1 MVO verantwoording 2013
Inleiding Door De Friesland Zorgverzekeraar wordt al een aantal jaren beleidsmatig gestuurd op maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Deze sturing concentreert zich op de zogenaamde drie P’s (Triple P): People, Planet en Prosperity. Uitgangspunt bij het sturen op deze drie P’s is dat hetgeen De Friesland op MVO terrein doet zich niet moet beperken tot het eigen bedrijfsmatige handelen maar een bijdrage moet leveren aan een bredere maatschappelijke ombuiging naar MVO bewustzijn. Met andere woorden: hoe kan De Friesland in de Noordelijke regio verschil maken en anderen, bedrijven en organisaties maar ook privé personen, stimuleren tot MVO-waardig gedrag. De Friesland is lid van MVO-Nederland en mede initiatiefnemer van het “Manifest voor een gezonde toekomst van de zorgsector”. Dit manifest gaat uit van de koppeling van MVO en duurzaamheid als thema’s die de zorgsector van nieuw élan kunnen voorzien. Nieuwe inzichten op de terreinen People, Planet en Prosperity kunnen bijdragen aan de noodzakelijke omslag in de zorgsector. Inspirerend leiderschap, zelfmanagement van patiënt en medewerkers, samenwerken in de keten en transparantie maken in de visie van De Friesland deel uit van de agenda voor de zorgsector. Dat MVO voor De Friesland een intern gedragen gegeven is, blijkt onder meer uit het feit dat de bestuursvoorzitter van De Friesland lid is van de Adviesraad Zorg van MVO Nederland. Tevens bekleedde De Friesland als enige zorgverzekeraar in Nederland in 2012 en 2013 een zetel binnen de Stuurgroep Zorg van MVO Nederland. In dit hoofdstuk wordt stil gestaan bij de drie P’s en wordt kort verslag gedaan van hetgeen De Friesland op MVO-terrein heeft gedaan. Naast deze drie P’s zijn aparte paragrafen opgenomen met betrekking tot “zorgcontractering” en het programma “Friesland Voorop”. In feite raken die onderwerpen alle drie P’s maar zijn ze zo eigen aan De Friesland als grote echt Noordelijke zorgverzekeraar dat zij apart beschreven worden. Tot slot is een korte paragraaf gewijd aan de activiteiten van Stichting De Friesland. Dit is een ANBI-stichting (Algemeen Nut Beogende Instelling) nauw gelieerd aan De Friesland die op allerlei terreinen probeert preventie, aandacht voor gezond leven en welbevinden te ondersteunen met een financiële bijdrage. People (intern) De Friesland heeft een uitgebreid pakket aan arbeidsvoorwaarden en HRM-gerelateerde activiteiten operationeel gemaakt dat in termen van diversiteit, employablity en maatschappelijk engagement is samen te vatten. Dat pakket wordt voortdurend verbeterd en waar kansen liggen worden ook eenmalige activiteiten uitgevoerd. Naast veel activiteiten rond gezondheid en welzijn (werkgroep lekker gezond bezig) is er in april gestart met de communicatie betreffende de e-bikeproef die is gestart in mei 2013. Het betreft het project rij2op5. Gedurende een periode tot maximaal 1 jaar (afhankelijk van de belangstelling) worden twee e-bikes beschikbaar gesteld om hier 2 weken gebruik van de maken voor het woon-werkverkeer. Gerelateerd aan deze proef is de al enige jaren operationele “trappers” mogelijkheid dat d.m.v. een soort fiets-airmiles bevordert met de fiets naar het werk te komen. In samenwerking met het cateringbedrijf is een campagne voor gezonde voeding gestart in het bedrijfsrestaurant. De activiteiten in het bedrijfsrestaurant blijken een groot succes te zijn en stimuleren mensen meer groenten en fruit en niet-gefrituurde zaken te eten. De verkoop van frituursnacks is in 2013 met 5% gedaald en die van gezonde producten is met ruim 25% gestegen. Met name rauwkost (+ 37%) overige groenten (+ 12%). 1
2 Vanuit HRM wordt in het kader van het MVO deskundigheidsprogramma gewerkt aan de verbreding van kennis op MVO-gebied. MVO is als thema tevens in de diverse werkoverleggen van afdelingen en teams uitgezet. MVO Nederland heeft voor een deel van het middenkader van dDFZ een workshop MVO verzorgd. In september hebben de VUT-gerechtigden van De Friesland een aanbod gekregen voor een 100% compensatie van het AOW gat, indien zij in de periode van het AOW gat vrijwilligerswerk gaan verrichten bij een zorginstelling. Dit aanbod is door de VUTgerechtigden positief ontvangen. Inmiddels is al door verschillende zorginstellingen gemeld dat er VUT-gerechtigde De Friesland medewerkers zijn die daar vrijwilligerswerk verrichten. In 2013 ging het om 10 personen. Tot de meer gestructureerde meerjarige MVO-items op people-gebied zijn te rekenen: - openstaan voor stagiaires (soms met beperking) tot het bedrijf en het aanbieden van kortdurende werkervaringstrajecten binnen teams (omscholingstrajecten bouw → kantoor, retail → kantoor). In 2013 ging het om 5 personen; - het ondersteunen en facilitairen van werken vanuit huis. Door middel van het gebruik van moderne technieken kunnen in overleg met de leidinggevende vrijwel alle werknemers thuiswerken. People (extern) De Friesland kijkt voor de people-kant van MVO ook nadrukkelijk naar haar verzekerden. Dat is terug te vinden in ondersteuning van allerlei preventie-programma’s (vaak via een werkgeverscollectief aangeboden) en o.m. in het zogenaamde Natuurcollectief dat met de meeste landschapsverenigingen in Nederland is afgesloten. Dit is een collectieve overeenkomst waarbij op de basisverzekeringvarianten van De Friesland, “Alles Verzorg Polis” en “Vrije Keus Polis” een premiekorting wordt verleend voor leden of donateurs van een dergelijk landschap. Het beoogt ook een duurzame overeenkomst te zijn, gericht op het bewust maken van de eigen invloed op de eigen woon-, werk- en leefomgeving en de eigen gezondheid. Ook andere organisaties die gezond buiten zijn stimuleren, doen hier aan mee, zoals de Fietsersbond en een aantal wandelsportorganisaties. In februari en maart 2013 heeft een extern onderzoeksbureau in opdracht van De Friesland een onderzoek uitgevoerd onder de doelgroepen ‘bestaande leden van de natuurorganisaties waarmee De Friesland samenwerkt’ en ‘licht groen Nederland, nog niet verzekerd bij De Friesland en nog geen lid van een natuurorganisatie’. Met onder meer dergelijk onderzoek wordt steeds gezocht naar wegen om de relatie tussen (gezondheid (preventie) en natuur èn natuur beleven meer en beter onder de aandacht van mensen te brengen. Andere people-extern initiatieven en samenwerkingsverbanden die De Friesland is aangegaan dan wel in studie heeft zijn o.m.: -
-
ondersteunen onderzoek relatie Natuur en Gezondheid prof. dr. Agnes van den Berg (RUG); Oars Ite, een project gericht op gezonde voeding (o.a. bij verzorgingstehuizen en zorginstellingen); koplopersbijeenkomst opzet prestige programma Natuur in en rondom Ziekenhuizen (Tergooi ziekenhuis en Goois Natuurreservaat, de laatste doet mee met het Natuurcollectief); natuurtop en de daaruit voortvloeiende zaken zoals bijv. Community of Practice Financial sector & Natural Capital; Vitura (resocialiseren van mensen die lang uit het arbeidsproces zijn of lang buiten het sociale proces staan); dorpshuizen/dorpsinitiatieven stichting duurzame dorpen / Zorg Lokaal (lokale initiatieven hoe om te gaan met het veranderende zorgaanbod in kleine kernen).
Planet 2
3 Begin juni is een ingevulde MVO-Map voor de organisatie van De Friesland op de site van MVO-Nederland gepubliceerd. De MVO-Map is een tool van MVO-Nederland waarbij bedrijven een zelfevaluatie/scan van hun MVO-beleid en gedrag kunnen uitvoeren die daarna gepubliceerd kan worden. De diverse verbeterpunten voortvloeiend uit deze MVOscan worden thans onderzocht op toepasbaarheid binnen de organisatie c.q. het beleid van de organisatie. Jaarlijks zal er een MVO-scan conform het format van MVO-Nederland opnieuw worden uitgevoerd, zodat eventuele ontwikkelingen zijn waar te nemen en ook publiekelijk inzichtelijk zijn. Ter voorbereiding op deze MVO-scan voor het eigen bedrijf is ook per mail een MVO-scan voor individuele medewerkers beschikbaar gesteld. Medewerkers kunnen aan de hand daarvan bijvoorbeeld hun eigen CO2 footprint bepalen. In het kader van CO2 reductie is in 2013 een “zonnepanelen-privé” project voor medewerkers van De Friesland en medewerkers van het nauw aan De Friesland verbonden FBTO Zorgverzekeringen uitgevoerd dat in de zomer van 2013 is gestart en eind september 2013 is afgerond. Het resultaat is geweest dat bijna 10% van de betrokken medewerkers door dit project zonnepanelen op het huis heeft liggen. Concreet: het gaat om iets meer dan 600 panelen die tezamen een CO2 uitstootreductie van ruim 75.000 kg per jaar voorkomen (rond de 20 jaar minimaal). De bewustwording op het gebied van CO2 uitstoot is in 2013 nog eens extra gestimuleerd door de ingebruikname van een aantal oplaadpunten voor elektrisch voortgedreven auto’s op het parkeerterrein van De Friesland. Hieronder een greep uit andere activiteiten die direct voortvloeien uit MVO-awareness van de organisatie. -
-
-
-
Er wordt gestuurd op reductie van papiergebruik zowel intern als extern. De grootste progressie is op dat gebied te behalen bij het terugdringen van de papierencommunicatiestroom naar de verzekerden van dDFZ toe. Diverse campagnes zijn daarom in 2013 gestart om verzekerden te bewegen in te stemmen met elektronisch berichtenverkeer. Bij de najaarscampagne 2013 heeft dit beleid zijn eerste grote winst opgeleverd. Van tienduizenden verzekerden is verzending van polisvoorwaarden en polisbladen langs elektronische weg gegaan. Behalve de reductie van papiergebruik levert dit ook nog een forse besparing op aan portokosten. Ten opzichte van 2012 zijn de volgende concrete besparingen in 2013 gerealiseerd. Minder papier en brieven (1.827.500 vellen/967.500 brieven). Reeds in 2012 is beleid ingezet op het vervangen van fysieke servers naar virtuele servers waarmee stroomreductie bereikt wordt. Inmiddels zijn er meer dan 300 virtuele servers in gebruik. Stap voor stap wordt binnen in het gebouw en op het buitenterrein van De Friesland Zorgverzekeraar led-verlichting ingevoerd en zijn bij alle waterpunten sensorkranen aangebracht. Bij de laatste ronde grootonderhoud die in de zomer van 2013 is gestart, is grote aandacht gegeven aan het gebruik van milieu verantwoorde materialen. De temperatuur van het datacentrum is verhoogd van 19 naar 23 graden waardoor er minder gekoeld behoeft te worden. Teleconferencing en Lync technologie zorgen voor de beperking van (zakelijk) reisverkeer. MVO is sinds 2013 een standaard onderdeel van het request for preposal traject (facilitiare inkoop). Daarmee kan o.m. inzet van kinderarbeid, het gebruik van onverantwoorde chemische middelen, onverantwoord gebruik van grondstoffen en ontoelaatbare uitstoot worden gereduceerd.
In deze paragraaf geven wij tenslotte aan dat De Friesland met Greenchoice een aanbieding heeft afgesproken ten behoeve van verzekerden van De Friesland die overstappen op 100% groene energie van Greenchoice. Greenchoice biedt een dubbele korting op het variabele 3
4 tarief van Nuon in Friesland. Verzekerden kunnen 0,5 eurocent korting op stroom en 0,5 eurocent korting op gas krijgen. Tevens wordt aan verzekerden van De Friesland een vast tarief van 1 en 3 jaar aangeboden en ook hier wordt een korting op verleend ten opzichte van de tarieven van andere leveranciers. Prosperity De Friesland probeert bij te dragen aan het verbeteren van de leefbaarheid in de regio Friesland en tevens wordt geprobeerd het welbevinden van deze inwoners op een hoger plan te brengen. Die focus op de regio Friesland heeft te maken met het feit dat met afstand de meeste verzekerden van De Friesland in die regio wonen en bovendien in een dergelijk grote concentratie dat beleid van De Friesland daar een echt verschil kan maken. Als onderdeel van het programma “sport op bassischolen” zijn gemeenten in Friesland actief gestimuleerd om vakleerkrachten in het basisonderwijs aan te stellen. Doel is om kwalitatief goede gymlessen te realiseren in het kader van preventie door het actief stimuleren van kinderen om op een verantwoorde manier in beweging te zijn. In het najaar van 2013 is als gevolg van dit beleid de vakleerkracht gymnastiek terug op 260 basisscholen in Friesland. Ook is het thema voeding naast bewegen ingevoerd. Op het terrein van de school komt de zogenaamde food-truck te staan van waaruit lessen gezonde voeding en voedingsbereiding worden aangeboden. MVO-beleid is een item voor alle bedrijven en organisaties in Nederland. Samen met MVO Nederland en Rabobank heeft De Friesland in november 2013 een “MVO bewustwordingssymposium” georganiseerd. Meer dan 40 bedrijven uit Noord Nederland en van daarbuiten, zowel zorg als niet-zorg, waren daarbij aanwezig op directie- of bestuursniveau. MVO “best practices” werden uitgewisseld en er zijn nieuwe verbanden gelegd om MVO op een hoger plan te trekken. In het voorjaar van 2014 wordt een vervolgbijeenkomst georganiseerd. Tenslotte wordt hieronder een aantal initiatieven vermeld om de leefbaarheid en de kwaliteit van zorg voor mensen te helpen verbeteren dat in 2013 is ingevoerd: -
-
het zorgideebudget (incl. het betrekken van studenten van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden bij de uitwerking) wat inhoudt het financieel ondersteunen van praktische ideeën vanuit de werkvloer in de zorg die een wezenlijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van zorg; het Zorggebaar dat helpt bij het realiseren van concrete verbeteringen in kwaliteit van leven of kwaliteit van zorg en dat kan worden aangedragen door de verzekerden van De Friesland.
Financieel beleid De Friesland heeft geen winstdoelstelling en statutair is het doen van winstuitkeringen aan de aandeelhouder geblokkeerd. De toezichthouders van zorgverzekeraars waaronder De Nederlandsche Bank en Europese regels die voor zorgverzekeraars gelden, leiden er toe dat De Friesland een verplichte reserve moet aanhouden, de zogenaamde solvabiliteitsreserve, om aan toekomstige verplichtingen van haar verzekerden te kunnen voldoen. De solvabiliteitsreserve vormt het grootste deel van het eigen vermogen van De Friesland en wordt grotendeels belegd. Met een eigen vermogen van ruim 300 miljoen euro is De Friesland daarmee wel een relatief grote belegger. In de zogenaamde investment beliefs die De Friesland hanteert, houdt De Friesland in haar beleggingsbeleid rekening met haar maatschappelijke verantwoordelijkheid als zorgverzekeraar. Dit brengt met zich mee dat als basis voor het duurzaam beleggen geldt, dat er niet belegd wordt in de tabaks- en wapenindustrie en dat de algemene verdragen van de mensenrechten en verdragen met betrekking tot zaken als kinderarbeid en milieuvervuiling basisprincipes zijn bij de afwegingen in het beleggingsproces. 4
5
Meer specifiek betekent dit dat er met name ook bovengemiddeld ruimte in de portefeuille is voor specifieke beleggingen met een duurzaam karakter zoals bijvoorbeeld alternatieve energie, micro financieringen en duurzame bedrijfsprocessen. Ook komt het duurzame karakter naar voren in beleggingen in de gezondheidszorg in de eigen regio. Het grootste deel van de solvabiliteitsreserve is belegd in de vorm van staatsobligaties en relatief risicoloze fondsen. Slechts een beperkt deel wordt als het ware ondernemend belegd. Bij het bepalen van de bedrijven en organisaties waarin vermogen ondernemend wordt belegd, wordt nadrukkelijk naar de MVO-meerwaarde van het bedrijf of de organisatie gekeken. Dit heeft geleid tot deelnemingen/investeringen (altijd een minderheidsbelang) in de ontwikkeling van: -
het (medische) beeldhorloge; Medimate (lab on a chip toepassing voor het meten van bloedwaarden); Organ Assist (apparatuur om donororganen te vervoeren); Ostendum (technologie voor het testen op bacteriën, virussen en biomarkers in o.a. patiëntenmonsters maar ook in o.m. melk, eiwit of vleesmonsters); Grendel Games (Serious Gaming binnen de Zorg hier meer specifiek t.b.v. chirurgen) SurgVision (hytech camera die tumoren kan weergeven).
Deze minder conventionele beleggingen komen naast beleggingen in meer voorspelbare activiteiten zoals: -
Robeco Clean Tech II private equity (beleggingen in bedrijven die bijdragen aan een efficiënter productieproces en duurzamere technologie); Triodos Micro Finance Fund (beleggingen in microkrediet instellingen in met name ontwikkelingslanden); DIF Renewable Energy (windmolenparken en zonne-energie parken in Europa).
Zorgcontractering Onder zorgcontractering wordt verstaan het pakket aan afspraken dat een zorgverzekeraar met zorgaanbieders jaarlijks maakt. Van oudsher was dit voornamelijk op prijzen en productieafspraken gericht. De laatste jaren worden de zorgcontracten steeds meer ingezet om andere relevante afspraken vast te leggen en zouden deze contracten ook beter langjarig moeten zijn om en duurzame relatie aan te gaan. Daarmee kan dan een deel van de energie van zuivere prijsonderhandelingen worden verlegd naar gezamenlijk af te spreken MVOtargets. Dat levert een geheel andere wijze van contracteren op waardoor zowel medewerkers van De Friesland als van zorgaanbieders bijscholing nodig hebben. MVO is deels te leren, hetgeen echter onverlet laat dat als MVO niet door de hoogste leiding van een bedrijf gedragen wordt, het nauwelijks van de grond zal komen. Begin 2013 is door een aantal medewerkers van de Business Unit Zorg & Gezondheid een workshop van SIRM gevolgd (Strategies in Regulated Markets). Deze workshop was geheel gericht op de mogelijkheden en do’s en dont’s rond duurzaam contracteren: elementen van duurzaam contracteren, bijzondere contractvormen (shared saving etc.), meerjarencontracten, hoe operationaliseren naar een contract. De Business Unit Zorg en Gezondheid heeft een inkoopplan 2014 gemaakt waarin een aantal thema’s is opgenomen. Eén van de thema’s is MVO. Contractueel wordt verankerd dat de zorgaanbieder verantwoordelijkheid neemt voor de effecten van de bedrijfsactiviteiten op mens en milieu. In dat kader wordt vastgelegd dat de zorgaanbieder zich inspant om positieve effecten te creëren op economisch (prosperity), ecologisch (planet) en sociaal (people) gebied. De zorgaanbieder maakt in zijn jaarverslag (voor zover van toepassing) vervolgens inzichtelijk op welke wijze hij vorm geeft aan MVO. Daarnaast is MVO onderdeel 5
6 van het AWBZ inkoopbeleid; met behulp van een systeem van toeslagen/pluscriteria indien de aanbieder punten uit het MVO-manifest onderschrijft en participeert in een innovatief project met betrekking tot MVO. Doelstelling is een 100% opname van MVO in de contracten 2014. In samenwerking met Innax, specialist op het gebied van energie- en gebouwmanagement, wordt een ronde tafel bijeenkomst voorbereid met een aantal AWBZ-zorgginstellingen rondom het thema ‘Instrumenten om MVO doelstellingen te realiseren’. Deze bijeenkomst zal begin 2014 worden gehouden. Deelnemers zijn in eerste instantie de zorginstellingen ZOZ, Plantein, GGZ Friesland, en Alliade. Friesland Voorop Het programma “Friesland Voorop” is gestart in 2012 en beoogt een integrale herinrichting van het zorglandschap in Friesland. Aan dit programma dat geïnitieerd is door De Friesland Zorgverzekeraar wordt deelgenomen door de Friese ziekenhuizen en het UMCG, alsmede door huisartsen en Zorgbelang. Die laatste deelnemer borgt de stem van de patiënt/gebruiker van zorg. Het uiteindelijke einddoel van Friesland Voorop is de zorg in onze regio duurzaam, betaalbaar en bereikbaar voor alle inwoners van onze regio te houden. Daarbij staat de kwaliteit en de transparantie van de geboden zorg centraal. Onderwerpen die geadresseerd worden zijn: taakspecialisatie, voorkomen van doublures, efficiency, omgaan met de voorspelbare toekomstige schaarste aan geschoold personeel in de zorg en de betaalbaarheid van de zorg. Friesland Voorop is een uniek samenwerkingsverband en heeft vooral met de P’s van people en prosperity raakvlakken. Stichting De Friesland Stichting De Friesland is een zogenaamde ANBI-stichting (Algemeen Nut Beogende Instelling) en is nauw gelieerd aan De Friesland. In deze stichting is een vermogen ondergebracht dat is ontstaan door in het verleden vrijgevallen vermogensbestanddelen van De Friesland Zorgverzekeraar en de daaraan gelieerde rechtspersonen en door het Achmeaconcern aan De Friesland beschikbaar gestelde bedragen als gevolg van de fusie tussen De Friesland en Achmea van eind 2011. Deze gelden zijn ondergebracht in St. De Friesland met het uitdrukkelijke doel die gelden in te zetten voor het financieren van initiatieven ter verbetering van de gezondheidszorg en de volksgezondheid, meer in het bijzonder in het kernwerkgebied van De Friesland, welk werkgebied onder meer voortkomt uit dat van de voormalig onderlinge waarborgmaatschappij De Friesland Zorgverzekeraar U.A. te Leeuwarden. De hier bedoelde initiatieven dienen zoveel mogelijk direct of indirect ten goede te komen aan de verzekerden van De Friesland en/of andere inwoners van de Noordelijke regio. Ondersteunde initiatieven in 2013 (niet limitatief): -
-
pilot project laaggeletterdheid NIGZ. Met medewerking van 3 Friese ziekenhuizen is gezocht naar wegen om laaggeletterdheid dat nauw gerelateerd is aan lage gezondheidsvaardigheden, te ondervangen door eenvoudiger pictogrammen, herschrijven van bijsluiters etc. GEEF, het kennis- en educatiecentrum op het gebied van wonen, zorg en welzijn in Friesland; BD4U een tool m.b.t. gestandaardiseerde aanpak rondom diagnostiek van GGZcliënten; Sport op Basisscholen; voorlichting en communicatie t.b.v. de herinrichting van het zorglandschap in het kader van Friesland Voorop; Wetsus, kenniscentrum/onderzoeksinstituut voor waterbeheer en zuivering (Advanced Waste Water treatment); Migratietraject OZIS naar LSP. Ontwikkelen van een integratief systeem voor medicatiedossiers dat voldoet aan Nederlandse richtlijn voor medicatieoverdracht. Anderhalvelijn Centrum Drachten; 6
7 -
-
Nationale Denk Tank onderzoeksvraag 2013: “Hoe kunnen wij in Nederland een verandering in gedrag en mentaliteit bewerkstelligen bij de burger en bij de zorgverlener, zodat de burger zelf de regie kan voeren over de zorg voor zijn gezondheid”; BLOC. Een studie om prevalentie van cardiale disfunctie en hartfalen van vrouwen die behandeld zijn voor borstkanker te bepalen.
7
