Afdeling diëtetiek
Richtlijnen kaliumbeperkt dieet
Kalium
Telefoonnummer: 0344 674285
Kalium is een mineraal dat in vrijwel alle voedingsmiddelen voorkomt. Kalium is nodig voor de geleiding van zenuwprikkels. Ook heeft het samen met natrium (uit keukenzout) een belangrijke functie bij het regelen van de bloeddruk. Een gemiddelde Nederlandse voeding bevat 4000-6000 mg kalium per dag.
Te hoog kalium Bij een goede nierfunctie houden de nieren het kaliumgehalte in het lichaam constant. Bij een verminderde nierfunctie wordt er minder kalium uitgescheiden en kan het kaliumgehalte in het bloed te hoog worden. Een te hoog kaliumgehalte kan leiden tot spierkrampen en hartritmestoornissen.
Kalium in voedingsmiddelen Weinig kalium zit in: thee, rijst, pasta (macaroni, spaghetti enz.), frisdrank, kaas, (dieet)margarine, roomboter, olie, jam, suiker en honing Veel kalium zit in: aardappelen, groente, fruit, vruchtensappen, gedroogde vruchten, koffie, tomaat, melkproducten, appelstroop, cacao, noten, peulvruchten, natriumarme dieetproducten.
Kaliumbeperkt dieet U heeft het advies gekregen om een kaliumbeperkt dieet te volgen. Hoeveel kalium u per dag mag innemen hangt af van de bloedwaarde. Het zal meestal uitkomen op een beperking van 2000-3000 mg per dag. Bij een kaliumbeperkt dieet zijn geen producten verboden. Sommige producten bevatten wel meer kalium, maar het gaat om de totale hoeveelheid kalium die u per dag binnenkrijgt. Binnen de toegestane maximale hoeveelheid kalium per dag kunt u variëren. Als het kalium met dieetmaatregelen niet voldoende zakt, kan de arts u (tijdelijk) kaliumbindende medicijnen voorschrijven.
154432 09102013
Basisregels De diëtist bespreekt met u uw individuele dieet. Wanneer dat afwijkt van de richtlijnen in deze brochure, volg dan de adviezen van de diëtist op. Hieronder geven we alleen algemene uitgangspunten voor een kaliumbeperkt dieet. De basisregels om de hoeveelheid kalium in uw voeding te beperken zijn: -- Gebruik geen vruchtensap en geen tomatensap. Neem liever limonadesiroop of frisdrank. -- Gebruik niet meer dan 1 portie fruit per dag. -- Drink maximaal 2 kopjes koffie per dag. Thee kunt u onbeperkt gebruiken. -- Gebruik geen chocolade. Neem liever een biscuitje, zuurtje of pepermunt. -- Eet niet elke dag aardappelen, wissel dit af met rijst en pasta.
Wist u dat? -- Kalium oplosbaar is in water. Bij het koken van groente en aardappelen in ruim water gaat ongeveer 1/3 deel van het kalium verloren. -- Bij het koken in de magnetron minder kalium verloren gaat dan bij koken op het fornuis. -- Rijst en pasta bevatten weinig kalium. Vervang een paar week aardappelen door rijst of pasta. -- Aardappelen in de schil gekookt, gepofte aardappelen of gebakken aardappelen en frites veel kaliumrijker zijn dan gekookte aardappelen. -- Rauwe groenten bevat meer kalium dan gekookte groenten. -- Bij het roerbakken of stomen van groenten treedt geen kaliumverlies op. -- Groentenat beter niet gebruikt kan worden voor de sauzen omdat het veel kalium bevat. -- Natriumarme smaakmakers veelal veel kalium bevatten. -- Fruit op sap/siroop uit blik of pot bevat minder kalium dan vers fruit. -- Vervang vruchtensap door frisdrank of limonades. Deze bevatten zeer weinig kalium.
2
Er zijn veel voedingsmiddelen die u gewoon kunt eten. Hieronder staat een overzicht van voedingsmiddelen die weinig of erg veel kalium bevatten. 2 1 1 1 2 1 1 1 1 7 1 2 2 1 2 1
mandarijnen peer appel sinaasappel schaaltjes bosbessen klein trosje druiven grapefruit schijf netmeloen schijf watermeloen verse abrikozen banaan schaaltjes bramen kiwi’s klein schaaltje kersen kleine perziken schijf suikermeloen
Groente Groente, die erg veel kalium bevatten per portie (= 3 opscheplepels) zijn: (gekookt zonder zout) bleekselderij postelein spinazie spruitjes tuinbonen 1 eetlepel tomatenpuree 1 tomaat rauw Gebruik deze groente niet te vaak.
Kaliumgehalte (mg) 100 150 150 200 200 250 250 250 250 350 450 500 500 400 400 550
Kaliumgehalte (mg) 600 1200 300 750 600 250 200
3
Aardappelen/zetmeelgerecht
Kaliumgehalte (mg)
(gekookt zonder zout) 1½ opscheplepel macaroni/spaghetti 0 1 opscheplepel gekookte rijst 0 1 snee brood 50 2 opscheplepels aardappelpuree (Instant bereid) 300 1 portie aardappelen (= 2 aardappelen) 450
Melkproducten 1 1 1 1 1 1 1 1
schaaltje vla, gemiddeld schaaltje yoghurt, vruchten schaaltje yoghurt schaaltje kwark, vruchten glas karnemelk glas melk schaaltje magere kwark (150 gr) glas chocolademelk
Dranken Thee (150 ml) Koffie (150 ml) Appelsap (150 ml) Sinaasappelsap (150 ml) Tomatensap (150 ml)
Kaliumgehalte (mg) 150 150 150 150 200 250 250 300 Kaliumgehalte (mg) 10 98 161 270 318
Hoeveelheid kalium Overleg met uw diëtist wat voor u een wenselijke hoeveelheid kalium is. Wanneer u met kaliumgetallen wilt rekenen kijk dan op www.dieetinzicht.nl
4
Tot slot Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben dan kunt u contact opnemen met de afdeling diëtetiek, tel (0344) 67 42 85.
5
Ruimte voor aantekeningen
6
7
Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan 1 4002 WP Tiel Postbus 6024 4000 HA Tiel Tel. (0344) 67 49 11 Fax (0344) 67 44 19 Internetsite: www.zrt.nl
