Rotterdam Investment Agency Verantwoording 2012 & Ambities 2013

Rotterdam Investment Agency Verantwoording 2012 & Ambities 2013

Inhoudsopgave

SAMENVATTING

2

1. VERANTWOORDING 2012

5

1.1.

Resultaten Current Investor Development

1.2.

Resultaten (internationale) acquisitie

11

1.3.

Resultaten Expatdesk Rotterdam

15

1.4.

Overzicht belangrijkste activiteiten

17

2. AMBITIES 2013

5

20

2.1.

Economische noodzaak

20

2.2.

Personeel

21

2.3.

Resultaatafspraken Current Investor Development

21

2.4.

Resultaatafspraken (internationale) acquisitie

21

2.5.

Resultaatafspraken Expatdesk

24

2.6.

Interne organisatie

25

3. BIJLAGEN

26

3.1.

Verantwoording nieuwe vestigers 2012

26

3.2.

Landenanalyse 2012

27

3.3.

Analyse vestigingsklimaat Rotterdam 2012

29

Investeringsprojecten 2012

Samenvatting Waarom Rotterdam Investment Agency? De Rotterdam Investment Agency is een strategische business partner van de Gemeente Rotterdam die optimale kansen creëert en benut voor publieke en private partijen in Rotterdam regio door hen samen te brengen en handvaten aan te reiken. Om gezamenlijk op synergetische wijze Rotterdam op economisch- en sociaal economisch gebied sterker te maken voor haar doelgroepen; nieuwe internationale vestigers, grote internationale en internationaal georiënteerde bedrijven en haar Rotterdamse beroepsbevolking. Streven is hiermee Rotterdam te positioneren als een krachtige dynamische stad en regio waar het goed leven, werken en wonen is en daarmee een onuitwisbare en krachtige positie in te laten nemen op de wereldkaart.

Resultaten 2012 Figuur 1: Schematische weergave behaalde resultaten RIA 2012

Resultaatgebieden Current Investor Development

Aantallen 2012

Unieke bezoeken key accounts & major accounts

220

First contact visits met major accounts Vervolggesprekken tbv casuïstiek en behoud- & uitbreidingsprojecten Aantal afgeronde casuïstiek

40% (88) v/d bezoeken 240 14

Aantal behaalde projectinvesteringen (behoud en uitbreiding) voor Rotterdam regio

7

NOOT: Vanwege een verdiepingsslag in de administratieve opzet van Current Investor Development is het niet mogelijk om een vergelijking te trekken met 2011.

2

Resultaatgebieden acquisitie

2012

2011

Groei in %

Aantal behaalde projectinvesteringen/nieuwe internationale vestigers

28

24

16,7%

Aantal nieuwe, behouden en uitbreidingsbanen voor Rotterdam regio

1449

287

404,9%

Aantal nieuwe, behouden en uitbreidingsbanen voor Rotterdam regio over 3 jaar

1867

932

100,3%

193.154.377

55.431.000

248,6%

117

124

-5,6%

Resultaatgebieden Expatdesk

2012

2011

Groei in %

Aantal klantcontacten

2006

2137

-6,1%

Aanvragen behandelde verblijfsvergunningen

500

414

20.8%

Nieuwe bedrijven toegevoegd aan pilot kennismigranten

44

45

-2,2%

Bezoeken regio Rotterdam

24

20

20%

2

1

100%

Financiële investering in Rotterdam over 3 jaar Gemiddeld aantal pijplijnprojecten

Evenementen

Uit bovengenoemde resultaten kan worden geconcludeerd dat de RIA in een behoefte van de stad voorziet waar het acquisitie en accountmanagement van internationale en regionale accounts en begeleiding van Expats betreft. De afgelopen 3 jaar laat de RIA een duidelijke groei zien in de behaalde resultaten. Zowel in 2010, 2011 als wel in 2012 behaalt de RIA resultaten conform target en loopt hiermee in lijn met de afgesproken Collegedoelstellingen 2010 – 2014. Ambities 2013 Komend jaar wordt doorgegaan op de ingeslagen weg. Er is winst te behalen door de relatie met partners, dienstverleners, Rotterdams bedrijfsleven verder te versterken met behoud van focus en verdere professionalisering. Current Investor Development draagt komend jaar bij aan het concernbrede accountmanagement. Er wordt nog meer ingezet op het aanleveren van hoogwaardige rapportages en het gebruik van de kwalitatieve informatie over vestigingsfactoren en sectoren, die tijdens de gesprekken wordt verzameld. Target voor 2013 zijn 250 gesprekken met current investors. De acquisitie-strategie blijft zich primair richten op dezelfde landen en sectoren. Doelstelling is om in 2013 30 investeringsprojecten te realiseren. De Expatdesk zal in 2013 het strategisch plan voor de komende jaren verder invullen en uitwerken. Het aantal aanvragen verblijfsvergunning zal zich komend jaar naar verwachting stabiliseren.

3

Toekomstige ontwikkelingen: Rotterdam Partners Komend jaar zal Rotterdam Partners zijn beslag moeten krijgen. Doel is om door bundeling van de internationale marketing en acquisitie activiteiten van de stad een grotere betrokkenheid van het bedrijfsleven, binnen een verzelfstandigde organisatie meer zichtbaarheid te creëren, grotere slagkracht te krijgen en meer focus aan te brengen. Deze ontwikkeling is een belangrijke stap naar verdere professionalisering en sterkere positionering van de RIA, waarbij onafhankelijkheid, continuïteit en goede governance belangrijke randvoorwaarden zijn die komend jaar moeten worden uitgewerkt.

4

1. Verantwoording 2012 1.1. Resultaten Current Investor Development In het afgelopen jaar heeft de RIA vanuit current investor development (CID) 220 unieke bezoeken afgelegd op board room niveau bij internationale en internationaal georiënteerde bedrijven in de Rotterdam regio. Elk bezoek kenmerkt zich door het bespreken van een aantal onderwerpen, zoals de diverse vestigingsfactoren die van belang zijn voor de aanwezige organisaties in de Rotterdam regio. Deze zijn bepalend voor het algehele beeld over het vestigingsklimaat in Rotterdam. Zoals de bedrijfsstrategie, hieruit kunnen leads voor een behoud- en/of uitbreidingsproject worden opgevangen. De organisatie maakt een strategische heroverweging t.o.v. de huidige huisvesting. De mate van tevredenheid van de accounts over Rotterdam en bedrijfsspecifieke problemen worden in kaart gebracht en opgelost, de zgn. casuïstiek waar een organisatie tegen aan loopt binnen Rotterdam waar de Gemeente Rotterdam een rol in kan spelen. De bedrijven die zijn bezocht in 2012 zijn enerzijds de internationale en internationaal georiënteerde bedrijven in de stad en regio, de zgn. key accounts, en zijn van groot strategisch belang voor Rotterdam, zowel op grond van aanzien, werkgelegenheid als economische spilfunctie. Anderzijds zijn diverse bezoeken afgelegd aan de zgn. major accounts, bedrijven uit bepaalde sectoren en nieuwkomers die eveneens van belang zijn voor Rotterdam. Ruim 40% van de 220 bezoeken in 2012 zijn een first contact visit geweest vanuit de Gemeente Rotterdam, dit tot grote tevredenheid van deze bedrijven. Op basis van de 220 bezochte bedrijven in 2012 gaat ruim 17% (aantal 38) van de bedrijven in 2013 en 2014 een strategische (her)overweging maken omdat het huurcontract in die periode afloopt. Deze strategische heroverweging kan leiden tot uitbreiding van de huidige vestigingslocatie, relocation (verplaatsing binnen Rotterdam regio voor grotere of kleinere huisvestiging) of heroverwegen of Rotterdam regio de juiste vestigingslocatie voor hen is. Of ze kunnen gewoon blijven waar ze nu gevestigd zijn. Overwegingen voor eventueel vertrek uit Rotterdam zijn zeer divers van aard. Hoge huur- en servicekosten kunnen een reden zijn om zich buiten Rotterdam te oriënteren, wensen van het moederbedrijf in het buitenland om te centraliseren in Europa kunnen een reden zijn of een verouderd kantoorpand. Het aflopen van een huurcontract is hiervoor dikwijls een natuurlijk moment. Ook verneemt de RIA steeds vaker dat een kantoor gevestigd op een bedrijventerrein voorkeur heeft voor een verhuizing richting het centrum van de stad. De RIA is in al deze 38 gevallen betrokken geweest om de Rotterdamse propositie goed in te vullen voor de desbetreffende bedrijven. Streven voor 2012 was 250 unieke bezoeken te brengen aan 250 verschillende bedrijven. In enge zin is dit streven net niet waargemaakt. Uiteindelijk zijn er ruim 220 unieke bezoeken afgelegd bij even zoveel verschillende bedrijven. Verklaring hiervoor is het grote aantal binnengekomen casussen en binnengekomen behoud en/of uitbreidingsprojecten van bedrijven in de Rotterdam regio. Dit heeft geleid tot een forse groei van het aantal vervolggesprekken. Een vervolggesprek wordt ingepland met een account indien er lopende casuïstiek is en/of er sprake is van een behoud- en/of uitbreidingsproject. Om de casuïstiek op te lossen voor de account of de account te helpen uitbreiden of te behouden voor de stad, 5

maken de accountmanagers diverse afspraken met verschillende partijen zoals het College van B&W, service providers in de stad, diverse gemeentelijke diensten en strategische netwerkpartners. Hier gaan veel arbeidsuren in zitten om deze projecten en casuïstiek succesvol af te ronden en de accounts in voldoende mate tevreden te stellen. Gemiddeld genomen vinden er 3 vervolggesprekken plaats per project en 2 vervolggesprekken per casus van het moment dat deze binnenkomen tot aan de definitieve afronding. In 2012 zijn er 69 casussen binnengekomen bij de RIA waarvan er in totaal 14 casussen zijn afgerond naar volle tevredenheid van de accounts. Casuïstiek vanuit het bedrijfsleven van Rotterdam wordt door de accountmanagers neergelegd bij de verantwoordelijke gemeentelijke diensten. Zolang deze casussen niet zijn opgelost, wordt er regelmatig door RIA gerappelleerd en staat de desbetreffende case nog niet als afgehandeld in ons administratieve systeem. Dit om er voor te zorgen dat de account niet van het kastje naar de muur wordt gestuurd. Daarnaast zijn er in totaal 45 behoud- en uitbreidingsprojecten binnengekomen in 2012. Hierdoor hebben de accountmanagers, naast de 220 unieke bezoeken aan key- & major accounts, ook nog eens 240 vervolggesprekken gevoerd in 2012. De ambitie van 250 gesprekken in ruime zin is dan ook ruimschoots behaald.

Voorbeeld CID en regionale samenwerking Een bedrijf met ruim 180 arbeidsplaatsen heeft haar Europese hoofdkantoor in Rotterdam regio gevestigd. Deze organisatie heeft recent een concurrerend bedrijf overgenomen. Het hoofdkantoor van het reeds overgenomen bedrijf staat in Brussel. De strategische (her)overweging voor de organisatie is momenteel waar de totale organisatie op termijn het gezamenlijke hoofdkantoor wil gaan vestigen: in Rotterdam of in Brussel? Wanneer dit traject succesvol uitvalt voor Rotterdam regio zal het bedrijf het hoofdkantoor uitbreiden met nog eens 60 a 80 arbeidsplaatsen. Momenteel speelt er een diversiteit aan casuïstiek. Deze casuïstiek varieert van OV bereikbaarheid, parkeerproblematiek en het succesvol organiseren van de werving en selectie van personeel, indien het hoofdkantoor behouden blijft voor de regio. De rol die de RIA invult is het regisseren en coördineren van het totale (onderhandelings)proces met het bedrijf. Daarmee is de RIA de verbindende schakel tussen diverse betrokken partijen, zoals de NFIA, HbR, Rijkswaterstaat en Gemeente Rotterdam en overige betrokkenen. Op initiatief van de RIA is ook de Verkeersonderneming van Rijkswaterstaat betrokken. Rijkswaterstaat is momenteel samen met de klant een zgn. mobiliteitsscan aan het uitvoeren voor de kantoorlocatie ivm de ontsluiting van de omliggende wegen die van grote invloed zijn op het planning & logistieke proces van de organisatie. Tevens is het Concern Mobiliteitscentrum (CMC) van de Gemeente Rotterdam door de RIA nauw betrokken bij dit project ivm het adequaat kunnen anticiperen op de eventuele toekomstige personeelsbehoefte van het bedrijf. Het zal in de praktijk veelal gaan om functies op administratief -, juridisch- en personeelsgebied en logistieke planners. Recent heeft de RIA een kennismakingsgesprek georganiseerd tussen de nieuwe directeur voor Europa en het college van Capelle a/d IJssel. Huidige stand van zaken is dat er een stevige en solide zowel relationele als inhoudelijk basis is gecreëerd met het bedrijf en onze partners, en daarmee indirect met onze regio. De besluitvorming over de definitieve vestigingslocatie van het hoofdkantoor zal naar verwachting eind 2013 worden genomen.

6

Totaal aantal projectinvesteringen behouden voor Rotterdam In 2012 heeft de RIA 7 grote internationaal georiënteerde en toonaangevende organisaties behouden en helpen uitbreiden in de Rotterdam regio. Hiermee zijn in totaal ruim 1400 arbeidsplaatsen gemoeid. Dit heeft positieve gevolgen voor het behouden van de werkgelegenheid in Rotterdam en tegelijkertijd ook de uitstraling van Rotterdam als grote dynamische en toonaangevende wereldstad. Ook dit jaar is weer gebleken dat accountmanagement een integraal onderdeel uitmaakt van het acquisitieproces. Ten eerste blijkt uit CID-gesprekken met een zekere regelmaat dat het betreffende bedrijf overweegt te vertrekken of uit te breiden, waarna dit investeringsproject door RIA wordt opgepakt. Ten tweede worden belangrijke accounts vaak ingezet als testimonials om potentiële nieuwe investeerders te informeren over hun ervaringen. En ten derde brengen deze bedrijven de RIA op de hoogte van ontwikkelingen in de sector, in landen of bij bepaalde bedrijven waar de RIA vervolgens direct op kan anticiperen.

Sectorale ontwikkelingen Rotterdam 2012 op basis van CID gesprekken Sector HIC De sector HIC is sterk vertegenwoordigd in Rotterdam met een groot aantal internationale bedrijven, zowel in de haven als in de stad. Het Havenbedrijf heeft relaties met de bedrijven in het havengebied. De toegevoegde waarde van RIA is bij deze bedrijven vooral de ‘verbinding’ met de stad, het bespreken en het verder brengen van vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, ‘quality of life’, bereikbaarheid, belastingen en overige vestigingsfactoren. Factoren die het vestigings- en ondernemersklimaat beïnvloeden en versterken. Bedrijven in het havengebied noemen bereikbaarheid en het vinden van technisch personeel als knelpunten. In Rotterdam zijn alle vervoersmodaliteiten sterk vertegenwoordigd: vervoer over water, door de lucht, per spoor en over de weg. De hele logistieke sector heeft in 2012 een moeilijk jaar achter de rug. Uit gesprekken met bedrijven uit de Transport & Logistiek sector komt naar voren dat het vervoer over de weg last heeft van de sterk gestegen brandstofprijzen én de toenemende concurrentie van transportbedrijven uit Oost Europa, die tegen fors lagere tarieven werken. Het spoorvervoer is redelijk stabiel met een lichte groei op Duitsland. De binnenvaart heeft te kampen met overcapaciteit, waardoor de prijzen en de marges onder druk staan. Dat geldt ook voor de zeevaart. De verwachting is dat Maasvlakte 2 de gehele sector een enorme impuls zal geven. Zakelijke Dienstverlening Elk bedrijf ervaart zware druk op de omzet door de huidige economische crisis. Een aantal bedrijven kan door aanpassing van zijn focus, bijvoorbeeld meer aandacht voor sales, het aanboren van nieuwe markten en diversifiëren van producten, de stagnerende omzet opvangen. Andere bedrijven teren in op reserves, zijn genoodzaakt mensen te ontslaan en hopen dat ze de organisatie door de crisis heen kunnen loodsen. Met name de banken hebben enorm last van de crisis, de verzekeringsbranche idem, maar weet tot op heden aardig de broek op te houden. Ook in de advocatuur en accountancy wordt de crisis zwaar gevoeld. Klanten gaan zich meer richten op prijs in plaats van oude bestaande relaties. De crisis is vooral hard ingeslagen in de vastgoed- en de bouwsector. Bijna alles ligt stil en er zijn al veel mensen ontslagen in de afgelopen jaren. Dit heeft ook gevolgen voor alle branches die gerelateerd zijn aan vastgoed en de bouw, bijvoorbeeld leveranciers zoals technische installateurs. Er zijn verschillende internationale, toonaangevende en snelgroeiende ICT bedrijven gevestigd in Rotterdam. Hier zijn vaak hoogwaardige kennisbanen bij, vooral voor jongeren zijn dit aantrekkelijke bedrijven (innovatieve open jonge bedrijfscultuur). 7

Tegelijkertijd verneemt de RIA uit de markt dat de creativiteit en het klimaat daarvoor goed is, maar er bijna geen programmeurs en softwaredevelopers zijn te vinden in Rotterdam regio en de rest van Nederland. De verzekering/assurantiën branche is in Rotterdam een belangrijk onderdeel van de sector zakelijke dienstverlening. Veel kantoren hebben er voor gekozen hun hoofdkantoor in Rotterdam te vestigen. Hier is veel werkgelegenheid mee verbonden in Rotterdam. De RIA onderzoekt waar deze branche specifiek behoefte aan heeft en hoe de Gemeente Rotterdam hen verder kan ondersteunen. Dit heeft tot doel Rotterdam meer te positioneren als het centrum van de verzekeringsbranche in Nederland. De RIA verbindt de verschillende bedrijven aan elkaar met als doel de verzekeringsbranche te verankeren in de stad. Dit wordt gedaan door mee te denken over een betere aansluiting van opleiding op de behoefte van de bedrijven in de verzekeringsbranche. Medisch De medische bedrijvigheid in Rotterdam is relatief beperkt. Samen met Erasmus MC en enkele bedrijven hebben een aantal gesprekken en verkenningen plaatsgevonden hoe we meer medische bedrijvigheid naar Rotterdam kunnen halen. De opening van de Rotterdam Science Tower is een interessante toevoeging en een duidelijke versterking van de Rotterdamse propositie voor het medische cluster. De aansluiting op Medical Delta krijgt steeds meer vorm en inhoud. De RIA is samen met het Rotterdamse bedrijfsleven bezig om via een best practice voorbeeld (Boston) de internationale kansen voor Rotterdam te onderzoeken. Dit initiatief wordt gesteund door het College van B&W. Creatief Er zijn afgelopen jaar met een beperkt aantal bedrijven uit de creatieve sector gesprekken gevoerd. Veel bedrijven uit de sector zijn MKB-bedrijven en niet internationaal georiënteerd. Met de Rotterdam Media Commission is regelmatig overleg over de focus die binnen deze sector in Rotterdam wordt aangebracht. De grotere bedrijven die RIA heeft gesproken zijn internationaal actief en doen het over het algemeen goed. Zij zijn tevreden over het vestigingsklimaat in Rotterdam.

Vestigingsklimaat Rotterdam 2012 op basis van de CID gesprekken De mate van tevredenheid bij current investors in Rotterdam over het vestigingsklimaat is gemeten aan de hand van de 9 vestigingsindicatoren. Ieder kwartaal levert de RIA een CID rapportage op aan diverse stakeholders en beleidsmakers binnen het concern Rotterdam. In de bijlage staat een uitgebreide beschrijving op basis van de gesproken accounts in 2012. Onderstaand volstaan we met een korte weergave:
Het fiscale klimaat van Nederland wordt als gunstig ervaren en de houding van de belastingdienst wordt geprezen; er zijn goede afspraken met de belastingdienst te maken en het feit dat zij gevestigd zijn in Rotterdam wordt bijzonder geapprecieerd.
Over het algemeen is het (inter)nationale bedrijfsleven tevreden over de kwaliteit en kwantiteit van de infrastructuur in en rondom Rotterdam. Ongeveer 60% van de respondenten geeft aan de infrastructuur een goede beoordeling te geven. Vooral de bedrijven die zich rondom Rotterdam Centraal en Alexanderpolder geven aan tevreden te zijn. Daarentegen zijn bedrijven gevestigd op bedrijfsterreinen aanzienlijk minder tevreden over de bereikbaarheid. Bedrijven in het havengebied noemen de huidige situatie op de A15 als knelpunt.
De arbeidsmarkt wordt door de respondenten als goed beoordeeld. Nederland wordt geprezen om het relatief hoge opleidingsniveau en meertaligheid van de bevolking en specifiek Rotterdam staat goed bekend om de echte 8

aanpakmentaliteit de zgn. “Can do mentality”. Door de crisis worden er over het algemeen weinig mensen aangenomen. Daarnaast is het voor veel bedrijven lastig om goed gekwalificeerd personeel te vinden. Dit probleem is bekend bij de kennisinstellingen, waar de instroom voor bijvoorbeeld technische studies erg mager is. Tegelijkertijd speelt de vergrijzingproblematiek in steeds grotere mate een rol, vooral voor bedrijven met technisch personeel. De komende 5 à 10 jaar wordt een grote uitstroom van personeel verwacht vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd van het personeel.
Veel Nederlandse en buitenlandse bedrijven merken op dat Rotterdam de laatste jaren aantrekkelijker is geworden door het gevarieerde aanbod van culturele voorzieningen en festivals, goede restaurants, de internationale oriëntatie van de stad en de fysieke toegankelijkheid. Toch ook wat punten van kritiek: nog steeds wordt de binnenstad in de avond als te weinig levendig ervaren. Er is ook een duidelijke perceptie van te weinig groen in de binnenstad. De vele werkzaamheden zorgen voor een rommelig straatbeeld.
Nog niet alle bedrijven zijn op de hoogte van de services die de Expatdesk aanbiedt. Die bedrijven die wel ervaring hebben met de Expatdesk zijn zéér tevreden over de snelheid van handelen en de pro actieve houding. Dat vindt men niet altijd van de IND. De algemene regelgeving vanuit het kabinet tbv Expats en kennismigranten wordt soms als onduidelijk ervaren.
Steeds meer bedrijven incorporeren duurzaamheid en borgen het zorgen voor de omgeving in hun bedrijfsprocessen en cultuur. Niet alleen om ideële doeleinden, maar juist omdat dit steeds meer een vereiste is van klanten en opdrachtgevers. Bovendien blijkt uit verschillende onderzoeken dat bedrijven die duurzaam werken op langere termijn meer rendement genereren en winstgevender zijn.
Over het algemeen is te zien dat bedrijven niet alleen met technische innovatie bezig zijn, maar ook veelal inzetten op procesinnovatie. Door de crisis en de lagere marges leiden deze procesinnovaties tot een grotere efficiency en leveren daarmee een kostenbesparing op voor de bedrijven. Nederland wordt verder ervaren als een representatief testland.

9

Push- & pullfactoren Pushfactoren zijn factoren die door bedrijven als negatief worden ervaren en kunnen leiden tot een vertrek uit het gebied en/of de regio. Pullfactoren zijn daarentegen de positieve factoren die bedrijven aantrekken om zich te gaan vestigen in een bepaald gebied en/of regio en dragen er toe bij bedrijven te behouden en te doen laten uitbreiden in het gebied en/of de regio. Concluderend op basis van de gesprekken met current investors zijn de belangrijkste pullfactoren voor Rotterdam de infrastructuur (de relatief goede autobereikbaarheid van de binnenstad), de gunstige m2 prijs voor kantoorruimte, de beschikbaarheid van voldoende kantoorpanden en het internationale business climate voor zakendoen wordt als zeer positief ervaren, mede door de aanwezigheid van veel internationale bedrijven en de zakelijke netwerken in Rotterdam. De mentaliteit van aanpakken en het gunstige Nederlandse belastingklimaat worden ook als positieve punten genoemd. Verder wordt opgemerkt dat het gemeentelijk apparaat en het college goed toegankelijk is voor bedrijven en ondernemers. De snelheid van schakelen en handelen wordt hierin het meest opvallend gezien. De pushfactoren die door bedrijven worden genoemd zijn de arbeidsmarkt; met name het lastig vinden van technisch personeel en de relatief grote arbeidsrechtelijke bescherming die werknemers in Nederland genieten. Bij de kwaliteit van leven wordt huisvesting voor Expats als mager punt genoemd. Doorvragend blijkt dan vaak dat het meer om perceptie en onbekendheid met het aanbod gaat. Overigens is het belangrijk te melden dat push en pull factoren voor ieder bedrijf en voor iedere business case weer verschillend zijn, het blijft lastig om algemene conclusies te trekken. Het knelpunt met betrekking tot het aantrekken van voldoende gekwalificeerd technisch personeel is reeds door het gemeentebestuur opgepakt en krijgt speciale aandacht in verschillende programma’s zoals de Sectoragenda Techniek (onderdeel van het programma Arbeidsmarkt), het Nationaal Programma Zuid, waarin jongeren verleid worden een baan of studie in de techniek te kiezen, Rotterdam Carrierestad, Gave Haven, Rotterdam World ICT. Ook zijn er intensieve contacten met de Regionale Opleidingencentra (ROC’s) en bedrijfsvakscholen, zoals Goflex en KEI. Mede vanwege het inzicht dat current investor development bij de key en major accounts op heeft geleverd over het investeringsklimaat in Rotterdam, en hoe de bedrijven tegen de gemeente aankijken, is het acccountmanagement tot een van de leidende principes binnen het concern Rotterdam verklaard. Vertrekpunt is de wijze waarop daar in de afgelopen paar jaar door de RIA vorm aan is gegeven. Vanuit de RIA is dit jaar pro actief meegedacht over de uitrol en invulling voor de rest van het concern en een goede aansluiting op en aanpassing van de bestaande werkwijze bij de RIA. In 2012 is een start gemaakt met het vergroten van de betrokkenheid van de afzonderlijke concerndirecteuren door met hen bedrijfsbezoeken te organiseren, naast de bezoeken die reeds met wethouders en burgemeester worden afgelegd.

10

1.2. Resultaten (internationale) acquisitie

Jaar 2009*

Richtlijn aantal te behalen investeringsprojecten

Behaalde investeringsprojecten

/

*12

2010

20

20

2011

23

24

2012

27

28

2013

30

…….

Totaal

100

72

*Behaalde resultaten in 2009 tellen niet mee voor Collegetarget

Projectinvesteringen Acquisitie 2012 Eind 2012 zijn over de gehele Collegeperiode van 3 jaar in totaal 72 investeringsprojecten succesvol afgerond van het Collegetarget van 100 nieuwe vestigers door de RIA. De RIA realiseerde 28 investeringsprojecten in 2012. Voor gedetailleerde informatie zie de bijlage. Het totaal aantal arbeidsplaatsen is ten opzichte van 2011 met ruim 100% gestegen tot 1867 arbeidsplaatsen na drie jaar, een verdubbeling. De totale financiële investering die de nieuwe bedrijven doen in Rotterdam is met ruim 248,5% gestegen t.o.v. 2011 tot ruim 193 miljoen Euro na drie jaar. In de voorgaande Collegeperiode 2006 – 2009, voor de oprichting van de RIA, zijn in totaal gedurende de gehele Collegeperiode van 4 jaar, 55 projectinvesteringen behaald. Wanneer telt de RIA een investeringsproject? De RIA telt een investeringsproject tot haar behaalde resultaten indien er voldaan wordt aan 2 onderdelen, respectievelijk: 1. Het betreffende bedrijf wordt geregistreerd bij de Kamer van Koophandel in Rotterdam. 2. Het bedrijf bevestigt zelf via een zogenaamde confirmation letter (CL) dat het zich met hulp van de RIA in de Rotterdamse regio gevestigd heeft. De RIA is bij diverse projecten betrokken geweest die in bovenstaand schema niet worden meegerekend, omdat niet aan alle formaliteiten (KVK uittreksel en ondertekende CL) is voldaan. Zo heeft de RIA bijvoorbeeld geassisteerd bij een groot investeringsproject in Alblasserdam (met significante effecten op de regionale arbeidsmarkt en economie), maar wordt dit project niet meegerekend omdat Alblasserdam niet binnen het ‘RIA-gebied’ valt. Een ander voorbeeld is een project dat in Rotterdam geland is door toedoen van de RIA, maar bij de Kamer van Koophandel in Delft staat geregistreerd, omdat een van de lokale managers daar woonachtig is, vanuit huis begonnen is en het bedrijf nog niet heeft overgeschreven. Ook gebeurt het soms dat bedrijven die, met tussenkomst van de RIA, geland zijn in de Rotterdam regio, de confirmation letter niet ondertekenen vanwege het prijsgeven van gevoelige strategische bedrijfsinformatie die wordt gevraagd in de CL. Zo zijn er ieder jaar diverse voorbeelden 11

van investeringsprojecten die de RIA niet meerekent in het totaal aantal behaalde resultaten, maar RIA wel inspanningen heeft geleverd. Landen van herkomst Op basis van de laatst uitgevoerde landenanalyse, november 2011, heeft de RIA volledige focus gehad op de volgende 8 landen in 2012 , respectievelijk:
Verenigde Staten,
China
Turkije,
Brazilië
India
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk Duitsland, Frankrijk en het VK zijn in 2012 voor het eerst opgepakt vanuit een current investor development aanpak. Met diverse strategische partners zijn de banden aangehaald zoals de ambassade en consulaten en eveneens met service providers in Rotterdam regio. Ook zijn er diverse netwerkgelegenheden bezocht en zijn current investors vanuit deze landen uitgenodigd voor diverse netwerkgelegenheden. In 2012 zijn in totaal 22 bezoeken aan current investors gedaan vanuit Frankrijk, Duitsland en VK. Naast bovenstaande (top)prioriteitslanden zijn er een aantal landen die de RIA met meer dan gemiddelde aandacht heeft gevolgd als bron voor potentiële vestigers. Dit betrof Zuid-Korea, Japan, Singapore, Taiwan, de golfregio en Rusland. Naar een drietal van deze landen heeft in 2012 een verkennende missie plaatsgevonden. Uit de door bedrijven zelf ondertekende Confirmations Letter’s (CL’s) blijkt dat de RIA 15 CL’s uit de prioriteitslanden heeft weten te halen. In totaal zijn 3 investeringsprojecten van Nederlandse bedrijven. Er zijn in totaliteit 7 behoud en uitbreidingsprojecten gerealiseerd. Net als in 2011 komen de meeste investeringsprojecten in 2012 uit China (7). Wat opvalt is dat uit het speerpuntland Verenigd Koninkrijk er geen nieuwe vestigers zijn geland in de Rotterdamse regio. Uit Duitsland is er 1 projectinvestering behaald. Uit recent uitgevoerde landenanalyses (november 2011 en 2012) blijkt dat de FDI (Foreign Direct Investment) vanuit VK en Duitsland naar de hele wereld sterk is afgenomen. Daarentegen is de FDI vanuit VS juist toegenomen. De RIA is er t.o.v. 2011 in geslaagd om de netwerken in de VS beter te mobiliseren. In 2012 zijn er 3 projectinvesteringen vanuit de VS in Rotterdam geland. De verwachting is reëel dat in 2013 en het jaar daarop het aantal projectinvesteringen vanuit de VS zal toenemen in Rotterdam. Opvallend is dat uit elk speerpuntland en een deel van de landen waarop een verkenning is gedaan in 2012 minimaal 1 projectinvestering in Rotterdam regio is geland. Alle speerpuntsectoren zijn dit jaar vertegenwoordigd. De meeste investeringen zijn op een of andere manier havengerelateerd: energie, scheepvaart, logistiek, handel. Er is een enkel bedrijf uit de medische sector en uit de creatieve sector. En ook zijn er verscheidene dienstverleners bij de gerealiseerde investeringsprojecten.

12

Verdeling nieuwe vestigers naar leadsources

RIA

Aantal

Percentage

17

61%

•

RIA CID accounts

5

18%

•

RIA Strategische partners

3

11%

•

RIA Service providers

9

32%

11

39%

NFIA •

NFIA HQ

3

11%

•

NFIA – Asia/China

4

14%

•

NFIA -USA

1

4%

•

NFIA –Korea

2

7%

•

NFIA- Japan

1

4%

28

100%

Meer dan de helft (61%) van de nieuwe vestigers in 2012 is voortgekomen uit ons eigen netwerk in Rotterdam regio; serviceproviders, CID gesprekken met accounts in Rotterdam regio en onze strategische netwerkpartners. Iets minder dan de helft (39%) komt voort uit onze contacten en relaties met de diverse NFIA area directors in het buitenland.

Voorbeeld Acquisitie Een groot Chinees bedrijf heeft zich dit jaar met een kantoor in Rotterdam gevestigd. De organisatie is beursgenoteerd en is actief in 76 landen. Het bedrijf werkte voorheen met een lokale agent in Nederland, maar dit verliep voor de organisatie niet naar volle tevredenheid. Mede hierdoor was de aanleiding gecreëerd voor de organisatie om de strategische investeringsmogelijkheden te onderzoeken voor permanente vestiging in West Europa. In de laatste fase van de besluitvorming van de organisatie lag Rotterdam in zware concurrentie met Antwerpen. De RIA heeft deze concurrentieslag met Antwerpen uiteindelijk gewonnen door de propositie van Rotterdam, samen met haar strategische netwerkpartners, adequaat en op maat gesneden naar behoeften van deze potentiële klant in te vullen. Voorbeelden van het invullen van deze Rotterdamse propositie zijn respectievelijk; het bezoeken van hun hoofdkantoor in China, het introduceren van het bedrijf bij onze strategische netwerkpartners zoals het Havenbedrijf, het inschakelen en introduceren van onze lokale netwerk (service providers) in Rotterdam, het aanleveren van informatie over diverse kantoorlocaties en panden conform hun specifieke wensen en een goede voorlichting geven over het proces van de verblijfsvergunningsaanvragen voor Expats en de totale begeleiding door de RIA voor Expats op het gebied van wonen, studeren, werken en vrije tijdsbesteding. Verder zijn zowel in Rotterdam als China afspraken georganiseerd met de burgemeester die zijn steun aan dit project heeft verleend, heel belangrijk voor dit Chinese bedrijf. Dit resulteerde uiteindelijk in de overtuiging en de definitieve beslissing van de organisatie dat

13

Rotterdam de enige juiste vestigingslocatie in West Europa is om hun Europese activiteiten verder uit te breiden. Op korte termijn zal daarnaast een grote bedrijfs-/ productieruimte in de Haven worden betrokken.

Samenwerking met partners en bedrijfsleven De RIA heeft afgelopen jaar geïnvesteerd in een intensievere samenwerking met haar netwerk van partners en bedrijfsleven. Door er voor te zorgen dat het netwerk goed geïnformeerd blijft over de mogelijkheden in Rotterdam en de kansen in het buitenland, werden deze netwerken en de daar aanwezige kennis steeds beter gebruikt. Eind 2011 is de Raad van Advies RIA opgericht. De Raad van Advies bestaat uit een zestal managers uit de top van het Rotterdams bedrijfsleven die verschillende sectoren vertegenwoordigen. De Raad van Advies gaf strategisch advies over de strategie en plannen, maar ook heel praktisch over lopende investeringsprojecten, de aanpak voor current investor development en de uitvoering op de Expatdesk. Waar mogelijk heeft de Raad van Advies haar uitgebreide netwerk binnen het bedrijfsleven ingeschakeld om projecten een stap verder te helpen. Om de samenwerking met het bedrijfsleven nog verder te versterken (en de internationale marketing en acquisitie van de stad te bundelen) heeft het College aan het eind van de zomer besloten om Rotterdam Partners op te richten, indien de toegevoegde waarde en haalbaarheid kan worden aangetoond. Met haar uitgebreide kantorennetwerk in het buitenland blijft de NFIA een van de belangrijkste partners voor de RIA. De buitenkantoren van de NFIA identificeren potentiële investeerders en kunnen daarmee makkelijk in contact blijven vanwege hun lokale aanwezigheid. Het is essentieel dat de NFIA-kantoren goed op de hoogte zijn en blijven van de investeringsmogelijkheden in Rotterdam, omdat zij een belangrijke rol spelen in welke regionale partners bij de verdere uitvoering van een project betrokken worden. Voor de oprichting van de RIA was er nauwelijks sprake van samenwerking met de NFIA. Rotterdam was een witte vlek voor de NFIA. Net als voorgaande jaren heeft de RIA afgelopen jaar veel energie gestoken in een goede relatie met de NFIA en dat begint steeds meer vruchten af te werpen, bijvoorbeeld in China, waar samen met NFIA verschillende events zijn georganiseerd en waar Rotterdam naar voren werd geschoven bij de nieuwe acquisitie-activiteiten in Chongqing. Het NFIA zelf heeft haar tevredenheid uitgesproken over hoe de relatie met de RIA zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. De samenwerking met het Havenbedrijf is in 2012 steeds intensiever geworden. Eenmaal per twee maanden werden lopende investeringsprojecten met elkaar afgestemd en werd samen opgetrokken waar Havenbedrijf en stad elkaar versterken. In het kader van current investor development werd voorafgaand aan een bezoek aan een havengerelateerd bedrijf met het Havenbedrijf afgestemd wat de lopende issues waren. Bij organisatie van evenementen in binnen- en buitenland werd bekeken waar het zinvol was om ons als stad en haven samen te presenteren, hetgeen steeds vaker gebeurd is. Er is een start gemaakt met de ontwikkeling van een gezamenlijke strategie voor het aantrekken van maritieme dienstverleners. En in bepaalde individuele projecten werd een gezamenlijke propositie van haven en stad gepresenteerd, waaraan ook het Rotterdams bedrijfsleven een bijdrage heeft geleverd. Regionale samenwerking De samenwerking met de WFIA en Science Port Holland heeft stap voor stap meer inhoud gekregen. Het overleg en de afstemming zijn het afgelopen jaar gecontinueerd. Zo eens per twee maanden komen betrokken partijen bij elkaar om ervaringen te delen, grensoverschrijdende projecten af te stemmen en te kijken waar gezamenlijk opgetrokken wordt, met name bij de marketing en acquisitie van Medical Delta en Clean Tech Delta. Zo hebben we elkaar vertegenwoordigd op een tweetal grote buitenlandse 14

medische beurzen, waarmee een significante efficiencyslag werd gemaakt. Clean tech delta is nog minder ver, omdat nog gezocht wordt naar goede inhoudelijke propositie en structuur. Verder zijn de contouren voor een gezamenlijke brochure met de economische vestigingsvoordelen van de metropoolregio geschetst en worden verder uitgewerkt. Het merendeel van de internationale bedrijven is sterk op Rotterdam gefocust, maar er zijn altijd bedrijven die vanwege uiteenlopende redenen beter op hun plaats zijn in de randgemeenten. Ook deze bedrijven worden door de RIA bediend. Met Capelle aan de IJssel en Vlaardingen zijn inmiddels samenwerkingsovereenkomsten gesloten, met de andere randgemeenten worden op dit moment nog afspraken gemaakt waarbij het regionale belang van een vestiging voorop staat.

1.3. Resultaten Expatdesk Rotterdam Het totaal aantal ten doel gestelde verblijfsvergunningen voor 2012 staat op 500 aanvragen. In 2012 heeft de Expatdesk in totaal 500 verblijfsvergunningaanvragen voor de kennismigrantenpilot ontvangen. Het target is hiermee gehaald. Daarnaast zijn er 39 aanvragen behandeld door de Expatdesk die buiten de pilot vallen en 55 aanvragen van EU burgers. In totaal zijn er 44 nieuwe bedrijven vanuit Rotterdam regio in 2012 toegetreden tot de pilot kennismigranten.

Soorten aanvragen

Behaalde resultaten 2012

Kennismigranten pilot

500

EU Burgers

55

Buiten de pilot aantal kennismigranten

39

Totaal

594

Toelichting soorten aanvragen Een kennismigrant is iemand die van buiten de EU naar Nederland komt om te wonen en werken. Deze kennismigrant moet aan bepaalde salariseisen voldoen. Een kennismigrant dient zich na aankomst in Nederland in te schrijven in de gemeentelijke basisadministratie en zich te melden bij de IND voor het ophalen van de verblijfsvergunning. De Expatdesk adviseert bedrijven m.b.t. diverse procedures inzake de kennismigranten en hun eventuele partners en kinderen. Daarnaast begeleidt de Expatdesk expats bij de registratie in de GBA en de IND en allerhande andere informatie en praktische problemen zoals het aanvragen van bankrekeningnummer en burgerservicenummer. EU Burgers zijn burgers van de Europese Unie die in Nederland komen wonen en werken. Indien zij langer dan 4 maanden in NL blijven, dienen zij zich in te schrijven in de gemeentelijke basisadministratie en zich te melden bij de IND voor de zogenaamde EU sticker. Die laatste is een sticker in het paspoort waarop de datum staat dat zij in Nederland zijn gekomen. De Expatdesk regelt de afspraken voor de registratie van de EU burgers en helpt hen met allerhande andere vragen/praktische problemen. Buiten de kennismigranten pilot ontvangt de Expatdesk aanvragen van kennismigranten die bij het IND loket in Rijswijk hun verblijfsvergunning ophalen. Zij vragen geen verblijfsvergunning aan via de pilot, maar via de reguliere weg in Rijswijk, hetgeen een

15

andere route is en een ander tijdsbestek. Deze kennismigranten dienen zich echter wel in te schrijven in de GBA en daarvoor maakt de Expatdesk de afspraken. De Expats binnen en buiten de kennismigrantenpilot komen totaal uit 57 verschillende landen. De landen die naar verhouding het meest vertegenwoordigd zijn: China, Verenigde Staten, Japan, Zuid Korea en India. De groep overig bestaat o.a. uit Brazilië, Singapore, Turkije en EU landen zoals Italië, Duitsland en Noorwegen. Top 5 nationaliteiten Expats Rotterdam regio 2012

Het aantal klantcontacten in 2012 (2006) is licht afgenomen t.o.v. 2011 (2137) en zal naar verwachting ook de komende jaren nog meer gaan dalen. Het afgelopen jaar is de website van de Expatdesk zodanig verbeterd dat Expats ook hier aan hun informatie kunnen komen. Het aantal bezoeken van 24 bedrijven in 2012 en de organisatie van 1 evenement tbv het bedrijfsleven in Rotterdam regio en 1 evenement voor Expats dragen eveneens bij aan een steeds betere informatievoorziening, zowel van de bedrijven als aan de Expats zelf. Er is afgelopen jaar gekeken naar mogelijkheden voor verbreding van de dienstverlening en de opzet van een partnerprogramma waarbij commerciële partners in de Expatdesk participeren. In afwachting van de landelijke ontwikkelingen voor standaardisering van de Expatdesks en in afwachting van de ontwikkeling van Rotterdam Partners zijn deze activiteiten voor dit moment on hold gezet. Halverwege 2012 heeft de Expatdesk samen met Publiekszaken een aantal projecten afgerond. Bijvoorbeeld het aanbrengen van een Engelstalige optie in het telefonische informatienummer van de gemeente (14010) en het beschikbaar stellen van de belangrijkste gemeentelijke formulieren in het Engels. Het derde project betrof de inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie van de randgemeenten, zodat de Expat gebruik kan maken van een one-stop-shop. Dit bleek in de praktijk erg lastig, er is voor een tussenoplossing gekozen waarbij inschrijving plaatsvindt in de betreffende randgemeente maar de Expatdesk wel de aanvraag verblijfsvergunning in Rotterdam kan afhandelen. De wisselwerking tussen de Expatdesk en de acquisiteurs en accountmanagers is goed. Via de Expatdesk komen regelmatig leads van nieuwe vestigers binnen bij de acquisiteurs. Tijdens fact finding trips wordt vrijwel altijd een bezoek gebracht aan de Expatdesk. In geval van vestiging wordt dan ook vaak de Expatdesk ingeschakeld. De accountmanagers brengen op hun beurt de Expatdesk onder de aandacht van potentiële klanten tijdens hun bezoeken in de stad. Zichtbaar resultaat hiervan is dat een groot aantal kennismigranten vanuit de focuslanden komt. Ook voor een partner als het Havenbedrijf heeft de dienstverlening van de Expatdesk grote toegevoegde waarde waardoor we investeringen in de haven kunnen faciliteren en de link naar de stad kunnen

16

leggen. De Expatdesk heeft de eerste aanzet gemaakt van een strategisch plan met een visie voor de komende jaren. Dit plan wordt in 2013 verder ingevuld en uitgewerkt.

1.4. Overzicht belangrijkste activiteiten De acquisiteurs en accountmanagers van de RIA bezoeken diverse zakelijke netwerkgelegenheden. Daarnaast organiseert en benut de RIA ook zelf (hospitality)evenementen. Onderstaand een schematische weergave hiervan.

Activiteiten

2012

Fact Finding Trips

63

Aantal bezochte netwerkgelegenheden

178

Aantal evenementen

21

Aantal bestuurlijke reizen met acquisitie activiteiten

5

Fact finding trips Internationale bedrijven bezoeken tijdens het selectieproces voor een investeringsbeslissing meestal een keer de kandidaat-steden. Tijdens het bezoek willen zij een indruk krijgen van de mogelijkheden in een stad en van gedachten wisselen met potentiële partners en klanten. Onze fact finding trips zijn een uitgelezen moment om de stad te presenteren en het besluitvormingsproces te beïnvloeden. Ze duren over het algemeen tussen een halve dag en twee dagen, afhankelijk van de informatiebehoefte van de klant. De fact finding trips bestaan meestal uit het bezichtigen van potentiële locaties, introducties bij dienstverleners, het bezoeken van potentiële partners en bedrijven die zich reeds hier gevestigd hebben, een presentatie van de RIA over vestigingsvoordelen van Rotterdam en een bezoek aan de Expatdesk. In totaal organiseerde de RIA in 2012 63 fact finding trips. Bezochte netwerkgelegenheden Door het bijwonen van netwerkgelegenheden in en buiten Rotterdam bouwen de RIAmedewerkers hun netwerken op. Het gaat hierbij vaak om inhoudelijke seminars over bepaalde thema’s, maar ook om netwerkborrels in de meest uiteenlopende vormen. Zo komen zij potentiële investeerders en investeringsplannen op het spoor. Sinds begin 2010 brengt de RIA deze netwerkgelegenheden in kaart en stemt het team onderling af waar de RIA acte de présence geeft. De aanwezigheid bij de diverse netwerkgelegenheden wordt geregistreerd. De RIA evalueert wat de toegevoegde waarde van deze bijeenkomsten is. Deze informatie helpt ons bij de selectie van toekomstige bijeenkomsten waar de RIA niet kan en mag ontbreken. In 2012 bezocht de RIA in totaal 178 netwerkgelegenheden. Georganiseerde en benutte evenementen Gaat het bij netwerkgelegenheden om het uitbouwen van het netwerk en het opdoen van nieuwe contacten, bij evenementen nodigt de RIA zelf bestaande en/of nieuwe contacten uit om ze met elkaar in contact te brengen en/of bepaalde kennis over een bepaald thema of onderwerp over te dragen. De RIA organiseert diverse evenementen zelf en 17

benut ook evenementen die anderen organiseren waarbij de RIA zelf relaties uitnodigt. Het is dus een interne definitie die de RIA hanteert: bij netwerkgelegenheden is de RIA de gast en bij evenementen is de RIA gastheer. Evenementen worden zowel in binnenland als buitenland opgezet. Het gaat in het buitenland bijvoorbeeld om een investeringsseminar in China en Turkije of een netwerkreceptie tijdens een dienstreis van de burgemeester of wethouder. In Rotterdam gaat het om evenementen voor current investors, zoals een Red Carpet Diner of een thematische lunch op het stadhuis. In 2012 hebben de RIA en Shell als business partners een Powering Progress Together Business Forum georganiseerd tijdens de 1e Shell Eco Marathon in Rotterdam Ahoy. Voorafgaand aan dit evenement is er een international leadershipsdinner georganiseerd waarbij diverse internationale global CEO’s van bijzonder toongevende internationale organisaties, zoals Philips, Siemens, IBM, Shell VAE en het World Economic Forum werden verbonden met het bedrijfsleven in Rotterdam regio. Dit diner is een groot succes gebleken en tot op de dag van vandaag vinden er nog steeds netwerkgesprekken onderling plaats met als doel elkaar internationaal sterker te maken. Streven is om in mei 2013 dit succes te prolongeren. Contacten met dienstverleners De RIA werkt vaak en intensief samen met de dienstverleners in de stad: makelaars, projectontwikkelaars, belastingadviseurs, bedrijfsjuristen, arbeidsrechtdeskundigen en recruitment agencies. Enerzijds introduceren wij klanten bij specifieke dienstverleners; anderzijds introduceren dienstverleners hun klanten bij ons, als het gaat om vragen die buiten hun eigen expertiseveld liggen. Wederzijds helpen dienstverleners en de RIA elkaar aan leads. Er is dan ook veelvuldig contact met elkaar. In 2012 hebben er minimaal 150 gesprekken plaatsgevonden tussen medewerkers van de RIA en de dienstverleners. Bestuurlijke reizen met acquisitie activiteiten Verschillende bestuurlijke reizen stonden geheel of ten dele in het tekend van acquisitie. Tijdens deze reizen hebben de bestuurders een bezoek gebracht aan current investors en potentiële nieuwe investeerders en/of hebben gesproken op investeringsseminars of CEO roundtables. Afgelopen jaar betrof dit reizen naar de Verenigde Staten, China, de Golfregio, Rusland en Turkije. Resultaten interne organisatie Het afgelopen jaar heeft de RIA zich intern gericht op het ontwikkelen en neerzetten van een stevig fundament voor het verder bouwen en het doorontwikkelen van integrale bedrijfsvoeringprocessen. Streven is met de backoffice de gehele interne en externe bedrijfsvoering effectief en efficiënt te organiseren en in te richten met als doel de frontoffice te laten excelleren. Alle werkprocessen en werkwijzen binnen de RIA zijn het afgelopen jaar gestroomlijnd en er is een verdiepingsslag in gemaakt. Hierdoor is het in deze eindejaarsrapportage mogelijk om meer diepgaande managementinformatie op te leveren en analyses te maken. Voorbeelden hiervan zijn het steeds meer kunnen vergelijken van resultaten met voorgaande jaren en het opleveren van kwalitatieve en kwantitatieve diepte informatie zoals de weergave van de resultaten over het vestigingsklimaat van alle gesproken accounts. Hetzelfde geldt voor de begroting en financiën van de RIA. Deze zijn up to date en direct opvraagbaar. Ook in 2012 zijn de evenementen, waar de RIA nauw bij betrokken is, kritisch onderzocht en geëvalueerd. Welke evenementen dragen daadwerkelijk bij aan het behalen van de gewenste resultaten en effecten. Vervolgens is er een start gemaakt met strategisch uitnodigingsbeleid (doelgroepenbeleid) en CRM, zowel systeemtechnisch als qua methodiek.

18

Eveneens is dit jaar een begin gemaakt met het opstellen en uitvoeren van een strategisch marketingplan. Dit vond plaats terwijl de trein al in volle vaart reed. Langzaam maar zeker is steeds scherper geworden hoe we zowel de klanten en stakeholders willen benaderen en bedienen om de boodschap helder over het voetlicht te krijgen dat de Rotterdam Investment Agency voor bedrijven een onmisbare schakel is tussen het publieke en private domein. En met haar uitgebreide regionale netwerk en met diepgaande lokale kennis een strategisch partner is voor bedrijven bij en na vestiging in de Rotterdamse regio.

19

2. Ambities 2013 2.1. Economische noodzaak Uit recent onderzoek van KPMG is gebleken dat buitenlandse bedrijven meer investeren in innovatie, meer en hogere banen genereren, betere salarissen betalen aan (lokale en regionale) werknemers en deze bedrijven komen over het algemeen sterker uit de crisis dan Nederlandse bedrijven. De financiële en economische crisis die zich sinds 2008 mondiaal, landelijk en regionaal manifesteert, maakt ook Rotterdam kwetsbaar. Als investeringsbeslissingen door bedrijven worden uitgesteld of in het nadeel van Rotterdam uitvallen, zijn er economische en sociale gevolgen. Om dit te voorkomen zijn extra activiteiten en impulsen vanuit de Gemeente nodig om bedrijven te behouden voor de stad en nieuwe bedrijven te werven. De Rotterdam Investment Agency bestaat nu 3.5 jaar. De RIA is voortgekomen uit de wens en het besluit van het College B en W in 2009 om in te zetten op internationale acquisitie en hiermee de (inter)nationale concurrentiepositie van Rotterdam te verstevigen en te laten groeien. Tegelijkertijd komt dit besluit tegemoet aan de zorg van de Raad (2008) dat diverse toonaangevende en strategische bedrijven Rotterdam verlaten, met alle gevolgen van dien: verlies aan werkgelegenheid, welvaart en - op langere termijn – verlies van sociale dynamiek en welzijn. Het doel van de RIA is op doelmatige wijze potentiële investeringen ten goede te laten komen aan de stedelijke en regionale economie. Grote bedrijven die reeds in Rotterdam gevestigd zijn te behouden (current investor development) en te helpen om verder te groeien (uitbreidingsinvesteringen) in de stad en de regio Rotterdam. Tevens biedt de RIA de diensten aan van de Expatdesk. Internationale bedrijven die met behulp van de Rotterdam Investment Agency investeren, brengen kenniswerkers mee en tegelijkertijd maakt ook het Rotterdamse bedrijfsleven dankbaar gebruik van de kennis uit andere landen. Kerntaken van de RIA zijn:


Het behouden van current investors en het stimuleren en begeleiden van uitbreidingsinvesteringen in Rotterdam en de regio.




Het werven van nieuwe (internationale) investeerders.




Expatdesk; zorgdragen dat hoogwaardige kenniswerkers zich soepel in Rotterdam kunnen vestigen en bewegen.

Collegedoelstelling RIA De Collegedoelstelling voor de RIA over de gehele collegeperiode 2010 – 2014 is 100 investeringsprojecten realiseren voor de stad Rotterdam en de regio. Voor 2013 is het streven om in totaal 30 investeringsprojecten te realiseren op basis van het aantrekken van nieuwe bedrijven, het behouden van bedrijven en uitbreidingsinvesteringen in Rotterdam en de regio. Ambitie van de RIA is om aan het einde van de Collegeperiode, 30 tot 40 investeringsprojecten per jaar te genereren met een gerealiseerd aantal van 450 tot 600 arbeidsplaatsen. Dit betekent concreet dat ongeveer één op de vijf (internationale) investeringsprojecten in Nederland zich moet gaan vestigen in de regio Rotterdam.

20

2.2. Personeel De RIA heeft een formatie van 17,5 FTE. Deze is identiek aan de formatie van afgelopen 3 jaren en is afdoende om de genoemde resultaten in het jaarplan 2013 te bereiken. Op dit moment is er sprake van een aantal vacatures die zo spoedig mogelijk worden opgevuld.

2.3. Resultaatafspraken Current Investor Development Ambities CID 2013 De focus voor komend jaar is om een nog scherper beeld te schetsen van het vestigingsklimaat in Rotterdam op basis van de CID gesprekken die de RIA zal voeren. In de rapportages zal naast de kwantitatieve informatie meer ruimte worden ingeruimd voor de kwalitatieve informatie over de vestigingsfactoren met nadruk op het business climate, de arbeidsmarkt, bereikbaarheid, infrastructuur en kwaliteit van leven. Dit zijn de vestigingsfactoren waar de Gemeente zelf het meeste invloed op heeft. Hierbij wordt een beeld geschetst op welke vestigingsfactoren Rotterdam zich onderscheidt van andere steden (de pull factoren). Ook zal getracht worden een aantal strategische thema’s/knelpunten te identificeren binnen sectoren, gebieden, type bedrijfsactiviteiten die de gemeente een zetje in de goede richting kan geven met gericht beleid. Er wordt bekeken welke knelpunten die afgelopen jaar op basis van CID gesprekken zijn geconstateerd (de push factoren) geheel of ten dele kunnen worden weggenomen. In 2013 zal het CID team minimaal 250 unieke bezoeken aan grote (internationaal georiënteerde) bedrijven in de stad Rotterdam en de regio doen. Hiervan zijn circa 100 bezoeken aan de key accounts (strategische bedrijven in Rotterdam en regio) van Rotterdam en de regio. Gesprekken vinden plaats op board room niveau en hebben betrekking op het investeringsklimaat en de vestigingsfactoren in Rotterdam en over de strategie van het bedrijf. De overige 150 bezoeken vinden plaats bij de major accounts in de stad. Tegelijkertijd worden diverse behoud – en uitbreidingsprojecten gefaciliteerd en casuïstiek opgelost. Komend jaar zal de afstemming met het concernbrede accountmanagement zijn definitieve vorm krijgen. Er zal worden gewerkt aan een goed overzicht van de bedrijven (key accounts en major accounts) die in 2013 worden bezocht en wie daar bij aanhaken (college, concerndirectie, NFIA), waarbij er naar gestreefd wordt om op ieder moment een actueel overzicht van de stand van zaken beschikbaar te hebben.

2.4. Resultaatafspraken (internationale) acquisitie Ambities Acquisitie 2013 Voor 2013 is het streven om in totaal 30 investeringsprojecten te realiseren op basis van het aantrekken van nieuwe bedrijven, het behouden van bedrijven en uitbreidingsinvesteringen in Rotterdam en de regio. Ambitie van de RIA is om aan het einde van de Collegeperiode, 30 tot 40 investeringsprojecten per jaar te genereren met een gerealiseerd aantal van 450 tot 600 arbeidsplaatsen. Dit betekent concreet dat ongeveer één op de vijf (internationale) investeringsprojecten in Nederland zich moet gaan vestigen in de regio Rotterdam. Ondanks de economische crisis ontwikkelen de resultaten zich nog steeds positief en conform target. De landenanalyse 2012 bevestigt dat de RIA nog steeds de juiste landen als prioriteitslanden heeft gekenmerkt. De sectoren waarmee RIA Rotterdam in het buitenland profileert zijn nog steeds actueel. Er is dan ook geen reden om af te wijken van de ingezette aanpak en strategie. 21

Er valt nog steeds winst te boeken door verder te investeren in de relatie met onze partners, zoals NFIA, Havenbedrijf, Kamer van Koophandel, RPPC, Rotterdamse dienstverleners en Rotterdamse bedrijven die in het buitenland actief zijn. Het vertrouwen in de RIA als betrouwbare strategische partner wordt steeds groter door goed en tijdig kwalitatief hoogstaand werk te blijven leveren. Daar ligt komend jaar de uitdaging: focus houden en professioneel blijven presteren. De strategische aanpak vanuit de RIA is gericht op de vraagzijde, dus op de internationale bedrijven die duidelijk een aanwezige behoeften hebben te willen investeren. Met de vaststelling van landen en sectoren is de doelgroep van bedrijven gedefinieerd. Evenals afgelopen jaren wordt de doelgroep benaderd via inzet van diverse PR/marketing instrumenten, bezoeken, het organiseren van evenementen en, het belangrijkste, via het uitgebreide netwerk van de RIA, dienstverleners, strategische partners zoals de NFIA en het Rotterdams bedrijfsleven. Bij het uitdragen van de propositie zal de nadruk liggen op de belangrijkste pull-factoren van de stad: internationaal business climate, bereikbaarheid, werkmentaliteit en belastingen, waarbij ook de overige voordelen van Rotterdam niet vergeten worden, zoals meertalige goed opgeleide bevolking, concurrerende vastgoedprijzen, kwaliteit van leven. De voordelen binnen vier speerpuntsectoren worden voor het voetlicht gebracht: peer companies, opleidingen, universiteiten en samenwerkingsverbanden. En ook wordt de stedelijke ontwikkeling in Central District, Stadshavens, Kop van Zuid in de propositie meegenomen. Het dienstverleningspakket van de RIA ten behoeve van het werven van internationale investeerders bestaat uit:


Het aanbieden van informatie over alle locatiefactoren die bij een investeringsbeslissing een rol spelen.




De introductie in het netwerk van de RIA.




Ingang in de bestaande business netwerken in de stad Rotterdam.




Praktische assistentie vanuit een accountmanagementrol bij het opzetten van een vestiging, nieuwe vestigers en bestaande accounts begeleiden met vergunningtrajecten en eventuele begeleiding t.b.v. expats.




Na vestiging aftersales vanuit het current investor development.

Landenanalyse De RIA blijft onverminderd inzetten op het binnenhalen van investeringsprojecten vanuit China en VS naar Rotterdam (topprioriteitslanden) en vanuit India, Turkije, Brazilië, Duitsland, Frankrijk en VK (prioriteitslanden). De RIA voert sinds 2009 een (pro-)actief internationaal acquisitiebeleid uit in deze landen. Bedrijven uit andere landen worden uiteraard op eenzelfde wijze begeleid, maar meer op een reactieve wijze. Er vinden geen gerichte acquisitie activiteiten plaats in deze landen. Per prioriteitsland wordt een strategie ontwikkeld waarop de investeringsprojecten uit bovenstaande landen naar Rotterdam worden gehaald. Hiervoor organiseert en/of bezoekt de RIA investment seminars, round-table conferences, beurzen en conferenties in de relevante (top)sectoren in zowel de speerpuntlanden als in Nederland. Duitsland, Frankrijk en VK worden komend jaar opnieuw via current investor development opgepakt. Bovenstaande landen waren conform de destijds uitgevoerde analyse het meest kansrijk ingeschat op het laten landen van potentiële internationale investeringen in Rotterdam. 22

Nu eind 2012 is opnieuw gekeken, op basis van nieuwe ontwikkelingen in en cijfers over de wereldeconomie, of deze vastgestelde speerpuntlanden nog steeds de meeste kans bieden. Op basis van deze analyse heeft RIA de Golfregio en Rusland als potentials gekenmerkt waar komend jaar enige gerichte acties zullen plaatsvinden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de activiteiten in het kader van het bilaterale jaar NederlandRusland. Zuid-Korea, Japan, Singapore en Taiwan worden ook komend jaar met belangstelling gevolgd en er wordt aangehaakt als zich een mogelijkheid voordoet. Sectoren Het landelijke topsectorenbeleid wordt door het nieuwe Kabinet gecontinueerd. De topsectoren vanuit het Rijk die van toepassing zijn op de regio Rotterdam sluiten aan op de speerpuntsectoren van de RIA. De topsectoren die aansluiten bij Rotterdam zijn Chemie, Life Sciences & Health, Duurzame Energie, Transport & Logistiek, Creatieve Industrie en Water. Daarnaast blijft de RIA zich inzetten op de sector Zakelijke Dienstverlening. De sector Zakelijke Dienstverlening in brede zin is niet door het Rijk aangemerkt als topsector (alleen financiële dienstverlening), maar is wel van groot belang voor de Rotterdamse economie. Deze sector is met name voorwaarden scheppend voor alle overige topsectoren die aanwezig zijn in de Rotterdamse regio. De RIA zet in op 4 speerpuntsectoren:
Haven Industrie Complex (HIC)
Zakelijke dienstverlening
Creatief
Medisch De sectoren hebben allemaal een sterke internationale positie. De bedrijven en kennisinstellingen hebben decennia veel kennis opgebouwd en werken samen aan innovaties. Via nauwe samenwerking met specialisten van AgentschapNL, Havenbedrijf Rotterdam, NFIA en andere partners, worden deze sectoren op de voet gevolgd. Bestaande relaties met bedrijven actief in deze sectoren worden intensief onderhouden door specifieke accountmanagement gesprekken vanuit de RIA. Voor 2013 zijn de vooruitzichten qua marktgroei, redelijk optimistisch in de sector Haven Industrie Complex (HIC). Er staan een aantal grote investeringsprojecten op de planning waarin meerdere bedrijven participeren. Daarmee wordt niet alleen gewerkt aan duurzame oplossingen, maar wordt tevens de keten in de haven versterkt. Dit heeft tot gevolg dat bedrijven beter verankerd zijn in de regio. Een steeds groter wordend probleem lijkt het vinden van technisch gekwalificeerd personeel. Niet alleen omdat steeds minder jongeren een technische studie volgen, maar ook omdat er komende jaren een grote uitstroom van medewerkers wordt verwacht m.b.t. het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd (vergrijzingsproblematiek) De propositie voor Clean Tech Delta heeft afgelopen jaar langzaam maar zeker enige gestalte gekregen. De marketing en acquisitie van Clean Tech Delta zal ook komend jaar door RIA in afstemming met Science Port Holland (en in het verlengde daarvan misschien ROM Zuidvleugel), waarbij SPH (of ROM) het meer strategische deel (individuele targeting door vakspecialisten) voor hun rekening nemen en RIA het generieke deel. Zoals Den Haag internationaal recht heeft, zou Rotterdam zich veel meer kunnen en mogen profileren als stad voor maritiem recht. Onder andere door de successen effectiever uit te dragen en het opzetten van een strategische lobby om het maritieme

23

arbitrage recht (Dutch Protection & Indemnity) van Londen naar Rotterdam te halen (dit in samenwerking met kantoren, maritieme kamer van de rechtbank en het Havenbedrijf). In 2011 is, op basis van marktstudie, de propositie van de sector Medisch & Zorg nader ontwikkeld en uitgerold. Reële verwachting was dat de Foreign Direct Investment (FDI) van de sector Medisch en Zorg niet significant zou zijn. Voor de topsector Life Sciences & Health zal de aansluiting worden gecontinueerd bij de propositie van Medical Delta. De RIA neemt actief deel in het Acquisitieplatform van Medical Delta. Samen met de partners Science Port Holland en WFIA wordt de acquisitie voor medische projecten opgepakt, conform de aanpak bij Clean Tech Delta. In een periodiek overleg worden lopende projecten maar ook ontwikkelingen, events en activiteiten van de verschillende partners besproken. Voor de sector creatief is in 2012 een start gemaakt in samenwerking met de Media Commission en de sector om tot een propositie te komen. De eerste aanzetten zijn gedaan ten behoeve van het benutten en ontwikkelen van de potentie van Rotterdam. In het bijzonder zal de propositie zich richten op Serious Gaming en Architecture. Deze propositie zal in 2013 verder worden ingevuld in samenwerking met de sector.

2.5. Resultaatafspraken Expatdesk Ambities Expatdesk 2013 De Expatdesk zal de werkzaamheden voor buitenlandse werknemers van Nederlandse en internationale bedrijven in 2013 continueren. Doelstelling is om Expats te faciliteren bij hun komst naar Rotterdam. De Expatdesk helpt bij de immigratie door assistentie bij het verkrijgen van een verblijfsvergunning. Als ze eenmaal gearriveerd zijn helpt de Expatdesk met allerhande formaliteiten (zoals burgerservicenummer, inschrijving GBA, parkeervergunning), financiële zaken (zoals openen bankrekening, verzekeringen), gezondheidszorg (zoals vinden van een huisarts), familiezaken (zoals wonen, recreatie, onderwijs, etc) en introductie in de relevante netwerken. De Expatdesk zet voor 2013 in op het organiseren van minimaal één evenement voor bedrijven waar Expats werkzaam zijn. Daarnaast zal de Expatdesk een evenement gezamenlijk organiseren in 2013 met de American International School Rotterdam (AISR). Ambitie is om de afhandeling te realiseren van 525 aanvragen voor verblijfsvergunningen voor kennismigranten, 100 stickers uit te geven tbv EU burgers en 2000 klantcontacten. Dat laatste gegeven blijft lastig te sturen en is een indicatie op basis van de ingezette trend in 2012. In landelijk verband wordt steeds meer gezocht naar mogelijkheden voor samenwerking en delen van kennis tussen de verschillende Expatdesks in Nederland. Zo wordt er ondermeer gewerkt aan een gezamenlijke branding strategie. De RIA zal aanhaken bij deze ontwikkelingen, waarmee de bekendheid van de Expatdesk vergroot wordt en de kwaliteit van de dienstverlening nog verder verbetert. Vanzelfsprekend wordt hierbij wel in het oog gehouden of het belang van Rotterdam voldoende gediend blijft. Eind 2012 is een strategisch plan voor de Expatdesk opgesteld voor de komende jaren. Deze contouren zullen in 2013 verder worden uitgewerkt en ingevuld waarna de visie voor de komende jaren kan worden vastgesteld. Aspecten die hierin zeker een plaats zullen krijgen zijn verbreding van de dienstverlening, brandingstrategie, klantbeheer, kwaliteit van de dienstverlening, invulling geven aan Red Carpet Treatment, cross-selling met acquisitie en CID, regionale uitstraling en (externe) financiering.

24

2.6. Interne organisatie De belangrijkste uitdaging in 2013 zal bestaan uit het borgen van de ontwikkelde werkwijzen en efficiënte interne dienstverlening. Opleiden en inwerken van een aantal nieuwe mensen zal veel aandacht vergen. Ondanks deze uitdaging zal ook gewerkt worden aan een verdere opwaardering van informatieprocessen. Het gaat hierbij om het beter verbinden van informatie uit de Expatdesk, acquisitie, evenementen en accountmanagement opdat beter en sneller op de doelstellingen van het RIA kan worden gestuurd.

25

3. Bijlagen 3.1. Verantwoording nieuwe vestigers 2012 Onderstaand een overzicht van alle nieuwe vestigers behaald in 2012 door de Rotterdam Investment Agency. Aantal projecten

Project

Land

Vestigingsplaats

Soort

2012-1

Lifan Holland BV

China

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-2

Delmar

Turkije

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-3

SK Energy

Zuid-Korea

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-4

Fronape International company

Brazilie

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-5

Indorama

Thailand

Rotterdam

Manufacturing/Productie

2012-6

Hal Beheer

USA

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-7

Lockwood International

USA

Ridderkerk

Distributie centrum

2012-8

Heijmans

NL

Rotterdam

nevenvestiging

2012-9

Aurora Levant Holding (Atadan)

Turkije

Rotterdam

Manufacturing/Productie

2012-10

Aspinwall

India

Ridderkerk

Distributie centrum

2012-11

AD

NL

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-12

STL Global Co LTD

Zuid-Korea

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-13

GE Benelux

USA

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-14

ZPMC

China

Rotterdam

Distributie centrum

2012-15

MIURA

Japan

Rotterdam

Rep office

2012-16

BYD Europe

China

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-17

Korvetten International (Nantong)

China

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-18

Coastal Oil

Singapore

Rotterdam

Overige

2012-19

Yep Musam Wood

China

Capelle a/d IJssel

Marketing & Sales

2012-20

Famouskey

China

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-21

Steritec

Belgie

Rotterdam

Overige

2012-22

Fresco Foods BV (Veca Produce)

Mexico

Capelle a/d IJssel

Marketing & Sales

2012-23

SMM Europe

Thailand

Rotterdam

Hoofdkantoor/Marketing & Sales

2012-24

DrivOlution

Belgie

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-25

Medigroup BV

Egypte

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-26

Grontmij

NL

Rotterdam

Marketing & Sales

2012-27

Kuehne en Nagel

Duitsland

Rotterdam

Hoofdkantoor

2012-28

Chinese Light Festival

China

Capelle a/d IJssel

Marketing & Sales

Totaal huidig aantal medewerkers:

1.449

Totaal aantal verwachtte medewerkers over 3 jaar:

1.867

Totaal verwachtte investering over 3 jaar:

€ 193.154.377

26

3.2. Landenanalyse 2012 Inleiding Onderstaande landenanalyse wordt gedeeld met het cluster Internationale Betrekkingen van de Bestuursdienst. De conclusie dient als input voor het programma PIEA (Programme for International European Activities). Er wordt intensief met elkaar opgetrokken, omdat de internationale contacten merendeels eveneens gericht zijn op economie en handel. Internationaal acquisitiebeleid 2013 De landenanalyse 2012 is uitgevoerd door voor een groot aantal landen verschillende economische cijfers (groei BNP, export, etc.) en FDI cijfers (investeringen vanuit het betreffende land, etc.) met elkaar te vergelijken. Deze vergelijking geeft een goed inzicht in welke landen de grootste kansen liggen om investeringen voor Rotterdam aan te treffen. Op basis van deze landenanalyse en ervaring van het afgelopen jaar zal de landenfocus komend jaar in grote lijnen gelijk blijven aan voorgaande jaren. Als topprioriteit worden opnieuw aangemerkt de Verenigde Staten en China. Op deze landen zal de capaciteit primair op ingezet worden, omdat deze landen de meeste potentie hebben. De inzet op India, Brazilië en Turkije zal eveneens worden gecontinueerd. De opgebouwde netwerken en kennis zullen worden onderhouden, maar de inzet wordt enigszins teruggeschroefd op basis van de potentie en eerder geboekte resultaten. De overige 3 andere speerpuntlanden van vorig jaar, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland, zullen komend jaar wederom worden opgepakt via current investor development. Vooral via Engelse, Franse en Duitse bedrijven die in Rotterdam gevestigd zijn zal getracht worden kansen te identificeren voor uitbreiding, maar ook voor nieuwe leads. Verbreding vindt plaats met potentials Rusland en Golfregio op basis van de verkenningen afgelopen jaar en de ontwikkelingen in deze regio’s. Topprioriteitslanden 2013 Opnieuw komt uit de analyse dat de VS en China topprioriteitlanden zijn binnen het internationale acquisitiebeleid van Rotterdam. De landen worden gekenmerkt door een grote FDI Outflow en een beperkte positieve economische groei vanuit de VS en een sterke economische groei vanuit China, dit in tegenstelling tot veel andere landen in de huidige wereldwijde economische crisis. Tegelijkertijd zijn er naar verhouding relatief veel current investors aanwezig in Rotterdam regio. In China is recent een branchekantoor geopend door de RCRO in Chongqing/Chengdu. De verwachting is reëel dat voor 2013 uit deze landen de meeste kansrijke potentiële investeringsprojecten voor de Rotterdam regio binnenkomen en uiteindelijk door toedoen van de RIA definitief kunnen landen. Prioriteitslanden 2013 Onderstaande landen hebben op basis van de voorgaande analyse in 2011 een hoge prioriteit toegekend gekregen. India, Brazilië en Turkije worden gekenmerkt door een sterke en/of snelle economische groei, stijgende exportcijfers en in de situatie van India en Turkije een gestage groei in FDI Outflow. Het aantal investeringsprojecten groeit gestaag en de verwachting is reëel dat deze groei de komende jaren onverminderd doorzet. India en Brazilië worden, samen met China en de VS, gezien als geldende grootmachten in de wereldeconomie. Turkije wordt meer gezien als een Tijger(land); vooral ambitieus, goed bestuurd, heeft veel zelfvertrouwen en is rijk. Voor 2013 zal de RIA haar inzet op deze landen continueren. Duitsland, VK en Frankrijk zijn en blijven belangrijke landen van herkomst voor investeringen. Er zijn dan ook veel bedrijven uit deze landen in Rotterdam gevestigd.

27


India India kenmerkt zich door een bijzondere relatiegerichte cultuur waarbij het van belang is een lange adem te hebben. Kortom: een lange termijn perspectief. Voor 2013 wordt ingezet om met name de relaties en netwerken te onderhouden. De verwachting is niet reëel dat er op korte termijn een stijgend aantal projectinvesteringen zullen gaan landen in Rotterdam. India is een belangrijke opkomende markt, biedt tal van mogelijkheden voor vrijwel iedere industrie en sector, maar wel op langere termijn.
Turkije Eind 2009 heeft de NFIA een kantoor geopend in Istanbul om meer Turkse investeringsprojecten in Nederland te laten landen. Turkije wordt gezien als een van de belangrijkste opkomende economieën en de verwachting is reëel dat de economie in Turkije de komende decennia flink zal blijven groeien. Dit land blijft dus kansen bieden voor het aantrekken van nieuwe investeringen en nieuwe banen.
Brazilië Sinds november 2012 heeft de NFIA een kantoor geopend in Sao Paulo. Brazilië is de 5 na grootste economie van de wereld. Braziliaanse bedrijven hebben tot nu toe beperkt geïnvesteerd in Nederland, maar dat begint de laatste jaren te veranderen. Braskem (chemie) en Petrobras (oliemaatschappij) hebben vestigingen in Rotterdam en grote voedselbedrijven als Cutrale, Copersucar, AMaggi en BrasilFoods zijn inmiddels ook geland in Nederland. Rotterdam heeft een sterke positie voor het aantrekken van Braziliaanse investeerders. Voor Q1 in 2013 worden weer 2 nieuwe vestigers voor de Rotterdam regio verwacht.
Duitsland, VK en Frankrijk VK, Duitsland en Frankrijk hebben vaak al lange handelverbintenissen en relaties met Rotterdam regio. Zij hebben reeds een groot aantal current investors in Rotterdam regio en zijn blijvend belangrijke strategische landen voor de Rotterdamse Haven. De FDI Outflow cijfers richting Nederland zijn relatief laag en er zit weinig tot geen groei in. Vanaf begin 2012 is de strategie om geen actieve focus te hebben en pro actief activiteiten te ontplooien. Wel is het essentieel, op basis van een lange termijn strategie, om de relaties stevig te onderhouden. Dit gebeurt vanuit het bewerken van de current investors vanuit onderstaande landen. Hierdoor is de RIA goed aangesloten bij eventuele leads tbv potentiële projectinvesteringen richting Rotterdam regio. Potentials Landen zoals de Golfregio, Zuid Korea, Singapore, Japan, Rusland en Taiwan moeten nauwlettend in de gaten gehouden worden. Zij hebben veel potentie en ontwikkelen zich snel. De landen worden nog niet actief benaderd vanuit het RIA internationale acquisitiebeleid. Zoals eerder aangegeven hebben in 2012 1e verkenningen plaatsgevonden op sommige van deze landen. Voor het komende jaar worden ontwikkelingen nauwlettend gevolgd en diverse activiteiten vanuit Rotterdam opgezet. Indien er zich kansen voor doen zal de RIA daar direct op anticiperen. De golfregio blijkt met name interessant vanwege de sterk ontwikkelde olie- en gassector en de havengerelateerde activiteiten. Bovendien is er veel geld aanwezig om investeringen te doen. RIA heeft tijdens de missie geïnvesteerd in het lokale netwerk (ambassade, consulaat-generaal, NFIA, dienstverleners en Nederlands bedrijfsleven) en kennis vergaard over de kansen die er liggen. In eerste instantie is de aandacht uitgegaan naar de Verenigde Arabische Emiraten en Oman. Inmiddels zit een aantal investeringsprojecten in Rotterdam in de pijplijn. Ook in Rusland is de olie- en gassector een van de economische motoren en daarmee een potentiële bron voor investeringen naar Rotterdam. Met de komst van Summa Capital, die olie-opslagcapaciteit gaat bouwen in de haven, zijn de kansen voor 28

investeringen vanuit Rusland nog groter geworden. Tijdens een bezoek aan Rusland bleek echter hoe moeilijk deze markt te doorgronden is. De potentiële investeerders zijn grote conglomeraten. Op een enkele uitzondering na, bleek het moeilijk bij de juiste mensen aan tafel te komen en over de strategische plannen van gedachten te wisselen. Wel werd in gesprekken met bedrijven, ambassade en dienstverleners vastgesteld dat in Rusland de komende jaren kansen liggen en dat het belangrijk was en blijft om de mogelijkheden van Rotterdam onder de aandacht te brengen. Al een aantal achtereenvolgende jaren is er een beperkte maar gestage stroom van investeringen naar Rotterdam vanuit Zuid-Korea. Het betreft met name ondernemingen die actief zijn in transport, logistiek en handel. Rotterdam wordt door deze bedrijven gebruikt als toegang naar de rest van Europa. Tijdens een bezoek aan Korea is een aantal belangrijke current investors bezocht en zijn de ambassade en NFIA aangehaakt over de mogelijkheden die Rotterdam biedt voor Koreaanse bedrijven, waarbij we het signaal meekregen dat de Koreaanse bedrijven veel hinder ondervinden van de slechte economische situatie in Europa hetgeen hen terughoudend heeft gemaakt bij het doen van nieuwe investeringen.

3.3. Analyse vestigingsklimaat Rotterdam 2012 De mate van tevredenheid bij current investors in Rotterdam over het vestigingsklimaat is gemeten aan de hand van de 9 vestigingsindicatoren in 2012. Onderstaand een samenvatting van ruim 200 accountgesprekken bij grote internationale en internationaal georiënteerde bedrijven in Rotterdam regio. Markt Heeft betrekking op huidige positie in de markt, belangrijkste concurrenten, etc: Elk bedrijf ervaart zware druk op de omzet door de huidige economische crisis. Een aantal bedrijven kan door aanpassing van zijn focus, bijvoorbeeld meer aandacht voor sales, het aanboren van nieuwe markten en diversifiëren van producten, de stagnerende omzet opvangen. Andere bedrijven teren in op reserves, zijn genoodzaakt mensen te ontslaan en hopen dat ze de organisatie door de crisis kunnen heen loodsen. Door alle sectoren heen geven grote bedrijven aan dat iedereen last heeft van het gebrek aan overheidsinvesteringen. Dit stagneert de markt. Meer specifiek voor verschillende sectoren levert het volgende beeld op: -

Haven: veel bedrijven in de transport & logistieke sector hebben last van de crisis. Doordat er minder besteed wordt, wordt er minder verscheept. In de chemie zien bedrijven over het algemeen goede marktperspectieven. Ook engineering en offshore gaan goed en bevinden zich in een groeimarkt.

-

Medische sector: in de pharma industrie is de ontwikkeling de laatste jaren te zien dat veel grote patenten aflopen en concurrenten het goedkoper gaan aanbieden (concurrentie op prijs). Pharmabedrijven moeten dus een ander verdienmodel gaan ontwikkelen. Dit betekent dat zij zich ook in markt van patentvrije medicijnen en gezondheidsproducten gaan begeven en research and development gelden vooral inzetten bij contract research organisations (CRO’s). Kortom: het ontwikkelingswerk outsourcen. Enkele van deze CRO’s bevinden zich in Rotterdam.

-

Veel verzekeraars zijn in Rotterdam aanwezig. De concurrentie is behoorlijk groot, onder meer vanwege de verzadigde markt. Algemeen gesteld kan worden dat het niet heel slecht gaat met de branche.

29

-

Banken: De banksector is in hoge mate een conservatievere markt geworden. Zij ondervinden veel last van de economische crisis.

-

Advocaten en accountants: de concurrentie is groter geworden. Klanten gaan zich meer richten op prijs in plaats van oude bestaande relaties. Dit betekent dat de branche meer klantgericht moet gaan werken. Marges zijn lager, dus harder werken. Wat naar voren komt is dat bijna alle gesproken partijen aangeven meer connectie te willen hebben met het Rotterdams zakenleven.

-

Detacheren in techniek en medisch/zorg is groeimarkt. Vanwege het tekort aan kwalitatief hoogwaardige arbeidskrachten in deze sectoren zijn intermediairs, die dit soort personeel op de pay roll hebben en detacheren aan bedrijven, degene die een behoorlijke omzetgroei realiseren in de huidige economische situatie.

-

Vastgoed/bouw sector: hier is de crisis echt hard ingeslagen. Bijna alles ligt stil en er zijn al veel mensen ontslagen de afgelopen jaren. Dit heeft ook effect op alle branches die gerelateerd zijn aan de bouw: bijvoorbeeld leveranciers zoals technische installateurs. De RIA signaleert dat bedrijven zich inmiddels aan deze situatie hebben aangepast (ontslagen, ontdoen van eigendom van gebouwen en gronden, afschrijvingen plegen en verliezen nemen) en dat deze bedrijven nu weer redelijk stabiel functioneren, echter, wel op een veel lager niveau dan voorheen.

Belasting Heeft betrekking op vennootschapsbelasting, inkomstenbelasting, douanerechten en andere heffingen, attitude belastingdienst, etc.: Over algemeen is iedereen tevreden over het fiscale klimaat van Nederland. De houding van de belastingdienst wordt geprezen; er zijn goede afspraken met hen te maken. Ook wordt bijzonder gewaardeerd dat het team van de belastingdienst in Rotterdam is gehuisvest. Er wordt gesignaleerd dat er veel gebrek is aan kennis bij bedrijven over het precario en OZB. Meeste bedrijven schakelen hiervoor een service provider in om hierin te begeleiden. Ook de 30% tax ruling voor expats draagt bij aan een goed investeringsklimaat. Infrastructuur Heeft betrekking op bereikbaarheid, mobiliteit, capaciteit en kwaliteit van de fysieke infrastructuur, IT infrastructuur, nutsvoorzieningen en de rol van de gemeente: Over het algemeen is het (inter)nationale bedrijfsleven tevreden over de kwaliteit en kwantiteit van de infrastructuur. Ongeveer 60% geeft aan de infrastructuur een goede beoordeling te geven. Vooral de bedrijven die zich rondom Rotterdam Centraal, Alexanderpolder geven aan tevreden te zijn. In het centrum beoordeelt men het openbaar vervoer als goed. Ook de bereikbaarheid en parkeermogelijkheden worden als goed beoordeeld in dit deel van de stad. Wel heeft de RIA de laatste vier maanden van 2012 steeds vaker gehoord dat de werkzaamheden rondom Rotterdam Centraal nu wel erg lang duren en dat het irritatie begint op te leveren, ook al is iedereen trots op de uitstraling van het nieuwe CS. Het bedrijfsleven dat hun kantoor op een bedrijventerrein heeft gevestigd is over het algemeen ontevreden, o.a. het Brainpark, Noord West, Fascinatio beoordelen de ontsluiting als slecht. Ook de bedrijven aan de Schaardijk en de bedrijven in het Rivium sluiten zich hierbij aan. Ook de parkeermogelijkheden worden als matig beoordeeld. De vele wegwerkzaamheden die in 2012 hebben plaatsgevonden zijn vooral opgevallen bij de bedrijven die gevestigd zijn in het Scheepvaartkwartier.

30

Dit deel van de stad geeft aan het meeste last te hebben van de werkzaamheden aan wegen en met als koploper de werkzaamheden aan de Maastunnel. Dit levert hen zoveel meer reistijd op dat hierdoor wordt overwogen zich elders te vestigen. Arbeidsmarkt Heeft betrekking op beschikbaarheid geschikt personeel, kwaliteit, kosten, productiviteit, werkethiek, flexibiliteit: In Nederland wordt het relatief hoge opleidingsniveau en meertaligheid van de bevolking geprezen. En specifiek voor Rotterdam de Rotterdamse “Can do mentality”. Uit de gevoerde gesprekken met current investors wordt teruggegeven dat voornamelijk Aziaten niets snappen van onze arbeidswetgeving met alle rechten voor personeel. Door de crisis worden er over algemeen weinig mensen aangenomen. Parallel daaraan loopt de steeds groter wordende vergrijzingsproblematiek. Hier lopen vooral bedrijven met technisch personeel tegenaan, zowel op MBO niveau als zeer hoogwaardig gespecialiseerd personeel is schaars. Bijvoorbeeld elektrotechnisch personeel of chemische analisten en softwaredevelopers/programmeurs. Deze bedrijven zijn mede hierom zeer actief in HR beleid, promotie, of creëren eigen opleidingen of verplaatsen delen van het bedrijf naar het buitenland, omdat daar meer mensen zijn te vinden, bijvoorbeeld ICT bedrijven die zich vestigen in Oekraïne en Roemenie. In bepaalde branches, bijvoorbeeld de creatieve branche en de bouw en vastgoed sector is het aanbod van personeel echter vele mate groter dan het aanbod van banen. Quality of Life Heeft betrekking op aanwezigheid/kwaliteit huizen, internationale scholen, zorg, vrije tijd en culturele faciliteiten, veiligheid, etc: Veel Nederlandse en buitenlandse bedrijven merken op dat Rotterdam de laatste jaren aantrekkelijker is geworden door het gevarieerde aanbod van culturele voorzieningen en festivals, goede restaurants, de internationale oriëntatie van de stad en de fysieke toegankelijkheid. Opvallend is dat ook Expats meer de binnenstad als woonlocatie kiezen in plaats van het traditionele Kralingen en Hillegersberg. De compactheid van de stad wordt als zeer prettig ervaren. Toch ook wat punten van kritiek: nog steeds wordt de binnenstad in de avond als te weinig levendig ervaren. Er is ook een perceptie van te weinig groen in de binnenstad. De vele werkzaamheden zorgen voor een rommelig straatbeeld. Kinderen van buitenlandse werknemers met een niet Nederlands paspoort betalen een hoog bedrag aan collegegeld (€ 7.000,-). De American International School Rotterdam heeft plannen zich komende jaren verder te ontwikkelen tot een international education centre met curricula en culturele activiteiten voor verschillende nationaliteiten. Komende periode wordt onderzocht hoe de gemeente hierbij ondersteuning kan bieden. Werk en verblijfsvergunningen Heeft betrekking op werkvergunningen hoger opgeleiden, werkvergunningen zakenvisum, etc.: Niet alle bedrijven zijn op de hoogte van de services die de Expatdesk aanbiedt. Die bedrijven die ervaring met de Expatdesk hebben zijn zéér tevreden over de snelheid van handelen en de pro actieve houding. Dat vinden bedrijven niet altijd van de IND. Ook de regelgeving voor Expats en kennismigranten vanuit het kabinet wordt soms als onduidelijk ervaren. Vooral zakenmensen uit Turkije ondervinden regelmatig problemen met visa en verblijfsvergunningen. Bestuur en RIA zullen dit soort problematiek ook komend jaar onder de aandacht van de nationale overheid blijven brengen. 31

Innovatie Heeft o.a. betrekking op kwaliteit van universiteiten en HBO, Kwaliteit Onderzoek & Ontwikkelingactiviteiten, aanwezigheid van onderzoekers: Over het algemeen is te zien dat bedrijven vooral met procesinnovatie bezig zijn. Kortweg: “Hoe kan ik mijn bedrijfsactiviteiten zo inrichten dat het sneller en beter,dus efficiënter kan”? Ook proberen bedrijven gebouwen en hun bedrijfsaanpak duurzaam te maken. Dit is echt een thema. Voor echt productinnovaties, die je vooral in de ICT ziet, geven de bedrijven aan dat de Nederlandse mentaliteit en werkcultuur innovaties aanmoedigen. Weinig hiërarchie betekent ruimte voor brainstorms en out of the box denken. Hier zijn vooral jonge mensen mee bezig die bijvoorbeeld van de EUR komen. Daarnaast wordt aangegeven dat Nederland een goed testland is. Nederland is niet te groot en de bevolking wordt als representatief ervaren voor de rest van West Europa. Het stimuleren van innovatie gebeurt ook door fiscale stimulering, bijvoorbeeld met de WBSO regeling. Deze regeling wordt de laatste jaren steeds minder met als gevolg dat innovaties teruglopen. Een bedreiging zien bedrijven dus wel: als Nederland komende jaren meer regelingen ter stimulering innovatie beperkt dan loopt de innovatiekracht terug. Dit geldt ook voor het gebrek aan investeringen in het onderwijs. Duurzaamheid Steeds meer bedrijven incorporeren duurzaamheid en zorg voor de omgeving in hun bedrijfsprocessen en cultuur. Niet alleen om ideële doeleinden, maar juist omdat dit steeds meer een vereiste is van klanten en opdrachtgevers. De grotere bedrijven in deze sector zijn voorts steeds meer actief betrokken met hun directe woonomgeving en het sponsoren van projecten op wijk en buurtniveau. Er is nog steeds de perceptie dat deze bedrijven erg vervuilend zijn, terwijl afgelopen jaren de emissies fors zijn teruggebracht. In alle branches wordt hard gewerkt aan energie reductie, niet alleen vanwege de verlaging van de kosten, maar ook vanwege het positieve effect op de omgeving. Veel bedrijven op kantoorlocaties zijn steeds meer bewust dat door Het Nieuwe Werken de verkeers- en parkeerdruk minder wordt.

32