Samen gaan voor beter onderwijs!

Samen gaan voor beter onderwijs! Extra inzet bij de minor Onderzoek & Innovatie?

Met de minor Onderzoek & Innovatie willen we werken aan innovatief en goed onderwijs in samenwerking tussen leerkrachten, studenten en adviseurs/docenten. In deze

folder geven de hoofddocenten van deze minor aan op welke manieren zij een aanvullende rol kunnen spelen op uw school, zodat we samen met u kunnen gaan voor beter onderwijs!

Uw school doet mee aan onze minor Onderzoek & Innovatie. Daar zijn we blij mee, want daarmee laat u zien dat u vertrouwen in ons heeft. Met de minor Onderzoek & Innovatie willen we werken aan innovatief en goed onderwijs in samenwerking tussen leerkrachten, studenten en adviseurs/docenten. De minor Onderzoek & Innovatie draait om studenten die onderzoeken, leren en daar beter van worden. U krijgt als school op deze manier extra input en kunt dit inzetten om verder te komen in de ontwikkeling die u voor ogen hebt. Op deze manier willen we aanhaken bij uw ontwikkelthema’s en samen gaan voor beter onderwijs: uw belang is hier ook ons belang. We houden u via digitale nieuwsbrieven graag op de hoogte van alle ontwikkelingen rond deze minor. Binnen de minor Onderzoek & Innovatie hebben we vijf richtingen:  Begeleid worden bij OGO  De ICC’er en verdieping in kunstvakken  Schoolthema’s in uitvoering  Kernreflectie - leren van Binnenuit  Waarden’vol’ onderwijzen! Als Educatieve Academie van de Gereformeerde Hogeschool voeren we projecten met studenten uit op scholen. De ervaring leert dat extra inzet van één van onze docenten bij de voorbereiding en begeleiding van het traject tot betere resultaten leidt. Denkt u bijvoorbeeld aan:  een workshop met de collega’s op school, die wellicht net dat stukje kennis en inzicht geeft wat nodig is om het kader te zien waarbinnen de student aan de slag gaat;  een cursus, die kan helpen een omslag te maken en een nieuwe koers vast te houden;  een coachingsessie op woensdagmiddag, die kan helpen bij de begeleiding van onze studenten, omdat u daar nog weinig ervaring mee heeft opgedaan;  een bijeenkomst voor ouders met inbreng van een expert, waarmee u als school aangeeft dat u het betreffende thema belangrijk vindt.

Voorbeeld Uw school wil gaan werken met thematisch werken. Een student verzorgt het theoretisch kader samen met een docent of adviseur en gaat samen met één of twee leerkrachten onderzoek doen naar een geschikte methode om thematisch onderwijs mogelijk te maken. En naar de voorwaarden die van het team gevraagd worden om thematisch onderwijs te gaan geven. De daadwerkelijke implementatie zou mogelijk in het jaar daarop met nieuwe studenten en een van onze adviseurs plaats kunnen vinden.

U ziet het: er zijn tal van mogelijkheden. Onze overtuiging is in ieder geval: samen gaan voor beter onderwijs! Graag nodig ik u uit om deze extra inzet te overwegen. In deze folder geven de hoofddocenten van de minor Onderzoek & Innovatie aan op welke manieren zij een aanvullende rol kunnen spelen. Welke invulling die rol krijgt, bepaalt u echter zelf. Ik hoop dat wij uw aandacht hebben kunnen trekken, in het belang van zowel uw leerlingen als onze studenten. Mocht u meer informatie willen, belt of mailt u mij dan gerust. We helpen u graag verder. Hartelijke groet,

Bert Kuiper (coördinator) tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected]

Ontwikkelingsgericht onderwijs Begeleid worden bij OGO? De tijd dat Ontwikkelingsgericht Onderwijs (OGO) werd geassocieerd met de onderbouw is allang voorbij. OGO biedt kansen om onderwijs verder te brengen, door alle groepen heen. Onze studenten gaan u daarbij helpen. Dat doen ze vanuit hun eigen kennis. En natuurlijk ga ik hen begeleiden in lessen op de opleiding. Maar in hoeverre denkt u er (al) over na wat OGO voor uw school kan betekenen? Hieronder laat ik zien welke mogelijkheden er zijn. Toch begrijpt u waarschijnlijk wel dat dit soms meer inzet vraagt dan onze studenten in hun beperkte tijd kunnen leveren. Daarom zou ik, of één van mijn collega’s, u aanvullende ondersteuning kunnen bieden. Ik denk dan aan bijvoorbeeld een informatiemiddag, audit, cursus, workshop of een informatie- en keuzedag in het kader van uw schoolontwikkeling. Er zijn tal van onderwerpen te bedenken voor begeleiding op het terrein van OGO. Denkt u aan:  vergroten van de interactiemogelijkheden door het gebruik van coöperatieve werkvormen;  het vergroten van de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van de leerlingen;  het vergroten van de betrokkenheid van de leerlingen, door de lessen betekenisvoller te maken;  thematiseren vanaf groep 3 in de middagen, naast het werken met methoden;  keuze voor en implementatie van een observatiesysteem (tot groep 8), om naast de uitslag van de toetsen gericht te observeren hoe leerlingen het geleerde toepassen. Dit is voor het formuleren van onderwijsbehoeften een vereiste;  doelgericht werken in groep 1 en 2 aan taal en/of rekenen tijdens het spel in hoeken;  stimuleren van de creativiteit in denken en doen, door meer te werken met open opdrachten;  introductie van onderzoeksvaardigheden;  geschikte startactiviteiten ontwerpen om de voorkennis op te halen, aan te sluiten bij de interesse en kennis van de leerlingen en hen enthousiast te maken en mee te nemen in het proces. Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met mij op! Truus Visser tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected]

Cultuureducatie

Samen gaan voor beter onderwijs!

De I CC-er en verdieping in kunstvakken

Scholen kunnen ervoor kiezen om een teamlid speciaal verantwoordelijk te maken voor de ontwikkeling en implementatie van cultuureducatie. Ze kunnen daarvoor de cursus Interne Cultuurcoördinator (ICC) volgen, die aangeboden wordt. Deze cursus is opgenomen in de minor Onderzoek & Innovatie, bij het keuzeonderdeel cultuureducatie. (Kijk voor meer informatie voor deze nascholingscursus op www.gh.nl). Belangrijk onderdeel van de cursus is de samenwerking tussen de school, culturele instellingen, erfgoed en kunstaanbieders. De cursus is opgebouwd uit drie delen:  cultuur in beweging;  cultuur in perspectief;  cultuur in mijn school. Cultuur in beweging omvat een onderzoek naar de geldende situatie met betrekking tot cultuureducatie op de eigen school, visievorming en verkenning van de culturele omgeving. Cultuur in perspectief stelt aan de orde wat een ICC’er nodig heeft. U werkt aan uw competentieontwikkeling om cultuureducatie vorm en inhoud te geven op uw school. Cultuur in mijn school omvat het maken van een concreet actieplan voor cultuureducatie op uw school.

Het kan zijn dat u, naast de inbreng die onze studenten leveren op het gebied van cultuureducatie, behoefte heeft aan ondersteuning bij de uitvoering van het genoemde actieplan. Of dat u vanuit het onderzoek (cultuur in beweging) ontdekt dat er behoefte is aan professionalisering ten aanzien van een van de kunstvakken. Dan kunt u een beroep doen op de deskundigheid van één van onze docenten muziek, drama, beeldende vorming of cultuureducatie. Denk hierbij aan een adviesgesprek, workshop of cursus met als thema creativiteitsontwikkeling in de beeldende vakken, kind en kunst, zingen en spelen of drama in de klas. Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met mij op! Ludie Gootjes tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected]

In de praktijk . . . Muziekatelier In muziekateliers leer je respect en begrip te hebben voor diegene die muziek maken. De kinderen kunnen in de ateliers ook hun talenten en gaven die ze van God gekregen hebben, wat betreft muziek, ontdekken en ontwikkelen. Door gebruik te maken van muziekateliers ontstaat er een optimale situatie om tijd te nemen voor muziek en om met elkaar geconcentreerd bezig te zijn met muziek. Nienke den Ouden, Pabo 3 – student, in opdracht van De Regenboog, Amersfoort

Schoolontwikkeling S c h o o l t h e m a ‘s i n u i t v o e r i n g De beste schoolontwikkeling is de ontwikkeling die u zelf wilt, die past bij uw eigen school, het team en de ouders! Dan loop je geen ‘hypes’ achterna, maar je ontwikkelt zelf. Als school word je daar sterker van, omdat de thema’s daadwerkelijk aanvullend zijn en je als school verder helpen. Daar richten wij ons op met schoolthema’s. De theorieën van Quinn helpen de student op weg in de schoolomgeving. Nu niet alleen als leerkracht, maar ook in de rollen die buiten de klas liggen. Vaak zijn het sterk praktisch gerelateerde thema’s. Wat voorbeelden waar studenten mee bezig kunnen zijn:  het onderzoeken van mogelijkheden voor thematisch werken op gebied van wereldoriëntatie en creatieve vakken;  het meewerken aan de implementatie van handelingsgericht werken;  het optimaliseren van zelfstandig werken in de groepen met behulp van video;  het ontwerpen en begeleiden van een sportdag voor meerdere scholen;  het maken van lessenseries rondom nieuwe media;  het ontwerpen en opzetten van een mediahoek enz.;  het ontwerpen van een nieuw plein en de schoolregels daarvoor;  het onderzoeken van nieuwe methoden voor bepaalde vakken;  het uitzetten van een leerlijn voor rekenen of taal. Studenten gaan in overleg met de school altijd voor interessante onderwerpen, waarbij hij of zij zich inleest, onderzoek doet en probeert de verbinding te leggen met de visie van uw school. De samenwerking met het team of enkele collega’s is daarbij cruciaal. Want een student kan niet iets innoveren wat niet door u als team wordt gedragen. Het proces wordt van meerwaarde voor uw school waar de student gaat kijken met uw collega’s hoe het proces het beste kan worden vormgegeven. Met deze samenwerking bouwt u op basis van de gedeelde professionaliteit aan thema’s die spelen in uw school. De student werkt daarin mee en komt daardoor verder in zijn eigen professionaliteit. Zo is onderwijs bedoeld: uitdagend en opbouwend voor alle deelnemers! Dit proces kunt u nog versterken door ook begeleiding van een van onze adviseurs of docenten aan het traject te koppelen. We hebben bij voorgaande projecten gezien dat ondersteuning van buitenaf tot betere resultaten kan leiden, vanwege de verschillende invalshoeken van student, leerkracht en adviseur bij elkaar te brengen rond een thema. Graag denken wij dan met u na over de vorm daarvan. Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met één van ons op!

Bert Kuiper tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected] Tonnis Bolks tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected]

In de praktijk . . . Passend samenwerken biedt kansen om kinderen echt te helpen en studenten optimaal in te zetten. Het is een super kans om je talenten in te zetten en te ontwikkelen. Bovendien liggen de onderzoeksvragen binnen dit project voor het oprapen.. De student leert in een team van collega’s optimaal zorg te bieden aan alle kinderen. Ben Kanis, locatiedirecteur De Bron en De Rank, Wezep

Kernreflectie Leren van binnenuit Het beste uit de kinderen en uit jezelf halen. Talenten ontwikkelen. We vinden dat in het onderwijs allemaal belangrijk. Toch gaat vaak de meeste tijd en energie zitten in het werken aan tekorten, deficiënties en problemen. We toetsen, meten en diagnosticeren. Schrijven groeps- en handelingsplannen. Daarin ligt de focus vaak vooral op wat er nog niet is, wat nog geleerd moet worden. We formuleren de leerbehoeften van kinderen, maar vaak vanuit het perspectief van wat wij als leerkrachten van belang vinden, in relatie tot de doelen van de school en wat de inspectie wil. De aanpak bij Leren van Binnenuit (LvB), hoewel de kernreflectie dit niet negeert, legt de focus structureel op andere dingen. Bij LvB wordt de aandacht gericht op wat kinderen al kunnen en op de talenten (kernkwaliteiten) die ze in zich hebben. Deze worden versterkt en leerlingen worden ondersteund om hun kernkwaliteiten in te zetten bij hun werk, zodat Leren van Binnenuit wordt gestimuleerd. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen, maar ook volwassenen, beter en met meer plezier leren wanneer we écht worden aangesproken op onze kracht - onze kernkwaliteiten - dat wat we graag willen leren (idealen). Maar hoe je dat precies doet, zowel bij jezelf als leerkracht, bij elkaar in het team, en bij de leerlingen in de klas, hebben we vaak niet geleerd. We hebben geleerd om complimenten te geven. Maar dat je ook kernfeedback kunt geven/ontvangen en ervaren hoe dat in jou iets teweeg brengt wat het leren enorm ondersteunt, hebben we vaak niet geleerd. In cursussen/trainingen komen we vaak de volgende gedachtengangen tegen: aan wat al goed gaat, wat we al kunnen, hoeft niet veel aandacht meer worden besteed. Maar we moeten hard werken aan de zwakke punten. Daar zie je ook vaak de focus liggen in de meeste handelingsplannen. LvB verlegt dus de focus naar de andere kant. Het is een aanpak die je kunt leren. Je kunt leren:  hoe je kernkwaliteiten ziet, benoemt, aanboort, ontwikkelt;  hoe je je met je denken, voelen, willen/doen verbindt aan je werk;  hoe je kunt omgaan met allerlei interne belemmeringen, die het leren bemoeilijken;  hoe stimulerend het werkt als je bij jezelf en bij je leerlingen focust op wat hij/zij graag wil leren (idealen). LvB is ontwikkeld door prof. dr. Fred Korthagen en Angelo Vasalos van het Instituut voor Multi-level learning (IML). Het is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten in leer- en onderwijsprocessen (zie bijvoorbeeld Korthagen e.a., 2001) en nieuwe ontwikkelingen in de psychologie, met name de positieve psychologie (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000 en Fredrickson, 2009). Bij kernreflectie staat het integreren van bezieling (geloof) en feitelijk gedrag (competenties) centraal en levert een belangrijke verdieping op van het onderwijs. Als u wilt kennismaken met deze manier van leren dan zijn er verschillende mogelijkheden. Bijvoorbeeld: deelnemen aan colleges die de studenten op de opleiding ontvangen, of een workshop op je eigen school. We hebben ook een cursusaanbod, waarbij we als GH samenwerken met het IML.

Studenten worden in de minor Onderzoek & Innovatie getraind in de kernreflectie-aanpak. Ze kunnen dit toepassen in de klas, in begeleiding van leerlingen, teamvergaderingen, oudercontacten, etc. Ze gaan ook onderzoeken wat de aanpak concreet oplevert voor de school. Wat het anderen heeft opgeleverd kunt u o.m. vinden: • op www.leraar24.nl → zoek het filmpje onder ‘kernreflectie’; • op www.kernreflectie.nl, schriftelijke informatie en artikelen; • in het boek Leren van binnenuit, Fred Korthagen en Bram In de praktijk . . . Lagerwerf. Kernreflectie brengt ons bij de kern van ons werk. Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met mij op! Leren van binnenuit is geen Tiemen Zijlstra kunstje, maar dat is het echte leren. tel. (038) 425 55 42 l e-mail [email protected] Jan Willem Lingeman directeur Willem Alexanderschool, Rijssen tel. (038) 425 55 50 mobiel: 06-497 52 736

Waarden en normen en de (christelijke) identiteit ‘Waarden’vol onderwijzen! Het gaat bij dit onderdeel om de waarden en normen en de (christelijke) identiteit van de school. Kortom, dit onderwerp raakt de school in het hart! Het gaat over de meest waardevolle momenten die een leerkracht meemaakt met een leerlingengroep of individuele kinderen. We spreken dan vaak over ‘gouden momenten’ die van grote betekenis zijn voor de ontwikkeling van de kinderen en het leren van de leerkracht. Niet voor niets heeft de GH een kenniskring rond dit onderwerp onder leiding van onze lector dr. Pieter Vos. Op veel scholen wordt inmiddels praktijkonderzoek gedaan en we willen steeds meer scholen en studenten hierin laten delen. Inmiddels is het boek ‘Doe me een deugd’ verschenen. Een heel concrete benadering t.a.v. het werken met waarden en normen in het onderwijs. Een boek dat samen met leerkrachten uit uw scholen is ontwikkeld! Scholen die in ‘waarden’vol onderwijzen gaan deelnemen kunnen n.a.v. het boek een workshop van anderhalf uur aanvragen voor het hele team! Onze studenten gaan in deze minor, onder leiding van docenten en onderzoekers van de kenniskring, onderzoek doen op uw school en proberen het team op dit terrein een stukje verder te helpen. Aangezien het om een traject gaat waar onderzoek een belangrijke rol speelt, duurt de minor langer: tot de herfstvakantie. Wilt u een intensiever begeleidingstraject voor het team, dan horen we dit graag van u. Onderwerpen worden in samenspraak met de school gekozen, maar u kunt ook een bestaand onderzoek, bijvoorbeeld naar waardevolle (morele) onderwijsmomenten op uw school, laten herhalen.

Als mogelijke onderwerpen dragen we aan:  in kaart brengen hoe leerkrachten, de directie en ouders aankijken tegen de identiteit van de school; Eventueel met gebruik van een digitale scan;  via een deugdenbenadering werken aan de invulling van morele vorming;  uitwerken van een moreel thema, bijvoorbeeld ‘eerlijkheid’ of ‘digitaal pesten’;  bruikbare werkvormen bij morele vorming uitproberen, bijvoorbeeld het filosofisch gesprek of werken met morele dilemma’s;  koppeling van morele vorming en bijbelonderwijs (christelijke identiteit);  onderzoek naar het morele schoolklimaat;  uitwerken van burgerschapsvorming. In de praktijk . . . Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact met ons op! Wilma van der Jagt tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected] Eize Stamhuis tel. (038) 425 55 42 e-mail: [email protected]

Naar aanleiding van de term ’omgaan met uitgestelde aandacht’: “Ik wil het liefst bereiken dat kinderen nadenken over zichzelf en weten dat ‘de juf er niet alleen voor mij is’. En dat ze zich ook ontwikkelen tot mensen die anderen ten dienste willen zijn.” (uit: Doe me een deugd, 2010, uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer) Martine Neuteboom, leerkracht De Sprankel, Zwolle

D e E d u c a t i e v e A c a d e m ie Gereformeerde Hogeschool De Educatieve Academie is een onderdeel van de Gereformeerde Hogeschool en is het

onderwijs. Onze missie is dat we willen bijdragen aan goed christelijk onderwijs.

Samen werken aan beter onderwijs De Educatieve Academie wil samen met het onderwijsveld werken aan innovatie. Onze ambitie is om de expertise binnen de Educatieve Academie te integreren en te koppelen aan de expertise in het onderwijsveld, om gezamenlijk te werken aan goed christelijk onderwijs.

We richten ons op herkenbare identiteit, uitstekend onderwijs voor alle kinderen en een doorgaande schoolontwikkeling.

Wij geloven in ons werk en onze missie. We zijn enthousiast en ondernemend en hebben plezier in het leveren van toegevoegde waarde aan het onderwijs. We willen herkenbaar zijn als partner met een visie op onderwijs. Wij staan voor persoonlijke betrokkenheid en kwaliteit in ons werk.

Grasdorpstraat 2, 8012 EN Zwolle, Postbus 10030, 8000 GA Zwolle, tel (038) 425 55 42, [email protected], www.gh.nl

kenniscentrum dat opleidt, onderzoekt en adviseert voor het primair en voortgezet