Samen thuis 16 juni 2015
Zorggroep Meander Postbus 76 9640 AB Veendam Directeur: Anita Tijsma E-mail:
[email protected] Telefoon: 06-30362848 Contactpersoon: Gerda van den Berg, leidinggevende E-mail:
[email protected] Telefoon: 06-51164514
02
Visie op kwaliteit: Leefplezier is voor ouderen net zo belangrijk als voor ieder ander. Alleen de hoge leeftijd en kwetsbaarheid kunnen het lastiger maken daar zelf voor te zorgen. Anderen, vaak familie en vrienden, kunnen en willen dan met alle liefde helpen om plezier in het leven vast te houden. Dat verandert niet als ouderen uit Ter Apel en omstreken verhuizen naar verpleeghuis Borg Westerwolde. Ook hier is volop ruimte voor liefdevol contact met naasten. Die ruimte zouden bewoner, familie en medewerkers nog beter kunnen benutten. Als organisatie, als Zorggroep Meander kunnen we daar aan bijdragen door leefplezier voorop te stellen en door met onze zorg en aandacht de waardigheid van bewoners te blijven borgen. Onze zorg en ondersteuning zijn aangepast op wat voor iemand belangrijk is. Dat kan omdat de basisveiligheid op orde is. Zo sluit de praktijk van Zorggroep Meander aan op de visie beschreven in ‘Waardigheid en Trots’. Zorggroep Meander wil de volgende stap zetten naar meer leefplezier voor bewoners en familie. Wij vinden dat dit een kwestie is van anders denken, anders kijken en anders doen. Anders denken vraagt creativiteit, denken in kansen en mogelijkheden om de wens van de ander te vervullen. Met anders kijken heb je oog wat voor de ander belangrijk is en respecteer je dat. Anders doen betekent lef hebben om naar maatwerk voor die unieke persoon te streven, rekening houdend met professionele standaarden.
Gegevens locatie: Woonzorgcentrum Borg Westerwolde Dr. Bekenkampstraat 41 9561 RD Ter Apel • Aantal bewoners: 60 pg-bewoners • Aantal medewerkers: 1 leidinggevende, 3 activiteitenbegeleiders, 9 verpleegkundigen (niveau 4), 3 verzorgenden (niveau 3), 7 helpenden (niveau 2,) 45 zorgkundigen (niveau 3 IG), 4 bbl leerlingen opleiding verzorgende, 7 facilitaire medewerkers (niveau 1) en 1 planner, 1 Specialist Ouderengeneeskunde, 1 fysiotherapeut, 1 logopedist, 1 diëtist, 1 psycholoog, 1 maatschappelijk werker, 1 bewegingsagoog en 1 medisch secretaresse • 20 Gildestudenten opleiding helpende ROC’s Noorderpoort en Drenthe College • Er wordt alleen Wlz zorg geleverd in Borg Westerwolde • Er is geen verscherpt toezicht geweest de afgelopen 2 jaar voor Zorggroep Meander. • De kwaliteit van zorg is goed in Borg Westerwolde. • Uit de CQ-meting is gebleken dat Borg Westerwolde bij de top 25% beste aanbieders van 2013 hoort. De scores op de CQ-meting van 2014 zijn ten opzichte van 2013 weer verhoogd.
03
Toelichting op voorstel Bij Borg Westerwolde kom je thuis in plaats van op bezoek. Dat zouden bewoners en hun naaste familie en vrienden zo moeten ervaren. De afgelopen jaren hebben we daar al hard aan gewerkt. Een mooie beoordeling op ZorgKaartNederland is het resultaat, maar niet voldoende. We willen verder. Het zou niet zo moeten zijn dat familie zich afvraagt: ‘Mag dat wel?’ en dat medewerkers denken ‘Dat mag vast niet?’. De 60 bewoners van verpleeghuis Borg Westerwolde verdienen dat familieleden en medewerkers nog beter samenwerken aan leefplezier. Borg Westerwolde is een modern verpleeghuis van Zorggroep Meander in Oost-Groningen, onderdeel van de Espria Groep. Het huis is ingericht volgens de principes van kleinschalig wonen. Zes bewoners delen een huiskamer en vormen een woongroep. Die schaal maakt persoonlijke aandacht vanzelfsprekend. In het huis is veel domotica beschikbaar, waardoor de regie op het leven zoveel mogelijk bij de cliënt en familie kan komen te liggen.
We weten – uit onderzoek en uit de dagelijkse praktijk – dat contact met familie, vrienden en kennissen voor bewoners net zo belangrijk is als onze aandacht. Familie geeft liefde. Wij geven waardigheid. We zoeken daarom naar goede manieren om het leven bij ons in huis niet alleen met bewoners, maar ook met familie te delen. We merken dat familie drempels ervaart. Vaak zijn die drempels er eigenlijk niet. Aan de andere kant, soms vinden medewerkers het ook lastig om dingen uit handen te geven. En er zijn natuurlijk dingen die familie (nog) niet weet over zorg, over mede-bewoners met dementie, en over hoe zij het beste hier mee om kunnen gaan. Als familie bijvoorbeeld een rol speelt bij het eten, dan is het belangrijk dat zij weet dat niet alle bewoners alles op een normale manier kunnen eten. Onduidelijkheid hierover willen we altijd zo veel mogelijk voorkomen.
04
Met familie en medewerkers, met de cliëntenraad en met de ondernemingsraad, zijn we in gesprek gegaan hoe de ervaren drempels voor een grotere rol van familie zijn ontstaan en wat we daar aan kunnen doen. Zoals één cliëntenraadslid zei: ‘Ik zou best meer willen doen, ook voor andere bewoners. Thuis hielp ik toch ook mee. Maar ik weet niet of het hier wel mag.’ Daar staat tegenover de vraag van een lid van de ondernemingsraad ‘Maar als familie iets doet, wie is er dan verantwoordelijk?’
‘Ik zou best meer willen doen, ook voor andere bewoners’ Uit de gesprekken met familie blijkt ook dat zij enerzijds graag meer vrijheid en daarmee waardigheid willen voor bewoners, maar dat zij zich anderzijds ook altijd zorgen maken over veiligheid. Die zorgen zijn logisch, het gaat immers om heel kwetsbare mensen. De Eerst Verantwoordelijk Verzorgende krijgt vaak vragen van familie over een bedhek. ‘Familie is bang dat iemand eruit valt. Wij leggen dan uit dat je met een ballendeken hetzelfde kan bereiken, maar dat iemand wel veel vrijer is.’ Borg Westerwolde wil op die weg verder gaan: met familie in gesprek over andere oplossingen, zodat straks helemaal geen vrijheidsbeperkende maatregelen meer nodig zijn. Op de huiskamers wordt dagelijks vers gekookt. Qua beleving is die maaltijd het dagelijks hoogtepunt. Maar de medewerkers hebben lang niet altijd tijd om de bereiding de aandacht te geven die zo’n dagelijks hoogtepunt verdient. Familie wil best meehelpen, maar vraagt zich af hoe het zit met regels. ‘Mag ik mijn moeder nog wel een rauw ei geven nu ze in het verpleeghuis woont?’ In de dagelijkse contacten met familie blijkt ook hoe moeilijk het vaak is om met voortschrijdende dementie om te gaan. In de hechte gemeenschap van Ter Apel is het goed gebruik dat familie heel betrokken blijft, maar voor sommige kinderen is het een worsteling om hun vader of moeder steeds
05
Simpele taken zijn een beproefde vorm om het contact ook voor de familie prettig te maken.
kwetsbaarder te zien worden. Meehelpen met koken, schoonmaken of zelfs de was helpt dan vaak. Simpele taken zijn een beproefde vorm om het contact ook voor de familie prettig te maken. Ondanks praktische vormen om het contact te onderhouden met een naaste in Borg Westerwolde, houdt familie natuurlijk veel vragen over hoe het staat met de kwetsbaarheid van hun naaste. Borg Westerwolde nodigt eerste contactpersonen daarom standaard uit voor het zogeheten Multi Disciplinair Overleg. In de praktijk maken weinig contactpersonen daar gebruik van. Doorvragen leert dat andere familieleden soms wel kunnen en graag willen. En doorvragen leert dat de tijdstippen van dit overleg – namelijk overdag – voor veel werkende familieleden heel slecht uitkomt. De gesprekken met bewoners, familie en medewerkers, de besprekingen in cliënten- en ondernemingsraad maken duidelijk er al veel goed gaat, maar dat nog beter mogelijk is. Samen willen we in Borg Westerwolde bereiken dat familie beter weet dat bijna alles kan en mag, dat zij nog meer betrokken zijn bij het leven van de bewoners en tegelijkertijd dat medewerkers zich net zo min als familie beperkt voelen door regels die zij niet begrijpen. Om die droom te realiseren gaan we samen aan de slag, maar hebben we ook hulp nodig. We hebben de steun van VWS en van de Taskforce Waardigheid en Trots nodig om sommige regels beter te begrijpen, om manieren te vinden daar makkelijker mee om te gaan of – als het blijkt dat die regel helemaal zijn doel niet bereikt – om die regel af te schaffen. Op basis van de gesprekken tot nu toe, bouwend op wat we al bereikt hebben en voortdurend bijgestuurd door volgende gesprekken met bewoners, familie en medewerkers willen we deze doelen als volgt realiseren:
06
Welbevinden 1. Leefplezier is het uitgangspunt binnen onze organisatie. Om het leefplezier van de bewoner nog meer voorop te stellen dan dat we nu al doen, willen we een aantal wijzigingen doorvoeren. Concreet stellen we het volgende voor: a. Voor de waardigheid van bewoners is het belangrijk dat wij al een beeld van hem of haar krijgen voor de verhuizing naar Borg Westerwolde. We willen daarom in samenwerking met wijkverpleegkundigen toekomstige bewoners bezoeken om zo een beeld te krijgen van hun leefsituatie voordat ze in Borg Westerwolde komen wonen. b. Samen met bewoner en zijn familie willen we op zoek gaan naar wat iemand zijn bronnen van welbevinden zijn. De Groningen Welbevinden Indicator (GWI) is een goed hulpmiddel om inzicht te krijgen het leefplezier van de bewoner. Wat is voor iemand belangrijk? Hoe tevreden is hij of zij daarover? Medewerkers worden in samenwerking met de Espria-academie getraind om de vraag achter de vraag helder te krijgen. De informatie wordt gebruikt worden om samen met de bewoner en familie oplossingen te vinden voor knelpunten en optimale ondersteuning van het leefplezier te bieden. c. De bewoner en familie zijn eigenaar van het zorgleefplan. We willen daarom ook dit echt samen met hen opstellen en het simpel houden. Een instrument dat we daarbij willen inzetten is de One Page Profile (OPP). Het is een profielbeschrijving van een bewoner op één pagina.
07
Participatie 2. Op de drukke momenten van de dag gaan de taken die gedaan moeten worden niet ten koste van de sfeer en warmte. Op deze momenten werken familie en medewerkers nauw samen. Familie voelt zich vrij om mee te werken met kleine taken en houden bewoners in de huiskamer gezelschap. Familie voelt zich niet bezwaard om ook een ‘oogje in het zeil’ te houden, omdat zij weten dat de zorg dichtbij is (maar net een bewoner op zijn eigen kamer helpt) en omdat zij bewoners weten in te schatten. Concreet pakken we de volgende punten op: a. Samen met familie bespreken we de weekagenda en het dagritme. Daarnaast is de weekagenda onderdeel van het leven op de huiskamer. b. Familieleden nemen en ervaren ruimte om te participeren in de woongroep. Medewerkers waarderen dat en maken dat ook leuk en gemakkelijk. c. In elke woning staat een mapje met over alle zes bewoners één pagina met de belangrijkste informatie. Bewoners en familie weten dat andere familie die informatie ook in kan zien. d. De familie en het hele sociale netwerk is in beeld als het gaat om het dagelijks leven in Borg Westerwolde. Om daar een beter beeld van te krijgen, om onderlinge contacten tussen familie en vrienden te versterken en om ook bewoners en familie beter te kunnen plaatsen maken we een Ecogram: een schematische weergave van het ‘ecosysteem’ van een bewoner.
3. F amilie ervaart meer inzicht in de kwetsbaarheid en het ziekteproces van hun naaste. Keuzes in behandeling en ondersteuning worden altijd met familie gemaakt. Concreet pakken we de volgende punten op: a. Voor het Multi Disciplinair Overleg nodigen we niet alleen de eerste contactpersoon maar ook andere familieleden uit. b. Het tijdstip van het Multi Disciplinair Overleg bepalen we in overleg met familie. Dat kan ook buiten kantooruren zijn. c. De belangrijkste conclusies uit het Multi Disciplinair Overleg plaatsen we in het ECD, zodat familie dit na kan lezen.
Familieleden nemen en ervaren ruimte om te participeren in de woongroep. Medewerkers waarderen dat en maken dat ook leuk en gemakkelijk.
08
Eten en drinken 4. Bewoners, familie en medewerkers werken samen om het eten en drinken op de huiskamer niet alleen gezelliger, maar ook lekkerder en voedzamer te maken. Uitgangspunt is de ervaren kwaliteit. We zoeken naar andere manieren om aan wettelijke kwaliteitseisen te voldoen. Als we minder eten bewaren, meer vers koken, dan zijn de HACCP eisen minder belastend. In overleg met familie hoeven bepaalde voorliefdes of eetgewoontes helemaal geen probleem te zijn. Concreet pakken we de volgende punten op: a. Bewoners, familie en medewerkers leren elkaar beter koken en – met een beetje externe ondersteuning – hoe ze makkelijker met wettelijke kwaliteitseisen om kunnen gaan. b. Samen met VWS en de Taskforce wordt een strategie ontwikkeld om eenvoudiger met die kwaliteitseisen om te gaan. c. We geven extra voeding op basis van wat normaal is in plaats van dieetpreparaten. Dit sluit aan bij de smaak van de oudere.
Bewoners, familie en medewerkers werken samen om het eten en drinken op de huiskamer niet alleen gezelliger, maar ook lekkerder en voedzamer te maken
09
Veilig en vrij 5. Bewoners en familie ervaren meer vrijheid doordat zij samen met medewerkers bespreken hoe zij gezamenlijk het beste met veiligheid om kunnen gaan. Soms kunnen medewerkers technische oplossingen aandragen, maar vaak is het ook zoeken naar wat de familie zelf verantwoord vindt en waar zij zelf mee voor verantwoordelijk wil zijn. Afspraken hierover moeten niet tot een nieuwe rompslomp leiden. Aan de andere kant mag het voorkomen van rompslomp mag ook niet leiden tot onduidelijkheid. Concreet pakken we de volgende punten op: a. Medewerkers trainen zichzelf en hun collega’s in het niet te snel ‘voor anderen, voor familie denken.’ b. In gesprekken met familie staan medewerkers uitgebreider stil bij wat er mogelijk is. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de alternatievenbundel van Vilans met ruim 80 alternatieven voor vrijheidsbeperkende maatregelen. c. In overleg met bewoner en familie brengen we de inzet van vrijheidsbeperkende Middelen en Maatregelen terug naar nul. We gaan over tot een Moreel Beraad, waarin familie, medewerkers, cliëntenraad de vraagstukken delen en met elkaar komen tot oplossingen. Om bovengenoemde voorstellen te implementeren willen medewerkers starten met verbeterteams. Een verbeterteam bestaat uit minimaal een EVV-er, een zorgkundige, een behandelaar en familielid/lid cliëntenraad. De leidinggevende coacht het team als procesbegeleider. Bij succesvolle implementatie wordt het concept verder uitgerold over andere kleinschalige woonvormen van Zorggroep Meander. Het voorstel Samen Thuis komt voort uit gesprekken tussen familieleden en medewerkers. Die kansen die zij zien, zijn getoetst bij cliëntenraad en OR en vervolgens omarmd door de directeur van Zorggroep Meander en het bestuur van Espria. Daarmee is er groot draagvlak om op de ingeslagen weg in Borg Westerwolde verder te gaan en het werken aan en vanuit Leefplezier nog meer vorm te geven. Iedereen wil graag dat er (nog) meer ruimte komt om dit in Borg Westerwolde uit te kunnen bouwen. Ook de reacties op Zorgkaart Nederland en het clienttevredenheidsonderzoek onderbouwen de ingeslagen weg.
Het voorstel Samen Thuis komt voort uit gesprekken tussen familieleden en medewerkers.
10
Zichtbaar maken resultaat
Zorggroep Meander is gestart met de Meander Expeditie. Een belangrijk onderdeel daarvan is het delen van verhalen via een app waarop video’s met elkaar gedeeld worden. Dit willen we ook inzetten om de ervaringen die we opdoen binnen Borg Westerwolde te delen met onze collega’s. Het mooie hiervan is dat we zo gelijk ook onze verhalen kunnen delen met onze Espria-collega’s. Andere middelen die we willen inzetten zijn inter- en intranet, de bewonerskrant, familie-avonden en PG-café.
Verminderen regeldruk
Door meer in te zetten op leefplezier kan er in sommige opzichten een confrontatie ontstaan tussen de systeemwereld en leefwereld. Tegelijkertijd hebben we als organisatie ons zelf mogelijk ook regels opgelegd. Hier willen we graag samen met de taskforce en VWS naar kijken.
De regeldruk die we willen verminderen bestaat uit; • Vereenvoudigen van het zorgleefplan. • Rapportages omvormen tot rapportages op afwijkingen zorgleefplan en risico’s waarmee de informatie eenvoudiger en toegankelijker is voor ieder die bij de oudere betrokken is. • Verantwoord afwijken van HACCP om betrokkenheid van familie en bewoners bij het eten en drinken natuurlijker vorm te kunnen geven • Het afwijken van protocollen om maatwerk te kunnen bieden regelen in Moreel Beraad • De GWI als meetinstrument te gebruiken in plaats van de CQ-meting
Samenwerking
In Borg Westerwolde is een samenwerking met de ROC’s Noorderpoort en Drenthe College. Er is een Gilde voor de bol opleiding niveau 2 Helpende. Er zijn dagelijks 20 studenten aanwezig die hun leeractiviteiten binnen de woongroepen hebben. Deze leeractiviteiten worden vanuit onze visie op Leefplezier ingevuld. De docenten zijn in Borg Westerwolde aanwezig om hen te begeleiden, samen met de zorgmedewerkers, en om hen ter plekke les te geven. Leren en studeren in de praktijk vanuit onze visie op het leven. Medewerkers worden in samenwerking met de Espria-academie getraind in het gebruik maken van de GWI en de One Page Profile.
11
Tot slot
Borg Westerwolde merkt dat wanneer we de focus op het leefplezier leggen, de cliënttevredenheid hoger wordt en ondanks inspanningen en onzekerheid bij medewerkers het ook veel energie en werkplezier bij medewerkers losmaakt. Dit is de drive voor ons om in Oost-Groningen, waar waardigheid en trots niet vanzelfsprekend in de cultuur zijn verankerd, op te gaan voor deelname aan dit traject. Wij hopen van harte dat u met een positieve reactie reageert op ons voorstel. Natuurlijk lichten we ons voorstel graag toe. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met Gerda van den Berg (zie gegevens contactpersoon).
