Educatief Centrum. Samen gaan voor kinderen! Educatief Centrum, meer dan onderwijs en opvang

Educatief Centrum

Samen – gaan voor kinderen! Educatief Centrum, meer dan onderwijs en opvang

2.

1.

4 - 12 jaar (onderwijs, buitenschoolse opvang en vrijetijdsorganisaties) maakt onderdeel uit van het programma

0 - 4 jaar (kinderdagverblijf en/of peuterspeelzaal) maakt onderdeel uit van het programma

Voor kinderen van 0 16 jaar

Het netwerk is gehuisvest in één gebouw

Er is een netwerk met deelname van school, kinderopvang, peuterspeelzaal, zorginstellingen, organisaties voor de vrije tijd

Er is een netwerk met deelname van school, kinderopvang, peuterspeelzaal of

Eén voorziening, in één gebouw en/of in een netwerk

Kenmerken van een educatief centrum

Vul de kwaliteitsmeter in U

4.

3.

Stichting Archipel bestuurt 23 openbare basisscholen en één school voor speciaal basisonderwijs in de gemeenten Brummen, Voorst en Zutphen.

Peuterspeelzaal 2,5 - 4 jaar

Kinderdagopvang 0 tot 4 jaar

Voorschoolse opvang 4 - 12 jaar

Het educatief centrum omvat de volgende functies voor kinderen

Het educatief centrum vervult ook buurtfuncties (dependance bibliotheek, huisartsenpost etc.)

Det kinderen en professionals van dit educatief centrum manifesteren zich actief en positief in de buurt, wijk of dorp

De omgeving is actief betrokken bij de totstandkoming van het programma van het educatief centrum

Het educatief centrum is buiten schooltijd open voor activiteiten en initiatieven vanuit de wijk, buurt of dorp

Het educatief centrum heeft een functie in buurt, wijk of dorp

12 - 16 jaar (voortgezet onderwijs en vrije tijdsorganisaties) maakt onderdeel uit van het programma

De Blokkentoren verzorgt in de regio’s Zutphen en Barneveld diverse vormen van kinderopvang: peuterspeelzaalwerk, kinderdagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang.

++

++

++

++

+

+

+

+

–

–

–

–

––

––

––

––

Voldoet de school / het educatief centrum hieraan?

Samen gáán voor kinderen!

De Onderwijsraad constateert een ‘versnipperd veld’ als het gaat om voorzieningen voor jonge kinderen. De verschillende organisaties werken nog te vaak langs elkaar heen: school en opvang, school en peuterspeelzaal, opvang en sportverenigingen etc., terwijl een goede aansluiting van groot belang is voor ouders en kinderen. Stichting Archipel, schoolbestuur van openbaar primair onderwijs in Zutphen, Brummen en Voorst, deelt deze mening en werkt actief aan meer samenhang zodat er een mooi, kwalitatief goed aanbod ontstaat voor kinderen en hun ouders.

noemen wij het een educatief centrum. In het kader van het project “Educatief centrum, Dag arrangementen onderwijs & opvang” werken Archipel en kinderopvang De Blokkentoren intensief samen maar bij de ontwikkeling van een educatief centrum hebben we alle partijen nodig. Daarom nodigen wij gemeenten, andere schoolbesturen, ouders, andere kinderopvang organisaties, samenwerkingspartners zoals welzijnswerk, de GGD, culturele instellingen en verenigingen van harte uit om met ons samen te werken, om gezamenlijk een aanbod te realiseren voor kinderen en ouders van hoge kwaliteit.

Basisscholen hebben, door de motie Van Aartsen / Bos, al een duidelijke rol gekregen bij de opvang van 4 tot 12-jarigen maar niet alleen met betrekking tot opvang vinden er verande ringen plaats. Het basisonderwijs is ook partner als het gaat om bijvoorbeeld VVE (voor- en vroegschoolse educatie), de Centra voor Jeugd en Gezin, Passend Onderwijs en de aansluiting van het primair onderwijs op het voortgezet onderwijs. Deze (landelijke) ontwikkelingen spelen een rol bij de vorming van de ‘school van de toekomst’, die Archipel voor ogen heeft.

Zowel Archipel als De Blokkentoren geloven in een gezamenlijke aanpak: samen gáán voor kinderen! Toch is dit boekje geen blauwdruk, geen handleiding waarin staat ‘zo moet het’. In ‘Samen-gaan voor kinderen!’ leest u de uitgangspunten en speerpunten die wij belang rijk vinden voor kinderen en hun ouders. Wij zien het educatief centrum als een stip aan de horizon. De reis er naartoe leert ons wat we nodig hebben en wat we moeten ontwikkelen.

De een spreekt van sterrenschool, de ander van integraal kindcentrum, in de regio Zutphen

Sjaak Scholten Voorzitter algemene directie Stichting Archipel, schoolbestuur openbaar primair onderwijs Zutphen, Brummen en Voorst

2

Samen – gaan voor kinderen!

Inleiding

Archipel ontwikkelt haar scholen tot educatieve centra. In een educatief centrum werken verschillende organisaties intensief samen aan een aanbod voor kinderen van 0 tot 12 of zelfs 16 jaar. Daarbij staat een ononderbroken ontwikkeling van kinderen, zonder drempels en onnodige hobbels, centraal, met een gezamenlijke pedagogische visie als belangrijk kenmerk. Al enkele jaren werken we op verschillende manieren aan deze ambitie. Een projectgroep van directeuren werkt aan de uitgangspunten en kaders en onderzoekt de mogelijkheden in diverse uitgangssituaties. Inspiratiebijeen komsten, rondetafelgesprekken en uitwisseling van ideeën en ervaringen hebben hierbij geholpen. We hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar de wensen van ouders en kinderen. Archipel werkt intensief samen met kinderopvang De Blokkentoren. In het kader van het project “Educatief Centrum, Dagarrangementen onderwijs & opvang” fungeren vier gezamenlijke pilots als proef tuinen waarin de visie op het educatief centrum het uitgangspunt is.

Kortom, op diverse terreinen zoeken we naar vernieuwing en proberen we bestaande grenzen te doorbreken. We merken hoe ingewikkeld het soms is om alle partijen bij onze plannen te betrekken of we lopen tegen wet en regelgeving aan. Maar we merken ook hoe snel je resultaten kunt boeken als er eenmaal voor gezamenlijkheid is gekozen. Medewerkers van zowel scholen, peuter speelzalen als kinderopvang, zijn met zoveel enthousiasme en inspiratie aan het werk en dat werpt vruchten af! We zien prachtige voorbeelden van samenwerking op basis van een gezamenlijke visie. Lees meer daarover in het boekje ’Samenwerken voor kinderen!’. Een educatief centrum is pas compleet als alle partners, die nodig zijn om de zeven belangrijke speerpunten te kunnen realiseren, erbij betrokken zijn. Dus niet alleen scholen, kinderopvang en peuterspeelzaal maar ook organisaties op het gebied van opvoedings ondersteuning, zorg, welzijnswerk, vrijetijds besteding, sport, kunst en cultuur etc.


Een school is een partnerschap met de omgeving, de leerlingen en de ouders. Verschillen moeten worden gezien, erkend en benut. Er is inspirerend leiderschap nodig. Alles moet als doel hebben leerlingen voor te bereiden op hun toekomst, zodat ze het maximale uit zichzelf kunnen halen. Sijbolt Noorda, voorzitter van de Stichting van het Onderwijs

‘Samengaan voor kinderen!’ start met een definitie van het educatief centrum en het verschil met een brede school. Daarna nemen we de zeven speerpunten die de basis vormen van een educatief centrum onder de loep. Wil je ook aan de slag, breng dan eerst de begin situatie in kaart. Daarbij is de kwaliteitsmeter achterin dit boekje een handig hulpmiddel. We sluiten af met een vooruitblik: hoe meten we in de toekomst de effecten van onze inspanningen. We hopen dat onze ideeën en plannen u inspireren en dat u er, net als wij, mee aan de slag gaat, met als doel: een (nog) beter aanbod voor kinderen en hun ouders!

Hennie Groot Haar projectleider educatief centrum Zutphen, juni 2010

3

4


Educatief centrum, is dat een brede school?

Archipel is weliswaar een schoolbestuur maar het begrip ‘school’ dekt de lading niet meer. Ouders vragen om méér dan alleen onderwijs en wij bíeden meer dan alleen onderwijs. Samen met ouders kijken leerkrachten naar de eigenheid van ieder kind en spelen daarop in. Heeft een kind meer zorg of speciale aandacht nodig, dan werken we samen met professionals op dat gebied. Samen met pedagogisch medewerkers van de buitenschoolse opvang worden programma’s ontwikkeld, waardoor thema’s onder en na schooltijd doorlopen. Ook de pedagogische aanpak wordt op elkaar afgestemd. We richten ons op kinderen van 0 tot 12 jaar. We werken samen met de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf; de programma’s voor peuters en kleuters liggen in elkaars verlengde. We werken al jarenlang aan de verbetering van de overgang van de basis school naar het voortgezet onderwijs. Kortom: ‘een instelling waarin onderwijs gegeven wordt’, zoals de Dikke van Dale het begrip school omschrijft, zijn we allang niet meer. Wij spreken liever van een educatief centrum.

Een educatief centrum is een nauwe samen werking tussen verschillende organisaties die zich richten op kinderen van 0 tot 12 of zelfs 16 jaar, dicht bij het kind en de ouder. Het is een voorziening voor kinderen waar zij gedurende de dag komen om te leren, te spelen, te ontmoeten en zich te ontwikkelen. Het centrum biedt een programma op het gebied van educatie, opvang en ontwikkeling waarbij alle ontwikkelingsterreinen aan bod komen. Het educatief centrum is een ver dieping van de brede schoolontwikkeling. Meer dan bij een brede school kiezen de samenwerkingspartners van een educatief centrum voor een gezamenlijke pedagogische visie en een integrale aanpak van de ontwikkeling van het kind. Een educatief centrum kent in de praktijk een structureel overleg tussen de samenwerkings partners, met een gezamenlijk vastgestelde agenda. Zo worden de te behalen (onderwijs) resultaten vastgelegd en worden er gezamen lijke afspraken gemaakt, bijvoorbeeld op het gebied van deskundigheidsbevordering en in en externe communicatie. Een herkenbare en stimulerende leiding vervult een centrale rol en zorgt voor eenheid en samenhang in het aanbod van de diverse partners.


Kortom: in een educatief centrum gaat de samenwerking verder dan in een brede school. Een brede school wil, door middel van samenwerking, de ontwikkelingskansen voor kinderen vergroten en een dagprogramma aanbieden. In een educatief centrum kiezen de samenwerkingspartners nadrukkelijk voor een gezamenlijke pedagogische visie, een integrale aanpak en gezamenlijke meetbare resultaten. Brede schoolontwikkeling is een eerste stap in de goede richting, het educatief centrum gaat een stap verder.

Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mensen bij elkaar om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven. Leer ze, in plaats daarvan, te verlangen naar de enorme eindeloze zee. Antoine de Saint Exupéry, schrijver (1900 - 1944)

5

6


Zeven speerpunten van het educatief centrum

In het kader van het project “Educatief centrum, Dagarrangementen onderwijs & opvang” vonden er diverse rondetafel gesprekken plaats met directeuren van de Archipelbasisscholen en managers van kinder opvang De Blokkentoren. In de vier pilots zijn er werkgroepen gevormd van leerkrachten en leidsters. Ook ouders en kinderen zijn betrokken. Op basis van deze gesprekken en overleggen zijn de uitgangspunten en kaders van het educatief centrum geformuleerd en zijn de belangrijkste speerpunten benoemd. In de volgende paragrafen worden de speerpunten nader toegelicht. Hier een korte introductie. Talentontwikkeling stellen we centraal; we ontwikkelen de sterke kanten van ieder kind, dagen hen uit en prikkelen ze om het beste uit zichzelf te halen. Basisvaardigheden zoals taal, rekenen en sociale vaardigheden plaatsen we in het hart van het educatief centrum; niet alleen op school maar ook in het kinderdagverblijf, bij de BSO en op de peuterspeelzaal wordt spelenderwijs aan deze vaardigheden gewerkt.

Met ouderbetrokkenheid willen we bereiken dat de opvoedingsaanpak thuis en in het educatief centrum beter op elkaar afgestemd wordt. Omdat opvoeden niet altijd makkelijk is, bieden we opvoedingsondersteuning aan. Dagarrangementen bieden een samen hangend aanbod van onderwijs, opvang en activiteiten: leuk voor kinderen en prettig voor ouders. In een educatief centrum werken verschillende partners met dezelfde kinderen; een gezamen lijke pedagogische visie en een doorgaande, pedagogische lijn zorgen voor daadwerkelijke samenhang. Voor kinderen die om welke reden dan ook extra zorg nodig hebben, creëert het educatief centrum een passend aanbod. Maatwerk voor ieder kind! Leerkrachten en leidsters zijn niet alleen professionals op hun vakgebied maar bovenal ‘medewerker van het educatief centrum’.


Ons kind heeft talent!

Ons activiteitenaanbod, zowel onder als na schooltijd, wordt opgebouwd aan de hand van acht intelligentiegebieden. De activiteiten richten zich op verschillende interesses van kinderen. Daardoor kunnen talenten worden ontdekt en ontwikkeld. Je kunt talent hebben voor taal of voor tekenen, voor gym of voor rekenen, de een is muzikaal, de ander heel sociaal. Wij denken dat ieder kind talent heeft, al is niet iedereen een bolleboos met een wiskundeknobbel of een topsporter die een medaille wint bij de Olympische Spelen. Maar, door middel van talentontwikkeling willen we de sterke kanten van ieder kind ontdekken en ontwikkelen. Ieder kind kan ergens goed in worden als het wordt uitgedaagd, als het oefent en deskundige begeleiding krijgt. Talentontwikkeling vindt niet alleen op school plaats maar ook bij de kinderopvang en in de vrije tijd. Motivatie, plezier, goede feedback, aansluiten bij wie je bent zijn belangrijke uitgangspunten.

Werken aan talentontwikkeling beperkt zich niet alleen tot het aanbieden van activiteiten. In het educatief centrum zijn professionals zich bewust van hun eigen talenten en maken deze zichtbaar. Ze zorgen voor een uitdagend ontwikkel en werkklimaat en ze stimuleren kinderen op alle fronten. Zij helpen de kinderen de wereld te veroveren. Elk talent wordt serieus genomen, geoefend en uitgedaagd tot excellentie!

Ontgin waar niemand vruchtbaarheid vermoedt, elke woestijn heeft zijn wel: geloof onafgebroken hier moet water zijn. Hendrik Marsman, dichter (1899 - 1940)

7

8


Taal, rekenen & sociale vaardigheden Op onze school ligt het accent op taalonderwijs en het werken met kleine groepen in de onderbouw. Wij willen het kind een zo stevig mogelijke basis meegeven voor een succesvolle (school)loopbaan. Er is op onze school een speciale coördinator voor taal- en leesonderwijs. In het hart van het educatief centrum leren kinderen de basisvaardigheden die nodig zijn voor succes in het vervolgonderwijs en een plek in de samenleving, zoals taal en rekenen. Maar om te kunnen functioneren in de huidige maatschappij dienen niet alleen cognitieve maar ook sociale vaardigheden te worden ontwikkeld.

De PO-Raad ondersteunt schoolbesturen bij het verbeteren van het taal- en rekenonderwijs, door mee te praten over het onderwijsbeleid, middels verbetertrajecten en door het verspreiden van ervaringen en goede voorbeelden. Het Projectbureau Kwaliteit voert verschillende onderdelen uit van de Kwaliteitsagenda PO ‘Scholen voor morgen’, waarin taal en rekenen een zeer grote rol spelen. PO-Raad

Al vanaf de babyleeftijd wordt aan deze basisvaardigheden gewerkt. Leidsters van het kinderdagverblijf werken volgens een pedagogisch beleidsplan en stimuleren kinderen in hun ontwikkeling, op sociaal emotioneel gebied maar ook op het gebied van rekenen en taal, muziek en bewegen etc. In veel peuterspeelzalen wordt er gewerkt met VVEprogramma’s (voor en vroegschoolse educatie) en wordt de ontwikkeling van kinde ren op verschillende gebieden gestimuleerd: taal, rekenen, motorisch, creatief, sociaal emotioneel etc. Op de basisscholen staan taal en rekenen dagelijks op het programma. Vaak wordt de lesstof op verschillende manieren aangeboden, passend bij de manier van leren van ieder kind.


Ouderbetrokkenheid en opvoedingsondersteuning We betrekken (groot)ouders bij onze projecten door een beroep te doen op hun talenten en interesses of iets wat te maken heeft met hun eigen bedrijf of werk. Hun enthousiasme is enorm!

In het educatief centrum streven we naar een omgeving waar kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Ouders zijn daarbij een belang rijke partner. We horen graag van ouders welke wensen zij hebben ten aanzien van bij voorbeeld schooltijden, opvang voor en na schooltijd, activiteiten onder en na schooltijd etc. In de wandelgangen of officieel via de medezeggenschapsraad of oudercommissie. We stellen inbreng van ouders bij activiteiten en uitstapjes ook zeer op prijs. We willen bereiken dat de opvoedingsaanpak thuis en in het educatief centrum beter op elkaar afgestemd wordt. Voor leerkrachten en leidsters is het prettig om op de hoogte te zijn van de manier waarop ouders hun kind opvoeden, van hun (ongeschreven) regels, normen en waarden. Een goed contact tussen ouders en leerkrachten/leidsters zorgt voor een sfeer waarin men elkaar weet te vinden en knelpunten eerder gesignaleerd en opgelost kunnen worden.

Opvoeden is niet altijd makkelijk, daar kun je best een steuntje in de rug bij gebruiken. Soms kan een gesprek met een leidster of leerkracht de ouders verder helpen, soms is meer hulp nodig. In het educatief centrum werken we samen met het consultatiebureau, de jeugdgezondheidszorg van de GGD en straks het Centrum Jeugd & Gezin zodat we ouders wegwijs kunnen maken in het aanbod wat er voor hen en hun kind is.

Opvoedingsondersteuning omvat al de activiteiten die tot doel hebben de opvoedingsituatie te verbeteren, met andere woorden: opvoeders helpen opvoeden. Jo Hermanns, hoogleraar UvA

9

10 Samen – gaan voor kinderen!

Dagarrangementen

Mijn zoon eet op maandag warm bij de BSO. Ideaal, want om 18.00 uur moet hij naar voetbaltraining. Rond 17.00 uur gaan ze met z’n allen aan tafel. Veel gezelliger en lekkerder dan een boterham die de hele dag in je tas heeft gezeten!

In het educatief centrum kunnen ouders gebruik maken van een georganiseerd dag arrangement voor hun kind: een doorlopend aanbod van onderwijs, opvang, educatieve, sportieve en culturele activiteiten tussen 7.30 tot 18.30 uur, ontwikkeld vanuit één pedago gische visie.

Baat bij meer structuur Het versnipperde veld van kinderopvang, peuterspeelzalen, onderwijs en verenigingsleven kan ondanks alle inzet van kwaliteit en organisaties onvoldoende een rustige basis bieden aan kinderen. Ook ouders die werk en zorg combineren hebben baat bij meer structuur. Daarom is het goed als onderwijs, opvang, sport en cultuur zoveel mogelijk op dezelfde locatie worden aangeboden. Ook belangrijk is het dat kinderopvang en onderwijs inhoudelijk naadloos op elkaar aansluiten.’ Ina Brouwer, voorzitter Taskforce Kinderopvang / Onderwijs

School, BSO en welzijnswerk zorgen, samen met sportverenigingen, culturele organisaties en gastdocenten, voor een aantrekkelijk aan bod waar alle kinderen op basis van behoefte aan mee kunnen doen. Sommige kinderen zijn ‘van huis uit’ al lid van clubs of verenigingen, sommige kinderen helemaal niet. Juist voor hen is het belangrijk dat de activiteiten makke lijk toegankelijk zijn. We willen dat kinderen kunnen kiezen uit activiteiten, dat zij ervaringen opdoen en leren en spelen met plezier!

Samen – gaan voor kinderen! 11

Samen één geheel: doorgaande pedagogische lijn De leerkrachten van de basisschool hebben allemaal de Kanjertraining gevolgd. Onze leidsters volgen deze training ook zodat onze manier van werken overeenstemt.

In een educatief centrum werken verschillende partners met dezelfde kinderen. Het komt voor dat de leerkracht, de vrijwilliger van de tussen schoolse opvang, de leidster van de BSO en de trainer van de sportclub op één dag allemaal contact hebben met hetzelfde kind. Maar denk ook aan de babyleidster die een kind op een gegeven moment overdraagt aan de peuterleidster en zij op haar beurt weer aan de leerkracht van groep 1. In het educatief centrum kiezen we voor een eenduidig pedagogisch klimaat. Dat betekent dat leerkrachten, leidsters, vrijwilligers etc. volgens één lijn werken als het gaat om de omgang met kinderen en hun ouders. Dit zorgt voor duidelijkheid en een veilig klimaat waardoor kinderen zich beter kunnen ontwikkelen.

De doorgaande pedagogische lijn komt tot uitdrukking in de dagelijkse informatie uitwisseling van de ene medewerker naar de andere. Een leerkracht vertelt de leidster BSO bijvoorbeeld over een ruzie in de klas, een valpartij, een ziek huisdier, een kind wat zich niet lekker voelt etc. Als kinderen van de ene naar de andere groep gaan, zorgen we voor een goede doorgaande pedagogisch leerlijn door de ‘warme’ over dracht. Binnen het educatief centrum maken we geen onderscheid tussen leerkrachten en leidsters. De overgang van kinderdagverblijf of peuterspeelzaal naar groep 1 moet even soepel gaan als bijvoorbeeld de overgang van groep 6 naar groep 7.


Elk kind is speciaal: zorg een integraal geheel Onze zoon heeft een zgn. rugzakje, vanwege PDD-NOS. Vroeger bespraken we de situatie alleen met de leerkracht, de intern begeleider en de ambulant begeleider. Nu is er ook een leidster van de BSO bij betrokken. Daar zijn wij blij om; nu is de aanpak beter op elkaar afgestemd. Met de meeste kinderen gaat het goed, ze gedijen prima op alle fronten. Maar, sommige kinderen hebben leerproblemen, anderen hebben gedragsproblemen, soms is er in de thuissituatie iets aan de hand waardoor kinderen niet goed in hun vel zitten. Deze kinderen hebben extra zorg nodig, een passend aanbod. In het educatief centrum kijken we naar de mogelijkheden die het kind heeft. Dit doen we gezamenlijk, ieder vanuit zijn / haar expertise: de ouders, de leerkracht, de remedial teacher, de leidster kinderopvang of peuterspeelzaal, de intern begeleider van school. Indien nodig worden er deskundigen bij betrokken. Bijvoorbeeld deskundigen van het speciaal onderwijs die tips en advies kunnen geven, een psycholoog of pedagoog van de schoolbegeleidingsdienst, profes sionals uit de jeugdhulpverlening.

‘Passend onderwijs’ beperkt zich in het educatief centrum niet tot de school. Ook na schooltijd, bij de BSO, bieden wij kinderen de juiste zorg en beste kansen. En het kinder dagverblijf en de peuterspeelzaal werken, samen met de groep 1 en 2 van school, aan voor en vroegschoolse educatie om kinderen met een (taal)achterstand te begeleiden om zo leerachterstanden te voorkomen.

Passend onderwijs betekent dat elk kind onderwijs krijgt dat het beste bij zijn of haar talenten en beperkingen past. Ook de kinderen met een stoornis, ernstige ziekte of handicap. Ministerie van OC&W


Professionals: deskundig en gericht op samenwerking In het educatief centrum nemen we de samenwerking tussen school, BSO en welzijnswerk als standaardindicator op in het competentieprofiel. Daardoor is het een onderwerp tijdens het functioneringsgesprek.

In het educatief centrum werken alle profes sionals met en voor kinderen en hun ouders. Maar je bent niet alleen leerkracht of leidster, je bent ‘medewerker van het educatief centrum’. Dat betekent dat je verder kijkt dan je eigen werktijden, dat je niet ‘in hokjes’ denkt, dat je betrokken bent bij het geheel en dat je (het welzijn van) het kind centraal stelt. Om een hecht team te realiseren, is een inspirerende leiding noodzakelijk. Leiding die oog heeft voor ieders kwaliteiten en het belang van collegiale ondersteuning onderkent. Belangrijk is dat ook de leiding de blik naar buiten richt, kansen ziet, grijpt en creëert.

Het educatief centrum biedt medewerkers van kinderopvang en onderwijs de mogelijkheid om functies te combineren; een peuterspeel zaalleidster of onderwijsassistent kan bijvoor beeld bij de BSO aan de slag. Daardoor ontstaan er volwaardige aanstellingen. Bij komend voordeel is dat kinderen met minder verschillende begeleiders te maken krijgen en dat de doorgaande pedagogische lijn eenvoudiger te realiseren is.

In ons leerteam zitten drie leerkrachten uit de onder-, midden- en bovenbouw en drie leidsters van het kinderdagverblijf, de BSO en de peuterspeelzaal. Gezamenlijk ontwikkelen we het ondernemend leren in het educatief centrum. De achterliggende gedachte: gezamenlijk creëren we meer kennis dan in een één op één situatie, als leerkracht of leidster.


Wat kunnen we doen!

De zeven speerpunten vormen de basis van het educatief centrum, ze geven richting aan het gedachtegoed hiervan. Wij nodigen directeuren en medewerkers van verschillende organisaties uit om over de grenzen van hun eigen werkveld heen te kijken. We hopen dat ze meedenken en meewerken aan een nieuwe vorm en andere inhoud van de dag van een kind. Met de zeven speerpunten alleen ben je er nog niet, er komt meer bij kijken. Voordat je gaat samenwerken is het verstandig de begin situatie, op verschillende niveaus, in kaart te brengen. Doelgroep Het is belangrijk te weten welke kinderen er in de wijk of in het dorp wonen en of ze al dan niet de peuterspeelzaal, de kinderopvang of de school bezoeken. Ook de etnische achtergrond kan belangrijk zijn. Het is ook zinvol te weten welke leerprestaties gehaald worden en naar welk vervolgonderwijs de kinderen gaan. Hebben veel kinderen zorg nodig, zo ja, welke zorg?

Profiel Kiest de school voor een bepaald type onder wijs, heeft het een specifiek profiel en wat betekent dat voor de samenwerkingspartners en de populatie? Samenwerkingspartners Als je wilt samenwerken is het belangrijk in kaart te brengen wie de samenwerkings partners (kunnen) zijn op het gebied van onderwijs, opvang, vrije tijd, voorschoolse periode, buurt en zorg. Zijn er al afspraken met hen gemaakt? Zo ja, welke? Personeel Hoe zie het personeelsbestand van de verschillende organisaties er uit, qua leeftijdsopbouw, kwalificaties, ambities en werkervaring? Ambitie Welke ambities heeft de school als het gaat om het ontwikkelen van een educatief centrum? Is er draagvlak binnen de eigen school en hoe kijken de samenwerkings partners en ouders er tegenaan? Welke instrumenten hanteer je om je ambitie waar te kunnen maken?


Het is niet het schip als wel het bekwame zeilen, dat zorgt voor de vruchtbare reis. George William Curtis, schrijver (1824 - 1892)

Aan de slag! Met behulp van de kwaliteitsmeter achter in dit boekje breng je de stand van zaken een voudig in beeld, dan wordt snel duidelijk welke onderdelen al gerealiseerd zijn en welke nog ontwikkeld moeten worden. Ook de sterke en zwakke kanten van de huidige samenwerking worden zichtbaar. Combineer de uitkomsten van de kwaliteitsmeter met de vragen hierboven, dan weet je waar je staat. Als alle partners de uitgangspunten omarmen, kun je samen aan de slag. Dan kan er een plan voor de korte en lange termijn gemaakt worden.


Toekomst

In dit boekje schetsen we een beeld van het educatief centrum zoals wij dat voor ogen hebben. Dit beeld komt niet uit de lucht vallen. Het is gebaseerd op onze jarenlange ervaring met bijvoorbeeld brede school ontwikkeling of in andere samenwerkings verbanden. Belangrijk zijn natuurlijk ook de ervaringen in de vier pilots, die het laatste anderhalf jaar als proeftuinen hebben gefungeerd. Onze ideeën en plannen staan niet op zich, ze zijn (deels) vergelijkbaar met diverse initiatieven die ook elders in Nederland plaatsvinden.

De trends en ontwikkelingen wijzen allen in de richting van de noodzaak tot uitbreiding van kinderopvang en de vormgeving van een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen, gebaseerd op de nieuwste pedagogische inzichten. Tevens is het zaak om te werken aan integrale voorzieningen van kinderopvang en onderwijs. Uit: Eindrapport Taskforce Kinderopvang en Onderwijs

Zowel Archipel als De Blokkentoren geloven in deze aanpak: samen gáán voor kinderen! De samenwerking komt kinderen en ouders ten goede en maakt ook dat het werk voor onze medewerkers inhoudelijk interessanter wordt. Toch weten we nog niet precies wat de effecten zijn van de samenwerking. De ontwikkelingen zijn nog pril, logisch dat er nog weinig onderzoek gedaan is. Voor ons is het echter wel een belangrijk aandachtspunt; hoe weten en meten we de meerwaarde van het educatief centrum, voor zowel kinderen, ouders en medewerkers van de verschillende organisaties. In de toekomst zal ‘onderzoek naar de effecten’ een onderwerp zijn in ieder educatief centrum.


Tijden in de toekomst Als je serieus nadenkt over de ontwikkeling van een educatief centrum, dan staan ook de bestaande schooltijden ter discussie. Op dit moment zijn er drie grote nieuwe bewegingen te onderscheiden: het 5 gelijke dagen model, het bioritme-model en het 7-tot-7-model. Het 5 gelijke dagen model Iedere dag onderwijs van 8.00 tot 14.00 uur met aansluitend buitenschoolse opvang. Het bioritmemodel Onderwijs op de momenten dat kinderen het beste leren van 8.30 tot 12.00 uur en van 15.00 tot 17.00 uur, met een lange middagpauze met sport, cultuur en educatieve activiteiten. Aansluitend buitenschoolse opvang tot 19.00 uur.

Het 7tot7model Een totaalaanbod van onderwijs, sport, educatie en opvang, gedurende de dag; ouders nemen naar keuze niet-verplichte activiteiten af. In het kader van het project heeft Archipel verschillende bijeenkomsten met diverse partners georganiseerd, waarin de toekomstige schooltijden centraal stonden. De schooltijden zullen veranderen in combinatie met de tijden van het educatief centrum. De nieuwe tijden bepalen we samen met de ouders en natuurlijk met onze medewerkers, zodat we samen vormgeven aan een goede dagindeling voor kinderen.


Stichting Archipel

De Blokkentoren

Stichting Archipel bestuurt 23 openbare basisscholen en één school voor speciaal basisonderwijs in de gemeenten Zutphen, Brummen en Voorst. Archipel heeft zo’n 420 medewerkers in dienst. Het leerlingenbestand bedroeg op 1 oktober 2009 4000 leerlingen. Archipel wil haar scholen ontwikkelen tot educatieve centra. In een educatief centrum kiezen organisaties voor onderwijs, opvang en ontwikkeling voor een gezamenlijke pedagogische visie en een integrale aanpak. Samen met de muziekschool, bibliotheek, sportclubs en andere organisaties worden activiteiten aangeboden als invulling van de vrije tijd, aangevuld met een aanbod voor zorg en opvoedingsondersteuning. De samen werking met de kinderopvang, peuterspeel zaal en het ontwikkelen van naschoolse activiteiten is één van de speerpunten in deze ontwikkeling.

De Blokkentoren bestaat ruim 20 jaar en verzorgt in de regio’s Zutphen en Barneveld diverse vormen van kinderopvang in 18 peuter speelzalen, 10 kinderdagverblijven, 26 BSO’s en bij 100 gastouders. Wekelijks worden er ruim 2000 opgevangen in de kindercentra en zo’n 200 kinderen bij de gastouders. De Blokkentoren biedt tevens een afwisselend activiteitenprogramma aan, ook voor kinderen die de BSO niet bezoeken. In het educatief centrum zijn een gezamenlijke pedagogische visie en een integrale aanpak het uitgangs punt, waardoor kinderopvang en onderwijs partners zijn als het gaat om de ontwikkeling van dagarrangementen van hoge kwaliteit. De Blokkentoren heeft ongeveer 250 mede werkers in dienst en leidt gemiddeld 50 stagiaires per jaar op. De Blokkentoren is bestuurlijk gefuseerd met KION.


Kwaliteitsmeter

Iedere school of ieder samenwerkingsverband kan de eigen beginsituatie in kaart brengen. De kwaliteitsmeter is, samen met de hieronder genoemde vragen, daarbij een handig hulp middel. Diverse kwaliteitskenmerken van het educatief centrum passeren de revue. Door het invullen wordt snel duidelijk welke onder delen al gerealiseerd of in gang gezet zijn en welke nog ontwikkeld moeten worden. Combi neer dit met de volgende vragen, dan weet je waar je staat. Belangrijke vragen Het is belangrijk te weten welke kinderen er in de wijk of in het dorp wonen en of ze al dan niet de peuterspeelzaal, de kinderopvang of de school bezoeken. Ook de etnische achter grond kan belangrijk zijn. Het is ook zinvol te weten welke leerprestaties gehaald worden en naar welk vervolgonderwijs de kinderen gaan. Hebben veel kinderen zorg nodig, zo ja, welke zorg? Als je wilt samenwerken is het belangrijk in kaart te brengen wie de samenwerkings partners (kunnen) zijn op het gebied van onderwijs, opvang, vrije tijd, voorschoolse periode, buurt en zorg. Zijn er al afspraken

R

met hen gemaakt? Zo ja, welke? Kiest de school voor een bepaald type onder wijs, heeft het een specifiek profiel en wat betekent dat voor de samenwerkingspartners en de populatie? Hoe zie het personeels bestand er uit qua leeftijdsopbouw, kwalificaties, ambities en werkervaring? Welke ambities heeft de school als het gaat om het ontwikkelen van een educatief centrum? Is er draagvlak binnen de eigen school en hoe kijken de samenwerkings partners en ouders er tegenaan? Welke instrumenten hanteer je om je ambitie waar te kunnen maken? Op basis van de kwaliteitsmeter en de ant woorden op bovengenoemde vragen kunnen conclusies getrokken worden en kan er een plan van aanpak voor de komende jaren op gesteld worden: op weg naar een educatief centrum! De kwaliteitsmeter is mede gebaseerd op de Kwaliteitscriteria Brede School, die ontwikkeld zijn door OOG en Oberon (2004).

4.

3.

2.

Peuterspeelzaal 2,5 4 jaar

Kinderdagopvang 0 tot 4 jaar

Voorschoolse opvang 4 12 jaar

Het educatief centrum omvat de volgende functies voor kinderen

Het educatief centrum vervult ook buurtfuncties (dependance bibliotheek, huisartsenpost etc.)

Det kinderen en professionals van dit educatief centrum manifesteren zich actief en positief in de buurt, wijk of dorp

De omgeving is actief betrokken bij de totstandkoming van het programma van het educatief centrum

Het educatief centrum is buiten schooltijd open voor activiteiten en initiatieven vanuit de wijk, buurt of dorp

Het educatief centrum heeft een functie in buurt, wijk of dorp

12 16 jaar (voortgezet onderwijs en vrije tijdsorganisaties) maakt onderdeel uit van het programma

4 12 jaar (onderwijs, buitenschoolse opvang en vrijetijdsorganisaties) maakt onderdeel uit van het programma

0 4 jaar (kinderdagverblijf en/of peuterspeelzaal) maakt onderdeel uit van het programma

Voor kinderen van 0 - 16 jaar

Het netwerk is gehuisvest in één gebouw

Er is een netwerk met deelname van school, kinderopvang, peuterspeelzaal, zorginstellingen, organisaties voor de vrije tijd

Er is een netwerk met deelname van school, kinderopvang, peuterspeelzaal of

++

++

++

+

+

+

+

–

–

–

–

––

––

––

––

++

1.

Eén voorziening, in één gebouw en/of in een netwerk

Voldoet de school / het educatief centrum hieraan?

Kenmerken van een educatief centrum

Vul de kwaliteitsmeter in U

8.

7.

6.

5.

Zorg maakt onderdeel uit van het programma van het educatief centrum

Zorg is een integraal onderdeel van het programma

Tussen school en andere partners

Tussen de school en buitenschoolse opvang

Tussen het kinderdagverblijf en school

Tussen de peuterspeelzaal en school

Een doorgaande pedagogische lijn

Dit educatief centrum heeft een laagdrempelige toegang tot opvoedingsondersteuning georganiseerd

Dit educatief centrum informeert ouders actief over mogelijkheden voor opvoedingsondersteuning

Ouders hebben de gelegenheid om de ontwikkeling van hun kind te volgen en daarover met professionals binnen het educatief centrum te communiceren

Ouders zijn actief in vertegenwoordigende lichamen (MR, ouderraad)

Dit educatief centrum heeft zijn visie op ouderbetrokkenheid en opvoedingsondersteuning vastgelegd

Ouderbetrokkenheid en opvoedingsondersteuning

Overig: …

Hoogbegaafheid

Natuur en Milieueducatie (NME)

Techniek

Sport

Kunst en cultuur

Het educatief centrum richt zich op talentontwikkeling

Samenwerking met verenigingen en organisaties in de omgeving

Naschoolse activiteiten 4 - 12 jaar

Naschoolse opvang 8 - 12 jaar

Naschoolse opvang 4 - 7 jaar

++

++

++

++

+

+

+

+

–

–

–

–

––

––

––

––

Er is vastgesteld wat daarvoor op niveau van dit educatief centrum en wat op bestuursniveau georganiseerd moet gaan worden of wat al op dat niveau georganiseerd is

Er is vastgesteld wat er niet in dit educatief centrum georganiseerd kan worden en waarom, maar wat wel elders gehaald en gebruikt moet kunnen worden

Er is vastgesteld wat er in en naar dit educatief centrum, afhankelijk van de lokale situatie (stad of dorp), georganiseerd kan worden

Organisatie van het programma

Er is een gezamenlijke vastgesteld agenda

Er is structureel overleg tussen de organisaties van het netwerk

De te behalen (onderwijs)resultaten zijn vastgelegd

Er zijn afspraken over (gezamenlijke) interne en externe communicatie

Er is een gezamenlijk plan voor deskundigheidsbevordering

Een integraal (dag)programma voor onderwijs en ontwikkeling: onderwijs, kinderdagopvang, BSO, naschoolse activiteiten en vrije tijd

Eén leidende educatieve en pedagogische visie

Een herkenbare en stimulerende leiding

11. Instrumenten

Er zijn afspraken over (gezamenlijke) interne en externe communicatie

Ouders zijn geïnformeerd over de ontwikkeling naar een educatief centrum

Er voldoende aantoonbaar draagvlak bij deze professionals

Alle betrokken professionals van de kernpartners zijn geïnformeerd

Alle betrokken professionals van de schoolorganisatie zijn geïnformeerd

10. Draagvlak en communicatie

9.

De zorgstructuur van de partijen in het netwerk is afgestemd

Er vindt uitwisseling plaats tussen de kernpartners (warme overdracht)

++

++

++

+

+

+

–

–

–

––

––

––

Colofon ‘Samen-gaan voor kinderen!’ is een uitgave in het kader van het project ‘Educatief Centrum, Dagarrangementen onderwijs & opvang’ ‘Samen-gaan voor kinderen!’ is samengesteld en geschreven door: Hennie Groot Haar, redactie (OOG, onderwijs en jeugd) Gerard van de Burgwal (OOG, onderwijs en jeugd) Projectgroep Educatief Centrum Archipel José Coppes (Stichting Archipel) ‘Samen-gaan voor kinderen!’ is een gezamenlijke uitgave van: Stichting Archipel Postbus 4091 7200 BB Zutphen www.archipelprimair.nl

De Blokkentoren Postbus 203 7200 AE Zutphen www.blokkentoren.nl

Lees ook ‘Samen-werken voor kinderen!’, een uitgave over de praktijk van samenwerken. ‘Samenwerken in een gebouw’, een handige samenwerkingsmap voor iedereen die samenwerkt in één gebouw. Het project ‘Educatief Centrum, Dagarrangementen onderwijs & opvang’ en deze uitgaven zijn mede mogelijk gemaakt door een subsidie ‘Innovatie Kinderopvang’ van het ministerie van OC&W. Meer informatie? www.educatief-centrum.nl Hennie Groot Haar: [email protected] of 0575 - 59 6120 / 06 - 45 67 48 63 Zutphen, juni 2010

Educatief Centrum centrum is een nauwe samenwerking

Stichting Archipel wil haar scholen ontwik kelen tot educatieve centra. Een educatief tussen verschillende organisaties die zich richten op kinderen van 0 tot 12 of zelfs 16 jaar, dicht bij het kind en de ouder. Kenmerkend is dat de samenwerkings partners kiezen voor een gezamenlijke pedagogische visie en een integrale aanpak van de ontwikkeling van het kind. Deze ontwikkeling is (deels) vergelijkbaar met diverse initiatieven die ook elders in Nederland plaatsvinden, denk bijvoorbeeld aan de sterrenschool of het integraal kind centrum. In het kader van het project “Educatief centrum, Dagarrangementen onderwijs & opvang” werken stichting Archipel en kinderopvang De Blokkentoren intensief samen, maar om een compleet aanbod te realiseren zijn nóg meer partijen nodig. Zij zijn van harte uitgenodigd!

Educatief Centrum. Samen gaan voor kinderen! Educatief Centrum, meer dan onderwijs en opvang

Recommend Documents