WONEN IN DE STAD
REPORTAGE NIEUWBOUW
De gezinswoning is gemaakt op maat van een ouderpaar met drie kinderen. De driegevelwoning voldoet aan de klassieke regels die een bouwdiepte van 17m voor de begane grond en 13m voor de verdieping voorschrijven. Het dakterras (ter hoogte van de verdieping) zit weliswaar vervat in het bouwvolume, maar is wel degelijk buitenruimte.
De woning die Ronny en Chantal in Aartselaar lieten bouwen, haalt een E-peil van minder dan 60. Dat is ruim onder de huidige norm (100) en zelfs onder het nieuwe peil dat de Vlaamse overheid in de toekomst wil opleggen. Het is een ecologisch en een economisch project, want bouwheer en ontwerper willen weerwerk bieden aan de steeds stijgende energieprijzen. Tekst: Sofie De Vriese ®Foto’s: Luc Roymans
Woning als een thermos Creatieve driegevelwoning Volgens de bouwvoorschriften is de lengte van de woning beneden beperkt tot 17 meter en op de verdieping tot 13 meter. Toch tekende architect Jos Vanderperren een veeleer monolithisch, volume zónder de klassieke verspringing ter hoogte van de verdieping. Niettemin respecteert de woning de opgelegde norm minutieus. Het platte dak – een groendak – hoort weliswaar ín het bouwvolume, maar eigenlijk gaat het om een buitenruimte (zie foto’s).
2
Als een thermos De buitenschil van de staalbouwwoning bestaat uit lange zwarte panelen bekleed met gemalen graniet. Die techniek is schatplichtig aan het steentapijt, in de jaren tachtig een populaire vloerbedekking en nu weer aan een opmars toe. De textuur van de buitenmuren is korrelig, monochroom zwart, maar dag- en zonlicht creëren een speels effect. Architect Jos Vanderperren is al langer vertrouwd met deze gevelafwerking, een techniek die hij steeds verfijnt. De aard van de ‘buitenschil’ doet de woning opvallen in de buurt. Niet alleen visueel maar minstens evenveel omwille van het duurzame karakter. Een doordachte isolatie zorgt ervoor dat het huis volledig wordt afgesloten van de buitenomgeving. De isolatie wordt niet, zoals bij de klassieke bouwwijze, ín een spouw aangebracht maar aan de buitenkant, net onder de eindafwerking. Architect Vanderperren: “Het grote verschil is dat je op deze manier een veel grotere controle behoudt op de degelijkheid – lees ‘dichtheid’ – van de isolatie. Metselresten die in een spouw terechtkomen en blijven steken, vormen op zich een belemmering voor de isolatie die er later inkomt.”
ik ga bouwen & renoveren _ november2008
3
Van boven naar onder 1. De gevelbekleding bestaat uit grote panelen (90 x 800 cm) bekleed met zwarte gemalen graniet. De techniek is een variant op het steentapijt. Architect Jos Vanderperren werkt al langer met deze methode, die hij steeds verfijnt. De ramen combineren helder en matglas, vervat in aluminium profielen.
KRACHTLIJNEN 1. De driegevelwoning valt op door de zwarte panelen. Klassieke Kingspanpanelen werden bekleed met zwarte gemalen graniet. Aandacht was er ook voor het formaat: telkens modules van 90 cm op maximaal 800 cm. 2. Er werd geïnvesteerd in meer en andere isolerende materialen, zodat de woning een E-peil haalt van minder dan 60, ruim onder de huidige norm (100). 3. De daktuin valt op het eerste zicht niet op, omdat die in het bouwvolume vervat is. Maar het is wel degelijk een buitenruimte, die niet alleen om esthetische redenen is toegepast. Een daktuin zorgt ook voor een vertraagde afvoer van het hemelwater naar de riolering. 4. De buitenomgeving is aangelegd met een variatie aan materialen, die toch in elkaars verlengde liggen: blauwe steen, metalen staproosters, padoek planken, witte keien. 5. De waterpartij volgt dezelfde strakke belijning als de architectuur van de woning.
2. Een groendak of daktuin is een esthetische ingreep en functioneert bovendien als vertraagde afvoer van het hemelwater naar het gescheiden rioleringsstelsel. Ook de witte keien tegen de ramen beneden hebben een afwateringsfunctie. 3. Op het gelijkvloers wordt de grote glazen raampartij aan de tuinkant van binnenuit tegen de zon beschermd door regelbare verticale lamellen.
4
De vloerbekleding binnen loopt door op het terras: grote natuurstenen tegels. Buiten zijn nog andere materialen gebruikt, die toch in elkaars verlengde liggen. Een partij klinkers in blauwe hardsteen, padoek planken rond de zwemvijver, witte keien rond de olijfboompjes en een klein rietveld dat het water van de zwemvijver op natuurlijke wijze zuivert – bijna symbolisch voor de beroepsactiviteit van eigenaar Van Hee, die waterzuiveringsinstallaties bouwt.
WONEN IN DE STAD
REPORTAGE NIEUWBOUW
Van boven naar onder 1. De leefruimte beneden en het bureau boven staan met elkaar in contact door middel van een vide. 2. Het interieur is – behalve de donkere natuurstenen vloer en losse meubelen – wit. Op die manier ontstaat een contrast tussen de vaste elementen – duidelijk actueel van vormentaal – en de klassiekere meubelen.
En net dié onvolkomenheden zorgen voor warmteverlies. “Je krijgt pas problemen met isolatie waar er niet feilloos geïsoleerd is.” Te veel isoleren is in principe niet mogelijk, al is er wel een verzadigingspunt. Dat wil zeggen dat eenmaal dat verzadigingspunt voorbij, de extra investering in verhouding niet meer genoeg isolatiewaarde oplevert. De architect maakt de vergelijking met een thermosfles. “Koudebruggen zijn volstrekt afwezig, zodat ook het bijkomende probleem van condens- en schimmelvorming achterwege blijft. Maar de boodschap is natuurlijk wel: verluchten!”
600 euro per jaar Het gebruikte isolatiemateriaal aan de buitenkant van de staalconstructie is 45 mm PIR (voluit: polyisocyanuraat). Aan de binnenkant van de woning kwam nog eens 12 cm isolatie (ook PIR) tussen het staal en een voorzetwand (Metalstud). Het schilderen van die voorzetwand was de enige noodzakelijke afwerking. Ook de vloeren werden extra geïsoleerd. Beneden met een lichtgewicht isolatiechape (met polystyreenkorrels) onder de reguliere dekvloer waarin de leidingen van de vloerverwarming gelegd zijn. Op de verdieping werd gewerkt met blokken polystyreen en 5 cm isolerende chape onder een PU-gietvloer. Op het dak kwam isolatie in de vorm van 16 cm lichtgewicht chape en rotswol met een pvc-afwerking. Verwarmen gebeurt in het hele huis
TECHNISCHE FICHE Ontwerp: arch. Jos Vanderperren, tel. 02 725 29 04, www.vanderperren.com. Type woning: nieuwbouw driegevelwoning met plat dak Bewoonbare oppervlakte: netto 183 m2 zonder vide Gebruikte materialen Ruwbouw: staalbouw (Metalstud voorzetwanden en geïndustrialiseerde staalprofielen) Gevelafwerking: gevelpanelen Kingspan Dakafwerking: steeldeck (= koudgewalste geprofileerde staalplaten als basis voor de isolatie) + afwerking pvc membraan Ramen en deuren: Reynaers aluminium met helder + matglas Oprit en terras: combinatie van klinkers in blauwe steen, natuursteen 80 x 80 cm, gegalvaniseerd metalen staprooster en houten planken (padoek) rond zwemvijver. Vloerbedekking benedenverdieping: natuursteen 80 x 80 cm Vloerbedekking verdieping: PU-gietvloer Vloerbedekking badkamer: keramische tegels 60 x 60 cm (Cotto d’Este - Cendre); ook de wand werd met deze tegels bezet in formaat 100 x 40 cm.
6
WONEN IN DE STAD
REPORTAGE NIEUWBOUW
Op de overloop is een nis voorzien waar later een inbouwkast komt. Toevallig past ook de voorlopige garderobekast wonderwel in het volume.
via vloerverwarming, aangedreven door een warmtepomp. Ronny Van Hee: “In onze woning in Aartselaar overstijgt de jaarlijkse energiekost de 600 euro niet, terwijl je in een vergelijkbare nieuwbouwwoning met een klassieke isolatie en verwarming gemakkelijk 1500 euro per jaar aan energieverbruik betaalt.” Met deze doordachte isolatie willen architect en eigenaars het hoofd bieden aan de stijgende energieprijzen. “Ook dit is duurzaam bouwen,” verantwoordt eigenaar Van Hee zich. “Met dit huis linken we ecologie en economie.” Met andere woorden: op deze manier worden de energiekosten gevoelig gereduceerd en in bedwang gehouden, zodat het verbruik in deze woning veel onafhankelijker is van de olieprijs.
GELIJKVLOERS
8 7
5
6
4 9 2
3 1
1. Inkom 2. Wc 3. Eetplaats 4. Salon 5. Keuken 6. Berging 7. Dressing 8. Badkamer met sauna 9. Slaapkamer ouders
VERDIEPING
10 12
11
14 16
12
15 12
8
13
november2008 _ ik ga bouwen & renoveren
10. Overloop 11. Dressing 12. Slaapkamer kinderen 13. Douche 14. Bureau 15. Vide 16. Terras
WONEN IN DE STAD
REPORTAGE NIEUWBOUW
Hiernaast: 1. De badkamer (met sauna) viel groot uit. Keramische tegels werden in groot formaat geplaatst, zowel op de vloer (60 x 60 cm) als tegen de wand (100 x 40 cm). 2. Ook het kleinste kamertje kreeg een accentmuur. Het effect wordt versterkt door indirect strijklicht achter de voorzetwand.
Hiernaast: Dankzij de glazen douchewand blijft de volledige oppervlakte van de badkamer zichtbaar én voelbaar.
Betaalbare investering? Beide partijen zijn zo bezeten door deze thematiek, dat ze ook sleutelen aan een financieringsmodule waarbij ze de energieleveranciers en de bankinstellingen willen betrekken. Bedoeling is om bouwheren toe te laten te investeren in extra isolatie met een dalende energiekost tot gevolg, maar volgens een gespreid financieringsplan. Met andere woorden: de eigenaar betaalt jarenlang evenveel, alleen gaat het geld niet uitsluitend naar de energieleverancier maar worden tegelijk ook stelselmatig de investeringskosten afbetaald. Op het eind van de termijn (ongeveer 8 jaar) is de rekening gelijk, alleen heb je een veel duurzamer systeem in huis met een blijvend lager energieverbruik. ■ Ter info: deze woning heeft een nominatie voor de staalbouwwedstrijd 2008 (jurering van 25 augustus 2008). De laureaat wordt bekendgemaakt tijdens de Staalbouwdag die plaatsvindt op 4 december e.k. in Brussels Expo.
10
november2008 _ ik ga bouwen & renoveren
