Samenwerking in Brainport KISS- Jaarconferentie – 21 november 2013 Jean-Paul Kroese – directielid SRE
Centrale vraag: Besturing van de regionale economie: wie en hoe? Beloofd: De beste aanbevelingen voor alle partners in stedelijke regio’s. • Wat is effectief? • Welke bijdrage kan wie leveren? • Hoe worden stimulansen en interventies worden bestuurd? Constatering: • Samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden. • Kwaliteit, slim, maatwerk, kosteneffectief en duurzaam.
Opbouw 1. 2. 3. 4. 5. 6.
SRE: Samenwerkingsverband Regio Eindhoven Kenmerken regio Eindhoven als daily urban system Regionale ambitie en inhoudelijke opgave Triple helix samenwerking om ambitie te realiseren De Brainport methode Regionale governance in ontwikkeling: flexibele netwerksamenwerking en multi-level governance 7. Eisen aan stijl (om te werken in flexibel netwerk)
1. Samenwerkingsverband Regio Eindhoven
De regio Eindhoven
21 gemeenten 740.000 inwoners 1460 km2
Missie en ambitie samenwerkende gemeenten Missie: • 21 gemeenten werken samen aan de ontwikkeling van hun regio. • Zij versterken de individuele kracht van iedere gemeente en realiseren een betere, duurzame toekomst voor alle inwoners. Ambitie: • In 2020 wereldtop als technologieregio. • Sterke economie combineren met hoge ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid.
Rollen van het SRE
• • •
Allianties smeden, zodat regio als een eenheid optreedt en functioneert Netwerksamenwerking tot slagkracht en daadkracht brengen Strategie voor 21 gemeenten gezamenlijk en beleidssynchronisatie
Programma’s
- Economie
- Economische strategie en structuurversterking - Werklocaties - Arbeidsmarkt
- Fysieke leefomgeving -
Ruimtelijke strategie en gebiedsontwikkeling Wonen Infrastructuur en mobiliteit Duurzaamheid
- Sociale leefomgeving - Zorgvernieuwing
2. Kenmerken Regio Eindhoven
Regio Eindhoven: karakteristiek 1. De Regio Eindhoven is één functionele regio. Dit blijkt o.a. uit: a. Pendelstromen b. Ketens van bedrijven en toeleveranciers c. Detailhandelsstromen 2. De Regio Eindhoven is de Brainport van Nederland, een toonaangevende kennis- en innovatieregio. De industriële kracht zit tot in de haarvaten van de regio. 3. De Regio Eindhoven kenmerkt zich door een aantrekkelijk evenwicht tussen stedelijkheid en landelijkheid. a. Stedelijke kern één aaneengesloten gebied b. Natuur en economische kracht in elkaars nabijheid 4. De Regio Eindhoven is cultureel en historisch verbonden, Bourgondisch en samenwerkingsbereid.
Eén functionele regio met stedelijke kern
(Onderzoek Universiteit van Brussel - Espon 1.4.3 Urban Functions)
De bewegende burger: algemene samenhang
Natuur en economische kracht nabij: veel bos en natuur in regio
Economische positie in nationaal verband Banengroei ‘95-’12 2012
Index economische prestaties
Brainport pijler van de Nederlandse economie
No. 1 van Nederland op: • R&D • omzet uit innovatie • export
16
© Brainport Development, 2009
Bijdrage aan Nederlandse innovatiekracht Brainport regio Eindhoven
52% 27%
4%
7%
10%
Bron: CBS, LISA, EIM, ETIN * Cijfer Noord-Brabant
11%
21%
23%
EEN OPEN EN INNOVATIEF ECOSYSTEEM Een lange traditie van succesvolle innovaties…
EEN OPEN EN INNOVATIEF ECOSYSTEEM … heden
Hightech Systemen en Materialen
Food & Nutrition
Automotive
Life Tech
Design
EEN OPEN EN INNOVATIEF ECOSYSTEEM … en toekomst
Smart supply
High-tech Tools
Systems in a package
Made to fit
Ketens industrie regionaal geconcentreerd 5 OEM’s
Brainport (<40 km Ehv): 80% ASML DAF FEI Company Océ Technologies Philips Healthcare
14 1e lijns toeleveranciers
Brainport (<40 km Ehv): 71% Participerend in 2 ketens of meer: Bosch Rexroth, Frencken Mechatronics, GIS Europe, GL Group, KMWE, Neways Electronics, Norma, NTS Group, Optiwa, Pezy, Prodrive, SKF, VDL ETG, Wilvo.
320 2/3e lijns toeleveranciers
Brainport (<40 km Ehv): 34% Rest Nederland: 38% België: 12% Duitsland: 7% U.S.A.: 4% ROW: 5%
Samenhang door woonwerkrelaties
13 december
Regionale Agenda 3.3
23
Hoge Quality of life
Zowel op gemeente als op wijkniveau Leefbaarheid op CBS-buurtniveau
3. Regionale ambitie en inhoudelijke opgave
Visie op de regio
Een excellente regio, die zich onderscheidt door creativiteit, innovatie en technologie. Een regio met als kenmerken: • Kennisontwikkeling en innovatieve bedrijvigheid van wereldformaat; • Hoge ruimtelijke kwaliteit en excellente voorzieningen; • Samenhorigheid en gemeenschapsgevoel. Samenwerking is de sleutel tot vooruitgang.
Ambitie
De ambitie van de regio is om in het jaar 2020 tot de wereldtop te behoren als technologieregio, waarbij een sterke economie wordt gecombineerd met hoge ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid.
Integrale Brainport aanpak
Waar zit echte waardecreatie
Voorbeeld ASML: Extreme Ultra-Violet Lithography (EUV)
13 december
Regionale Agenda 3.3
30
4. Triple Helix Samenwerking
Realisatie regionale opgave Realisatie is een gemeenschappelijke opgave van alle partijen. Dit betekent: • Triple helix: samenwerking tussen bedrijven, kennis-instellingen, overheid • Multi-level governance: op diverse schalen actief (lokaal, subregionaal, regionaal, bovenregionaal) Uitgangspunten: • Gedeelde urgentie en commitment • Dynamische en flexibele structuren • Mobiliseren belanghebbenden • Combineren van overheidsstijl voor “algemene lijn” en stijl markt voor realisatie • “Dansen tussen schalen”: bruggen bouwen, estafette
Vormgeven regionale ontwikkeling • Triple helix, overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen slaan de handen ineen; • bottom up, stakeholders dragen alle bij aan strategievorming; • bestuurlijk condensatiepunt, waar alle opvattingen en input bij elkaar komt en bijvoorbeeld wordt vertaald in een gezaghebbend document.
ROLLEN Overheid
Bedrijfsleven Kennisinstellingen
• Facilitator
• Mede eigenaar Brainport agenda
• Financier ontwikkeltraject • Financier publieke implementatie • Launching customer • Initiator Basics
• Initiator, uitvoerder en (mede)financier operatie • Strategische focus (Brainport) in eigen begroting
SUCCESFACTOREN Vertrouwen
Leiderschap
• Netwerken • Win-win-win
• Bedrijfsleven • Kennisinstellingen • Overheid
Schaal
Focus
• Niet gelimiteerd door bestuurlijke grenzen • Gebaseerd op functionele netwerken • Think Global, Act Local
• • • •
Clustering Competenties Middelen Partners
Organigram - vennootschap
© Brainport Development, 2010
Samenstelling stichting Brainport Kennis- en onderwijsinstellingen: • Dhr A.H.P.M. Antoine Wintels, voorzitter College van Bestuur Summa College • Dhr Mr. M.J.G. Marcel Wintels, voorzitter College van Bestuur Fontys Hogescholen • Dhr dr. ir. A.J.H.M. Arno Peels, voorzitter College van Bestuur TU/e • Dhr dr. K. M. Koen Becking, voorzitter College van Bestuur Tilburg University • Dhr ir. J.H.J. Jan Mengelers, voorzitter Raad van Bestuur TNO Bedrijfsleven: • Dhr ir. J.J. Hans de Jong, directievoorzitter Philips Electronics Benelux • Dhr. drs. P.J.J.M. Peter Swinkels, voorzitter BZW • Dhr drs. A.L.M. Ton Nelissen, voorzitter Kamer van Koophandel Brabant • Dhr ing. W.G.S.M. Wim van der Leegte, directievoorzitter VDL Groep • Dhr ir. M.H. Marc Hendrikse, voorzitter Brainport Industries Cooperatie Lokale overheden: • Dhr R. Rob van Gijzel, burgemeester Gemeente Eindhoven • mevr P.J.M.G. Elly Blanksma-van den Heuvel, burgemeester Gemeente Helmond • Dhr drs. J.M.L.M. Jack Mikkers, burgemeester Gemeente Veldhoven • Dhr drs. A.G.T. Anton van Aert, burgemeester gemeente Best • Dhr mr. H.C.R.M. Henri de Wijkerslooth, portefeuillehouder Economie en arbeidsmarkt SRE
5. De Brainport methode
Strategie
• • • • • •
Publieke methode Overheid trekkende partij Vorming van coalitie Eenheid door overtuigingskracht Deductieve manier van werken, van geheel naar deel Afstemming tussen groepen met uiteenlopende belangen • Beproefde methodes: inspiratie, conferentie, luisterende/ophalende leider
Project
• • • • • •
Methode van de markt om doelen te realiseren Marktdenken en ondernemerschap Inductief , van deel naar geheel Heldere opgave en opdracht Bestuurlijke eigenaar Groep van betrokkenen met belang (je draagt bij of doet niet mee) • Tijdelijk project gericht op concreet resultaat • Overheid faciliteert in fase (haalbaarheids)onderzoek • Markt realiseert
6. Regionale Governance
Van SRE naar Metropoolregio Eindhoven
Doel: 1. Sterker naar buiten treden. 2. Eenduidig opereren op regionale schaal. 3. Efficiënt (regio)intern samenwerken.
Opgave herziening regionale samenwerking • • • •
Realiseren van: flexibiliteit, lichtheid, schakelen tussen meerdere lagen, synchronisatie tussen deel en geheel, netwerksturing Vergroten slagvaardigheid: opgaven snel oppakken en doorpakken Doordrongen van regio als geheel en van verscheidenheid van de delen Zoeken naar elegante structuur en intelligente coöperatieve stijl
Model netwerksamenwerking • • • •
Geen instrumentering, geen institutionalisering; niet dichttimmeren, dicht regelen Elk vraagstuk, elke combinatie kan Alle modaliteiten in beeld Ordeningsprincipes hanteren (narratief)
Werkwijze centraal
1.We kiezen voor flexibiliteit en netwerksamenwerking 2.Een werkwijze om regionale opgaven te realiseren 3.In deze werkwijze staat inhoud centraal 4.Per opgave beste methode kiezen (contingentiebenadering) 5.Geen structuur of model, maar een werkwijze en een vanzelfsprekende (bestuurlijke) cultuur 6.Regionaal platform van alle collegeleden centraal in werkwijze. 7.Voorbereiding en uitwerking regionale opgaven in werkplaatsen bestaande uit bestuurlijke trekker en kleine groep actieve betrokkenen (triple helix).
7. Eisen aan stijl
13 december
Regionale Agenda 3.3
45
Ondernemend Samenwerken Is niet vragen wat je moet doen Is niet ‘Ze zoeken het maar uit!’ Is niet de machtskaart spelen Is niet van hitte weglopen, niet narcose bijspuiten Is niet vergaderen tot alle zin weg is Is niet debatteren in oplossingen, maar in criteria Is niet stellen en zenden maar onderzoeken Is niet blijven steken in een single track mind Is weten dat de vraag van mensen centraal staat Is kennen van elkaars profiel, behoeften en ambities Is sturen op basis van waarden en weten wat anderen drijft Is snel tot overeenstemming willen komen Is schakelen tussen inhoudelijk en sociaal Is schakelen tussen algemeen en bijzonder Is weten dat het om besluiten en actie gaat 13 december
Regionale Agenda 3.3
46
Anders organiseren
Zware synchronisatie
Lichte synchronisatie
1. 2. 3. 4. 5. 6.
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Gedeelde urgentie/commitment Visie – strategie – uitvoering Regionale kaders Integreren plannen Procedurele afstemming Zware regionale coördinatiestructuur 7. Heldere regie 8. Organiseren draagvlak
Gedeelde liefde / optimisme Katalysator / acupunctuur Dansen door de schalen Benutten redundantie Haasje over / resonantie Selectief bruggetjes bouwen (smokkelaars) 7. Estafette / aansluiting 8. Meebewegen en ombuigen
Centrale vraag: Besturing van de regionale economie: wie? Triple Helix
Beloofd: De beste aanbevelingen voor alle partners in stedelijke regio’s. • Wat is effectief? Gezamenlijke visie, focus prioriteiten en uitvoering
• Welke bijdrage kan wie leveren? Overheid faciliterend en randvoorwaardescheppend. Bedrijfsleven in de lead
• Hoe kunnen stimulansen en interventies worden bestuurd? Regionale coördinatie via actief netwerk en actieve ondersteunende organisaties
