Het Vlaams Patiëntenplatform vzw wenst geen liberalisering van de gezondheidszorg

Memorandum van het Vlaams Patiëntenplatform vzw naar aanleiding van de verkiezing van het Europees Parlement op 13 juni 2004 Het Vlaams Patiëntenplatform vzw (VPP vzw) is een onafhankelijke koepelorganisatie van patiëntenverenigingen uit Vlaanderen die streeft naar een toegankelijke zorg op maat voor de patiënt en zijn omgeving. Het Vlaams Patiëntenplatform wil patiënten actief laten deelnemen aan het gezondheidsbeleid en de gezondheidszorg. Ervaringsdeskundigen uit de patiëntenverenigingen dragen de projecten van het VPP. Het VPP vzw stelt zich tot doel om: -

patiëntenverenigingen samen te brengen rond gemeenschappelijke belangen in een erkende, onafhankelijke koepel; gemeenschappelijke noden en knelpunten van patiënten aan te kaarten en helpen op te lossen; een representatieve vertegenwoordiging en een rechtstreekse participatie te realiseren op alle beleidsniveaus, bij alle gezondheidsstructuren en -voorzieningen; te signaleren, te informeren en mee te beslissen in aangelegenheden die patiënten en patiëntenverenigingen aanbelangen.

Participatie van patiënten aan het beleid Het VPP wil als Vlaamse onafhankelijke koepel als gesprekspartner optreden in het gezondheidsbeleid net als aanbieders, beleidsmakers en onderzoekers. Het is immers belangrijk dat alle actoren in het gezondheidsbeleid aan bod komen bij het uittekenen van een beleid. Op dit moment komt de centrale actor in het gezondheidsbeleid, ‘de patiënt’, niet (zelf) aan bod. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw wil dat patiënten rechtstreeks participeren aan het gezondheidsbeleid en vraagt daarom subsidiëring als representatieve patiëntenorganisatie.

Geen liberalisering van de gezondheidszorg De zogenaamde ‘Bolkestein Richtlijn’ voorziet in de liberalisering van alle dienstensectoren, inclusief de gezondheidszorg. Het openstellen van de dienstenmarkten voor concurrentie en de steeds grotere integratie van de Europese markt heeft in een aantal gevallen geleid tot kwaliteitsverbetering van de dienst, tot meer keuzemogelijkheden en soms tot een prijsdaling. Maar de gezondheidszorg kan niet als een louter commerciële dienst benaderd worden. De volledige vrijmaking van de gezondheidszorg brengt het Belgische kwaliteitsvolle systeem in het gedrang. Toegankelijkheid voor iedereen, kwaliteitsvolle dienstverlening en de betaalbaarheid van het systeem komen onder vuur te liggen. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw wenst geen liberalisering van de gezondheidszorg. 1 Vlaams Patiëntenplatform vzw Groeneweg 151 3001 Heverlee Tel.: 016/23.05.26 Fax: 016/23.24.46 E-mail: [email protected]

Reclame & Geneesmiddelen Het is geen sinecure om als patiënt onafhankelijke wetenschappelijke informatie over geneesmiddelen te bekomen. Personen met een chronische ziekte worden dagelijks geconfronteerd met een medisch vakjargon dat hun niet eigen is. Dat maakt dat patiënten onder andere beroep doen op het Internet, zonder goed te weten waar kwalitatief hoogstaande informatie te vinden is. Nochtans willen patiënten, als volwaardige partner, betrokken worden bij het managen en controleren van hun persoonlijke gezondheid. Dat impliceert dat er nood is aan vlot toegankelijke, begrijpbare, relevante en wetenschappelijke correcte informatie, maar ook aan een bescherming van de consument of patiënt inzake reclame met betrekking tot geneesmiddelen. De huidige Europese regelgeving verbiedt rechtstreekse reclame voor voorschriftplichtige medicatie. Reclame voor vrij verkochte middelen is wel toegelaten. In 2001 legde de Europese Commissie een voorstel van richtlijn neer over geneesmiddelen en menselijk gebruik. Het voorstel voorzag ondermeer het einde van het strikte verbod op rechtstreeks reclame voor geneesmiddelen op voorschrift. Dit had kunnen betekenen dat de farmaceutische industrie ‘informatie’ had verspreid over aids, diabetes en astma. Eén van de aangehaalde argumenten was dat de patiënt nood had aan informatie. Recht op informatie wil echter niet zeggen dat patiënten reclame over geneesmiddelen wensen. Reclame is in het algemeen misleidend, eenzijdig en kan in een korte tijdspanne nooit volledig informeren. Daarnaast zijn farmaceutische bedrijven niet geplaatst om de behoefte aan informatie bij het grote publiek op te vangen omdat zij geen objectieve informatie bieden omwille van commerciële doeleinden. In 2003 verwierpen de Raad van Ministers voor gezondheid en het Europees Parlement het luik ‘informatie’ over geneesmiddelen op voorschrift in het voorstel van richtlijn over geneesmiddelen voor menselijk gebruik. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw pleit naast het behoud van dit verbod ook voor een uitbreiding van het verbod op reclame voor vrij verkochte geneesmiddelen. Ondanks het verme lden van bijwerkingen in reclame kunnen deze geneesmiddelen een bedreiging vormen voor de gezondheid wanneer zij in combinatie met andere geneesmiddelen genomen worden. Omdat de neveneffecten bij inname van verschillende medicatie onvoldoende in kaart kunnen gebracht worden, is deskundig advies altijd vereist. Patienten willen geen reclame voor geneesmiddelen; zowel voor geneesmiddelen op voorschrift als voor geneesmiddelen waarvoor geen voorschrift nodig is. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw pleit dan ook voor een uitbreiding van het verbod op reclame. Patiënten willen betrouwbare en objectieve informatie over geneesmiddelen.

2 Vlaams Patiëntenplatform vzw Groeneweg 151 3001 Heverlee Tel.: 016/23.05.26 Fax: 016/23.24.46 E-mail: [email protected]

Verzekeringen Mensen met een chronische ziekte of handicap ervaren problemen met verzekeringen. Zij worden door verzekeraars als een hoger risico beschouwd en kunnen daarom vaak geen goede verzekeringsovereenkomst afsluiten of betalen. Private of particuliere verzekeringen spelen thans een steeds belangrijkere rol. Elke persoon of gezin heeft immers behoefte aan een behoorlijke, aangepaste en betaalbare financiële beveiliging via ondermeer brandverzekering, reisverzekering, hospitalisatie- en andere gezondheidsverzekeringen, schuldsaldo-verzekering (voornamelijk bij het lenen voor de aankoop van een woning), familiale en andere aansprakelijkheidsverzekeringen. Gezonde en kapitaalkrachtige mensen kunnen gemakkelijk verzekeringen afsluiten. Uit de Enquête naar de Arbeidskrachten van het Nationaal Instituut voor Statistiek in 2002 blijkt dat 16,2% van de personen tussen 15 en 64 jaar te kampen heeft met een handicap of een langdurig gezondheidsprobleem. Het gaat dus om een niet te verwaarlozen bevolkingsgroep. Enkele voorbeelden van de meest schrijnende problemen die personen met een chronische ziekte of handicap ondervinden als gevolg van het beleid of de praktijken van verzekeringsmaatschappijen zijn: - de weigering om een polis af te sluiten omwille van een chronische ziekte of handicap; - de weigering om een collectieve verzekering die een persoon met een chronische aandoening of een beperking via een bedrijf of instelling aanging (soms met zijn/haar gezin), om te zetten in een individuele verzekering na ontslag of werkonbekwaamheid; - de vordering van onmenselijk hoge premies; - de weigering van uitbetaling van verzekeringsprestaties bij schadegeval omwille van een ‘reeds bestaande’ ziekte of handicap; - het willekeurig opzeggen van de overeenkomst door verzekeringsmaatschappijen. Verzekeraars zijn ondernemers die winst willen maken. Het algemeen toepassen van het solidariteitsprincipe of het verzekeren van de ‘gewone markt’ zodat iedereen effectief de kans heeft om een verzekering aan te gaan, zien zij niet als hun opdracht. Hierdoor worden binnen de verzekeringswereld gelijke kansen meer dan eens met de voeten getreden. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw vraagt aandacht voor 4 belangrijke materies: Het Vlaams Patiëntenplatform vzw vraagt de waarborg van een recht op verzekering. Dit recht moet, onder nader te bepalen maar geenszins beperkende voorwaarden, levenslang gelden voor alle aanvullende verzekeringen inzake gezondheidszorgen en medische hulp, alle overlijdensverzekeringen en alle familiale en gelijkaardige aansprakelijkheidsverzekeringen. Bovendien moet iedereen die in een collectieve verzekering is opgenomen, het recht hebben om deze verzekering verder te zetten op individuele basis. Daarnaast hecht het Vlaams Patiëntenplatform vzw belang aan aanvaardbare voorwaarden in verzekeringspolissen. Verzekeringsmaatschappijen mogen niet discrimineren omwille van ziekte of handicap. Daarenboven moet de privacy gerespecteerd worden, ook in medische vragenlijsten. Bovendien worden verzekeringspolissen vaak in onbegrijpelijke bewoordingen opgesteld. Naast onbegrijpelijke clausules hanteren verzekeraars in hun polissen nog te vaak een enge of restrictieve interpretatie van bepaalde begrippen. 3 Vlaams Patiëntenplatform vzw Groeneweg 151 3001 Heverlee Tel.: 016/23.05.26 Fax: 016/23.24.46 E-mail: [email protected]

Andere belangrijke voorwaarden zijn dat de verzekeraars de voorwaarden en termijnen in geen geval eenzijdig mogen bepalen. Ook wanneer er een overstap wordt gemaakt van een collectieve verzekering naar een individuele verzekering, mogen de verzekeraars niet eenzijdig de voorwaarden en termijnen bepalen. Naast een algemeen recht op verzekering en aanvaardbare voorwaarden, vraagt het Vlaams Patiëntenplatform vzw betaalbare verzekeringen en premiezekerheid. De hoogte van de premie mag niet eenzijdig worden aangepast door de verzekeraar. Daarnaast moet er meer aandacht zijn voor de solidariteit tussen gezonde en ongezonde mensen. Tenslotte hoopt het Vlaams Patiëntenplatform vzw dat de betrokken partijen een waarachtig en open overleg kunnen voeren over de verzekeringsproblematiek van personen met een chronische ziekte of handicap. Recente Europese initiatieven In de Europese Unie werden recent initiatieven genomen die ook in België verbetering kunnen brengen in de rechten van patiënten en personen met een handicap inzake verzekeringen. Door het E.G. verdrag (verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, artikel 13) zijn reeds maatregelen genomen met het oog op het bestrijden van discriminaties op verschillende gronden waaronder geslacht, handicap en leeftijd. Verder zijn er op een aantal gebieden (arbeidsmarkt, beroepsopleidingen) reeds ingrijpende maatregelen getroffen die door alle E.U. lidstaten uitgevoerd moeten worden. Op basis hiervan heeft de Europese Commissie recent werk gemaakt van een richtlijn – voorstel ‘tot uitvoering van het beginsel van gelijke behandeling van vrouwen en mannen bij de toegang tot, en de levering van goederen en diensten’ (Com/2003/657, 5 november 2003). Bij de beoogde ‘diensten’ waarvoor discriminaties tussen mannen en vrouwen op termijn (6 à 8 jaar) moeten worden voorkomen en uitgebannen, is er nadrukkelijk sprake van verzekeringen. Alle discriminaties moeten worden weggewerkt ondanks de verschillen inzake levensverwachting, gedragspatronen (vooral bij autoverzekeringen) en consumptie ( bij gezondheidsverzekeringen) die de meeste verzekeraars inroepen. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw is van mening dat de rechtsgronden en beweegredenen die ingeroepen worden voor het wegwerken van elke ongelijke behandeling tussen vrouwen en mannen inzake verzekeringen, even goed of met enige aanpassing, kunnen gelden voor het wegwerken van discriminatie tussen personen met of zonder handicap en ook tussen personen met of zonder chronische ziekte of aandoening. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw verwacht dat er werk wordt gemaakt van een richtlijn die de discriminatie van personen met een ziekte of handicap aanpakt voor de levering van alle goederen en diensten.

4 Vlaams Patiëntenplatform vzw Groeneweg 151 3001 Heverlee Tel.: 016/23.05.26 Fax: 016/23.24.46 E-mail: [email protected]

Door het Europees Parlement werd in 2000, op grond van een verslag van Michel Rocard, bijzondere aandacht besteed en gevraagd voor de problematiek van de zogenaamde aanvullende ziektekostenverzekering (P.B. E.G. C 223, 8 augustus 2001, resolutie Europees Parlement, C 204, mei 2001, advies Economisch en Sociaal Comité). De Europese Commissie werd hierbij met aandrang gevraagd om een wetgevend initiatief te nemen, liefst via een richtlijn, waardoor alle nodige maatregelen worden opgelegd om het sociaal karakter (met algemene toegang voor iedereen) van de aanvullende ziektekostenverzekeringen te waarborgen. Het treffen van deze en andere maatregelen op Europees niveau moet het mogelijk maken om de beoogde sociale bescherming voor alle E.U. landen te laten gelden en meteen ook alle concurrentie en andere bezwaren van verzekeraars te ontzenuwen. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw acht het noodzakelijk dat het Europees parlement blijft aandringen op een wetgevend initiatief om de toegang tot de aanvullende ziektekostenverzekeringen te waarborgen.

Het Vlaams Patiëntenplatform vzw Juni 2004

5 Vlaams Patiëntenplatform vzw Groeneweg 151 3001 Heverlee Tel.: 016/23.05.26 Fax: 016/23.24.46 E-mail: [email protected]