33
1.16.1 Samen werken, samen leven in Waterland Met ruim 200 medewerkers is de Rabobank in de regio Waterland sinds jaar en dag een van de grotere werkgevers. In de drie grote kernen Purmerend, Edam-Volendam en Monnickendam, alsmede het gebied Graft-De Rijp, Beemster en Zeevang, die allen een sterke eigen identiteit kennen, heeft de bank van oudsher een trouw klantenbestand met, per gebied, een geheel eigen gezicht en heel specifieke wensen. Net als in hun ontstaansjaren zijn de lokale Rabobanken vandaag de dag zelfstandige coöperaties met een eigen bestuur, eigen balansverantwoordelijkheid en eigen administratie. Om echter beter aan de wensen van de klanten te kunnen voldoen en kostenbesparend te werken, bundelen veel Rabobanken hun krachten. In 2006 zijn in de regio Waterland de drie lokale Rabobanken van Purmerend, Edam-Volendam en Monnickendam-Waterland gefuseerd tot ‘Rabobank Waterland en Omstreken’. De Rabobank is groot geworden door haar lokale betrokkenheid. Voortgekomen uit een fusie tussen de Raiffeisenbank en de Boerenleenbank is de bank van oudsher stevig geworteld in de lokale gemeenschap. Letterlijk, want nog steeds is een groot deel van de klanten van de Rabobank werkzaam in de agrarische sector. Eind negentiende eeuw begon de Rabobank als een verzameling kleine boerenleenbanken met een coöperatieve structuur. Het doel van deze banken was ondersteuning van agrariërs in moeilijke tijden. Hoewel de opzet altijd zeer zakelijk is geweest, kenmerkt het de ideële inslag van de bank dat de bestuurders van de bank tot ver in de vorige eeuw onbezoldigd hun werk deden. Ook de lokale betrokkenheid is tot op de dag van vandaag een speerpunt van de multinational. Reden waarom ook de Rabobank Waterland en Omstreken zich breed maatschappelijk inzet.
34
“Wij sponsoren zaken die we belangrijk vinden
standaard
producten
tot
complex
maat-
lid van de Rabobank worden en op die manier
voor het gebied waarin we opereren, of het nu
werkadvies met een sleutelrol voor de advi-
meedenken over het beleid van de bank. “Voor
de lokale voetbalvereniging, de Kaasmarkt van
seurs. In die rol doen wij als coöperatieve bank
die structuur is gekozen om de betrokken-
Edam, de Beemster feestweek of de peuter-
net even dat stapje meer: dichtbij, betrokken en
heid met onze klanten te waarborgen”, vertelt
speelzaal in Kwadijk betreft. Het gaat erom dat
toonaangevend.”
Michael Ryan. “Alleen op die manier kan de
we contact houden met de bevolking en daad-
bank haar dienstverlening optimaliseren. En dat
werkelijk iets teruggeven aan onze klanten”,
“De toekomstige ontwikkelingen en dynamiek
moet lokaal gebeuren, want iedere plaats heeft
legt Michael Ryan, woordvoerder van de Ra-
in de regio Waterland (uitbreiding bedrijven-
zijn eigen wensen en gebruiken. In iedere kern
bobank Waterland en Omstreken, uit.
terreinen, veel woningbouw, nadrukkelijke ac-
hebben we ook klankbordgroepen waarmee we
centen op toerisme en recreatie), maken het
periodiek overleg voeren over specifieke bank-
“Onze doelstellingen kun je als volgt samenvat-
wenselijk dat de markt wordt bediend vanuit één
zaken. Veel van onze medewerkers zijn afkom-
ten: de Rabobank is een bank van dynamiek en
krachtige coöperatieve Waterlandse Rabobank.
stig en geworteld in het werkgebied en spreken
contrasten, die inspeelt op de toekomstige ont-
Deze bank is nodig om alle klantgroepen in
de taal van onze vele particuliere klanten, MKB-
wikkelingen in de regio Waterland. Samenwer-
het marktgebied in de toekomst optimaal van
ondernemers of agrariërs, om maar eens een
ken en ondernemen is waar Rabobank Water-
dienst te kunnen zijn. Daarnaast kunnen we
voorbeeld te noemen.”Heden ten dage is de
land en Omstreken voor staat. Als ondernemer
op deze wijze de groeikansen die de regio Wa-
Rabobank de grootste financiële dienstverlener
ondernemen. Dichtbij, en sterk vertegenwoor-
terland biedt beter benutten. Met het nadruk-
van Nederland, met een groot aantal vestigin-
digd in de lokale netwerken. Onze medewer-
kelijk handhaven van onze lokale affiniteit en
gen over de grens. Het einde van de groei is nog
kers werken dagelijks aan een optimale service
betrokkenheid willen wij het vertrouwen en de
lang niet in zicht, maar de speerpunten ‘Dicht-
en dienstverlening aan onze klanten. De brede
service blijven bieden die klanten van ons ge-
bij, Betrokken en Toonaangevend’ zullen altijd
financiële dienstverlening strekt zich uit van
wend zijn.” Een klant van de Rabobank kan ook
hoog in het vaandel van de bank blijven staan.
35
Waterrijk Land
II
2.1 Water en land
Omdat de opkomende Zuiderzee steeds verder
republiek Holland uit tot de belangrijkste kolo-
Het huidige grondgebied van Nederland be-
doordrong in de zachte veenbodem werden dij-
niale mogendheid van de wereld. Zoals in oude
vindt zich voor de helft onder de waterspiegel
ken en dammen gelegd om het overgebleven
stadjes als Broek in Waterland, Monnickendam
terwijl de oppervlakte voor 14% uit water be-
land te beschermen, maar het was tijdens de
en Edam valt waar te nemen deelde Waterland
staat. Noord-Holland heeft momenteel 29%
eerste helft van de 17de eeuw dat zowel Water-
in de welvaart, al bleef het zijn naam door de
oppervlaktewater, terwijl Waterland na tussen
land als Noord-Holland zijn uiteindelijke vorm
dijkdoorbraken en overstromingen alle eer aan-
1200 en 1600 voor meer dan de helft uit water
kreeg.
doen.
voor 20%. Rond 1300 verwierf Waterland zijn
Terwijl de snel uitdrogende landbouwgrond
Na de hevige stormvloeden van 1625, 1687
volkomen terechte benaming, want het water-
werd veranderd in grasland voor het vee namen
en 1825 volgde de watersnood van 1916 toen
rijke en landelijke gebied tussen Amsterdam en
visserij, scheepvaart en handel in betekenis toe.
enkele mensen en duizenden stuks vee ver-
Alkmaar, Zaanstreek en IJsselmeer bestond im-
Dat begon al in de tijd van de Hanze, maar na-
dronken, honderden boerderijen zware schade
mers merendeels uit water en voor de rest uit
dat de binnenmeren rond 1650 waren droog-
opliepen en het ondergelopen land maanden-
moeras en drassige veengrond.
gemalen tot vruchtbare polders groeide de
lang had te lijden onder het zoute water.
te hebben bestaan vandaag de dag goed is
36
2.1.1 Italiaans koken in Waterland
biedt
aan
afstand tussen de krachtige branders, het gelij-
In het kleine plaatsje Watergang krijgt Water-
(inbouw)apparatuur het grootste assortiment
ke niveau van de gietijzeren pannendragers
land onverwachts een Italiaans tintje. Daar
fornuizen in de markt. De klant vindt hier altijd
en de fry-top bakplaat. De fornuizen zijn in ie-
vinden we de hoofdvestiging van Boretti B.V.,
wat hij zoekt”, vertelt marketingmanager René
dere door de klant gewenste kleur te krijgen.”
bekend van de gelijknamige keukenapparatuur.
Agterberg.
Boretti B.V. is actief in Nederland, België en
Boretti B.V. is gestart in 1995 en mag zich te-
“Het assortiment van Boretti B.V. kun je onder-
genwoordig marktleider in de fornuizenbranche
verdelen in drie segmenten: het hoofdsegment
noemen. De hoogwaardige keukenapparatuur
bestaat uit de hoogwaardige fornuizen en aan-
Met maar liefst 1600 actieve dealers in Neder-
wordt exclusief uit Italië geïmporteerd.
verwante apparatuur van Boretti.
land alleen al, is het in de showroom in Water-
Oprichter en eigenaar Bob Brilman uit Monnic-
Daarnaast leveren we het keukensysteem
kendam raakte tijdens een reis door Italië, het
M-system, dat bestaat uit modulaire keukens
Zes dagen per week komen de consumenten
land van wijn, eten en design, onder de indruk
en een brede range inbouwapparatuur.
van heinde en ver voor uitgebreide kookdemon-
naast
een
enorm
assortiment
Zuid-Spanje en heeft showrooms in Watergang en Boom (B).
gang een komen en gaan van consumenten.
straties door bekende koks en gedegen uitleg
van de imposante fornuizen die hij in gewone huishoudens aantrof.
Het derde segment is de Outdoor Kitchen-lijn,
over de apparatuur door de adviseurs.
hoogwaardige keukens voor buiten, zoals de Gedragen door de cultuuromslag in Nederland
naam al zegt. Je zou het barbecues kunnen
Niet voor niets ontving het bedrijf in 2005 een
op het gebied van eten groeide het Boretti-
noemen, maar dan wel heel uitgebreide. Ken-
marketingaward voor beste ondersteuning van
fornuis in korte tijd uit tot een begrip. “Boretti
merkend voor de Boretti fornuizen is de ruime
de klant.
37
2.2 Amsterdam en Waterland
scheepsbemanningen aangetrokken uit de con-
inbegrip van de Waddeneilanden. Zo bevond
In 1323 werd in Amsterdam een biertol geves-
treien van vissersgemeenschappen boven het
zich aan boord van de fluitschepen van de
tigd en vanaf toen werden voor de handelsvaart
Amsterdamse IJ die later werden gevolgd door
Noordse
op de Duitse steden langs Noord- en Oostzee
personeel uit het hele Noorderkwartier met
walvisvaarder uit de Zaanstreek en Waterland.
Compagnie
(1614–1646)
menige
Ook de bemanningslijsten van de VOC en WIC vermelden veel namen uit die contreien. Voor de VOC-kamers van Amsterdam en Hoorn was het ten noorden van Amsterdam gelegen Waterland de meest nabije leverancier van pikbroeken voor de Oostindiëvaarders. Honderden varensgezellen van de Oost- en West-Indische Compagnieën waren derhalve afkomstig uit kustplaatsen als Durgerdam, Monnickendam, Edam en Volendam. Met de toename in welvaart en inwonertal hield het aanbod aan produkten dat de Waterlandse boeren en vissers in Amsterdam op de markt brachten gelijke tred. Door het stijgen van de zeespiegel werd enerzijds de akkerbouw op de steeds drassiger wordende vervangen door veeteelt terwijl anderzijds de buitenvisserij op haring en ansjovis op gang kwam. De op het IJ aangevoerde verse vis vond bij de verwende Amsterdammers gretig aftrek en vooral na de drooglegging van de Waterlandse polders werden de Waterlandse stadsvaarders de grote zuivelleveranciers van Amsterdam. Het vervoer van personen en goederen gebeurde vanaf halverwege de zeventiende eeuw per beurtvaart over de Zuiderzee en na 1660 bovendien via een uitgebreid netwerk van Waterlandse trekschuitdiensten dan wel met paard en wagen. De banden en het onderling verkeer tussen Amsterdam en Waterland werden er in de loop der tijd sterker op door het toenemend toerisme en met name toen in de negentiende eeuw de stoomtractie zowel over land als door het water zijn intrede had gedaan. Trekschuit van 1650 tot 1850, belangrijk vervoermiddel
38
2.2.1 Een hoeksteen van het leven
“Een ziekenhuis heeft tegenwoordig te maken
kwaliteitskeurmerk. De zorgverzekeraars willen
De impact die ‘het ziekenhuis’ op een mensen-
met concurrentie en marktwerking. Patiënten
zaken doen met een kwalitatief goed ziekenhuis
leven heeft, is niet in cijfers uit te drukken. Het
komen niet meer zomaar. Daar moet je wat voor
voor een schappelijke prijs. Het Waterlandzie-
Waterlandziekenhuis is een hoeksteen van het
doen. Belangrijk daarbij is de invoering van een
kenhuis voldoet ruimschoots aan alle eisen!”
leven. Voortgekomen uit het Stadsziekenhuis en het St. Liduinaziekenhuis vormt het Waterlandziekenhuis aan de Waterlandlaan in Purmerend al bijna 25 jaar de basis van het welzijn van de inwoners van Waterland. “Het Waterlandziekenhuis is een streekziekenhuis met alle basisspecialismen. Voor 90% van de zorg kun je bij ons terecht. Gynaecologie, Kindergeneeskunde, Chirurgie, Interne Geneeskunde, Cardiologie, Longziekte, Neurologie, Oogheelkunde en alles wat ertussen zit,” vertelt Jeltje Schraverus, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Waterlandziekenhuis. “Als een van de laatste ziekenhuizen van Nederland hebben we een eigen psychiatrische afdeling. Heel bijzonder is ons Geboortehotel. Je kunt hier bevallen in een gezellige kamer met warme kleuren, je eigen flatscreen en koelkast, waar de champagne al klaar staat! ”Regio Waterland groeit nog steeds. Purmerend nadert de 80.000 inwoners en ook de omliggende gemeenten staan niet stil. Het Waterlandziekenhuis groeit mee. 25 jaar geleden hadden we 20 specialisten, nu 80.” ”Momenteel werken hier zo’n 1.300 mensen. We zijn een van de grootste werkgevers in Waterland. Een regionale motor. Wij zijn een goed, gastvrij en ondernemend, regionaal ziekenhuis. Volgens de Elsevier studie 2006 zijn we zelfs het beste kleine ziekenhuis van Nederland.” ”We streven voortdurend naar efficiencyverbetering, uiteraard zonder dat de kwaliteit van de zorg in gevaar komt. De wachtlijsten van vroeger zijn helemaal verdwenen,” aldus mevrouw Schraverus.
39
2.3 Noord-Hollands Waterkwartier
Nog kan men er de onregelmatig gevormde
dorp, Zunderdorp en Holysloot ontstond na de
Noordelijk van Amsterdam en tussen de weg
stukjes ontgonnen grond zien die het ooit 5 me-
Sint Elizabethsvloed van 1421 ook de Durger-
naar Monnickendam, de Ringweg en het Mar-
ter of meer boven de zeespiegel liggende land-
dam.
kermeer ligt een deel van Waterland dat behoort
schap na de 11de eeuw deden dalen zodat de
tot de gemeente Amsterdam.
aanleg van gouwdijken nodig werd.
Het landschap langs de IJsselmeerkust tus-
Het waterpeil steeg dermate dat de zee de af-
binnendijkse kolken en het drooggemalen Blijk-
sen Amsterdam, Broek in Waterland en Mon-
wateringsstroompjes uitdiepte tot brede veen-
meer zijn de stille getuigen van nieuwe door-
nickendam vormt één grote platenatlas over
plassen (Aeën) en veenstromen (Dieën) en
braken en overstromingen met als laatste de
de historie van Waterland. Getuige de namen
het gebied vanaf 1150 werd geteisterd door
grote watervloed van 1916. Met de in de tweede
Schellingwoude, Buiksloot (van Beukensloot)
stormvloeden. Rond 1200 begon de aanleg
helft van de 19de eeuw drooggemalen binnen-
en Zuiderwoude was dit waterrijkste veen-
van de Waterlandse ringdijk. In 1342 werd de
meertjes erbij biedt dit unieke waterkwartier
weidegebied van Nederland ooit deels met
Uitdammer Die afgedamd en ter bescherming
een panorama van meer dan 1000 jaar strijd te-
bomen bedekt.
van het achterland met de boerendorpjes Rans-
gen het water.
Maar de vele bochten en inhammen in de dijk, het Kinselermeer, de overgebleven braken en
Peilhoogte veenlandschap (Informatiepaal Schouw)
40
Ransdorper Die
2.4 Van Aeën en Dieën
Holysloter en Uitdammer Die. Midden in het ge-
een belangrijke factor. Met zijn sloten, plassen
In het veenweidegebied van Waterland-Oost
bied liggen het Bozen Meertje en de Arken Ae
en meren, zijn polders, dijken en sluizen vormt
is het tussen Amsterdam, Ilpendam en Mon-
die uitkomen op de Kerk Ae bij Zuiderwoude en
Waterland-Oost op kleine schaal een juiste en
nickendam goed toeven temidden van de malse
uiteindelijk op de Ooster Ae bij Monnickendam.
tegelijk prachtige afspiegeling van het oer-
weiden, het overal aanwezige water, de karak-
Niet alleen peddelend door het water maar ook
Hollandse landschap. Een landschap dat sterk
teristieke boerderijen en de dorpjes met hun
fietsend langs de dorpen en de IJsselmeerdijk
werd beïnvloed door de talrijke overstromingen
houten huizen. De bloemrijke weiden zijn deels
van Durgerdam tot Monnickendam ziet men
die in het gebied plaatsvonden. De honderd
beschermd natuurgebied en dat geldt ook voor
hoe de zee hier heeft huisgehouden.
overstromingen die Nederland hebben getrof-
de veenrivieren met hun wuivende rietkragen.
fen vanaf het jaar 1000 betekenen dat sindsdien Stromen en plassen vormen bepaald niet de
elke generatie in Nederland minimaal één wa-
Het gebied vormt een eldorado voor weidevo-
enige overblijfselen van dijkdoorbraken, want
tersnood heeft meegemaakt.
gels als kievit, lepelaar en tureluur en vormt
ook een polder als het drooggemalen Blijkmeer
een broedterrein bij uitstek voor de grutto. Men
bij Holysloot vormt daarvan een levende herin-
De Sint Juliaansvloed van 1164 en de Allerheili-
ziet er zelfs de kemphaan en behalve de in Wa-
nering. Daarenboven zijn er zes binnenmeren
genvloed van 1170 breidden het Almere uit tot
terland veel voorkomende zwanen ziet men er
die in de loop van de zeventiende en negen-
de Zuiderzee en scheidden Marken af van het
een grote verscheidenheid aan eendensoorten
tiende eeuw in het gebied zijn drooggelegd.
vasteland. Vooral bij noordwesterstorm werd
en meerkoeten die in de winter gezelschap krij-
Wateroverlast was de voornaamste reden voor
het in niveau toenemende water vanaf die
gen van allerlei wintergasten als wintertaling
het droogmalen van de oudste polders, maar
tijd steeds hoger opgestuwd in het Zuiderzee-
en kolgans. In het waterrrijke deel richting zee-
naast het gewin aan landbouwgrond bleef bij
bekken waardoor het laagliggende Waterland
zijde liggen achtereenvolgens de Ransdorper,
de latere droogmakerijen bodembescherming
vele malen door wateroverlast werd getroffen.
41
2.5 De waterwolf in Waterland
De Allerheiligenvloed van 1 november 1570,
veel waterschade. Datzelfde gebeurde ook in
Na de St. Juliaansvloed van 1164, de Allerheili-
beter bekend als de Kleine Zondvloed, zwiepte
de nacht van 14 op 15 november 1775 toen
genvloed van 1170 en de St. Nicolaasvloed van
het water op tot ongekende hoogten met 20.000
heel Waterland werd overstroomd en er bij de
1196 volgde de grote watersnood van 1212 die
doden, tienduizenden daklozen en enorme ver-
vloedgolven die Marken, Urk en Schokland
in Noord-Holland 60.000 slachtoffers moet heb-
liezen aan vee en wintervoorraden als gevolg.
overspoelden veel mensen verdronken.
ben gemaakt. De vanaf 1200 rond Waterland
Bij Ransdorp ontstond toen het Kinselermeer
aangelegde zeedijken werden regelmatig be-
en tengevolge van de Tachtigjarige Oorlog
Tijdens de stormvloedramp van 4 tot 6 februari
schadigd terwijl veel buitendijks land verloren
(1568 – 1648) nam het dijkherstel lange tijd in
1825 zette de dijkdoorbraak bij Durgerdam
bleef gaan.
beslag. Nadat de Watergeuzen in 1573 de Wa-
10.000 morgen land blank en behalve Zaandam
terlandse Zeedijk opzettelijk tegen de Span-
kwamen, Monnickendam, Volendam, Edam en
Na de jarenlange in West-Friesland en aan de
jaarden hadden doorgestoken liepen de dijken
Hoorn onder water te staan, zodat veel bewo-
Oostwal veroorzaakte wateroverlast brachten
jarenlang schade op waarna de stormvloeden
ners naar Amsterdam moesten worden geëva-
de stormvloeden van 1375, 1394 en 1404 op
van de jaren 1610, 1621 en 1625 weer flinke
cueerd. Op Marken werden toen 70 van de 190
hun beurt weer aanzienlijke schade toe in Wa-
overstromingen veroorzaakten.
huizen weggeslagen en tot de 800 verdrin-
terland. De aan de hele westkust dood en ver-
kingsgevallen behoorde bijna de hele bevolking
derf zaaiende St. Elisabethsvloed van 19 no-
In 1648 eindigde de Tachtigjarige Oorlog, maar
van droogmakerij De Wormer. De totale schade
vember 1421 sloeg de zeedijk bij Durgerdam
door de jarenlange verwaarlozing van de dijken
bedroeg destijds 8 miljoen gulden. In 1916
over een grote lengte weg. In de jaren 1508 en
zette de St. Pietersvloed van 1651 en de storm-
vond de laatste watersnood plaats, waarbij het
1514 was Waterland weer het toneel van over-
vloed van 1655 Waterland opnieuw onder water.
verlies aan mensenlevens beperkt bleef maar
stromingen evenals in 1532 toen de Katwouder
Eind 1675 ontstond tussen Buiksloot en Enkhui-
die in omvang en schade des te groter was en
Zeedijk maar liefst op elf plaatsen doorbrak en
zen één grote open zee en in de jaren rond 1700
zodoende aanleiding werd tot de aanleg van de
verder in 1562 en ’66.
ondervonden met name Volendam en Marken
Afsluitdijk die in 1932 werd voltooid.
Dijkdoorbraak bij Durgerdam op 4 februari 1825
42
Kinselermeer
2.6 Nieuwe polders in Waterland-Oost
Nadat in 1851 de Buiksloterham als werkver-
de kleine polder Durgerdammer Die, waarvan
Tijdens een economische opleving in de perio-
schaffingsproject voor Amsterdam was droog-
de droogmaking door problemen over de te
de 1850 tot 1880 werd een zestal door storm-
gelegd werd in 1863 een begin gemaakt met
smalle ringsloot duurde van 1865 tot 1880.
vloeden ontstane binnenmeren in Waterland-
het bij Monnickendam gelegen Noordmeer dat
Oost drooggelegd. Behalve de vooral bij sterke
in 1868 droogviel. In 1863 was ook concessie
Zo rond het jaar 1866 vond de droogmaking
wind optredende oeverschade aan het omlig-
gevraagd voor de droogmaking van het Burck-
van een aantal andere wateren geen doorgang.
gende land vormden landaanwinst en werkver-
meer bij Nieuwendam, maar doordat het kwel-
Voor het Grote en Kleine Meer bij Zuiderwoude
schaffing de voornaamste drijfveren.
water door de te zwakke dijk bleef komen werd
bleken de kosten te hoog in verhouding tot de
deze polder pas in 1877 voltooid.
grondopbrengst. Voor het plan tot droogma-
In 1844 deden enkele ondernemers van Mon-
king van het Kinselermeer tussen Durgerdam en
nickendam en Broek in Waterland een verzoek
Het slecht onderbouwde plan van 1823 voor de
Uitdam vormde de diepe binnendijkse kolk het
tot “droogmaking en vervening” van de Mon-
drooglegging van het Blijkmeer bij Holysloot
grote struikelblok. Deze kolk ligt vrij dicht achter
nickenmeer. Er kwamen veel problemen over
ging niet door, maar het tweede verzoek van
de dijk en had vanwege het kwelwater buiten
de onteigening van de voor de ringdijk beno-
1865 werd wel gehonoreerd. Na het oplossen
de polder moeten vallen, maar dat werd tech-
digde grond op hun weg alsmede de nodige
van vele technische problemen met de bema-
nisch te moeilijk uitvoerbaar. Ook het meertje
waterstaatkundige bezwaren. Na lang doorzet-
ling kwam de polder Blijkmeer in 1874 gereed.
De Leek bij Monnickendam bleef van droogleg-
ten viel de polder in 1864 droog om direct een
De molen werd in 1921 vervangen door een elek-
ging gevrijwaard en uit landschappelijk oogpunt
goede oogst aan koolzaad op te brengen.
trisch gemaal zoals dat in 1918 was gebeurd in
kan men daar achteraf alleen maar blij om zijn.
43
2.6.1 Meer dan vervoer
optimaal te coachen en op te leiden en het beste
Arriva zet graag haar visie en expertise in om
Het wordt drukker en drukker in Nederland.
materieel in te zetten. We besteden de groot-
de bereikbaarheid van Waterland optimaal te
De groei van de bevolking en de toenemende
ste aandacht aan onze producten en innovatie,
houden en waar mogelijk te verbeteren. Jetze
bedrijvigheid gaan gelijk op. Parallel hieraan
bieden het beste aan onze reizigers en nemen
Ploeg, salesmanager van Arriva voor regio Wa-
reizen mensen steeds vaker en overbruggen
weloverwogen bedrijfsrisico’s, zodat we onze
terland, vult aan: “We willen alles eruit halen
ze langere afstanden. Dit zijn ontwikkelingen
klanten steeds vaker en in grotere getale mogen
wat erin zit. Dat betekent dat we alle kansen
die de bereikbaarheid in het gedrang brengen,
verwelkomen.”
aangrijpen om de bereikbaarheid te verhogen
terwijl de behoefte aan mobiliteit blijft groeien.
en de mobiliteit te optimaliseren. Daarbij snijdt
Vervoerbedrijf Arriva ziet hierin bijzondere
”In heel Nederland doen we dit op grote schaal
het mes aan twee kanten: met de verdere
uitdagingen en ook kansen voor ondernemer-
en in Waterland is dit niet anders. Sterker nog:
ontwikkeling van het personenvervoer van
schap. In 2005 nam Arriva het busvervoer in
Waterland is voor Arriva Nederland één van de
en naar het gebied, ontzien we het milieu en
Waterland over van Connexxion.
belangrijkste concessies die we in portefeuille
het landelijke beeld van Waterland, houden
hebben. Hier zien we enorme vervoersbewe-
we onze regio aantrekkelijk en zorgen we er
Aan regiomanager Nick Holle de taak om de
gingen, vooral tijdens de ochtendspits. Een
tevens voor dat een goede bereikbaarheid ook
visie van Arriva toe te passen in Waterland, een
ongekende reizigersstroom vanuit Waterland
de bedrijvigheid in het gebied ondersteunt.”
forensengebied bij uitstek: “Als dienstverlener
richting Amsterdam en de rest van Nederland.
in het personenvervoer wil Arriva een steeds
Maar er is meer: Waterland is een opvallend
Uiteraard kan Arriva dat niet alleen. Nick en
belangrijkere rol spelen en meer mensen ver-
gebied, met veel natuurschoon en bijzondere
Jetze beseffen dat terdege. “We moeten samen-
voeren, niet alleen in Waterland, maar in heel
plaatsen. Een gebied in Nederland dat als een
werken om de toenemende stroom auto’s te
Nederland. We doen dit door ons personeel
magneet op bezoekers van buitenaf werkt.”
kunnen temperen. Om dit te bewerkstelligen
44
stelt Arriva zich op als verbindende schakel tussen alle ondernemingen en overheden voor wie de bereikbaarheid in onze regio zo belangrijk is. In dat opzicht loopt Arriva Waterland ruimschoots voor op de rest van Nederland en vervult zij zelfs een voorbeeldfunctie: Arriva Waterland vormt in feite het model voor het toekomstige Nederland!” “Arriva kan en wil niet alleen staan in het oplossen van bereikbaarheidsproblemen en het verbeteren van de mobiliteit. We streven daarom naar samenwerking en overleg met de reizigers, overheden en het bedrijfsleven: groepen die het belang van een goede bereikbaarheid en het aantrekkelijk houden van Waterland onderschrijven”, gaat Nick verder. Jetze vult aan: “Om dit te bereiken slaan we nieuwe wegen in die voortkomen uit de wensen en ideeën van inwoners van het gebied. Dit zijn ideeën die gedragen worden door de samenleving en ontstaan uit de praktijk en de problemen van alledag. Door deze ideeën samen met overheden en bedrijfsleven uit te voeren bereiken wij het effect dat het gebied nodig heeft: succesvolle Openbaar Vervoer-producten die aanslaan bij de bestaande reiziger en nieuwe reizigers aantrekken.” “Maar we doen uiteraard nog meer”, besluit regiomanager Nick Holle. We werken continu aan de klanttevredenheid, het vergroten van de service en de sociale veiligheid van ons vervoer. Onze klanten waarderen dat ook. We halen de automobilist over weer met de bus te reizen en het openbaar vervoer helemaal opnieuw te ontdekken. We geven chauffeurs meer verantwoordelijkheid en betrekken hen optimaal bij het ontwikkelen van het openbaar vervoer. Op deze manier doen we veel, zoniet alles om het personenvervoer in regio Waterland zo optimaal mogelijk te maken. Vervoer waar niemand meer omheen kan en met een aantrekkelijk imago!”
45
2.7 De groene parels van Landelijk Noord Ten noorden van de Ringweg begint dat deel van het groene Waterland dat sinds 1920 bekend staat als Landelijk Noord, de achtertuin en speelvijver van Amsterdam. De langs het IJ gelegen dijkdorpen Schellingwoude, Nieuwendam en Buiksloot herinneren met hun dorpskernen aan vroeger tijden. Dicht bij de Oranje Sluizen biedt Schellingwoude als dijkdorp met het brede water aan de ene en de weilanden aan de andere kant (schelling betekent: scheiding tussen water en land) en zijn haventje met sluis een typisch Waterlandse aanblik. Een opvallend gebouwtje in Schellingwoude is het Nederlands Hervormde Witte kerkje uit 1835 waarvan het interieur 17de eeuws is. Nieuwendam dankt zijn naam aan de dam waarmee Karel V de Waterlandse zeedijk liet dichten na een doorbraak in 1516. Rond 1900 verrees hier veel nieuwbouw tot aan Buiksloot, maar langs de oude dijk herinneren de kapiteinshuizen aan het bedrijvige verleden met zijn scheepstimmerwerven en aanverwante bedrijven. Nostalgie is er te over bij de 300 jaar oude sluis en de zondagse plezierboot van Buiksloot waar het oude dorpsdeel nog de sfeer ademt van de handelsvaart uit de 17de eeuw toen het dorp overstapplaats was van het IJveer op de trekschuiten naar Hoorn of Purmerend. De plaatsen hebben in dorps aanzien ingeboet door de aanleg van zogenaamde tuindorpen en andere woningbouwprojecten
inclusief
hoogbouw,
maar erachter ontvouwt zich het Waterland uit de verhalen van Nescio: ‘Vóór water en achter eindeloze weiden, bleekgroen en drassig en niets erin en de stompe toren van Ransdorp in de verte met de kleine huisjes kleumerig en gering er omheen’. Al wandelend of fietsend ontwaart men tussen wei en water de rustieke dorpen Ransdorp, Holysloot en Zunderdorp dat zijn naam ontleent aan de smalle sundels (= vaarten) waarlangs de roeiboten de zuivel aanvoerden voor de Amsterdamse melkmarkt bij de St. Nicolaaskerk. Witte kerkje van Schellingwoude
46
2.8 De Unie van Waterland
het Noord-Hollands kanaal werd geopend. Van
gerdam liggen er nu vredig bij met zo’n beetje
In de verte lonkt de stompe toren van het oude
de houten dijkhuizen van Durgerdam is ‘de ka-
alle typen zeil jachten en motorbotendie spe-
Ransdorp waar het bestuur van de Unie van
pel’ uit 1687 met het vierkante klokkentorentje
levarend Nederland maar kan opleveren. In de
Waterland bijeenkwam in het raadhuis. Van
het meest opvallend.
zee bij Durgerdam met zijn vertrouwde uitzicht
de dorpen in de buurt was Ransdorp lange tijd
op het vuurtoreneiland IJdoorn en het nieuwe
het belangrijkst om zijn bloeiende handel en
Waar ooit de 75 botters sterke en in Amsterdam
uitzicht op IJburg speelde zich halverwege de
scheepvaart naar de Oostzee en de Levant. Na
lossende vloot van Durgerdam lag is nu een
19de eeuw een vissersdrama af dat alle verbeel-
tijdens de Tachtigjarige Oorlog enkele malen te
jachthaven. De haventjes van Uitdam en Dur-
ding te boven gaat.
zijn verwoest werd het dorp door Amsterdam overvleugeld. Alles bepalend zijn de stompe toren uit 1502 en het tegenover liggende raadhuis dat anno 1652 in renaissance-stijl werd gebouwd. Het raadhuis heeft een devies boven de ingang: ‘Eendracht doet cleyne saecken bloeyen in macht en oock in welstand groeyen’ en dat herinnert aan de periode van de Unie van Waterland tussen 1610 en 1811. Die Unie was een samenwerkingsverband waarin Ransdorp, Schellingwoude, Zunderdorp, Landsmeer, Zuiderwoude en Broek in
Wapen Unie van Waterland
Waterland halsstarrig hun eigen belangen verdedigden tegenover die van de baljuw van Waterland en vooral die van het machtige Amsterdam. Middenin het gebied ligt Holysloot (van hole = moeras) waar het eigenlijk niet landelijker kan en een pontje niet ontbreekt. Niet ver ligt de Waterlandse zeedijk met de voormalige vissersdorpen Uitdam en Durgerdam. Het kleine Uitdam waar van oudsher enkele veeboeren en vissers woonden beschikte in 1359 al over een eigen waag. In de ‘Schete(l)doekse haven’ (naar de op de dijk te drogen hangende luiers) lagen tot ongeveer 1960 nog een tiental vissersschuiten met het herkenningsteken BIW van Broek in Waterland. Met de Markers bedienden de visserlui van Uitdam vanaf 1700 de zogenaamde scheepskamelen waarmee de koopvaardijschepen over de engte van Pampus werden gesleept tot in 1824 Haventje Uitdam
47
2.8.1 Kwaliteitszorg voor elke levensfase In de zorg voor de inwoners van Waterland speelt Evean een centrale rol. Evean is de organisatie voor Amsterdam, Waterland en Zaanstreek met verzorgings- en verpleeghuizen, thuiszorg, kraamzorg en kinderopvang. Daarnaast levert de organisatie een gevarieerd extra pakket van voorzieningen op het gebied van opvoeding, gezondheid, zorg, leven en welzijn. “De kracht van Evean ligt in Waterland bij de thuiszorg”, vertelt assistent teammanager verpleging Ilse Feuth. Als voormalig wijkverpleegkundige heeft Ilse haar basis in de praktijk, zoals veel medewerkers van Evean. “De vraag naar thuiszorg is de afgelopen jaren enorm gestegen. We zijn er niet alleen voor ouderen, langdurig zieken of mensen met een handicap. Ook voor mensen die een baby verwachten, jonge kinderen grootbrengen of
In Waterland heeft Evean drie wijksteunpun-
complex met dagopvang voor mensen met
gewoon gezond willen leven bieden wij een
ten waar men terecht kan voor een gezamen-
lichamelijke beperkingen, en het ‘Gildeplein’,
uitgebreid pakket van diensten. Evean levert
lijke maaltijd, hulp en opvang. In Purmerend
dat dagopvang heeft voor psychogeriatrie. In
zorg voor alle leeftijdscategorieën, van jong tot
zijn dat ‘De Meander’, een woonzorgcom-
Monnickendam beheert Evean het Swaens-
oud.”
plex, ‘Avondzon’, eveneens een woonzorg-
borghcomplex,
een
verzorgingstehuis
met
dagbehandeling en revalidatiemogelijkheden. Vanuit het hoofdkantoor aan het Waterlandplein in Purmerend verzorgen de medewerkers van Evean de thuiszorg. De ondersteunende en begeleidende rol van Evean is karakteristiek voor het beleid van de organisatie: Evean is 24 uur per dag beschikbaar voor haar cliënten. “Evean levert niet alleen fysieke ondersteuning van de zieke maar ook geestelijke ondersteuning van familie van zieken, lotgenotencontact, cursussen voor mantelzorgers, begeleiding na verlies van een naaste en veel preventieve cursussen zoals babymassage en gezond ouder worden”, legt Ilse uit. “Evean neemt haar cliënten mee op de weg naar genezing.” “Evean staat voor kwaliteitszorg, meedenken in de thuissituatie van cliënten en het aanreiken van ondersteunende diensten. Kwaliteitszorg voor elke levensfase.”
48
Buiksloterdijk
49
nen op zondag 21 januari aan bij het Enkhuizerzand en daar sloeg de wanhoop pas goed toe. Terwijl ze de honden aan de wal konden horen blaffen werden ze langzaam richting Urk gedreven. Tussen Urk en Schokland dreven de mannen dagenlang rond. Met opgezwollen voeten, doorweekt van de regen en verkleumd van kou, honger en slaapgebrek baden de dodelijk vermoeide mannen om uitkomst. Op de middag van donderdag 25 januari waren ze Schokland zo dicht genaderd dat ze de mensen over de loopbruggen konden zien lopen. Met hun laatste krachten riepen en schreeuwden ze om aandacht te trekken, maar niemand hoorde hen. Tot hun ontzetting zagen ze vanaf hun steeds dunner geworden ijsschots het beurtschip van Zwartsluis richting Amsterdam gaan. Een botter uit Durgerdam had de dagen ervoor tevergeefs de Zuiderzee afgezocht tot dicht bij Urk, maar het was pas op 27 januari 1849 dat de mannen op hun nauwelijks nog boven water uit-
De Durgerdamse 'kapel' uit 1687
stekende ijsschots werden ontdekt in de buurt te hakken. De vangst liep uit op wel 700 botten
2.9 IJselijk avontuur op de Zuiderzee Door
de
heersende
oostenwind
was
van Vollenhove.
de
maar plotseling ontdekten de mannen tot hun
Zuiderzee in de winter van 1849 wekenlang
ontzetting dat ze afdreven. Om zich tegen de
Vissers brachten hun meer dood dan levend
dichtgevroren geweest en om toch aan vis te
kou te beschermen maakten ze met behulp van
zijnde collega’s aan wal waar ze werden op-
komen gingen de vissers dan botkloppen.
hun slee en de meegebrachte latten en zeilen
gevangen in een logement aan de haven. De
een soort hut.
oudste zoon overleed weldra en drie weken la-
Door met stokken op het ijs te kloppen werd de
ter de vader, maar wonder boven wonder over-
vis opgeschrikt om zo in de netten terecht te
Na van Uitdam naar Muiden te zijn gedreven
komen die vooraf aan een lange lat onder het
aten de mannen op de avond van zondag 14
ijs werden geschoven.
januari hun laatste roggebrood op om dan weer
Deze Jacob Bording werd nettenboeter en zijn
richting Naarden te worden geblazen.
gruwelijke ervaringen vormden een ernstige
Ondanks de al enige tijd heersende westenwind
leefde de jongste zoon de ontberingen.
waarschuwing tegen de gevaren van het ijs-
leek het ijs op zaterdag 13 januari voldoende
In hun van de regen doorweekte kleren aten ze
betrouwbaar. Door de drukte moesten de Dur-
rauwe bot, waarvan ze de zware voorraad op
gerdammer vissers Klaas Bording en zijn twee
een stuk of vijftig vissen na van de schots ver-
Dat gold niet alleen toen de Zuiderzee het jaar
zoons in de middag van die dag een eindje rich-
wijderden. Na een aantal malen op een grotere
daarop weer dichtvroor, maar bleef zo tot in
ting Muiden voor een goede stek om een bijt
ijsschots te zijn overgestapt kwamen de man-
lengte van jaren.
50
vissen.
2.10 De Stelling van Amsterdam De Stelling van Amsterdam is een verdedigingslinie van in totaal 42 stuks op 15 tot 20 km van Amsterdam gelegen betonnen forten. Over een lengte van 135 km en in een kring om Amsterdam zijn deze forten aangelegd op die plaatsen waar kruisende (water)wegen, spoorlijnen en dammen de linie kwetsbaar maken. In de naastgelegen dammen bevinden zich de sluizen die het omringende gebied in twee dagen onder water konden zetten. Toen de middeleeuwse omwallingen en stedelijke vestingwerken niet meer afdoende bleken werd in de 17de eeuw gebruik gemaakt van waterlinies om de vijand op afstand te houden. Zo werd de Oude Hollandse Waterlinie uit 1672 in 1787 onder water gezet tegen de invallende Pruisen en ook toen de Engelsen en Russen in 1799 NoordHolland binnenvielen werd de linie benut. Met het oog op de toegenomen draagwijdte van het geschut bouwde men tussen 1816 en 1824 de Nieuwe Hollandse Waterlinie op grotere afstand van het vanwege economische en strategische redenen belangrijk geachte Amsterdam. De Frans-Duitse oorlog van 1870/’71 met het daarbij gebruikte krachtige geschut vormde de aanleiding om bij de Vestingwet van 1874 tot de aanleg van De Stelling van Amsterdam te
manschappen van de artillerie die via een
meedoen
langs
de
bemanningsverblijven,
besluiten. Mede door de hoge kosten en talrijke
geregelde veerdienst per speciaal gebouwde
keukens en magazijnen om en passant een wijn-
discussies waarbij defensieve aspecten zoals
botter of stoomboot vanuit Muiden naar en
proeverij aan te treffen. Naast een museale heb-
de statische opstelling een rol speelden duurde
van het eiland werden vervoerd. Tijdens de
ben de forten tegenwoordig diverse andere be-
de aanleg van de nieuwe stelling van 1880 tot
Eerste Wereldoorlog (1914-’18) waren er 10.000
stemmingen en sommige forten zijn aan restau-
1920. De door de Zuiderzee gevormde zwakke
soldaten in de verschillende forten gelegerd,
ratie toe. In Waterland komt men diverse forten
plek in de verdedigingslinie meende men aan-
maar Nederland raakte niet bij de oorlog be-
en andere bouwsels van de Stelling van Am-
vankelijk afdoende te kunnen beveiligen met
trokken waarna het systeem door de mobiele
sterdam tegen zoals bij Kwadijk, Purmerend en
kustbatterijen waarvan er tussen 1889 en 1894
oorlogvoering met tanks en vliegtuigen werd
in de Beemster met onder meer het als laatste
een werd geplaatst op het Vuurtoreneiland van
achterhaald. Na de Tweede Wereldoorlog zijn
in 1913 gebouwde Fort van Spijkerboor. In het
Durgerdam. Uiteindelijk werd toch gekozen voor
een aantal forten als gevangenis gebruikt en tij-
voormalige inundatiegebied bleef de flora en
de aanleg van een fort bij Diemerdam en een
dens de periode van de Koude Oorlog dienden
fauna onaangetast, er groeien gewassen of er
op het in het IJmeer liggende eiland Pampus.
ze als opslagplaatsen voor munitie, wapens,
grazen koeien want binnen het schootsveld van
Nadat in 1879 de noodzaak was aangetoond
voedsel en medicamenten. Wie niet ‘voor Pam-
het geschut mocht immers niet of alleen met
ging de Minister van Oorlog in 1885 akkoord
pus blijft liggen’ en al dan niet via de uitgezette
hout worden gebouwd. Het stille en open ge-
met de bouw van fort Pampus die duurde van
fortenroute het volgende bij Edam gelegen fort
bied rond het in 1996 op de lijst van werelderf-
1887 tot 1895. Het fort werd destijds bezet door
bezoekt zal daar aan een rondleiding kunnen
goederen geplaatste verdedigingssysteem.
51
2.10.1 Rechtsbijstand in Waterland Het voorzieningenniveau van Groot Waterland ligt op een hoog peil. Het gebied is op bijna ieder terrein selfsupporting en alle voorzieningen liggen bij wijze van spreken ‘om de hoek’. Ook voor bijstand in juridische zaken en problemen hoef je niet ver te zoeken. Dijkstra & Van den Ende Advocaten bieden vanuit Purmerend rechtsbijstand en advies aan de gehele regio. In 1993 vestigden Hilmar Dijkstra en Lilian van den Ende zich als zelfstandige advocaten in Purmerend. “We wilden advocatuur op onze eigen manier bedrijven, helder en inzichtelijk, met name in de wijze van declareren en de kosten/baten-analyse vooraf” vertelt Lilian van den Ende. “We hadden onze eigen denkbeelden over de kwaliteit en de dienstverlening van de advocatuur en wilden bewijzen dat het op een andere manier kon. Om dat te bereiken was het noodzakelijk om op eigen benen te gaan staan. We begonnen ons kantoor aan de Waterlandlaan maar waren al na drie jaar door ruimtegebrek gedwongen uit te wijken naar de Wagenweg, waar we nu tien jaar zitten. Het kantoor heeft nu vijf advocaten, een bewindvoerder en een professioneel secretariaat.” De advocaten van Dijkstra & Van den Ende Advocaten zijn elk gespecialiseerd op verschillende rechtsgebieden. Zowel particulieren als bedrijven worden door het kantoor bediend. De particulieren maken vooral gebruik van het familierecht met zaken als echtscheiding en boedelverdelingen. Uiteraard vallen ook alimentatie- en pensioenvraagstukken hieronder. De specialisaties arbeidsrecht en bestuursrecht staan zowel de bedrijven als de particulieren ten dienste, evenals het bouwrecht. De specialisaties met betrekking tot schuldsaneringen en faillissementen, bedrijfsovernames en fusies,
52
contracten en samenwerkingsverbanden zijn bedoeld voor het bedrijfsleven. Voor deze groep is er zeer specialistische kennis in huis op het gebied van bankzaken, waar pand- en hypotheekrecht en kredietovereenkomsten onder vallen. “Naast onze taak in geschillen wordt vaak vergeten dat de advocatuur ook een sterk adviserende functie heeft. Wij treden op als adviseur voor zowel particulieren als bedrijven op alle gebieden. Daarbij is de doelstelling om de gang naar de rechter zo veel mogelijk te vermijden. Geschillen worden waar mogelijk voorkomen. Adviseren heeft een belangrijke tactische kant. Vanuit de onderneming bezien wordt met een kosten/baten-analyse bekeken of het wel zin heeft om een procedure te starten. Procedures kosten veel tijd en geld en leggen een groot beslag op mensen en ondernemingen. Maar dat laat natuurlijk onverlet dat procederen soms de enige juiste weg is.” Dijkstra & Van den Ende Advocaten is een bestendig kantoor dat een goede naam heeft. “We staan bekend als snel en accuraat en steunen op een groot netwerk van bedrijven, instellingen en particulieren. Mond-tot-mondreclame
is
dan
ook
onze
grootste bron van werk. We kunnen bogen op uitstekende samenwerking met regionale notarissen,
accountants,
bedrijven,
onderne-
mersverenigingen, tussenpersonen, belasting adviseurs,
makelaars
en
overheidsinstel-
lingen. Hoewel we als kantoor landelijk opereren voorzien
we
regionaal
in
een
duidelijke
behoefte”. Voor goed advies en rechtshulp van hoge kwaliteit hoeven de inwoners en bedrijven van Waterland niet naar Amsterdam; dat vinden ze al bij Dijkstra & Van den Ende Advocaten te Purmerend.
53
2.11 Landsmeer en De Waterlanden
samen met de buurtschap Watergang deel uit
Sinds 1966 behoort Kadoelen tot de gemeente
De voor Nationaal Landschap Laag Holland
van de Unie van Waterland. Tussen het IJ en
Amsterdam en niet meer tot Landsmeer, dat
kenmerkende waterlandschappen, de malse
de ringweg ligt Kadoelen, hetgeen staat voor
vroeger behalve om de veeteelt bekend was
weiden met hun boerderijen en flora en fauna
Quaad Dolen ofwel slecht toeven vanwege de
om zijn pluimveehouderij en eierenhandel.
en de afwisselende lint- en kombebouwing
drassige grond, de arme boeren en de zelfs
van houten huizen met hun groene puntgevels
aanwezig geachte boze geesten en kindereters.
vindt men ook langs de westelijke ringweg.
De eieren vormden een belangrijk bestanddeel van de scheepsbeschuit die in de Zaanstreek
Kadoelen wordt voor het eerst genoemd in 1375
werd aangemaakt voor de bemanningen van
Pal daarnaast ligt Landsmeer dat sinds 1326
als een buurtschap langs de Waterlandse Zee-
de Oostindiëvaarders. Historische bouwwerken
langs het meer met de naam De Breek tot ont-
dijk en in 1429 viel het samen met de heerlijkheid
heeft Landsmeer vrijwel niet want van de kerk
wikkeling is gekomen en tot 1731 heeft behoord
Landsmeer onder dezelfde Heer van Waterland.
uit 1632 rest alleen de preekstoel in de herbouw
tot de Heerlijkheid Waterland.
van 1852. Een modern raadhuis van architect Er is intussen een nieuwe woonwijk aangelegd,
prof. M. Duintjer heeft het forensendorp daaren-
Na vanaf 1572 met de omliggende gemeentes
maar wat is gebleven zijn de talrijke via brug-
tegen wel evenals faciliteiten als een sportpark,
te hebben samengewerkt inzake het water-
getjes bereikbare houten woningen langs de
natuurbad en een jachthaven terwijl het recrea-
beheer maakte Landsmeer van 1619 tot 1811
hoofdstraat die overgaat in die van Landsmeer.
tiepark Het Twiske in de directe nabijheid ligt.
Landsmeer
54
2.12 Ilperveld en omgeving
worden van het bijzondere planten- en dieren-
broedgebied en bijzonder is het voorkomen
Temidden van het weidegebied van waterschap
leven. Behalve de voor Waterland kenmerkende
van planten als het echte lepelblad, groot nimf-
De Waterlanden nadert men de lintbebouwing
kieviten, grutto’s, lepelaars, futen en tureluurs
kruid, gedoornd hoornblad, aarverderkruid en
van Den Ilp en Purmerland waarmee Lands-
hebben watersnippen en kemphanen er hun
het exotische vleesetende zonnedauwtje.
meer een gemeente vormt. In de directe nabijheid van Den Ilp ligt de toegang tot Het Twiske dat als werkverschaffingsproject werd veranderd van een moeras in een recreatieproject voor de hele omtrek. Het natuurpark heeft met zijn via brede sloten bereikbare weiden, rietlanden en bosperken het hele jaar door zijn bekoorlijkheden van overwinterende smienten tot de zomerse rijkdom aan vlinders en velden van fluitenkruid en andere bloemenpracht tot orchideeën aan toe. Den Ilp zelf is bekend geworden als domicilie van de onconventionele kunstschilder Anton Heyboer en zijn vijf bruiden. Niet ver van Schouw (van de schouw ofwel de schuit waarmee het paard voor de trekschuit naar Purmerend werd overgezet) ligt het in de 12de eeuw ontstane Watergang. Dit lintdorp was nauw verbonden met Landsmeer maar door de tussenliggende trekvaart (sinds 1824 deel van het NoordHollands Kanaal) werd het contact tussen de twee woonkernen bemoeilijkt. Watergang behield zo wel zijn authentieke karakter met behalve het oude kerkje uit 1640 de zwart geteerde en in het verlengde van de stal gelegen hooihuizen in de smalste dorpsstraat van Nederland. Watergang behoort sinds 1991 tot de gemeente Waterland evenals het ontginningsdorp Ilpendam waarover vanaf 1622 de heren van het (in 1872 gesloopte) slot Ilpenstein de scepter zwaaiden. Tot de droogmaking van de Purmer stond
Ilpendam in open verbinding met de
Zuiderzee. Nu ligt het met zijn knusse dorpskern en evenementenpark tussen het wijde polderlandschap en het beschermde natuurgebied Ilperveld. Daar kan men kennismaken met op het water drijvend trilveen of al varend met de fluisterboot door de voormalige turfsloten stil Ilperveld
55
Waterland Polderland
III
3.1 De polders van Waterland Nadat in 1408 of –‘09 een eerste model van een watermolen was gebouwd werd in of kort na 1533 de Achtermeer (nu het Rochdalekwartier aan de zuidrand van Alkmaar) de eerste droogmakerij. In 1540 volgde het Dergmeer bij Oudkarspel, in 1541 de Burghornpolder bij Schagen, die op hun beurt in 1564 werden gevolgd door de Berger- en Egmondermeer en de Zijpe van 1598. Na eerdere plannenmakerij en een eerste poging lukte het in 1612 om het grote Beemstermeer definitief droog te leggen. Door het gebruik van de zogenaamde achtkantige binnenkruier werd het mogelijk de losse bovenkap naar de wind te zetten. Na de Beemster werd eerst Waterland veranderd van een merengebied in een veeteeltgebied. Waterland met de droogmakerijen in 1698
Op aandringen van Edam en Monnickendam viel eerst het visrijke Purmermeer droog (1622), in 1624 volgde de Buikslotermeer, in 1626 de Wijdewormer en in 1628 de Belmer- en Broekermeer. In de eerste helft van de zeventiende eeuw kwam er in Waterland een aantal kleine polders bij. Zo ontstonden in 1632 de Etersheimerbraak en het Volendammer Meertje, in 1635 kreeg Landsmeer zijn Wimkebreek en in 1637 viel de Engewormer droog. In 1643 ontstonden het Starnmeer (ook Sternmeer genoemd) en de Kamerhop en rond 1650 sloten benoorden Monnickendam de polders Katwoude en Zeevang deze rij. Elders in Noord-Holland werden in dezelfde periode diverse andere grote en kleine meren drooggelegd waaronder in 1629 de Watergraafsmeer, in 1631 de Heerhugowaard en in 1635 het Schermeer.
56
Van de droogmakerijen zijn er slechts zes groter dan 5000 hectare, terwijl het merendeel (412) van de in totaal 445 droogmakerijen kleiner is dan 1000 hectare. De belangrijkste periodes die de droogmakerijen ook economisch mogelijk maakten waren de tweede helft van de 16e eeuw, de eerste helft van de 17de eeuw en vervolgens de tweede helft van zowel de 19de als de 20ste eeuw. Behalve de grote binnenmeren en de buitendijkse schorren of kwelders worden de door dijkdoorbraken ontstane braken of wielen tot de droogmakerijen gerekend. Aldus Eduard Schultz van de Rijksdienst van de IJsselmeerpolders, die promoveerde op zijn proefschrift ‘Waterbeheersing van de Nederlandse droomakerijen’. Het begrip polder is een algemene benaming maar volgens deze deskundige gaat het bij een polder in strikte zin om een vlak gebied dat niet permanent onder water heeft gestaan terwijl dat bij de grote droogmakerijen als die van Noord-Holland wel het geval is geweest. De 17de en 19de eeuwse droogmakerijen hebben niet alleen de verder afkalving van grond tot staan gebracht maar de vruchtbare polders leverden een aanzienlijke bijdrage in de voedselvoorziening en werkgelegenheid voor de toenemende bevolking. Met hun weidse vergezichten vormen de groene polders onder de waterspiegel ware oases van rustgevende regelmaat. De vanuit waterstaatkundig oogpunt unieke waterwerken hebben Nederland om zijn deskundigheid en vindingrijkheid op het gebied van waterbeheer voorgoed op de wereldkaart gezet. De verschillende polders beschikken behalve over hun karakteristieke hofsteden, stolphoeven en molens bovendien over andere cultuurhistorische bijzonderheden die tot monument zijn verklaard dan wel zoals in het geval van de Beemster en De Stelling van Amsterdam in hun geheel door de Unesco op de lijst van werelderfgoederen zijn geplaatst.
57
3.1.1 Onze familie doet in brandstoffen
Eerst handelde dat bedrijf in turf en briketten
die zo heette en over de naam hoefde dan ook
Rik van den Bosch, eigenaar van BP De Poel, kan
maar later kwamen daar kolen bij. De zaken
niet lang nagedacht te worden. “Ik zei het al:
er kort over zijn: “Onze familie doet in brand-
gingen zo goed dat ze niet meer alleen aan
onze familie doet gewoon in brandstoffen. Mijn
stoffen. Dat is al heel lang zo. Om precies te zijn
particulieren leverden, maar ook aan andere
opa had vier zoons en die zijn allemaal in de
sinds het overlijden van mijn overgrootvader in
leveranciers, de zogenaamde slijters die voor
brandstof terecht gekomen.”
1890. Mijn overgrootmoeder is toen begonnen
verspreiding in omliggende dorpen zorgden.
met het uitventen van turf. Het zal geen vet-
Het turfventstertje van vroeger had zo maar een
”Eerst vertrokken in 1938 de twee oudste zoons
pot geweest zijn in die tijd want weduwen- en
groothandelsstatus verworven.”
naar Bergen, een zus ging mee, dan kon ze mooi voor de jongens zorgen, de derde zoon
wezenuitkeringen waren er nog niet, maar veel weten we er eigenlijk niet van.“
Door de komst van het aardgas in Nederland in
ging naar Alkmaar. Mijn vader bleef hier in De
1962 zag de toekomst voor de handel in kolen
Rijp.”
“Mijn opa was nog maar twaalf jaar oud toen zijn
en huisbrandolie er niet rooskleurig uit en er
vader overleed. Overgrootmoeder hertrouwde
werd besloten dan ook maar benzine te gaan
”Pas in 1996, veertig jaar na het vertrekken van
op gegeven moment met Arian Blokdijk en sa-
verkopen.
de laatste Blokdijk, kreeg het bedrijf de huidige naam, Van den Bosch BV. Het is grappig, maar
men hebben ze een mooi bedrijf neergezet: Fa A. Blokdijk en zoon, wat later weer veranderd
BP De Poel zit sinds 1968 op de huidige locatie.
nog altijd kom je Van den Bosch in deze regio
werd in Fa. Blokdijk en Van den Bosch.
Op diezelfde plaats zat eerder een touwslagerij
veel tegen als het om brandstoffen gaat.”
Hendrik van den Bosch omstreeks 1905
58
3.2 Het land van Leeghwater
Simon Stevin werd hij de belangrijkste ont-
die in 1628 droogviel en de Schermer waar elf
Een naam die onlosmakelijk is verbonden met
wikkelaar van de windwatermolen die het
van de oorspronkelijke poldermolens zijn te be-
de grote Noord-Hollandse droogmakerijen is
droogmalen van de Noord-Hollandse binnen-
wonderen. De veelzijdige Leeghwater was een
die van de Rijper ‘molenmaker ende timmer-
meren mogelijk maakte. De Beemster was de
bekwaam architect die onder meer de raadhui-
man’ Jan Adriaenszoon (1575 – 1650). Door zijn
eerste grote polder die dank zij het vakman-
zen van Jisp en De Rijp ontwierp en die tevens
kennis van watermolens kreeg hij de bijnaam
schap van Leeghwater tot stand kwam en zijn
de speeluurwerken van de Wester- en Zuider-
‘Laagwater’ die door de Westfriese uitspraak
borstbeeld staat volledig op zijn plaats voor het
kerk vervaardigde. Zijn grootste faam verwierf
werd verbasterd tot Leeghwater. Als jongen
Heerenhuis, de vroegere zetel van het polder-
hij echter als de grote waterstaatkundig inge-
deed hij al duikproeven waarbij hij langer dan
bestuur van de Beemster en nu gemeentehuis.
nieur van het ‘Land van Leeghwater’, waardoor
een half uur onder water kon blijven en daar-
Toen de Beemster was drooggevallen ontvin-
hij in Zuid-Frankrijk, Lotharingen en Holstein
bij ook nog fruit opat. Hij demonstreerde zijn
gen de financiers de bezoekende Frederik
eveneens als deskundige werd ingehuurd. De
‘onderwaterconst’ een keer in tegenwoordig-
Hendrik en prins Maurits op 4 juli 1612 in een
Haarlemmermeer werd in 1840 drooggelegd
heid van Frederik Hendrik en prins Maurits bij
tent. Het werd daar op de plaats van het latere
maar Leeghwater had het plan al in zijn Haar-
wie hij later tijdens het beleg van Den Bosch in
Heerenhuis voor hen een verrassend weerzien
lemmermeerboeck van 1643 beschreven. In
dienst trad.
toen Leeghwater in alle bescheidenheid hielp
datzelfde jaar werden ook het Starnmeer en
met het serveren van de feestmaaltijd.
de nabijgelegen Kamerhop onder leiding van
In ‘Het kleyne Chronyke’ schreef Leeghwater
Leeghwater drooggelegd. Zijn levensmotto
allerlei interessante gegevens neer over Graft
In 1618 schreef Leeghwater in met een watermo-
en passie legde hij neer in deze woorden:
en De Rijp, maar door zijn huwelijk met mo-
len van 2632 gulden voor de droogmaking van
“Het bedijken van Meren en het brengen van
lenaarsdochter Gerritje kreeg hij reeds op jonge
het Purmermeer waarvan hij molenopzichter
schadelijke verderfelijke wateren tot goed land
leeftijd belangstelling voor molens. Mede door
werd. Vervolgens was hij betrokken bij de tot-
is een van de noodwendigste, profijtabelste en
bestudering van de wiskundige werken van
standkoming van de polders de Wijde Wormer
Godzaligste dingen van Holland.”
59
3.2.1 Heiwerken in alle soorten en maten
laten, startte hij zijn onderneming. De wagen
groter en zwaarder zodat er meer werk kon
Toen Theo van ’t Hek vlak na de oorlog een
werd aangepast tot graafmachine waarmee hij
worden aangenomen. Uiteraard was daarbij de
oude vrachtwagen kocht, had hij nooit gedacht
grondwerken verrichte, al snel moest de graaf-
medewerking van de bank nodig, de machines
dat het bedrijf wat daarmee tot stand kwam,
bak plaats maken voor een heiblok, daar was
waren zeer kostbaar maar moesten zichzelf ter-
vandaag de dag tot een van de grootste heibe-
ook vraag naar. De ondernemende Van ’t Hek
ug verdienen. Een manier van werken waar de
drijven van Nederland behoort.
laste van alles in elkaar om een opdracht bin-
oprichter van het bedrijf kritisch tegenaan keek.
nen te kunnen slepen. Een opdracht weigeren,
Maar het bleek gunstig uit te pakken. Het bedrijf
gebeurde toen al zelden.
bestaat inmiddels al ruim zestig jaar en groeit
De Gebr. Van ’t Hek BV uit de Beemster zijn gespecialiseerd in het leveren en plaatsen
nog steeds, met behoud van de eigen identiteit.
van damwandconstructies, heiwerken en alle
In de modder
De derde generatie Van ’t Hek staat nu klaar om
aanverwante werkzaamheden. Het bedrijfs-
In de jaren zestig gingen de huidige direc-
het roer over te nemen. Dit gebeurd niet alleen
motto: 'We verkopen zelden of nooit een ‘nee’
teuren Co en Jan, meeweken in de zaak. Tot
op directieniveau, ook op de werkvloer blijkt
aan de klant’ komt dagelijks in de praktijk
de knieën in de modder, zoals beiden zelf ver-
dat de liefde voor het vak generaties lang wordt
tot uiting.
Het bedrijf is een echt familiebe-
woordden, werden heistellingen opgezet en
doorgegeven.
drijf en daar ontleent het zijn krachten aan.
bemoeiden ze zich met de bedrijfsvoering.
De vader van de huidige directeurs Co en Jan
Toen eind jaren ’70 de werkgelegenheid in
Veelzijdig bedrijf
van ’t Hek startte het bedrijf kort na de oor-
heel Nederland minder werd, kende het bedrijf
Niet alleen het werken met heimachines heeft
log. In juni 1945 liet hij zich inschrijven bij de
ook enkele slechte jaren. De zoons namen het
de Gebr. Van ’t Hek landelijke bekendheid ge-
Kamer van Koophandel. Met slechts een oude
roer in handen om het bedrijf voort te zetten.
geven, maar ook voor speciale werken weten
vrachtwagen, die de Duitsers hadden achterge-
De machines die werden aangekocht werden
de opdrachtgevers het bedrijf te vinden.
60
Van ’t Hek BV vindt voor elke opdracht een oplossing. De onderneming heeft rupsboormachines en betoniet-installaties. Maar desgewenst zetten zij ook niet-alledaagse extra’s zoals sleepboten, motorschepen en (koppel)pontons in, om ervoor te zorgen dat de ‘natte’ kant van het verhaal niet achterblijft. De veelzijdigheid van het bedrijf zorgt ervoor dat elke opdracht nauwkeurig uitgevoerd kan worden. Behalve in heiwerken is het bedrijf gespecialiseerd in het maken van onder andere bouwkuipen voor parkeerkelders, saneringen en funderingen voor kunst- en utiliteitswerken. Gebr. van ‘t Hek BV heeft grote werken op zijn naam staan zoals de brug van IJburg, Schiphol, Hoogovens en de Piet Heintunnel. Drie jaar geleden namen Gebr. Van ’t Hek BV, het bedrijf De Waalpaal over. Deze zusteronderneming is gespecialiseerd in het uitvoeren van trillingsarme en trillingsvrije paalsystemen, onder andere de ‘casing draaipaal’, ‘inwendig geheide stalen buispaal’ en de grout injectie paal. Daar waar het werk met een conventionele heistelling niet uitgevoerd kan of mag worden, begint het werk van De Waalpaal BV. Hierbij moet men denken aan heiwerk in binnenstedelijk gebied, inpandig heiwerk, funderingswerkzaamheden in of nabij monumenten of gevoelige apparatuur waar volledig trillingsvrij gewerkt dient te worden. Maar ook het heiwerk bij beperkte werkruimte langs (snel)wegen en natuurlijk langs het spoor. Om al deze werken uit te kunnen voeren, moet er veel berekend en gemeten worden. Gebr. Van ’t Hek heeft ook die specialiteit in huis. Ingenieursbureau Hektec is ontstaan uit de technische afdeling van Gebr. Van ’t Hek. Het bureau is een zelfstandige BV, welke onafhankelijk werkt voor diverse opdrachtgevers. Het bedrijf maakt berekeningen, metingen en geeft advies in de Bouw- en GWW-sector.
61
Raadhuis Jisp
3.3 Van Wormermeer tot Wormerland
van 4 tot 6 februari 1825 vonden rond de hele
Landschap Wormer- en Jisperveld is een oor-
Dicht bij Purmerland en eveneens grenzend aan
Zuiderzee overstromingen plaats waarbij Hoorn
spronkelijk brakwaterveengebied met veel ei-
Purmerend ligt Neck, het smalle deel van de
en Zaandam en de meeste tussenliggende
landjes en een unieke flora en fauna. Zo houden
verder ovaalvormige polder de Wijde Wormer.
plaatsen
zich daar talrijke weidevogels op waaronder
onder
water
kwamen
te
staan.
De droogmaking van de Wijde Wormer, die via
de wulp en verder roofvogels als de bruine
de Enge Wormer in verbinding stond met de
De storm eiste duizenden levens en in de Wijde
kiekendief, de buizerd en de sperwer. Van de
Zaan, werd al voorbereid voordat het Purmer-
Wormer verdronk bijna de hele bevolking en een
flora vallen behalve het zonnedauwtje, de echte
meer in 1622 droogviel.
groot deel van de veestapel. In bij de waters-
koekoeksbloem en het veenpluis op.
nood van 1916 gespaarde polder is de veeteelt In tegenstelling tot de Purmer viel de Wormer
toegenomen ten koste van de landbouw en ver-
Temidden van al dat natuurschoon ligt Jisp
niet onder de omringende ambachtsheerlijk-
der is er een toename geweest van tuinderij en
waarvan de talrijke, fraaie houten huizen via
heden, zodat het polderbestuur direct met het
bollenkwekerij.
bruggetjes bereikbaar zijn. Behalve de Ne-
plaatselijk bestuur werd belast. De hoofdplaats
derlands Hervormde kerk uit 1822 met zeven-
Wormer van de in 1626 drooggemalen Wijde
Temidden van het vele groen beschikte de
tiende-eeuws meubilair bezit het dorp een fraai
Wormer beschikte in 1384 over een waag en
Wormer tot 1986 over een fraai natuurbad met
en oorspronkelijk uit 1611 stammend raadhuis
werd bekend om het scheepsbeschuit dat in
speelweiden. Deze tijdens de stormvloed van
dat tevens als waag dienst deed. In het in 1650
tientallen bakkerijen werd vervaardigd voor
1825 ontstane waterplas bleef intact, maar het
door Leeghwater herbouwde en met drie sier-
de schepen van de V.O.C. In de Franse tijd is
terrein werd veranderd in een golfbaan. Aan de
lijke trapgevels verfraaide gebouw vindt men
de Wormer vier jaar samengevoegd geweest
zelfstandige status van De Wijde Wormer kwam
veel dat herinnert aan de zeventiende eeuw
met Jisp, maar dat werd bij koninklijk be-
een einde toen in 1991 door de samenvoeging
toen het evenals Wormer om zijn scheepsbe-
sluit van 1815 weer ongedaan gemaakt. Tij-
met Wormer en Jisp de gemeente Wormerland
schuit bekende Jisp een grote bloeitijd kende
dens de grote stormvloedramp met springtij
tot stand kwam. Het nabijgelegen Nationaal
door de walvisvaart.
62
3.4 De Eilandspolder met Graft en De Rijp
De Rijp waarna in 1607 een afscheiding
kenvloer met 152 fraaie grafzerken die bij de
Tussen de Beemster en de Schermer ligt het
plaatsvond en de dorpen elk hun eigen bestuur
sloop van de Hervormde kerk in 1951 gespaard
aloude Schermereiland dat later werd om-
en raadhuis kregen. De walvisvaart en de vis-
zijn gebleven.Het raadhuis op de Kleine Dam
gedoopt in de Eilandspolder. Ook dit
veen-
serij met wel 80 haringbuizen brachten beide
van De Rijp is naar een ontwerp van Leeghwa-
weidegebied nodigt uit tot het maken van wan-
dorpen in de loop der 17de eeuw tot een grote
ter uit 1630.
del-, fiets- of vaartochten.
bloeiperiode die voortduurde tot de Franse tijd.
Volop de moeite waard zijn de tweelingdorpen
Talrijke sporen van het welvarende verleden
een origineel exemplaar te zien van de slang-
Graft en de Rijp die behalve een aan het water
zijn mede dank zij de economische teruggang
brandspuit die in 1673 werd uitgevonden door
ontleende naam en een roemrijke historie als
tot op heden behouden gebleven, zodat de Rijp
Jan van der Heyden die in 1668 de straatlan-
vissersplaats een juweel van een raadhuis de-
tot beschermd dorpsgezicht werd verklaard.
taarn op zijn naam had geschreven.
plaatsen op het vroegere Schermereiland en
Museum In ’t Houten Huis draagt verder bij tot
De Grote Kerk aan de Grote Dam van De Rijp
beschikte in 1392 over een eigen waag.
een goed beeld van de rijke historie van het
is een laat-gotische kruiskerk waarvan het een-
Schermereiland. Evenals Jisp en Grootscher-
beukige middenschip uit 1529 dateert. In de
De Rijp komt van Rijpsloot of van het latijnse
mer bezitten Graft en De Rijp een fraai raadhuis
kerk ligt begraven de laatste Rijper reder Jan
‘ripa’ hetgeen oever betekent. De oorspron-
in de karakteristieke Hollandse renaissance-stijl
Boon (1758 – 1847), die zijn vermogen naliet
kelijke bevolking bestond uit vissers en boeren
van baksteen met versieringen in natuursteen.
aan de Rijp.
zodat aan de oostkant van Graft een haven werd
Het raadhuis van Graft uit 1613 is van een on-
In museum Jan Boon is meer informatie te
aangelegd. Daar ontstond de nieuwe dorpskern
bekende bouwmeester en ernaast ligt een zer-
vinden over deze rijke koopman, die als laatste
In de Waag op de begane grond is onder meer
len. Graft (van ‘gracht’) is de oudste van beide
maar vanaf 1450 kreeg de visserij de overhand
Nederlander in een kerk mocht worden begraven. Naast de kerk staat een beeld van de Rijper zeeman Jan Jansz. Weltevree, die na een schipbreuk in 1626 aanspoelde op de Koreaanse kust om vervolgens als ‘Pak Yong’ een baan te krijgen aan het hof van de koning van Korea. De 23 imposante gebrandschilderde ramen beelden het verhaal uit van de grote brand die het dorp in 1654 teisterde. Tegenover deze gebouwen bevinden zich van grotendeels houten gevels voorziene koopmanshuizen uit de 17de en 18de eeuw. Er zijn huizen bij uit 1680 toen de Grafter en Rijper walvisreders 19 Groenlandvaarders hadden varen met als thuishaven Zaandam. Zijn geboortehuis staat er niet meer, maar Jan Adriaanszoon Leeghwater die De Rijp ‘het beste dorp van Holland’ noemde is zonder twijfel de beroemdste bewoner. Raadhuis en kerk De Rijp
Eilandspolder
63
3.4.1 Wie hout zegt Wie A zegt, moet B zeggen. En wie hout zegt, moet Veerman zeggen. “In het gebied tussen het Noordzeekanaal en Alkmaar, is geen dorp te vinden dat geen kozijnen heeft van Veerman De Rijp. Niet verwonderlijk, want we maken zowel kozijnen voor restauratie als nieuwbouw in alle stijlen. Voor restauratie maken we bijvoorbeeld schuiframen en voordeurkozijnen met afwijkende maten en geschikt voor levensbomen die je vaak bij stolpboerderijen ziet. We hebben een grote vaste klantenkring, zowel aannemers als particulieren, dat duidt toch op vertrouwen in ons bedrijf.” Duidelijke taal van René Veerman, die de timmerfabriek die vader Lou in 1970 begon, voortzet. “Ons eerste bedrijfspand was een oude kaasfabriek in een stolpboerderij in Graft. Daar woonden we ook met het gezin. Toen werd nog alles aangepakt op het gebied van hout: van tuinhuisjes tot kasten. Nu concentreren wij ons op houten kozijnen, ramen, deuren en trappen. Die boerderij werd snel te klein en we verhuisden naar De Volger in De Rijp. Daar waren we het eerste bedrijf, de pioniers.” Veerman is niet bang voor de opkomst van kunststof en aluminium kozijnen: “Hout is het mooiste dat er is, dat laat zich niet imiteren en wanneer het goed behandeld wordt, behoudt het die fantastische uitstraling. Goede behandeling is belangrijk, want droog hout rot niet. We gaan nu een compleet kozijn leveren, met glas en afgelakt. Onze klanten kunnen dan een onderhoudspakket nemen voor een periode van tien of vijftien jaar.” De aansluiting bij StichtingGarantiefondsTimmerwerk, de erkenning als erkend leerbedrijf en stagebedrijf… Het gaat Veerman De Rijp b.v. voor de wind. “We hebben een prachtig bedrijf met prachtige mensen… En wat ook zo mooi is aan hout? Het is een grondstof voor iedereen. Toen ons bedrijf 25 jaar bestond, organiseerden we een timmerdorp voor de jeugd hier. Dat is een succes geworden en de gemeente heeft daar een jaarlijkse traditie van gemaakt. Mooi toch?” Project: Rijperhof
64
