12


medicamenteus controleerbaar zodat in deze gevallen een proeftherapie wordt geïnitieerd.

visuele uitval is een absoluut teken van zenuwcompressie en is in veel gevallen doorslaggevend in de beslissing tot operatieve ingreep.

Prolactinomen kunnen worden behandeld met cabergoline of bromocryptine, met hierbij soms volumevermindering van de tumor naast ook meestal hormonale controle. In bepaalde gevallen wordt een operatie hiermee vermeden.

3. Beeldvorming Macroadenomen (groter dan 10 mm) die buiten de sella turcica groeien of aanleiding geven tot compressie op omliggende neurologische structuren zijn meestal zichtbaar op CT met gerichte coupes doorheen de voorste schedelbasis. Voor onduidelijke of acute problemen, blijft dit onderzoek dan ook erg belangrijk. Letsels die echter beperkt blijven tot de sella turcica, worden veel beter gevisualiseerd met MRI. Zeker na toediening van gadolinium en met fijne gerichte coupes worden de meeste letsels in het licht gesteld, alsmede de extensie naar de sinus cavernosus en de relatie met de optische structuren (Fig. 2).

Voor de overige hypofysaire letsels is medicamenteuze therapie beperkter in efficiëntie en vooral gericht op hormonale controle. De productie van groeihormoon kan bijvoorbeeld worden gecontroleerd met octreotide, nochtans is in deze gevallen een ingreep aangewezen. Voor controle van ACTH productie kunnen mitotane, ketoconazole of aminoglutethimide worden toegediend. 3. Radiotherapie Radiotherapie maakt gebruik van hoogenergetische stralen om hypofyseletsels te controleren. Bestraling werkt door directe DNA schade aan de tumorcellen. Het doel van de bestraling is de dosis maximaal te richten op de tumorale cellen, terwijl de normale weefsels slechts minimaal mogen worden bestraald. Er zijn twee manieren om hoge dosisstraling af te leveren.

(fig. 2) Enkel micro-adenomen, die meestal vermoed worden omwille van hormonale overproductie, blijven soms onder de detectielimiet van MRI. In die zeldzame gevallen zijn soms complexe invasieve angiografische onderzoeken aangewezen.

Bij radiochirurgie wordt eenmalig een zeer grote hoeveelheid stralen gecentreerd op het letsel. Het gaat hier om een soort van ingreep waarbij het doelwit ‘verbrand’ wordt, terwijl de omliggende weefsel zoveel als mogelijk worden gespaard. Van het grootste belang is hierbij natuurlijk fixatie van het hoofd en een juiste stralingsberekening. Via een korte opname wordt het hoofd van de patiënt gefixeerd in een speciaal kader, waarna een MRI-scan wordt gemaakt die de bestraling van de dag zelf zal richten.

BEHANDELING HYPOFYSE ADENOMEN 1. Afwachtende houding In sommige gevallen is het niet noodzakelijk een hypofysair letsel te behandelen. Vooral kleine, niet invasieve en hormonaal inactieve letsels kunnen met een regelmatige controleMRI worden opgevolgd tot groei of symptomen optreden. Vooral bij oudere personen moet het voordeel van de behandeling afgewogen worden tegenover de risico’s van de behandeling.

Gefractioneerde stereotactische radiotherapie maakt gebruik van een reeks van kleinere bestralingshoeveelheden in een aantal sessies. Gedurende enkele weken zal de patiënt een

2. Hormonale therapie Sommige hormonaal actieve adenomen zijn 12 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 13


korte bestraling ondergaan met fixatie van het hoofd in een soort van masker. In het algemeen zal radiotherapie slechts als aanvullende therapie toegepast worden na operatieve behandeling, wanneer ook hormonale therapie niet of onvoldoende werkt. 4. Chirurgische behandeling van hypofysaire letsels Behalve enkele adenomen die medicamenteus kunnen behandeld worden, is het zo dat chirurgische verwijdering meestal de eerste keuze behandeling blijft. Afhankelijk van de ligging van het letsel wordt voor een ingreep doorheen de neus gekozen (transnasale transsfenoidale toegang) of voor een transcraniele toegang via trepanatie, deze laatste vooral wanneer er zeer belangrijke doorgroei is naar intracranieel (Fig. 3).

(fig. 4) Tengevolge van het aanwezige neusspeculum in de neusholte wordt een gefixeerde werkruimte gecreëerd die de toegang naar lateraal limiteert en de beweeglijkheid van instrumenten hindert. Ook tumoraal weefsel dat zich buiten de lichtkoker bevindt (zeker bij intracraniële of laterale uitbreiding), kan niet in het licht worden gesteld en dus enkel ‘blind’ worden verwijderd. Bovendien ontstaat door het diepe operatieveld en de instrumenten aanwezig in de lichtbundel een probleem van illuminatie in de diepte, dat de herkenbaarheid van tumoraal weefsel hindert. Omwille van deze fysieke beperkingen is onvolledige resectie van letsels en beschadiging van normaal hypofysair weefsel eerder frequent.

(fig. 3)

De endoscopische techniek daarentegen, biedt de kans om een groot deel van deze problemen te omzeilen omwille van de toegenomen lichtintensiteit in de diepte, de hoge beeldkwaliteit in close-up en de mogelijkheid om met endoscopen met verschillende angulatie te werken.

De operatieve behandeling doorheen de neusholte wordt vooral uitgevoerd voor letsels die grotendeels tot de sella turcica beperkt blijven. Vroeger werd deze uitgevoerd via een incisie onder de bovenlip of doorheen een neusgat met dan dislocatie van het kraakbenige neusseptum en resectie van het benige septum. Hierna werd de sinus sfenoidalis geopend en de voorwand van de sella turcica gevisualiseerd door de operatiemicroscoop.

Hierdoor wordt de kans op optimale tumorresectie verhoogd, is er vermindering van postoperatieve hypofysaire dysfunctie en vermindering van de kans op liquorlekkage. Zo kunnen dus steeds grotere letsels veiliger en vollediger worden verwijderd onder direct zicht dan het geval was met de microscopische techniek (Fig. 5).

Deze klassieke microchirurgische transsfenoidale toegang impliceert echter een aantal duidelijke beperkingen (Fig. 4). 13 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 14


Besluit De recente evolutie in de neurochirurgie is er een naar doorgedreven preoperatieve planning en het gebruik van minder invasieve technieken waar mogelijk. Hierdoor wordt een vermindering van de operatieve risico’s, sneller patiëntherstel en verbetering van de resultaten nagestreefd. Voor letsels ter hoogte van de hypofyse is de endoscopische endonasale toegang op korte termijn de voorkeursbehandeling geworden, met duidelijke voordelen ten opzichte van de klassieke transnasale microchirurgische techniek. Nadelen zijn natuurlijk de extra investeringskost en de steile leercurve die aan deze techniek verbonden is, zodat een relatief groot aantal patiënten vereist is voor het bekomen van optimale resultaten.

(fig. 5) Ten slotte is de beschadiging aan de neusholte minder uitgesproken en is het herstel postoperatief daarom voorspoediger. Letsels die in belangrijke mate doorgroeien tot voorbij het bereik van de endonasale toegang, worden nog steeds best benaderd via trepanatie. Voorheen was hiervoor een vrij groot schedelluik nodig om via subfrontale toegang de betrokken regio te bereiken. De laatste jaren is ook de techniek hiervoor aanzienlijk minder belastend geworden na de introductie van de supra-orbitale keyhole trepanatie onder neuronavigatie (Fig 6). De patiënt ondergaat net preoperatief een MRI-scan in stereotactische omstandigheden waarbij de schedelopening en het operatieplan exact bepaald kunnen worden. Via een kleine wenkbrauwincisie wordt een klein botluikje gemaakt. Hierna wordt de frontale kwab wat opgetild om het letsel te bereiken. De verwijdering kan dan gebeuren met de operatiemicroscoop of endoscoop in gelijkaardige omstandigheden als bij een klassieke ruime opening. Ook hierbij wordt de iatrogene morbiditeit van vroegere technieken omzeild, met snel postoperatief herstel als resultaat.

Ook voor intracranieel uitbreidende letsels, wordt nu nog bijna uitsluitend gekozen voor de supra-orbitale minitrepanatie. In Genk werden de klassieke open technieken quasi volledig verlaten sinds begin 2008. Er werden inmiddels al een veertigtal patiënten op minimaal invasieve en/of endoscopische wijze geopereerd met zoals verwacht verbeterde klinische resultaten.

Met dank aan het ZOL en de redactieraad van Zolarium voor de toelating tot publicatie

(fig. 6)

14 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 15

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot ks l lin ts. a a m h Drie ook rec rsch e e s i erm t E.V taa m s ord o r a Wa het wo rven? in ven e ster

Wi heef e visioe ne tm de o oet na n oga r ar H.Sc hmi ts. dt

Sommige mensen spreken uit erva ring, anderen, uit erva ring, zwijgen. J.Hamerlinck Iedereen kan he t roer vasthouden als de zee rustig is.

nt e g i l l te n i t e i ef i n s s n e e r p e Ik b d m at o d g e p j o i gen . Ik begr t. e i n n j i n z me te e l b o r p t r o so en k o r t e m n e Stopp t moeilijk! is nie het wel Ik heb d keer r honde ark Twain M . n a a ged

Woede is gerechtv nooit aardigd. Er zijn g fouten, een er zi alleen jn interpre taties

Heb van jij al een Rewr itab CD les?

G vand isteren is aag C. Ro morgen ncad . a

15 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 16

Uit de oude doos C LAUDIO R ONCADA

De eerste drie jaren waren effectief ook een hemel. Tijdig de programma's afgewerkt, weinig of geen overuren. Indien men toch over de schreef dreigde te gaan werd er kordaat ingegrepen en kon men een alternatief aanbieden dwz “ Vandaag kan het niet meer, dokter, maar morgen op 08h00 is zaal 5 vrij en kan u, voor de raadplegingen starten, dit aanbieden”. Ik werd gehoord, weliswaar met de nodige opmerkingen en woede, maar het lukte. Er was ruimte voor creativiteit, inzet, bijscholing, opruim en wij scoorden hoog op de kwaliteitsladder. Problemen beginnen bij de aanwerving van bijkomende chirurgen nl voor neuro, oftalmo en abdominale. De ruimte die vrij was en ons toeliet om alternatieven aan te bieden en urgenties op te vangen werd opgevuld. Het zat binnen de kortste keren stampvol. Een sneeuwbal effect. Ondanks herhaaldelijk aandringen, ondanks het herhaaldelijk spreken over oplossingen en lange termijn visie werd er niet gereageerd. Integendeel. Nu komen pas de zware kanonnen. Thoraco vasculaire chirurg en maxillofaciale chirurg werden aangeworven. De zaak werd nog compacter, nog meer gecomprimeerd, nog complexer. Gevolg: nog voller dan ooit, tekort aan bergruimte, enorme hoeveelheid en diversiteit aan instrumenten. De opkomst en opening van de dagkliniek bracht even soelaas. Een zaal werd voorbehouden voor kleinere, dagklinische ingrepen waarvoor strikte criteria werden uitgeschreven. Het oorspronkelijk idee nl ontlasting van het klinisch operatiekwartier, de service en kwaliteit voor de dagklinische patiënt was een sterk pluspunt. De vrij snelle groei van vasculaire, maxillofaciale, neuro en abdominale chirurgie en de nieuwe endoscopische technieken zorgen voor tijd en ruimte gebrek. De komst van de cardiochirurgie doet de deur helemaal toe. De reden is voor de hand liggend, hoewel er zalen tekort zijn wordt er een zaal exclusief gereserveerd voor cardiochirurgie. Het is niet aan mij om een financiële analyse te maken om vast te stellen welke bijkomende inkomsten het ziekenhuis hierdoor realiseert.

In de vorige edities heb ik u enkele fijne anekdotes vanuit het OK verteld. Ze waren plezant, een ware weergave van de tijdsgeest, vriendelijk, collegiaal, respectvol. De oude tijd heeft soms ook minder aangename kanten. Hier volgt een tekst die ik in 1994 heb geschreven naar aanleiding van een aantal gebeurtenissen, die de werking en de sfeer in het OK ondermijnden. Dit is de integrale tekst. Bezinningstekst en werkdocument over organisatie en reorganisatie van de werking in het operatiekwartier. Deze tekst gaat uit van een veelvoudige bekommernis : – de chirurgen de mogelijkheid te bieden om hun patiëntenaanbod op een snelle, efficiënte manier te kunnen verwerken ; – herinvoeren van een aanvaardbaar kwaliteitsniveau binnen het operatiekwartier herinvoeren van discipline over alle geledingen ; – arbeidstevredenheid voor alle medewerkers. Het is met de nodige bezorgdheid en doordachtheid dat deze tekst tot stand is gekomen. HISTORIEK 27 oktober 1983 werd als historische datum ingeschreven in de analen van het St. Jansziekenhuis. Eindelijk een behoorlijke nieuwbouw, een nieuw begin. De mogelijkheid werd gecreëerd om schoon schip te maken met bepaalde wantoestanden zoals : – gebrek aan disciplines ; – overladen programma's ; – wachttijden voor patiënten ; – operatiepieken afgewisseld met kalmere perioden ; en er werd gewerkt : – alle geneesheren werden gecontacteerd, er was een consensus om van koers te veranderen ; – de programma's werden opgesteld, operatietijden verdeeld, met de nodige problemen maar eenmaal ingewerkt werden wij bewonderd. Op de officiële opendeurdag werd door mij de uitleg gedaan aan de bezoekers, dit met het nodige enthousiasme, optimisme en de nodige lof voor de bezoekers. 16 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 17

UIT DE OUDE DOOS

niet dat er druk werd uitgeoefend om de dagklinische capaciteit op te voeren. Gevolg : – een dubbelsnijdend zwaard ; – verloedering van opnameprotocols ; – vermenging van klinische en dagklinische programma's ; – daling van de kwaliteit ; – daling van de efficiëntie. 2. Ruimte Dit was en is een dramatisch probleem, maar is nu vrij acuut. Er is zoveel groot rollend materiaal en wij weten er geen blijf mee. Alles wordt maar vol gelegd. Dit geeft een slordige indruk. Hygiënisch lijkt mij dit onverantwoord. Het betreden van het operatiekwartier moet oogverblindend zijn, zo moet het er blinken. 3. Personeel Hier verheug ik mij op het begrip van de directie, nochtans is het bijpompen van personeel nog geen garantie voor probleemoplossingen. Het geeft ademruimte de problemen echter blijven. Door het hoog ritme is er geen tijd voor opleiding, door het chaotisch werken is er geen voldoening. De grote lijnen zullen wel in orde zijn maar de details, de fijne afwerking ontbreken.

Mijn bezorgdheid ligt op een ander domein nl : – het beschikken over ruimte om alternatieven te kunnen aanbieden ; – het dalend kwaliteitsniveau ; – de verloedering van de werksfeer en de ontevredenheid van mijn medewerkers ; – ontevreden patiënten – ontevreden geneesheren – geneesheren en hoofdverpleegkundige die geregeld in de clinch gaan, macht geeft de doorslag niet de redelijkheid. En ondanks deze resem aan problemen, naar tijd, ruimte en personeel denkt men aan uitbreiding. Uitbreiding hier is niet “ laat ons die appel in twee verdelen” maar zorg dat ieder van ons een appel heeft. Wij denken hier aan uitbreiding van de thoracovasculaire-, abdominale-, orthopedische heelkunde en neurochirurgie. Wij stevenen af op Tsjernobyl II

4. Materiaal Hier krijgen wij de gevolgen van de onder 3 aangehaalde problemen. Het is niet in orde, er zijn oplossingen gesuggereerd maar die vragen tijd en energie. De samenwerking met de centrale sterilisatie is niet optimaal en zorgt voor wrijvingen. 5. Geneesheren Het feit dat de patiënten blijven komen getuigt toch dat van die kant kwaliteit wordt geleverd, anders blijven ze niet komen. Het beheer heeft hier zijn verantwoordelijkheid genomen en kiest voor kwaliteit. Door plaats- en tijdsgebrek ontstaan er wrijvingen. De geneesheren, willen, terecht, hun praktijk uitbouwen en ik ben de laatste om dat tegen te werken.

PROBLEEMSTELLING 1. Dagheelkunde Het project opgestart om service en kwaliteit te bieden faalt. De twee zalen dagkliniek waren teveel, een was te weinig. Wij hebben geopteerd om de vrije tijd, uit noodzaak, op te vullen vanuit het klinisch operatiekwartier. Een begrijpelijke zet, ware het 17 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 18

UIT DE OUDE DOOS

6. Tijd Na een informatieronde bij de chirurgen met vraag naar gewenste operatietijd, aangevuld met mijn ervaring komen wij aan 102 sessies maar er zijn er maar 80 te beschikking.

eventueel operatiekwartieren op 2 niveaus zijn mogelijk. Mogelijk zijn er wel problemen met de gezondheidsinspectie. 3. Personeel Uitbreiding van zalen is gelijk aan meer personeel, maar er moet ook gedacht worden aan de nodige omkadering : – administratieve ondersteuning ; – magazijnmeester ; – stockbeheer ; – adjuncten ; – technische ondersteuning gezien de high tech in het operatiekwartier ; – bijkomend goed opgeleide personeelsleden ; – niet gekwalificeerd personeel voor niet zorg gerelateerde taken.

Hier is enkel rekening gehouden met het regulier programma, dus niet met de urgenties, het operationeel maken van de zalen. Dus een groot deficit en bijgevolg frustraties langs beide kanten. 7. OP zalen Wij stellen vast dat : – de zalen te klein zijn voor de nieuwe technieken ; – er voor bepaalde specialiteiten een exclusieve zaal nodig is ; – er geen urgentiezaal is.

4. Materiaal Eventueel moet er gedacht aan de opsplitsing van de CSA in een operatiezaal afdeling en een ziekenhuisafdeling. De afdeling CSA-OP valt onder mijn bevoegdheid, niet gekwalificeerd personeel kan dan onder toezicht werken. Verondersteld wordt dat in de OK ruimte voorzien wordt voor afwas, reiniging, onderhoud en assemblage van de instrumenten. Dit in het OK, de sterilisatie gaat door in de CSA.

MOGELIJKHEDEN EN ALTERNATIEVEN 1. Dagheelkunde Deze dienst moet het uithangbord worden van het ziekenhuis. De patiënten moeten mondelinge reclame maken zoals voor een goed restaurant. Al deze patiënten zijn potentiële kandidaten voor het klinisch OK. Deze dienst kan efficiënt uitgebouwd worden maar niet maximalistisch. Hier moeten wij als verpleegkundige optimale kwaliteit, service, vriendelijkheid, kunde en kennis bieden, hier moet tijd en ruimte gecreëerd worden om in de nodige rust en serenitiet te kunnen werken. Bij de kapper hoor je nu verhalen van patiënten, die dagklinisch werden behandeld, dat ze tussen de vuilzakken wakker worden. Dit kan echt niet meer.

5. Geneesheren Ik kan het beheer hier niet terecht wijzen, zij zorgen voor de uitbreiding en de uitstraling van het ziekenhuis. Nochtans zou het wenselijk zijn om eerst te informeren of het kan ingepast worden. Welke problemen er ontstaan en hoe deze eventueel op te lossen.

2. Ruimte Een acuut probleem. Een oplossing moet uitgedokterd worden. De rommel en wanorde zijn echt niet meer te verdedigen. Hier zijn bepaalde denkpistes mogelijk.

De patiënt is mijn cliënt, de contacten zijn weliswaar beperkt in tijd maar moeten toch correct en kwalitatief hoogstaand gebeuren. Ook de geneesheer is mijn cliënt, hij moet onder optimale omstandigheden kunnen werken maar daarvoor moeten de middelen gegeven worden

Aan de architecten om nu eens eindelijk een degelijke oplossing uit te werken voor hun geld. Uitbreiding naar de oude intensieve afdeling,

6. Tijd en operatiezalen Deze zijn met elkaar verbonden. Bijkomende zalen geven uiteraard meer tijd. Het creëren 18

SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:23

Pagina 19

UIT DE OUDE DOOS

kwaliteit geleverd worden en daarvoor moet geïnvesteerd worden. CONCREET – dagkliniek met de optie van de beginfase nl kwaliteit niet kwantiteit ; – het creëren van ruimte ; – het investeren in personeel ; – het uitbouwen van een degelijk magazijn, stockbeheer en materiaal verzorging ; – het opmaken van evenwichtige operatieprogramma's ; – het uitbreiden van aantal zalen. Ik ben realistisch genoeg om te beseffen dat dit niet op een dag kan. Een degelijke timing moet mogelijk zijn. De overbruggingsperiode zal moeilijkheden met zich meebrengen, maar wij zijn bereid tot een nog grotere inspanning indien wij op het einde beloond worden met een degelijk nieuw operatiecomplex.

van meer tijd zonder bijkomende zalen is ook een mogelijkheid, maar is een moeilijk oefening. Er worden inspanningen geleverd om de spoedgevallen uit te breiden met MUG, 100 en andere toestanden. De gevolgen voor het OK zijn nefast. Trauma's van de hele regio komen te pas en te onpas naar Genk. Het OK moet daarop voorzien worden, een speciale urgentiezaal moet voorzien worden, alleen voor de trauma's zodat het normaal programma niet moet uitgesteld of veranderd worden. Een septische zaal moet voorzien evenals een tweede cardiozaal. Verder 2 bijkomende ruime, goed georganiseerde zalen met een ruime visie naar de toekomst.

Er zijn 2 mogelijkheden : – wij herschikken de huidige ruimte en nemen daar de oude intensieve bij en eventueel nog de ruimte onder het huidig OK ; – een volledig nieuw complex, architectonisch uitgebouwd met een concentratie van klinisch OK, dagklinisch OK en opname dagkliniek met sterilisatie in onderbouw. Tot zover mijn bijdrage, ik hoop dat men mijn bezorgdheid begrijpt. C.Roncada Hoofdverpleegkundige operatiekwartier

De uitbreiding in zalen heeft ook zijn weerslag op de verkoeverkamer die dient uitgebreid te worden.

Ik moet toch serieus kwaad geweest zijn toen ik dit heb geschreven, de manier waarop ik dit op de directie heb gebracht was ontwapenend.

BESLUIT Zoals nu kan het niet verder, ik denk dat wij de limiet hebben bereikt. Hoewel wij al jaren tegen de limiet werken is er steeds een stukje bijgekomen, het elastiek werd gerokken.

Het was het begin van ons nieuw operatiecomplex. Hierin zouden voor eens en voor altijd de problemen opgelost zijn. Ik ben benieuwd voor hoelang.

Wij willen hard, heel hard werken, zelfs op de tippen van onze tenen lopen maar er moet 19 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 20

Nationaal bestuur Website: http://www.VVOV.info e-mail: [email protected] HOOP • Chris DeBleser Meir 77B, 2890 Sint-Amands 03 889 05 12 Sint-Jozef kliniek Bornem [email protected] 03 890 16 95

Maatschappelijke zetel VVOV Keinkestraat 16, 3600 Genk Rekeningnummer 001-1281906-30 Voorzitter Van Hiel Monique Mechelsesteenweg 340, 2820 Bonheiden, 015 55 0560 Imeldaziekenhuis, Bonheiden, 015 50 5315 [email protected]

Bestuursleden • Vekeman Chantal Assestr. 16 9550 Herzele, 054 502576 St Lucas Gent [email protected] 09 224 5790, gsm 0496 250803

Ondervoorzitter • De Geyter Chantal Aarschotsebaan 153, 1910 Kampenhout 016 65 0002 UZ Gasthuisberg Leuven 016 34 016 [email protected] •

Loureiro Maria Volaardestraat 75 A, 9200 Dendermonde 052 41 4292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

Secretaris Catrysse Els Ringovenlaan 52, 2845 Niel 03 663 7051 Eeuwfeest kliniek MKA Antwerpen 03 240 2611 [email protected] Penningmeester Stercq Guy Hoogstraat 159, 2830 Tisselt [email protected] Operatiekwartier AZ Heilige Familie, Rumst 03 880 9540, fax 03 880 9539 [email protected] Ledenadministratie Meert Wouter Linkhoutstraat 225, 3560 Lummen 013 554416, gsm 0478 302226 UZ Gasthuisberg Leuven 016 34 4007 [email protected]

Verelst Glenn J.Beckerlaan 28, 2990 Wuustwezel 03 297 1768 AZ KLINA Brasschaat 03 650 5234 [email protected]

•

Meert Wouter Linkhoutstraat 225, 3560 Lummen 013 554416, gsm 0478 302226 UZ Gasthuisberg Leuven 016 34 4007 [email protected]

•

Philippe Boucherie Tempelstraat 15, 9700 Oudenaarde UZ Gent [email protected]

•

Suzy Kimpen UZ Gasthuisberg Leuven 016 343019 0497 578389 [email protected]

•

Kristof Tassenoy UZ Gent 09 3320362 0487 364455 [email protected]

•

Peter de Gang AZ KLINA Brasschaat 03 6505234 [email protected] [email protected]

Redactie Scalpel Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk 089 357535, fax 089 357535 3600 Genk 089 325060 [email protected] [email protected]

EORNA • Loureiro Maria. Volaardestraat, 75 A, 9200 Dendermonde 052 414292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected] •

•

Roncada Claudio Keinkestraat 16, 3600 Genk 0479 433929 [email protected]

Vandewalle Brigitte Duindistellaan 19, 8370 Blankenberge 050 416261 [email protected] AZ Fabiola ZH Blankenberge, 050 434910 20 SCALPEL

-

V V O V

NIEUWSBRIEF

-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 21

Boeken review C LAUDIO R ONCADA

NURSE ANESTHESIA 4TH EDITION JOHN J. NAGELHART AND KAREN F. PLAUS ELSEVIER MOSBY $113 ISBN 978-1-4160-5025-4

Hfst 3 gaat over de uitrusting en toestellen gebruikt in de anesthesie. Dit is een zeer technisch hoofdstuk. Worden oa. besproken : – anesthesie toestellen ; – cardiovasculaire monitoring ; – ademhalings- en metabole monitoring ; – neurologische monitoring.

Dit boek is eigenlijk bedoeld voor anesthesie verpleegkundigen, maar in verschillende hoofdstukken gaat men verder dan anesthesie. Ook voor andere operatiezaalverpleegkundigen is dit boek aangeraden.

De nadruk ligt vooral op het geven van informatie voor het veilig gebruik van deze toestellen.

De eerste editie verscheen in 1990. Er was nood aan wetenschappelijk gefundeerde en klinisch georiënteerde werken voor de anesthesie verpleegkundigen.

Hfst 4 behandelt de pre-operatieve voorbereiding van de patiënt. Een pre-operatieve evaluatie om mogelijke risico’s voor de patiënt uit te sluiten blijkt meer dan nodig.

Deze 4de editie is, dank zij de medewerking van verschillende experten vanuit het werkveld, de meest complete en duidelijkste qua tekst voor deze doelgroep.

Het is een essentieel onderdeel van de taak van de anesthesie verpleegkundige en andere operatiezaalverpleegkundigen.

Het is een handig formaat en vlot te lezen. De basis eerst, daarna de meest specifieke dingen geklasseerd per specialiteit, zo is het opgesteld. Er zijn 5 grote hoofdstukken gevolgd door een uitgebreide referentie lijst.

Hfst 5 is de meest uitgebreide en gaat over intra operatief management. De rechtstreekse zorg aan de patiënt wordt onder de loupe genomen.

Hfst 1 handelt over de geschiedenis van de functie van anesthesie verpleegkundige. Het is een functie die bij ons in Vlaanderen nog niet overal is ingevoerd. Er is wel een tendens in die richting maar voorlopig zijn het hier nog altijd verpleegkundigen die anesthesisten helpen. Vooral de rol in het kader van de patiëntenveiligheid wordt dik in de verf gezet.

Het gaat over : – vocht- en elektrolyten balans ; – bloedtransfusie ; – positionering van de patiënt voor anesthesie en chirurgie ; – luchtwegen management ; – cardiovasculaire anesthesie ; – anesthesie bij laparoscopische ingrepen ; – anesthesie bij bariatrische chirurgie ; – post anesthesie zorg en recovery ; – pijn management ; – verwikkelingen in de anesthesie.

Hfst 2 behandelt de basis van de anesthesie nl. : – farmadynamica – farmakinetica – inhalatie anesthesie – IV inductie – lokale anesthetica – neuro-musculaire blocs – cardiofarmacologie – scheikunde en fysica in de anesthesie

Het is een referentie en studiegids voor de anesthesie verpleegkundige en de operatieverpleegkundige in het algemeen.

Recensie door Susan A.Jensen Vertaling en aanvulling door Claudio Roncada

Heel veel grafieken helpen u door dit moeilijk hoofdstuk.

21 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 22

BOEKEN REVIEW C LAUDIO R ONCADA

neemt maar een pagina in beslag maar is duidelijk. Hfst 4 handelt over de financiering van het dagziekenhuis, kort en bondig. Gezien de toename van de activiteit in het dagziekenhuis zal hier ook wel aangepast gaan worden Hfst 5 gaat over de financiering via medische honoraria. De invloed van de geneesheren op het beleid als gevolg van deze financieringswijze wordt groter. Hfst 6 behandelt de financiering van farmaceutische verstrekkingen en medische materialen. Dit heeft dikwijls rechtstreeks met de werking van het OK te maken, ik denk aan het correct aan- rekenen van implantaten en prothesen. Hfst 7 is de bijdrage van de patiënt dus remgelden en supplementen. Kort en bondig. Het laatste hoofdstuk is een reflectie bij de ziekehuisfinanciering Hierin staat volgende zin: “ Het verzekeren van de kwaliteit lijkt momenteel nog geen hoofdprioriteit van de huidige ziekenhuisfinanciering. En dat baart mij zorgen. De aanvullingen en wijzigingen zijn talrijk, diegene die zich in deze materie verder wil verdiepen komt zeker aan zijn kost.

DE BELGISCHE ZIEKENHUISFINANCIERING ONTCIJFERD WALTER SERMEUS ACCO EURO 31 ISBN 90-334-5277-4 België is en blijft voorlopig een ingewikkeld land. De ziekenhuisfinanciering is hierop geen uitzondering. Het woord vooraf in dit boek laat niets aan duidelijkheid over. De belangrijkste kenmerken van deze nieuwe vorm van finan-ciering zouden vereenvoudiging en transparantie worden. Waar hebben wij dat nog gehoord. Het resultaat van de vormingssessies, naar aanleiding van de invoering, was onduidelijkheid en de directies werden overspoeld met aanvullingen, verduidelijkingen enz. Dit boek moet u een beter inzicht, overzicht en houvast geven. En dat doet het ook. Als hoofd OK heb ik jaren geworsteld met de financiering van het OK. Het lezen van dit boek en ook het herhaaldelijk raadplegen bij problemen heeft mij veel duidelijk gemaakt. Wij verpleegkundigen geven voorrang aan de zorg aan de patiënt, de rest is administratieve rompslomp. Maar toch is het belangrijk om ook die rompslomp te begrijpen.

Persoonlijk denk ik dat elke hoofdverpleegkundige dit boek moet gelezen, zelfs bestudeerd hebben.

Het boek bevat 8 hoofdstukken aangevuld met veel bijlagen.

Recensie door Claudio Roncada Hfst 1 is een korte geschiedenis, een overzicht van de financiering. Vroeger was het mogelijk eenvoudiger, maar de gezondheidszorg werd complexer en er moest een alternatieve financiering komen Hfst 2 is de registratie dus de MKG, MVG, DRG, MKI enz. en de koppeling aan de financiering. Ons hiervan bewust worden is de uitdaging. Administratie is niet onze sterkste kant, maar niet correct invullen is minder centen zo eenvoudig is dat. Hfst 3 is de hoofdbrok nl het budget van de financiële middelen. Tweemaal lezen en het wordt duidelijk. De financiering van het OK

22 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 23

VOOR U GELEZEN C LAUDIO R ONCADA

HET VERBAND TUSSEN ORTHOPEDISCHE INGREPEN UITGEVOERD BUITEN DE GEPLANDE UREN EN NADELIG RESULTAAT THE JOURNAL OF BONE &JOINT SURGERY SEPTEMBER 2009 RICCI WM, GALLAGHER B, BRANDT A, SCHWAPPACH J. TUCKER M, LEIGHTON R “ IS AFTER-HOURS ORTHOPEDIC SURGERY ASSOCIATED WITH ADVERSE OUTCOMES?”

BEFORE THE SCALPEL DR. PANCHALI DHAR TELL ME PRESS $24.95 ISBN 9780981645308 Wij als operatieverpleegkundigen draaien na een tijd op routine. Het is duidelijk, wij weten wat we moeten doen, hoe een operatie verloopt enz.

Wanneer kan men fracturen het best behandelen? Dit hangt van verschillende factoren af. Veel fracturen moeten niet noodzakelijk urgent of semi urgent geopereerd worden en kunnen dus in een normaal programma ingelast worden. Maar de overvolle programma's en gebrek aan bijkomende operatietijd zijn dikwijls oorzaak dat deze ingrepen na het regulier progamma, in de avonduren en zelfs s'nachts worden uitgevoerd. Heeft dit negatieve gevolgen voor het eindresultaat? Hierover is nog geen grondig onderzoek gebeurd. Wel is het zo dat de chirurg van wacht meestal een operatieprogramma moet afwerken ook al is hij vermoeid of heeft een tekort aan slaap. In verschillende onderzoeken bij niet orthopedische ingrepen werd aangetoond dat vermoeidheid een negatief effect heeft op de prestatie en bijgevolg lijdt tot een verhoogde kans op fouten en hogere mortaliteit. Doel van deze prospectieve niet gerandomiseerde studie was om het effect, de weerslag, te bepalen van ingrepen uitgevoerd buiten de normale uren. Hiervoor werden mergnagelingen van femur en tibia, uitgevoerd in een normaal dagprogramma en deze uitgevoerd buiten de normale uren, vergeleken. 213 procedures werden in deze studie geplaatst, 10 werden finaal niet weerhouden wegens onvolledige data. De patiënten werden in 2 groepen verdeeld. Groep 1 n=100 is de dag groep maw ingrepen uitgevoerd tussen 06h00 en 16h00, groep 2 n=103 is de andere groep maw werden geopereerd tussen 16h00 en 06h00. ➜

Ooit blijven stilstaan bij het feit dat de patiënt en mogelijk ook zijn familie met een bang hart het operatiekwartier komt binnen gereden? Dat wat hij ziet en hoort onbegrijpelijk overkomt. Dit boek is bedoeld als informatie voor de patiënt en zijn familie. Het is geschreven door een anesthesist. Het is klaar en duidelijk geschreven, tekeningen en grafieken maken het geheel duidelijker. Het volgende komt aan bod: – de rol van de anesthesieverpleegkundige – het verschil tussen deze en een anesthesist – verschillende vormen van anesthesie – de perianesthesiologische opvolging en documentatie – de anesthesiologische uitrusting – wie zijn de verschillende medewerkers en welke is hun rol – wat is de verkoeverkamer of PAZA – pijn behandeling Er worden ook bepaalde specialiteiten uitgebreider in beeld gebracht vb plastische heelkunde, pediatrie. Er wordt gebruik gemaakt van checklists om zo de patiënten aan te moedigen om mee te werken. De bedoeling van dit boek is informeren en opvoeding van de patiënt en familie. Daarom dat het eenvoudig is opgemaakt, vlot leesbaar en verstaanbaar. Recensie door Shauna Tarrac Vertaling en aanvulling door Claudio Roncada

23 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 24


Hierna was er een verdere onderverdeling ifv het aangetast lidmaat femur na de uren n=55 femur normaal programma n=44 tibia na de uren n=48 tibia normaal programma n=55 Alle patiënten werden behandeld met intramedulaire gereamde nageling. De onderzoekers hebben dan alle data verzameld en verwerkt. Volgende data werden weerhouden operatietijd, van incisie tot sluiten van de huid tijd dat BV werd gebruikt post operatief resultaat. De patiënten werden opgevolgd met een klinische en radiografische evaluatie na 4, 6 en 12 maanden. Verwikkelingen zoals nonunion, malalignement, infectie en heroperaties werden verzameld en verwerkt.

HET EFFECT VAN DE GROOTTE VAN HET CHIRURGISCH TEAM OP DE OPERATIETIJD THE AMERICAN JOURNAL OF SURGERY AUGUSTUS 2009 CASSERA MA, ZHENG B, MARTINEC DV, DUNST CM, SWANSTRÖM LL. SURGICAL TIME INDEPENDENTLY AFFECTED BY SURGICAL TEAM SIZE. Een heelkundige ingreep of chirurgische procedure is een team gebeuren. Het team is samengesteld uit chirurg, anesthesist, operatieverpleegkundigen en eventueel andere experten die samen werken aan een doel nl de patiënt zo vlot mogelijk en zonder bijwerkingen door de heelkundige procedure te krijgen. Er zijn in het verleden verschillende studies geweest die bewezen hebben dat het eindresultaat en de efficiëntie waarmee dit gehaald wordt afhangt van de kwaliteit van het team, de kwaliteit van het teamwerk. Teamwerk wordt bepaald door de kwaliteit van de communicatie en de samenwerking. Slechte communicatie is de hoofdoorzaak van fouten. Onderzoek heeft aangetoond dat enerzijds een groot team de beschikbare expertise verhoogt, anderzijds een verhoogd risico is voor slechte communicatie en aldus een slechter eindresultaat geeft. Doel van deze retrospectieve studie was de hypothese dat hoe groter het chirurgisch team is hoe groter het negatief effect op de uitvoering en een langere operatietijd door moeilijke communicatie en coördinatie. De onderzoekers hebben hiervoor alle laparoscopische procedures, in een bepaalde ziekenhuisgroepering, tussen juli 2005 en juli 2007 geïnventariseerd. Het aantal teamleden aanwezig tijdens de procedures, hoelang en welke rol zij te vervullen hadden werden ingebracht. Alle andere onrechtstreeks betrokkenen vb. cardioloog, radioloog werden als waarnemers gecatalogeerd. Verder werden volgende gegevens ingebracht: patiëntengegevens diagnose type procedure of ingreep starttijd eindtijd ➜

Bevindingen De operatietijden waren korter in de groep buiten de normale uren. Dit was zowel voor tibia als femur het geval, hoewel er op gebied van logistiek veel problemen zijn gerezen. Het genezingsproces en de tijd dat BV werd gebruikt waren ongeveer gelijk voor beide groepen. In de groep buiten de uren waren er in verhouding meer heringrepen oa het verwijderen van osteosynthese materiaal. Besluit Het resultaat van deze studie is dat ingrepen na de uren uitgevoerd een verhoogde kans hebben voor een heringreep. De onderzoekers linken dit aan de minder optimale omstandigheden waarin gewerkt dient te worden oa minder expertise aanwezig, logistieke problemen en de kortere operatietijd, er wordt sneller maar minder secuur gewerkt. Advies naar de managers toe is om te zorgen voor voldoende operatietijd en het creëren van mogelijkheden om extra tijd en zaal te voorzien voor trauma chirurgie. Vertaling Claudio Roncada 24 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 25


Besluit

Er werd door de onderzoekers een procedure uitgewerkt waarin grootte van het team, samenstelling van het team, resultaat, procedure tijd en anesthesie tijd werden verwerkt.

De resultaten van dit onderzoek tonen duidelijk aan dat elk individu die het team vervoegt, zorgt voor een verhoogde operatietijd dat er inspanningen moeten geleverd om de efficiëntie te verhogen dat dit kan door uw team kleiner te maken en onnodige turnover van personeel tijdens de procedure te vermijden indien dit niet te vermijden is moet er een duidelijk protocol geschreven worden opdat de communicatie optimaal zou verlopen. het gebruik van geëigende checklists is een oplossing hier wordt nogmaals het belang van goed opgeleid personeel onderstreept

Bevindingen Er werden 399 procedures verwerkt. 39 procedures werden niet weerhouden wegens onvolledig. Een team bestond gemiddeld uit 8 leden (van 4 tot 15) per procedure. Chirurg en anesthesist waren constanten, verpleegkundigen werden soms meer dan eens vervangen tijdens dezelfde procedure. Uit analyse blijkt dat een combinatie van complexe procedure en grootte van het team de operatieduur vergroot. Bij elke individu die in het team bijkomt, neemt de operatietijd met 15 minuten toe.

Vertaling Claudio Roncada

V.V.O.V. WEST- & OOST-VLAANDEREN VOORDRACHT

HAPPY @ WORK

OMGAAN MET STRESS-SITUATIES

spreker & performer : JAN DE BOECK Jan De Boeck Improvement

V.V.O.V. vzw

ZA 2 6 J U N I

2010

VERPLICHTE INSCHRIJVING

( voor zo 20 juni )

edith ( ovl ) : [email protected] of isabelle ( wvl ) : [email protected] of carine ( ovl ) : [email protected]

9.00 u - 12.00 u

I NFO

INKOM ( vanaf 08.30 )

Carine Faut ( o-vl ) [email protected]

gratis : leden & studenten ( kaart ) 4 € niet-leden

055 42 84 63 ( thuis )

Edith Haemers ( o-vl ) [email protected]

LOCATIE

09 260 67 08 ( OK MM )

ALGEMEEN STEDELIJK ZIEKENHUIS AALST

Merestraat 80 9300 Aalst

Isabelle Neuville ( w-vl ) [email protected]

25 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 26

Vraag en antwoord C LAUDIO R ONCADA

Bij controle na een chirurgische ingreep vertoonde een patiënt brandwonden. Wij vermoeden dat het is ontstaan nadat de chirurg een instrument heeft gebruikt dat uit de snelautoclaaf kwam. Het bedoelde instrument werd onvoldoende afgekoeld. Bestaan hiervoor voorschriften of richtlijnen? Wat is de visie van de VVOV?

Tijdens een procedure voor een totale heup prothese komen bij het gebruik van bone cement enkele resten vrij. De instrumenterende maakt er een spelletje van om figuurtjes te creëren. Is dit materiaal niet schadelijk en is hier de nodige voorzichtigheid niet gevraagd? ANTWOORD: Het is ook geweten dat bonecement een euforisch effect heeft, dit ter zijde. Bone cement is eigenlijk methyl methacrylaat. Dit is een stof dat irriterend is voor luchtwegen, ogen en huid. De nodige voorzichtigheid is hier zeker op zijn plaats. De dampen die vrijkomen, bevatten koolstof monoxide, waterstof en methaan. Deze stoffen zijn schadelijk en kunnen duizeligheid, braakneigingen en ademhalingsmoeilijkheden veroorzaken. Een klare en duidelijk procedure is aan de orde. Hierin moet vermeld: – juiste manier van mixen – gebruik van de damp evacuator – beschermingsmaatregelen voor de betrokken personeelsleden. De richtlijnen van de fabrikant dienen gevolgd voor de mixing, liefst geen contact met de handen. Het mengtoestel dient verbonden met een zuigtoestel of dampevacuator. De gassen mogen niet vrijkomen dus afgevoerd naar buiten of opgevangen met actieve kool. In de industrie zijn ook dosismeters te verkrijgen. Voor de persoonlijke bescherming van het personeel denken wij aan: – oog bescherming – dubbel paar handschoenen De oogbescherming is vooral bedoeld voor het vloeibaar element van de bone cement. Dit is een monomeer. Irritatie en ulceratie thv cornea werden gedocumenteerd bij personen met contactlenzen. Methyl methacrylaat wordt geabsorbeerd door latex, dus handschoenen en kan dermatitis veroorzaken. Daarom dat tweede paar handschoenen. Na de mixing kan dat tweede paar verwijderd worden. Ook speciale aandacht bij het openen van de flacon. Speciale aandacht indien met de vloeistof wordt geknoeid. Onmiddellijk verwijderen. Niet vergeten dat methyl methacrylaat ook een negatieve invloed heeft op de patiënt, bloeddrukdalingen en hartritme storingen werden beschreven. Een optimale monitoring is aangewezen.

ANTWOORD: Eerst en vooral en voor de zoveelste keer een snelautoclaaf moet verbannen uit het OK. Als al geopteerd wordt voor een snelautoclaaf of een snel programma valt dit onder de bevoegdheid van de sterilisatie. Zij volgt de juiste procedure. In het OK wordt altijd onder druk gehandeld en dit op aangeven van de chirurg. Dit zonder rekening te houden met eventuele negatieve gevolgen. In een normale sterilisatie procedure is er een afkoelingsperiode voorzien. Instrumenten in containers of ingepakt in papier of laminaat worden nadat zij uit de autoclaaf worden gehaald in een droogperiode geplaatst. Dit varieert van 30 min tot 2uur naargelang het gekozen programma. Dit gebeurt in een afgesloten ruimte, hier is geen personen verkeer. De instrumenten kunnen rustig drogen, afkoelen en er ontstaat geen condens. Bij gebruik van een snelsterilisator worden enkele stappen overgeslagen, onder druk, het moet snel gaan. De stappen die overgeslagen worden kunnen volgende zijn: de reiniging, de sterilisatie, het droogproces of de koeling. Een metalen instrument heeft bij de sterilisatie een temperatuur van 132 graden en het instrument behoudt dit gedurende een langere tijd. Hoe zwaarder en groter het instrument hoe langer de warmte blijft. Niet enkel de patiënt maar ook de verpleegkundige loopt een risico op brandwonden. Voorzichtigheid is dus geboden. Het gebruik van een container wordt aanraden bij gebruik van een snelprogramma. Dit voorkomt de eventuele contaminatie bij het transport van de autoclaaf naar de zaal. Het veiligste is om de container met inhoud onder te dompelen in een kom met steriel koud water. Daarna controle van de temperatuur, indien mogelijk met een steriele temperatuursonde. Alle mogelijkheden moeten onderzocht om de snelautoclaaf niet te gebruiken oa voldoende instrumentarium. 26

SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

PALAMIX

®

Optimaal mengen van botcement: Eenvoudig – veilig – efficiënt* vo

nt

EUS VAN HERA or b otc e m

e

PALAMIX® – eenvoudig gebruik voor alle toepassingen * eenvoudig in slechts een paar stappen naar een homogeen en gebruiksklaar botcement * veilig betrouwbare vacuümcontrole door vacuümindicator aan het luchtslangetje * efficiënt een systeem voor alle toepassingen in de gecemen-teerde prothesiologie door een keur aan patronen es met verschillende afmetingen en speciale accessoires Heraeus Kulzer Benelux BV · Postbus 986 · 2003 RZ Haarlem · Nederland · Tel.: 02 252 5923 · www.heraeus-medical.com

35854_AZ_Palamix_Scalpel_210x297_NL.indd 1

01.06.2010 19:16:30 Uhr

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 28

CRITERIA BIJZONDERE BEROEPSTITEL VERPLEEGKUNDIGE IN DE PERI-OPERATIEVE ZORG AM G ÉRARD -S OLÉ , V OORZITSTER

VAN DE

N ATIONALE R AAD

VOOR

V ERPLEEGKUNDE .

ADVIES VAN DE NATIONALE RAAD :

* N.R.V./2010/ADVIES-3 * 18/03/2010 *

HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEPALINGEN. Advies tot vaststelling van de criteria voor erkenning van beoefenaars van de verpleegkunde als houders van de bijzondere beroepstitel van verpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg

Artikel 1. Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder de Erkenningcommissie, de Erkenningcommissie van de Nationale Raad voor Verpleegkunde, zoals omschreven in artikel 21septiesdecies, § 1, tweede lid, van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen:

Directoraat-generaal Basisgezondheidszorg & Crisisbeheer Gezondheidszorgberoepen Cel 2 : Niet-universitaire Gezondheidszorgberoepen en Kiné’s Victor Hortaplein 40, bus 10 • 1060 Brussel • www.health.fgov.be

HOOFDSTUK II. CRITERIA VOOR HET VERKRIJGEN VAN DE ERKENNING ALS VERPLEEGKUNDIGE GESPECIALISEERD IN DE PERI-OPERATIEVE ZORG.

Advies tot vaststelling van de criteria voor erkenning van beoefenaars van de verpleegkunde als houders van de bijzondere beroepstitel van verpleegkundige gespecialiseerd in de peri -operatieve zorg

Art. 2. Wie erkend wenst te worden om de bijzondere beroepstitel van verpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg te dragen: – is houder van het diploma, de graad of de titel van gegradueerde verpleegkundige voor 31/12/2007 of van bachelor in de verpleegkunde en, – heeft met vrucht een gespecialiseerde opleiding in de peri-operatieve zorg gevolgd die beantwoordt aan de vereisten vermeld in artikel 3.

De Minister van Volksgezondheid, Gelet op het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, inzonderheid op artikel 35sexies, ingevoegd bij de wet van 19 december 1990; en gewijzigd bij de wetten van 6 april 1995, 17 maart 1997 en 10 augustus 2001;

Art. 3. § 1. De in artikel 2 bedoelde aanvullende opleiding of specialisatie omvat een theoretisch en een klinisch gedeelte van 900 uren of 60 credits ECTS.

Gelet op het koninklijk besluit van 27 september 2006 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere beroepsbekwaamheden voor de beoefenaars van de verpleegkunde, inzonderheid op artikel 1, 9;

§ 2. Het theoretische gedeelte moet minimum 450 uren omvatten en minstens volgende domeinen omvatten: 1° Biomedische wetenschappen: – farmacologie; – anesthesiologie en pijnbehandeling; – ziekenhuishygiëne en sterilisatie; – operatietechnieken gebonden aan de chirurgische disciplines.

Gelet op het advies van de Nationale Raad voor Verpleegkunde, gegeven op xx/yy/zzzz ; Gelet op het advies n° aabbcc van de Raad van State, gegeven op xx/yy/zzzz;

28 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 29

FEDERALE OVERHEIDSDIENS VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

2° Verpleegkundige wetenschappen: – deontologie en beroepsethiek met betrekking tot de functie van verpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg; – technische kennis van het gebruik van de specifieke toestellen (chirurgische en anesthesiologische) aanwezig in het operatiekwartier; – organisatie van het operatiekwartier; – architectuur van het operatiekwartier en zijn annexen; – peri-operatieve verpleegkundige zorg vanaf het onthaal van de patiënt in het operatiekwartier tot zijn vertrek uit de ontwaakzaal; – zorgprincipes in verband met: • anesthesie en, farmacologie; • chirurgische specialiteiten; • beheer van de chirurgische en anesthesiologische uitrusting; • ziekenhuishygiëne, infectiepreventie en sterilisatie. – methodologie van het toegepaste onderzoek inzake de peri-operatieve zorg (Evidence Based Nursing); – radioprotectie.

HOOFDSTUK III – VOORWAARDEN OM DE BIJZONDERE BEROEPSTITEL VAN VERPLEEGKUNDIGE GESPECIALISEERD IN DE PERI-OPERATIEVE ZORG TE BEHOUDEN.

3° Sociale en humane wetenschappen: – wetgeving en beroepsethiek inzake de functie van verpleegkundige in het operatiekwartier; – psychologie en psychosociale aspecten verbonden aan de peri–operatieve situatie van de patiënt; – gezondheidsopvoeding; – menselijke relaties en stressbeheersing in het operatiekwartier.

Deze permanente vorming moet minstens 60 effectieve uren per periode van 4 jaar omvatten.

Art. 4. De bijzondere beroepstitel van verpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg wordt toegekend voor onbepaalde duur, maar het behoud ervan is aan voorwaarden onderworpen: 1° De verpleegkundige oefent de functie uit in het operatiekwartier of in de ontwaakkamer of in de hoog gespecialiseerde diensten voor invasieve ingrepen voor onderzoek en behandeling. 2° De verpleegkundige volgt een permanente vorming met betrekking tot het operatiekwartier om aldus de verpleegkundige zorg te kunnen verstrekken in overeenstemming met de evolutie van de verpleegkundige wetenschap en zijn kennis en bekwaamheid in de domeinen bedoeld in artikel 3, §2, te onderhouden.

3° De verpleegkundige heeft gedurende de afgelopen vier jaar minimum 1500 effectieve uren zijn functie uitgeoefend in een operatiekwartier van een ziekenhuis (operatiezaal, ontwaakkamer of in de hoog gespecialiseerde diensten voor invasieve ingrepen voor onderzoek en behandeling).

§ 3. Het klinische gedeelte omvat ten minste 450 uren, en moet gepresteerd worden in het operatiekwartier, de ontwaakkamer en/of in een hoog gespecialiseerde dienst voor invasieve ingrepen voor onderzoek en behandeling teneinde zich te vormen in de volgende aspecten: – functie van omloopverpleegkundige; – functie van anesthesieverpleegkundige; – functie van verpleegkundige operatieassistent en van instrumenterende; – functie van verpleegkundige in de ontwaakkamer.

Art. 5. De documenten die aantonen dat de permanente vorming is gevolgd en de verpleegkunde binnen een operatiekwartier of in een ontwaakkamer of in de hoog gespecialiseerde diensten voor invasieve ingrepen voor onderzoek en behandeling is uitgeoefend, worden door de houder van de bijzondere beroepstitel verpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg gedurende 4 jaar bewaard. Deze elementen kunnen te allen tijde worden meegedeeld op verzoek van de

29 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 30

FEDERALE OVERHEIDSDIENS VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

worden als drager van de bijzondere beroepstitel verpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg indien hij aan de volgende voorwaarden voldoet:

Erkenningcommissie of de persoon die met de controle van het dossier van de betrokken verpleegkundige is belast. HOOFDSTUK IV – VOORWAARDEN OM DE BIJZONDERE BEROEPSTITEL VAN VERPLEEGKUNDIGE GESPECIALISEERD IN DE PERI-OPERATIEVE ZORG OPNIEUW TE VERKRIJGEN

1. op de datum van inwerkingtreding van dit besluit heeft hij zijn functie als verpleegkundige in een operatiekwartier van een ziekenhuis (operatiezaal of ontwaakkamer of in een ontwaakkamer of in de hoog gespecialiseerde diensten voor invasieve ingrepen voor onderzoek en behandeling) gedurende minstens twee jaar voltijds equivalent uitgeoefend gedurende de laatste zeven jaren voorafgaande aan de datum van de erkenningsaanvraag, en;

Art. 6. Wie zijn bijzondere beroepstitel wenst terug te krijgen moet een aanvraag indienen en aan de volgende voorwaarden beantwoorden: – in de periode van 48 maanden voorafgaand aan de datum van indienen van de aanvraag moet hij de permanente vorming in de peri-operatieve zorg gevolgd hebben, die voor het behoud van de bijzondere beroepstitel wordt geëist, en; – in dezelfde periode moet hij eveneens 20 procent bijkomende uren permanente vorming in de peri-operatieve zorg gevolgd hebben; – de permanente vorming, die geëist wordt om de bijzondere beroepstitel terug te krijgen, moet aan de bepalingen van artikel 4, punt 2° van dit besluit beantwoorden.

2. hij levert het bewijs dat hij met vrucht een bijkomende opleiding voor minimum 150 effectieve uren in de domeinen die in artikel 3, § 2 opgenomen zijn, en; 3. hij dient zijn aanvraag tot erkenning in ten laatste drie jaar na de publicatie van dit besluit.

HOOFDSTUK V. OVERGANGSBEPALINGEN

HOOFDSTUK VI. SLOTBEPALING

Art. 7. In afwijking van artikel 2 kan de voor 31/12/2007 gegradueerde verpleegkundige of de bachelor in de verpleegkunde erkend

Art. 8. Dit besluit treedt in werking vier maanden na zijn bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.

30 SCALPEL

-


-

APRIL

-

MEI

-

JUNI

2010

NScalpel_78

18-06-2010

11:24

Pagina 31

Regionale werkgroepen DOOR

G UY S TERCQ

Regio Antwerpen

Regio Oost-Vlaanderen

Voorzitster: Kristin De Jongh Schildebaan 28 2240 Zandhoven Tel: 03 464 14 14 AZ St. Jozef Zoersel, tel: 03 380 23 30 [email protected]

Voorzitster: Edith Haemers Poolse-Winglaan 82 9051 Sint-Denijs-Westrem Tel: 09 371 65 57 AZ.Maria Middelares Gent, tel: 09 260 67 08 [email protected] Greta Pauwels Stationsstraat 91/4 9900 Eeklo Tel: 09 345 62 85 Elizabeth ZH- HH Kliniek, tel: 09 376 05 70 [email protected]

Regio Brabant Voorzitster: Frieda Mathay Broekstraat 11a, 3210 Lubbeek. Tel: 016/348650 [email protected]

Regio Limburg

Regio West-Vlaanderen

Voorzitster: Anita Steensels Solterweg 48 3960 Bree Tel: 089 86 51 28 Salvatorziekenhuis Hasselt Tel: 011 28 93 92 [email protected] [email protected]

Voorzitster: Isabelle Neuville AZ Gezondheidszorg Oostkust, campus OLV Ter Linden Knokke

Prettige vakantie aan al onze lezers. 31 SCALPEL

-


-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2009

NEW

To Ethicon Endo-Surgery For Sealing and Transecting Large Vessels up to and Including 7 mm and Tissue Bundles EnSeal ® Temperature-Controlled Tissue-sealing Technology Simultaneously seals and transects vessels up to and including 7 mm Patented temperature-controlled energy delivery maintains tissue temperature at approximately 100°C I-Blade™ design delivers high compression uniformly across seal area Versatile jaw design seals, cuts, grasps, and dissects Minimal lateral thermal spread (< 1 mm)

AD138

Minimal sticking, charring, or smoke

© 2009 ETHICON ENDO-SURGERY (Europe) GmbH • Hummelsbütteler Steindamm 71 • 22851 Norderstedt • Germany

SCALPEL BUITENSPEL ANDERE UITDAGING MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN F OTO' S ZOL

Recommend Documents