Afzenderadres: Vlaams Patiëntenplatform vzw – Groenveldstraat 15 – 3001 Heverlee v.u. G. Reynders-Broos – Domein Borgeind, Borgeindstraat 13/5 – 2900 Schoten nummer 81 – januari 2016 – verschijnt per jaar in jan - ma - jun - sept en nov Afgiftekantoor 3000 - Leuven Mail Erkenningsnummer: P2A8311
SamenSpraak De nieuwsbrief van het Vlaams Patiëntenplatform vzw
Januari 2016 - nr. 81
Onderwijs - Mogelijkheden voor chronisch zieke kinderen
p. 4
Ondertussen in het Observatorium... - Stand van zaken
p. 6
In een nieuw kleedje - De studiegroepen van het VPP
p. 8
Ziekenhuizen maken er werk van - Een patiëntgerichte website p. 9
Het eerste 'antennejaar' - 366 dagen om ervoor te gaan!
p. 3
Een tegemoetkoming in de kijker - Alles over de verhoogde tegemoetkoming p. 11 Organisatie van de eerstelijn door de ogen van onze leden- De eerstelijnsconferentie p. 14
GEZOCHT: getuigenissen over klachtrecht! In het voorjaar van 2016 komt er een update van onze brochure ‘Ken je rechten als patiënt’. We passen de brochure aan met actuele informatie, maar willen ook focussen op het klachtrecht. Daarom zijn we op zoek naar getuigenissen! Heb jij ooit klacht ingediend over een ambulante zorgverstrekker (zoals een huisarts, tandarts, kinesitherapeut of thuisverpleegkundige) of een zorgverstrekker in het ziekenhuis? Laat ons dan zeker weten hoe je dit hebt ervaren! Wist je waar je terecht kon? Verliep de procedure vlot? Reacties mag je richten aan Sarah Defloor (
[email protected] of 016 23 05 26).
Het eerste 'antennejaar' 366 dagen om ervoor te gaan!
Beste ledenverenigingen, beste patiënten, 2015 was een spannend jaar voor het Vlaams Patiëntenplatform vzw. Op onze Algemene Vergadering in maart bracht minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block, een heel fijne boodschap. Ze kondigde er aan dat ze de subsidieaanvraag van het VPP en Trefpunt Zelfhulp voor de oprichting van regionale antennes ondersteunt. Met deze antennes willen we vier doelstellingen bereiken: de werking van patiëntenverenigingen ondersteunen, verenigingen helpen bij kwaliteitsvolle dienstverlening, deelname aan lokale netwerken (eerstelijn, ziekenhuis…) en als brug tussen patiëntenverenigingen en de overheid functioneren.
In 2015 namen we de tijd om het project concreter uit te werken, een locatie te zoeken en personeel aan te werven. In 2016 zullen we echt uit de startblokken kunnen schieten in Limburg en in Brussel. De Limburgse antenne zal aan de slag gaan op de CORDA-campus in Hasselt. De drie personeelsleden zijn ondertussen aangeworven en startten op 18 januari. We heten hen bij deze ook graag van harte welkom en wensen hen een boeiende tijd toe. De medewerkers voor de Brusselse antenne zullen in Leuven werken en regelmatig naar Brussel gaan om er de verenigingen te ondersteunen.
Voor vragen over de werking van de antennes kunnen jullie voorlopig nog terecht bij de medewerkers van het Vlaams Patiëntenplatform en Trefpunt Zelfhulp. We geven de antennemedewerkers graag de tijd om hun netwerk uit te bouwen en de verenigingen te leren kennen. We houden jullie zeker verder op de hoogte via al onze communicatiekanalen, maar kijken alvast heel erg uit naar het eerste ‘antennejaar’. Ik wens jullie alvast een gelukkig en vooral een gezond 2016 en hoop jullie te mogen verwelkomen op onze Algemene Vergadering op zaterdag 19 maart 2016. Gemma Reynders-Broos, voorzitter
Foto: Minister De Block samen met voorzitter Gemma Reynders-Broos tijdens de Algemene Vergadering (19.03.2015)
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
03
Onderwijs Mogelijkheden voor chronisch zieke kinderen Kinderen met een chronische ziekte 'pendelen' vaak tussen ziekenhuis, thuis en de school en kunnen dus niet altijd onderwijs volgen. In sommige ziekenhuizen zijn scholen voorzien, maar lang niet elk ziekenhuis heeft deze erkenning. Dat betekent dat kinderen die vaak afwezig zijn lessen missen en het contact met de klasgenootjes verliezen. Ze lopen een leerachterstand op en verliezen de voeling met het schoolgebeuren. Dat schoolgebeuren vormt een belangrijk onderdeel in de opvoeding van elk kind. Ondanks hun vele afwezigheden is het belangrijk dat kinderen met een chronische ziekte onderwijs kunnen blijven volgen. In Vlaanderen ku nn en z ij b ero ep d o en o p verschillende systemen om hun schoolachterstand te beperken. Enerzijds zijn er manieren om thuis of in het ziekenhuis onderwijs te krijgen. Anderzijds zijn er ook manieren om de les in de klas synchroon te blijven volgen via internettoepassingen. De verschillende mogelijkheden kan je complementair gebruiken. Het ene sluit het andere niet uit!
1. Extra onderwijsondersteuning buiten de school Tijdelijk onderwijs aan huis (TOAH) Het onderwijsdecreet voorziet het recht op onderwijs voor kinderen vanaf vijf jaar die kortere of langere periodes afwezig zijn wegens ziekte, ongeval of handicap in de vorm van
04
Samenspraak
tijdelijk onderwijs aan huis (TOAH). De bedoeling van tijdelijk onderwijs aan huis is in de eerste plaats bijblijven zodat de leerachterstand niet groter wordt. Het laat de kinderen voelen dat ze erbij blijven horen. Een vertrouwde leerkracht van de eigen school kan de spilfiguur vormen en zorgt voor het contact met de andere klasgenoten. Kinderen met een chronische ziekte hebben per 9 halve dagen afwezigheid recht op vier uren tijdelijk onderwijs aan huis. Deze halve dagen afwezigheid moeten niet aaneensluitend zijn. De klassenraad beslist, in overleg met de ouders en met het kind, welke vakken het kind tijdens die uren krijgt. Het TOAH is gratis. De school is verplicht om informatie over tijdelijk onderwijs aan huis te verstrekken. Meer uitleg over de voorwaarden vind je in het schoolreglement en op de website onderwijs.vlaanderen.be (klik dan verder op 'Ouders', 'Ondersteuning en begeleiding' en 'Langdurig of chronisch ziek').
Tijdelijk onderwijs aan huis voor kleuters met kanker Kinderen die jonger zijn dan vijf jaar hebben geen recht op tijdelijk onderwijs aan huis. Kom op tegen kanker wil toch ook voor kinderen met kanker uit de eerste of de tweede kleuterklas onderwijs voorzien zodat zij geen achterstand oplopen of zich geïsoleerd voelen. Daarom voorziet de organisatie een vrijwilligersvergoeding en verplaatsingsonkosten voor kleuterjuffen (met voorkeur de juf van de thuisschool) die het kindje thuis willen begeleiden. De onderwijshulp mag maximum vier uren per week bedragen en mag over het schooljaar gespreid worden. Meer informatie vind je op de website 'alles over kanker' (www. allesoverkanker.be, klik dan verder op 'Sociale voorzieningen' en in de categorie 'Kinderen en jongeren met kanker' op 'Onderwijs').
Les in de ziekenhuisscholen Ziekenhuisscholen
en
Onderwijs bieden onder w ijs aan kinderen die opgenomen zijn in een z ie ke n h u is of o m m e dis c h e redenen verblijven in een preventorium. In Vlaanderen zijn er zeven basisscholen en vijf secundaire ziekenhuisscholen van dit type (verbonden aan universitaire ziekenhuizen, revalidatieklinieken en preventoria). Een ziekenhuisschool probeert steeds nauw samen te werken met de thuisschool om zo de herinschakeling op school vlot te laten verlopen. Meer informatie vind je op de website van de vzw Ik leer in het ziekenhuis (www.ikleerinhetziekenhuis.be).
Vrijwilligersorganisaties die onderwijs aan zieke kinderen aanbieden Er bestaan twee vrijwilligersorganisaties die bij zieke kinderen aan huis komen om hen extra les te geven: • De vzw School en Ziek zijn is een organisatie die werkt met deskundige vrijwilligers met pedagogische vaardigheden. Ze geven onderwijsondersteuning aan kinderen die thuis zijn of in een ziekenhuis zonder ziekenhuisschool verblijven. Ze willen de leerachterstand beperken, het isolement doorbreken en overzitten vermijden. Deze individuele begeleiding is gratis. Enkel wanneer de leerkracht zich ver moet verplaatsen, kan een tussenkomst in de vervoerskosten gevraagd worden. Meer informatie vind je op de website van de vzw School en Ziek zijn (www.s-z.be). • De vzw Auxilia is een organisatie van vrijwillige lesgevers. De lesgevers staan klaar om kansarme kinderen, jongeren en volwassenen te helpen die extra hulp zoeken om iets te leren. Ze geven meestal les aan huis, maar ook in ziekenhuizen. Auxilia rekent een dossierkost van 12 euro aan. Voor dit bedrag krijg je twaalf
•
maanden lang bijles. De lesgever mag verplaatsingsonkosten vragen zoals terugbetaling van openbaar vervoer, een kilometervergoeding of een parkeervergoeding. Meer informatie vind je op de website van Auxilia (www.auxilia-vlaanderen.be). Vraag ook zeker bij je ziekenfonds na of zij een hulpaanbod hebben voor zieke kinderen. Een aantal ziekenfondsen voorziet dit.
2. Synchroon internetonderwijs door Bednet Sinds april 2014 bestaat er voor kinderen die chronisch ziek zijn het recht op synchroon internetonderwijs (SOI). In Vlaanderen voorziet de vzw Bednet het SOI voor kinderen die tijdelijk, regelmatig of langdurig niet naar school kunnen omwille van ziekte of ongeval. Ook leerlingen die moederschapsrust opnemen, kunnen op dit systeem beroep doen. Synchroon onderwijs volgen houdt in dat kinderen vanop een afstand, via de computer, rechtstreeks en in interactie met de leerkrachten en de klasgenoten de lessen kunnen volgen. De les vanop een afstand volgen beperkt
niet alleen hun leerachterstand, maar zorgt er ook voor dat zij op de hoogte blijven van alles wat er in de klas en met de klasgenoten gebeurt. Denk maar aan verjaardagen, de geboorte van een broertje of een zusje of speciale gelegenheden. Bednet probeert de kinderen zo actief mogelijk te laten deelnemen aan het onderwijsgebeuren. Een periode van synchroon onderwijs duurt minstens zes weken of 54 halve dagen en vraagt een grote betrokkenheid van de ouders, de school en de leerling zelf. Bednet is gratis voor het kind en voor de school. Al het materiaal wordt gratis ter beschikking gesteld. Meer informatie vind je op de website van Bednet (www.bednet. be).
Het is belangrijk dat zoveel mogelijk kinderen en ouders op de hoogte zijn van de ondersteuningsmogelijkheden die er zijn op vlak van onderwijs. Afhankelijk van wat het kind aankan, kan er onderwijs voorzien worden. Je kan dit artikel met bronvermelding overnemen in je eigen tijdschrift om dit allemaal bekend te maken!
(c) 2016, Jan Crab
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
05
Ondertussen in het Observatorium...
Stand van zaken
Twaalf patiëntenvertegenwoordigers uit de ledenverenigingen van het Vlaams Patiëntenplatform zetelen in het Observatorium voor de chronische ziekten, een adviesorgaan binnen het RIZIV. Ze kaarten er de noden en knelpunten van chronisch zieken aan. De thema’s die aan bod komen zijn erg uiteenlopend. Daarom willen we jullie met een regelmatige update van de werkzaamheden graag op de hoogte houden van het reilen en zeilen in het Observatorium.
Evaluatie - Statuut van persoon met een chronische aandoening Het Obser vator ium kreeg de opdracht om een evaluatie te maken van de nieuwe maatregel ‘statuut van persoon met een chronische aandoening’. Er werd een uitgebreide statistische analyse voorzien om onder andere na te gaan hoeveel personen het statuut hebben en hoeveel attesten voor zeldzame ziekten ingediend werden. Op vraag van het VPP kwam er naast al die cijfers ook een bevraging om te peilen naar de tevredenheid van patiënten over het statuut. Er zijn namelijk elementen die niet zomaar in cijfers gevat kunnen worden. Zo bevat de vragenlijst bijvoorbeeld vragen over uitstel van gezondheidszorg en tevredenheid over de impact van het statuut. Respondenten kunnen ook suggesties doen om het statuut te verbeteren. Het voorbije jaar stond in het teken van de voorbereiding van de evaluatie: e en methode uitdenken, de bevraging en
06
Samenspraak
begeleidende brieven opstellen, de doelgroep afbakenen en een planning opstellen voor de verwerking van de resultaten. Begin 2016 gaat de bevraging effectief de deur uit. Tegen het einde van het jaar moet dan het eindrapport van de evaluatie van het statuut klaar zijn.
Plan 'Geïntegreerde zorg' Een ander belangrijk onderwerp dat momenteel op de agenda staat is het nieuwe plan voor chronisch zieken ‘Geïntegreerde zorg voor een betere gezondheid’. Jarenlang sleutelden alle ministers van Volksgezondheid in ons land (zowel op federaal niveau als op niveau van de deelstaten) aan een nieuwe aanpak van de zorg voor chronisch zieken. Het Observatorium werd al eerder betrokken bij de ontwikkeling van de voorbereidende teksten (Position paper in 2012 en Oriëntatienota in 2013) en ook in de toekomst zal het Observatorium een belangrijke rol blijven spelen bij de uitrol van het plan.
De eerste actielijn van het plan ‘Geïntegreerde zorg’ omvat het opstarten van pilootprojecten om nieuwe vormen van geïntegreerde zorg uit te testen. Het doel van de projecten is om de zorg te verbeteren voor alle betrokken partijen (de patiënt, zijn omgeving, de zorgverleners, de ziekteverzekering…). Om de projecten in goede banen te leiden kwam er een gids die onder andere aangeeft wie er betrokken moet worden, hoe de doelgroep afgebakend moet worden en welke timing de projecten moeten volgen. Omdat het erg belangrijk is dat de gids een realistisch kader schept voor de pilootprojecten, konden de verschillende stakeholders hun advies over de gids geven. Ook het Observatorium sprak zich uit over de gids en wees op een aantal belangrijke knelpunten over bijvoorbeeld de betrokkenheid van patiëntenverenigingen en de afbakening van de doelgroep.
Observatorium Tot slot vond er in het najaar nog een interne verschuiving plaats bij het VPP. Voortaan volgen An De Cock en Sarah Defloor alles op rond het Observatorium en kan je dus bij hen terecht met al je vragen.
Voor meer informatie over het Observatorium voor de chronische ziekten kan je terecht bij An De Cock (
[email protected] of 016 23 05 26) en Sarah Defloor (sarah.defloor@ vlaamspatientenplatform.be of 016 23 05 26).
Foto door Scott Akerman / CC BY 2.0
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
07
In een nieuw kleedje
De studiegroepen van het VPP Het concept van de studiegroepen is de voorbije jaren wat veranderd. We willen meer mensen de kans bieden om, afhankelijk van het specifieke thema, aanwezig te zijn bij onderwerpen die hen aanbelangen. Daarom zullen de klassieke studiegroepen vanaf dit jaar vervangen worden door een nieuw concept: de 'VPP-activiteit'. Om de stem van de patiënt goed te laten doorklinken in het beleid is het belangrijk om jullie noden en knelpunten te kennen. Dit doen we via de ledenbevraging, denkdagen of infoavonden of via studiegroepen. Doorheen de jaren stelden we vast dat verenigingen niet altijd vier keer per jaar kunnen deelnemen aan een vaste studiegroep. Eenmalig meedenken over een actueel thema is voor hen veel beter haalbaar. Op die manier kunnen we heel gericht inspelen op actuele thema's. Dat doen we vanaf nu dus door middel van de 'VPP-activiteit'.
VPP-activiteit: wat is dat? Een VPP-activiteit kan de vorm aannemen van een denkdag, een uitwisselingsbijeenkomst, een infomoment… De activiteiten kunnen overdag, ’s avonds of in het weekend plaatsvinden. We proberen hierin zo veel mogelijk af te wisselen. Vóór en na iedere activiteit voorzien we mogelijkheden tot netwerking met andere patiëntenverenigingen. De data van deze VPP-activiteiten zullen telkens tijdig op onze website onder de rubriek ‘Activiteiten’ vermeld staan en in onze maandelijkse Nieuwsflits voor onze leden verschijnen. We zullen bovendien een uitnodiging via e-mail naar de eerste contactpersoon van iedere vereniging versturen. Deze contactpersoon kan de uitnodiging verder verspreiden naar mogelijk
08
Samenspraak
geïnteresseerde deelnemers uit zijn vereniging.
Data voorjaar 2016 Woensdag 24 februari: Hoe goed vind jij jouw weg in het ziekenhuis? Als chronisch zieke patiënt kom je vaak in het ziekenhuis. De fysieke toegankelijkheid is een punt waar ziekenhuizen aandacht voor hebben. Maar hebben ziekenhuizen ook voldoende aandacht voor de bewegwijzering en het communiceren met patiënten? Iedereen heeft er baat bij dat de communicatie en informatie duidelijk is. Samen met jullie willen we aanbevelingen en tips opstellen om de communicatie tussen patiënten en het ziekenhuis te verbeteren. Voor iedere chronische aandoening zijn er specifieke aandachtspunten , dus kom mee nadenken op woensdag 24 februari. Zo willen we de kwaliteit van de communicatie in het ziekenhuis verbeteren! • 19-21 uur, lokalen VPP
Dinsdag 8 maart 2016: Tweede bijeenkomst stoma & incontinentie Na een eerste verkennende bijeenkomst op 8 december 2015 organiseren we een tweede uitwisseling over het thema stoma & incontinentie. We zullen verder inzoomen op enkele specifieke thema’s en proberen tot enkele concrete aanbevelingen te komen. Begin februari volgt er meer informatie met een gedetailleerde agenda. • 19-21 uur, lokalen VPP
Donderdag 12 mei: Infomoment over big data in de gezondheidszorg Wat is big data? Hoe kan big data in de gezondheidszorg ingezet worden? Wat kunnen de voor- en nadelen voor patiënten zijn? Waarom krijgt big data in de gezondheidszorg momenteel zoveel aandacht? Waarom zijn verschillende actoren (zoals farmaceutische bedrijven) geïnteresseerd? Kunnen patiëntenvereniging een rol spelen? Een antwoord op deze vragen krijg je op het infomoment! • 19-21 uur, lokalen VPP Voor meer informatie kan je terecht bij de medewerkers van het VPP (
[email protected] of 016 23 05 26).
Ziekenhuizen maken er werk van
Een patiëntgerichte website Het Vlaams Patiëntenplatform neemt actief deel aan het kwaliteitsindicatorenproject VIP² algemene ziekenhuizen. In dat kader ontwikkelde het VPP twee patiëntgerichte indicatoren, namelijk de ‘Vlaamse Patiënten Peiling’ en de indicator ‘patiëntgerichtheid van de ziekenhuiswebsite’. De Vlaamse Patiënten Peiling is een vragenlijst die de ervaringen van patiënten met de kwaliteit van de zorg nagaat. De indicator ‘patiëntgerichtheid van de ziekenhuiswebsite’ gaat na in welke mate ziekenhuiswebsites informatie aanbieden die relevant, toegankelijk, gebruiksvriendelijk en ‘vindbaar’ is voor patiënten. Het VPP ontwikkelde dit instrument op basis van literatuurstudie en bestaande instrumenten, de inbreng van ziekenhuismedewerkers en uiteraard de inbreng van patiëntenvertegenwoordigers. In het najaar van 2012 konden patiëntenvertegenwoordigers via een elektronische vragenlijst aanduiden welke elementen zij belangrijk vonden voor ziekenhuiswebsites. In het voorjaar van 2013 werden ze opnieuw betrokken bij een voorstudie van de indicator. Het instrument is onderverdeeld in acht categorieën en bestaat uit 49 items. In het bijgevoegde kader vind je meer informatie en enkele voorbeelden. De meting gebeurt jaarlijks in de maanden juli en augustus door medewerkers van het VPP.
Categorieën van de indicator 1. 2. 3.
4.
5.
6.
7.
8.
Gebruiksvriendelijkheid & toegankelijkheid Bv. aanwezigheid zoekmachine, weergave op mobiele toestellen Praktische informatie Bv. parkeerinformatie, contactinformatie Visie en beleid van het ziekenhuis Bv. samenwerking met patiëntenverenigingen, visie op dwangmaatregelen, kwaliteitsindicatoren Zorgaanbod Bv. overzicht van artsen en hun (sub)specialisaties, verzekeringsstatus artsen Informatie over de kostprijs van zorg Bv. standaardprijzen, prijsramingen veelvoorkomende ingrepen, conventioneringsstatus Informatie over privacy & patiëntenrechten Bv. informatie over patiëntenrechten, privacyreglement ziekenhuis, melden van medische incidenten Patiëntenvoorlichting & -ervaringen Bv. aanwezigheid van voorlichtingsinformatie, resultaten patiënttevredenheidsonderzoek Interactiemogelijkheden van de website Bv. sociale media, beveiligde toegang tot elektronisch patiëntendossier
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
09
Patiëntgerichte websites In 2014 vond een eerste meting plaats bij 44 ziekenhuizen. Tabel 1 toont de verdeling van de resultaten voor 2014.
We zien voor 2015 een sterke verbetering van de resultaten tegenover 2014. Verscheidene ziekenhuizen investeerden in een nieuwe website of verbeterden hun bestaande website.
Tabel 1. Resultaten 2014 Minst gunstige categorie (0-18%)
0 websites
Ongunstige categorie (19-37%)
11 websites
Matige categorie (38-54%)
17 websites
Beste categorie (55-100%)
13 websites
In 2015 vond de meting plaats bij 49 ziekenhuizen. Tabel 2 toont de verdeling van de resultaten voor 2015.
Tabel 2. Resultaten 2015 Minst gunstige categorie (0-19%)
0 websites
Ongunstige categorie (20-38%)
7 websites
Matige categorie (39-57%)
13 websites
Beste categorie (58-100%)
10
Samenspraak
29 websites
Momenteel voldoen de websites het best aan de volgende criteria: • ‘vindbaarheid’ van de website via zoekmachines (100%), • nieuwsrubriek op homepage (96%), • informatie vindbaar in 3 clicks (96%), • laadsnelheid van de website (92%) en • informatie over patiëntenrechten (92%). De laagste scores vinden we terug voor: • toegang elektronisch patiëntendossier (2% = 1 ziekenhuis), • het behaald hebben van het AnySurferlabel voor toegankelijke websites (6%), • vermelden van datum en kwalificaties van de auteur bij medische informatie (13%), • prijsramingen voor veel voorkomende aandoeningen en ingrepen (17%) en • vermelden van samenwerkingsverbanden met patiëntenverenigingen (18%). Ten slotte geven we nog graag mee voor welke elementen de grootste verbetering merkbaar was.
Ondanks de sterke stijging is er voor sommige van deze elementen echter nog veel werk aan de winkel. Het gaat om: • printvriendelijkheid van webpagina’s, • informatie over visie en beleid rond dwangmaatregelen, • overzicht en foto’s van artsen, • overzicht en foto’s van contactpersonen van verpleegafdelingen en medische diensten, • bijkomende informatie over de artsen: specialisaties en interessegebieden, • vermelden van datum & kwalificaties van de auteur bij medische informatie, • informatie over de conventioneringsstatus van artsen, • contactgegevens van de financiële dienst, • informatie over het melden van medische incidenten, klachten en suggesties, • informatie over patiëntenverenigingen via www.zelfhulp. be, • informatie over de resultaten van een onderzoek naar patiëntenervaringen, • voorlichtingsinformatie en • informatie over het aanbod van patiëntenvoorlichting.
Voor meer informatie kan je terecht bij Else Tambuyzer (else.
[email protected] of 016 23 05 26).
Een tegemoetkoming in de kijker
Alles over de verhoogde tegemoetkoming
Het wordt ook wel eens het voorkeurstarief of de verhoogde verzekeringstegemoetkoming genoemd, maar hier houden we het eenvoudigweg bij de verhoogde tegemoetkoming of VT. Er zouden zo’n twee miljoen Belgen recht hebben op deze maatregel. Dat is voor ons reden genoeg om eens te bekijken wat die VT precies is.
Wat houdt de maatregel in? H et d o el van de ver ho o gde tegemoetkoming is om de gezondheidszorg financieel meer toegankelijk te maken. Wie recht heeft op de VT moet minder betalen voor de gezondheidszorgen die hij nodig heeft. Om goed te begrijpen wat de verhoogde tegemoetkoming precies inhoudt, moeten we de naam eerst even ontleden. Dit kan het best aan de hand van een voorbeeld met fictieve bedragen. Stel: een bezoek aan de huisarts kost €25. Hiervan betaalt het ziekenfonds €20 terug, dit bedrag noemen we de ‘verzekeringstegemoetkoming’. De overige €5, het ‘remgeld’, is voor rekening van de patiënt. Voor een patiënt die recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming zal het ziekenfonds geen €20, maar €24 terugbetalen. De verzekeringstegemoetkoming wordt
dus verhoogd (= de verhoogde tegemoetkoming) en het remgeld bedraagt nog maar €1. Hetzelfde principe geldt ook bij andere medische kosten, zoals kosten voor medicatie en hospitalisatie. De prijs van het product of de verstrekking blijft dezelfde, maar het ziekenfonds voorziet een hogere tussenkomst. Dat zorgt ervoor dat het persoonlijke aandeel voor de patiënt met de VT lager is.
Opgelet! Naast de verzekeringstegemoetkoming en het remgeld bestaan er o ok nog supplementen. Zorgverstrekkers die ‘geconventioneerd’ zijn, verbinden zich ertoe om zich aan de afgesproken tarieven te houden. De afgesproken tarieven zijn eenvoudigweg de optelsom van de vastgelegde bedragen van de verzekeringstegemoetkoming en het remgeld. Zorgverstrekkers kunnen er ook voor kiezen om niet geconveneerd
te zijn. In dat geval kunnen ze bovenop het vaste tarief nog supplementen aanrekenen. Een patiënt die recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming moet nog steeds het aangerekende supplement betalen. De enige manier om niet langer supplementen te moeten betalen, is overschakelen naar een geconventioneerde zorgverstrekker. Op de website van het RIZIV kan je op een eenvoudige manier nagaan of een zorgverstrekker geconventioneerd is. Je kan dit ook navragen bij je ziekenfonds.
Tip! Controleer of je zorgverstrekker geconventioneerd is: www. riziv.fgov.be en klik verder op 'Webtoepassingen' en 'Een zorgverlener zoeken'.
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
11
Verhoogde tegemoetkoming Zijn er nog andere voordelen verbonden aan de VT? Naast de goedkopere gezondh eid s zo rg z ijn er n o g t we e belangrijke voordelen verbonden aan de verhoogde tegemoetkoming: de automatische derdebetaler en het verlagen van het plafond van de maximumfactuur (MAF). Sinds 1 oktober 2015 zijn huisartsen verplicht om voor elke patiënt met de VT de derdebetalersre g e l i n g te g e b r u i ke n. D i e regeling houdt in dat een patiënt enkel het remgeld moet betalen, de verzekeringstegemoetkoming wordt door het ziekenfonds rechtstreeks aan de huisarts betaald. Het gaat om een verplichte én automatische derdebetaler. Dat wil zeggen dat de huisarts automatisch voor elke patiënt moet controleren of hij er recht op heeft. De patiënt moet er dus niet zelf om vragen. De regeling is bovendien verplicht dus noch de huisarts noch de patiënt met de VT mag de toepassing weigeren. Er zijn slechts enkele situaties waarin de verplichting niet geldt, zoals bijvoorbeeld bij een huisbezoek.
Concreet: Heb je recht op de VT? Dan kost een raadpleging bij een geconventioneerde huisarts slechts €1,50. Wanneer je huisarts ook je Globaal Medisch Dossier (GMD) beheert wordt dit tarief extra verlaagd tot €1,00. Ook de maximumfactuur (MAF) is een maatregel die bedoeld is om de zorg financieel toegankelijker te maken. Per gezin wordt al het betaalde remgeld jaarlijks opgeteld. Van zodra dat bedrag een bepaalde maximumgrens (het MAFplafond) overschrijdt, betaalt het ziekenfonds voor de rest van dat
12
Samenspraak
jaar naast de verzekeringstegemoetkoming ook het remgeld terug wanneer het gezin nog beroep moet doen op gezondheidszorg. De hoogte van het MAF-plafond wordt bepaald aan de hand van het gezinsinkomen. Het hoogst mogelijke plafond is €1800 aan remgeld per jaar, voor de laagste inkomens is het plafond €450 per jaar. Wanneer een gezinslid recht heeft op de VT wordt het M AF-plafond automatisch €450 per jaar, onafhankelijk van het gezinsinkomen.
Wie heeft er recht op? Tot eind 2013 bestonden er twee afzonderlijke regelingen met een voorkeurstarief: het OMNIO-statuut en de verhoogde tegemoetkoming. Met het oog op een vereenvoudiging werden beide maatregelen op 1 januari 2014 samengevoegd tot één systeem van de verhoogde tegemoetkoming. De toekenningsvoorwaarden zijn bijgevolg een combinatie van de voorwaarden die van toepassing waren bij de twee afzonderlijke maatregelen.
Automatische toekenning Een groot deel van de rechthebbenden krijgt de verhoogde tegemoetkoming automatisch toegekend. Dit gebeurt op basis van een bepaald statuut of het recht op een bepaalde sociale uitkering, zonder bijkomend inkomensonderzoek. De verhoogde tegemoetkoming wordt automatisch toegekend - als je één van de volgende sociale uitkeringen ontvangt • het leefloon van het OCMW gedurende drie maanden, • de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) of • een tegemoetkoming voor personen met een handicap van de FOD Sociale Zekerheid (inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT), integratietegemoetkoming (IT) of
tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB)). - of als je één van de volgende sta tuten hebt • een kind met een erkende handicap van minstens 66%, • een niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) of • een weeskind dat beide ouders heeft verloren.
Toekenning na aanvraag en inkomensonderzoek De andere rechthebbenden krijgen de verhoogde tegemoetkoming pas toegekend na een inkomensonderzoek. Ook wie zich in een bepaalde situatie bevindt in combinatie met een laag inkomen kan de verhoogde tegemoetkoming toegekend krijgen. In sommige gevallen zal het ziekenfonds de persoon in kwestie hier zelf op wijzen, maar het is ook mogelijk om zelf een aanvraag in te dienen. De verhoogde tegemoetkoming zelf aanvragen kan wanneer je je in één van de volgende situaties bevindt en over een laag inkomen beschikt: • een weduwe/weduwenaar, invalide, gepensioneerde, • een erkenning als persoon met een handicap, • al één jaar werkloos of arbeidsongeschikt of • een éénoudergezin. Ook als je je niet in één van de bovenstaande situaties bevindt, maar wel over een beperkt inkomen beschikt, kan je een aanvraag indienen voor de verhoogde tegemoetkoming. Voor zo’n aanvraag en de specifieke inkomensvoorwaarden kan je terecht bij je ziekenfonds. Sinds september 2015 screenen de ziekenfondsen al hun leden op regelmatige basis om te achterhalen of er personen zijn die recht hebben op de VT, maar hier nog geen gebruik van maken. De leden die hiervoor in aanmerking komen, zullen gecontacteerd worden door hun ziekenfonds
Verhoogde tegemoetkoming met de uitnodiging om een aanvraag in te dienen.
Heb jij recht op de VT? Je kan makkelijk controleren of je de verhoogde tegemoetkoming reeds toegekend kreeg. Op het kleefbriefje van je ziekenfonds staat een code van zes cijfers. Wanneer het derde cijfer een 1 is, dan wil dat zeggen dat je recht hebt op de VT (dus code xx1-XXX). Heb je nog geen verhoogde tegemoetkoming, maar denk je dat je hiervoor wel in aanmerking komt? Neem dan contact op met je ziekenfonds. Zij kunnen je informeren over de toekenningsvoorwaarden en je de nodige documenten bezorgen voor een mogelijke aanvraag.
Voor meer informatie over de verhoogde tegemoetkoming kan je terecht bij An De Cock (
[email protected] of 016 23 05 26).
UPDATE: vergelijking terugbetaling psychologische begeleiding & psychotherapie door de ziekenfondsen Net zoals de afgelopen jaren maakte het VPP een overzicht van de terugbetaling die elk ziekenfonds aan zijn leden biedt voor psychotherapie en psychologische begeleiding. Het resultaat is een dossier met een bespreking van de terugbetalingsmogelijkheden en een vergelijking van het aanbod van de verschillende mutualiteiten. De analyse baseerden we op volgende vragen: • Welke doelgroep heeft recht op terugbetaling? • Om welke soort psychotherapie/psychologische begeleiding gaat het? • Hoeveel bedraagt de terugbetaling en wat zijn de voorwaarden hiervoor? • Welke eisen worden gesteld aan de psychotherapeut/psycholoog? Daarna geven we informatie over de terugbetalingsprocedure en verwijzen we naar andere initiatieven die de ziekenfondsen nemen om de geestelijke gezondheid te bevorderen. Op onze website vind je een overzichtsdocument en een apart document per ziekenfonds bij het 'thema Geestelijke gezondheid'. Elke ledenvereniging van het VPP krijgt één exemplaar van het overzicht toegestuurd via de post. Voor vragen kan je contact opnemen met Else Tambuyzer (
[email protected] of 016 23 05 26).
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
13
Organisatie van de eerstelijn door de ogen van onze leden
De eerstelijnsconferentie
Patiënten met een chronische ziekte komen met heel wat zorgverleners in de eerstelijn in contact: huisarts, apotheker, tandarts, kinesitherapeut, thuiszorgdiensten... Voor de continuïteit van de zorgverlening is het dan ook belangrijk dat zorgverleners samenwerken, communiceren en informatie uitwisselen. Bovendien moet er ook gekeken worden wat de patiënt zelf wil en welke doelstellingen hij voor ogen heeft. Welke kwaliteit van leven verwacht hij en hoe kan de zorg hier zo goed mogelijk op afgestemd worden?
Wat vinden onze ledenverenigingen belangrijk? Ter voorbereiding van deze eerstelijnsconferentie en de werkgroepen die hieraan vooraf zullen gaan, organiseerden we een telefonische bevraging bij onze leden. 45 leden kregen telefonisch of schriftelijk een vragenlijst voorgeschoteld en 5 leden van OPGanG werden tijdens een bijeenkomst bevraagd. Vragen die aan bod kwamen: • Welke ondersteuning hebben patiënten nodig bij (zelf)zorg in de eerstelijn? • Wat denkt u van het voorstel om zorg te organiseren rond zorgnetwerken? • I s e r n o o d a a n e e n zorgcoördinator? • Op welke manier kunnen doelen van de patiënt meegenomen worden? • Welke informatie over de kwaliteit van de eerstelijnszorg wensen patiënten? • W e l k e r o l z i e j e v o o r patiëntenverenigingen?
14
Samenspraak
Verder werden ook de leden rond zeldzame ziekten tijdens een enquête rond expertisecentra kort bevraagd over de eerstelijn. Op 28 november 2015 organiseerden we een denkdag eerstelijn. Tijdens deze denkdag werden de resultaten van de telefonische bevraging voorgesteld, onduidelijkheden afgetoetst en prioriteiten bepaald. Het resultaat van de denkdag is een standpunttekst die we verder zullen meenemen naar de werkgroepen ter voorbereiding van de eerstelijnsconferentie. Hieronder gaan we kort in op enkele belangrijke aandachtspunten voor patiënten met een chronische aandoening.
Patiënten ondersteunen bij zelfzorg Patiënten met een chronische aandoening nemen al heel wat zelfzorg op. Om dat te kunnen doen moeten echter enkele randvoorwaarden vervuld zijn, zoals correcte, volledige en goed gestructureerde informatie
en goede begeleiding, opvolging, samenwerking en communicatie met zorgverleners. Zelfzorg moet ook verantwoord zijn en op maat van de patiënt. Daarom stellen we voor om te vertrekken van een behoeftenanalyse. Patiëntenverenigingen hebben een belangrijke rol bij de uitwisseling van informatie, ervaringen en praktische tips met lotgenoten.
Patiënten ondersteunen bij de regie van zorg Patiënten willen dikwijls de regie over hun eigen zorg opnemen en doen dit ook op voorwaarde dat ze goed geïnformeerd zijn over hun rechten en ondersteuningsmogelijkheden. In complexere situaties kan een zorgbegeleider de patiënt bijstaan. Voor sommige patiënten volstaat het dat de zorgbegeleider ondersteuning geeft. Voor andere patiënten is het nodig dat die persoon (tijdelijk) de regie overneemt. Het is vooral belangrijk dat de patiënt de zorgbegeleider zelf kan kiezen en dat er een
Eerstelijn vertrouwensband is.
Patiënten ondersteunen bij het formuleren van doelen Zorgverleners hanteren vaak medische doelen (bijvoorbeeld genezen of herstel). Patiënten hebben dikwijls andere doelen, bijvoorbeeld de combinatie met werk, het gezin of hun sociaal leven. Om de zorg optimaal af te stemmen op de behoeften van de patiënt moet de patiënt realistische doelen kunnen formuleren en moet hij zijn aandoening en beperking leren aanvaarden. Om patiënten te ondersteunen bij het formuleren van doelen is er voldoende tijd en een luisterende, empathische houding nodig. Patiëntenverenigingen kunnen patiënten daarbij ondersteunen en stimuleren.
Zorgnetwerken Algemeen vinden patiënten met een chronische aandoening het een goed idee dat zorgverleners in de eerstelijn zich in zorgnetwerken gaan organiseren. Concreet betekent dit dat een patiënt zich inschrijft bij een huisarts of huisartsenpraktijk. Rond deze huisarts(enpraktijk) bestaat dan een netwerk van zorgverleners zoals thuisverpleegkundigen en kinesitherapeuten. Het voordeel hiervan is dat zorgverleners meer samenwerken, afstemmen, informatie delen, elkaar kennen, de patiënt beter kennen en vlotter en gerichter doorsturen. Patiënten formuleerden wel een aantal essentiële randvoorwaarden. Zo moeten de zorgnetwerken ervoor zorgen dat ze niet-aanwezige expertise kunnen raadplegen of binnenhalen. Bovendien is het nodig dat er voldoende zorgverleners aanwezig zijn, dat er een link is tussen het zorgnetwerk en het ziekenhuis, dat de patiënt aan het stuur zit van
het multidisciplinair netwerk en dat de patiënt keuzevrijheid kan behouden zonder financiële gevolgen. Belangrijke aspecten bij de keuze van een zorgverlener zijn onder andere de vertrouwensband, het belang van een vaste zorgverlener en de aanwezigheid van de nodige expertise. Patiënten zijn voorstaander van een centrale huisartsenwachtpost. Op die manier weet je als patiënt steeds waar je naartoe moet en heb je de garantie dat je zeker geholpen kan worden. Daarbij is het belangrijk dat er ook een gegevensuitwisseling in beide richtingen met de eigen huisarts is. Het inrichten van een centrale huisartsenwachtpost vlakbij de spoeddienst heeft een aantal voordelen zoals een snellere doorverwijzing en tijdswinst, maar betekent voor sommige patiënten ook een verre verplaatsing. Algemeen vinden patiënten dat zorgverleners in de eerstelijn nabij moeten zijn en aan huis moeten komen als dat noodzakelijk is. Anderzijds zijn patiënten bereid om zich verder te verplaatsen voor kwaliteit of expertise.
Gebrek aan expertise binnen de eerstelijn Patiënten merken op dat er een gebrek is aan expertise binnen de eerstelijn over de aandoening, de behandelingsmogelijkheden, de mogelijke neveneffecten en gevolgen, het bestaande zorgaanbod, de vereiste expertise en het bestaan van patiëntenverenigingen. Ook een open, empathische, bevorderende houding van zorgverleners in de eerstelijn is heel belangrijk. Patiëntenverenigingen kunnen een belangrijke rol spelen bij de opleiding en bijscholing van zorgverleners door informatie te geven over hun vereniging en uitleg te geven over
hoe patiënten hun aandoening ervaren.
Rol patiëntenverenigingen P a t i ë n t e n v e r e n i g i n g e n v e rv u lle n e e n b e l a n gr ijke ro l, zowel naar ondersteuning van individuele patiënten als naar participatie in zorgregio’s. Om deze rol te kunnen vervullen is het essentieel dat zowel patiënten als zorgverleners op de hoogte zijn van het bestaan van patiëntenverenigingen. In Limburg starten we samen met Trefpunt Zelfhulp vzw in 2016 met een eerste antenne. Deze antenne zal een eerste aanspreekpunt zijn bij vragen over participatie en samenwerking. De participatiemedewerker van de antenne zal vragen over participatie behandelen.
Kwaliteit van zorg Patiënten vinden het belangrijk dat kwaliteit van zorg gemeten en transparant gemaakt wordt. Bovendien moeten ze ook bij de start en de ontwikkeling van een kwaliteitsverbeteringstraject betrokken worden.
Knelpunten in de eerstelijn Ten slotte ervaren patiënten een beperkt aanbod en een gebrek aan personeel in de eerstelijn. Daardoor zijn er soms lange wachttijden. Bovendien vragen patiënten met een chronische aandoening meer flexibiliteit van zorgverleners in de eerstelijn, zodat het aanbod beter aansluit bij het leven van de patiënt. Een uitgebreidere toelichting vind je in onze standpunttekst eerstelijn.
Voor meer informatie kan je terecht bij Sabine Van Houdt (
[email protected] of 016 23 05 26).
>> Vlaams Patiëntenplatform vzw
15
Contacteer
SamenSpraak
Schriftelijk
Vlaams Patiëntenplatform vzw Groenveldstraat 15 3001 Heverlee
Bel naar
+32 (16) 23 05 26
Mail naar
[email protected]
Surf naar
www.vlaamspatientenplatform.be
Volg ons www.facebook.com/vlaamspatientenplatform www.twitter.com/VPPvzw
