ZLTO Rijk van Nijmegen Visie 2012-2020
Samen naar een duurzame land- en tuinbouw in het Rijk van Nijmegen
meerwaarde door samenwerking
Samen naar een duurzame land- en tuinbouw in het Rijk van Nijmegen ZLTO Rijk van Nijmegen Visie 2012-2020
meerwaarde door samenwerking
Willy Derks, Rondeel Ewijk
Inhoudsopgave Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Cijfers en trends . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Ondernemerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Openheid en transparantie. . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Duurzame ontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Verbinding en samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
3
Voorwoord
“
Op naar een goede balans tussen hedendaagse techniek, diervriendelijkheid en maatschappelijke acceptatie.
Afdeling ZLTO Rijk van Nijmegen is er in geslaagd een visie voor de komende acht jaar samen te stellen. Dit met input van onze leden. Samen hebben we een document kunnen maken wat ons handvaten geeft richting onszelf en onze partners zoals gemeenten, provincie, Waterschap, maar ook natuur en milieuorganisaties. Wij beseffen dat wij een onderdeel zijn van de maatschappij, daarom is de visie ook met name gericht op ondernemen in je omgeving. We weten maar al te goed dat wij alleen op duurzame wijze bestaansrecht hebben. Duurzaam betekent niet alleen rekening houden met milieu, efficiënt en energiebesparend, maar ook een goed inkomen voor de ondernemer. Vooral dat laatste is in sommige sectoren een probleem. We willen dat jongeren toekomstperspectief behouden in onze afdeling. Boeren doe je niet alleen voor geld, het is een passie die tot levensideaal verheven wordt. Een manier van leven die in je genen moet zitten om dit vol te houden. Zorg voor je dieren en voor gewassen staat daarin centraal. Als geen ander zijn wij dagelijks in de weer met de natuur. We produceren hoogwaardig veilig voedsel en zorgen voor een aantrekkelijk landschap. Daar mogen we trots op zijn! Martien Nillesen Voorzitter ZLTO Rijk van Nijmegen
Jos en Elly Daamen, Leuth
Inleiding De agrarische sector heeft zich tot doel gesteld om door te ontwikkelen richting een duurzame landbouw, met draagvlak in de samenleving. Ondernemen met oog voor het dier, het milieu, de omgeving en de boer staat daarbij centraal. Duurzaamheid staat voor gezond voedsel van hoge kwaliteit en met respect voor de omgeving, tegen een eerlijke prijs. Daarnaast wordt er toegevoegde waarde voor de omgeving geleverd door bijvoorbeeld energieproductie, landschapsbeheer en recreatie. Dit vraagt een inspanning van alle schakels in de foodketens. De ZLTO pakt de handschoen op en werkt met haar leden aan een duurzame toekomst voor de agrarische sector. ZLTO is een sterke vereniging van boeren en tuinders in het Rijk van Nijmegen. De vereniging met haar leden heeft een sterke werkorganisatie met specialisten op alle thema’s die van belang zijn voor een duurzame land- en tuinbouw. Specialisten helpen leden met ondernemersen vaktechnische vraagstukken. Dit geldt zowel sectoraal als intersectoraal, waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van bestaande en nieuw ontwikkelde kennis. ZLTO heeft een sterk netwerk, zowel regionaal, nationaal en internationaal. Zowel het eigen als het collectief belang staan bij de organisatie voorop. Samen zijn we sterk!
“
Denk vooruit eet meer fruit!
ZLTO wil toonaangevend zijn in het creëren én realiseren van het perspectief voor ondernemers in de groene ruimte, zodat zij duurzaam en daardoor succesvol kunnen ondernemen. Om hier invulling aan te geven heeft ZLTO een visie opgesteld. In navolging van de door de ZLTO opgestelde visie is het bestuur van de ZLTO afdeling Rijk van Nijmegen, met haar leden, aan de slag gegaan om de visie te vertalen naar het eigen werkgebied Rijk van Nijmegen.
Met deze visie beogen wij het belang van een vitale en duurzame land- en tuinbouw in het mooie werkgebied van onze afdeling Rijk van Nijmegen aan te tonen. De land- en tuinbouw is immers een belangrijke economische pijler in het gebied en deze moet behouden en versterkt worden. Het werkgebied omvat de gemeenten Millingen, Beek-Ubbergen, Groesbeek, Heumen, Nijmegen, Wijchen en Beuningen. Deze visie geeft lijn aan de belangenbehartiging voor boeren en tuinders in het werkgebied. Bestuursleden gaan, met de visie als leidraad, in gesprek met gemeenten, andere gebiedspartijen, en de burgers, om daarmee te komen tot ontwikkelperspectief voor ondernemers in het buitengebied van Rijk van Nijmegen. Wat wij vooral nastreven is een buitengebied waar diverse functies in harmonie met elkaar toekomstperspectief hebben en een bijdrage leveren aan de regionale economie. ZLTO Rijk van Nijmegen heeft voor de invulling van onderliggende visie gekozen voor een aantal relevante duurzaamheidsthema’s in haar werkgebied. Deze zijn: • Ondernemerschap • Openheid en transparantie • Duurzame ontwikkeling • Verbinding en samenwerking In het document wordt allereerst een beschrijving gegeven van het werkgebied van ZLTO Rijk van Nijmegen. Vervolgens wordt de veranderende rol van boeren en tuinders in het buitengebied geschetst. De genoemde duurzaamheidsthema’s worden achtereenvolgens uitgewerkt in de paragraven die daarop volgen.
5
Jean Janssen en medewerker Gabrie Thijssen, Berg en Dal
Cijfers en trends Aantal bedrijven Rijk van Nijmegen
850 650 450 250
2001
2003
2005
2007
2009
2011
Aantal bedrijven plantaardige sectoren
400 300 200 100 0
2001
2003
2005
2007
2009
2011
akkerbouw tuinbouw, open tuinbouw, glas
Aantal bedrijven grondgebonden veehouderij 300 200 100 0
2001
2003
2005
2007
2009
2011
rundvee schapen geiten paarden, pony’s
Aantal bedrijven met hokdieren 120 80 varkens kippen pelsdieren
40 0
“
Goed omgaan met dieren en je omgeving, gecombineerd met efficientie, dat heeft de toekomst!
2001
2003
2005
2007
2009
2011
In Gelderland levert de landbouw een belangrijk aandeel aan de economie. Kijkend naar de ontwikkeling van de economische omvang van de sector is er over de afgelopen 10 jaar zelfs een lichte groei te constateren (CBS Statline). Ook de volume ontwikkeling van de productie neemt nog steeds toe, in 2011 een stijging van 1.5% en voor 2012 wordt deze groei op 1,7% geraamd (ING). De groei van de economische betekenis van de landbouwsector gaat echter ook gepaard met een flinke afname van het aantal agrarische bedrijven. Op het grondgebied van Rijk van Nijmegen waren er in het jaar 2001 nog 810 bedrijven actief; in het jaar 2011 is het aantal bedrijven echter afgenomen tot nog 562 waarbij ook het aantal gehouden dieren flink is afgenomen, met name in de varkens- en kippenhouderij (CBS Statline). De grafieken links laten de trend in aantallen bedrijven zien voor plantaardige sectoren, grondgebonden veehouderij en bedrijven met hokdieren. Het gevolg van de afname van het aantal bedrijven, bij een stijging van de toegevoegde waarde, is schaalvergroting van de agrarische bedrijfsvoering. Ondernemers gebruiken schaalvergroting van de productie om efficiënter te kunnen werken, betere milieutechnieken te kunnen toepassen en om de productiviteit te vergroten. Bedrijven professionaliseren en het ondernemerschap van de boer wordt steeds belangrijker, waarbij het aspect van ondernemerschap en een goede integratie in de omgeving de hoofdrol speelt.
7
Freek Verhoeven, Groesbeek
Ondernemerschap De komende jaren zal blijken dat een maatschappelijk geaccepteerde ontwikkeling van de agrarische sector niet alleen wordt bepaald door de mogelijkheden op het bouwblok en planologische ruimte, maar ook door de kwaliteit en kunde van de ondernemer. Daar waar de boer nu beschikt over veel vakkennis en meetelt in de wereldtop, zal hij zich in de toekomst steeds meer met het management van zijn onderneming moeten gaan bezighouden. Dit vereist andere vaardigheden en sommige ondernemers zullen deze moeten ontwikkelen. Het werken met personeel zal ondanks de automatisering in sommige sectoren toenemen. Goed werkgeverschap nemen we hier als uitgangspunt, waarbij we de lokale binding met de dorpsgemeenschap proberen te versterken door voor seizoensarbeid kansen te bieden aan mensen in de omgeving. Daarnaast nemen agrarisch ondernemers hun verantwoordelijkheid om ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt passend werk te bieden. Door afzetmarkten beter te verkennen kunnen we vraaggericht gaan produceren Als ZLTO afdeling Rijk van Nijmegen zien we het vergroten van het ondernemerschap als belangrijk aandachtspunt voor de toekomst. De verduurzaming van de agrarische sector is in belangrijke mate afhankelijk
van actuele kennis, innovatieve ideeën en het aangaan van nieuwe verbindingen, waarbij de creativiteit van een ondernemer in veel gevallen doorslaggevend is om ook daadwerkelijk tot uitvoering te komen. Voldoende ruimte om te kunnen ondernemen is essentieel om te zorgen dat ondernemers nieuwe kansen kunnen benutten. ZLTO Rijk van Nijmegen wil nieuwe impulsen geven aan ondernemerschap door te gaan werken met ondernemersgroepen. Een ondernemersgroep werkt aan een gezamenlijke kans of probleem. Het thema kan breed zijn, van ruimtelijke ordening tot innovatie. Leden dragen ideeën aan voor vernieuwing en ontwikkeling, ZLTO faciliteert hierbij. Leden zijn door deze werkvorm intensief betrokken bij de organisatie en zij worden ondersteund door specialisten. Ook ondersteunen zij elkaar bij ontwikkelingen en vraagstukken op het eigen bedrijf. De afdeling organiseert bijeenkomsten op gebied van vakinhoudelijke thema’s en actualiteiten. De vereniging verzorgt ook activiteiten op sociaal gebied. Hierbij is aandacht voor de medemens een waarde die voor onze leden al decennia lang een centrale plaats inneemt.
Openheid en transparantie
“
Wijn heeft als streekproduct alles in zich: innovatie, beleving, sfeer, gastronomie, avontuur en duurzaamheid.
Boeren en burgers hebben veel met elkaar te maken. Toch kennen we elkaar lang niet altijd goed. Daarom wil ZLTO Rijk van Nijmegen contacten met burgers zoveel mogelijk stimuleren. Dat kunnen omwonenden zijn, maar ook schoolkinderen, jeugd die (maatschappelijke) stage wil lopen en groepen beleidsmakers, belangenorganisaties enz. die op excursie komen op
agrarische bedrijven. Belangrijk is om daar, waar zich kansen voordoen, als afdeling bij te dragen aan de het positieve imago van de agrarische sector. Het liefst deze kansen oppakken samen met (groepen) leden, zodat zij ook automatisch ambassadeur van hun eigen sector worden.
9
John Grutters, Groesbeek Voorbeelden van maatschappelijke activiteiten binnen de afdeling Rijk van Nijmegen zijn: • De jaarlijks terugkerende ZLTO stand op de Wijchense paardenmarkt • Schilderijlijsten die her en der in het landschap geplaatst worden om het publiek te wijzen op het mooie landschap dat door de boeren onderhouden wordt. • Het project Klasseboeren regio Nijmegen dat in eerste instantie een educatieve doelstelling heeft maar voor de hele sector natuurlijk ook een PR functie vervult. • Sneeuwschuiven gemeente Wijchen • De activiteit uitgevoerd tijdens de Nijmeegse 4 daagse. Vanwege het omvangrijke karakter van deze activiteit zal per jaar beoordeeld worden of en zo ja, in welke vorm er uitvoering aan deze actie gegeven wordt. Hierbij wordt samengewerkt met omliggende ZLTO afdelingen. Het gebied leent zich voor recreatie en toerisme. ZLTO wil met agrarische bedrijvigheid daar verbinding mee leggen. Dit biedt kansen voor een aantal ondernemers in het gebied op het vlak van maatschappelijke activiteiten en verbinding consument-producent. Zeker dagrecreatie biedt kansen voor ondernemers. ZLTO Rijk van Nijmegen blijft daarentegen alert op ontwikkelingen in de vorm van nieuwe recreatieve faciliteiten . Deze mogen geen negatieve effecten hebben op bedrijfsvoering en ontwik-
keling van agrarische bedrijven in de omgeving. Er zullen nieuwe concepten ontwikkeld worden, waarbij onze duurzaam geproduceerde producten direct aan consumenten afgezet zullen worden. Ook daar zijn kansen om de relatie met consumenten te versterken en de voedselketen te verkorten. Dit levert duidelijk een meerwaarde op voor zowel de consument als de producent. Afdeling Rijk van Nijmegen gaat ledeninitiatieven ondersteunen die gericht zijn op markt en regionale afzet. ZLTO Rijk van Nijmegen is doordrongen van het belang van openheid en transparantie. Duurzaam ondernemen is boeren in en met je omgeving. De afdeling zal samen met haar leden alle kansen grijpen om dit in het eigen werkgebied te verbeteren. Zeker in een verstedelijkt gebied, waar onze afdeling mee te maken heeft, is dit extra van belang. Om hier uitvoering aan te geven gaat ZLTO afdeling Rijk van Nijmegen met haar leden het project ’ Stadsgericht Ondernemen’ uitvoeren. Huidige trends bieden kansen voor ondernemers om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen waar de stedeling om vraagt en wat ook weer kan leiden tot vergroting van het maatschappelijk draagvlak. Doel van het project is het ontwikkelen van nieuwe activiteiten met (agrarische) ondernemers in het Rijk van Nijmegen, gericht op de vragen en mogelijkheden die de stad biedt.
Duurzame ontwikkeling
“
De pluimveehouderij moet kansen zien en kansen pakken!
ZLTO Rijk van Nijmegen streeft naar duurzame agrarische bedrijven in het buitengebied. De ondernemers hebben in 2020 hun bedrijf en bedrijfsvoering ingericht met respect voor dier, omgeving, milieu en de boer zelf. De bedrijven zijn landschappelijk ingepast, met erfbeplanting maar ook nieuwe architectuur, in hun omgeving. Duurzame ontwikkelingen moeten ook economisch rendabel zijn. In deze tijden is dat lastig waar te maken in
de land- en tuinbouw. Er wordt gezocht naar nieuwe verdienmodellen waarmee vernieuwing, naast meerwaarde voor de maatschappij, ook rendement oplevert voor de ondernemer. ZLTO ondersteunt haar leden in deze zoektocht, door bestaande en nieuwe kennis hierover te ontsluiten en hen te ondersteunen bij ontwikkeling van eigen ideeën in ondernemersgroepen.
11
Miranda Zwanenburg, Overasselt Diergezondheid De afdeling streeft naar een hoge gezondheidsstatus op veehouderijbedrijven in de regio. Dit betekent concreet het nemen van preventieve maatregelen door middel van een goede bedrijfshygiëne binnen en buiten het bedrijf, vaccinatie en een goed gezondheidsmanagement. Voor dit thema wordt aangesloten bij het landelijke beleid. Nu en in de toekomst wordt op de agrarische bedrijven gewerkt aan bedrijfsgezondheidsplannen, een managementinstrument voor de veehouder. In het bedrijfsgezondheidsplan staan aspecten die de diergezondheid kunnen vergroten. Via bedrijfsbehandelplannen wordt op bedrijfsniveau aangegeven hoe dieren moeten worden behandeld in geval van ziekte. Dit onder verantwoordelijkheid van de dierenarts met de veehouder.
Voedselveiligheid ‘Voedselveiligheid’ is inmiddels een ‘standaard’ voorwaarde geworden voor producten uit de Nederlandse land- en tuinbouw. Doordat in de afgelopen jaren in alle geledingen van de voedselketen kwaliteitssystemen zijn ingevoerd zijn de gevolgen van problemen met de voedselveiligheid gering. Door ‘tracking en tracing’ systemen zijn verontreinigingen of problemen direct te achterhalen.
Energie
“
Ondernemers, de ouders en de kinderen blij, fijn spelen in het buitengebied op de boerderij.
Goed ondernemerschap is ook het signaleren van behoeften vanuit de markt en de samenleving. Eén van de behoeften die steeds meer aandacht zal gaan krijgen is de vraag naar “groene” energie. Als ondernemers in de groene ruimte in het Rijk van Nijmegen zien wij hier kansen liggen die we graag aanpakken. De productie van groene energie door de agrarische sector kan bijvoorbeeld bestaan uit het plaatsen van zonnepanelen, windmolens en vergisters. Op de daken van agrarische stallen en schuren zijn grote oppervlaktes beschikbaar om zonnecollectoren op te plaatsen. De ontwikkelingen van zonnecol-
lectoren volgen elkaar in rap tempo op, waardoor de energie-efficiëntie steeds hoger wordt. Wij verwachten dan ook dat er in de toekomst geen subsidie meer nodig zal zijn om zonnepanelen als rendabele economische activiteit te implementeren op de daken van stallen. Tot dat moment is het belangrijk dat er naar slimme combinaties wordt gezocht, bijvoorbeeld door asbestgolfplaten op daken waar mogelijk is te vervangen door zonnepanelen. Ook kan bij de nieuwbouw van stallen alvast rekening gehouden worden met extra draagkracht van de spantconstructie. Daarnaast is het belangrijk dat de directe omgeving betrokken wordt bij de transitie naar energieboerderijen. Burgers uit de omgeving zouden middels een coöperatie bijvoorbeeld kunnen investeren in groene stroom, waardoor ze ook een verhaal te vertellen hebben. Het zorgt voor bewustzijn waar de stroom vandaan komt, omdat men weet dat het lokaal geproduceerd wordt. Door deze nieuwe verbindingen tussen boer en burger ontstaat een gedeelde verantwoordelijkheid. Op die manier zijn de resultaten van de verduurzaming van de samenleving direct tastbaar en zichtbaar in het landschap. Het opwekken van en zelfvoorzienend worden in energie zal voor steeds meer bedrijven een interessante en reële bron van neveninkomsten gaan worden. Naast het opwekken van groene energie door middel van zonnepanelen (of windmolens), zal in de toekomst steeds vaker biomassa worden aangewend voor dit doel. Door het vergisten van biomassa reststromen, ontstaat er een winwin situatie. Het vergisten van mest, afval uit voedselproductie en snoeiafval levert groene energie op en zorgt ervoor dat afval op een duurzame manier wordt hergebruikt en er aan de vraag naar duurzame energie wordt voldaan. De technologie die nodig is om vergisting op grote schaal efficiënt te laten verlopen is nog volop in ontwikkeling maar zal in de nabije toekomst de benodigde resultaten gaan behalen. Als sector zetten we hier dan ook volop op in. De komende jaren zal deze ontwikkeling in een stroomversnelling komen vanwege het nieuwe mestbeleid in 2015.
13
Martie Föllings, Malden
“
Als vollegrondstuinder moet je je producten duurzaam en zichtbaar produceren voor je eigen streek.
Mest en mestverwerking
Biodiversiteit en water
Een veehouder die meer mest produceert dan hij op zijn eigen grond kwijt kan, moet een percentage van zijn mestoverschot verplicht aanbieden voor verwerking bij een erkend mestverwerkingsbedrijf. Het nieuwe mestbeleid moet de mestproductie in een duurzame balans brengen met de afzetmogelijkheden. Dit is nodig om aan de Europese doelen voor milieu en natuur te voldoen en om te anticiperen op de toekomstige vraag naar organische meststoffen. Daarnaast komt er voor onze ondernemers meer ruimte voor ondernemerschap, omdat er kansen ontstaan om de mest te verwaarden. Door de mest te verwerken, kunnen dure mineralen als stikstof en fosfaat worden teruggewonnen. Dit hoogwaardig mineralenconcentraat kan dan weer gebruikt worden als vervanger van kunstmest. Op die manier kunnen kringlopen worden gesloten. Door middel van monovergisting en mestraffinage achter de stallen op het bedrijf kan biogas worden opgewekt en wordt de mest gescheiden in een dikke en dunne fractie. De dunne fractie kan lokaal worden afgezet als kunstmest en de dikke fractie zal elders worden verwerkt tot een hoogwaardig mineralenconcentraat. Belangrijk is wel dat deze activiteit rendabel moet zijn om ook daadwerkelijk tot uitvoering te komen. Om ethische redenen zijn we tegen het vergisten van kwalitatieve (voeder) gewassen die bedoeld zijn voor humane of dierlijke consumptie. Mogelijk kunnen plantaardige reststromen of bermgras wel gebruikt worden voor covergisting. Creativiteit en innovatie zijn de komende jaren belangrijke sleutelbegrippen om tot vernieuwende ideeën en nieuwe verbindingen te komen. ZLTO Rijk van Nijmegen ondersteunt komende jaren mestverwerkingsinitiatieven van (groepen) leden. Uit onderzoek is gebleken dat er in de regio Zuid Gelderland ruimte is voor een of twee gezamenlijke mestverwerkingslocaties. Daarnaast is er ruimte voor vergisting of raffinage op bedrijfsniveau, wanneer de techniek doorontwikkeld is.
ZLTO Rijk van Nijmegen vindt behoud en ontwikkeling van biodiversiteit belangrijk. Land- en tuinbouw beheert een groot areaal landbouwgrond en is daarmee een belangrijke speler in ontwikkelingen op gebied van biodiversiteit. Biodiversiteit is van belang voor een gezonde land- en tuinbouw. Het zorgt voor natuurlijke vijanden tegen ziekten en plagen in gewassen. Ook voor bestuiving van gewassen kan dit een bijdrage leveren. Wij ondersteunen initiatieven die de biodiversiteit vergroten. Concrete projecten zijn de bloemrijke akkerranden, de groen blauwe diensten en het Nagrewa project langs de waterlopen. Land- en tuinbouw heeft aandacht voor waterkwaliteit in de omgeving. Denk bijvoorbeeld aan het thema erfafspoeling. Ondernemers zijn zich bewust van het effect van erfafspoeling op waterkwaliteit en stemmen daar het management op af. Denk daarbij aan het optimaal inrichten van kuilplaatsen voor voeropslag in de veehouderij. Er komen steeds meer technische oplossingen om dit verder te verbeteren. ZLTO Rijk van Nijmegen houdt haar leden op de hoogte van de nieuwste onderzoeken en stimuleert hen om aanpassingen door te voeren op het eigen bedrijf.
Verbreding in bedrijfsactiviteiten Ingegeven door creatief ondernemerschap en/of bepaalde omgevingsfactoren zijn er steeds meer bedrijven die naast de primaire agrarische activiteiten ook andere activiteiten willen ontplooien op hun bedrijf. Deze bedrijven ontwikkelen zich tot multifunctionele landbouwbedrijven door in hun bedrijfsvoering invulling te geven aan een of meerdere nevenactiviteiten. Niet alleen goed voor het bedrijfsresultaat maar ook voor de binding tussen burger en platteland en de verbinding tussen agrarische ondernemers en de maatschappij. De multifunctionele landbouw speelt vanuit haar agrarische identiteit op
15
Ab Louws, Wijchen een unieke manier in op de groeiende vraag naar rust, ruimte en plattelandsbeleving. Huisverkoop is hier een sprekend voorbeeld van, maar er gebeurt veel meer. Sommige ondernemers specialiseren zich in niches en gaan bijvoorbeeld op zoek naar markten in de regio om daar hun producten met waarde toevoeging, als zijnde streekproducten, af te zetten. Zorgboerderijen bieden in een prettige en natuurlijke omgeving zorg aan mensen die deze zorg nodig hebben. Agrarische kinderdagopvang biedt kinderen een heerlijke dag buiten, waar er ook nog eens veel te leren valt over de natuur om ons heen en waar ons voedsel vandaan komt. Ook zijn er steeds meer verbindingen tussen recreatie en agrarische bedrijven, zoals Bed and Breakfast op de boerderij of kamperen bij de boer. Deze relatief nieuwe concepten kunnen voor sommige agrarische ondernemers een goede manier zijn om een nieuwe economische basis onder het bedrijf te leggen, maar dit is niet voor iedereen weggelegd. Verder is het belangrijk om te realiseren dat bij veel van dergelijke initiatieven er nog steeds agrarische productie nodig is om de bedrijfsvoering economisch volwaardig te houden. ZLTO Rijk van Nijmegen richt zich op belangenbehartiging voor alle ondernemers in het buitengebied. Doel is hierbij het waarborgen en doorontwikkelen van ontwikkelperspectief in de groene ruimte (ruimte om te ondernemen). De jaarlijks terugkerende B&W overleggen per gemeente zijn hiervoor een belangrijk middel voor het afdelingsbestuur. Daarnaast richt ZLTO Rijk van Nijmegen zich op het stimuleren van verdere professionalisering en innovatie in de sector multifunctionele landbouw door middel
“
Denk in kwaliteit in plaats van alleen maar hoge opbrengsten te moeten halen
van projecten en periodieke bijeenkomsten. Naar de toekomst toe is het van belang dat de Multifunctionele Landbouw als een volwaardige sector gezien wordt die in omvang, niet alleen qua aantal bedrijven maar ook qua omzet, een steeds grotere rol gaat spelen.
Ruimtelijke ontwikkeling Om duurzame locaties te ontwikkelen is ontwikkelingsruimte voor agrarische bedrijven belangrijk. Om dit te kunnen waarborgen staat ZLTO Rijk van Nijmegen voor: • Flexibele bouwblokken om invulling te kunnen geven aan duurzame locaties • Erfbeplanting die verplaatsbaar is bij bedrijfsuitbreiding of veranderingen aan het erf Naast ontwikkelingsruimte op de locaties zelf is het belangrijk dat het buitengebied dusdanig ingericht wordt, dat agrarische bedrijven niet belemmerd worden door andere functies of belangen in de omgeving. Dat neemt niet weg dat er ruimte moet zijn voor nieuwe economische activiteiten in het buitengebied. ZLTO Rijk van Nijmegen staat daarom voor: • Behoud van agrarische bestemming op daarvoor geschikte locaties. Deze locaties staan ter beschikking voor bedrijfsverplaatsing om ondernemers toekomstperspectief te bieden • Ruimte voor nieuwe functies in het buitengebied in de vorm van bedrijfsmatige activiteiten in vrijkomende agrarische gebouwen die nu en in de toekomst geen bedreiging vormen voor ontwikkelruimte van omliggende agrarische bedrijven
Verbinding en samenwerking In verbinding met partijen in andere marktgebieden worden nieuwe businessconcepten gerealiseerd, in bijvoorbeeld de zorg of op het gebied van energie en regionale
voedselvoorziening. Daarbij zijn noodzakelijkerwijs sterke relaties tussen agrarisch ondernemers en burgers, tussen platteland en stad. De dialoog met de burgers in
17
Herbert Verploegen, Winssen gebieden waar wij produceren of waar wij onze gronden hulpstoffen van betrekken is essentieel en vanzelfsprekend. Een ondernemer in de groene ruimte die risico’s en verantwoordelijkheid neemt en daarvoor in ruil meer zekerheid over een eerlijke verdeling van marges en rendement wil hebben, werkt samen in coöperatieve verbanden, netwerken en ketens. Nieuwe vormen van samenwerking doorbreken het traditionele concurrentiemodel en zorgen ervoor dat ondernemers in de groene ruimte een sterke positie hebben op de marktgebieden waarin zij actief willen zijn. Het gaat om samenwerking in bredere zin, niet alleen van boeren en tuinders onderling maar ook met andere partners in nieuwe maatschappelijke verbanden of ondernemingen. ZLTO Rijk van
Nijmegen denkt hierbij aan samenwerking met MKB en industrie. Alle (nieuwe) samenwerkingsvormen richten zich eerst op het realiseren van de meerwaarde(n) en komen, op basis van onderling gerespecteerde posities en afspraken, tot een eerlijke verdeling van baten en lasten. ZLTO Rijk van Nijmegen staat open voor samenwerking met overheden en andere (maatschappelijke) partners om samen nieuwe concepten en markten te ontwikkelen. Een duurzame toekomst is een doel voor de gehele maatschappij. Dat kan de agrarische sector niet alleen! Verbinding en samenwerking wordt door afdeling Rijk van Nijmegen verder opgepakt en concreet gemaakt in het project Stadsgericht Ondernemen. Ook ledeninitiatieven op dit thema worden ondersteund.
Conclusie ZLTO Rijk van Nijmegen streeft naar duurzame agrarische bedrijven in het buitengebied. De ondernemers hebben in 2020 hun bedrijf en bedrijfsvoering ingericht met respect voor dier, omgeving, milieu en de boer zelf. De bedrijven zijn landschappelijk ingepast, met erfbeplanting maar ook nieuwe architectuur, in hun omgeving. Zij zijn ook economisch duurzaam, werken efficiënt en hebben hierdoor ook een gezonde concurrentiepositie. ZLTO Rijk van Nijmegen gaat haar leden stimuleren en faciliteren nieuwe verbindingen aan te gaan met gebiedspartijen en burgers en in te spelen op maatschappelijke activiteiten.
“
Mijn duurzame visie voor de toekomstige veehouderij wordt ingegeven door het continu zoeken naar balans in de drie levenspijlers people, profit en planet.
De agrarische sector is een belangrijke economische pijler in de regio en levert een grote bijdrage aan de leefbaarheid van het buitengebied. Om de verschillende doelstellingen in het kader van duurzaamheid te kunnen realiseren, is flexibiliteit in ontwikkelingsruimte een voorwaarde voor ondernemers om te kunnen ondernemen, innoveren en hun bedrijfsvoering aan te passen.
19 Maar ook voldoende planologische ruimte om te kunnen ondernemen is essentieel om te zorgen dat ondernemers nieuwe kansen kunnen benutten. De gemeentes in het werkgebied van ZLTO Rijk van Nijmegen kunnen helpen om deze ontwikkelingsplanologie te bevorderen door open te staan voor vernieuwende ideeën, duidelijke afspraken te maken met ondernemers en procedures zo kort mogelijk te houden. Heldere, uniforme regelgeving en randvoorwaarden zullen leidend zijn om dit mogelijk te maken. Door samenwerking, synergie en verbinding wordt het buitengebied van Rijk van Nijmegen leefbaarder en duurzaam. Een gebied waar zowel agrarisch ondernemers als burger trots op zijn!
Stijn Derks, Beuningen
20
Colofon Redactie
Linda Janssen-Verriet, secretaris ZLTO Rijk van Nijmegen
[email protected] Tekst
Bestuur en leden ZLTO Rijk van Nijmegen Foto’s
Henk Baron, Ooij Tekening achterzijde omslag
Rob de Bruijn, Kekerdom
“
Verwachtingen moet je soms bijstellen, dromen nooit!
Vormgeving en opmaak
Studio Nuijten, Kekerdom Druk
Rikken Print, Gendt © 2012 ZLTO Rijk van Nijmegen
Dit landschap wordt u aangeboden door de leden van
Rijk van Nijmegen
