RESILIENT DELTAS SYMPOSIUM
“DE KRACHT VAN SAMEN”
30 OKTOBER 2014 ONDERZOEKSGROEP RESILIENT DELTAS
SYMPOSIUM “DE KRACHT VAN SAMEN” 30 OKTOBER 2014
DAGVOORZITTER A . HEIJNEN
ASOCIATE L ECTOR
KETTINGBOTSING A58 16 SEPTEMBER 2014
KETTINGBOTSING A58 16 SEPTEMBER 2014 Ingezonden door LKK (bezoeker) op dinsdag 16-‐09-‐2014 om 18:24
Heel veel sterkte toegewenst aan de nabestaanden van de 2 slachtoffers die er vandaag te betreuren zijn. Maar ook sterkte gewenst aan alle (zwaar) gewonden, en aan hen die als burger eerste hulp hebben verleent. Complimenten voor de hulpverleners die ook hun werk onder bizarre omstandigheden hebben moeten doen. Het ontroerde me toen ik op het nieuws zag, dat er mensen waren die koffie en dergelijke uitdeelden! Wat ongelooflijk lief en zorgzaam! Fijn dat er zulke lieve mensen zijn. ……
KETTINGBOTSING A58 16 SEPTEMBER 2014
VEERKRACHT, WAT IS DAT? Veerkracht organiseren als omgaan met kwetsbaarheden/het onzekere: adapta/e Veerkracht organiseren als omgaan met het onvoorspelbare: an/cipa/e Veerkracht organiseren als omgaan met het onvoorstelbare: alertheid
TOELICHTING PROGRAMMA 13.00 -‐ 13.30 uur Inleiding symposium door dagvoorziJer drs. A. Heijnen en ir. A.P. de Buck, voorziJer college van bestuur HZ University of Applied Sciences 13.30 -‐ 14.15 uur PresentaQes onderzoeksresultaten 14.15 -‐ 14.30 uur IntroducQe workshops door E. de Seranno MBA, samenwerkingsdeskundige 14.30 -‐ 14.45 uur Korte pauze 14.45 -‐ 15.45 uur Workshops met 6 thema’s (zie hieronder) 15.45 -‐ 16.15 uur Resultaten workshops en afsluiQng 16.15 – 17.00 uur Borrel
RESILIENT DELTAS EN DE HZ Kort vraaggesprek met Adri de Buck
voorziJer college van bestuur HZ University of Applied Sciences
ONDERZOEK NAAR VEERKRACHTIGE SAMENLEVINGEN MET HET 4 + 1 RESILIENCE MODEL Dr. ir. Hans de Bruin
HET ONDERZOEK
Doel • Inzicht krijgen in hoe we gezamenlijk veerkrachQge samenlevingen kunnen vormgeven • Het bieden van handelingsperspecQeven aan burgers en professionals om gezamenlijk de gevolgen van verstoringen te minimaliseren. Aanpak • KwanQtaQef en kwalitaQef onderzoek
Model
KWANTITATIEF: RESILIENCE INFERENCE MONITOR (RIM)
Score’s op basis van 21 parameters staQsQsche informaQe van CBS afgeleid van het RIM model ontwikkeld door de Louisiana State University 4 niveau’s van resilience
De schaduwkant van stacscsche benaderingen (big data)
Volkskrant, 25 oktober 2014
KWANTITATIEF ÉN KWALITATIEF • Naast het wat (wat gebeurt er) willen we inzicht hebben op het waarom (waarom gebeurt het) • KwanQtaQeve, inzichten uit big data resultaten koppelen aan handelingsperspecQeven.
“big data alone can’t solve this type of problem. We had petabytes of data and yet we were building models that were fundamentally flawed because we didn’t have real insight about what was happening” (correlaCon vs. causaCon) Nathan Eagle PhD, Harvard University
KWALITATIEF Twee belangrijke uitgangspunten: • Kennis over handelingsperspecQeven is alQjd situaQoneel bepaald, wat in bepaalde situaQe wel werkt, hoea onder andere omstandigheden niet te werken. • Analogiedenken: diepgaande kennis over situaQes geea voorspellend vermogen over nieuwe, soortgelijke situaQes. De opzet van het 4+1 resilience model is • dat mensen zich gaan herkennen in de situaQes die zij dagelijks (zouden kunnen) meemaken, en • vervolgens de consequenQes van hun handelen kunnen overzien
4+1 RESILIENCE MODEL
• 4 subsystemen: vitale infrastructuur, ruimte gebruik, economie, sociaal kapitaal • 1 aspectsysteem: governance • Zoeken naar hedomen die een blijvend effect sorteren
RESULTAAT IN DE PRAKTIJK
DESIGN STUDIOS
RIM
4 + 1 ANALYSE
ACTIVITEITEN IN DE SAMENLEVING
KENNISPLATFORM
www.deltaexperQse.nl
SLOTOPMERKINGEN 4+1 resilience model • Steeds verder verdiept • Steeds aangepast aan veranderende omstandigheden We moeten het samen doen • Resilience is een proces • groepsleren
OVER LEVEN, OVERLEVEN drs. Marcel MaJhijsse
DAGELIJKSE VEERKRACHT Veerkracht wordt bepaald door: Wie we zijn Wat we doen Kortom: ons dagelijks leven
4+1 MODEL • • • •
sociaal kapitaal ruimtegebruik economische drijfveren vitale infrastructuur
• plus 1 aspectsysteem: governance.
WAT BEPAALT ONS DAGELIJKS LEVEN?
Noodzakelijke Levens-‐ behoeaen
Infrastruc-‐ tuur Governance 22
EEN CRISIS: WATERSNOOD
Noodzakelijke Levens-‐ behoeaen
Infrastruc-‐ tuur Governance
VEERKRACHT: EEN DEFINITIE De mate van sociale en economische sterkte in de samenleving om een niet gewilde en/of plotselinge gebeurtenis die levensbedreigend is en/of die het dagelijks leven en/of de levenstandaard ernsQg bedreigt, te weerstaan.
VEERKRACHT GAAT OVER • Kwetsbaarheid • Aanpassingsvermogen van een gemeenschap (community)
Een sociale groep van wie de leden op een specifieke lokaCe wonen, dezelfde overheid hebben en vaak een gemeenschappelijk cultureel en historisch verleden hebben. Dus dorpen, wijken, steden, regio’s…. aKankelijk van de bedreiging te idenCficeren
VEERKRACHT EN CRISES
IDENTIFICEREN VAN ‘HEFBOMEN’
MOGELIJKE HEFBOMEN IN DE PRAKTIJK • Ruimtelijk gebruik: wegen, bebouwing, gebiedsinrichQng, gebruik • Sociaal kapitaal: de basisschool, het dorpshuis, de voetbalvereniging, het dorpscafé, een dorpsraad • Economie: werkgelegenheid, primaire voorzieningen • Vitale infra: aansluiQng op gas, elektra, water, communicaQeneJen
VEERKRACHT INDELING VOLGENS RIM Indeling in: – Onherstelbaar (suscepQble) – laagste resilience – Herstelbaar (recovering) – Weerbaar (resistant) – Overwinbaar (usurper) – hoogste resilience
MEERLAAGSVEILIGHEIDMODEL 1, 2, 3 EN 4 1. Zorg dat de kans op gevaar bijna 0 is 2. Zorg dat als het fout gaat de consequenQes (voor het 4+1 model) beperkt kunnen blijven 3. Als het fout gaat beperk de schade zoveel mogelijk 4. Stem de niveaus 1, 2 en 3 zo op elkaar af dat herstel (snel) mogelijk is
5 NOVEMBER 2014
30
WORKSHOPS op basis van de Design Studio’s en het 4+1 model Eddy De Seranno MBA -‐ Samenwerkingskunde
31
METHODE DESIGN STUDIO’S! WORKSHOPS ONDERZOEKS-‐ EN INTERVENTIE-‐METHODES: • Dynamic Mindmapping • AppreciaQve Inquiry • MoQvaQonal Interviewing • Scenario-‐methode • Kaders OpQmale Samenwerking ! DOEN
THEMA 1: CENTRAAL PUNT PER KERN • Zou het helpen om een centraal punt in te richten per kern? • Hoe ziet dit punt eruit? • En hoe kunnen we dat inrichten? (Jonas Papenborg)
FUNCTIES? • • • • •
informaQe-‐ en communicaQepunt coördinaQepunt verzamelpunt materiaalopslag vluchtplaats – eerste opvang
LOCATIE? • ligging: hoogte, bereikbaarheid? • gebouw: kerk? dorpshuis? lokale brandweerpost? stembureau? café? ander wijk-‐ of gemeenschapsgebouw? • inrichQng: faciliteiten? WIE? • burgers en/of professionals • wanneer bemand?
THEMA 2: ONTMOETEN EN SAMENWERKEN • Hoe kunnen professionals, vrijwilligers en burgers elkaar ontmoeten? • Op welke manier kan samenwerking tussen parCjen zich blijven vernieuwen? (Jean-‐Marie Buijs)
WIE? • burgers en vrijwilligers-‐organisaQes (lokaal • professionals (lokaal + regionaal) uit overheden en hulpdiensten WAARTOE? • elkaar leren kennen • uitwisselen van ideeën / plannen / informaQe • ontdekken van lokale ‘natuurlijke leiders’ • samen ontwikkelen van gedragen lokale iniQaQeven / acQes / oefeningen
HOE? • dorpsraad + gemeente samen: rusQg opbouwen • een sociale kaart of ‘netwerkkaart’ opmaken • zoeken naar bruikbare aanleidingen voor een bijeenkomst • verenigingenmarkt • … DILEMMA: • hoe deze ontmoeQngen en de resultaten daarvan ‘monitoren’ en ‘borgen’ • zonder het (te veel) te insQtuQonaliseren?
THEMA 3: MEERLAAGSVEILIGHEID • Meerlaagsveiligheid bestaat uit drie lagen: – LAAG 1: voorkomen van overstromingen – LAAG 2: ruimtelijke inrichCng – LAAG 3: rampen-‐ en crisisbeheersing
• Hoe kunnen we de verschillende lagen benuXen voor onze lokale gemeenschap? (Marcel MaRhijsse)
WAT? • laag 1: investeren = duur! • ! laag 2 en 3: slimme maatregelen? • laag 1, 2 en 3 samen! ROL VAN DE SAMENLEVING • co-‐producQe: gesprekken tussen professionals en lokale mensen • wie neemt de leiding? • noodzakelijke analyse?
CONTINU PROCES • professional, bestuurder of ambtenaar: durf om zich kwetsbaar op te stellen bij beleidsontwikkeling • burger: acceptaQe dat bij afweging van belangen er alQjd risico’s kunnen zijn die in gezamenlijkheid opgelost moeten worden AANPAK: • scenario • hoe de onderzoeksresultaten in de prakQjk gebruiken • in het perspecQef van meerlaagsveiligheid?
THEMA 4: BEWUSTWORDING RISICO’S • Moeten overheden informaCe over risico’s meer delen met burgers? • Hoe kunnen we burgers bewust maken van risico’s in de omgeving? • Van wie wil de burger informaCe over risico’s? (Manon Veroude)
LEGGEN VAN RELATIES TUSSEN PROFESSIONALS EN DORP OF WIJK: • steeds tweerichQngsverkeer: professionals en burgers moeten elkaar betrekken bij hun plannen • voorlichQng geven in de koude fase • vragen: welke gegevens lokaal nodig (ook al in koude fase)? • + steeds vervolgacQes! LOKAAL INFORMEREN VAN EN COMMUNICEREN MET MENSEN: • wat zijn de risico’s? • wat kunnen mensen DOEN ter voorbereiding op / in geval van een ramp of crisis? • oefenen! • ‘lokaal’ rampenplan!
WAARTOE? • Risico-‐communicaQe in de koude fase = ‘zaaien’ • Risico-‐communicaQe Qjdens ramp of crisis = ‘oogsten’ KNELPUNT: • managen van de ‘boJom-‐up’-‐informaQestroom (waarnemingen, ideeën, meningen, emoQes, netwerken,…) DILEMMA’S: • spanningsveld bij overheden: d delen van risico’s versus belang van de economie (bv. toerisme, industrie)! • onderling verschillende percepQes van (on-‐)veiligheid managen!
THEMA 5: TRANSITIE • Overheden moeten meer gaan samenwerken met burgers en vrijwilligers • Dat vergt vaak een transiCe binnen overheden • Hoe kunnen we deze transiCe maken? (Alexander Heijnen)
‘OMSLAG’ IN DENKEN EN HANDELEN / ‘IN TRANSITIE’ / ‘IN TRANSFORMATIE’: • op zoek naar een nieuwe relaQe met burgers en externe parQjen • professionals moeten de niet-‐professionals (in lokale gemeenschappen) koesteren! • van vertrouwen in hiërarchie en regels, naar vertrouwen in mensen DILEMMA’S • aantal burgers vindt dat overheid alles / niets moet doen • leiderschap: ‘aangewezen’ leiders versus ‘natuurlijke’ leiders • aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid versus vertrouwen
VOORWAARDEN • van regelen naar faciliteren • burgers aan de voorkant betrekken bij beleid en plannen • rechtstreeks naar de burgers gaan, iniQaQef nemen • zelf deel gaan uitmaken van lokale netwerken • bestaande burgerkracht benuJen • ‘natuurlijke leiders’ in beeld krijgen • onderscheid maken in diverse mogelijke rollen burgers
THEMA 6: VEERKRACHTMONITOR • Wat zijn de toepassingsmogelijkheden voor een veerkrachtmonitor in Zeeland? • En wat hebben we daarvoor nodig? (Hans de Bruin)
METEN IS WETEN • Willen we veerkracht meten? Waarom? • Wat willen we weten? • Hoe wordt dat gemeten? DE MOGELIJKHEDEN EN DE BEPERKINGEN • Wat kunnen we weten? • Wat kunnen we ermee? • Zijn er valkuilen? DE MIDDELEN VOOR EEN VEERKRACHTMONITOR • Hoe wordt er gemeten en door wie? • Hoe pakken we het aan? • Wat zijn de kosten?
KAARTJE ! TAFEL o.l.v. moderator: “Wat gaan we DOEN?” …of op de KLAPBANK!
TERUGKOPPELING THEMA’S
AFSLUITING
Bedankt voor uw aandacht .. Namens de onderzoeksgroep Resilient Deltas Dick Fundter Alexander Heijnen Marcel MaJhijsse Hans de Bruin Eddy De Seranno Jean-‐Marie Buijs Jonas Papenborg Manon Veroude Kim Buren
