Richtlijnen na een rugoperatie Paramedische afdeling
Inleiding U bent in ons ziekenhuis opgenomen voor een rugoperatie. Dit kan bijvoorbeeld een operatie zijn aan een hernia of stenose. Om het herstel zo spoedig mogelijk te laten verlopen is het nodig dat u zich in de komende tijd aan een aantal richtlijnen houdt. In deze folder zijn de belangrijkste richtlijnen voor u beschreven. De fysiotherapeut geeft u vóór de operatie uitleg over de gang van zaken na de operatie. Ook geeft hij informatie over de manier waarop u na de operatie kunt draaien in bed en hoe u het beste uit bed komt. Na de operatie zal de fysiotherapeut u dagelijks bezoeken en samen met u bekijken hoe u het beste weer zo snel mogelijk zelfstandig kunt functioneren. Hij geeft adviezen ten aanzien van houding en beweging en neemt een aantal oefeningen met u door, die u daarna zelf mag gaan uitvoeren. De oefeningen staan in deze folder beschreven. De fysiotherapeut zal aangeven welke oefeningen voor u van toepassing zijn. Belangrijk voordat u begint: De fysiotherapeut zal alle oefeningen met u doornemen en u laten ervaren wat u moet voelen als u de oefening goed uitvoert. Ga nog niet uit eigen beweging oefeningen doen. Dit is om te voorkomen dat u een oefening verkeerd uitvoert. Wij adviseren u de oefeningen, gedurende 6 weken, tweemaal daags uit te voeren, verspreid over de dag. Het is de bedoeling dat u tijdens uw opname elke dag de oefeningen van de voorgaande dagen herhaalt en deze aanvult met nieuwe oefeningen. In het oefenprogramma wordt een onderscheid gemaakt tussen de verschillende oefeningen. Oefeningen die voor het verbeteren van de spierkracht zijn (aangeduid met SK) volgen een opbouwschema. in week 1: 3 series van 10 herhalingen; in week 2: 3 series van 12 herhalingen; in week 3: 3 series van 14 herhalingen; etc.; in week 6: 3 series van 20 herhalingen. De andere oefeningen (aangeduid met BC) doet u tussen de 5 tot 10 keer om de bewegingscontrole te verbeteren. Pijn is een signaal. Stop voordat u de pijngrens bereikt. Een oefening hoeft geen pijn te doen en er mag nooit uistraling plaatsvinden. Als een oefening veel pijn doet en moeite kost, kunt u het beste stoppen. Vertel aan uw fysiotherapeut wat er aan de hand is.
| patiënteninformatie
2
Tijdens uw opname in het ziekenhuis mag u in bed op uw rug of uw zij liggen. De hoofdsteun van het bed moet plat blijven, maar het is wel toegestaan om een à twee kussens onder uw hoofd te leggen. Vanaf de derde dag na de operatie mag u ook op de buik liggen. De fysiotherapeut zal u instructies geven hoe lang en hoe vaak u mag zitten, staan en lopen. De dag van de operatie Op de dag van de operatie heeft u voornamelijk platte bedrust. Liggend op uw rug kunt u de volgende twee oefeningen uitvoeren: U ligt op uw rug met de knieën gestrekt (BC):
In ruglig met gestrekte benen. Beweeg de voeten afwisselend op en neer.
In ruglig met opgetrokken benen. Afwisselend licht uw benen optillen. Er mag geen rek ontstaan op de wond. De eerste dag na de operatie De eerste dag heeft u voornamelijk platte bedrust. Voor toiletgebruik mag u uit bed. De eerste keer doet u dit samen met de fysiotherapeut of de verpleging. U wordt op bed gewassen. De fysiotherapeut komt met u oefenen. Ook begeleidt hij u bij het uit bed komen en gaat hij een kort stukje met u lopen. Zodra dit veilig verloopt mag u zelfstandig naar het toilet gaan. Indien dit nog niet zelf lukt vraag dan de verpleging om hulp. Ook mag u zittend op de rand van het bed eten. Geeft dit te veel pijnklachten, doe het dan niet. De oefeningen die u vandaag erbij krijgt zijn:
| patiënteninformatie
3
U ligt op uw rug met de knieën gebogen (BC):
Met knieën aaneengesloten kleine bewegingen naar links en rechts maken. De schouders blijven plat op de onderlaag.
Bekken kantelen (onderrug hol en bol maken ) De tweede dag na de operatie Vandaah wisselt u bedrust af met lopen. U mag uzelf wassen, zittend op een stoel voor de wastafel. Zo nodig krijgt u hulp van de verpleging, bijvoorbeeld voor de onderbenen en de voeten. U mag meerdere malen een korte tijd (+/- 20min) zitten op een stoel. Zit hierbij wel licht gestrekt en niet onderuit gezakt. Loop kleine stukjes op de gang en ga zelfstandig naar het toilet. Wissel oefenen, lopen en rusten veel af. Luister hierbij naar de signalen van uw lichaam (pijn, vermoeidheid). Het oefenprogramma wordt onder begeleiding van de fysiotherapeut verder uitgebreid, ook wordt traplopen geoefend. U ligt op uw rug met de knieën gestrekt (SK):
Knieën in bed drukken en bovenbeenspieren aanspannen, billen tegen elkaar knijpen, schouders in onderlaag drukken U ligt op uw rug met de knieën gebogen (SK):
Billen van het bed optillen (armen, hoofd en schouders steunen goed op de onderlaag).
| patiënteninformatie
4
Oefeningen vanuit zithouding, rug los van de leuning (BC):
Handen gesteund op de knieën; hoofd, schouders en rug naar voren buigen en vervolgens via opdrukken met de armen weer rechtkomen.
Hoofd en schouders zijwaarts buigen, reik met de handen om de beurt naar de grond.
Probeer met beide handen afwisselend naar de linker- en rechter voet te bewegen.
Eén knie optillen, met beide handen vastpakken en rustig naar de borst toe bewegen. Oefeningen in stand. Gebruik een steunpunt bij balansproblemen (SK):
Spreidstand met licht gebogen knieën. Rug recht houden. Maak een schaatsbeweging van links naar rechts.
| patiënteninformatie
5
Door de knieën zakken in spreidstand. Rug rechthouden. De derde dag na de operatie Als alles redelijk goed gaat mag u vandaag naar huis. U mag zelfstandig douchen. Afdrogen van de voeten en aantrekken van het ondergoed kunt u doen terwijl u met uw rug tegen de muur steunt. Indien dit niet lukt doet u het zittend. Het liggen op de buik is vanaf vandaag weer toegestaan. De fysiotherapeut evalueert vandaag met u de ervaringen van de afgelopen dagen. Verder krijgt u informatie en advies over de verdere opbouw van activiteiten en oefeningen thuis. Oefeningen in buiklig met armen langs het lichaam en kussen onder de buik (SK):
Billen samenknijpen en ontspannen
Benen beurtelings gestrekt optillen
| patiënteninformatie
6
Na 2 weken Deze oefeningen gaat u pas uitvoeren na 2 weken ivm rek op de wond. In buiklig met armen langs het lichaam en kussen onder de buik (SK):
Hoofd en schouders iets optillen U ligt op uw rug met de knieën gebogen (SK):
Hoofd en armen optillen en naar de knieën bewegen, onderrug laten liggen.
Richtlijnen voor de thuissituatie Attentie! De termijnen die in deze paragraaf genoemd worden gelden als richtlijn. U moet ze dus niet beschouwen als een vaststaand feit, maar als een globale aanduiding voor de gemiddelde tijd die nodig is om te herstellen. Dit kan voor elke patiënt verschillend zijn. • Neem de eerste weken na de operatie wat langer nachtrust. • De eerste 2 weken moet u geen bad of langdurige douche nemen in verband met •
•
•
• •
de wondgenezing. Rust de eerste drie weken na het ontslag 2 à 3 x per dag minimaal een half uur, bijvoorbeeld op het eind van de ochtend, in de namiddag en in de vooravond. Daarna kunt u, afhankelijk van pijn, vermoeidheid en algemene conditie, het rusten afbouwen. Wissel gedurende de dag regelmatig van houding, dus wissel het zitten af met staan, lopen en liggen. Ga bij voorkeur zitten op een hoge stoel met een harde zitting en een stevige rugleuning. Oefen 2x daags gedurende ±20 minuten. Dit betreft in eerste instantie de in deze folder beschreven oefeningen. Bouw het aantal herhalingen steeds verder uit via het besproken opbouwschema. Wandel elke dag meerdere keren en ga steeds een eindje verder. Streef ernaar ongeveer een maand na de operatie 1 à 1½ uur aan een stuk te kunnen wandelen. Autorijden: de eerste drie weken na de operatie mag u alleen als passagier autoritten over korte afstanden maken. Dit uitsluitend als het strikt noodzakelijk is
| patiënteninformatie
7
•
•
•
•
•
• •
(bijvoorbeeld voor het ziekenhuisbezoek). Na ongeveer een maand kunt u, als u zich daartoe in staat voelt, de auto weer zelf besturen. Huishoudelijk werk dient de eerste maand na de operatie beperkt te worden tot lichte activiteiten. Doe de eerste weken zeker geen zwaar huishoudelijk werk zoals stofzuigen, dweilen, bedden verschonen, ramen wassen, etc. Tillen: direct na het ontslag is het tillen van lichte voorwerpen tot ± 5 kg toegestaan. Na ± 4 weken mag u zwaardere voorwerpen tillen, in opbouw zover als de klachten het toelaten. Probeer bij zwaardere lasten zoveel mogelijk vanuit uw benen te tillen, met gestrekte rug. Indien mogelijk de last zo dicht mogelijk tegen u aanhouden op buikhoogte. U kunt beter vanuit de benen draaien dan vanuit de rug. Vermijdt in de toekomst het tillen van voorwerpen die zwaarder zijn dan ± 20 kg. Deze activiteiten kunt u het beste onder deskundige begeleiding gaan optrainen. Fietsen: vier weken na de operatie mag u weer fietsen, waarbij u in het begin hobbelig terrein, harde wind en drukke verkeerssituaties beter kunt vermijden. Wij adviseren u het stuur hoog te zetten zodat u redelijk rechtop zit. Zwemmen: vier weken na de operatie is het weer toegestaan te zwemmen. De wond moet helemaal genezen zijn. De eerste tijd kunt u het duiken het beste vermijden. Sporten: de meeste sporten zijn enkele maanden na het ontslag weer toegestaan. Overleg met uw fysiotherapeut of met de specialist welke sport voor u het meest geschikt is. Seks: seksuele gemeenschap is niet bezwaarlijk voor de rug. Werkhervatting: afhankelijk van het soort werk dat u doet zal werkhervatting na één tot drie maanden weer mogelijk zijn. Bespreek dit tijdens de eerste controle bij de specialist en overleg dit verder met uw bedrijfsarts.
Wij willen nogmaals benadrukken dat u het natuurlijke herstel van uw lichaam kunt ondersteunen door naar signalen van het lichaam te 'luisteren' en aan de hand daarvan de belasting op te voeren of te beperken. Rugtraining na ontslag Wij adviseren u om eerst zelf thuis met bovenstaande oefeninstructies en adviezen de eerste vier tot zes weken uw activiteiten op te bouwen om zodoende een natuurlijk herstel te laten plaatsvinden. Als u te vroeg wilt starten met rugtraining bent u nog onvoldoende belastbaar. Na deze periode is het zeer zinvol om (onder begeleiding van een fysiotherapeut) een rugtrainingsprogramma te gaan volgen. Hierbij ligt het accent op oefentherapie, functioneel bewegen, werkhoudingtraining en algemene conditieopbouw. Blijf daarnaast veel in beweging en probeer te sporten. Ieder voor zich op zijn eigen niveau.
| patiënteninformatie
8
Tenslotte Wij wensen u een spoedig herstel toe. Mocht u nog vragen of opmerkingen hebben neem dan contact met ons op via meldpunt revalidatie (088 - 459 77 30) en vraag naar een van de fysiotherapeuten van de afdeling neurologie.
| patiënteninformatie
9
© 07-2015
Internet www.zuyderland.nl
112
Fysiotherapie Meldpunt West 07 (Revalidatie) Telefoon: 088 - 459 77 30
