Het natriumbeperkt dieet

Het natriumbeperkt dieet Informatie voor patiënten

F0453-1011 februari 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag 070 330 20 00

Inleiding U heeft het advies gekregen om minder natrium te gebruiken. Natrium is een onderdeel van keukenzout. Natrium trekt vocht aan. Hoe meer natrium er in ons lichaam voorkomt, hoe meer vocht het lichaam zal vasthouden. Redenen voor een natriumbeperkt dieet zijn bijvoorbeeld een verminderde nierfunctie, verhoogde bloeddruk, het vasthouden van vocht, hartfalen of zwangerschap. Deze folder geeft u informatie over waar zout (natrium) in zit, hoe u het gebruik van zout kunt beperken en tips voor een smaakvolle voeding zonder zout.

Algemeen advies Natrium komt van nature in kleine hoeveelheden voor in onze voeding. Aan veel voedingsmiddelen die u in de winkel koopt is zout toegevoegd. Daarnaast voegen we zelf regelmatig zout toe aan onze maaltijden. Het natriumbeperkt dieet houdt in dat u per dag 5-6 gram keukenzout per dag mag gebruiken (=2000-2400 mg natrium). U kunt dit bereiken door zelf geen zout toe te voegen aan de maaltijd en producten die veel zout bevatten te vermijden.

Natriumrijke producten Onderstaande producten bevatten veel natrium en moet u zo min mogelijk gebruiken: • smaakmakers zoals: Maggi, Aromat, bouillonpoeder, bouillonblokjes, ketjap, sambal, kip en vleeskruidenmixen, groente en kruidenmixen, mosterd, piccalilly, tabasco, ve-tsin, Worcestershiresaus • knoflookzout, selderijzout, uienzout, sesamzout en zeezout, Lo Salt • Marmite (gistextract) • gezouten margarine, gezouten halvarine, gezouten roomboter en gezouten bak en braadvet • soepen, bouillons en sauzen uit pakjes of blik • kant-en-klare diepvriesmaaltijden • kant-en-klare gerechten zoals: nasi, bami, pizza, kroket en loempia • groenten en peulvruchten uit blik of glas • aangemaakte diepvriesgroente zoals: groente à la crème of rode kool met appeltjes • gezouten groentesappen zoals: tomatensap en tomatengroentesap Het natriumbeperkt dieet • F0453-1011 • februari 2014

2

• groenten in het zuur of zoetzuur zoals: uitjes, augurkjes en zuurkool • te zoute vleessoorten, vleeswaren en vis • vegetarische vleesvervangers zoals: vegaburgers, vegaschijven, vegaworstjes etc. • hartige versnaperingen zoals chips, olijven, gezouten nootjes, kroepoek • mineraalwater met veel natrium: Vichy en Appolinaris • alle soorten drop en zoethoutthee. Deze bevatten een stof die de bloeddruk kan verhogen • gebruik maximaal ½ liter melk en melkproducten per dag vanwege de hoeveelheid natrium die in melk(producten) zit.

Natriumarme voedingsmiddelen Om uw maaltijden smakelijk te maken, kunt u gebruikmaken van onderstaande smaakmakers: • azijn, citroen, kruiden en specerijen zoals verse en gedroogde tuinkruiden, peper, kerrie, nootmuskaat, knoflook, paprikapoeder, foelie, laurier, kruidnagels en kruidenbuiltjes • natriumarme kruidenmengsels van de merken Verstegen en Silvo • speciale natriumarme voedingsmiddelen zoals: natriumarme Maggi, natriumarme bouillonpoeder, natriumarme tomatenpuree en natriumarm dieetzout. Deze vindt u in de dieethoek van grote supermarkten en bij biologische winkels of reformwinkels. Als u deze producten wilt gebruiken heeft u toestemming nodig van uw arts. Deze producten zijn namelijk vaak rijk aan kalium en kunnen voor sommige mensen niet geschikt zijn.

Advies per maaltijd Brood U mag alle soorten brood eten; bruin, volkoren, wit brood, geroosterd brood, beschuit, toast, knäckebröd, crackers, ontbijtkoek, bolletjes. Soms moet u een (strenger) natriumbeperkt dieet volgen waarbij u natriumarm brood moet gebruiken. Het roosteren van dit brood geeft meer smaak.

Het natriumbeperkt dieet • F0453-1011 • februari 2014

3

Eventueel kunt u natriumarm brood afwisselen met natriumarm beschuit, natriumarm roggebrood, natriumarm ontbijtkoek en natriumarme cracker. Of dit voor u gewenst is kunt u overleggen met uw arts of diëtist. Margarine en boter Gebruik ongezouten margarine/halvarine of ongezouten roomboter. Beleg U kunt uw brood beleggen met: • zoet brood beleg zoals jam, honing, hagelslag e.d. • fruit of rauwkost zoals tomaat, komkommer, radijs, aardbeien en plakjes banaan • ongezouten ei, eventueel op smaak gemaakt met kerrie, paprikapoeder en/ of peper of gebakken met paprika of champignons • kaas of smeerkaas. Jonge, belegen en oude kaas bevat evenveel natrium. Kaassoorten Roquefort of Gorgonzola bevatten meer natrium dan bijvoorbeeld Maasdammer, Emmentaler, Gruyére, verse geitenkaas, Hüttenkäse, Mozzarella, Mon Chou, Boursin, Maaslander en Milner. Daarnaast is er natriumarme kaas te koop. Deze kaas bevat echter veel kalium. Voor sommige mensen zijn deze producten vanwege de hoeveelheid kalium niet geschikt. Overleg met uw diëtist of arts of u deze producten kunt gebruiken. Vleeswaren Zo min mogelijk gebruiken

Bij voorkeur gebruiken

bacon, casselerrib, filet américain, luncheonmeat, pekelvlees, rauwe ham, rookvlees, alle soorten droge worst (cervelaat, salami, snijworst), gerookte spek, katenspek, ontbijtspek, gerookte ham

fricandeau, kalkoenfilet, kipfilet, lever, licht gezouten rookvlees, rosbief, tong, rollade

Als alternatief voor kant-en-klare vleeswaren kun u ongezouten vlees dat over is van de warme maaltijd als broodbeleg gebruiken. Het natriumbeperkt dieet • F0453-1011 • februari 2014

4

Ongezouten soep U kunt een portie ongezouten bouillon of ongezouten soep eten. Ongezouten bouillon kunt u maken van natriumarme bouillonkorrels of trekken van vlees of vis en/of groente als ui, prei en wortel en/of trekken van kruiden of een kruidenbuiltje. Ongezouten soep kunt u maken van ongezouten bouillon met hieraan toegevoegd: vermicelli, rijst, bloem of peulvruchten en als vulling stukjes vlees of vis, groente, tomaat. Voor de smaak kunt u kruiden en specerijen toevoegen zoals natriumarme Maggi, natriumarme Aromat, natriumarme tomatenpuree. U kunt ook kant-en-klare natriumarme soep gebruiken (zie ‘Natriumarme voedingsmiddelen’). Vlees Van nature bevatten vlees en gevogelte niet veel natrium. Kant-en-klare vleesproducten bevatten echter veel natrium. Zo min mogelijk gebruiken


kant-en-klare vleesproducten zoals: braad en rookworst, hamburgers, gepaneerd vlees, saucijzen, kant-en-klare gehaktballen, cordon bleu, gemarineerd vlees, slavinken, rundervinken en aangemaakt gehakt

ongemengd en ongepaneerd vlees zoals: kip, kalkoen, karbonade, tartaar, biefstuk, ossenhaas, poulet, rosbief, runderlappen, varkenslappen

Door het vlees te grillen, fruiten met ui en/of champignons of in een zelfgemaakte marinade te bereiden krijgt het vlees meer smaak.


5

Vis Zo min mogelijk gebruiken


- kant-en-klare gerookte of ongepaneerde verse vis en vis uit de gestoomde vis zoals gestoomde diepvries makreel en zalm, bokking, gerookte paling - vis in het zuur zoals rolmops - alle soorten haring - kant-en-klare gepaneerde vis zoals vissticks en zeeschnitzel - vis uit blik of glas (tonijn, sardines, zalm) - schaal en schelpdieren zoals: garnalen, oesters, mosselen, kreeft en krab (zijn van nature te zout) Vegetarische vleesvervangers Zo min mogelijk gebruiken


kant-en-klare sojaproducten zoals vegetarische burgers en vegetarische schijven

verse peulvruchten zoals bruine bonen en kapucijners en sojaproducten zoals tahoe en tempé.

Vlees en vis kunt u bereiden met ongezouten boter, ongezouten margarine of olie. U kunt bij de bereiding kruiden en specerijen gebruiken voor de smaak. Ongezouten jus of saus Ongezouten saus kunt u maken van het kookvocht van groente/vis of van ongezouten gebonden bouillon. Voor de smaak kunt u kruiden of specerijen toevoegen. U kunt ook kant-en-klare natriumarme saus gebruiken.


6

Ongezouten groente Gebruik verse groente of diepvriesgroenten. Aan de groente kunt u een ongezouten saus toevoegen (zie ‘Ongezouten jus of saus’) of ongezouten margarine, olie of natriumarme saus. Verder kunt u de groente met azijn, citroen, kruiden en specerijen op smaak brengen. Ongezouten aardappels, rijst en dergelijke Aardappelen bevatten van nature weinig zout. Ook in bijvoorbeeld diepvriesfrites zit weinig natrium. U kunt aardappelen het beste koken in zo min mogelijk water zodat er minder smaak- en voedingsstoffen verloren gaan. Eventueel kunt u de aardappelen voor de smaak bakken met ui, kerriepoeder en andere kruiden. Kant-en-klare aardappelproducten zoals aardappelkroketten en aardappelpuree bevatten wel natrium. Zonder zout gekookt bevatten rijst, macaroni, spaghetti, peulvruchten geen natrium. Nagerecht Als nagerecht kunt u nemen een schaaltje vla, pap, pudding, yoghurt of kwark, eventueel met siroop en/of een portie fruit of compote of vruchtenmoes. Tussendoortjes U kunt gebruikmaken van onderstaande tussendoortjes: Dranken • thee of koffie met of zonder suiker, eventueel met melk of koffiemelk • melk, karnemelk, yoghurt, pap, vla, kwark of chocolademelk • vruchtensap • limonade of frisdrank of mineraalwater of ongezouten groentesap • ongezouten bouillon of ongezouten soep Fruit • fruit, compote of vruchtenmoes


7

Overige tussendoortjes • brood of beschuit en dergelijke met of zonder beleg • ongezouten noten, ongezouten popcorn, natriumarme augurkjes • stukjes komkommer, paprika, radijs e.d. met een zelfgemaakt dipsausje erbij • biscuit of koekje, gebakje, cake, een stukje chocolade of een snoepje als een zuurtje, pepermuntje, kauwgom en dergelijke (geen drop) • rozijnen of gedroogde vruchten

Vragen Heeft u na het lezen van de folder nog vragen, dan kunt u telefonisch contact opnemen met een van de diëtisten van het ziekenhuis of een email sturen naar [email protected].

Meer informatie www.voedingscentrum.nl www.hartstichting.nl


8

Het natriumbeperkt dieet

Recommend Documents