NO PASARAN HIER NIET EN DAAR NIET
"'
•••
Toen ministe~ van den Broek terugl<JMm uit Midden-Amerika deed hij in het parlement verslag uit van zijn diplomatieke reis. Op de tribune waren Zeden van het EZ Sa Zvador Komitee en van vredesorganisaties sti"lZI!)ijgend aan1J)ezig. Ze drooegen wiUe T-shir>ts · met zwarte kruisen om te Laten zien hoezeer> ze verofschuwden, dat van. den Broek de handen van de beulen van El Salvador had geschud. In april/mei 1983 heeft een Europees- Amerikaanse de 1-egatie van vredesbewegingen een bezoek gebrocht aan bevrijd Nicaragua, De reis was een uiting van solidarit;eit, tegen de dreiging van interventie door> de VS. Tiet IKV (één van de reisgenoten) is ~ bezig met een broch~ over de relatie tussen vredesstrijd en (Midden-Amerikaanse) bevrij4ingsstrijd. Peze week zijn de grootscheepse 'Refopger '-oegeningen van de NATO begonnen, die - zo blijkt uit het draaiboek - mede zijn bedoeld als voo~bereiding op de p Zaatsing van de kruisraketten; én als inter>ventie-oefeningen. In Rotterdam hebben zo 'n vijftig mensen, waaronder leden van pLaatselijke vredesgrooepen en Midden-Amerikakomitees, gezamenlijk treinen met Amerikaans militair matenee l geblokkeerd. AfgeZopen donderdag, Den Haag, aan de voorkant van de Amerikaanse ambassade: drie honderd mensen voerden een zuiver> geweldZoze blokkade uit om te protesteren tegen de V5-interventie in EZ SaZvador. Een aanzienZijk deel van de demonstranten was ~fkomstig uit chl'isteZijke vredesgroepen.
.. .
..
- . -r...,, ;..,.'. ~<.:
Dit zijn allemaal voorbeelde.n van samenwerking tussen mensen uit de vredesbeweging en uit de MiddenAmerika-bewegîng. Bet lijken geen incidentele gebeurtenissen. Tezamen geven deze voorbeelden een groetende trend aan, dai de vredesbeweging en de solidariteitsbeweging bezig zijn hun horizon te verbreQ.en. Als VREDESAKTIEKRANT zijn we hardstikke enthousiast over deze ontwikkeling en we vinden het zinnig om aan te geven waarom. Een poging om het verband aan te geven tussen ons verzet tegen de kruisraketten en de bevrijdingsstrijd (van Midden-Amerikaanse volkeren) tegen buitenlandse overheersing. Geen opsomming van details, maar 'n aanduiding van twee ' linken' , voor mensen in de vredesbeweging, die zich 66k schrap willen zetten voor de• volkeren van de Derde Wereld. ATOOM-GEVAAR OOK DAARY
De eerste link is het eenvoudigst uit te leggen en te doorgronden . De nieuwe vredesbeweging in West-Europa is ontstaan uit weerzin tegen de kernwapenwedloop, uit angst dat de 'modernisering' van nucleaire wapens die de NATO door wil drijven, zal leiden tot een 'Eu.r oshima'. Die angst is gerecht-
vaardigd, en het gevaar dat de supermachten miljoenen mensen hier zullen opofferen in een poging elkaar te 'overtroe!en' (!) is reëel. Toch is het kortzichtig ons blind te staren op het zwaard van Damocles dat ons boven het hoofd hangt.
~lidden-Oosten hebben zowel de Verenigde Staten als de Sovjet Unie in de vijftiger jaren met het inzetten
Het atoomgevaar bestaat ook in de Derde Wereld , zoals een paar historiese feiten duidelijk maken. In het
Q
~\
~
~
in
~
~~
~
~
~
t'o
~~
()
~A
~
~
7r-. v
~\
~
-(7:
~
7<"
~
1'0
~
~~G· Cf.
. .. ' . .. • J
_
den draadje gehangen. Van 1946 tot 1973 hebben alleen al Amerikaanse kernwapens 19 maal een rol gespeeld bij konf likten in de Derde Wereld. Progressieve derde wereld-specialisten, die het buitenlandbeleid van de VS nauw volgen, hebben nog een tweede verband aangetoond: 'het verband tussen Konventionale interventies in de Derde Wereld enerzijds - en de plaatsi.ng van krUis-
~~
~('
EN N OG
rr ~~.._'~_;] ILGodigolali:e~~~~~
j
·.
VREDESKAMP DE PEEL PETER EN HANS SPBAKEN ONGEVEER EEN UUR ME:t' PAULA, EEN VROOW DIE AKTIEF IS IN DE VREDESWINKEL IN EINDHOVEt) , EN DE AFGEU>PEN ZOMER BLJNA VOORTDOREND _IN KET VREDESKAMP DE PEEL IS GDIEEST. HIERONDER EEN VERSLAG VAN ZO'U KAMP, OVER DE LEUKE EN VERMOEIEN-
IETS POSITIEFS LATEN ZIEN
DE· KANTEN ERVAN, OVER KONTAKTEN MET DE BEVOLKING, OVER WAT JE WEL EN NIET MET ZO'N KAMP
KUNT DOEN.
"Vertel. eens iets over het begin, de voorbereicling?" "Nou, het begon dus toen het rKV met die uitspraak kwam dat de kruisraketten in de Peel zouden komen. Zowel bij het 'Peel-overleg' als bij de vredeswinkel Eindhoven kwam toen het idee om daar een kamp te beginnen, een kamp dat dan direkte akties teqen de ~asis zou gaan voeren en zich met informatie en akties op de bevolking zou richten. We zijn zo'n vier maanden met die voorhe• reiding bezig geweest, een weekend geweldloze weerbaarheid ge daan, daarna oP het terrein de boel gaan voorbereiden. 'ie hadden ge)tozen voor een terrein van de gemeente omdat we gewoon een heleboel wilden doen, de gemeente deed ook helemaal niet moeilijk. Er was ook een terrein dichter bij de basis ·wat we hadden kunnen kraken. Toen we dat kamp al op het terrein aan . het voorbereiden waren, hoorden we dat Woensdrecht was aangewezen als plaats waar de kruisraketten zouden komen." •waren juLlie toen nog wel enthousiast?" "Ja, dat wel, maar het doel van het kamp werd anders, we gingen ons meer op de bevolking richten . Ook dachten we ons zo voor te kunnen bereiden op een eventueel .kamp in Woensdrecht. ~laar er kwam.e.n daardoor wel minder 111ensen dan waar we op berekend waren, in plaats van 75 à 100 waren er in 'j uli maar zo'n 2? gemiddeld, later nog minder. De hele pers werd ook op Woe.nsdrecht gericht, er heeft maar heel wei.. nig over ons in de kranten ge staan." "'iat voor soort akties deden jullle naar de bevolking toe, wat kreeg je daar voor raakties op?" "Een hele leul<e aktie was die bij het oorlogsmuseum, een vrij militaristisch museum, met heel veel technische informatie over wapens die ze hebben (vooral uit de 2e Wereldoorlog) maar niks over de gevolgen die ze heb· ben als je ze gebruikt. Ook geen informatie over andere verdedigingsvormen of over de vredesbeweging. Dat museum werd best heel druk bezocht. Wij zijn toen met ·z'n allen onder een tank die daar stond gaan zitten We kregen of heel positieve, of heel negatieve reakties, bijna niets daar tussenin. Later hebben drie van ons nog een gesprek met de direktie gevoerd, die hebben een aantal toezeggingen gedaan. Ze zouden een tentoonstelling inrichten .over de vredesbeweging en geen nieuwe wapens meer aanschaffen. De doelstelling van het museum (waarschuwen tegen de oorlog, notabene! ) zouden ze op een bord bij de in
paar van ons zijn in overals roet lint en kruiwagens naar Deurne gegaan. Daar hebben ze de weg .afgezet (alle auto's bleven keurig wachten!) en ;~:ijn ze van alles op gaan meten. Ze liepen echt winkels in, 'mag ik er even door?' , kropen onder toonbanken om daar de boel op te roeten, dat soort dingen. Anderen van ons stonden erbij en zeiden dingen aLs 'wat gebeurt hier ?' of: ' komen hier niet cUe schuilkelders?', zodat er een heel geroezemoes onder de omstander ont-
EN MIJN HUIS? stond, en ook de funktie van schuilkelders ter spraken kwam. Op e~n gegeven moment vroeg er iemand: 'en mijn huis dan?' 'Welk huis?' komt, dáár' 'Oh, dat spijt me, maar daar moet de helft van . aft' En die man maar kijken van 'wat zeg je pou?.' ." "Jullie voerden ook diskussies?" "Ja, we hebben vooral veel ervaringen uitgewisseld, over geweldloosheid, akties zoals in Frankfurt, Greenham Common, Dod~waard, hoe je omgaat roet het .geweld dat op je af komt. En over de beslûitvorming . Werken met basisgroepen, daar kwam bij ons niet zoveel van terecht • .De groep wisselde te veel, was ook te· klein. Je had mensen die heel sterk in concensus-besluit-
vorming geloofden, maar ik merkte dat je elkaar daar ook goed voor moet kennen, elkaars achtergrond-ideeën weten. En je moet ook vertrouwen hebben, dat iemand het wel goed zal doen ALs je het dan toch niet goed · vindt gaan kun je dat alsnog zeggen," "Hadden jullie goede kontakten met vredesbewegingen uit de buurt? "We hebben wel steeds geprobeerd ze erbij te betrekken, door open dagen te houden enzo, en in het begin toen er eens een dreiging w.i.s dat er boeren met mestkarren zouden komen, zijn IKV-ers kom.e n belpen waken, en is ër heel wat afgepraat. Ook kwamen er wel mensen even buurten, en die gingen ook weg met een vrij positief beeld naar huis. Maar de verschillen waren toch best groot. D.ie vredesgroepen uit de omgeving waren eigenlijk alleen tegen de kruisraketten bezig. Wij wilden toch breder aan de gang, meer verbande.n zien, radikaler. Mijn ervaring is, dat als je wilt samenwerken je als radikalere groep dan altijd meer in moet leveren. Ik vind het prima om rekening met andere mensen te houden, maar je kunt niet alleen maar 'rekening houden ' , je moet jezelf niet vergeten.
Dat is ook heel vermoeiend van zo ' n kamp, dat je voortdure.n d om moet gaan met andere mensen, alsmaar moet praten, overleggen. ·Ik was van plan daar de hele tijd te zitten, maar af en toe ben ik er een paar dagen tussenuit gegaan, anders werq ik gèk. Wat dat betreft heb ïk een enorme bewondering voor die mensen in Comiso, die da.a r al heel lang z.i.tten, en Greenham Common. Vooral in augustus ging het slechter met het kamp. We wilden het door laten gaan tot die aktie van dat lint tussen Amerika en Siberië, op 20 augustus, maar we hadden beter kunnen stoppen, het bloedde dood op deze manier, en dat is zonde." "Hebben juLlie het nog over manvrouw verhoudingen gehad?" "Eh, even denken, man-vrouw verhoudingen, nou, nee, eigenlijk niet expliciet nee , Er was eerst nog een plan om een apart vrouwengedeelte in te richten, maar daar is nooit iets van gekomen. Eerlijk gezegd ben ik daar ook niet zo mee bezig. We hebben het meer over verhoudingen tussen mensen gehad." "Wat denk je van een tentenkamp aLs aktiemiddel, wat kun je daarmee bereiken, bijvoorbeeld binnen de vredesbeweging?" "Ik denk dat je er heel veel mensen mee kunt mobillseren, maar het hangt ervan af hoe je bet aanpakt. Je moet dan heel rustig, niet te radikaal beginnen . Als je dat doet (radikaal beginnen dus) , dan voelen mensen een druk op zich, mensen krijgen het gevoel dat ze mee moeten doen aan iets waar ze niet aan toe zijn. Je moet ze de ruimte geven, gewoon mensen uitnodigen, voorlichting geven. Verder is zo'n kamp natuurlijk een ontmoetingspunt, een plek waar je terecht kunt als je akties wilt voeren. Een tentenk.amp is een aktievorm die ook iets laat zien van wat je wel wilt. Altijd ben je tege.n, tegen kruisraketten, tegen militarisme , tegen de NATO; op zo'n kamp straal je ook iets positiefs uit. Dat je anders met elkaar om wilt gaan, menslievender. Je bouwt aan een andere manier van samenleven."
COMISO Vanuit het internationale vredesk.amp in Comiso, Sicilië, is er afgelopen zomer, op 6,7,8 augustus een blokkade georgàniseerd van de basis, waar als eerste in Europa de kruisraketten gestationeerd zullen worden. (samen met Greenham Common). Na een simbollese blokkade van 2 dagen., waarop alles rustig verliep (ondanks de brandende zon), was er de l~atst;e dag, maandag, een effektleve blokkade·, die door politi.e en H.E. zonder aanleiding op gewelddadige wijze uit elkaar is geslagen~ Er -werd in overvloedige mate gebruik gemaakt van de wapenstok en traangas. De politie bekogelde de demonstranten zelfs met stenen. OVer deze blokkade en het brute geweld van de politie is nauwelijks iets bekend.. De Italiaanse pers heeft de zaak mooi weten te verdraaien. De berichten die over de blokkade .in de kranten hebben gestaan, zowel in de Italiaanse als in de Nederlandse, zijn volstrekte leugens . Op 26 en 27 september zal er
weer geblokkeerd worden!
P2
•
-...-VERVOLG
VOORPAGINA
NO PASARA reiding op een invasie van Nicar.agua. In hoeverre fungeert Genève als een diplomatiek rookgordijn· voor de uitbreiding van Amerikaanse interventies in de Derde Wereld?
raketten en Pershings-II in WestEuropa anderzijds. Hun analyses laten zien, dat die wapens niet kunnen worden losgezien van het geheel van de Amerikaanse overheersingsHet zijn de mensen daar, die het dichtst bij de rand van de totale vernietiging hebben gestaan. Bovendien zijn er jaarlijks meer diktatoriale regimes in de Derde Wereld die over atoomwapens beschikken en in een konflikt (met een supermacht) op een nukleaire katastrofe aan kunnen sturen. Kortom, de nukleaire dreiging is wereldwijd, de strijd om een einde te maken aan de waanzin van kernwapens is onvermijdelijk internationaal!
VREDES- EN VRIJHEIDSSTRIJD We hebben geprobeerd om twee verbanden aan te geven; dat het gevaar van een kernoorlog zowel in Europa als in de Derde Wereld bestaat; en dat kernbewapening en Amerikaanse overheersingsdrang samenhangen. Dat betekent niet, dat onze strijd tegen de kruisraketten irrelevant is: vredesstrijd hier en bevrijdingsstrijd daar vullen
elkaar aan!
DE KRUISRAKETrEN EN DE INTERVENTIEPOLITIEK politiek. Het verband is ongeveer als volgt. (1) Toen de Amerikaanse elite aan het eind van de zeventiger jaren was bekomen van de nederlaag in Vietnam, werd besloten om het hele militaire overheersings-apparaat in de wereld fors uit te breiden. De nieuwe koers bestond onder andere uit de oprichting van een speciale interventiemacht (de Rapid Deployment Force) en uit de 'modernisering' van kernwapens in WestEuropa. Daarnaast krijgt het Amerikaanse leger buiten de NATO minstens vier duizend kruisraketten ter beschikking. Die 4 duizend zullen mettertijd hun weg vinden naar Amerikaanse bas~s overal in de wereld. Bij het Amerikaanse interventiestreven in de Derde.Wereld krijgt West Europa heel rechtstreeks een rol toebedeeld. De Europese provincie "moet gaan dienen als een soort
kommunikatieaentrum, opslagruimte en doorvoerhaven voor de Amerikaanse oorlogsmaahine in de Derde We:roeld. 11 (1) De kruisraketten zelf passen ook direkt in dit schema van het Pentagon. Ze maken het mogelijk dat de VS manschappen terugtrekt uit west-Europa (bijvoorbeeld uit West-Duitsland) en overplaatst naar elders. Ook zonder die overplaatsing helpt de 'modernisering' de Amerikanen om volkeren in de Derde Wereld te onderdrukken. Door een nukleair overwicht hier moet de vs genoeg 'slagkraaht• overhouden om in Azië, Afrika en Latijns Amerika
Onderhandelen in Genève kan geen kwaad" Het houdt overal politici, pers en zowat de halve wereldvolking in haar ban.Maar terwijl de amerikaanse onderhandelaar met zijn gevolg de discussie gaande houdt,worden er aan het thuisfront spijkers met koppen geslagen. In Amerika zèlf bestaat Genève helemaal niet;daar gaat gewoon alles z'n gangetje.Van de 100 mensen die bij vredes-en oorlogsvraagstukken betrokken zijn houdt er zich hoogstens ééntje bezig met ontwapening en de andere 99 met ontwerpen,testen,produceren,planneri,plaatsen en verkopen van oorlogstuig. (In de s.u. idem dito) Thuis kan de wapenindustrie op gulle steun van de overheid rekenen en piekert men niet over ontwapening. Integendeel. Een zoveelste bewijs vormt de uitnodiging voor een tweedaagse konferentie met als enige doel: Hoe slijten we zoveel mogelijk wapens aan de derde wereld? (Een andere interpretatie van de ·naam van deze konferentie kun je moeilijk geven:DEFENSE SELLING TO THE THIRD WORDLD.) In het Sheraton Hotel te Virginia (USA) staan op het programma lezingen van hoge overheidsambtenaren van o.a. US. Air Force Headquaters, het hoofd van het State Department of ·Munition Control,de Assistent Secretary of Defense maar ook professoren van de Syracuse Universiteit en verschillende directieleden van de grootste amerikaanse wapenfabrikanten!!!
vrij z'n gang te kunnen gaan - zonder belemmering of tegenwerking door de Sovjet Unie of wie dan ook. GENEVE ALS AFLEIDING? Met deze heel sumiere weergave van het eind zeventiger jaren uitgestippelde beleid hebben we het nog niet gehad over de aktualiteit. Sinds vorig jaar wordt er door hoge Amerikaanse en Russiese heren gepraat in Genève, er wordt daar schijnbaar onderhandeld over de ongewenste middellange afstandsraketten. Radio ep t.v. vertellen ons bijna wekelijks over 'voorstellen' die er worden gedaan r en over 'konsessies' waartoe de regering-Reagan bereid zou zijn. Wat gebeurt er intussen op het niet-diplomatieke front? Naast de ongeremde voorbereidingen op plaatsing van de kernraketten zijn met name de VS juist dit jaar op veel plaatsen iri de wereld tegelijk be-·
zig met een gigantles militair machtsvertoon. Aan het begin van dit artikel hebben we al gewag gemaakt van 'Reforger' - de grootste leger-oegeningen van de NATO in West-Europa tijdens de afgelopen vijf jaar. Een vergelijkbaar 'sabel-gekletter' was er een half jaar terug in het Verre Oosten - tussen haakjes onopgemerkt door de westerse pers. In 'Operation Team Spirit' hielden Amerikaanse en Zuid-Koreaanse manschappen samen oorlogs-oefeningen inklusief manoeuvres met taktiese nukleaire wapens. De meest massale militaire 'repetitie', die ooit op het Koreaanse schiereiland is gehouden! · · Het onheilspellendst voorbeeld is misschien wel dat van MiddenAmerika, waar NATO-militairen - ook Nederlandse - eerder dit jaar op oefening gingen; de Amerikaanse en Hondurese legers deden het nog een keer over, kennelijk ter voorbe-
EEN TWEEDAAGSE KONFERENTIE:
Voor de Nederlandse vredesbeweging blijft de prioriteit om zo snel mogelijk van de regering af te dwingen, dat plaatsing van kruisraketten wordt afgesteld. Daarnaast kunnen we inspiratie putten uit het feit, dat volkeren in Azi§ , Afrika en Latijns Amerika - bijvoorbeeld in de Filippijnen, Eritrea en El Salvador - een bevrijdingsstrijd voeren tegen dezelfde overheersing van supermachten, waar wij hier ook last van hebben. Wel kunnen we onze solidariteit direkter laten blijken, en dat is vooral voor de strijd in MiddenAmerika heel urgent. Zoals erop gewezen is in de vorige Vredesaktiekrant: Reagans pogingen om de regering van Nicaragua te ondermijnen en om de strijd van het· Salvadoriaanse volk te saboteren kunnen leiden tot een regelrechte nukleaire botsing tussen de supermàchten. Wat kunnen we doen? Eén mogelijkheid is om vanuit de vredesbeweging protest aan te tekenen tegen de verkapte steun van de Nederlandse regering aan de Amerikaanse interventie in de regio. We kunnen van de regering eisen, dat het Salvadoriaanse volksverzet wordt gesteund. Verder gaan de Mi.dden-Amerik.a-komitees van 10 tot 15 oktober een anti-interventieweek houden, waaraan (plaatselijk) ook vredesgroepen mee kunnen doen. En het zou een goed idee zijn om tijdens de demonstratie op 29 oktober solidariteitsleuzen vóór de strijd van de Midden-Amerikaanse volkeren mee te voeren.
Saskia en Peter•
De organisator,marketingbureau Frost & Sullivan,verstuurde aan topfunktionarissen van de overheid en aan wapenproducenten de volgende uitnodiging: Geachte Heer of Mevrouw, Derde wereldlanden zijn de grootste wapenklanten van de wereld.De Ameri_ kaanse industrie en regering staan voor een nieuwe uitdaging om een invloedrijke positie te verkri]gen op deze uiterts vita~e markt.De regering Reagan.heeft vastgesteld dat de VS bestaande belangen heeft bij een sterke defensie van opkomende 'Vrije Wereld Naties'.In het verleden zijn veel kontraproduktieve maatregelen vernietigend geweest voor de wapenhandel. Dit was met name het geval met Presidentiële Richtlijn nUIIllller 13.(red.bedoeld worden de maatregelen die Carter invoerde om de wapenhandel enigzins aan banden te leggen) Deze Richtlijn en de daaruit volgende maatregelen zijn nu ingetrokken (red;door Reagan nartuurlijk),maar uitvoering gaat langzaai"' De wapenindustrie heeft druk uitgeoefend om vertragingen te. voorkomen,
maar strijdig regeringsbeleid werkt nog steeds storend op verkoopsmoge-lijkheden naar de derde werèld. Naast. een evaluatie van het stimu·led.ngsbeleid van wapenexport naar de derde wereld door Reagan,zal de. konferentie aandacht· besteden aan: _Wie· zijn de belangrijkste potentiele klanten in de derde wereld -Wat zijn de financiële risiko's en hoe zijn deze te overwinnen -Effektief konkureren met Soviets en NAVO landen -Hoe kunnen medewerkers van ameri·kaanse ambassades bijdragen tot het verkrijgen van wapenkontrakten -Hoe kunnen hinderpalen bij kommer ciële wapenhandel overwonnen worden! Mensen met leidinggevende funkties in ondernemingen die zich bezig · houden met de verkoop van wapens aan derde wereldlanden zullen. uit de eerste hand informatie nodig hebben over vera11derd regeringsbeleid en machtsverschuivingen ••. De industrie en de regering zijn het met elkaar eens dat versterkte nieuwe programma's van vitaal belang zijn. •••
Zo eindigt de uitnodiging van Frost & Sullivan. Duidelijke taal. Wie denkt te kunnen beweren dat het Militair Industrieel Wetenschappelijk Komplex niet bestaat,c.q. geen grote invloed uitoefent op de waanzinnige bewapeningswedloop, moet naif zijn of liegen. · Gordon Adams geeft in zijn boek"De Ijzeren Driehoek" een overvloed aan feiten om het bestaan en de invloed van 'Het KOmplex' aan te tonen. Een frappant feit is de persone~ls uitwisseling tussen de overheid en de wapenindustrie. Tussen 1970 en 1979 verhuisden er 1672 ambtenaren naar banen in de wapenindustrie en 270 mensen uit de wapenind~strie vonden de overheid als nieuwe werkgever!Hij toont ook aan dat 20 ·direktieleden van Lockheed en 23 van Boeiing tevens zitting· hadden in adviescommissies van NASA en van Defensie. Onderhandelen in Genève kan geen kwaad. saskia,
P3
HOEZO KRISIS?
HOEZO GENÈVE?
Prinsjesdag:- verbreding tegen tweemaal volksverlakkerij "Het is de afgeZopen maanden duidelijk gewo!'den, dat di'!tkverz!Jarende akties tegen de vooPbe!'eiding tot plaatsing van k!'!tisraketten binnen veeZ groepen in NederZand aZs noodzakeZijk ~o!'den gezien. Deze akties moeten verder gaan dan demonstreren en een konfrontatie met de wapenstok voorkomen. Daai•om is het noodzake U,ik. dat vee 7, mensen ertoe overgaan, uit vergaande veront!'!tsting over het gevoerde atoorrMapenbe Zeid. hun sarneta-Je roking met en gehoorozaamheid aan de over-· heid op te zeggen. "
DEN I-IAAG-,20 SEPIE.K8ER
t4et dit, ietwat zwaarwichtige pleidooi voor non-koöperatie begint een voorstel, verspreid door vre-· desgroepen uit Delft. Zoals al in de vorige Vredesaktiekrant gemeld, hebben de groepen in deze stad vérgaande ideeën over het houden van stakingen tegen de kruisraketten. Die hebben intussen een konkrete vorm gekregen in 'n voorstel, dat sinds augustus onder vakhondsgroepen tegen kernwapens is gaan circuleren. Het pleidooi is om op 21 oktober in bedrijven en instellingen korte werk-onderbrekingen te organiseren. Stakingskaravanen worden als geschikt mobilisatiemiddel gesuggereerd. "Zo'n karavaan gaat de be-
d!'ijven Zangs waar het werk op 't moment van aankomst bijvoorbeeld een half uur pZat gaat; dit half uur kan gebruikt worden om informatie te geven over 29 oktober (de Haagse demo), over de e~gt van de huidige_ situatie, de resultaten t'an de werkonderbrekirl{J in het Zand en de standpunten van het FNV en het CNV ten aanzien van de nieuwe kernwapens." De Delftenaren denken ook ·-aan manifestat.ie's samen met werklozen en andere belangengroeperingen, en aan 't sturen van solidariteitstelegrammen. In sommige steden is er al een behoorlijke basis gelegd voor uitvoering van dit plan. In Delft zelf worden in meerdere bedrijven kantine-bijeenkomsten gehouden, de ABOP gaat met een karavaan Langs scholen, en vredesgroepen zullen in de raadszaal (van de kernwapenvrije gemeente) een perskonferentie houden. Toch is wat op 21 oktober gebeurt waarschijnlijk-nog ver van het ideaal van de politieke vredesstaking. In het genoemde voorstel wordt gezegd, dat "de non-koöpera-
tieve akties tegen de voortgaande kernwapenwedZoop in NederZand hiermee nog in hun kinderschoenen staan.".
Prinsjesdag 21 Oktober wordt een belangrijke start, maar de Delftse lokomotief tegen de kruisraketten lijkt me een beetje traag op gang te komen. Ligt dat aan mijn ongeduld alleen? Laten we even een stap terug doen in de·tijd: op 20 september, Prinsjesdag, wordt er in een aantal steden aktie gevoerd tegen het botte afbraakbeleid van de regering-Lubbers (of, zoals de Vrouwenkrant het beleid typeert, "de
dubbele bodem van de Zege schatkist" !J. Oorspronkelijk was het idee om die dag alles plat te gooien, even alle samenwerking met de overheid op te zeggen! Van stakingen zal echter niet veel terecht komen, waarschijnlijk is het verzet meer symbolies, zoals het houdèn van alternatieve troonredes en 't rond laten rijden van zwarte koetsen. Toch wordt het voor aktievoerend Nederland een unieke dag. In veel steden zijn heel brede, plaatselijke platforms gevormd, waarin naast vakhondsgroepen ook werkloze jongeren, buurtorganisaties, woonlastènkomitees, etc. meedoen. Prinsjesdag '83 betekent, dat al die belangengroeperingen het niet lan-
tie aan de slag wil gaan. De leiding van het IKV (dominant in de vredesbeweging) laat zich door de regering-Lubbers in de luren leggen. Hoewel men bii het IKV zo'n jaar geleden onderkende, dat de regering de vredesbeweging op de knieén probeert te krijgen door de besluitvorming over de kruisraketten te rekken, had/heeft men geen tegen-strategie tegen het uitstel-beleid, maar gaat daar nu helemaal in mee! De meest recente uitspraken van Mientjan Faber maken dit overduidelijk: "Samengevat is het IKV
v661' uitstel van plaatsing van de nieuwe Paketten in Europa teneinde afstel alsnog mogeZijk te maken."
kRiS is HAP ger pikken om tegen elkaar te worden uitgespeeld. Het begin van frontvorming tegen het bezuinigingsbeleid! In hoeverre hebben vredesgroepen deze kans aangegrepen om ook bruggen te slaan? Op sommige protestmanifestaties komen ook atoomraketten aan de orde. Verder hebben de FNV-Verontrusten (van wie het idee tot Prinsjesdag-Aktiedag afkomstig is) een stevige eis tegen de kruisraketten meegenomen in het pamflet van eisen, dat ze landelijk hebben verspreid. Van werkelijke verbreding is vanuit de vredesbeweging echter nog nauwelijks sprake en er is geen voorbeeld, dat dit duidelijker maakt dan de Prinsjesdag-ervaringen in Delft zelf. Onder het mom van solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden, en tussen Nederlandse en buitenlandse arbeiders, is hier een boel losgekomen, maar de vredesgroepen schitteren door afwezigheid. Het lijkt wel of ze met hun plannen voor 21 oktober oo een heel ander spoor zitten. Hoe zit dat?
dubbele hypokrisie De Delftse vredesaktivisten hebben binnen de Nederlandse vredesbeweging het voortouw genomen. Ze zijn zich (zo'n jaar geleden) gaan realiseren, dat we het niet redden met demonstreren alleen. Hoewel net als de meeste andere vredesaktivisten middenklassers, willen zij stakingen en andere vormen vari non-koöperatie gaan_hanteren tegen de kruisraketten. Paradoxaal genoeg betekent die stap echter, dat ons verzet niet langer beperkt kan blijven tot kruisraketten alleen, dat we ons bewust moeten worden van het verband met ander onrecht! De radikale Delftenaren, die toch voornamelijk met kruisraketten bezig zijn, blijken
niet radikaal genoeg! Heel globaal gezien - zelf heb ik het ook nog niet allemaal helder - moeten we de relatie blootleggen tussen kernwapenwaanzin, ekonomiese krisis en militar~sme. In het voetspoor van de NATO redeneert de Nederlandse regering, dat modernisering van nukleaire wapens in West-Europa nodig is als tegenwicht tegen 'het Russiese gevaar'. Van plaatsing kan zogenaamd alleen worden afgezien, als de onderhandelingen in Genève iets opleveren, als de Sovjet Unie konsessies doet. Deze redeneringen, die we dagelijks gedwongen zijn te pruimen, zijn in feite drogredeneringen. Het is bekend, dat de supermachten elkaar en de mensheid vele malen kunnen vernietigen en dat de kruisraketten overbodig tuig zijn. Genève fungeert dus als een giganties rookgordijn! Iets vergelijkbaars is er aan de hand op ekonomies gebied. Met Prinsjesdag ~orden wederom enorme bezuinigings-operaties aangekon·digd, het systeem van sociale zekerheid wordt verder afgebroken en een groot deel van de bevolking gedupeerd. Het officiële verhaal is, dat dit allemaal nodig is ten einde de zogenaamde 'ekonomiese krisis' te bestrijden. Toch is het een open geheim, dat de grootste ondernemers·vorig jaar fabelachtige winsten hebben gemaakt (de top tien bijna 12 miljard gulden) en dat het bedrijfsleven over enorme voorraden 'zwart kapitaal' beschikt. De propaganda over ekonomiese krisis is een even grote volksverlakkerij als de pretentie, dat men in Genève serieuze onderhandelingen voert.
samen· tegen militarisme Er is nog een punt van vergelijking, waar je niet omheen kàn, als je met stakingen/non-koöpera-
(in Trouw van vandaag, 17 september) Voor Nederland betekent dit, dat-hij-zich konformeert aan het beleid van de regering-Lubbers die de vredesbeweging via een uitputtingsslag probeert af te matten! Het is daarom onvermijdelijk dat Mientjan kritiek oogst van aktiv.isten, die non-koöperatie willen oleaen! Net als het IKV schiet de vakbondstop (dus ook die van het FNV) tegen beter weten in tekort. OOk daar ~s men op de hoogte van de superwinsten, die multinationals maken. Ook daar weet men, dat er geen groeiend gat is, dat gedicht moet worden, maar "een berg ge.Zd wcr:aroover wij geen kontroZe hebben", zoals in de uitgangspunten voor 'Prinsjesdag' wordt gesteld. Net als het IKV is het FNV echter opvallend meegaand; zij propageert de noodzaak van bezuinigingen bijna even hard als de overheid. Er zijn echter niet alleen parallellen tussen de strijd tegen bezuinigingen en die tegen kernraketten, er is ook een 3,e~e~n~c~a~ pelijke noemer in het verzet tegen de-dubbele-hypokrisie. De regering geeft jaarlijks niet minder dan 12,5 miljard gulden uit aan defensie - uitgaven, die ten koste gaan van de werkgelegenheid, zoals uit talloze studies blijkt. l.faar met de opeenhoping van nukleair en konventioneel wapentuig is de vrede evenmin gediend als de werkgelegenheid. De verspilling is alleen bevorderlijk voor militarisme, leger en NATO-generaals! Uit het bovenstaande volgt, dat er voor de vredesbeweging wel degelijk grote mogelijkheden zijn om te verbreden en om akties van non-koöperatie op gang te brengen, - tegen de bezuinigingen en de kruisrakettenpolitiek van de regering-Lubbers tegelijk. Zo'n verzet vereist wel een.andere opvatting over verbreding dan het Komitee Kruisraketten Nee (het organisatiekomitee voor 29 oktober) voorstaat. We bereiken het niet via parlementaire koali ties of onderonsjes met de vakbo~dstop, maar door eeri bondgenootschap met groepen aan de onderkant van de maat-schappij. Een goede manier lijkt me om aansluiting te zoeken bij Prirtsjesdag-platforms, die na 20 september doorgaan met gezamenlijke strijd. Voor bijstandsvrouwen, werkloze jongeren, uitkeringstrekkers en linkse vakhondsmensen is het volkomen duidelijk, dat we de situatie niet verbeteren door zachtaardig te zijn tegenover ministers en politici met hun. ·machtswellust. Waarom proberen we·niet op afzienbare termijn (zeg 21 november!) samen alle medewerking aan de regering-Lubbers op te zeggen - om een ~t~ op bezuinigingen en afstel van El~aisin:i ärtedwingen?---
Peter
P4
ZOMAAR EEN GESPREK OVER GEWELD EN GEWELDLOOSHEID GEWELDLOOS HIER Hier in Nederland, in het Westen, wordt het verzet grotendeels geweldloos gevoe.r d. Een verzet dat vaak verder gaat dan tegen de plaatsing van kruisraketten alleen. Het richt zich jlll.st tegen de hele manier van denken en samenleven, waarin het plaatsen van die dingen \lberhaupt mogelijk is. Dat verzet voelt zich zo ooit verbonden met de strijd die in de 3e wereld gevoerd wordt tegen onder-· drultlting. Die strijd gaat ge.o aard met bevrijdend geweld.
Wij (dat zijn:Saskia~ Pete~~ Hans~ Jenneke en ik) wiûkn ons t.n een gesp~k samen verdiepen in de verbanden en ve~schiLZen tussen 'ons' ve~zet en het ve~zet in de derde -we~Ld. w~om s t'l!ijden wij ge-weLdloos en voelen -we ons tegelijke~ tijd soZida:i-~ met bevnjdingsbe-wegingen in de de~ -we~ Ld dia zich ge-wapend ve~zet;ten. Wa:t is het goede van ge-weldloosheid? Of kiezen · -we soms meer voor ge-weUZoosheid vanuit een soo~t strategiese' .oven..Jeging? Waann ve~schilt onze situatie dan van die in de de~ r.1e~ Ld ? Deze en nog vele andere vragen k-wamen aan de o~. We vonden het de . moei te lAlaard e~ een ve~slag van te schnjven. Niet omdat alle v~agen enn beant-woord r.1orden; ee~~ omdat het zoyeet vragen op~oep't.
POS ITIEVE
KEUZE
S. " De keuze voor geweldloosheid is voor mij een heel persoonlijke keuze. Geweldloosheid is een methode die helemaal bij me past. Ik veroordeel het niet dat je in een s'ituatie met ME en demonstranten reageert en terug gaat slaan, maar zelf doe ilt dat niet. Dat mechanisme werkt bij mij niet zo. Waarom i1t bv. geen mug doodsla komt voort uit een heel ra.a r soort respekt voor de natuur en liefde voor alles wat leeft. Wat ilt met deze wereld wil is iets heel aardigs en ik ben ervan overtuigd dat ilt dat niet kan verkrijgen door het tegenovergestelde te doen, door iets anders kapot te maken." H. "Dan , ben je vanuit morele over.wegingen geweldloos?" S."Ze~r zeiter uit morele overwegingen •. Wat ik trouwens verdeLheel moeilijk kan uitleggen, hoe ilt mij opstel in het dagelijks leven en de manier waarop ik• met dingen probeer om te gaan, dat is voor mij geweldloosheid • .••Ja, het komt gedeeltelijk ook omdat ik als vrouw natuurlijk niet geleerd heb om terug te sla.a n als iets me niet bev.i el. Maa.r aangel~erd of niet, als ik naar mannen kijk, dan heb ilt in het geheel geen behoefte om hun ononderdrukkings- en geweldsmetbodes over te nemen. Je hoeft maar rond te kijken en je ziet wat de resultaten e.r van zijn. onderdrukking op elk nivo. Van Jlla.llnen kun je in ieder geval leren hoe het niet moet." H. "Geweldloosheid is voor mijn qevoel eerder een bindmiddel, "' P. " Het kan een hele positieve maatschappelijke Ieracht zijn, zo heb ik het ook eryaren bij aleties zoals die bij Petten, dat je een heel sterlee verbondenheid kunt hebben door elkaar te steunen in pogingen om je volledig geweldloos te ver2:etten tegen je vijand." G. "Geweldloosheid dwingt je om heel krea tief na. te denken ove~r dingen, hoe je iets anders kan opbouwen dan gangbaar is. Je gaat ook aan de
EN
TOCH
SOLIDAIR
MET
BEVRIJDINGSSTRIJD
De redaktie van de vredesaktiekrant heeft een paa.r intensieve gespreltkap gevoerd over geweldloosbeid hier en toch solidair met bevrijdend geweld in de derde wereld , naar aanleiding van een aantal gebeurtenissen van de afgelopen weken. Wat is het geval : een tweet al weken geleden lt.r egen vredesqroepen in Amsterdam een uitnodiging van Midden Amerika l
Al eerder hebben wij geschreven dat bet noodzakelijk is de vredesstrijd te verbreden en solidair, te zijn met bevrijdings-(vredes)strijd in de de.r de wereld. (zie nr.2) Reden genoeg an te denken over wat ons bindt met dez·e bevrijdingsstrijd. U~teraard zijn we solidair met de vrijheidsstrijders /sters . in El Salvador. Maar toch, onmiddellijk stoten we op een groot probleem: wij strijden geweldloos voor verandering, De keuze voor geweldlodsheid is vaal< een diepgaande, die voor bevrijdend geweld ook.
om
voor onszelf hier meer ~uidelijkheid over te krijgen en een diskussie op gang te brengen over dit thema hebben we met de redaktie hier een gesprek over gevoerd . Het is s l echts een aftasting , en roept meer vragen op dan het beantwoordt . Iedereen die een verdere bijdrage aan deze diskussie wil leveren vragen we kontakt met ons op te nemen, of haar/zijn bijdrage op te sturen . gang met nieuwe vormen van demokratie, besluitvorming, met elkaa.r omgaan. Je brengt een e.n orm leerpreses op gang over hoe het anders zou moeten.... je bent bezig cellen op te bouwen voor een andere samenl~ ving. Je kan niet geweldloos zijn en alleen maar afbreken) je moet altijd iets opbouwen." B. "Voor mij is de waarde van ge~eld loos verzet ook dat dat de manier is waarop mensen hun eiqen vertrouwen weer vinden, kracht vinden an persoonlijlee keuzes te maken. Dat dan die keuze voor geweldloos verzet in een groep ligt is ook heel belangrijk. De indruk die ik heb is dat het systeem zo georganiseerd is dat het vertrouwen van mensen wegge.nomen wordt. Er is van alles buiten mensen waar ze een beroep op kunnen doen, naar de psychiater, naar de doltter. Dat vreet aan mensen. wat voor strijd belangrijk is, is dat mensen met hun VUist op tafel kunnen slaan en inderdaad met overtuiging kunnen zeggen: potverdomme, tot hier en niet verqer. Daar i .s kracht voor nodig. "
DAAR
komen ze zelf niet uit. Het is niet zozeer de positieve keuze van: we strijden voor verandering. Dat wordt ondergeschikt gemaakt. Bv. verhalen overheldendaden, dat bindt h e n gewoon. Boe ze fascisten vermoorden en kraakpanden verdedigen, jaren qel.èden. " S. " Maar je kunt je ook gewelddadige strijd voorstellen die wel positieve feedback van de omgeving krijqt, dat je in een dorp ontvangen wordt." P. "Ik zie daar inderdaad een groot versebil in, of je vanuit een isol P-IIlent en een soort heldenmentalitait bezig bent, of vanuit een beweging, en dan denk ik vooral aan goeie voorbeelden in de 3e werel d, waar geweld een verlengstuk is van een sterk opgelopen politielee beweging, en helemaal geen isolerende faktor." G. "Dat een onderwijzer die alfabetiseert in. een dorp net zo goed aan die bevrijding meewerkt. Dat daar een zelfde soort waardering voor is."
Wel oefeningen . " tegen "suhversleve elementen
SPECIFIEK GEW ELDLOOS At deze uitsr:raJ<m zijn uiteraard niet zcnde~ wee~oord geblevm. lbol'tdurmd bekekm -we of het positieve van ge-weLdloosheid niet n et zo goed in em stnjd die met ge-weld gevoen:J. r.1o~dt~ ken terug 'gev
ZolaLg ge-we Ld niet hetgetn is -wa~ het om draait~ ~ in gebed is in etn heLe maatschappelijke be-wegin g, kmnen r.1e ms voo~steLZm dat zo~ be-weging em bin dm de opbowm de krocht is~ zoals r.1e die bij ge-weldloze akties hiel' e!'t)~m.. Hoe zit het met ~iet hetzelfde r.1iZZm dom aLs je mderdrukker ' ? J. " ..• als je dan over moet gaan op gewapend verzet, dan is dat een heel ander soort geweld dat er binnen het s y steem is . Je ziet· ook in bevrijdingsbewegingen dat er een v6lksleger is , dat het veel meer vanuit de kracht van de mensen zelf is, het is breed georganiseerd. " S . "En de doelstelling : nlet de macht te behouden voor een elite-~ groep, maar de macht kunnen geven aan het he l e volk. Het is dan bv . ook lû!el essentieel wat je met je vijanden doet als je gewonnen hebt.Dat inNicaragua niet uit woede alle vijanden daarna gemarteld of afqemaakt werden."
JUn je doel m 11ct.ddelm ook bij ge-wapmd vwzet bij elk~ brm gm[ H. "De middelen die je gebruikt, het gewapend verzet, het mobiliseren van de ~volking, dat is niet los te koppelen, dat is een stukkie van het doel. Die middelen heb je nodig om het doel te bereiken, nl. . de opbouw van een andere maatschappij . " s . "Maar dan begin je daar pas aan op het manent dat je de macht hebt overgenomen, voor mijn gevoel. " B. "Nee, die macht. wordt juist afgebrokkeld omdat die bewegingen doel en middelen bij elkaar hebben gebracht. In Nicaragua hebben ze al voor ze de macht van Sanoza hadden overgenomen allerlei exper~enten gedaan, diskussie over man-vrouw verhoudingen binnen het leger bv. " J."Niet a l leen binnen. het leger, ook binnen de dorpen, landhervorming e.d." H. " Een positieve keuze van geweldloos verze't is dat je niet in het mechanisme van ~eweld en manne l ijkheid belandt, maar dat kan ook het geval .zijn waar wel geweld wordt gebruikt. Om het heel burgerlijk en intellektualistles (haha) te zeggen, dat qeweld gedemoltratiseerd
P5
i s." ve~oZg
op p . 8
DE LARZAC
BOEREN
EN ANTI
ONDER DE BRANDENDE ZON, TEMriJDEN VAN ROTSEN EN DISTELS VAN DE LARZAC, VOND OP 6 en 7 AUGUSTUS EEN BELANGRIJKE HANIFESTATIE PLAATS . ONGEVEER 20 . 000 MENSEN NAMEN DEEL AAN WAT HET BEGIN !10ET ZIJN VAN EEN ONAFBANKE LIJKE VREDESBEWEGING IN FRANKRIJK. DE LEUS fiMRONDER DE MANIFTSTATIE ~lAS GEORGANISEERD: "POUR LE GEL NUCLEIARE", DAT BETEKENT ZOIETS ALS "VOOR HET BEVRIEZEN VAN ALLE NUKLE AIRE AKTIVITETTEN". DE MANIFESTATIE WAS HET INITIATIEF VAN F:EN DRIETAL ORGANISATIES, ARTISANS DE PAIX, CO. DE. N. E. ( EEN SAHENf!ERKINGSVERBAND VAN ONGEVEER 20 ORGANISATIES) F:N DE BOF:REN VAN DE LARZAC. CENTRAAL TIJDENS DIT WEEKEND STONDEN DE DISKUSSIEGROEPEN, WAAR GEPRAAT WERD OVER DE MOGELIJKHEDEN EN VOORf/AARIJEN VOOR EEN ONAFHANKELIJKE VREDESBEWEGING IN FRANKRIJK. EN DAT IS HARD NODIG, DE FRANSE VREDESBEWEGING WORDT GEDOMINEERD DOOR POLITIEKE PARTIJEN EN VAKBONDEN; DE VRIJBLIJVENDHEID IS TE GROOT OH EEN SERIEUZE VUIST TE MAKEN TEGEN DE NU-' KEEAIRE TAKEN VAN DE ' FORI,'E nr; FRAPPE ' .
Hans Krikke met dank aan Arthur Wiggers. Frank.Pij~
neemt in de ker>rrWapengeschiedenis een bijzOndere plaats in. Het heeft met haaT' Force de Frappe een eigen kernmacht· en is daardoor niet direkt betrokken bij het plaatsingsbesluit van middellange afs-r:andsraketten. Tot voor kort stond de nuk-Zeaire vui Ugheid nauwelijks ter diskussie. De kernproeven in de Stille Oceaan, het produktieHaar zijn van de neutronenbom en de ontwikke Zing van de Hades- raket leken voor "Lief genomen te wo~en. A~le grote po~itieke partijen, de socialistiese en communistiese partijen niet uitgezonde~, aksepteerden een eigen kernmacht onder> het mom van Franse onafhanke Zijkheid. De PCF neemt we Z een bij z(JrJ.dere p~aats in. Zij steunt de perfektianering van de. kernmacht, maar tegelijkertijd werpt zij zich op als de grote vredesbeweging in Frankrijk. Zo werd met vee~ poeha een vredesfestijn georganiseerd, in juni dit jaar. Onder de weinigzeggende leus 'J 'aime Za paix ' bracht de met-de PCF gelieerde Mouvement de "la Paix enkele. honderdduizenden mensen bijeen in Parijs. Kritiek op deze vredespo~itiek komt dan ook van al~e kanten. Zo is er vanuit verschillende vredesgroepen~ gewe~~oosheids~ en milieu-organisaties vee 2 kritiek gekomen op de vrijblijvendheid van de juni-manifestatie in Parijs. Deze kritiek heeft geresulteerd in het organ:iseren van de manifestatie op de Larzac. Daar moest een eerste aanzet gegeven worden voor een onafhankelijke vredesbeweging. Dat er een begin is gemaakt moge blijken uit twee initiatieven, die
voort zijn gekomen uit het overleg tijdens het weekend van 6 en 7 augustus. Op 23 oktober vindt er een grote aktie plaats in Parijs. De andere aktie, waartoe besloten is , is de ondertekening van een eed: "Ik verbind me ertoe aktie te ondernemen tegen de kernwapenwed~oop, die voortgaat in Europa, in oost zowel als in west, en Waa.T'aan mijn Zand dee Z.neemt, we "lke ook de aangevoerde reden zijn om haaT' te verdedigen. " Er wordt gestreèfd naar een aa.nta~ van 103~000 ondertekeningen. Met dit laatste wordt duideUjk,
dat de boeren van de Larzac de
mede-initiatief-nemers waren van de manifestatie begin augustus. De boeren hebben een tienjarige strijd achter de rug tegen de uitbreiding van een militair oefenterrein. Een strijd• die zij gewonnen hebben. Dat de happenig wederom in de Larzac georganiseerd was, heeft te maken met de symbooZfunktie, die de suksesvolZe strijd van de boeren nog steedS heeft in Frankrijk. Op deze pagina 's aandacht voor de
strijd om de Larzac~ de strijd tegen het mi Zita.ire moloch. OVer de ·achtergronden en de strijdmidde Z.en, inspirerend om te lezen, fantasties om van dichtbij mee te maken. Non-koöperatie en gewe~ "loosheid waren de rode draden in het langdurige verzet tegen de uitbreiding van het oefenterrein; de boUbJstenen voor een breàe beweging tegen een schijnbaar overmachtig en onaantastbaar militair staats-apparaat. •
OVer de ontwikkeling van de strijd te-gen de uitbreiding van het oefenterrein gaat het onderstaande artikel. Allain en Pierre hebben de kaders aan gegeven waarbinne.n de strijd zich ont-· wikkelde. Een opsOOIDling van akties en gebeurtenissen gedurende tien jaar verzet maken veel duidelijk. Bijvoorbeeld hoe langzamerhand de strijd van de boeren een breder perspektief kreeg door verbanden die gelegd werden met andere strijd. Zo werden gedurende deze ·tien jaar bruggen gebouwd met de anti-kernenergie an anti-militaristiese bP.weginge.n . Ook het verband tussen militarisme en wapenhandel en onderdrukking en armoede in derde wereld werd gèlegd.
Bet begon dus allemaal toen bekend Werd dat er plannen lagen om het millatire terrein, waar ook nieuw ontwikkeide wapens getes-t worden, uit te breiden tot 17.000 hectares. Eind 1970 leek niets erop dat de plaatselijke bevolking een verzetsbeweging kon mobiliseren. Zo was de in januari '71 opgerichte veren.iging tot be.s cherming van de Larzac geen in.iti.atief van de boeren zelf, maa.r van de prominenten van de regio. De boeren bese.ften. toen nog niet het belang van zelf-organisatie. De verdediging lieten ze vooralsnog over aan de politiek neutrale vereniging. Zelfs in mei '71 toen bekend werd welke gevolgen ui tbre.i ding zou hebben, waren de boeren niet in beweging te krijgen. Het initiatief voor een demonstratie kwam van buiten de Larzac. De boeren stonden langs de kant van de weg naar de demonstranten te kijken. Eind september '71 was het dan zo ver: de boeren gingen zeif over tot aktie. Oe burgermeester van het dorp La Cavalerie, die beroepsmatig bij het militaire oefenterrein betrokken was, kreeg honderden boze boeren voor z'n deur. De eerste akties van de boeren waren- voornamelijk tegen personen gericht en in het bijzonder tegen deze burgermeester . In het begin van de strijd heeft het nogaL eens aan eenheid ontbroken. Veel narigheid gaf bijvoorbeeld d~ bereidheid van sommige boeren om met de militairen te onderhandelen over de vetkoop van hun gronden. Anderen meenden dat de reger~ngsplannen gestopt konden worden met officiele onderhandelinaen. In het voorjaar van 72 vonden twee gebeurtenissen plaats die een OIIBDekeer in de strijd markeerden. OP 28 maart ondertekenden de boeren die door de uitbreiding getroffen zouden worden, een eed, waarin zij hun verzet tegen de uitbreidingsplannen bekrachtigden en waarin zij elkaar verplichtten ieder aankoop-bod af te slaan . De andere gebeurtenis die voor de strijd bepalend is geweest, betrof de komst van Lanza del Vasto en zijn
BARRICADE vastenaktie. (ZJ.e het interview met .lUlain). Op 26 mei kondigde Debre, minsiter van defensie, aan dat hij een eerste begin wilde maken met onteigening van de gronden. Als antwoord hierop organiseerden de boeren op 14 juli een massa demonstratie in Rodez. Onder toezicht van 20.000 mensen plantten de boeren 103 bomen en plaatsten zij een steen . "Wij zul-len 103 bomen planten en een steen plaatsen. Deze 103 bomen en de deze steen betekent voor ons ••••••.•••• De boom staat voor geworteld zijn en standvastigheid. Wanneer men een boom plant, denkt men niet alleen vandaag, maar ook aan de toekomst, l'ianneer men het leven verdedigt, zich voor vrede inzet, dim werkt men aan de toekomst. De steen is het symbool van onze onverzettelijkheid en va.s tberadenheid, niet van hier weg te gaan en deze uitbreiding van het militaire oefenterrein te verhinderen". Op 27 augustus van het volgende jaar, '73 dus, vertrok een konvooi van 26 traktoren richting"Parijs. In Orleans werd de stoet door de gendarmerie tegen gehouden. Te voet en met bussen overal uit Frankrijk troffen duizenden mensen elkaar in Parijs om te protesteren tegen de voorgenomen uitbreiding. De mars naa.r Parijs markeerde een beslissende stap in de strijd. Het was de boeren gelukt door eiqen initiatief een brede beweging te mobiliseren. Eigen initiatief, zo beseften de boeren, had mee.r resultaat dan het geduldig onderhandelen met politieke partijen en kerkelijke orqanisaties. rn april 73 volgde een verdere stap. De boeren beslot.e n nun soldatenpas naar het ministerie van defensie terug te sturen met de mededeling dat zij voortaan niet meer oproepbaar war.e n voor het leger. Een schoon voorbeeld van non-cooperatie. Met pinkateren bouwden de boeren samen met solidaire buitenlanders een schaaps· stal in La Blaquire, n.iwij het oefenterrein. Dit ginq tegen het uitdrukkelijk bouwve.r bod in. De schaapsstal werd het stene.n symbool voor leven en verzet Tegelijk stond zij voor internationale solidariteit. Het in gebruik nemen van de stal, begin 74 werd voorafgegaan door een massale demonstratie, wederom door de boeren zelf georganiseerd. De deelname overtrof alle verwachtingen: 80.000 mensen. Zelfs de meest rechtse pers moest toegeven dat sinds1 6 mei '68 niet meer zo ' n massa-mobilisa tie had plaats gevonden. Na de denomstratie werd Grou.pement Foncier Agri-
ALLAIN: "gee n softe akties " GEWELDLOOSHEID NEEMT EEN BIJZONDERE PLAATS IN IN DE MOtJVEt.IENT PO'PIJLAR OU LARZAC. NAAST NON-cOOPEAATIE ,IS GEWELDLOOS VERZET DE BELANGRIJJ<STE PEILER VAN DE BEWEGING; DIE IN EERSTE INSTANTIE GERICHT WAS TEGEN bE UITBREIDING VAN HET OEFENTERREIN, MAAR AL SNEL UITGROEIDE TOT DE ANTI MILITARISTIESE BEWEGING VAN FRANKRIJK WAT IN NEDERLAND NIET MOGELIJK LIJKT TE ZIJN, HEEFT IN HET ZUIDEN VAN FRANKRIJK PLAATS GEVONDE!t: EEN KRACHTIGE ANTI-MlLITARISTIESE BEWEGING VAN PLATTELANDMENSEN. VOOR NEDERLANDSE BEGRIPPEN ONVOORSTELBAAR, OOK VANWEGE BET FEIT DAT DE BOEREN IN LARZAC OP BREDE ONDERSTEUNING KONDEN REKENEN, EN NOG STEEDS KUNNEN REKENEN.
. AIJJLITARISME
OVERZICHT cole opgericht, een fonds wat de geweigerde defensiegelden beheerde en nog steeds beheert.
risttese en anti-kernenergie marsen. Hier waren zo ' n 70.000 mensen bijeen. Het zomertreffen van '77 betekende een verdere verbreding van de strijd die de boeren voerden. Er werden nieuwe verbanden gelegd, ditmaal met anti-~i litaz:isme en anti-kernenergie. De menigte werd toegesproken dooz een oude boerin: "Daarginds was onze boerderij. .Daar heb en wij gewerkt, ons leven lang. Onze strijd richt zich allang niet meer alleen tegen de uitbreiding van het oefenterrein op de Larzac, maar tegen het ge'hele militaire ,m achineri.e, dat alleen doden en vernietigen kan. Dat moet deze mars laten zien. Boe jullie, vele mensen. de strijd zelf kunnen d.r agen. Op drie .m anieren; mensen stuur jullie legerpassen terug naar het ministerie van defensie. Ieder kan 3\ belastingsgeld weigeren en het geld storten in het fonds voor de opbouw van de Larzac. Koopt allen FGA akten opdat wij, boeren en boerinnen ·land kunnen kopen wat het leger nodig heeft voor de uitbreiding van het oefenter. rein".
Onder het motto "Grond geeft leven, wapens brengen de dood", 9rganiseerden de boeren een oogstfeest. Ditmaal S.Praken ze niet alleen over hun eigen strijd, maar eisten van ieder over de wapenexport naar en onderdrUkking in de derde wereld na te denken. "Een van de doelen van uitbreiding van het oefenterrein van de Larzac is om nieuwe wapens uit te testen, die vervolgens naar de derde wereld geexportee.r d worden. Nu zijn boeren van de Larzac altijd al van mening geweest dat de grond leven moet voortbrenge.n , in plaats van dood". Onder applaus van 100.000 mensen ploegden de boeren een stuk grond om dat reeds door het leger was aangekocht. "Dit is slechts. het begin, eens ~al al het militaire oefenterrein omgeploegd worden" . In oktober van dat jaar bezetten dienst· weigeraars, samen met de boeren, het door het leger aangekochte hof, Le CUn en richtten daar een dienstweigercentrmr op. Le Cun u nog steeds het centrum van waaruit de "geweldloze strijd" over heel Frankrijk verspreid wordt. I n 1975-76 zagen de boeren zich ge konfronteerd met een gewijzigde taktiek van het leger. Aan de ene kant werd. te kennen g~even ~at de ove.r heid ook net een kleinere uitbreiding genoegen zou nemen en dat over alles onderhandelt ·kon 'worden. Aan de andere kant vermeerderde het leger haar pogingen grond op te kopen en de boeren met dreigementen en lukratief aandoende aanbiedingen ifi de war te brengen. Zo werden er geruchten in de wereld gebracht; sommigen boeren die de eed onderte~ent hadden, zouden op het punt staan hun land te verkopen. Om daar over duidelijkheid te verkrijgen, brachten de boeren een bezoek aan het buro van kapitein Delcamp, waar de koop-akten lagen Ópgeslagen. Dat was op 28 juni 1976, Terwijl een aantal boeren het gebouw binnendroneg, reden Larzac-traktoren rond het gebouw. De akt.i e eindigde voor sommigen met een gevangenisstraf. Maar drie jaar ambtenarenwerk was ondertussen wel in een berg konfetti veranderd. Trouwens geeneen boer stond op het punt afstand te doen van zijn land.
P-7
.In augustus werd voor de derde keer een groot zomertreffen georganiseerd op de Larzac. Deze demonstratie eindig de tegelijk met de grote anti-mi1itari-
~
.,
I;.,..,._" . . ,
~
~ .-; -
.ALLAIN, EEN BOER DIE IN EEN VAN DE GEKRAAKTE BOERDERIJEN WOONT 1 VERTELT O<JER DE BETEKENIS VAN GEWELDLOOSHEID IN DE TIEN JAAR DURENDE STRIJD OM DE LARZAC. NIKS GEEN PAS SIVITEIT OF 'SOFTE' AKTIES. GEWELD-LOOSHEID BETKENT VOOR DE BOEREN: BOUWEN AAN EEN HECHTE BEWEGING; AKTIE, l
voor een brede beweging die zijn weerga niet kent in Europa.Tien jaar geleden kwam del Vaste naar de Larzac uit solidariteit met de boeren. Dat was met pasen '72.0p een dorpsplein van e·en dorp nabij het mil itaire terrein hield hij een vasten aktie. Tijdens deze aktie nodigde hij boeren uit om op toerbeurt met hem mee te vasten.Onderwijl toonde hij de boeren de belangrijkste principes van geweldloosheid. Niet alleen de vastenaktie maar ook de persoon del Vaste sloeg aan bij de bevolking van de Larzac.Hij was een man die zo uit het oude testament gestapt leek te zijn,een man dus die aansluiting vond ,b ij de katholi ek bevolking van deze streek. Voo ral het i dee van non-knöperatie was belangrijk in het bewustwordingsproces.Non-koöperatie betekende:geen samenwerking met het leger, dat wil zeggen de staat.Een hele stap voor mensen die eeuwenlang trouw zijn geweest aan gezag en autoriteit van bovenaf.Een ander essentieel principe van de geweldloosheid die del Vaste toonde was dat verzet tegen de uitbreiding het .geweld van de tegenstande,r duidelijk moest maken. In de beweging die na de komst van
.. ·-
..-.·
. .
.,.:·· - ·; .':"
.. ...
-:--
~
"Iedere aktie moet gevolgd worden door een grondige evaluatie". "Iedere stap in de st;rijd moet aan een maximaal aantal mensen duidelijk .J".t'.::,. ...""~ zijn". "Elke aktie moet vooraf gegaan worden door de vragen:'wat is haalbaar ' 'is het doel wat je met je aktie stelt zichtbaar' ,'heb je genoeg kracht om de aktie tot een goed einde te brengen ' . "De strijd moet gestreden worden Op 8 november '78 verzamelden de boeren met de middelen van de streek en van de boeren zelf". zich bij La Blaquire om de voetreis "ne strijq moet in principe geweldnaar Parijs te beginnen. 24 Dagen, elloos zijn". ke dag 30 kilometer. Op 2 december Ziehier de belangrijkste uitgangskwam de stoet àan in Parijs. Er volqde een demonstratie van 50.000 mensen. Te- punten van de strijd van de boeren tegen. het leger en de franse staat. gelijkertijd vonden in meer dan 100 franse steden demonstraties en J.!lanifes- Solidariteit,aktie-reflektie,zelforagnisatie,gepaste en haalbare taties plaats uit solidariteit met de strijdmiddelen en geweldloosheid. boeren. Hèt jaar ' 79 was vergeleken met de voor Dat . de Mouvement Popular niet. uit de lucht is komen vallen moge duigaande jaren een rustig jaar, afgezien delijk zijn, daar i s vele j aren van van de brutale invallen van het leger in sommige boerderij hofen. In '79 werd- strijd en aktie aan vooraf gegaan. De eerste aanzet tot organiseren en de eerste uitzendingen van radio en politiseren van de strijd geVrij Larzac verzorgd. beurde in de vorm van het erkennen In 1980 vond er een grote manifestatie van dèkracht van geweldloo& verzet. plaats in Plogoff, de 'Plogoff-Larzac' Allain vert.e lt hierover: manifestatie, waar zo ' n kleine 100 .000 mensen aanwezig waren. illen we over de rol van geweld1981 is het jaar van de franse socialist loosheid praten in de Mouvement en, het jaar dat Franccis Hitterand qePopular dan moeten we uitgaan 'k ozen wordt. Het de komst van Hitterand van de mentaliteit van de bevolking is de strijd tegen de uitbreiding van zo'n tien jaar geleden . De mensen wahet miliatire oefenterrein gestreden. ren toen nogal konservatief.Ze leefVoor de boeren een geweldige overwinden. sterk onder druk van autoriteit ning, maar in de roes daarna besloten en gezag van de. overheid en de -de boeren de strijd verder te voerèn: "In de Larzac is een eerste sta.o gedaan kerk Karakterestiek voor een boeren gemeenschap.Met de komst van Lanzo de strijd tegen het miliatrisme is een strijd van lange adem" . • de Vaste is het startsein gegeven I
•. : , -
. '.ii~~~)~
del Vasto opkwam werd gezocht naar aktiemiddelen die het geweld van de staat aantoonde en tegelijkertijd de geweldloosheid van het verzet zichtbaar maakte. Een goed voor:beeld hiervan is de voorbereiding van een demonstratie in Parijs,midden jaren 70.Door de br:ede ondersteuning was het verzet van de boeren de regering een doorn in het oog. Ze heeft dan ook geprobeerd de beweging zwart te maken .Dat ,is voor een deel gelukt, maar dankzij de grondige voorbereiding van de demonstratie moesten zelfs de meest konservatieve kranten toeqeven dat het de staat is geweest die geweld had gebruikt en niet de boeren en sympatysanten. Van te voren was af gesproken dat, mocht het tot e~n treffen kome!l n,et de politie er niet gerend zou worden, noch ge schreeuwd en dat iedereen zou blijven staan, doodsstil . Hierdoor werden provocerende groepen en stillen herkenbaar.Na de demonst.r atie zijn er foto's gepubliceert van militairen die met stenen gooiden . Veel beroering heeft een verklaring van een politie- agent gebracht. Deze man verklaarde publiekelijk dat de politie opdracht had gekregen om. de demonstratie te saboteren. Geweldloosheid heeft de eenheid onder de boeren gewaarborgd. Dat deze vaak onder druk heeft gestaan gedurende tien ja.a r is niet vreemd . Voortdurend werden er geruchten verspreid dat er boeren waren die bereid waren om met de militairen te onderhandelen. Het is vaak voorgekomen dat de eenheid in gevaar werd gebracht door het ongeduld van sommigen die de strijd met militante akties wilden voortzetten. •
gemaakt, en dan wel in staat zijn om 1ets nieuws op te bouwen. " G. "Wij praten wel over een schoft als van de Broek, maar ondertussen eten wij slagroom in de koffie. Dat heeft er wel mee te maken. \'lij · profiteren mee van wat Philips uitspookt. Het gaat erom dat mensen belang hebben bij het systeem. Als het zo zou zijn dat Shell de mensen hier liep uit te buiten, dan zou je hier de mensen kunnen mobiliseren.• Maar dat kan helemaal niet,iedereen profiteert ervan."
Tijdm s het gesprè< merktm we dus dat veel. positieve kat tm vat gewe'Ld'Loze strijd ook m bevrijdend gewe'Ld tel'Ufl te vV:1 den zi;il. Dat gewe Z.d zou dat em ·m derdee Z. moet m zijl Vat em aZ-gehele strijd, gedragm door de meerdePheia Vat de bevotkmg , en ook de diskussie over VO!'ll!m Vat geweld (mam e'Li,jk~eid) zou steeds gevo_ePd moeten worden. Zo'n BOOY't Vat bevrijdend gewez.d km den we eigm lijk attem m de dePde were'Ld, ·niet hier, pLaat-
Vanuit het idee dat verschi Uen in strijdmethoden hieP en in de derde were Z.d we Z. eens grotendeets strategies (in de ruime zin van het wooPd dus) zouden kunnen zijn, kwamen in ons gesprek steeds weer de vèrschitlen en overeenkomsten in de situaties hier en'daar' aan de orde. Een globaal overzicht: Bier liggen de steunpunten van de macht overat, bijna iedereen heeft ook belang bij het systeem. In de dePde wèretd tiggen de tegenstelZingen vee! duidelijker. Er is daar zelfs geen overleg mogelijk. ·om met nieuwe maatschappijvormen t~ experimenteren moet men daar ZetterZijk voor ruimte veahten. Maar a'La je hier te ver gaat met experimenteren bots je ook met de overheid, de verdediging komt dan pas achteraf. Het hete systeem staat kt-aar om verzet de kop in te drukken. Bij de . ontruiming van de Prins Hendrikkade stonden scherpschutters klaar, in Duits tand woPdt enorm aan het demonstratierecht getornd, he Ze Zegereenheden zijn ePop gespèciatiseePd om {TiassaaZ verzet van de bet!OV<.ing te kwmen smoren. Dáár kun je al nauLJeUjks i .e ts zeggen of je wordt gemarte'Ld. Hier mag je a'Ltes zeggen , maar er gebeurt nietsmee: de gang van zaken inChiZi, in 1973, en de ro 1- van de VS erin, zijn wet aan het Zicht gekomen, maar nu zitten ze in Honduras en Guatemala en bombarderen ze Nicaragua. Wat heeft dat dan voor zin om alles te mogen zeggen? Hier is vo'Lo,p ruimte . voor het verzamelen van kritiese inf~ati.e, maar we woPden tegelijkertijd met: enorm veel propaganda overspoeld. En: wordt je niet geb:ruikt als je gaat demonstreren, om aan te tonen dat het hier het 'vrije westen 1 is~ terwijl men ziah van de inhoud van het prot est niets aantrëht? Zo heeft 21nov. bv. tot nÖg toe niet geleid. tot afstel van pLaatsing van de kruisraketten. In hoever"l'e worden wij voortdurend ingekapseld?
set.
s.~Ik moet er niet aan denken dat hier de stadsguerilla echt aktief zou worden in alle steden. Ik denk dat de chaos zo waanzinnig qroot wordt dat de tegenreaktie •••• " P. "Dan ga je zelf al uit van een stadsguerilla als geisoleerde groep, niet van een georganiseerde volksbeweging, die bij wijze van spreken geworteld is in alle •.. " S."Dan vind ik dat je nu over een soort u topi es iets praat, want je kan nog niet eens mensen .meekrijgen ••• • " B."In de kraakbeweging wordt ook geweld gebruikt, er zijn ook andere groepen die op de gewelddadige toer willen, maar het geweld wat daar ge· bruikt wordt is niet gedemokratiseerd, daar ·heb je geen zeggenschap over, daar heb je geen verband mee."
GEWELDLOOSHEID ALS ENIGE MOGELIJK HElD Even verderop in het gesprek kregen we de nogal. pijn~ijke konsekwentie van zo'n gedachtengang te ltien. Rans zei: "Ze worden. alleen gera.f fineerder. Ik ben ervan overtuigd dat de enige beperking die het systeem hier zien op dit moment aanmeet is, dat ·ze dooien nog niet aan het publiek kunnen ver kopen. Da,n worden zij gek.r iminal1seerd." En ik:"Dat is dan presies dezelfde reden waarom wij geen geweld gebruiken."
Zijn we dan alleen maar gewe'LdZoos, vroegen we ons af, omdát dat in onze situatie de meest haalbare strategie is? Een .gewelàdadige strijd hier is onhaa Z.baar op twee manieren:
G. "lfet is afschrikwekkend om geweld te gebruiken, je wordt dan gekriminaliseerd." S."Naast emotioneel z~e ik rationeel dat als wij gaan strijden. met wapens, ontvoleri.ng, dat dan de overmacht te groot zal zijn an te kunnen w1nnen."
In de Zoop van het gesprek bleek echter ook dat ze met 1 strategies' niet a'LZ.een 'geen geweld aan het pub Ziek kunnen verkopen ' of 'geen winnende strategie 1 bedoe tden. Dat zou betekenen dat we staan te popeZ-en om gewe U te geb:ruiken, en dat is niet zo. PeteP zei aan het eind heel goed : "Strategies is zo'n schaakachtige term. Als je uitgaat van het belang dat je mensen wilt winnen voor een andere maatschappij , voor een nieuw leven, dan is pQlitiseren, aansluiting vinden bij de be~eving van me.n sen hartsti.kke belangrijk. om dat alleen af te doen als strategies ~s een beetje mager. "
Maar b Zij ft dan fk vraag, waarom kunnen we in de Westerse were 'Ld all-een bij de beteving van mensen
internationale aktie
S. "rk denk dat ik in Nederland bijna nooit tegenover m~jn echte vijand kom te staan. \·lanneer de HE tegenover je staat, dat is eigenlijk niet je echte vijand, terwijl je daar mensen hebt rondlopen waarvanje wéét :die hee.ft die vermoord, daar 1n de gevangen~ssen wordt gemarteld." J. "Dat vindt ik heel versluierend hoor, dat strukturele geweld moet je er ook bij nemen. Hier veriiiO<>rden mensen misschi.en niet heel direkt iemand anders, maar door allerlei maatregelen die genomen worden , ekonomies,of wat dan ook, worden indirekt heel veel mensen va.rmÖard. ,.. P. "Je zou net zo goed van de Broek een • • •• door zijn hoofd kunnen jagen als een grootgrondbezitter in El Salvador. Als je erover na gaat denken is de Rui ter misschien een groter vijand van de mensheid dan een rijke 1n El Salvador. Of de direkteur van Philips." G. "Maar voor je gevoel helpt het geen donder om een direkteur van Philips overhoop te schieten, dan heb je misschien je woede geuit, maar je verandert niets aan het hele systeem." s. "Nou, dat weet ik niet, als je naar het voorbeeld van Nicar~qua kijkt, dat suksessivelijk die steun· punten van hetregime zijn kapot· n
U
u
11 11 11 11 H
t1
Hit!
n
11'11 11 11111 11111 11111111111 1t 11111 H 11 11111 11 11111 11 t' 11111
oproep
8 ste INTERNATIONALE GEWELDLOZE MARS TEGEN HET MILITARISME 22 september- ·2 oktober 1983
Si.nds 1975 word~ er marsen georganiseerd door mensen uit vnl anti-militaristische groeperingen uit diverse landen van West; Europa met de volgende lange te~jndöelen:
TEGEN WAPEN EXPO E.N.S. TE BRUSSEL Het doel van de expo is reklame en verkoop van militaire elektronika zoals waarnemings- en beveiligingsapparatuur tegen vijanden of indring· ers (bv. in kerncen.trales), maar ook allerlei wapensysthemen worden tentoongesteld.Op de beurs komen kopers uit de V.s. ,west Europa,Azië, Latijns-Amerika en Zuid-Afrika (waaronder bv.Irak,Iran,El Salvador) . Deze tentoonstelling vond oorspronkelijk plaats in de v.s., maar het protest was spoedig zo groot dat de beurs naar de Bonds• republiek verhuisde. Drie jaar achtereen vond de beurs in Wiesbade.h pl aats,maar moest ook daar het veld ruimen wegens protesten,en verhuiSde naar Hannover.Daar was het protest meteen zo raak dat de Bondsrepubliek de beurs niet meer tàe~iet omdat de kosten van het politieoptreden gigantisch hoog waren opgelopen.Akties die georganiseerd zijn waren o.a . de.monstrati~s, picket·-line.s ,kerkdiensten, menselijke tapijten,blokkades van de ingangen,konfrontaties met de wapenhande.laa.rs in hun hotels,binnendringen van de beurs en daar handelaren .met bloed besmeure.n ·enz .
aansluiten d. m.v. geweZd'Loze strijd, en zien we dat gewapend verzet in de derde wereld wel mo~eZijk is?
ontwapening 1n ieder land -afschaffing van alle militaire blokken -konversie van wapen-naar civiele industrie -ontwikkeling van geweldloze vormen van sociale verdediging -bestrijding van het militarisme als onderdrukkingsinst.r ument van volkeren die strijden voor hun recht op zelfbeschikking.
-Eenz~jdige
De ENS biedt ook militairen uit de meest uiteenlopende landen,al of niet in oorlog met elkaar,de gelegenheid zich te informeren over de nieuwste beheersings-,onderdrukki.ngS-,en vern1eting1ngsmiddelen. Wapenproduktie en de daaraan gekoppelde wapenhandel speelt zich af in een beperkt wereld je van deskundigen,industriëlen en hooggeplaatste militairen. Daardoor onttrekt het zich voor het grootste deel aan het gezichtsveld van het publiek én van de meeste politici. Toch gaat er vanuit dit groepje ongekend grote invloed uit op de bewapeni.ngspolitiek;een factor die bij de huidi.ge discussie over ontwapening dui.delijk onderbelicht is en ook ei.genlijk het daglicht niet kan verdragen.Want wat betekent praten over vrede als e~ tegelijkertijd grof geld verdiend wordt aan het maken van oorlogstuig ••• •• ....••
Het karakter van de "marsen"is in de loop van de jaren uitgegroeid. Er zijn kampen met allerlei aktiviteiten georganiseerd . Binnen de kampen is getracht aandacht te geven aan interne organisatiestruktuur en besluitvorming ,omdat" beide zaken een belangrijk onderdeel vormen in een strijd van mensen die vechten voor zèggenschap op alle fronten over hun eigen situatie. De bedoeling is om van 22 september tot 2 oktober in de nabijheid van Brussel een kamp te organiseren, vanwaaruit diverse akties tegen de ENS ondernomen kunnen worden •
Aan het· eind van het gesprek vroegen we ons af : worxlt het geen tijd omgrotere stappen te nemen, nog duidelijker niet meer mee weztken met het bestaande systeem, weigeren' ons langer aan regets te houden 'Giaar we het niet mee eens zijn, bv. door te weigeren defensie- betasting te betalen. Dingen die onszelf ge'Ld ~asten, waar we zelf risikos mee 'Lopen, bv. om gearresteerd te worden, niet als individu (géén opoffering), maar gedragen door groepen. Pet' slot van rekening weten mensen in de derde wereld dat zij . hun strijd met de dood kunnen bekopen. geertje •
Aktie Voor meer informatie: centrum voor geweld;l.oze weerbaar heid,Leli egracht 54 ,tele~oon 020229716. Op het centrum. zijn de adressen te verkrijgen van de nederlandse handelaren die uitgenodigd zijn voor de ENS. Je kunt dan al ):>eg innen met akties te bedenken om je protest te laten blijken. •
ANTI-INTERVENTIEWEEK 10 tot 15 okt. Voor meer informatie: El Salvador Komitee:013-354577 Guatamala Komitee :040-833905 Nicaragua Komitee 1030-7 ~8163 Voor informatie over de honderden aktiviteiten tijdens de vredesweek zie dagbladen,het Wapen van Weens~ drecht,TKV kernenblad enz .'~~~.PS
Vervolg LARZAC
PIERRE: Over de achtergronden van -de strijd tegen de uitbreiding van bet oefenterrein sprak· ik ook met Pierre. Pierre is ooit priester gewee.s t en een sleutelfiguur in de beweqing van de Larzac. Daarnaast is hij aktief in de kulturele organisaties van de regio. Bet is een qesprelt over de ach tergronden van een Mouvement. Popular du Larzac. Pierre heeft bet alle.reerste begin meegemaakt: "Toen ik mij hier vestigde in de Larzac, nog voord.at de plannen voor uitbreiding bekend waren, leefde de boerengemeenschap onder de autoriteit van staat en kerk. na eerste reaktie van de bevol.lting op het niéuws was er dan ook een van gelatenheid. 'Dit is het einde', dachten velen. Ben jaar lan9 was er een stelllaûnq van dat geen enkel verzet vanuit de bevolking mogelijk was. De bijeenkcaaten die geor9&n!seerd werden, gingen dan zo: 'wat moeten we doen als we moeten vertrekken? •. De mensen hier dachten er geen moment aan zich tegen de plannen te ver zetten." Toen echt duidelijk werd wel.lte gevolgen uitbreiding zou hebben voor de boeren en ·dorpen, kwamen de eerste aanzetten tot protest van met name jonge boeren. De moeilij~eid was hoe de bevolking .georganiseerd en het wrzet tegen de üitbreiding gepollt1aeerd kon worden.
een inzicht" model van geweldloos . verzet. De manier waarop hij over geweldloos verzet sprak, sloot aan bij wat de boeren zelf dachten. Bij on~erbouwde het idee van verzet met teksten uit de bijbel. Blke dag kwamen boeren bijeen op het plein om hem te horen over de krach.t van geweldloos -verzet: solidariteit, onmiddellijk.e aktie en geweldloo.sbeid.•
De komst van Lanza del Vasto betekende dus een. keerpunt. De boeren hadden ·del Vasto geaccepteerd en daar mee het idee van geweldloos verzet. De eerste vormen van zelforganisatie ware de diskussiebijeenkomsten over 'verzet, gewe.ld,geweldloosheid'. Het bewustwordingsproces wat toen opgang kw• heeft geresulteerd in het loslaten van een slachtsoffers-houding. Bet eerste begin van een Houvament Popular.
•oa basis voor de onderlinge solidariteit e.n de Mouv-nt Popular was een eed van bijna alle boeren, dat ze hun land nooit en te nimmer zouden verkó-· pen. Deze eenvoudige eed werd in de ~nbaarheid gebracht en maakte de onverzettelijkheid van de boeren zichtbaar. Bet was tevens het bindmiddel van de organisatie die begon te groeien. Doordat op 4 boeren na alle boeren hadden ondertekend, was aan een belangrijke eis voldaan, namelijk deelname van een m~imaal aantal mensen•.
EEN VAN DE EERSTE AKTIES VAN DE BOEREN VAN DE LARZAC BAARDE VEEL OPZIEN IN OE LANDELI"JI<E PERS: VOOR HET EERST IN DE GESCHIEDENIS VAN PARIJS GRMZDEN EEN HONDTAL SCHAPEN ONDER DE
tiFELTOREN. Het was minitieus gepland. Als bankovervallers hebben we vantevoren de plattegrond van Parijs bestudeerd. Alleen de boeren van de Larzac en 10 mensen uit Parijs wisten van de aktie af. Even voor drien zij.n we lan.g s de afgesproken boulevard gereden. In het kafe aan de overkant zat een van onze Parijse vrienden en wachtte op ons teken om de kranten, radio en tv in te lichten over de aktie. Klokslag drie uur stopte de vrachtwagen bij de afgesproken plek. De deuren werden geopend en even later liepen een honderdta:!, schapen over de grasvelden on(ler de Eifeltoren. Ze begonnen in alle rust te grazen. De vrachtwagen reed meteen weer weg, zo
dat deze niet in beslag genomen kon worden. Terwijl de schapen het zich goed lie- · ten SDiaken, kwamen de parkeerwachters en wilden onE verdrijven. we vertelden hen dat we bezig waren met filmopnamen en dat de apparatuur onmiddellij~ kon komen. En dat wij verantwoordelijk waren voor de schapen. wan· neer je dergelijke lieden iets verteld over verantwoordelijkheid, dan kun je met hen doen wat je wilt. Een wachter heeft zelfs water voor de schapen gehaald. Late.r zijn we nog mensen uit Millau tegengekomen. Dat wa.s heel leuk. we voelden ons best wel eenzaam in zo'n stad, ·maar de mensen uit Hillau hebben ons weer moed gegeven, ••••.••••• "'
LONDEN 29 SEPT STOP ' THE CITY "Flexibiliteit,verscheidenheid en samenwerking is onze kracht". LONDEN 29 SBPl'EHBER: . SAMEN Jc:UMIBN WE 'DE STAD' STOPPEN
"Het eerste waar aan gewerkt moest worden toen, was het organiseren van mensen. Belangrijk hierbij was dat je daarbij rekening houdt met het orqanisati.e nivo van de regio. zo was er een katholieke organisatie die al geweDd was samen te denleen en te we.r ken Deze groep had een interne strulttuur en een beperkte mobilisfttiekracht. Aansluiten bij bestaand• organisaties is belanCJrijk CIDdat je daarmee de woede en ver .ontwaardiging kunt politiseren. Dat een politieke visie in het opkomend verzet ontbrak moge o.a. blijken uit de dalonstrat1es die plaatS vonden in een dorp vlakbij het militaire kamp. De woede was ge.richt op de burge.rmeester, deze man was namelijk beroepsmatig betrokken bij de basis. Steun van buitenaf in het organiseren van het verzet kan beel belangrijk zijn. Maar je moet dan wel rekening houden met de realiteit. Ba deze is vaak niet zo als je zelf wel wenst. De'realitiet van d& Larzac was dat de bevolking erg konservatief was en bijna geen ervaring had in zelf-or-· ganisatie. Ben groep maoisten die uit •solidariteit' een helikopter en het huis van een ailitair attache op heeft opgeblazen, zorqde dan ook· voor veel moeilijkheden. De reaktie van de staat en de pers op deze aanslagen, was zoals te verwachten: kriainaliserincj van bet. protest. Ben man die dit alles wel begreep was Lanza del Vasto. Bij kwam in '72 naar de LArzac en introduceerde het
Het r..la8 de b'oeren ge lukt door eigen initiatief een brede beweging te mobiliseren. "Uiteraard waren er toch telkens weer boeren die probeerden bun problemen individueel op te los.sen. Dat gaf vaak aanleiding tot he1tige diskussies. De verschillen tussen grote en kleine boeren vormden ook een groot probleem, evenals het verschi~ tussen boeren en knechten. Maar het grootste probleem gedurel'!de deze tien jaar, vormde het ongeduld en het onderschatten 'Van het belang .Jan eenhëid. S~ige me.n sen wa· ren van 11181\ing. dat er grotère stappen genomen moesten worden. Sommige dorpen gingen op zoek naar eigen oplossingen. ' Ban ·paar dorpen en boeren ook zijn toen onderhandelingen beqon.nen met de m.Uitairén. Op zulke momènten moet je wachten en niet in je enthousiasme en strijdbaarheid met · een kleinere groep de strijd verder voeren. Je moet wachten totdat je met z'n allen een stap verder kunt maken. Dit inzicht heeft de Mouvement Popular mogelijk geaakt. Een brede en sterke beweging van mensen die zichzelf organiseren. Voor politieke partijen en vakbonden was hier geen plaats. Ce strijd om de Larzac was een st.rijd van mensen. Echt, dat is onze grote kracht geweest: geduld en samen de volgende stap doordenken en nemen. Iedere stap was voor iedereen duidelijk, voor de mensen die de ruggagraat van de beweging vormden, als ook voor de ·hele bevolking van de Larzac."
Mensen die betrokken waren bij akties rondom enqelse .militaire bases hebben. een fantastisch plan· ontwlklteld. Zij vonden dat er ook op.. positie gevoerd ~et worden in de steden. Zij denleen met name a~ Londen waar de oorlogsplannen uit. gedacht en gefinancierd wo.r den én de winsten terechtkomen. In de steden werken en leven ook de meeste mensen ·die allemaal bij de strijd betrokken JDoeten zijn,wil deze Jeans op slagen maken. Wat zijn de plannen ·; De bedoeling is dat vanaf 6 uur 's
mÖrqens tot 6 uur 's avonds het gebied rondom de Stock Exchange (de Beur~ )en de BanJc van Engeland bezet worjit. Afhankelijk van de opkom st kan het bezette gebied uitgebreid worden "aar andere plekken waar de oorlogsfinancierinq plaatsvind. Het hele omliggende gebied stikt van de nationale en internationale banken. · ".Het doel 1s een vredel1evende,kre·atieve en feestelijke atmosfeer en tegelijkertijd een vertraging van het zakenleven. Ben andere, misschien n1et zo voor de hand liggende reden is dat iedereen die meedoet van elkaar kan leren en zelf nieûwe initiatieven en vertrouwen ontwikkel~" aldus de londense vredesaktivisten. Informatieadres: 121 Railton Road, Londen S.E 24 telefcnn:274 t655
ABONNEMENT- voor MIENT JAN ALS JE lfJNGER LIJDT ,ZEG JE OOK
--------
NYBT "OVER EEN MAAND DOB IK ER WAT AAN" .NET ZO KUN JE ALS ·VREDESBEWEGING NIBT ~E<X>EN "LATEN
WE t«lG EEN TIJDJE WACifl'BN,.USSCHIEN VERANDERT ER DAN WAT VAN BJGERHAND" •
REDAXIONEEL dit Aan
nUI7r.lel"
Annette ·MOsk 1
rJerkten mee: .
~ie Hoos~
Peter Custett8 1 Saskia Kouz.Je~Û>el'(l1
Jenneke Al'ens, Geel'tje ttlosk, Hans Jûoikke
! abo
. . . . . . . ..
················ ................ .................
mm-abo rijke h.ri 'S àx>
r ts,·f
25,-
f 35,-
HALLO, het ia weer tijd voor een
redaktioneel. Twee uur, zondaqnacht, bijna alles is gelayout, er ia slechts ruimte voor een paar regeltjes. Niet meer dan wat ik nu uitt:}ry). Voor het beleid van de vredeabe\ieging, went U zich naar HieniiJan, deze heeft ook een
BLJc: ABa;NEE IS 10 N0MHERs.
wachten met betaling op .acc~ptgiro. Opsturen naar: VREDBSAXTIBKRÀNT postbus 11347 1001· GB Amsterdam giro: 3191118
----------------
VRQUWEN VREDESKAMP de
de mogelijkheden
van
tn
vr~uwenve rzet
DUITSLAND ui tgep robeer d
op weg naar het gewraakte stationeringsgebied. De ongeveer 200 vrouwen kreunden onder de hitte, lieoen lusteloos door het bos, verzamelden hier en daar wat kruiden en bessen en interesseerden zich niet bijzonder voor de uiteenzettingen van de organisatrices. Maar hoe dichter zij het doel naderden deste meer kwam de stemming er in. Oe vrouwen begroetten de ongeveer 300 politieagenten die hen voor het terrein stonden op te wachten. Politie en leger, voor deze qebeurtenis erop getraind om iedere konfrontatie te vermijde.n, moe~en zeer teleurgesteld over de afloop van de aktie zijn geweest . Ze hadden zich in r~llen spelen voorbereid op een konfrontatie met enkele honderden naakte vrouwen. De heren geven zich nogal qemakkelijk gewonn~n. Zo kregen vrouwen die week· een tweede kamp, vlak voor de poort van de militaire basis. Majoor Hirham bezocht het kamp: "U dames bevindt zich op militair véiligheidsterrein. U moet oppassen, want onze jongens zijn zeer jong en zwaar bewapend". Maar ook in het weekend luidde het devies eenduidig: konfrontatie vermijden, maar precies alles registreren. Regelmatig vlogen politie-helikopters over het kamp ert alle vrouwen die het kamp verlieten werden door 'onopvallend' voor de ingang postende stillen gefotografeerd.
VANAF 15 JULI IS ER EEN VIlOUWEN VREDES te verwachten waren. KAMP IN HUNS RUCK. VOLGENS DE VROUWEN Het aktieweekend begon met een heel skal~ van eerst onschuldige aktiviteiEEN EERSTE AANZET TCYl' DE HETE BERST. DIT ARTIXEL IS VERTAALD UIT BET VROOWEN ten: een groep vrouwen fietste door het omliggende gebied om de aanleg van BLAD EMMA, GESCBREVEN DOOR MEDEWERKtalioze militaire objekten te bekijken STERS VAN EMMA. en de mensen in de omliggende dorpen daarvan op de hoogte te brengen. Een Het slot is gebroken, de poort wordt tweede groep ging langs de hoofdweg geopend en ongeveer 600 vrouwen stroin BunsrUck staan met klei!ge, zelfgemen onder het slaken van vreuadèkremaakte maskers om voorbijgangers op de ten naar binnen. Het Amerikaanse militaire gebied bij Basselbach in Bun~ nabijgelegen "Basis des doods" te wijzen. Weer anderen gingen naar KastelrOck is bezet. Oe vrouwen zingen, laun, een garnizoenstad van het duitdansen, laten vliegers op, spuiten Het kamp bood een bonte, vredige aanse leger, om daar op de zaterdagmarkt kleurige spreuken op grauwe muren en blik. Vrouwen in shorts en bikinis lainformatie te verspreiden. wegen, scheuren zandzakken open, geOnder de gloeiend hete zon ging de rest gen tussen grote en kle.ine tenten. Een bruiken de brandslang als koude douche en verbranden een NATO-vlag.Waar tot twee jaa.r geleden NIKE-Hercules raketten opgeslagen lagen en. waar vanaf december 96 kruisraketten aaplaatst zullen worden, dansen nu vrouwen op samba mu.ziek. Oe bonte bedrijvigheid wordt niet verstoord door de politie, slechts een eenzame militaire helikopter met filmende toeschouwers cirkelt in de lucht. Zoals gepland vertrekken de vrouwen weer na een uur . Een aktie die tot nu toe nietgeévenaard is in de bondsrepubliek, wordt in een goede stemming beëindigd. Op 20 vrouwen na, die op enige afstand van de poort de wacht houden, gaat men terug naar het. kamD. Deze spektakula.ire bezettingsakt.i e is het hoogtepunt van het aktieweekend van 30,31 juli. Bijna 200 vrouwen kamperen sinds 15 juli hier aan de rand van het dorp op een weiland vlak in de buurt van de plaats waar straks de kruisraketten geplaatst zullen worden. Het weiland is aan de vrouwen verhuurd door de voormalige lerares Adele; die ook lid is van een vredesgroep .in Bunsruck . Oe vrouwen die op het kamp verzameld zijn, komen van "Aktie Tegenwind" uit MÜnchen en van de "Georganiseerde Chaos" uit Berli jn. Ook het Heidelbergse vrouwencentrUIII, evenals de lesbies-feministiese aktiegroep uit Keulen zijn aanwezig. Feministes en vredesvröuwen hebben dit kamp gezamelijk voorbereid en opgezet . Ze willen de mogelijkheid van vrouwenverzet toetse.n en openbaar maken. Opeoba.arheid was een beslissende factor bij de planning van het kamp. Boewel de uitvoering nietgeheel onomstreden verliep. Radio, tv, regionale en bovenregionale kranten stroomden toe en domineerden tijdelijk het kamp. Dit tot grote weerzin van de vrouwen die .)let niet opprijs stelden voortdurend ondervraa.gd en gefilmd te worden. Aan de andere kant: de weerklank w~s groot. Er verschijnen artikelen in veel kleine en grote kranten, zelfs in het buitenlmd gaat informatie over het "eerste duitse feministiese, pacifistiese vredeskamp" over de telex. Het is zeker geen toeval dat het vrouwenkamp in Hunsrtick een van de belangrijkste en bekendste vrouwenakties van deze zomer is geworden. Polit.lek ervaren vrouwen hebben intensief voorwerk gedaan , wat onder andere resulteerde in een voorbereidingsbrosjure. Zeker na het verschijnen van deze brosjure was het duidelijk dat vanuit het kamp serieuze diskussies en akties
vrouw speelt gitaar, in het gras diskusi@ren kleine groepen vrouwen met elkaar. Steeds weer over de media. "Die brengen steeds weer alleen maar naar voren dat we tegen de raketten zijn en negeren regelmatio dat we ons netzo tegen de mannenmaatschappij verzetten" . Dat is wel de meest gehoorde klacht in het kamp. "Dat komt hen namelijk minder in hun kraam van pas".
..........
~--
Aan de ingang van het kamp prijkt een groot spandoek waarop de vrouwen hun bedoeling hebben geschilderd: "Wij vro)Jwen zijn hier niet alleen 1n het verzetskamp omdat we tegen de bedreiging van de Pershing I~ en Kruisraketten zijn, maar ook omdat we ons be-· dreigd voelen door de dagelijkse onderdrukking van vrouwen, waar het geweld van de oorlog op gebaseerd is . " oe vrouwen willen hét tweeledige ka.rakter van het karop i.n hun akties tot uit d.r ukking brengen. 0~ 20 juli ver hinderden 70 vrouwen met sukses een oefeni.ng voor de start van Lanèe-raketten. Het scheidrechter!luitjes, pannende.k sels en trommels trokken ze 6 uur door het bos, dat onmiddell~jk tot militair oefenterrein werd verkl aard. Terwijl een deel van de vrouwen met soldaten voor de versperring onderhandelde, sloot een ander deel aChter aan en toen de verbijsterde soldaten ~inqeld waren, begon het konsert. Na etterlijke uren gaf de koUI!Iii'Jant tenslotte, een zenuwinstorting nabij, op en vluch~ te met zijn troepen uit dat deel van het bos, achtervolgd door een paar triomferende vrouwen op fietsen . Een andere aktie vond ·plaats in Kastel• laun, )faar een diskotheek een prikkelende modeshow had georgani.seerd. De ,stomverbaasde bevolking ervoer hoe ongeveer 30 vrouwen daartegen protesteerden met spandoeken en l euzen: "Trek de rotzooi zelf aan". Een stinkbom vond ook zijn weg naar de diskotheek • •.
oe vrouwen van Bunsrttck proberen echter
niet allee~het verband tussen sexisme en militarisme te wijzen, ze stellen zich ook zeer kr.i.ties op tegenover de gangbare trend in de algemene vredesbeweging. ze stuurden een solidariteitS' verklaring naar de arrestanten van de Krefelder "KrawÁllen" (rellen) : "Ne zien verband tussen ons verzet en dat van jullie. Oe repressie tegen jullie zal ons allen verbannen naar de grenz• en van de rechtsstaat. Ne hebben geen topgoeroes van de vredesbeweging nodig die ons vertellen wie er bij ons hoort en wie niet . Ne vinden het nodig om verschillende aktievormen te ontwikkelen en on.s niet te laten verdelen" . (NB In Krefeld is het tot een treffen gekomen met de politie tijdens een vredesaktie. ) Deze poging tot praktiese eenheid in verscheidenheid tegenover de afbakeningahysterie die in de mode is, was kenmerkend voor de vrouwen die in HunsrUck bijeen waren. In het kamp ging het er allesbehalve harmonies toe. Achter de akt ies schuilden ha.rde en vaak zenuwslopende woordenwisselingen in de afzonderlijke basisgroepen, in het vrouwenoverleg en de beslissende vergadering. De afzonderlijke posities die de vrouwen innamen waren te verschillend: sommigen vonden de symbol.iese be.z etting al te ver gaan, anderen vonden het nog l ang niet militant genoeg. Allen waren echter eensgezind in haar pogingen om de betrokkenheid van vrouwen inhet vredeswerk niet alleen met de mond te beleiden1r) maar ook in daden om te zetten. • Q
.I'j_
VREDESFESTIVAL IN
PORTUGAL
"Geef de vrede een kans" IN DB LAA'l'S'I'B NBBK VAN JULI va«> IN ·CARVALBAL IN PORTOGAL (BEN LIDSTAAT
VAN DB NAVO) BET BBRSTE LANOBLIJXE 11RBDESPBS'l'IVAL PI..AATS. ASTRID AS'l'R.ID SCBRIJl'l' BET VOLGENDE EROVER:
Vanaf de eerste dag van ons verblijf in Portugal zagen we de affiesjes voor het festival overal bange~ I.n Porto in het noorden van Portugals in coimbra , de studentenstad, was er een p-rachtige muurschildering gemaakt; in Alcobaca had men een groot spandoek opgehangen midden in de stad. Dat betekende echter niet dat het vredesfestival ook echt leefde bij de bevolking : verschillende keren vroegen we willekeurige personen waar Ca.r valhal ligt en wat de opzet van het festival p~esies was . Men had. er nauwelijks over gehoord. Pas in Lissabon wist men er Qleer van: carvalhal is een piepklein plaatsje op 76 km . ten zuiden van Lissabon. Oe hoofdvan het festival zou bestaan uitw..• het optreden van een groot aantal bands en groepen die bekendheid genieten bij de jongere Portugezen.
woodstock ·s feer Op bet festival waren niet de ver-
wachtte 5000 bezoekers, maar het zullen er zeker 3000 geweest zijn. Br waren diskussie bijeenkomaten gepland; er waren informatie kra~p jes en zowel binnenlandse als buitenlandse muziekgroepen traden op. In de diskussietent waren er meestal niet meer dan 100 mensen tegeli:jk. De organ.i satoren/trices hadden zich evenwel veel 1110eite getroost. Gezien de vele internationale g~nodigden waren e .r tolken en •.. draadloze vertaalapparaatjes die zorgden voor vertalingen in het engels, frans en portugeea. Desondanks waren de diskussie& DOeilijk te volgen, en alleen 111et behulp van l!'ernando, die we- in de bus erheen hadden ontDOet, kregen we een beetje overzicht over waa.r het over ging. Jammer, want gezien de vaak uitbundige reakties van de toeboorders (positief en negatief ) werl!en er soms felle diakusBies gevoerd. Bet duidelijkst was het betoog van een oudere kOlllllunist, landa.r beider uit de streek van Grandola t zonder franje. Hij werd 'gnoon' Jtwaad over het feit dat regeringen veel geld uittrokken voor bewapening, terwijl
de mensen in een land niet te eten hebbeQ en de wapenproduktie alleen de geldbuidel van de wapenprodusenten spekt, met name in de Verenigde Staten . De hoofdattraktie van het festival vormde wel de.vele muziekgroepen die s'avonds kwamen optreden op het Palco, een groot podium 111idden op het stra.n d. De fe stivalgangers waren overwegend jong, en cigaretten shit en wijn deden als vredespijp ·de ronde. Oe h ippiesfeer van 'give peace a chancè' was troef, geheel in overeenstemming met het DOtto van het festival. (De gelijknamige song van John tennon werd dan ook iedere ochter.d na het lied va n de portugese revolutie van 1974, Grandola vila aorena, als tweede nUIIII\er gespeeld op de festivalomroep). Deze sfeer werd nog versterkt door de vele duitse jonge alternatieve toeristen. Nederlanders hebben. we niet gezien. Het meeste .;mthousiasme wekte de Portugese punk-bands.Naast Portugese groepen traden ook de DDR groep Spartakus op ep volksmuziek-en volltsdans'groepen uit Hongarije en oaislt. Met name de DDR groep wekte nogal wat (negatieve) reakties op van de vele West
Duitse hippies. Toen Spartakus echter bet nUllillier "We shall overcome" ten gehore bracht stak de zachtjes, maar overtuigd meezingende menigte duizenden aanstekers op onder de volle maan op het strand -van Carvalhal •• .
militaire invloed 'In Portugal, dat bijna drie keer zo groot is als Nederland, met ongeveer eve.n veel inwonerstars, zijn er 'maar ' enkele NAVo-vesti9ing. In Montijo en Beja zijn Amerikaanse en Duitse bases; er is een Amerikaanse basis op de Azoren, en de Fransen willen daar ook ee.n basis. Het bewapeningavraagstuk is geen heet hangijzer voor de Portugezen. Portugal staat niet op het lijstje van de NAVO voor plaatsing van nieuwe kruis raketten. Bovendien is Portugal een arm land. en wordt het ekonomie& a .f hankelljk gehouden van de rijke Westerse landen, onder meer doordat deze voorn.a melljk halfproduitten uit Portugal importeren, waarvan de eindprodUktie dan inhet eigen land plaats vindt.ZO kunnen de rijke Westerse landen ook hun militaire invloed laten gelden in
ruil voor (m.illtaire ) en ekonomiese hulp. Dat is waarschijnlij k ook een reden waarom de gevestigde politieke partijen er zeer voorzichtig zijn met al te scherp protest tegen de VS en de vredesaktiviteiten niet in een al te radikaal vaarwater willen laten komen.
internationale gasten De eerste avond al maakten we ken- ·
nis met een verschijnsel dat we 'niet meer gewe.n d zijn: we zijn allemaal gelijk, inaar sommigen zijn gelijker. Op het terrein van het festival was gelegenbeid om te kamperen, en wij trokken met onze Portugese vrJ.enden Uit de bus naai: de duinen waar de tenten opgeslagen konden worden. Een deel van het terrein was afgezet en lag onder schaduwgevende banen, heel belangrijk in Portucral. wil 1 e niet s 'ochtends je te.n t uitgebrand worden. Uiteraard stevenden ~j o~ het Afgezette terrein af. . . vrij snel tegengehouden door ee.n van de organisatoren die de wacht hield. we lliOChten daar niet staan, . want dat terrain. was voor de genodigden en delegaties. Bezoekers 1110esten hun tenten op het (onbewaakte) terrein ernaast opzeten. Ik liet me tot een prinslpiele diskuss.ie verleiden over het maken van onderscheid tussen 'funktionarissen ' en het gewone volk . Uiteindelijk. gingen we toch uit élltaar met het uitspreken van de hÖop- aan beide kanten - dat we het als een geslaagd festival zouden ervaren. En we hebben - welliswaar - t veel stof en drie keer per dag ·de baringen opnieuw vaatzetten in het zand - heel gezellig gestaan in de duinen. De internationale genodigden, die deels op het terrein en deels in een botel in de buurt waren onder gebracht, vonden we met name in de diskussietenten. ·Er waren delegaties van de Zweedse en Deense kommunistiese partij aanwezig. Del4l(]atiea uit de OOR, Soviet ODJ.e en andere Oostblok1anden kwamen we nergerua tegen. Enlcele genodigden uit ooatblddanden bleken · vastgehouden bij de grens en geen Uitreisvisum te hebben gekregen. Men kon ons niet zegqen of iemand van de Nederlandee vredesbeweging was uitgenodigd. In ieder geval was er n.i emand offisieel ui t het land van de hollanditis aanwezig. Er waren twee nouwen uit Greenham Common die een prima diskusalebijdrage leverden vanuit hun ervaringen in het vrouwenvredeskamp daar, waar ook disltussies over politiek en vrede spelen, een van de hete diskussiepunten op het festival vanwege perikelen rçnd de voorberelding en organisatie :van bet kamp.
hoog op en werd de kommunisten verweten dat zij het festival probeerden te DOnopoliseren en de anderen voor hun politieke karretje te spannen .Een van de meningsvers.cbillen was rond de te voeren leus: tegen alle kernwapens of alléén tegen \lesterse (Alner.ikaanse) kernwapens. Als gevolg hiervan trok.k en de sociaal-delliOkraten zich terug, gevolgd door de socialisten en de onafhankelijke vredesorganisaties. Een purit dat hierbij zeker heeft meegespeeld is dat de sociaal delliOkratiese el! socialistiese reger:J,ngspartij~n bang waren hun vingers te branden aim di t politieke vraagstuk en da.ar111ee ' kiezers te verl.iezen. wat betreft de inzet van de organiserende groepen~ de koJIIDUnistiese jeugdorganisaties waren in veel plaatsen zeer akt.ief bezig geweest me1: de organisatie, evenals sociaal deiiiOkratiese jongeren. De laatsten lieten zich echter terugfluiten door hun partij • . Ondanks dit alles zijn niet alleen jongeren van de kOIIIDUnistiese partij (de Moskou-getrouwe PCP) naar het festival geltomen, maar ook vele anderen. Bet i.s een belangrijke ge.b eurtenis gewee.s t voor de prille en kleine VJ:edesbeweging in Portu9al, waar veel mensen uiteindelijk dagelijks ook alle z~ilen moeten bijzetten om de eindjes aan elkaar te knopen. De organisatoren zijn er in ieder geval in c;eslaagd in 4 maanden ti jd.s vele jongeren te mobiliseren die zich aktief hebben ingezet om er een geslaagd fes.tival van te maken. Astrid .Kraft
•
4e · nummer: verde1 na den haag. en hoe!
Den Baa9, 29 oktober: allicht, we worden weer geteld. Boe massaal, vooral massaal, we die keer weer bij elkaar zijn geweest om te protesteren tegenke.rnwaoens. om daarVan Fernando, de jongen uit de bus na weer gezapig in een leunstoel en van een van de honderden orgaachter de teevee te gaan zitten? nisatoren van het festival hoorden Maar hoe gaan we dan verder na de we wat van de achtergronden en de 29ste? l>e vredesaktiekrant ziet. gang van zaken rond bet festival. het niet zitten om mee te gaan in In maart van dit jaar was er een de lijn van de officiële vredesbevredeslll&nifestatie geweest waaraan weging: wachten op wankelende CDAongeveer 250 jongeren hadden deelpolitici, of ·op het overleg van de genomen. Tijdens deze mani.fe.tati-e ·here.n in Genève. Wij · v~rwachten werd besloten om in juli een groots daar niets van.In het vierde n~ festival te orga.niseren, voor alzijroer willen wij nadenken over .een dige, gelijktijdige en gekontroleerde andere lijn: hoe kunnen wij het ontwapening. Het was de bedoeling machteloos wachten op wat de . poll.. met name de jongeren te bereiken en tiek doet omzetten in een kracht de diskussie over vrede en ontwapeqie laat zien dat wij niet over nin9 te stimuleren. Bet 11108St een ons heen laten lopen, maar afstel begin zijn van een aktieve vredesbewillen, nu? Over de moe~lljkheden weging.Oe twee onafhankelijke vreen mogelijkheden van zo'n lijn desorganisaties 'nee tegen lternwagaat het vierde nummer. pe.n s in Portugal • e n de Portugese Bestel het! Help zo mee verspreiden raad voor vrede en s&l118nwerking ' (minstens 10 exemplaren voor 110 + namen aanvankelijk gezamenlijk met portokosten) Zorg ervoor dat je sociaal demokraten, socialisten en het nummer n.iet misloopt, we drukkommuniste.n . deel aan de voorbereiken maar 10.000 exeaiplaren. ~D dinger. . In de laatste weken voor Bijdragen opsturen naar: pos"T ] het festival liepen de konflikten_ . .~l~ li3~4j 7-~ 10~0~l~i..illlliiiiil•----i.iiiil
organisatie
WOENSDRECHT:KEERPUNT.? OP DRIE SEPTEMBER IS H ET VREDESAKTIEKAMP .. ___ ---·- - - - ,.
vragen of we bij hem thuis konden douchen. Immers, wij vinden hygiêne ook heel erg belangrijk. Bet kon niet. Maar we .h adden een uur daarna wel een gesprek met hem op het gemeentehuis waarbij toch het één en ander te regelen viel . Hij beloofde een kra.a n aan te laten leggen; de gemeente probeert ook een container voor opslag te versieren en we kunnen 2x in de week bij een nabij- · geleg~n sportcomplex douchen.
Op 3 september is het vredesaktie-
kamp in Woenedrecht/Hoogerheide van start gegaan. Wat is de stand van zaken f2a 2 IJ)eken? Hóe is het Zeven op het kamp? En hoe reageert ~ o~ geving op de komst van aktivisten? Voor 3 sept~r hebben de initiatiefneem (st) ers overleg gevoerd met de plaatselijke vredesgroepen en de gemeente. De gemeente had een terrein aangewezen en ö l eek zelfs bereid over een aantal voorzieningen te praten. Het terrein is vlakbij de basis en naast de plaats waar op 2 juli (Jedemonstreerd is . r.a de 251Ó! sept.ember kan het kamp naar die plek waar de demonstratie plaatsvond verhuisd worden .
·t
PEACE. BOX
We begonnen met een leuke aktie . Op zondag 4 september werden be-
schuit met muisjes aangeboden aan de wacht van de militaire basis. Toen de kolonel op ons verzoek niet wilde komen , stapten een aantal mensen over de slagboom om de beschuiten persoonlijk te overhandigen. Maar ze kwamen niet ver. Militairen met honden beletten de doorgang. s 1 Avonds was er een geslaagde informatieavond in het dorp waar plus minus 30 mensen aanwezig waren. Er werd verteld over andere vredeskampen ( Soesterberg, Comiso, Greenham Common en de Peel) en wat van daaruit gebeurd en ontstaan is. Oe eerste weken is het belangrijk ~h~t k~
een beetje in te richten. Br zij~ een heleboel spullen nodig. Pannen kregen we van de volksabdij. 'Een autosloperij bl.e ek gOed voor een àucie auto. En zo hopen we in ·de buurt nog wat oude caravans op te scharrelen, die een verblijf in de winter wat comfortabeler kunnen maken . Het spullen vergaren is tegelijleertijd een goeie manier om kontakte.n met de omgeving te maken. Natuurlijk is het ook heel belangrijk om de basis te verkennen en in kaart te brengen. Waar zijn de toegangspoorten? Waar is bewaking? Aktiviteiten op de basis zullen we nauwlettend in de gaten houden.
FALLOUT
vredesaktiekamp Jloenedrecht Al na 2 weken is de . uitstraling v.an het kamp merkbaar. Zo werd er enkele dagen na de komst van het vredesaktiekamp in Hoogerheide een jongerengroep tegen kernwapens opgericht. Na 1 week was deze groep tot 14 jongeren gegroeid en plande ze enkele dagen daarna de eerste aktie . De jongeren komen vaak langs op het tentenkamp, maar vinden het wel belangrijk om. zich onafhankelijk te blijven opstellen. Dat is één vah de leuke dingen van het kamp: dat er veel ·mensen langskomen; de één brengt een z.ak. a~d appelen mee, ~ ander komt even voor een praat~e. Het is heel duidelijk dat het kamp zelfstandig is,in die zin dat ze hun aktiviteiten niet wlllen laten. bepalen door groepen van bui ten af. De mensen in bet tenteilkamp bepalen wat er gebeurt. Voor de mensen die nu in het kamp zitten zijn de kruisraketten wel heel erg belangrijk, maar is dat toch niet het enige. Het is ook belangrijk strijd te voeren tegen
MARCHING BAND
kernen.e rgie, militarisme en vrouwenonderdrukking. Dat betekent dan ook dat de manier waarop je in het tentenkamp met elkaar omgaat van wezenlijk belang is. Is het b.v. ook voor vrouwen een goeie plek om te wonen of langs te komen of krijg je vormen van dominantie die mensen afst:oten? Er is tot nu toe redelijk veel publiciteit over het kamp in de regionale pers geweest. · Niet alleen aan de komst van het kamp werd aandacht besteed, maar ook aan de weigering V1!1ll de gemeente om n~akel.ijke sanitaire voorzieningen aan te leggen. We speelden da.AJ:Op in zo ontstond de •tandenborstelaktie". Op èen morgen stapten een aantal kampbewoners naar het huis van de burgemeester. we waren 1 gewapen d' met tandeborstels en handdoeken. De gemeente had een goe.ie hygiêne als één van de voorwaarden voor het kamp gesteld, maar wilde verder niet meer aan voorzieningen meewerken. Daarom besloten. we aan de burg~ester te
·Eigenlijk is het heel moeilijk te· vertellen over het lev~n in het vredesaktiekamp. Bet is bij uitstek iets wat je zelf moet ervaren. Het is heel erg intensief en er gebeurd ontzettend veel. Natuurlijk wordt er voortdurend gediscussieerd. Voor mij is het belangrijk om met m'n eigen ogen te zien waar ze misschien die kruisrakettenbasis willen gaan bouwen. (Wat we dus gaan verhinderen) • Voor mij heeft het heel stimulerend gewerkt en m'n betrokkenheid sterk vergroot. In Amsterdam en Utrecht zijn steungroepen van het vredesaktiekamp opgericht. Naast materiële steunverlening is het namelijk belangrijk dat de informatie van en over het vredesaktiekamp verspreid wordt. Daarnaast kunnen de steungroepen een rol gaan spelen bij het opzetten van netwerken . Het is belangrijk dat een zo groot mogelijk aantal mensen bereikt kunnen worden bij aleties van het kamp of bij eventuele onverwachtse gebeurtenissen. Dit betekent dat het kamp heel snel kan groeien, mocht dat nodig zijn. Je kunt er komen door: eerst naar Ber<Jen op Zoom te gaan. Daar de bus naar Boogerheide te nemen. In Boogerheide voig je de borden naar het industrieterrein " de Kooi". Daar i .s het. Post vinden we heel leuk: vredesaktiekamp Middenweg, Hooqerheide. Elke zaterdag tussen 12 . 00 en 13.00 uur wordt er door plaatselijke vredesgroepen een Wake bij de basis georganiseerd. Na de wake is er koffie op het tentenkamp (vlak bij de wake). eddie e
AKB IN "T SLOP ONDERSTROOM
Zondagavond 2 oktober om 21.30 zal er een optreden zijn van de Fall- out Marcliing Band in PB 1 3~ Prins Hendriklaan 31 te A 1 dam. De Fall• out Marching Band is een Engelse muziekgroep met eigen teksten en muziek over/tegen kernwapens en kernenergie. In Engeland treden ze vooral op bij akties en manifestaties van de vredesbeweging. Liedjes gaan over: Greenham Common, Comiso etc. Toegang f1 2, 50
VcSór het optreden van d e band (vanaf 20.00) aandacht voor het vredesaktiekamp i n Woensdrecht wat dan een maand bestaat. Wat zijn de ervaringen tot nu toe? Hoe kunnen we het kamp steunen? Daarnaast inf ormatie over recente gebeurtenissen in Comiso en Greenham Common . · Informatie over steungroep van het .vredesaktie kamp .i nUtrecht . 030-322910; steungroep A'dam:02Q-85160 Financiêle steun voor het k:amp op gironr. 3191118 t.n.v. H.Krikke ".'dame
Bet zal niemand ontgaan zijn, dat de aktiviteiten van de Anti- Kernenergiebeweging (AKB) na de grote Dodewaard- gaat- dicht altties in '81" en '81 flink teruggelopen zijn. Het ontluisterende traangasonthaal in september '81 , interne diskussie over de te volgen strategie en teleurstelling over de mislukte 'doorbraak' kunnen als belangrijkste oor.z .a ak van dezè terugval genoemd worden. Daarnaast speelt ook mee , dat de politieke diskus.s ies ·rond kerne.ner<Jie met de Brede Ma~tscbappelijke Diskussie voor een tijd werden uitgesteld. Ook ONDERSTROOM, 'diskussieblad van en voor de AXB' ,merkt aan haar abo, bestand dat de kernenergiestrijd minder leeft. Een terugval van 700 abonnee's in maart 1981 naar 300 nu komt hard aan. Toch ziet de redaktie van ONDERSTROOM gee.n reden om het blad op te heffen, simpelweg omdat kernenergie nog niet opgeheven is. Erger nog, de ontwikkelingen gaan - met of zonder AXB - gewoon door. Denk -aan de kweekreaktoren, export van kerncentrales naar derde wereldlanden en het steeds nijpender probleem van het radio-aktief afval. Ontwik-
GAAT DOOR kelingen, die niet alleen de AKB maAr iedereen aangaan. Daaróm blijft ONDER.STROai verschijnen, voorlopig als kwartaalblad, . totdat d~ aktiviteiten van de AKB weer opbloeien . In de komende ONDERSTROOH verschijnen artikelen over Kalkar en de relatie met kernwapens, over de heropening van Eurochemic-opwer)drigsfábriek in het Belgiese Hol, een verslag van de vredesmars van Dortmund naar Brussel, een onderzoek naar de redenen waarom juist in het onderontwikkel de Duitse Wendland éen atoompark (Gorleben) wordt gebouwd, boekrecensies, korte berichten uit binnen- en buitenland en nog vee 1 meer. Ook al gaat ONDERSTROOMdoor, het blijft leuker om voor 700 dan voor 300 abo's te schrtjven . Wordt dus abonnee~ ONDE~
Postbus 1334 6501- BB Ntjmegen Losse nummers kosten drie gulden, ~en abonnement iets meer, dit vanwege de portokostene
P12
