Diëtetiek
Richtlijnen voor een licht Natriumbeperkt (zoutarm) dieet Inleiding Uw arts heeft u een natriumbeperkt dieet voorgeschreven. In deze brochure leest u alles over dit dieet. Wat is natrium Natrium is een mineraal dat zowel in het lichaam als in de voeding voorkomt. Het is een bestanddeel van keukenzout (NaCl). Samen met kalium, een ander mineraal, regelt natrium het vochtevenwicht in het lichaam. Natrium zit van nature in bijna alle voedingsmiddelen en wordt gebruikt om tijdens de bereiding het eten op smaak te maken. Onze voeding levert per dag ongeveer 9 gram zout (3.6 g natrium), terwijl ± 1 gram keukenzout (0.4 g natrium) voldoende is. Een natriumbeperkt dieet wordt onder andere voorgeschreven bij: • hoge bloeddruk • vocht vasthouden (oedeem) • hart- en vaatziekten • nierziekten. Een natriumbeperking houdt in: Het verlagen van de hoeveelheid natrium in de voeding. De voeding is nooit 'zoutloos', omdat natrium van nature in bijna alle voedingsmiddelen voorkomt. Een natriumbeperkt dieet in de praktijk betekent: • de warme maaltijd zonder zout bereiden • snacks en extra versnaperingen zonder zout Producten Op producten die zonder natrium bereid zijn, staat vermeld: • geen zout toegevoegd/zonder toevoeging van zout • ongezouten • bereid/gefabriceerd zonder zout • voor natriumbeperkt/natriumarm dieet. De verkrijgbaarheid van deze producten is beperkt. De grotere supermarkten hebben vaak wel een schap met dieetproducten, waaronder ook natriumarme voedingsmiddelen. Toegestaan: Brood Alle soorten brood, roggebrood, beschuit, knäckebröd, toost, ontbijtkoek e.d.
1/6
Ongezouten halvarine en (dieet)margarine Halvarine, (dieet)margarine en vloeibare bak en braad zijn zowel gezouten als ongezouten verkrijgbaar. Lees op de verpakking of er zout bij de ingrediënten vermeld staat. Lichtgezouten vleeswaren Lichtgezouten vleeswaren zijn fricandeau, rosbief, kipfilet, lichtgezouten rookvlees (met mate), lever Als broodbeleg kan ook een restje vlees van de warme maaltijd gebruikt worden. Kaas met minder zout Kaas bevat van nature veel natrium. Kies liever voor een minder gezouten kaas (bijv. Maaslander) die te koop is bij de supermarkt, op de markt of bij de kaaswinkel. Vraag hiernaar in de winkel of bij de verkoper. Overig broodbeleg (Appel)stroop, jam, marmelade, alle soorten hagelslag, honing, chocolade- of hazelnootpasta, rauwkost en pindakaas (natriumarm) Ei: zonder zout bereiden. Melkproducten Alle soorten melk en melkproducten, ijs Soep Zonder zout is soep moeilijk op smaak te maken. Gebruik voor de bereiding van de soep: - natriumarme soeppoeder - natriumarme bouillonpoeder/-blokjes - zonder zout bereide bouillon van bijvoorbeeld poulet, kip of schenkel. - kruidenbuiltje (zonder zout) Toegestane smaakmakers worden verderop in deze richtlijnen besproken. Vlees, wild en gevogelte Deze producten bevatten van nature niet veel natrium. U kunt gebruik maken van zowel vers als diepvriesvlees/vis, mits ongepaneerd en zonder zout bereid. Kant en klare producten zoals: hamburgers, gehaktballen, saucijzen, slavinken, rollade, alle soorten worst e.d. bevatten veel zout. Er zijn slagerijen die deze producten ook zonder zout verkopen. Informeer hierover bij uw slagerij. Vis, schaal- en schelpdieren Verse vis en vis uit de diepvries zijn geschikt, mits ze niet gepaneerd zijn. Haring, gestoomde of gerookte vis (makreel, zalm) en vis in blik of glas bevatten veel zout. Wel kunt u gebruik maken van vis in blik of glas waarop een aanduiding staat, waaruit blijkt dat het een product is, dat zonder zout bereid is (zie pagina 1) In schaal- en schelpdieren (kreeft, krab, mosselen, garnalen, oesters) zit van nature veel zout en ze zijn daarom niet toegestaan.
2/6
Jus Wanneer u vlees e.d. bereidt in een ongezouten margarine, bak- en braadvet of olie dan bevat ook de jus geen zout. Met meegebakken ui, knoflook, paprika, tomaat of door toevoeging van de smaakmakers die in deze richtlijnen staan vermeld, kan de jus op smaak worden gebracht. Groenten • alle verse en diepvriessoorten zonder zout bereid (géén à la crème) • groente in blik of pot met één van de genoemde aanduidingen (zie pagina 1) • natriumarme zuurkool in blik of pot • rauwkost aangemaakt met een natriumarme dressing Aardappelen en aardappelvervangingen • gebakken/gekookte aardappelen, macaroni, spaghetti, mihoen, rijst en mie zonder zout bereid • diepvriesfrites, diepvriesaardappelschijfjes • zonder zout bereide peulvruchten (bruine/witte bonen, erwten, linzen, kapucijners) • peulvruchten in blik of pot met één van de op pagina 1 genoemde aanduidingen N.B. Kant en klare aardappelproducten (o.a. rösti, aardappelkroketten) en kant en klare maaltijden van de supermarkt / chinees / pizzeria / snackbar e.d. bevatten erg veel zout en zijn daarom niet toegestaan. Snacks en versnaperingen Alle soorten kant en klare snacks en hartige versnaperingen bevatten veel natrium. Alleen in de natriumarme vorm zijn ze toegestaan. Voorbeelden zijn: • ongezouten pinda's/noten/chips/popcorn (zoete/neutraal) • gevuld ei/gehaktballetje/kippenvleugeltje zonder zout bereid • natriumarme vleeswaar + natriumarme augurk • blokje natriumarme kaas + stukje fruit • toastje met natriumarme (smeer)kaas/paté Zoete versnaperingen (snoep, koek, gebak, zoete popcorn) leveren meestal weinig natrium. U kunt ze met mate extra gebruiken. Alle soorten drop (dus ook zoete!) bevatten glycyrrhizine, dat bloeddrukverhogend werkt. Eet dus liever geen drop. Fruit Alle soorten vers, gedroogd, geperst of gepureerd fruit. Dranken • water / thee / koffie • mineraalwater, met uitzondering van Appolinaris en Vichy. • (light) frisdranken • limonadesiroop • vruchtensappen/-dranken • natriumarme tomaten/groentensappen
3/6
Smaakmakers • alle verse en gedroogde (tuin)kruiden en specerijen zoals: basilicum, bieslook, bonenkruid, curry, dille, foelie, gember, kerrie, kervel, komijn (djinten), knoflook, kummel (karwij), laos, laurier, lavas (maggiplant), mango chutney, majoraan, marjolein, mierikswortel, mosterdpoeder, peper, peterselie, rozemarijn, santen, selderij, tijm, uienpoeder, italiaanse kruiden, provencaalse kruiden • uien, paprika, knoflook, tomaat, knolselderij, prei, • sesam-/maanzaad, gember, sukade, rozijnen, kokos • kruidenbuiltje • natriumarme kruiden- en specerijenmengsels • natriumarme aromat • natriumarme bouillonblokjes/-poeders • natriumarme juspoeder • natriumarme tomatenketchup • natriumarme tomatenpuree/gezeefde tomaten • natriumarme mayonaise/slasaus • natriumarme sauspoeder/-mix • natriumarme mosterd • natriumarme nasi/bamigroentenmix • natriumarme ketjap/sambal • natriumarme satésaus • natriumarme Worcestershire saus • natriumarme augurken/cornichons • azijn, citroen(sap), alle soorten olie • ongezouten frituurvet • smaak- en kleuressences, cacaopoeder • suiker, zoetstoffen Veel van bovenstaande producten zijn ook te bestellen bij www.dieetook.nl N.B. Zee-, aroma-, kruiden-, knoflook-, selderij-, uienzout en markensalz bevatten evenveel natrium als keukenzout en zijn dus niet toegestaan. Mineraalzout en halvazout bevatten iets minder natrium maar ze zijn niet geschikt bij het licht natriumbeperkte dieet. Dieetzout alleen gebruiken na overleg met uw diëtist en/of arts. Als u twijfelt over de geschiktheid van een product, lees dan altijd de ingrediëntendeclaratie op de verpakking. Als het product veel natrium bevat is het niet geschikt binnen het natriumarme dieet.
4/6
Medicijnen Bij het gebruik van bepaalde medicijnen (ACE-remmers) dient u voorzichtig te zijn met producten die veel Kalium bevatten. Overleg in dit geval met uw arts of verpleegkundige of aanvullende informatie gewenst is. Tot slot Mocht u problemen hebben bij de uitvoering van dit dieet, vraag dan uw arts om een verwijzing naar een diëtist. Gedurende de opname in het ziekenhuis kunt u terecht bij de diëtisten verbonden aan het ziekenhuis. Als u onder behandeling valt van de hartrevalidatie of hartfalenpolikliniek van het SKB, dan kunt u doorverwezen worden naar de polikliniek Diëtetiek van het SKB. In alle andere gevallen kunt u een afspraak maken bij een diëtist van de thuiszorg (Sensire: 0900 343 84 35) , of een zelfstandig gevestigde diëtist. Voor meer informatie kunt u terecht bij Websites met veel geschikte recepten: • www.dieetbijhartfalen.nl • www.zoutbeperkt.nl • www.smakelijketenzonderzout.nl • www.natrium-beperkt.nl • www.zoutloos.com • www.dieetook.nl: hier kunt u veel natriumarme producten kopen. Brochure/boekjes te bestellen bij het voedingscentrum: Deze zijn te bestellen via de webshop of telefonisch. • Voedingsadviezen bij een natriumbeperking (nr 851). • Eettabel (nr 806). Per voedingsmiddel wordt de hoeveelheid van de volgende voedingsstoffen aangegeven: energie, eiwit, koolhydraten, vet, verzadigd vet, voedingsvezels en natrium. • Alles over lekker eten met minder zout (067) Bevat veel tips en een kruidengids. Naast deze brochure is veel overige informatie te vinden op de website van het Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl. Het adres van het Voedingscentrum is: Postbus 85700 2508 CK Den Haag tel: 070-3068888 fax: 070-3504259 Brochures van de Nederlandse Hartstichting, onder andere: • Eten naar hartelust • Hoge bloeddruk • Dieet bij hartfalen kunt u verkrijgen bij de Patiënteninformatie in de centrale hal van het SKB
5/6
Vragen Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, aarzel dan niet om deze te stellen. U kunt hiervoor contact opnemen met de afdeling Diëtetiek. Wij zijn van maandag tot en met vrijdag tijdens ons telefonisch spreekuur van 13.30 tot 14.00 uur bereikbaar op telefoonnummer 0543 54 42 47. Geheimhouding en recht op privacy Alle medewerkers van ons ziekenhuis, dus ook artsen en verpleegkundigen, hebben een geheimhoudingsplicht. Alleen als u toestemming geeft, mogen zij gegevens aan derden verstrekken. Degenen die bij uw behandeling betrokken zijn, mogen alleen onderling gegevens opvragen en uitwisselen als dat voor uw behandeling nodig is. Het recht op privacy houdt nog meer in. Alle (para)medische, verpleegkundige en verzorgende handelingen moeten worden uitgevoerd zonder dat anderen dat kunnen zien. Een vertrouwelijk gesprek met een zorgverlener dient in een aparte ruimte gevoerd te worden. Wij doen ons best om deze afspraken na te komen. Meer informatie staat in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’ verkrijgbaar op de afdeling. Adresgegevens SKB Streekziekenhuis Koningin Beatrix Bezoekadres: Beatrixpark 1 7101 BN Winterswijk Postadres: Postbus 9005 7100 GG Winterswijk T 0543 54 44 44 F 0543 52 23 95 E-mail
[email protected] Website www.skbwinterswijk.nl
______________________________________ Foldernummer: die 336 versie: september 2012
6/6
