Voedingsvezelverrijkt dieet Algemene richtlijnen
2
Waarom een voedingsvezelverrijkte voeding? Bij bepaalde darmaandoeningen zoals bijvoorbeeld bij obstipatie (verstopping, trage stoelgang), aambeien, divertikels (uitstulpingen van de dikke darmwand) is een voedingsvezelverrijkte voeding noodzakelijk. Dit stimuleert de darmwerking en vergroot het volume van de ontlasting, waardoor er een zachte ontlasting ontstaat. Wat is voedingsvezel? Voedingsvezel is de verzamelnaam voor een aantal stoffen die zich in de celwand van planten bevinden. Voedingsvezel bevindt zich dus alleen in plantaardige producten, in het ene meer dan in het andere en is voor de mens niet te verteren. Bij het bewerken van voedingsmiddelen, verwijdert men het grootste deel van de voedingsvezel. Onbewerkte producten zijn daarom over het algemeen rijker aan voedingsvezel. Oplosbare en onoplosbare voedingsvezels Op grond van bepaalde eigenschappen worden voedingsvezels ingedeeld in onoplosbare en oplosbare voedingsvezels. Oplosbare voedingsvezel heeft een gunstig effect op de stoelgang. In de dikke darm bewerken de daar aanwezige bacteriën deze vezels. Hierbij komen stoffen vrij die de darmbeweging stimuleren. Ook zorgen deze vezels ervoor dat de ontlasting soepel en volumineus blijft. In geval van diarree werken oplosbare vezels eveneens positief: ze zorgen ervoor dat de ontlasting niet té dun wordt. Komt voor in: groente, fruit en peulvruchten. Onoplosbare voedingsvezel zuigt water op als een spons en houdt dat ook vast. Daardoor wordt de ontlasting zacht en soepel en passeert het spijsverteringskanaal makkelijker. Deze onoplosbare voedingsvezels werken gunstig bij obstipatie (verstopping) en darmkrampen. Komt voor in: (volkoren)graanproducten. 3
In de meeste gevallen is een combinatie van beide voedingsvezelsoorten de meest ideale situatie. Hoeveel vezel iemand moet gebruiken voor een goed resultaat, verschilt van mens tot mens. Bij een voedingsvezelrijke voeding is het goed te streven naar 30-40 gram voedingsvezel per dag.
Goede voeding blijft belangrijk Ook bij een voedingsvezelverrijkte voeding blijft een goede, gevarieerde voeding het uitgangspunt. Een goede, voedingsvezelverrijkte voeding bevat dagelijks • bruin- of volkorenbrood of broodvervanger • (dieet)halvarine of (dieet)margarine • kaas • vleeswaren • melk en melkproducten • vlees, vis of kip of vervanger • (dieet)margarine/bak-braadproduct of olie voor de bereiding van de warme maaltijd • aardappelen of aardappelvervanging (rijst/pasta/peulvruchten) • groente • fruit met schil • drinkvocht
Aanvullende adviezen Allereerst is het belangrijk om voldoende vocht te gebruiken; minimaal 2 liter per dag. Drinkt u te weinig dan wordt de obstipatie juist erger. Om het voedingsvezelgehalte van de voeding te verhogen is een ruime consumptie van groente, fruit, aardappelen en volkorenbrood belangrijk.
4
Onderstaande voedingsmiddelen bevatten veel voedingsvezel • volkorenbrood, roggebrood, krentenbrood, tarwebrood en andere volkorenproducten; • aardappelen, zilvervliesrijst, volkoren macaroni of spaghetti, volkoren pannekoekmix; • groenten, aangevuld met rauwkost; • peulvruchten, zoals bruine en witte bonen, kapucijners, linzen en sojabonen; • vers fruit met schil; • gedroogde en geweekte zuidvruchten, zoals pruimen, abrikozen, krenten, rozijnen en tutti-frutti. Gebruik ook het weekvocht; • zemelen, tarwekiemen, havermout, gort, brinta, griesmeel, boekweit, muesli, sesamzaad, lijnzaad, Nutrigran, Fibrex en Bran Buds; • volkorenbiscuits, ontbijtbiscuits, volkoren ontbijtkoek, volkorenkoeken (b.v. Evergreen, Switch). Als u niet gewend bent aan een ruime consumptie voedingsvezel, dan kunt u in het begin last krijgen van winderigheid. Daarom is het belangrijk de hoeveelheid voedingsvezel langzaam op te voeren, de hoeveelheid goed over de dag te verdelen en voldoende vocht te gebruiken.
Overige leefadviezen • een glas water drinken op de nuchtere maag, brengt de darmen op gang; • de dag beginnen met een goed ontbijt, dit is noodzakelijk voor een goede darmwerking; • regelmaat in het eetpatroon, gebruik zeker drie hoofdmaaltijden op een dag; • neem voldoende tijd om rustig te eten en goed te kauwen; • zorg voor veel lichaamsbeweging; minimaal een half uur per dag; • neem de tijd om naar het toilet te gaan, stel toiletbezoek niet uit als er aandrang is;
5
• krampen, gasvorming kunnen ontstaan doordat u veel lucht inslikt, bijvoorbeeld door het kauwen van kauwgom, drinken met een rietje en roken. Eet en drink niet tegelijk, hierdoor kan veel lucht ingeslikt worden; • gebruik geen laxeermiddelen op eigen initiatief, overleg dit eerst met uw huisarts.
Zin en onzin Er zijn nogal wat fabeltjes in omloop over de laxerende werking van bepaalde voedingsmiddelen, maar die zijn niet altijd op hun werkelijke waarde getoetst. • Veel mensen zweren bij een schaaltje gedroogde, geweekte pruimen op de nuchtere maag. Deze vruchten leveren inderdaad veel voedingsvezel en bevatten een laxerende stof, waardoor ze de stoelgang bevorderen. • Van producten als ontbijtkoek, stroop en yoghurt is nooit bewezen dat ze laxerend werken. • Roosvicee Laxo heeft een (licht) laxerende werking Gefermenteerde melkdranken als Activia kunnen bijdragen aan de verbetering van de stoelgang. Vragen Bij vragen en/of onduidelijkheden kunt u van maandag tot en met vrijdag tussen 8.30 uur en 12.00 uur en tussen 13.00 uur en 15.00 uur contact opnemen met de afdeling diëtetiek.
6
7
Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Afdeling diëtetiek Telefoon (024) 365 85 59
8
G691 / 10-09
Website: www.dietetiek.cwz.nl
