Samen verder in het Land van Cuijk
juni 2011
Inhoud Sint Anthonis zet zich in voor een krachtig gezamenlijk bestuur 3 De ambitie van Sint Anthonis 5 De noodzaak van samenwerken 7 Slagkracht als gemeente vereist regionaal denken 7 Bedrijfsvoering onder druk 9 Kiezen voor allianties 11 Ambtelijke samenwerking 13 Samenwerking met Boxmeer 13 Samenwerking Land van Cuijk 17 Rollen 19 Samen verder 19
Samen verder in het Land van Cuijk
Sint Anthonis zet zich in voor een krachtig gezamenlijk bestuur Intensievere bestuurlijke samenwerking in het Land van Cuijk biedt voordelen. Wanneer Sint Anthonis, Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert coalities aangaan en hun krachten bundelen, wordt de potentie van deze regio beter ontplooid en benut. Zo creëren we nieuwe mogelijkheden waarmee we succesvollere toegang kunnen krijgen tot Provinciale -, Rijks - en Europese middelen. Met dit document wil de gemeente Sint Anthonis een nieuwe impuls en steun geven aan brede en hernieuwde samenwerking. U leest waarom de gemeente Sint Anthonis opnieuw allianties zoekt, welke voorwaarden hieraan verbonden zijn, wat er op dit gebied al gerealiseerd is, wie er bij betrokken zijn en wat er in de nabije toekomst nog gedaan kan en moet worden om een krachtige en dynamische gemeente te kunnen blijven.
3
Het resultaat bepaalt het succes van samenwerking Marleen Sijbers, burgemeester: “Ik ben een warm voorstander van zowel ambtelijke als ook bestuurlijke samenwerking. Niet omdat het gezellig of leuk is, maar omdat het daadwerkelijk voordelen biedt. Samenwerking met name op bestuurlijk niveau, betekent ook geven en nemen. Voor de raad moet helder en inzichtelijk zijn wat de besluitvorming op korte en lange termijn betekent. Het is het resultaat wat uiteindelijk bepaalt of een samenwerking zinvol en succesvol is. En ik ben ervan overtuigd dat het uiteindelijke resultaat meer is dan de som der delen”
4
De ambitie van Sint Anthonis De gemeente Sint Anthonis wil een gemeente zijn waarin het prettig wonen en aangenaam verblijven is. Daarbij is het van belang om voor haar burgers, het maatschappelijk middenveld en ondernemers een goed voorzieningenniveau te kunnen blijven garanderen. Intergemeentelijke samenwerking is noodzakelijk om de slagkracht van de gemeente te behouden en te versterken. In 2009 heeft de gemeenteraad het college hiertoe opgeroepen. Het bestuur van Sint Anthonis zet hoog in op samenwerking binnen het Land van Cuijk. Als stip aan de horizon focust Sint Anthonis op 2015. Dan moet de bestuurlijke samenwerking in het Land van Cuijk een feit zijn en zijn er concrete stappen gezet in de ambtelijke samenwerking. Daarnaast zijn de regio en Sint Anthonis in 2020 belangrijke spelers in Brabant Noordoost en de Noordelijke Maasvallei.
Gemeente Sint Anthonis De gemeente Sint Anthonis is een financieel gezonde, krachtige en dynamische plattelandsgemeente binnen het Land van Cuijk. Er is een goed woonklimaat, de gemeente ligt er goed en verzorgd bij en onderscheidt zich ten opzichte van andere gemeenten in een sterke en actieve landbouw- en toeristische sector en ondernemers met de juiste ondernemersgeest. Het gemeentebestuur heeft een sterke band met de burgers, het maatschappelijk middenveld en de ondernemers.
5
Straks andere invulling van wonen en werken Jeroen Willems, wethouder: “Het Land van Cuijk kent straks sterke, vitale woonkernen waar ruimte is voor nieuwe toekomstbestendige initiatieven op het gebied van wonen en werken. Dit wordt bereikt door de gemeentelijke woon- en werkprogramma’s op elkaar af te stemmen. Onze agrarische bedrijfstak is aanjager voor innovatieve bedrijvigheid in de regio, die zich vooral concentreert op de Food Health en Farma sector. We willen dat er meer gedacht wordt vanuit het totale landschap zodat natuur, agrarisch ondernemen en recreatie elkaar versterken.”
6
De noodzaak van samenwerken Slagkracht als gemeente vereist regionaal denken Niet alle gemeenten kunnen nieuwe bedrijventerreinen ontwikkelen. Niet iedere gemeente kan inzetten op groei van het aantal inwoners of uitblinken op het gebied van recreatie en toerisme. De omstandigheden waar we momenteel in verkeren vragen om afstemming en samenwerking. Het Rijk en de provincies eisen dan ook van gemeenten dat er regionale afstemming plaatsvindt.
Land van Cuijk Het Land van Cuijk wordt gevormd door de gemeenten Cuijk, Grave, Sint Anthonis, Boxmeer en Mill en Sint Hubert. Deze gemeenten zijn complementair aan elkaar als het gaat om onder andere wonen, werken en recreëren. Een regionale beleidsagenda op onderdelen vergt in eerste instantie bestuurlijke samenwerking. Een traject dat inmiddels positief is ingezet met de gemeenten in het Land van Cuijk. Door gebruik te maken van elkaars unieke mogelijkheden ontwikkelt de regio slagkracht, maar worden ook de posities en kwaliteiten van de individuele gemeenten versterkt.
Noordoost Brabant en Noordelijke Maasvallei Als noodzakelijke vervolgstap staat ook het samenwerkingsverband van 21 gemeenten in Noordoost Brabant op de agenda. Het Land van Cuijk kan zich hierbinnen als krachtige ‘subregio’ manifesteren. Daarnaast profileert zich de interregio Noordelijke Maasvallei: ‘het Land van Cuijk en de Limburgse regio De Maasduinen’. Het doel is dan ook om in dit netwerkverband tot nieuwe economische impulsen te komen, ook in (inter-)nationaal perspectief.
7
“Samenwerken heeft met lef te maken. Lef om los te laten en juist datgene te doen waar je goed in bent.”
Anno 2011 is regionale samenwerking onontbeerlijk Willy van Erp, wethouder: “De zorg voor onze burgers houdt niet op bij onze gemeentegrenzen. Dat geldt niet alleen voor Sint Anthonis maar ook voor onze buurgemeenten, daarom pakken we projecten ambtelijk en bestuurlijk samen op. Bijvoorbeeld op het gebied van jeugd en gezin, daarin ontwikkelen we een gezamenlijk beleid. Uitgangspunt in de samenwerking is gelijkheid. Daarin moet je wel je eigen zaken durven loslaten om zo een slag te kunnen maken, uiteindelijk gaat het vaak om kleine verschillen in het grotere verband.”
8
Bedrijfsvoering onder druk Naast het inzetten op bestuurlijke samenwerking, is het noodzakelijk dat de interne bedrijfsvoering wordt versterkt. Dit komt onder andere doordat: • onze burgers recht hebben op een kwalitatief goed presterende overheid tegen de laagst mogelijke kosten met een hoog niveau van de dienstverlening dat permanent verbeterd zal moeten worden; • de huidige regering die meer Rijks- en Provinciale taken neerlegt bij gemeenten zonder deze te voorzien van de noodzakelijke financiële middelen; • het gemeentelijk takenpakket dat aldoor omvangrijker en complexer wordt: 85% van de taken die uitgevoerd moeten worden, zijn medebewindtaken. Dit zijn vaak kleine losse taken die in één formatieplaats zijn samengevoegd en niet binnen de eigen organisatie overdraagbaar zijn. Doel van dit positionpaper is om helderheid te verschaffen, om door samenwerking met andere gemeente(n) deze en andere bedreigingen om te zetten in hernieuwde kansen; dus versterking van onze slagkracht. Het heeft consequenties voor de primaire dienstverlening, terwijl een professionele werkwijze en goede relatie met inwoners en ondernemers diezelfde dienstverlening ten goede komt en juist vergroot. Het ligt voor de hand om verbindingen met andere gemeentes te leggen en afspraken te maken over wie welke taak uitvoert.
RMB en RUD’s RMB - Ruimte, Milieu en Bouwen (voorheen het regionaal milieubureau) is een samenwerkingsverband van 13 gemeenten in Brabant Noordoost en levert kennis en expertise op het gebied van o.a. milieubeleid, gebiedsontwikkeling en duurzame ontwikkeling. Delen van het takenpakket op het gebied van milieuwetgeving heeft de gemeente Sint Anthonis bij het RMB neergelegd. Binnen Brabant Noordoost worden regionale uitvoeringsdiensten (RUD’s) opgezet ten behoeve van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Het Land van Cuijk haakt hierbij aan onder voorwaarde dat het RMB in stand wordt gehouden.
9
Samenwerken is een kwestie van onderling vertrouwen Ger Timmermans, gemeentesecretaris: “Regionale samenwerking heeft vooral met loslaten te maken en met lef! Durf los te laten en durf te verdelen. Vraag aan elkaar: ‘waar ben jij sterk in?‘ We moeten bereid zijn de taken onderling te verdelen en bij diegene neer te leggen die daar het beste in is. Daarbij moeten we wel zorgen voor een evenwichtige verdeling. Alleen door onze krachten te bundelen komen we verder en houden we slagkracht in de regio en daarbuiten.”
10
Kiezen voor allianties De gemeente Sint Anthonis is weliswaar een kleine gemeente, ongeveer 12.000 inwoners, maar excelleert op tal van terreinen. Het is een financieel gezonde gemeente, die er – door de permanente aandacht voor het ruime buitengebied – uitstekend bij ligt. Een kleine en slagvaardige organisatie die kijkend naar de toekomst en de extra beleidsterreinen die op de gemeente afkomen, vanuit een sterke positie efficiëntievoordelen wil en kan behalen door samenwerking aan te gaan op operationele bedrijfsonderdelen. Uitgangspunt is dat de gemeente die daarvoor het meest geëquipeerd is, als thuisbasis voor samenwerkingsverbanden zorg zal dragen. Zoals verwoord, richt de gemeente Sint Anthonis zich sinds enige jaren op het aangaan van allianties. In 2009 heeft de gemeente een heldere strategische keuze gemaakt voor de gemeente Boxmeer. De enkele jaren daarvoor opgestarte ambtelijke samenwerking binnen het Land van Cuijk heeft niet tot succes geleid. We moeten concluderen dat het initiatief tot nauwere ambtelijke samenwerking op het niveau van het Land van Cuijk op dat moment nog niet rijp was. Cuijk, Grave en Mill kozen wel voor elkaar en kennen nu een samenwerkingsverband voor een ‘intergemeentelijke sociale dienst’, bespreken een gezamenlijk P&O en onderzoeken de mogelijkheden, de ambtelijke organisaties samen te voegen. Sint Anthonis koos de gemeente Boxmeer als gelijkwaardige partner en zet daar de komende tijd op in. Nog steeds heeft gemeente Sint Anthonis het Land van Cuijk als meest efficiënte samenwerkingsregio voor ogen. Op 1 november 2010 is tijdens de begrotingsbehandeling de motie bekrachtigd waarmee het college van Sint Anthonis de bestuurlijke intergemeentelijke samenwerking met het gehele Land van Cuijk nastreeft vanuit eigenheid, gebaseerd op kracht en autonomie.
11
“Doe jij P&O, mag ik dan van jou automatisering?”
We moeten over onze eigen schaduw heenstappen Wilbert Egelmeers, fractievoorzitter CDA: “Het is niet voor niets dat we op 22 februari in de aanloop naar de Statenverkiezingen als vijf CDA fracties in het Land van Cuijk een intentieverklaring over intergemeentelijke samenwerking hebben getekend. We moeten als gemeente bereid zijn over onze eigen schaduw heen te stappen om zo onze slagkracht en die van de regio te vergroten. We moeten geen tijd verliezen en zaken concreet regelen. Als we dat niet doen, laten we kansen liggen.”
12
Ambtelijke samenwerking In 2009 is de ambtelijke samenwerking met de vijf gemeenten in het Land van Cuijk gestrand. Samenwerking met Boxmeer wordt door de gemeente Sint Anthonis (en Boxmeer) gezien als een eerste fase in regionale samenwerking, waarbij samenwerking binnen het Land van Cuijk het beoogde einddoel is en blijft.
Doelstellingen Vooruitlopend op een brede samenwerking binnen het Land van Cuijk zijn die bedrijfsonderdelen geherformuleerd waarop op korte termijn een win-win-situatie te verwachten was. De onderdelen zijn in 2009 benoemd in het document ‘Samenwerkingsmatrix Sint Anthonis - Boxmeer’. Door samen te werken met de gemeente Boxmeer en op termijn de samenwerking op de schaal Land van Cuijk wil de gemeente Sint Anthonis het volgende bereiken: • het kwaliteitsniveau van de medewerkers verbeteren door kennisdeling; • de kwetsbaarheid van de eigen organisatie beperken; • de kwaliteit van de gehele organisatie borgen, in het bijzonder de kwaliteit van de dienstverlening; • efficiencyvoordelen op voorhand formuleren en deze aantoonbaar realiseren; • resultaatsverplichtingen en prestatie-indicatoren vastleggen. Eindresultaat blijft het realiseren van een zo optimaal mogelijke dienstverlening tegen de laagst mogelijke kosten voor de eigen inwoners.
Samenwerking met Boxmeer Resultaten tot nu toe Op P&O gebied is begin 2010 de samenwerking tussen beide gemeenten met ingang van 1 januari 2010 geformaliseerd door het harmoniseren van de arbeidsvoorwaarden. Er zijn al concrete resultaten geboekt bij personele kwesties en detacheringovereenkomsten afgesloten met directe financiële voordelen. Een onderzoek naar de toekomst van de buitendienst bevindt zich in de afrondende fase en bij de aanschaf van nieuwe computersoftware is er rekening mee gehouden dat deze uitwisselbaar is met die van samenwerkingspartner Boxmeer. Met ingang van 1 januari 2011 is gestart met een gezamenlijke bezwarencommissie, is de gezamenlijke aanbesteding voor het leerlingenvervoer afgerond en zijn verdere afspraken gemaakt voor de gezamenlijke inkoop en contractbewaking.
13
“Door simpele verbindingen kunnen grote slagen worden gemaakt. Er moeten dan wel harde afspraken worden gemaakt, die getoetst kunnen worden.”
We moeten wel zorgen dat het werkbaar blijft Ad de Kort, fractievoorzitter Sint Anthonis Nu: “Voor mij is het helder dat bestuurlijke samenwerking onvermijdelijk is, dat moeten we wel om in Den Bosch of Den Haag iets voor elkaar te krijgen. Intensieve samenwerking op ambtelijk niveau? Liever vandaag dan morgen. Dat moeten we dan wel goed doen, niet voor de bühne of koste wat het kost. We moeten taken echt sámen oppakken, grote slagen maken en er voor zorgen dat het werkbaar is.”
14
Geplande resultaten op korte termijn Het college van burgemeester en wethouders van Sint Anthonis gaat versneld en versterkt haar inzet om de samenwerking met de gemeente Boxmeer door te ontwikkelen. Hierbij zal, afhankelijk van de te behalen efficiëntievoordelen, de locatie van waaruit de samenwerking vorm zal krijgen, bepalend zijn. Voor 1 januari 2012 dient in ieder geval de beoogde samenwerking op de gebieden van ICT, onroerend zaakbelasting en sociale zaken afgerond te worden. Hierdoor worden deze afdelingen van beide gemeenten versterkt en neemt de slagkracht / weerbaarheid fors toe. Wat de ICT betreft staat het versneld toewerken naar één ICT-afdeling voorop. Deze afdeling moet ook kunnen optreden als BackOffice voor beide gemeenten, zodat bij systeemuitval de werkzaamheden gewoon door kunnen gaan. Wij willen meer en meer gebruik gaan maken van het aanwijzen van één ambtelijke ondersteuningseenheid voor beide gemeenten. Daarbij denken wij aan RUD’s, regionale woningbouwvisie, 5 Sterrenregio en andere zich daarvoor lenende onderwerpen.
Geplande resultaten op langere termijn Veel ondersteunende functies, werkzaamheden of ondersteunende processen komen voor herformulering in aanmerking, bijvoorbeeld: • bedrijfscontacten • documentaire informatievoorziening • Wet waardering onroerende zaken en andere sociale zaken; • toezicht en handhaving (RMB-RUD) • financieel beheer Bij het ontwikkelen en formuleren van een gezamenlijk beleid zullen de gemeenten hun eigen ambitie een plek geven.
Uitgaan van eigen kracht in een sterke regio Samenwerking kan alleen maar slagen wanneer deze gebaseerd is op volstrekte gelijkwaardigheid, waarbij de gemeenten als partners optrekken. De kracht van de eigen gemeente is het uitgangspunt.
15
We zijn ook inwoner van het Land van Cuijk Wouter Bollen, fractievoorzitter VVD: “Samenwerken in het Land van Cuijk juich ik toe. Ambte-lijke samenwerking moet om het hoofd te bieden aan de stijgende kosten. Bestuurlijke samen-werking is, mits op de schaal van het Land van Cuijk, uiteindelijk de beste oplossing voor elke kern. Het heeft zeker kans van slagen want we voelen ons allemaal inwoner van het Land van Cuijk. Door te kiezen voor deze samenwerking behouden alle gemeenten en dorpen hun eigen identiteit en krijgen ze toch meer armslag. Iedere gemeente heeft zijn eigen kracht en sterke eigenschappen. Als we deze erkennen en respecteren is de weg voor samenwerking vrij.”
16
Samenwerking Land van Cuijk Resultaten tot nu toe Ook binnen het Land van Cuijk wordt gebruik gemaakt van elkaars expertise en mogelijkheden en wordt er op bestuurlijk en ambtelijk niveau samengewerkt. Om de burgers uit het Land van Cuijk hoogwaardige kwaliteit van diensten en producten te leveren tegen zo laag mogelijke kosten is de inkoop van de vijf gemeentelijke organisaties gebundeld. Door één inkooporganisatie zijn de inkoopprocessen beter gestroomlijnd en kunnen er werkelijk kostenbesparingen gerealiseerd worden. Op het gebied van jeugdbeleid zijn ook de nodige stappen genomen. De vijf gemeenten in het Land van Cuijk hebben samen met vijf zorg- en welzijnsinstellingen de handen ineen geslagen om te komen tot één centraal loket voor opgroei- en opvoedhulp. Sinds 2011 bestaat het Centrum Jeugd en Gezin Land van Cuijk. Het centrum heeft lokale inlooppunten in de vijf gemeenten. Een ander project waarop de samenwerking sterk geïntensiveerd is, is de vorming van de districtsbrandweer Land van Cuijk. Met deze samenvoeging van de brandweerorganisaties van de vijf gemeenten, is een regionale alarmcentrale ingesteld, kan het beschikbare materieel efficiënter beheerd en ingezet worden in het werkgebied, en is de regio beter voorbereid op (grote) incidenten en rampen. De opgebouwde expertise en vakbekwaamheid komen goed van pas nu de districtsbrandweer Land van Cuijk per 1 januari 2011 is overgegaan naar de Veiligheidsregio.
Regiofonds De gemeenten van Noordoost Brabant hebben besloten elk één euro per inwoner in een ‘regiofonds’ te storten ten behoeve van gezamenlijke ontwikkelingen. Naast dit fonds hebben de vijf gemeenten in het Land van Cuijk ook een ‘fonds’ opgericht en eenzelfde bedrag per inwoner daarvoor vrij gemaakt. Om haar krachtige positie als vitale plattelandsgemeente te accentueren en haar ambitie kracht bij te zetten heeft het college van Sint Anthonis haar bijdrage verdubbeld om zo de noodzakelijke samenwerking te bevorderen.
17
Niet fuseren, wel samenwerken Theo Wijnhoven, fractievoorzitter Samen Welzijn: “Wanneer je de politiek bij de mensen wilt brengen dan moet de fysieke afstand niet te groot zijn. Daarom ben ik voor gemeentelijke samenwerking maar tegen gemeentelijke fusies. Voorwaarde is dat je als gemeente je eigen identiteit behoudt en het samenwerken meerwaarde voor alle betrokkenen heeft. Je moet het goed regelen, voor de ambtenaren moet het wel duidelijk zijn voor wie ze werken. Vaststellen van beleid dicht bij huis, de uitvoering kan vaak regionaal.“
18
Rollen Bestuurlijke samenwerking Het samenwerkingsproces wordt gecoördineerd door de burgemeester. In haar functie als bruggenbouwer zorgt zij voor een bestuurlijke eenheid, waar - in een open cultuur - bestuurlijke compromissen tot stand kunnen komen. De wethouders ondersteunen dit traject binnen de aan hen toebedeelde taakvelden. Bij de uitvoering zal de democratische legitimiteit bewaakt worden en tussentijdse evaluatie plaatsvinden. Dit past bij de cultuur van de gemeente Sint Anthonis.
Ambtelijke samenwerking De afdelingshoofden en de gemeentesecretaris sturen ambtelijk het proces aan. Zij faciliteren de projecten en begeleiden de medewerkers die de taken uitvoeren. De uitvoeringsverantwoordelijkheid ligt bij de gemeentesecretaris, hij is verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering, draagt oplossingen aan en legt voorstellen voor aan het college.
Samen verder Om de ambities die in dit document beschreven zijn ook daadwerkelijk te behalen zullen beide gemeentesecretarissen en managementteams de ‘Samenwerkingsmatrix Sint Anthonis - Boxmeer’ actualiseren, uitbreiden en voorzien van een plan van aanpak met bijbehorend tijdschema. Er zal aandacht zijn voor personele consequenties waarbij beide ondernemingsraden vroegtijdig betrokken worden. Een zakelijke benadering, de korte lijnen en zorg voor het menselijk kapitaal mag niet verzanden in formalistische verhoudingen die geen recht doen aan de gestelde doelen. Gelijktijdig en onverminderd dient de bestuurlijke samenwerking meer impuls te krijgen. Het college neemt hierin een actieve rol. Door onze krachten te bundelen komen we verder en houden we slagkracht in de regio en daarbuiten. Sint Anthonis, 2011
19
www.sintanthonis.nl
