ACTIEFICHE
SAMEN MET JE BUURT MEER AUTOMINDEREN. AAN DE SLAG MET DE FIETSKEUKEN.
“Hallo, ik ben Jonathan Stuyven. In 2011 startte ik met een aantal vrienden Fietskeuken Antwerpen op. Een Fietskeuken is een plek waar mensen zelf hun fiets kunnen herstellen, met hulp en uitleg van vrijwilligers. Ik wil jullie graag inspireren om in je eigen buurt een Fietskeuken te beginnen. Hieronder kan je lezen hoe wij dit hebben aangepakt.”
WIE HEB JE NODIG? “Het is niet zo moeilijk een fietskeuken te beginnen. Met een paar mensen die zin hebben om af en toe eens aan een fiets te sleutelen, ben je al een heel eind op weg.”
• Praat over je ideeën, en vind zo vrienden die anderen vrijwillig willen tonen hoe ze hun eigen fiets kunnen herstellen. • Ken je mensen die zin hebben om mee te helpen, maar hebben ze (nog) geen technische kennis van fietsen? Geen probleem, ook voor hen zijn er genoeg nuttige taken: logistiek of communicatie, bijvoorbeeld • Belangrijk is dat je met je vrijwilligers een groep vormt. Dit kan bijvoorbeeld door met je fietskeuken ook af en toe eens samen te koken.
“Niet iedereen die meehielp met de opstart, is er nu nog bij. Mensen verhuizen, krijgen een gezin of kunnen zich om andere redenen niet meer voor de fietskeuken engageren. Momenteel zijn we met een klein kernteam.”
• Levens veranderen en daardoor vallen vrijwilligers al eens weg. Speel hier tijdig op in door via diverse communicatiekanalen regelmatig een oproep te verspreiden voor nieuwe vrijwilligers. Je kan ook jaarlijks infomomenten of startvergaderingen organiseren, om de drempel te verlagen voor potentieel geïnteresseerden. • Probeer gericht op zoek te gaan naar mensen die graag aan fietsen werken: studenten richting mechanica, avondschool fietsherstellingen, enzovoort. • Sluit coalities met andere organisaties niet uit. Dit kan helpen bij het vinden van nieuwe vrijwilligers, een eigen locatie,... • Om nieuwe vrijwilligers wegwijs te maken, kun je een vrijwilligers handleiding voorzien met de visie en afspraken. • Kom af en toe samen met al je vrijwilligers op formele en/of informele manier om dingen te bespreken, samen te eten, noem maar op.
“De lokale fietshandelaars zien ons niet als een bedreiging, maar als mede-ambassadeurs om meer mensen op de fiets krijgen.”
• Maak van begin af aan je initiatief bekend bij de lokale fietshandelaars, en wijs hen op de verschillen: bij een fietskeuken herstellen mensen zelf hun fiets, mensen kunnen geen fiets afleveren en ophalen. • Koop je materiaal aan bij de lokale fietshandelaar. Zo hebben zij niet het gevoel dat zij inkomsten verliezen.
ACTIEFICHE
WAT HEB JE NODIG?
“Eén van de initiatiefnemers stelde al zijn eigen werkmateriaal ter beschikking van de fietskeuken. Zo konden we heel snel aan de slag.”
• Met een gewone gereedschapskoffer kan je al heel wat eenvoudige herstellingen uitvoeren. • Je kan ook bij familie en vrienden vragen of zij bepaalde werktuigen dubbel hebben, en daarmee een eigen werkkoffer voor de fietskeuken samenstellen. • Een lokale fietshandelaar heeft misschien nog wat afgeschreven of verouderd materiaal ter beschikking dat jullie goed kunnen gebruiken. • Dit gereedschap materiaal heb je nodig om met een fietskeuken aan de slag te gaan: • inbus-sleutels • cranktrekker • steeksleutels • ketting • schroevendraaiers • pons • fietspomp • kettingzweep • (knip)tangen • bottom crank trekker • bandenlichters • balhoofdsleutel(s) • spaaksleutels • ijzerzaag • pedaalsleutel • smeerolie • cranktrekker • ...
“Met de fondsen die we inzamelen kopen we meer en meer reserveonderdelen en gespecialiseerd gereedschap aan, zodat mensen ook gevorderde herstellingen kunnen doen.”
• Met deze werktuigen kun je complexere reparaties uitvoeren: • fietsstandaard • wielrichter • momentsleutel • dopsleutelset • slijpschijf • laspost • …
“We willen zoveel mogelijk oude fietsen en onderdelen recycleren. Reduce, re-use, recycle!”
• Banden worden geplakt, niet zomaar vervangen. • Onderdelen die vervangen moeten worden, worden in de mate van het mogelijke gerecupereerd van oude fietsen. • Indien recuperatie niet mogelijk is, is het de fietseigenaar die de onderdelen aankoopt, bij voorkeur bij de lokale fietshandelaar. • Op termijn kun je met je fietskeuken wat kleine reserveonderdelen aankopen die je aan aankoopprijs doorverkoopt.
In een fietskeuken kunnen mensen uit de buurt zelf hun eigen fiets herstellen, met de fietskeuken in actie uitleg van een vrijwilliger.
ACTIEFICHE
WAAR VINDT JE PROJECT PLAATS?
“De eerste fietskeukens vonden buiten plaats bij het voedselcollectief De Beek. In het weekend stelden we onze fietskeuken op bij festivals en buurtactiviteiten.”
• Zoek voor de eerste fietskeukens aansluiting bij bestaande activiteiten. Zo bereik je onmiddellijk een eerste publiek en maak je je initiatief bekend. • Met een bakfiets of fietskar breng je je materiaal ter plekke.
“Toen het kouder en donkerder werd, hebben we bij het jongerencultuurcentrum KAVKA onderdak gezocht. We gebruiken hier op afspraak een multifunctionele ruimte.”
• Je kan je fietskeuken organiseren in een ruimte die ook voor andere activiteiten gebruikt wordt. Dit heeft wel als nadeel dat je elke activiteit goed moet plannen: er moeten afspraken gemaakt worden voor het gebruik van de zaal, je moet je materiaal klaarzetten en opruimen, enzovoort. • Vraag aan je gemeentebestuur of er in de gemeente een ruimte is die je kan gebruiken. Ook bij bijvoorbeeld scholen of cultuurcentra kun je je informeren. • Een fietskeuken kan in de winter ook plaatsvinden in een garage bij iemand thuis, en in de zomer in de tuin of het park.
“Als we een eigen ruimte hadden, zouden we meer kunnen doen en meer een eigen identiteit hebben als fietskeuken.”
• Naarmate je meer materiaal verzameld, groeit de behoefte aan een eigen ruimte om alles te stockeren. Zonder eigen ruimte kan je geen oude fietsen verzamelen, strippen en de onderdelen recupereren. • Je hebt hier ook meer de vrijheid om occasioneel een fietskeuken te organiseren.
“We zijn blij dat we bij KAVKA een ruimte kunnen gebruiken, maar de locatie vlak bij de Groenplaats is niet ideaal.”
• Hou bij de zoektocht naar een eigen locatie rekening met de situering. Iemand met een kapotte fiets gaat geen kilometers wandelen om de fiets te laten herstellen. Je locatie bevindt zich dus het best in of vlak bij een dichtbevolkte buurt.
Je kan je Fietskeuken beginnen met een gewone gereedschapskoffer. Hiermee kun je al heel wat eenvoudige herstellingen uitvoeren.
ACTIEFICHE
WANNEER VOER JE JE PROJECT UIT?
“We maakten een lijstje met wat we nodig hadden om de fietskeuken te starten: vrijwilligers, wat materiaal, en een planning waar en wanneer we gaan staan. We konden eigenlijk al heel snel aan de slag.”
• Wie graag een fietskeuken wil organiseren, kan behoorlijk snel starten. Van zodra je mensen en materiaal hebt, is het enkel nog een kwestie van waar en wanneer je fietskeuken openhoudt.
“Het is interessant om bij de start je karretje aan andere initiatieven te hangen. Dit zorgt voor meer publiek, samenwerking met organisaties, contact met mensen,...”
• Om aansluiting te vinden bij bestaande activiteiten zijn de lente en de zomer de beste periodes.
“We merken dat het goed is om op een vaste moment en op een vaste locatie open te zijn. Dat is duidelijk en zorgt ervoor dat je als Fietskeuken herkenbaarder wordt.”
• Voor de mensen die hun fiets in de Fietskeuken willen komen herstellen, is het interessant om te kunnen rekenen op vaste openingstijden en een vaste plek. • Samen met je vrijwilligers zoek je een vaste frequentie om de fietskeuken open te houden. Daarnaast kun je ook een evenementenkalender vastleggen met buurtactiviteiten.
“We zijn nu met een klein kernteam van 6 personen, en hebben daarom onze openingsuren bijgestuurd. We zijn nu enkel nog op dinsdagavond open, en niet meer op zaterdag om de 2 weken.”
• Hou rekening met de inzet van je vrijwilligers. Je kan niet vaker een fietskeuken organiseren dan je vrijwilligers zich hiervoor kunnen vrijmaken.
Voor mensen die hun fiets komen herstellen zijn vaste plaats en openingstijden gemakkelijk.
ACTIEFICHE
WAT KOST HET ALLEMAAL?
“Mensen hoeven voor een herstelling bij de Fietskeuken niet te betalen, we werken met vrije bijdrages. Zo hebben we voor één van onze eerste herstellingen in de dollars in plaats van euro’s gekregen.”
• Je gaat aan de slag met je eigen werkmateriaal, je hebt dus geen subsidies nodig om een fietskeuken op te starten. Wel vraag je aan iedereen die zijn fiets bij de fietskeuken herstelt een vrije bijdrage. Zo verzamel je een budget voor de aankoop van meer gespecialiseerd werkmateriaal.
“Omdat we op een bepaald moment heel veel aanvragen begonnen te krijgen om langs te gaan bij scholen, bedrijven, evenementen,... hebben we besloten om voor de Fietskeukens op afroep een bijdrage te vragen. We hebben hiervoor richtprijzen, afhankelijk van de soort opdrachtgever.”
• Naarmate je fietskeuken bekender wordt, zul je door je gemeente, bedrijven of verenigingen gevraagd worden om bij hen een fietskeuken te organiseren. Je kan overwegen om hiervoor een bijdrage te vragen, zodat je verder kunt investeren in werkmateriaal.
“Sinds eind 2013 zijn we een officiële vzw. Dat is niet nodig, maar op een bepaald moment wel interessant omdat je opdrachten krijgt van lokale overheden en bedrijven.”
• Naarmate je een eigen locatie hebt of meer en meer opdrachten doet, kun je overwegen om je feitelijke vereniging op een andere manier te organiseren. Dit kan bijvoorbeeld als een vzw of een coöperatie. Zo zorg je voor een transparanter beheer van je verenging.
“Via de burgerbegroting hebben we een project ingediend om een tour te doen van de pleintjes in district Antwerpen.”
• Je kan met je fietskeuken proberen om activiteiten te organiseren waarvoor je subsidies ontvangt van de gemeente. • Andere mogelijkheden om fondsen binnen te halen: giften, sponsors, lidmaatschap, fietsenverkoop, organisatie van fuif, verkoop van producten, benefietactie,...
Met de inkomsten van de vrije bijdrages kun je beetje bij beetje meer gespecialiseerd materiaal aankopen.
ACTIEFICHE
HOE MAAK JE JE INITIATIEF BEKEND?
“De start van de fietskeuken werd opgemerkt door lokale journalisten, die vaak rondlopen op evenementen en buurtfeesten. We kregen heel wat aandacht in de pers, niet enkel lokaal maar zelfs internationaal.”
• Zorg ervoor dat er van bij de start online meer info over de werking is terug te vinden. Je kan de sociale media gebruiken (facebook, twitter, instagram, tumblr, medium,…), zelf een blogwebsite beginnen (wp.com, blogspot.com, tumblr,…) • Is er iemand in je vriendenkring het idee van de fietskeuken wel zeer genegen, maar hebben ze geen technische kennis van fietsen? Wie weet is dit dan wel de persoon die zich graag wil bezighouden met de communicatie over je project.
“Iedere keer dat we open zijn, maken we een evenement aan op onze Facebookpagina. Zo weten de mensen wanneer we open zijn.”
• Communiceer dynamisch over je Fietskeuken. Post regelmatig verslagen of aankondigingen op je website of Facebookpagina, zo zien de mensen dat er van alles gebeurt.
MEER INFO
“Heb je na het lezen van deze fiche nog meer specifieke vragen die je mij wil stellen? Je kan mij via mail contacteren:
[email protected]. Je kan natuurlijk ook eens langskomen bij de Fietskeuken Antwerpen. Check www.fietskeukenantwerpen.eu en www.facebook.com/FietskeukenAntwe rpen voor de laatste actuele informatie over waar en wanneer onze fietskeuken plaatsvindt.”
Communiceer over de activiteiten van je Fietskeuken. Zo zien de mensen dat er van alles gebeurt.
• De informatie in deze fiche kwam tot stand op basis van het interview met Fietskeuken Antwerpen en de handleiding “How to Start a Bike Kitchen” (te vinden via www.shareable.net. • Je kan je natuurlijk ook informeren bij andere fietskeukens in binnenen buitenland, om te weten te komen hoe zij het aanpakken. Je hebt fietskeukens die 24u/24u open zijn, die met een lidmaatschap werken, • Via Google kun je met de volgende zoektermen meer info vinden: Fietskeuken Gent, Fietskeuken Antwerpen, Cycloperativa Brussel, bike kitchen, bike church, how to start a bike kitchen,... • Heb je nog vragen en geraak je niet verder? Netwerk Duurzame Mobiliteit probeert je graag verder te helpen:
[email protected], 09/331 59 10.
