Roessingh Enschede

Dr. Kamiel A.J. Kuijpers Revalidatiearts ZGT Almelo/ MST Enschede/ Roessingh Enschede

Wat te doen met chronische pijnklachten zich uitend in het houdings- en bewegingsapparaat?

Inhoud van deze presentatie  A) Achtergrond chronische pijn

 B) Waar voor welke doelgroep?  C) Het behandelprogramma (ZGT Poliklinisch)  D) Tips voor de (huisartsen)praktijk

Nociceptische pijn

Afbeelding van een pijnbaan uit het boek L’homme (1664) van Descartes (uit: Wall. Pijn. Weten en voelen)

Kortdurende pijn (<3 mnd) -’specifieke pijn’Biologische factoren

Pijn + Beperkingen

Sociale factoren

Psychische factoren

Chronische pijn (>3 mnd) -’aspecifieke pijn’Biologische factoren

Pijn + Beperkingen

Sociale factoren

Psychische factoren

Centrale sensitisatie  Het brein kan besluiten

pijn zelf te maken

Hoe herken ik centrale sensitisatie?  geleidelijk ander karakter van pijn  pijn in groter gebied dan oorspronkelijk  houdt zich niet aan de perifere anatomische structuren  wisselend van karakter echter niet duidelijk waarom  lokale pijnbehandeling/ pijnstillers hebben geen effect

(meer)

WPN classificatie WPN niveau

omschrijving

behandeling

arts

geldend voor Volwassen patiënten met verlies aan functioneren bij alle niveaus (a)specifieke pijnklachten zich uitend in het houdings- en bewegingsapparaat, langer dan 6 weken bestaand 1.

sociale en psychische factoren spelen geen onderhoudende rol

1e lijn

huisarts

2.

er bestaan problemen ten aanzien van overbelasting en ergonomie. Sociale en psychische factoren spelen geen onderhoudende rol

huisarts/ revalidatiearts

3.

Sociale en psychische factoren zijn complex en spelen een belangrijke onderhoudende rol

poliklinische multidisciplinaire revalidatie poliklinische multidisciplinaire revalidatie klinische multidisciplinaire revalidatie poliklinische multidisciplinaire revalidatie

4.

Sociale en psychische factoren zijn zeer complex en spelen de belangrijkste onderhoudende rol

4+

psychiatrisch (riekende) problematiek

revalidatiearts revalidatiearts/ psychiater

psychiater

Verwijsmogelijkheden  1e lijns therapeuten/ netwerk chronische pijn

 Polikliniek revalidatiegeneeskunde  Almelo, Hengelo, Enschede (Roessingh/ MST)  Twendolk (via psychiatrie)

Opzet behandeling  Patiënten leren zelfstandig om te gaan met pijn

en de gevolgen ervan voor het dagelijks functioneren  Dus niet primair gericht op pijnreductie!!

Inclusiecriteria  Pijnklachten aan het houdings- en bewegingsapparaat (> 3 mnd)

 Pijnprobleem met multifactorieel karakter  Patiënt committeert zich aan de rationale

bio-psycho-sociale model  Staat open voor gedragsverandering/ heeft zelfreflecterend

vermogen

Exclusiecriteria  Ernstige specifieke pathologie (somatisch) of vermoedens in deze richting  maligniteiten, fracturen…

 Volharden in het zoeken naar een zuiver medische verklaring voor de pijn  Actuele en ernstige stressoren die een behandeling in de weg staan  zieke partner of kind

 Onvoldoende cognitieve mogelijkheden tot verandering  instrueer-/ leerbaarheid  onoverkomelijke taalbarrière

 Een ‘dubbele agenda’  revalidant is uit op voorzieningen

 Juridische/ verzekeringstechnische en/ of beroepsprocedures  voor zover ze de behandeling in de weg staan

 Problematisch alcohol- en/ of drugsmisbruik  Ernstige psychopathologie  persoonlijkheid-/ angststoornis, ernstige depressie…

Flowchart

intake revalidatiearts pijneducatie observatiefase (4 wkn) 1e MDO + nabespreking (go/no go)

behandelfase (6 wkn) 2e MDO + nabespreking behandelfase (6 wkn) 3e MDO + nabespreking Exit + nacontrole

Intake revalidatiearts  Hulpvraag van de patiënt

 Beschrijving van het pijnprobleem  Predisponerende factoren  Uitlokkende factoren  Onderhoudende factoren  Lichamelijk onderzoek  Uitleg over centrale sensitisatie

Beschrijving van het pijnprobleem  Predisponerende factoren:  factoren die kwetsbaar maken (persoonlijkheid, onverwerkt

trauma)

 Uitlokkende factoren:  factoren die als moment of als episode de druppel zijn die de

emmer doet overlopen (live events, periode van grote stress)

 Onderhoudende factoren:  factoren die herstel in de weg zitten (continue stress, over je

grenzen gaan, slecht voor jezelf zorgen, onverwerkt trauma)

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

 MIDDELS: A) onderhoudende factoren --

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

 MIDDELS: A) onderhoudende factoren -B) gedragsverandering

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

 MIDDELS: A) onderhoudende factoren -B) gedragsverandering C) activiteitenniveau ++

Opzet behandeling  DOEL:  het brein geruststellen

 MIDDELS: A) onderhoudende factoren -B) gedragsverandering C) activiteitenniveau ++

 VOORWAARDE:  pijneducatie

Fysiotherapie  Detoniseren

 Ontspanningsoefeningen  Dry needling  Manuele therapie

 Verminderen kinesiofobie

 Tijdscontingente conditie-

en spierkrachttraining

Kinesiofobie

Ergotherapie  Desensibiliseren  Gedragsverandering  Balans in belasting/belastbaarheid 

(over-/onderbelasting)

 Grenshantering  Dagstructurering  Tijdscontingente opbouw

van activiteiten

Maatschappelijk werk  Leren omgaan met de

pijn/ Coping  Screening

onderhoudende factoren  Verwerking/acceptatie

Psychologie  Leren omgaan met de pijn/

Coping  Verwerking/acceptatie  Analyse persoonlijkheid  CGT/ ACT  Analyse

max. 10 sessies

stemmingsproblematiek  EMDR Twendolk

Hoe chronische pijn voorkómen?  Geruststellen; niet proberen weg te praten  Beschikking over getrainde 1e lijns therapeuten      

manuele therapeut psychosomatische fysio ergotherapeut Praktijk Ondersteuner Huisartsen (POH GGZer) Psycholoog Netwerk chronische pijn

 Indien ongetraind: training regelen  4x 10 minuten gesprekken

Take home messages  Pijn is altijd echt (neem serieus)

 Steek energie in pijneducatie

Maar  Weet ons ook te vinden…

(…..)