RINO la at rino s
te
PERSONEELSBLAD 13 GEMECHANISEERDE BRIGADE • NUMMER 8 • decemBER 2011
INHOUD > DECEMBER 2011 OVER EN UIT
DIT IS DE LAATSTE RINO
Ons prachtige brigadeblad houdt op te bestaan. ‘Einde oefening’, als gevolg van de bezuinigingen. Mooier kan ik het helaas niet maken. Ik vind dat ontzettend jammer want onze RINO
6
werd door iedereen, binnen en buiten de brigade, binnen Defensie maar ook door onze
FOTOGRAAF KIEST ZIJN FAVORIETE FOTO'S
relaties in bestuur en bedrijfsleven, graag gelezen. Ik wil in deze laatste editie iedereen die in de afgelopen jaren een bijdrage aan ons blad geleverd heeft heel hartelijk bedanken. Daarom is deze RINO een ode aan het verleden. Prachtig om de ontwikkeling van start tot einde te zien. Ik wens jullie veel plezier met het lezen, en adviseer jullie deze laatste uitgave goed te bewaren want dit wordt gegarandeerd een collector’s item.
COLOFON
OUDREDACTEUREN REVISITED
9
12
REIS DOOR DE TIJD: DE VOORPAGINA'S
22
27
OUD EN NIEUW; ZOEK DE VERSCHILLEN
HOE IS HET MET?
OVERIGE ARTIKELEN 3. voorwoord generaal 4. WAAROM GAAT DE STEKKER UIT DE RINO?
ACTUEEL
5. 14. 19. 21. 30. ARTIKELEN UIT HET RIJKE RINO-ARCHIEF
15. DE ROUTE NAAR OPERATIONELE GEREEDHEID
24. WAT VINDEN 13 MECHBRIG'ERS ERVAN? 31. HOE NU VERDER? RINO DEC 2011
<2
Rino is een uitgave van 13 Gemechaniseerde Brigade, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Hoofdredactie Majoor Fer Somogyi Eindredactie: Tweede luitenant Joost Ploegmakers Vormgeving: Grafische Dienst | Audiovisuele Dienst Den Haag Druk: OBT bv | Den Haag Oplage: 1500 Redactieadres: Gebouw 20 Eindhovensedijk 42 Postbus 33 MPC 75A 5688 ZG Oirschot Telnr.: 040 266 5170 E-mail:
[email protected] Bij geen gehoor: Dienstencentrum Defensiemedia 070 339 7806
RINO, “ingerukt, mars”.
Commandant 13 Gemechaniseerde Brigade Brigadegeneraal Michiel van der Laan
Vigilans et paratus (waakzaam en paraat) 13 Gemechaniseerde Brigade voert in haar logo de rinoceros, beter bekend als de neushoorn. Het is een dier dat doorgaans van weinigen iets te vrezen heeft en vreedzaam van aard is. De rinoceros lijkt log en goedig. Wordt hij echter bedreigd, blijkt hij snel, wendbaar en in staat te zijn om de tegenstander onherstelbare schade toe te brengen. Zijn dikke huid komt hem dan goed van pas als pantser. RINO DEC 2011
<3
UIT HET ARCHIEF (DEEL 1)
DE RINO STOPT. MAAR WAAROM EIGENLIJK?
HOE HET ALLEMAAL BEGON Dit is hem dan: de eerste RINO. Het jaartal van verschijning is 1963, zoals door de archivaris is bijgeschreven op het blad zelf. In totaal bestond de eerste editie van de Rinoceros uit acht pagina’s. Er is ook ruimte voor sport, de toenmalige redacteur vraagt zich hardop af of er nog nieuwe records op de Olympische Spelen mogelijk zijn, of dat de grenzen van het menselijk lichaam zijn bereikt. Voor de goede orde: het record waar het over gaat in de Rinoceros van 1963 is dat op de Engelse mijl. Inmiddels ligt dat record ruim 9 seconden lager dan toen.
Na een bestaan van bijna vijftig jaar, komt er een einde aan de RINO. In deze laatste uitgave kijken we ter afscheid terug op de afgelopen 48 jaar van de RINO, het personeelsblad van 13 Gemechaniseerde Brigade. Waarom verdwijnt de Rinoceros, zoals het magazine origineel heette, vraag je je misschien af?
Het antwoord op de vraag ‘waarom stopt de RINO’ is eenvoudig: vanwege de bezuinigingen. Op het terrein van bladen, media en postbezorging moet Defensie vanaf 2013 structureel 6,2 miljoen Euro bezuinigen. Om financiële redenen gaat er een streep door alle brigadebladen. Niet alleen de RINO verdwijnt, ook gaat per 1 januari 2012 de stekker uit bladen als de Bizon (van 43 Mechbrig), de Phoenix (van OOCL) en het personeelsblad van 11 Luchtmobiele Brigade, de Falcon. Voor het CLAS houdt dat in dat slechts de titel ‘Landmacht’ blijft bestaan. Wel stopt Defensie op termijn met de verzending van de Landmacht en andere bladen op het huisadres van actief dienenden en de steun aan wapen en dienstvakverenigingen. Deze verenigingen gebruikten veelal deze steun om hun eigen bladen te financieren.
Impact “Deze maatregel heeft een enorme impact op de communicatiemiddelen die we in de toekomst nog kunnen
4 > RINO DEC 2011
inzetten”, zegt hoofd van de afdeling communicatie Staf CLAS, lkol Paul Kolken op Defensie-intranet. “De traditionele gedrukte bladen gaan verdwijnen. Ook de zeven overblijvende titels zullen we op termijn, eind 2012 of begin 2013, moeten digitaliseren.” Die zeven titels die blijven bestaan zijn Defensiekrant, Landmacht, Alle Hens, De Vliegende Hollander, KMar-magazine, Pijler en Materieelgezien. Defensiepersoneel werd eerder dit jaar door minister Hans Hillen gevraagd mee te denken over waar hij binnen Defensie zou moeten bezuinigen. Vaak werd op het speciaal opengestelde e-mailadres aangegeven dat dat wel zou kunnen op de Defensie-bladen. Hoe je voortaan dan wél op de hoogte blijft van het wel en wee van 13 Gemechaniseerde Brigade lees je op pagina 31 van deze RINO.
RINO DEC 2011
<5
DE GEVOELIGE PLAAT De RINO stond in de loop der jaren vol prachtige foto’s. Uitzendingen, oefeningen, indringende portretten van geïnterviewden en sfeervolle acties werden op de gevoelige plaat gezet. Fotograaf korporaa l1 Joshua Laisina koos zijn favorieten.
SOB/SOMS september 2010, BergenHohnen (42BLJ): “De redacteur en ik wilden de SOB eens anders benaderen, niet de standaardplaten op de vlakke schietbanen. Op deze foto kun je niet in een oogopslag zien dat hij zich in Bergen afspeelt. Er zit veel spanning en sfeer in; wat gaat de patrouille tegenkomen bij het open stuk terrein? Het licht valt bijzonder mooi op de soldaten, maar ook op de varens terwijl de bomen links er rechts in beeld juist in de schaduw staan. Hierdoor kijk je een soort kader in en word je als het ware de foto binnengetrokken.”
6 > RINO DEC 2011
RINO DEC 2011
<7
Rino-redacteurs van weleer kijken terug Dat de RINO ophoudt te bestaan, liet ook de oud-redacteuren niet onberoerd. De huidige redactieleden zochten hun voorgangers op en keken samen met hen terug op hun RINO-periode.
Namen: Gian Santegoeds (rechts) & Erwin Hoeks Wanneer bij de Rino?: Gian werkte van november 2005 tot eind 2010 op de redactie, Erwin begon op 1 september 2004 en bleef tot februari 2008 actief als redacteur van de Rinoceros. Werken nu: als communicatieadviseur bij OOCL (Gian) en als communicatieadviseur bij onderwijsinstelling Fontys (Erwin).
Armoured Ibex januari 2011, Oberlausitz (11 Tankbat): “Ik stond precies op de goede locatie om de gehele colonne in beeld te krijgen. Het was erg indrukwekkend om zoveel staal achter elkaar te zien; het geluid van tientallen brullende voertuigen die door de tankgracht knalden was prachtig. Achteraf was het extra speciaal omdat dit de laatste grote oefening van 11 Tankbataljon bleek te zijn.”
Orange Autumn november 2010, Noorwegen (42 BLJ): “Hier speelt het lijnenspel een grote rol. De donkere ruimte wordt slechts verlicht door de kier linksboven en de openstaande raamluiken. Rechts vormt de balkconstructie een mooi kader. Een leuk detail is de huls rechtsonder. Dat kleine ding brengt beweging in de vrij statische foto. OVG-acties als deze zijn mijn favoriete onderwerpen om te fotograferen. Er is altijd veel beweging in compacte ruimtes, iedereen is erg intensief bezig en het weinige licht zorgt voor een extra uitdaging.”
‘WE MOCHTEN AF VAN GEBAANDE PADEN’ Hoe kijken jullie terug op jullie periode als Rinoredacteuren? Erwin: “Het was een fantastische tijd. Het was denk ik de mooiste periode van mijn carrière. We hebben ontzettend veel gelachen in ons hok in gebouw 20.” Gian: “Een heel mooie tijd. We konden werken in alle vrijheid met een hele fijne club mensen.”
Wat vinden jullie ervan dat de RINO verdwijnt? Erwin: “Heel erg jammer dat de RINO er straks niet meer is. Ik heb er altijd met veel plezier aan gewerkt en het is een beetje mijn kindje geworden.” Gian: “De RINO was het bindmiddel van de brigade. Ik ben bang dat de eenheden die hun blad kwijtraken zelf maar weer wat gaan fröbelen.”
Wat is jullie invloed geweest op de RINO? Erwin: “Ik denk dat de RINO in onze periode een stuk professioneler is geworden. Gian vult aan: “Het ging van een blaadje naar een goed personeelsmagazine, mede dankzij de vrijheid die wij kregen van de brigadecommandanten die wij meemaakten. De generaals Hans Hardenbol, Tom Middendorp en Michiel van der Laan, kolonel Harold Jacobs: ze zagen allemaal het nut van het personeelsblad in. We hadden het
8 > RINO DEC 2011
gevoel dat zij vertrouwen in ons hadden als bladenmakers. We hadden veel vrijheid, we mochten af van de gebaande paden.”
Heeft dat noemenswaardige experimenten opgeleverd? Gian: “Toen 42 BLJ verhuisde van Seedorf naar Oirschot hebben wij een soort VVV-gids gemaakt als bijlage bij de RINO. Die verhuizing lag nogal gevoelig en op deze manier wilden we de nieuwe collega’s welkom heten. Erwin: “Wat ik me nog goed kan herinneren, is de disciplinebingo. Discipline was toen een belangrijk thema en we wilden dat op een luchtige manier brengen. Op een bingokaart hadden we voorbeelden staan van dingen die onder een slechte discipline vallen, zoals geen baret op. Als je dan iemand zag zonder baret, riep je ‘bingo!’” Er werd heel wisselend op gereageerd, maar het thema werd op die wijze wel onder ieders aandacht gebracht."
Welk artikel staat jullie nog bij? Gian: “Tijdens mijn uitzending in Afghanistan hoorde ik een club die net terug was van patrouille praten over de TIC (troops in contact, red.) waar zij in terecht waren gekomen. Ik vroeg of ze hun verhaal ook aan mij wilden vertellen voor een artikel in de RINO. Dat heeft geleid tot een mooi artikel. Volgens mij was dat de eerste waarin werd verteld over een TIC waar Nederlanders bij betrokken waren.” RINO DEC 2011
<9
Naam: Kapitein Klaas Daane Bolier Wanneer bij de RINO?: Van medio 2001 tot tweede helft 2003 Werkt nu: Als senior redacteur bij Dienstencentrum Defensiemedia
Naam: Tim Overdiek Wanneer bij de RINO?: 1988/1989 Werkt nu: als presentator van het NOS Radio 1 Journaal. Was in het verleden onder andere NOS-correspondent in Londen en Washington.
‘in oirschot, dáár was het te doen’
Hoe werd je redacteur van de Rinoceros? “Heel toevallig zag ik een briefje hangen op het prikbord van de Academie voor de Journalistiek, waar ik toen studeerde in Tilburg. Het was ideaal omdat ik in Tilburg woonde en Oirschot maar een halfuurtje rijden was. Gebeld met de kazerne, even op bezoek en het was gepiept. Ik kreeg nog wel een telefoontje uit Den Haag of ik misschien als vaandrig een communicatiebaan wilde, maar dit leek me stukken interessanter en meer aansluiten op de praktijk van de journalistieke arbeid. Lekker stukkies schrijven.”
Wat vind je ervan dat de stekker uit de RINO gaat? “Daar kan ik wel mee leven, eerlijk gezegd. Een personeelsblad als de RINO is nooit een doel op zich geweest, maar een middel. Het was een middel om een bepaalde communicatieboodschap over te brengen. Intussen zijn er allerlei andere middelen voorhanden om de boodschap over te brengen. Kijk maar naar het aantal smartphones.”
Welk verhaal/artikel staat je nog bij? “Wat mij toen, en ook nu, het meest aansprak, waren de persoonlijke interviews. Of het nou gesprekken waren met kolonels, sergeants of soldaten, achter elk uniform schuilt een mens. Dus daar legde ik veel energie in. Wat drijft mensen, beroepsmilitairen en dienstplichtigen. Het was niet altijd even makkelijk om daar ver in te kunnen gaan, omdat het wel moest passen binnen de voorlichtende taak van zo'n kazerneblaadje. Dus mijn beste verhalen heb ik niet geschreven voor de Rinoceros.”
Hoe kijk je terug op je periode als RINO-redacteur? “Heel positief. Ik kwam direct na de opleiding journalistiek en de tienweekse specialistenopleiding terecht als redacteur bij het DuitsNederlands legerkorps in Münster, maar daar gebeurde niet zoveel. Bij de brigade in Oirschot, waar ik na mijn uitzending naar Kosovo terecht kwam, dáár was het te doen. Daar was de actie, daar reden de Leopards en YPR’s rond. Het vak van redacteur is mooi, want je bent overal bij. Je moet van alles een beetje verstand hebben.”
Hoe zagen jouw dagelijkse werkzaamheden eruit? “In de eerste plaats was ik redacteur, maar ik deed ook de vormgeving. De fotografie deden mijn collega-redacteur en ik ook zelf, totdat er een korporaal fotograaf kwam. Ik kan me herinneren dat ik de foto’s moest maken van een beëdiging bij het 17e. We hadden natuurlijk nog geen digitale camera’s, dus moest op gegeven moment de hele beëdiging stil worden gezet. Ik, de fotograaf, moest het rolletje verwisselen.”
Welk artikel is je bijgebleven? “Rhino Drawsko in 2002. Niet het artikel over die oefening is me bijgebleven, maar meer de huisvesting van Sectie Communicatie. We zaten toen in een soort kasteeltje. Zo luxe heb ik het daarna nooit meer meegemaakt.”
‘LEKKER STUKKIES SCHRIJVEN’ Wat is er blijven hangen van je diensttijd? “Niet veel. Het was een puur journalistieke klus die ik mocht doen. Maandag de ideeën bedenken, research, gesprekken voeren, nieuws garen, woensdag schrijven en drukken, en donderdagmiddag verspreiden over de legerbasis. Dat was het leukste, omdat dienstplichtigen er echt naar uit keken. Het was lekkere afleiding voor de meesten. Wel weet ik dat ik nog studeerde en in mijn soldatenkloffie mijn examengesprek heb gevoerd. Ik mocht iets eerder weg van de kazerne, en heb vervolgens mijn diploma gehaald, tot hilariteit van docenten en studenten die mij zagen binnenmarcheren.”
Ging je met tegenzin de dienst in?
Naam: Frank van den Muijsenberg Wanneer bij de RINO?: van mei 1989 tot juli 1990 Werkt nu: als muziekredacteur bij het Eindhovens Dagblad
‘In een tentje slapen was niks voor mij’ Wat vond je ervan dat je in dienst moest? “Daar had ik geen problemen mee. Ik was ervan overtuigd dat we een goede krijgsmacht nodig hadden en dat het goed was dat er mensen van buiten bij dat leger werkte. Daarom vond ik het prima om ook zelf in dienst te gaan.”
normale basisopleiding gevolgd, daarna ben ik als redacteur gaan werken. Het is maar goed dat ik niet ‘gewoon’ bij de compagnie ben terecht ben gekomen, want ik ben nogal onhandig. Met wapens kon ik niet overweg. Ik heb één bivak meegemaakt van een week, dat was meer dan genoeg. In een tentje slapen was niks voor mij.”
Hoe ben je redacteur van de RINO (toen nog Rinoceros) geworden?
Zijn er verhalen die je hebt gemaakt blijven hangen in je geheugen?
“Ik ben voorgedragen door mijn voorganger. Ik was afgestudeerd als journalist en moest mijn dienstplicht nog vervullen. Ik heb de
“Ik heb geen sterke verhalen uit mijn diensttijd te vertellen. De fotograaf en ik gingen in ons groene Volkswagen-busje even een kijkje nemen bij een oefening en waren dan weer vertrokken. De kop boven een artikel die me altijd is bijgebleven is ‘Mijnenplank vertraagt vijand’.”
“Met drie oudere broers had ik niet verwacht dat ik de dienstplicht zou vervullen. Een kreeg vrijstelling wegens studie, de ander werd KVV'er (Kort Verband Vrijwilliger) en de derde werd medisch afgekeurd. Ik had er geen enkel probleem mee, ondanks het feit dat ik een der laatste lichtingen was. Hoort toch bij 's lands plicht. Het leger is in dat opzicht iets om dankbaar voor te zijn, en mijn respect voor beroepsmilitairen is grenzeloos.”
Hoe kijk je terug op je periode als redacteur de Rinoceros? “Het was een leuke tijd, maar is op een vervelende manier geëindigd. Ik was, een paar dagen voor het einde van mijn diensttijd aan het werk in gebouw 20, toen ik mijn moeder en oma zag lopen. Ik wist op een of andere direct dat er iets met mijn vader aan de hand moest zijn. Ik vroeg aan hen hoe erg het was. Dat bleek dus het ergste, want mijn vader was plotseling overleden. Die ochtend had hij mij nog bij met de auto de kazerne afgezet. Als ik aan mijn diensttijd denk, moet ik natuurlijk daar ook altijd aan denken.”
Heb je je diensttijd tot het einde voltooid?
Foto: Dave de Vaal
10 > RINO DEC 2011
“Nee, ik mocht eerder afzwaaien omdat ik inmiddels was aangenomen als sportjournalist bij Het Parool. Tijdens mijn dienstplicht ben ik blijven freelancen in de avonduren en in het weekend voor NRC Handelsblad, dus ik was meer met mijn maatschappelijke loopbaan bezig dan met de dienstplicht.”
De redactie van de Rinoceros voor gebouw 20 op Legerplaats Oirschot. Tim Overdiek staat tweede van links. Frank van den Muijsenberg is de middelste van de drie gehurkten.
Frank in 2011. Door een infarct aan zijn ruggenmerg raakte zijn onderlichaam verlamd.
RINO DEC 2011
< 11
Zoek de verschillen: oud vs nieuw Of men wil of niet, de meeste dingen veranderen door de jaren heen. Zo hadden ‘we’ tanks, kon je als militair gratis lunchen in de eetzaal en bestond er een gedrukt personeelsblad. Maar die tijden zijn nu eenmaal voorbij. Sommige dingen veranderen echter niet, zo leert een kijkje in oude en meer recente RINO’s.
Zij baanden toen ook al de weg Sappeurs aan het werk. De oudste foto komt uit 1989, de middelste uit uit 2001. De meest actuele variant is genomen tijdens de oefening Orange Spring 2010 in noordelijk Noorwegen. De sappeurs van 41 Pantsergeniebataljon bouwden tijdens die oefening liefst twee Bailey-bruggen. De brug waar ze op deze foto mee bezig zijn en een op een andere locatie. Daar plaatsten zij een bord met de tekst ‘Zij baanden de weg’.
breachen De foto van de genietank in zwart/wit moet rond het begin van de jaren ’90 gemaakt zijn. Dat is te concluderen op basis van de gebruikte camonetten (nieuw model), de oude tankcaps, en de olijfgroene tank overall. De kleurenfoto is begin dit jaar gemaakt tijdens de oefening Armoured Ibex, in Oberlausitz. Zoek de verschillen.
Brigadesportdag Fysieke fitheid is belangrijk voor een militair. Dat betekent onder andere: veel sporten. Jaarlijks zetten de eenheden hun beste beentje voor op dat gebied tijdens de brigadesportdag. Nu wordt die de Rhino Challenge genoemd. Of dat al lang zo is, weten we niet. We weten wel aan de hand van de foto’s dat de brigadesportdag al lang bestaat en dat bepaalde elementen van vroeger er nog steeds zijn. Vergelijk deze foto’s maar eens. Links de foto’s uit 1997, rechts van de meest recente sportdag.
Ceremoniële plechtigheden Bij Defensie wemelt het van de tradities. Ook vindt er geregeld een ceremonie plaats. Commando-overdrachten, beëdigingen et cetera: militairen weten dat dat het nodige ceremonieel met zich meebrengt. Dat onze ceremoniële plechtigheden qua opzet niet zoveel veranderen, bewijzen deze foto’s.
12 > RINO DEC 2011
RINO DEC 2011
< 13
Zoek de verschillen: oud vs nieuw STATIC SHOW 1977
ACTUEEL STATIC SHOW 2011
DE NIJMEEGSE VIERDAAGSE Militairen, die zijn er altijd genoeg onder de deelnemers aan de Nijmeegse Vierdaagse, zowel Nederlandse als buitenlandse. Maar ook op de behandelposten zijn al jaren militairen van Legerplaats Oirschot te vinden. Zij houden zich daar vooral bezig met het edele vak van blaren prikken (of op een andere manier behandelen). De zwart-wit foto komt uit 1982, de kleurenplaat is van 2011.
‘Als er een beroep op ons wordt gedaan, staan we klaar’
Hoofdkwartier 13 Mechbrig op weg naar operationele inzetbaarheid DE kunstenaarskant Van stef Fridael Dat er ook genoeg creatieve militairen zijn, bewijst kapitein Stef Fridael, de huidig plaatsvervangend commandant van 13 Ststcie. In 1990 werd de toenmalig smo van 42 Schoolcompagnie geïnterviewd door de Rinoceros. Kapitein Fridael heeft namelijk een creatieve hobby: kunstschilschilderen. “Een vrouw is heel mooi om te tekenen”, is een van de uitspraken. In 2009 kwam de RINO nogmaals langs voor een interview. Op dat moment schilderde hij vooral onderwerpen die via de televisie tot hem kwamen. “Ik ervaar de tv als een poort tot de schijnwerkelijkheid.”
14 > RINO DEC 2011
1 januari 2013. Dan moet het brigadehoofdkwartier 13 Gemechaniseerde Brigade (multi-) nationaal operationeel inzetbaar zijn. In opdracht van C-LAS werkt het hoofdkwartier keihard om dat doel te halen. In dit artikel kijken we terug op de ervaringen tot op heden en blikken we vooruit op de grote oefeningen in 2012. Tekst: kpl1 Thijs Imandt Foto's: kpl1 Joshua Laisina
RINO DEC 2011
< 15
‘Als er een beroep op ons wordt gedaan, staan we klaar’
De laatste uitzending van het brigadehoofdkwartier (toen nog brigadestaf) stamt alweer van 2009. 14 mannen maakten deel uit van de TFU VI-staf. Ervaringen en werkwijzen uit die periode worden meegenomen in de huidige manier van werken. “Quote lkol Jacops”
EU-Battlegroup Hetzelfde geldt voor de periode dat het brigadehoofdkwartier (HQ13X) paraat stond voor inzet als Force Headquarters (FHQ) voor de European Union Battlegroup (EUBG). In de eerste helft van 2011 kon het FHQ met zo’n 60 man personeel van de brigadestaf en staf- en stafcompagnie worden ingezet in een straal van 6.000 kilometer van Brussel. Ondanks het feit dat de EUBG niet werd ingezet, heeft het brigadehoofdkwartier zeker voordeel gehaald uit de stand-by periode en het bijbehorende opwerktraject. Brigadecommandant brigadegeneraal Michiel van der Laan zegt in Rino 6 van dit jaar positief terug te kijken op zijn tijd als Force Commander van het FHQ. “De periode als EUBG, inclusief de voorbereiding, was een goede investering in de toekomst. We hebben veel geleerd. De bijbehorende oefeningen pasten uitstekend in het opleidings- en trainingsprogramma van het brigadehoofdkwartier. We gaan de komende jaren profijt hebben van de periode als EUBG.”
aanpak (Defence, Diplomacy en Development, red.). Generaal Van der Laan is goed te spreken over Odyssee Sword. ”In juli eindigde onze stand-by periode als Force Headquarters van EU Battlegroup en daarmee ook onze samenstelling. De grootschalige oefening was voor ons brigadehoofdkwartier in de nieuwe vorm een belangrijke stap in het opwerktraject voor Operationele Gereedstelling begin 2013. We konden in het realistische scenario inhoudelijke discussies voeren, niet alleen intern maar ook met 1GNC en met multinationale partners.”
(Inter-) nationaal inzetbaar Niet alleen multinationale inzet, maar ook nationale inzet is een hoofdtaak van HQ13X. Daarom wordt ook nu en in 2012 hard gewerkt aan Nationale Operaties (NatOps). Tijdens oefening Wake-Up (maart 2012) bijvoorbeeld spart het hoofdkwartier met civiele instanties om zo de Comprehensive Approach uit te dragen. Juist de samenwerking
tussen militairen en diverse internationale en niet-gouvernementele organisaties is van belang. In recente oefenscenario’s worden de eenheden ervan bewust gemaakt dat ze al veel informatie met deze instanties kunnen delen voordat ze een missiegebied betreden.
Hoogtepunt: Citadel Guibert Op het moment dat deze Rino verschijnt, is het brigadehoofdkwartier druk met voorbereidingen op de oefeningen in 2012. In maart neemt het deel aan Cold Response, een multinationale oefening in Noorwegen. In mei organiseert HQ13X de Landmachtdagen, een omvangrijk project dat de nodige planning, aansturing en coördinatie vereist van hoofdkwartier. Het hoogtepunt van het voorbereidingstraject is de oefening Citadel Guibert in oktober 2012. In Mourmelon (Frankrijk) stuurt HQ13X twee Franse en een Amerikaanse brigade aan. Het scenario is vergelijkbaar met dat van Odyssee Sword, een groot voordeel volgens chef staf kolonel Tim Luiten. “Het is met die
Het nieuwe Command Post (CP)-concept behelst de nieuwe manier van werken binnen het hoofdkwartier, dat is ingedeeld in de bekende secties G1 t/m 9. Bij operationele inzet, maar ook bij grote oefeningen en projecten zoals de Landmachtdagen worden zogenaamde cellen gevormd van diverse functionarissen uit de verschillende secties. De cellen zijn Design, Plans, Current, Evironment en Support.
Internationale samenwerking Een van de speerpunten van de periode als FHQ was de samenwerking met internationale militaire delegaties. De EU Battlegroup bestond naast de Oirschotse inbreng uit eenheden uit Finland, Duitsland, Oostenrijk en een kleine delegatie uit Litouwen. “De buitenlandse collega’s waren in staat direct mee te draaien binnen ons nieuwe CP-concept (zie kader) dat het hoofdkwartier hanteerde; een bevestiging dat het goed werkt”, zegt Van der Laan. “We hebben veel opgestoken van de samenwerking met buitenlandse collega’s. Het krachtige van EUBG is dat alle capaciteiten samenkomen. Alle deelnemende landen hebben ervaren mensen gestuurd. Hoewel de opdrachten lastig waren, lukte het iedereen snel te schakelen. Natuurlijk is er sprake van een ‘eigen’ organisatiecultuur. Maar het geeft je tevens nieuwe inzichten, waar je voordeel uit kunt halen.”
European Rhino Als hoogtepunt van de EUBG noemt generaal Van der Laan de oefening European Rhino 1, die plaats vond aan het einde van 2010. “Een oefening met 1500 mannen en vrouwen in het veld, dat was mooi om mee te maken. Alle eenheden konden laten zien wat ze in huis hadden.” Een belangrijk punt van aandacht in een internationale setting vindt hij de taal, zowel gesproken als in het werken met documenten. “Het is van groot belang dat je in die setting goed uit de voeten kunt met de Engelse taal. Het militair Engels wordt nogal eens onderschat.”
Odyssee Sword In november 2011 maakte het brigadehoofdkwartier deel uit van de Primary Training Audience tijdens oefening Odyssee Sword in het Duitse Bergen. Als voorbereiding op inzet in een multinationale omgeving bood 1 (German/Netherlands) Corps (1GNC) tijdens Odyssee Sword een eigentijds scenario geënt op de beproefde 3-D
16 > RINO DEC 2011
RINO DEC 2011
< 17
‘Als er een beroep op ons wordt gedaan, staan we klaar’
UIT HET ARCHIEF (DEEL 2)
RINO KORT Behalve de uitgebreide reportages en diepgaande interviews kwam je in de Rino ook altijd korte berichten tegen. Enkele aardige voorbeelden van die korte stukjes uit de historie vind je op deze pagina. Zo gaat het bijvoorbeeld over de tradities van het 17e en handsfree bellen: dingen die we nu als vanzelfsprekend beschouwen. In oudere Rinocerossen konden militairen hun koopwaar aanbieden in een advertentie. Dit voorbeeld van zo’n ‘Rinootje’ geeft meteen een aardig tijdsbeeld: dat waren nog eens tijden!
voorkennis een stuk makkelijker om je in te leven in het scenario. Verder verwacht ik veel response vanuit de eenheden en nuttige feedback van het Franse Rapid Réaction Corps dat ons traint.” Het hoofdkwartier traint en faciliteert in december 17 Painfbat en een luchtmobiele eenheid, terwijl een Duits bataljon wordt ingezet als Opposing Forces en wellicht ook een ISTAR-eenheid deelneemt. “Het organiseren en coördineren van deze FTX-oefening heeft heel wat voeten in de aarde. Door de directe feedback vanuit de eenheden in het veld leren we als hoofdkwartier veel bij”, zegt kapitein Maessen van sectie G5.
2009 2010/2011 2011 (nov) 2011 (dec) 2012 (mrt) 2012 (mei) 2012 (okt) 2013 (jan)
Uitzending TFU VI (Staf) EU-Battlegroup (ER-1) Odyssee Sword Manninglijst samenstellen, voorbereidingen treffen Citadel Guibert (gebiedsverkenning, scenario) Cold Response Landmachtdagen 2012 Citadel Guibert Operationele gereedstelling HQ13X
Dit alles moet leiden tot een operationele gereedstelling van HQ13X. Op 1 januari 2013 moet het brigadehoofdkwartier (multi-) nationaal inzetbaar zijn voor operaties in binnen- en buitenland. “Als er een beroep op ons wordt gedaan, staan we klaar”, stelt generaal Van der Laan vast.
18 > RINO DEC 2011
RINO DEC 2011
< 19
UIT HET ARCHIEF (DEEL 3)
EEN STUKJE HISTORIE De redactie van de Rinoceros van het jaar 2003 kijkt in het novembernummer terug in de tijd. Wat historisch besef kan geen kwaad, moeten de redactieleden hebben gedacht. En geef ze eens ongelijk.
20 > RINO DEC 2011
UIT HET ARCHIEF (DEEL 4)
SLAAPZAK Grasduinend door het enorme archief van Rino’s, stuitte de redactie op onderstaand verhaal. Op de een of andere manier konden we de meeslepende reportage niet terzijde schuiven; we móésten blijven lezen. Het was te lezen in het augustusnummer van de Rinoceros van het jaar 1982.
RINO DEC 2011
< 21
Van rinoceros naar rino In 1963 werd er gestart met het personeelsblad in Oirschot. Het blad was toen een paar aan elkaar geniete A4’tjes. In de jaren ’70 begon de Rinoceros steeds meer te lijken op een echt magazine, met een voorkant en een inhoudsopgave. Het verscheen een keer per twee maanden. In de jaren ’80 en ’90 maakten de dienstplichtige redacteurs iedere week een Rinoceros en bestond uit een of twee A4’tjes. Tot aan het begin van deze eeuw was de redactie iedere woensdag bezig om de artikelen te schrijven, de pagina’s vorm te geven door middel van knippen en plakken. En dan niet ctrl+c en ctrl+v, maar met een schaar en lijm. Vervolgens werden de opgemaakte pagina’s gekopieerd in het kopieerhok. “Iedere keer als ik Will Luikinga op de radio hoor, moet ik aan het kopiëren van de Rinoceros denken. Op de dag dat ik de hele middag in het kopieerhok bezig was, was zijn show op de radio”, vertelt Frank van den Muijsenberg. Hij was redacteur van het personeelsblad in 1989 en 1990.
1998
Vanaf 2001 werd het magazine digitaal vormgegeven en kreeg het blad een professionele uitstraling. Diverse keren werd de RINO vernieuwd. Soms door een nieuwe huisstijl bij Defensie, soms door de vernieuwingsdrang bij de Oirschotse redactie. Een overzicht van de RINO(ceros) door de jaren heen en het daarbij behorende jaartal vind je op deze twee pagina’s. Een reis door de tijd.
1983
1995
2004
2007
2001
1978
1980
22 > RINO DEC 2011
1993
2009
RINO DEC 2011
< 23
Reacties vanaf de werkvloer
rino weg, zonde of zegen? 24 > RINO DEC 2011
Korporaal Coy Heijnen, 412 Pagncie “Jammer, ik vond het altijd leuk om de RINO te lezen tijdens de pauze. Ik vond het een leuk blad. Ik las graag over onze oefeningen. Ik zou het mooi vinden als we bijvoorbeeld via de smartphone het nieuws zouden ontvangen.”
Adjudant Ros, 41 Pagnbat “Erg jammer dat de RINO verdwijnt. Het is fijn om het blad in je handen te hebben als je even pauze hebt en te zien wat er leeft en speelt in de brigade. Op intranet kan dat niet meer, dat moet je onder werktijd bekijken. De nieuwsbrief is wel een goed middel om mensen het intranet in te trekken, veel mensen nemen anders niet de moeite om de brigadesite aan te klikken vanaf het portaal.”
Sergeant-majoor Heijnen, 41 Pagnbat “Ik ga vooral de human interest verhalen missen die in de RINO stonden. Het verhaal achter mensen boeit me altijd. Die artikelen mogen best wat meer op intranet en in de nieuwsbrief verschijnen. Zonde dat de papieren versie verdwijnt, maar af en toe zag ik ook wel heel veel RINO’s in de bak liggen die over waren, dat is ook zonde van het geld toch?”
Momenteel ben je de laatste Rino aan het lezen en/of doorbladeren. De redactie peilde de meningen van de lezers over het verdwijnen van het brigadeblad.
Kpl1 Dustin de Winter, 13 Ststcie
Majoor Grijpstra, 17 Painfbat
“Ik vind het jammer dat de RINO verdwijnt, maar begrijp het wel vanuit financieel oogpunt. De budgetten daarvoor kunnen ze misschien ergens anders beter gebruiken. De informatie die in de RINO stond, vond ik meestal interessant. Ik las graag dingen over de andere eenheden van de brigade. Gelukkig is er nog de digitale nieuwsbrief.”
“Intranet, internet en social media bieden kansen na het verdwijnen van de RINO. Dat het blad wegbezuinigd wordt is heel spijtig maar wel begrijpelijk gezien de huidige omstandigheden. Het bereik van de nieuwsbrief is misschien iets te beperkt, aangezien de meeste soldaten en korporaals geen beschikking hebben over een werkplek en mulan-account.”
Sergeant1 Wessel Schulting, LO/Sportgroep “De RINO was een mooi blad met mooie foto’s. Er stond veel informatie in op lokaal niveau, veel meer dan in de landmacht bijvoorbeeld. Ik las de RINO ook meer dan het blad van de LO/Sportgroep, de Zandloper. Ik vind het jammer dat de RINO verdwijnt.
RINO DEC 2011
< 25
Collega's die al eens de RINO haalden Bladerend door oude RINO’s passeert regelmatig een bekend gezicht de revue. Sommige van die militairen zijn nog steeds werkzaam voor 13 Gemechaniseerde Brigade. Anderen zijn verder uitgewaaierd binnen Defensie of zijn de dienst uit. De RINO zocht enkele personages uit oude exemplaren van het personeelsblad op.
Sergeant1 Steef Wouters in een CV90, 2011. Foto: kpl1 Joshua Laisina
‘Ik weet niet of ik het nu weer zou doen’ Tien jaar nadat hij een gewapende overvaller overmeesterde, kijkt sergeant1 Steef Wouters nog eens terug op dat hachelijke avontuur. Hij was rustig aan het winkelen met zijn moeder in Roosendaal, maar kwam in actie toen de plaatselijke juwelier werd overvallen, tegenover de winkel waarin hij op dat moment was. Hij ontving het rode erekoord voor zijn heldhaftige optreden. “Parachutespringen was er niets bij, qua adrenaline.”
Rood erekoord voor sergeant Stefan Wouters
Sergeant der eerste klasse Wouters volgt momenteel de training om met het nieuwe voertuig de CV90 in actie te kunnen komen. Hij is inmiddels sergeant der eerste klasse en is OPC bij de Alfa-compagnie van 17 Painfbat. In een loods op de Bernhardkazerne in Amersfoort blikt Wouters nog eens terug op de bewuste dag. “Ik denk er niet meer vaak aan, maar soms popt het weer op in je hoofd. Als je wordt gevraagd voor een interview erover bijvoorbeeld. En ze vragen het wel eens, als je het erekoord om hebt, waarvoor je dat hebt ontvangen. Ik kom nog regelmatig op de plek waar het gebeurde, want mijn ouders wonen nog in Roosendaal." In de Amersfoortse loods waar twee gloednieuwe CV90’s staan, vraagt een van de instructeurs waarom hij in hemelsnaam wordt geïnterviewd. Na het lezen van het artikel in de oude Rino is ook de instructeur onder indruk van de daden van sergeant1 Wouters. “Peppy, man”, zegt hij. “Zal ik het verhaal nog eens kort vertellen?”, stelt sergeant Wouters vervolgens voor. “Mijn moeder en ik waren aan het winkelen toen een man binnenstormde en ‘bel de politie!’ riep. Mijn nieuwsgierigheid duwde mij naar de deuropening om te gaan kijken. Toen zag ik dat een man in de juwelierszaak, met een brommerhelm op, zijn tas aan het volgraaien was. Op straat was niemand meer, alleen het brommertje van de overvaller stond er nog. De winkeliers in de straat hadden hun rolluiken gesloten. Het leek wel een scene uit een wild west-film. Alleen de rollende struikjes ontbraken.” In plaats van toe te blijven kijken, gaat Wouters tot actie over. Hij sommeert alle mensen om naar de achterkant van de winkel te gaan. Zijn moeder begeleidt hij naar het magazijn. Wouters steekt de straat over en zoekt een veilige plek achter een muurtje. Daar wacht hij zijn kans af. Als de overvaller voor de tweede keer naar buiten komt, schiet hij gericht op de juwelierszoon. De eerste keer dat de overvaller naar buiten komt, blijkt zijn brommertje omgevallen te zijn en daardoor defect. Als hij stopt met schieten brengt een omstander hem uit balans. Dat is het moment waar Wouters op wachtte achter het muurtje. Hij rent op de overvaller af en geeft hem een schop in zijn rug. Wouters en de andere omstander blijven daarna op hem zitten totdat de politie komt. “Dat duurde heel erg lang” vindt de sergeant. “Het politiebureau is om de hoek.”
26 > RINO DEC 2011
Hij werd later door de burgemeester onderscheiden voor zijn daad. Al was het hem duidelijk niet om de erkenning te doen. “Toen de politie die man mee had genomen ben ik eerst met mijn moeder een kopje cappuccino gaan drinken bij de V&D. Even bijkomen.” Zijn moeder had alle vertrouwen in haar zoon. “Maar toen ze dus in dat magazijn zat te wachten, vond ze het wel erg eng toen ze de schoten hoorde.” De laatste vraag aan Wouters is of hij nu ook zo zou reageren. “Ik weet niet of ik het nu weer zou doen. Het was een impulsieve actie. Veel mensen zeggen dat ze niet weten hoe ze in zo’n situatie zouden handelen. Ik kan sinds toen tenminste zeggen dat ik dat wél weet.”
“Toen de politie die man mee had genomen ben ik eerst met mijn moeder een kopje cappuccino gaan drinken bij de V&D. Even bijkomen.”
RINO DEC 2011
< 27
Rinus van Geffen al 34 jaar op Legerplaats Oirschot
‘Ik moet mensen om me heen hebben’
‘jammer, maar begrijpelijk’
‘Een melkje, een soepje, een kaasje en een broodje. Shmakulluk.’ Als je de man achter de kassa in de grote eetzaal dat hoort zeggen, is de kans groot dat je bij de tweede kassa links afrekent. Achter de knoppen zit Paresto-medewerker Rinus van Geffen (57) uit Oirschot. Hij werkt al bijna 34 jaar in verschillende functies op de Legerplaats, van badmeester tot Paresto-medewerker.
De kazernebrandweer bestaat in 1991 tien jaar. Kolonel Van der Geest (uiterst rechts) ontvangt de brandweerlieden. Tweede van links staat Rinus van Geffen.
De namen van de personen op de oude foto van de kazernebrandweer dreunt Rinus zo op. “Dat is de commandant, Van Gessel. Dat zijn Martien, Guus Cornelissen, Mart van Neerven, Ad Vogels en Theo van Gerwen. Ze werken nog allemaal op de Legerplaats." Rinus ook, al bijna 34 jaar. Eventjes werkte Rinus niet in Oirschot. “Ik werd zomaar overgeplaatst naar het afgelegen MOB-compex in Oisterwijk. Daar werd ik gillend gek. Ik moet mensen om me heen hebben.” Rinus begon op de Legerplaats als dienstplichtig militair. Hij werkte achttien maanden in de keuken en keerde vervolgens terug naar zijn oorspronkelijke werkgever de Wimpiebar, een soort MacDonald’s. Na een jaar was Rinus weer te vinden op de RvS-kazerne als de assistent van de kazerneadjudant, Luc van der Heijden. Zijn zoon met dezelfde voornaam is overigens adjudant bij de sectie G 1. Houten been en glazen oog “Er werkten in die tijd veel militairen die gewond zijn geraakt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een had een houten been en een ander een glazen oog. Dat kunstoog zat vast aan zijn bril, dus als hij die afzette, zag je een gat”, vertelt Rinus. Geanimeerd een anekdote vertellen, laat dat maar aan hem over. Dat kan hij ook over zijn verzameling oude spullen. “Ik gooi niks weg”, zegt de Oirschottenaar. Thuis heeft hij een garage vol met, naar eigen zeggen, ‘ouwe zooi’. Maar hij bezit ook twee oldtimers: een bakkerswagen uit 1929 en een Franse wijnwagen, die tien jaar nieuwer is. De antieke bakkerswagen maakte van Rinus een filmster. Hij speelt namelijk als bestuurder van die wagen een rol in de film Oorlogswinter. “De acteur die eigenlijk in mijn wagen zou rijden, was ziek. Ze vroegen of ik in wilde vallen. Natuurlijk wilde ik dat!” In de 131e minuut overhandigt Rinus een brief uit Engeland aan de hoofdrolspeelster.
28 > RINO DEC 2011
Rinus van Geffen (links) als dienstplichtig militair. Onder: Rinus van Geffen achter zijn kassa in de eetzaal anno 2011.
Badmeester Nadat Rinus op de Legerplaats werkte als badmeester en beheerder van de korporaals- en officiersbar, kwam hij terecht in het bedrijfsrestaurant. Daar werkt hij nog steeds. Of dat nog lang gaat duren, is onbekend. “Ik heb hier 34 jaar lang en meestal met plezier gewerkt. Maar als ik er nu uit kan, doe ik dat. Het is mooi geweest.”
Naam: Majoor Nicole Bleijenberg Huidige functie: Officier veiligheidsregio midden en west-Brabant In welke Rino te vinden: Nrs. 3 en 4 van het jaar 1999
Wat vindt u ervan dat de RINO ophoudt te bestaan? “Jammer, maar begrijpelijk. We zitten momenteel in een financieel zware periode en kan me wel voorstellen dat hierop bezuinigd wordt. Ik las de RINO wel altijd, dus vind het zeker jammer.” Het artikel van de RINO uit 1999 gaat over de oefening ‘Pleisterplaats’. Wat kunt u zich daarvan nog herinneren? “Ik was tijdens de oefening als eerste luitenant de commandant van het oefengewondendetachement. Mijn eigenlijke functie was commandant van het hulppostpeloton. In die functie had ik geen idee wat er allemaal bij kwam kijken voordat er tijdens oefeningen bij de hulppost een gewonde binnenkwam. Wij zaten daar soms urenlang te wachten totdat er iemand werd binnen gebracht. Het was leerzaam om tijdens Pleisterplaats de geneeskundige keten van de andere kant aan te sturen.”
Hoe bevalt die functie? “Goed. Mijn duo-partner en ik werken veel samen met civiele partners als de brandweer, politie, GHOR en gemeentes. Wat uitdagend is binnen deze functie is dat je kennis maakt met andere organisatieculturen. Je krijgt regelmatig te maken met regionale onderwerpen die soms politiek gevoelig liggen. Er moeten vaak veel bestuurslagen tot goedkeuring komen voordat er een definitieve beslissing genomen wordt.” In een andere RINO van 1999 staat een bericht over uw huwelijk met majoor Storm. Nog steeds gelukkig getrouwd? We hebben pas nog ons 12,5 jarig huwelijksfeest gevierd in onze eigen achtertuin. Dus ja, het huwelijk zit nog steeds goed. Samen met onze vier kinderen genieten we volop.”
Wat heeft u daarna gedaan binnen Defensie? Ik ben pc op het schoolbataljon in Oirschot geweest en ben daarna naar de KMA gegaan. Eerst als pc en later als plaatsvervangend cc van de cadettencompagnie. Momenteel werk ik als Officier Veiligheidsregio in de regio Midden- en West-Brabant.
RINO DEC 2011
< 29
UIT HET ARCHIEF (DEEL 5)
AAN DE BAAS VAN DE SOLDATEN De ‘baas van de soldaten’ wordt vriendelijk bedankt door Helma van de Laar. Een hele pagina was nodig om de fanmail af te drukken. Een mooi gebaar in de Rinoceros van oktober/november 1976.
DE RINO STOPT, MAAR DE BRIGADE GAAT DóóR Hoe kom ik nu aan informatie over de brigade? Natuurlijk blijft Sectie Communicatie je op de hoogte houden van het wel en wee van 13 Gemechaniseerde Brigade. Inzet in uitzendgebieden, NatOps, oefeningen, ceremonies enzovoort: je wilt natuurlijk graag weten wat er allemaal gebeurt bij jouw werkgever. Je wordt geïnformeerd, na het wegvallen van de RINO, op de volgende manieren:
FACEBOOK
INTRANET
Onlangs lanceerde 13 Gemechaniseerde Brigade een eigen pagina op de sociale netwerksite Facebook. Ook hier vind je al het nieuws over de brigade. Ben je met je eenheid op oefening geweest? Grote kans dat de redacteur en fotograaf langs zijn geweest en een verslag hebben geplaatst op Facebook. Je kunt natuurlijk ook jouw foto’s en belevenissen naar de redactie sturen (
[email protected]), waarna zij het kunnen plaatsen op internet. Ga naar de Facebook-pagina van de brigade, klik op ‘like’ en je blijft op de hoogte van alles wat met 13 Mechbrig te maken heeft! De link: www.facebook.com/13mechbrig.
13 Gemechaniseerde Brigade heeft een eigen intranetpagina. Daar vind je (ook nu al) het nieuws over de brigade, natuurlijk met mooie foto’s. Hoe kom je op de intranetpagina van 13 Mechbrig? Kies in het scrollmenu rechtsboven van het Defensieportaal voor Koninklijke Landmacht. Kies op de volgende pagina in datzelfde scrollmenu voor 13 Gemechaniseerde Brigade. Rechtstreeks is de link als volgt: http:// intranet.mindef.nl/kl/13_mechbrig/index.aspx. Tip: ga een keer naar de intranetpagina en zet de snelkoppeling op je bureaublad. Ga daarvoor naar bestand/file en kies zenden of zend, en kies vervolgens voor snelkoppeling naar bureaublad/shortcut to desktop.
NIEUWSBRIEF Een selectie van de nieuwe intranetberichten ontvang je overzichtelijk in je e-mail. De digitale nieuwsbrief valt eens per week in je inbox. In een oogopslag weet je wat er speelt op Legerplaats Oirschot. In de nieuwsbrief wordt gelinkt naar de intranetberichten.
30 > RINO DEC 2011
RINO DEC 2011
< 31
DE AFSLUITER
