Samen houden we het landschap mooi!

#1

Nieuwsbrief maart 2014

Foto: André Eijkenaar

Samen houden we het landschap mooi!

Beleid met visie 2 Gebiedscoöperatie Westerkwartier 3 Tips voor de lente 4

Wandelroute Social return Vrijwilligerspagina Daarom: Wandelen

5 6 7 8

Routebureau Groningen impuls voor recreatie en toerisme Nu alle wandelroutes in Groningen in kaart zijn gebracht en er hard wordt gewerkt aan de website om ze ook digitaal te ontsluiten, heeft de Stichting Wandelen haar eerste doel bereikt. Tijd voor een nieuwe ambitie: een routebureau voor de hele provincie. De provincie Groningen zegde eind december al bijna 200.000 euro subsidie toe en ook de meerderheid van de gemeenten gaf aan bij te willen dragen aan het routebureau. Voor de Stichting Wandelen Groningen was dit voldoende aanleiding om begin dit jaar van start te gaan met het bureau. Ommeland ontsloten Voorzitter Jannie Reinders van de Stichting Wandelen Groningen is heel blij met de komst van het routebureau. “Samen met heel veel vrijwilligers hebben we het prachtige Ommeland ontsloten: de leefomgeving van de dorpsbewoners, de ‘tuin’ van de stadjers en een mooi wandelgebied voor de rest van de wereld. Maar als je dat niet bijhoudt, ben je het zo weer kwijt. Het routebureau stelt de resultaten zeker voor de toekomst.”

Aanspreekpunt Het bureau zorgt ervoor dat de nieuwe website wandelen.groningen.nl actueel wordt gehouden. Daarnaast coördineert het alles wat met (nieuwe) wandel- en fietsroutes te maken heeft en regelt het dat beheer en onderhoud centraal worden opgepakt. Wandelaars en fietsers kunnen bevindingen aan het bureau doorgeven. “Neem de stormen van afgelopen winter waarbij veel bomen zijn omgewaaid. Er is nu een aanspreekpunt waar wandelaars kunnen laten weten waar een pad versperd is of waar schade is ontstaan, zodat de eigenaar er iets aan kan doen.”

Beleid met visie Als deze nieuwsbrief verschijnt, zijn de gemeenteraadsverkiezingen net achter de rug en tasten partijen waarschijnlijk al voorzichtig af welke coalities er gevormd kunnen worden. Als dat duidelijk is, volgt het nieuwe beleid. Tegelijk wordt door de provincie Groningen gewerkt aan het nieuwe Landschapsbeleid en beginnen de contouren van de gebiedscollectieven, nodig voor het agrarische natuurbeheer binnen het nieuwe Europese beleid, zich af te tekenen.

bijvoorbeeld in nieuwe gebiedscoöperaties. Op die manier kunnen we er vanuit onze rol voor zorgen dat de nieuwe opgaven waarvoor het landschapsbeheer staat worden opgepakt en dat burgers die daarin willen participeren zich gesteund weten in woord en daad.

Waar mogelijk denken en praten wij graag mee. Direct aan tafel of anders indirect door ervoor te zorgen dat het visiedocument met zeven inspirerende ideeën voor de toekomst van het Groninger cultuurlandschap dat wij vorig jaar met alle groene organisaties aan de provinciale politici hebben aangeboden, op de agenda blijft staan. Wij willen deze ideeën terugzien in het nieuwe beleid. Eigen rol Begin dit jaar hebben we ook onze eigen toekomstvisie opgesteld. Hierin geven we aan hoe wij zelf willen bijdragen aan de uitvoering van dat beleid. We willen een centrale rol spelen in het verbinden van het landschap en landschapsbeheer met andere domeinen, zoals zorg, welzijn en voeding,

2

Jacqueline de Milliano, directeur Landschapsbeheer Groningen

Voorzitter Leendert Klaassen van de Gebiedscoöperatie Westerkwartier:

“We zetten een nieuw mechanisme in de samenleving in gang” Het Westerkwartier staat in de belangstelling. Als een van de eerste gebieden in Nederland is hier een Gebiedscoöperatie opgericht. Hiermee neemt de regio zelf het initiatief om tot een vorm van zelfsturing te komen. “We zijn op ontdekkingsreis gegaan”, aldus voorzitter Leendert Klaassen. Rijk, provincies en gemeenten; allemaal willen ze burgers mobiliseren omdat ze zelf tegen de grenzen van hun mogelijkheden aanlopen. De Gebiedscoöperatie Westerkwartier is een pilot voor burgerparticipatie en zelfsturing. “We zetten een nieuw mechanisme in de samenleving in gang”, vertelt Klaassen. “Zowel als oud burgemeester als vanuit mijn huidige positie bij een kennisinstelling, vind ik dat een fascinerend proces. Als wij erin slagen werkelijk resultaten te boeken en daarmee bewijzen dat samenwerking loont, weet ik zeker dat er een vliegwielwerking ontstaat.” Toekomstperspectief De meerwaarde van de nieuwe organisatievorm is volgens de voorzitter dat die zich “dwars door processen en procedures heen” richt op resultaten voor het gebied. “Een aantal partijen die elkaar normaal gesproken slecht weten te vinden of tegenover elkaar staan, heeft besloten over de verschillen heen te stappen en te kijken naar wat ze verbindt. Ze hebben verkend welke toekomstperspectieven voor het Westerkwartier ze delen en hoe ze daar samen, ieder vanuit zijn eigen rol, aan kunnen werken.”

Gebiedsgericht werken

Eind vorig jaar is de Gebiedscoöperatie Westerkwartier opgericht. Hierin werken Landschapsbeheer Groningen, Staatsbosbeheer, AOC Terra en de agrarische natuurverenigingen Boer en Natuur Zuidelijk Westerkwartier, De Eendracht en Stad en Ommelanden samen aan een mooi en welvarender Westerkwartier. De gemeenten in het Westerkwartier steunen dit initiatief. In eerste instantie richt de coöperatie zich op natuur en landschap, in de toekomst wil zij ook andere maatschappelijke doelen dienen, zoals welzijn, zorg en toerisme en recreatie. Het houtsingelherstelproject Levend Landschap is het eerste concrete resultaat van de coöperatie en illustratief voor haar werkwijze. “We willen bewijzen dat we het onderhoud aan de houtsingels in het gebied beter en goedkoper kunnen uitvoeren dan overheden. En we zien dat het werkt. Boeren ervaren de coöperatie als eigen en zijn daardoor eerder bereid mee te doen.” Vertrouwen Belangrijk is nu dat de overheid de lijnen wat durft te laten vieren, stelt Kĺaassen. “Als overheden burgerparticipatie mogelijk willen maken, moeten ze erop vertrouwen dat het goed komt als ze zaken aan het gebied overlaten. Dat vraagt een andere manier van omgaan met regels en procedures.” Stroperigheid is volgens hem de grootste bedreiging voor succes van de coöperatie. “Mensen en organisaties lopen warm voor onze aanpak. Als de vaart eruit gaat, haken zij af. Houden we die erin, dan vergroot dat de betrokkenheid en kunnen we veel bereiken.”

Herstel boerenerven in het Reitdiepgebied De veelal monumentale boerenerven geven het oude cultuurlandschap Reitdiepgebied zijn identiteit. Ze hebben grote landschappelijke en cultuurhistorische waarde en ze zijn van groot belang voor de natuur. Vogels en kleine zoogdieren gebruiken deze boerenerven als vlucht- en nestplekken in het agrarische landschap. De provincie, regiopark Groningen-Assen en Landschapsbeheer willen eigenaren in het Reitdiepgebied helpen bij herstel en onderhoud van hun erf. Dit najaar kunnen we op elf erven aan de slag. Meer weten? Kijk op onze website bij het project monumentale boerenerven.

3

Foto: André Eijkenaar

Tips voor de lent e! ‘In het daglicht’ En ondertussen... Potgrond bestaat voor een belangrijk deel uit veen. De Keurings-

dienst van Waarde nam de grond onder de loep en liet zien dat dit veen wordt afgegraven uit een hoogveenpakket van wel negen meter in Estland! Zonde van deze mooie natuur en niet nodig! Potgrond maak je eenvoudig zelf door vier delen tuingrond, vier delen compost en twee delen grof- of rijnzand te mengen.

Compost maken is overigens ook niet moeilijk, maar gooi er geen gekookte

etensresten op, daar komt namelijk ongedierte op af. Wel doen: eierschalen en koffieprut. Dan krijg je een mooie, losse compost.

Bij de walnoot komt al vroeg in de winter de sapstroom op gang.

Snoei je hem in deze periode, dan blijft de boom bloeden uit de wonden. Een bron voor infecties. Snoei hem daarom alleen in de zomermaanden, in juni of juli- maar in ieder geval niet na augustus!- als de boom vol in blad zit. De wonden gaan nu niet bloeden en groeien snel dicht.

Maak van het snoeihout een takkenril. Een mooie schuilplaats voor kleine

Foto: André Eijkenaar

zoogdieren, zoals egels, en vogels. Ook reeën liggen in de nacht graag beschut naast een takkenril. Op www.youtube.com/watch?v=9easPptoTfE vind je aanwijzingen voor het maken van een takkenril.

4

Er gebeuren nog veel meer dingen, omdat we niet alles uitgebreid in de nieuwsbrief kunnen plaatsen, volgt hieronder een aantal korte berichtjes. Voor meer informatie over deze onderwerpen kunt u kijken op onze website. Wilt u op de hoogte blijven? Like dan ook onze Facebookpagina! Waddenwandelen heeft een goede Fiets- en Wandelbeurs achter de rug. Op de beurs werden 11 arrangementen gepresenteerd die op en rond het knooppuntennetwerk zijn gesitueerd. Singelherstelproject maakt doorstart. Door een extra financiële ondersteuning van de gemeente Grootegast en het project Levend Landschap van de Gebiedscoöperatie Westerkwartier kan Landschapsbeheer Groningen het Singelherstelproject in 2014 een doorstart geven. Nieuwe fiets- en wandelroute door Reitdiepgebied. De route leidt fietsers en wandelaars langs de projecten die de gebiedscommissie Reitdiepgebied de afgelopen jaren gerealiseerd heeft om het gebied aantrekkelijker te maken voor gebiedsbewoners en toeristen.

Bijen krijgen het beter Bijen zijn onmisbaar voor het landschap. Onlangs maakte de Wageningen Universiteit bekend dat er dit jaar niet genoeg bijen zijn voor de bestuiving van landbouwgewassen. In Groningen hebben de provincie, Natuur- en Milieufederatie, LTO en Landschapsbeheer de handen ineen geslagen om de bij te helpen. De provincie stelt 46.000 euro beschikbaar voor onder meer voorlichting aan boeren en natuurbeheerders en bloemzaad voor akkerranden. Wie meer wil weten over het vaak verrassende leven van de wilde bij, is van harte welkom bij de leerzame lezing van bijenkenner Anne Jan Loonstra, op 3 april in het kantoor van Landschapsbeheer aan de Roderwolderdijk. Meer informatie vind je in onze groene agenda op www.landschapsbeheergroningen.nl.

Het Kromme Raken-ommetje Het Kromme Raken-ommetje, 5,9 km

wg

we g

prov

va n a sbeck

62 ¬ «

mernaweg

4 !

baron

klaa rkam pe

N

nwe g

5

Op Stap:

3 ! 52 ¬ « 54 ¬ «

5 ! klein m

Legenda 2 !

startpunt tre kw e

bankje

g

mole vaa n we rt w g e st zijd e

bed & breakfast pontje

um

knooppunten Waddenwandelen ommetje weg

alternatieve route

200

zuurdijkster

route Waddenwandelen 0

90 ¬ «

Meters 400

±

1 ! !

roodehaansterweg

62 ! (

vaart oostzijde

r bu

begraafplaats

6 ! !

groot maarslag

£ !

ools sch

t traa

91 ¬ « g

5 !

g

zijlvestwe

S !

aars la

kattenburgerweg

Routebeschrijvingen van alle ommetjes zijn te vinden in onze webwinkel op www.landschapsbeheergroningen.nl.

Kromme Raken Het ommetje dankt zijn naam aan dit rak (oud Germaans voor een onder bepaalde wind te bezeilen water) dat tot ca. 800 n Chr. een onderdeel was van de rivier de Hunze. Luchtwachttoren LWT 701 De luchtwachttoren die je tijdens een groot deel van de wandeling ziet, stamt uit de Koude Oorlog. Hij werd gebruikt om laagvliegende vijandelijke Oostblok-vliegtuigen te spotten. Nederland telde 140 van dit soort torens, waarvan er nog maar enkele over zijn.

Laatste ommetje

Het ommetjesproject is afgerond. Gelukkig hebben we voor de nieuwsbrief nog een aantal routes die dit voorjaar worden geopend. Ook een goed idee voor een dorpsommetje? We begeleiden graag de realisatie ([email protected]).

Klein Maarslag Deze zeer oude begraafplaats is een bezoekje waard. Onder de grafmonumenten uit de zeventiende eeuw liggen nog prehistorische graven. Ooit stond hier een kerkje. Met steengruis is hiervan op het kerkhof de plattegrond aangegeven. Bos Abel Stok Abel was in de twaalfde eeuw de abt van het klooster dat een doorwaadbare plaats in de Kromme Raken onderhield. Deze veilige doorgang werd met een stok gemarkeerd. De Verwilderde boomgaard die naar deze plek is genoemd, is een paradijs voor tal van zoogdieren en vogels. Langs het pad ernaartoe staan veel ouderwetse planten als cichorei en kaardenbol.

5

Het Kromme Raken-ommetje steekt het water over

Een pontje met een verhaal Bij Warfhuizen wordt op 22 maart het Kromme Raken-ommetje geopend. De manier waarop het tot stand kwam, bewijst: waar een wil is, is een weg. En die wil was er bij iedereen.

Facts & Figures

De ommetjes-werkgroep in Warfhuizen tekende een pontje in de route om de Kromme Raken over te kunnen steken richting Abel Stok-bosje. Ook Waddenwandelen, waarop het ommetje aansluit, bleek die wens te koesteren. Het idee was daarmee niet helemaal onrealistisch. Toch ging projectmedewerker Riek Guikema van Landschapsbeheer Groningen ervan uit dat het niet zou lukken; een pontje is nu eenmaal ontzettend duur. Tot Margreet Dijkstra, medewerker Sociale Zaken en Werkgelegenheid en vitaliteitscoördinator van de gemeente De Marne, haar in contact bracht met de Sloepenloods in Zoutkamp. Een gouden greep. Want door het pontje door dit re-integratieproject te laten maken, kwam het wel binnen handbereik. Vakmensen Riek Guikema vertelt met aanstekelijk plezier over de samenwerking. En als projectleider Piet Kruiger zijn kant van het verhaal uit de doeken doet, wordt snel duidelijk dat hij niet minder enthousiast is. De Sloepenloods is opgezet om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op te leiden en te begeleiden naar regulier werk. Het begon met de loods zelf en een replica van een garnalensloep uit de jaren ’30. Nu staat in de grote hal een replica van de oude reddingsboot van Moddergat, die deze zomer te water gaat. Ook zijn de contouren van het volgende grote project zichtbaar: een herbouw van de TM48, wederom een garnalensloep. De vakmannen die in de Sloepenloods worden opgeleid, zijn geliefd bij werven vanwege het specialisme dat ze zich hebben eigengemaakt door een boot van “kiel tot vaart” te bouwen. Kruiger is er dan ook al een flink aantal ‘kwijtgeraakt’

6

Gewicht pontje 800 kg Materiaal Inlandse eiken en kastanjehout (drijvers van kunststof) Aantal medewerkers 5 medewerkers van de sloepenloods 3 vrijwilligers van het dorp Samenwerkingspartners Waterschap Noorderzijlvest en gemeente De Marne aan reguliere werkgevers. Betrokkener medewerkers dan zijn doelgroep, kun je volgens hem niet krijgen. “Ze stonden hier zelfs met vorst nog op de steigers. Ze weten dat ze iets zinvols doen voor de samenleving.” Leerzaam proces In een afgescheiden ruimte in de loods wordt de laatste hand gelegd aan het pontje. In omvang veel bescheidener dan de schepen, maar voor de Sloepenloods toch een prachtig project, vertelt Kruiger. Vanwege de technische uitdaging om wandelaars met vier lieren – twee op de kant en twee op het pontje – in staat te stellen altijd veilig over het water te komen. Maar ook omdat hij dankzij de railingen en de lierkasten ook metaal aan zijn opleidingsprogramma kan toevoegen. “Het was voor iedereen hier een enorm leerzaam project. Er zitten hier veel jonge mannen, die nog veertig jaar moeten werken. In projecten als dit leggen ze een basis waarmee ze verder kunnen komen. Landschapsbeheer had het pontje misschien niet kunnen realiseren zonder de Sloepenloods, maar wij kunnen niet zonder opdrachtgevers als Landschapsbeheer, die met hun eisen rekening houden met wat wij hier kunnen en die de drive waarmee hier wordt gewerkt op waarde schatten.”

ng

evi g m o w Jou

“Al een aantal jaar knotten we tijdens NLdoet onder andere wilgen langs de route waar veel van onze leerlingen langs fietsen. Dat heeft meer waarde dan alleen het werk zelf. Het biedt ons als school de mogelijkheid natuureducatie te verbinden met belangrijke maatschappelijke waarden: bijvoorbeeld hoe het leuk is om met z’n allen een klus te klaren, dat het zinvol werk is en dat er in onze gemeente vrijwilligers actief zijn die zich inzetten voor de leefomgeving. Leerlingen leren waarom knotwilgen belangrijk zijn voor bijvoorbeeld vogels. Als ze naar school fietsen, zien ze dat zij een mooie broedplaats hebben gemaakt. Dat blijft ze bij.” Dineke Staalstra, directeur Dollard College Bellingwedde, vestiging Bellingwolde.

Agenda vr

21 mrt

za

22 mrt za

29 mrt wo

02 apr vr

23 mei

NL Doet Vandaag en morgen is het NLdoet, dé vrijwilligersactiedagen van Nederland. Landschapsbeheer is op vijf plaatsen actief. Wie volgend jaar ook een groene klus wil laten klaren door vrijwilligers kan Landschapsbeheer inschakelen als intermediair. Wij regelen graag je aanvraag bij NLdoet.

Landelijke opschoondag Nederland is mooi en schoon, vooral dankzij de inzet van vele Nederlanders. Toch zijn er nog genoeg gebieden die aandacht nodig hebben. De jaarlijkse Week van NederlandSchoon richt zich vooral op deze gebieden. Traditiegetrouw start de week met de Landelijke Opschoondag.

Scholenproject met leerlingen Het Gebint uit Sellingen Lekker buiten vogels spotten, waterbeestjes determineren rondom het ven. Locatie: Bij het adoptie-ven langs de Denneweg bij Sellingen.

Vlindertuin Lewenborg; Officiele opening Officiële opening voor vrijwilligers en andere genodigden. Meer informatie op: www.vlindertuinlewenborg.nl 24 mei is er een feestelijke dag en open huis op de Vlindertuin voor wijkbewoners, andere stadjers, familie, vrienden en kennissen.

Wil je ook een groene activiteit onder de aandacht brengen? Laat het ons weten. We plaatsen hem graag in de groene agenda op onze website.

Op zoe

k na

ar een Of gew echte p oon ee rins? n k i k ker. De hulp alti p oelenb jd goed rigade gebruik kan je en! Dit jaar gaa n we va Meld je n start. vast aa n of ho u onze website in de ga ten.

7

Like onze facebookpagina en blijf altijd op de hoogte! Als eerste onze nieuwtjes weten, mee doen aan leuke wedstrijden en leuke, mooie foto’s bekijken. Maar ook uw mening aan ons laten weten of uw foto’s met ons delen :)

Landschapsbeheer Groningen

Daarom: Wandelen

“Afstemming is heel belangrijk voor de kwaliteit van de routes” De provincie Groningen heeft de afgelopen jaren veel mogelijk gemaakt op het gebied van wandelen. Dankzij haar inzet is er een verzekering voor grondeigenaren die hun land openstellen en ze hield de boerenlandpadregeling in stand waar andere provincies daar een streep door zetten. De stappen die in Groningen zijn gezet op het gebied van wandelen, waren ook mogelijk doordat de provincie behalve een belangrijke, ook een enthousiaste financier was van de Stichting Wandelen Groningen. En zonder haar steun was er nu nog geen routebureau geweest. Beleidsmedewerker Linda Eekma legt uit waarom de provincie wandelen zo’n warm hart toedraagt:

“Wandelen is belangrijk voor de provincie. Toerisme en recreatie vallen niet voor niets onder economie. We willen meer bezoekers naar Groningen krijgen en we willen dat ze langer blijven. Goede routes helpen daarbij. Toeristen kijken niet naar grenzen. Daarom is er een bureau nodig dat routes in Groningen regelt en ervoor zorgt dat netwerken op elkaar aansluiten, over gemeente-, provincie- en zelfs over de landsgrens heen. Dat vraagt regionaal en lokaal draagvlak. Ik weet zeker dat het routebureau daarvoor kan zorgen. Ik hoop dat het over twee, drie jaar ook voor fietsen en varen hét bureau is. Met de wandelroutes hebben de deelnemende partijen bewezen dat ze resultaat kunnen boeken.”

Gedeputeerde Yvonne van Mastrigt ‘opent’ officieel het Routebureau Groningen.

Colofon

Redactie

Uitgegeven door:

Fotografie: Lanschapsbeheer Groningen, tenzij anders vermeld.

Nieuwsbrief 22e jaargang nummer 1/2014 ISSN 1388-0861 Landschapsbeheer Groningen Roderwolderdijk 60, 9744 TH Groningen tel.: (050) 534 51 99 www.landschapsbeheergroningen.nl

Riek Guikema Schrijfburo Andre Eijkenaar

Eindredactie: Joke Schaapman Vormgeving: www.hehallohoi.com

Ontvangt u de nieuwsbrief voortaan liever digitaal? Mail dan uw gegevens naar [email protected].