Reisverslag deel 1 – Leopard Conservation Project Ik ben op reis in Zuid Afrika en Namibië. Ik bezoek hier de projecten die door ons ondersteund worden alsmede potentiële vrijwilligersprojecten die wij als SPOTS actief willen promoten. Mijn eerste stop is het Leopard Conservation Project (LCP) in Zuid Afrika.
Hoe het begon……. Twee jaar geleden ontmoette ik Fred Berrangé, oprichter en spil van het Leopard Conservation Project (LCP) in Zuid Afrika. SPOTS was op dat moment alleen bezig met cheetah’s. Per toeval kwam ik in contact met Fred en liep ik vervolgens enkele dagen met hem mee. Toendertijd was ik me totaal niet bewust van de gevaren die rondom Fred’s werk hangen. Onbevangen liep ik met hem mee en kwam zo ook terecht bij een boer die illegaal een luipaard gevangen had. Ik herinner me nog levendig het telefoontje en de lange rit naar no mans land, midden in de nacht. Ik herinner me ook nog dat ik wat giechelend zei dat we nu wel heel erg ontraceerbaar waren aangezien zelfs het multi gps systeem van Fred geen signalen meer afgaf. Ik grapte vervolgens “well, if they want to get rid of us, that will be easy”. Afbeelding; in 2009 liep ik met Fred mee en namen we o.a. een illegaal gevangen luipaard in beslag
Ik herinner me ook nog dat ik wat verdwaasd met mijn ogen knipperde toen Fred bij aankomst zijn pistool uit het handschoenenkastje haalde. Ik waande me op dat moment in een foute wildwestern film en vond het wel erg veel machogedrag en testosteron wat Fred hier tentoonspreide. Waarschijnlijk maar goed dat ik de ernst van de situatie niet door had. Het gaf me de onbevangenheid om het hele gebeuren goed te registreren. Dat het bittere ernst is, blijkt wel uit het feit dat Fred sinds die tijd met de dood wordt bedreigd en met deze boer in kwestie in een rechtszaak is verwikkeld. Illegale jacht is hot en booming in Zuid Afrika en inmenging wordt niet op prijs gesteld. Afbeelding: luipaarden vormen een gewild jachttrofee
Tijdens dat bezoek hoorde ik over de grote problemen waar de luipaard in verkeerde. Het dier wordt gezien als allrounder. Een dier dat het overal weet te overleven. En daarom wordt er nooit echt onderzoek naar het dier gedaan. Zoals een onderzoek naar de regionale verschillen in Zuid Afrika. De luipaarden in het Noorden (waar Fred werkt) blijken anders dan soorgenoten in het Zuiden (de Kaapse luipaard). Of naar de aantallen. In Zuid Afrika zijn de schattingen dat er zo’n 4000 luipaarden leven. Maar niemand weet het zeker. Wat wel zeker is, is dat er grote aantallen worden gedood door boeren (uit angst dat dit roofdier hun vee doodt) of door hen worden gevangen voor de (illegale) jacht. Natuurlijk, er zijn wetten die dieren zoals de luipaard moeten beschermen. Maar handhaving blijkt lastig. Dieren leven vaak op land van boeren. Landerijen van enkele duizenden hectares groot. Wie controleert wat er hier met de dieren gebeurt? Fred maakt zich grote zorgen "The leopard is adaptable and probably has been able to survive this long because of it. But how much more is reasonable to demand from them". Ik wist ook dat ik, nadat de luipaard bevrijd was en ik vele verhalen rijker was, het verplicht was aan dit schitterende dier meer te doen dan alleen een spannend reisverslag te schrijven. Mede door dit bezoek is SPOTS begonnen zich in te zetten voor de luipaard.
Samenwerking met FOX vakanties FOX vakanties doneert elk jaar een bedrag aan een project in een land waar ze reisaanbod hebben. In 2012 is dat Zuid Afrika. Ze benaderden SPOTS omdat ze graag een Big Cat project wilden ondersteunen in dit land en zo kwam de samenwerking tussen FOX vakanties, LCP en SPOTS tot stand. Van elke boeking die plaatsvindt van een reis naar Zuid Afrika in 2012, gaat een bepaald bedrag naar het LCP. Zij kopen hier GPS radiocollars van die worden omgedaan bij luipaarden die in beslag zijn genomen en worden vrijgelaten. De gegevens die vrijkomen door de radiocollar (o.a. verspreidingsgebied van het dier) worden gebruikt voor o.a. wetenschappelijk onderzoek. Het LCP werkt hiervoor samen met diverse partners waaronder de Universiteit van Pretoria. Daarnaast geeft een radiocollar extra veiligheid aan de luipaard. Hoewel nooit waterdicht zijn de meeste boeren toch huiverig een luipaard te doden of te vangen dat een radiocollar om heeft. Schrijnende verhalen En zo ontmoeten Fred en ik elkaar weer, twee jaar na dato, om gezamenlijk een luipaard vrij te laten. Voorzien van een GPS radiocollar gesponsord door FOX vakanties. Vanaf Johannesburg rijd ik, nog enigszins slaapdronken na een vlucht van ca. 11 uur, door naar Hoedspruit. Een ritje van ca. 6 uur.......Da’s weer even wennen, links rijden. Om over de slaggate (gaten in het asfalt, ook wel potholes genoemd) maar te zwijgen.... In Hoedspruit bevinden zich drie luipaarden die in beslag zijn genomen door het LCP, waaronder “ons” luipaard, bij het Hoedspruit Endangered Species Centre. Op hun aangrenzende land (Kapama) zal “ons” luipaard ook worden vrijgelaten. De andere twee luipaarden zullen worden vrijgelaten in reserves, o.a. Madikwe. De verhalen zijn schrijnend. “Ons” luipaard is gevangen in een snare (strik, zie afbeelding rechts). Uiteraard probeerde het dier zich hiervan te bevrijden maar dat eindigde er alleen in dat de strik strakker om zijn lichaam kwam te staan. In dit geval bevond de strik zich om de middel van het dier waardoor de organen volledig werden ingedrukt. Toen Fred het dier eindelijk wist te vangen, was een spoedoperatie dan ook eerste vereiste. Lang dacht Fred dat het dier het niet zou redden maar tegen alle verwachtingen in, herstelde de luipaard zich. Het dier heeft vervolgens drie maanden nodig gehad om te herstellen. Een ander luipaard is in beslag genomen bij een boer. Die had het dier gevangen voor de (illegale) jacht. In de tijd dat de boer wachtte op een jager, vond hij het nodig het gevangen dier te pijnigen. De luipaard werd met heet water overgoten en met stokken geprikt. Ook dit dier heeft maanden nodig gehad om te herstellen van de wonden. De fysieke en psychische...... Afbeelding links: “ons” luipaard in betere tijden
Emotie of afstand Maar, nu dan een glorieuze dag. Hoewel het officieel een “FOX” luipaard is, voelt het alsof ik “mijn” luipaard ga vrijlaten. Ik ben geen expert zeg ik altijd, ik ben een liefhebber. Uiteraard heb ik sinds de start van SPOTS veel gelezen over de dieren waarvoor wij ons inzetten. Daarnaast bezoek ik regelmatig onze projecten maar nog belangrijker, heb ik intussen diverse vrienden en kennissen en dus netwerk in deze landen. Zodat ik veel verhalen van diverse kanten hoor. Maar het blijft toch vooral emotie die mij (en de andere vrijwilligers van SPOTS) drijft. Dat is soms een zegen, soms een vloek. De “zegen” ligt erin dat emotie je de drijfveer geeft door te zetten, iets te willen veranderen. De “vloek” ligt erin dat ik me bij elk verhaal betrokken voel.
Op mijn netvlies liggen nog zoveel verhalen die me niet loslaten. Patch en Scout (zie afbeelding links), de twee cheetahs die in Ethiopië zijn omgekomen, onze adoptie cheetah’s in Botswana en Leia in Namibië die zijn overleden en recent nog de luipaard die tot dood gestenigd is in India. Ze laten me niet los, deze verhalen. En nu voelt het heel concreet alsof ik “mijn” luipaard vrijlaat. Wat betekent dat ik mezelf elke dag zal buigen over de coördinaten die de GPS radiocollar afgeeft. Dat ik als een bezorgde moeder over mijn laptop gebogen ben om te kijken of de luipaard nog wel beweegt en dus nog leeft. En dat ik ook weet dat als het fout mocht gaan, me dit heel erg gaat raken. En soms zou ik dan willen dat ik wat afstandelijker kon zijn. Ook voor Fred zijn dit de dagen om naar uit te zien alhoewel het ook stressvolle dagen zijn. Ik weet dat hij eenmaal een luipaard onder narcose heeft verloren. Dit heeft zoveel impact op hem gehad, dat hij nog steeds de tanden van dat luipaard om zijn nek draagt als halsketting. Dit maakt dit soort dagen voor hem extra stressvol. Hoewel er een dierenarts aanwezig is met een tweetal assistenten, is Fred er bij elke stap bij. Het ontroert me te zien dat deze boom van een vent met trillende handen de luipaarden onderzoekt. “Our boy” zegt hij tegen me terwijl we samen bij “ons” luipaard staan. Dr Dolittle?
De luipaarden worden allereerst door de dierenarts verdoofd. Wat deze man op zijn zachtst gezegd niet erg populair maakt bij de dieren.....(volg deze link om de beelden te zien, http://www.youtube.com/watch?v=xkiP1oC3MxY. Let op: de beelden zijn AVI, onderaan dit document volgen links naar beelden in mpeg in geval u de links niet geopend krijgt). Ik word bij het hele proces betrokken. Dat geeft me de kans om voor het eerst in mijn leven een luipaard aan te raken. Wow! Nadat het dier onder zeil is, hebben we pakweg een kwartier om het dier volledig te onderzoeken (http://www.youtube.com/watch?v=epQM6nd-FZY). Fred houdt een hele database bij (waaronder sperma) en vervolgens doen we de radiocollar om. De luipaard wordt vervolgens in de vervoerskrat gestopt waar hij kan bijkomen van de narcose. Het dier moet natuurlijk helemaal bij zinnen zijn alvorens te kunnen worden vrijgelaten. De andere luipaarden worden ook onderzocht. Ik voel me intussen een echte Dr Dolittle totdat één van de luipaarden eerder dreigt bij te komen dan gedacht. Het dier begint te grommen, help. Snel voeren we de laatste onderzoeken uit om hem vervolgens in het hok te leggen.
Ik probeer heel “cool” over te komen maar ben toch ietwat opgelucht als ik de luipaard eenmaal veilig in zijn kooi zie. Een wakker luipaard is nu niet bepaald een katje om zonder handschoenen aan te pakken..... Run baby run
Een paar uur later gaan we op weg om “ons” luipaard vrij te laten. Naast ons zijn er nog enkele andere mensen aanwezig, inwoners uit Hoedspruit zelf. Het is belangrijk voor het LCP om zoveel mogelijk steun te krijgen en bewustzijn te creëren. Dus worden zoveel mogelijk mensen uit het stadje betrokken bij het werk, waaronder de boeren. Eenmaal aangekomen op de plek worden de voorbereidingen getroffen. Krat onder een boom, touw aan het hok over een boom (om het luik open te trekken) en vervolgens door het autoraam heen. Bij cheetah’s kun je bij een release boven op het hok staan, het luik opentrekken en vervolgens ademloos toekijken hoe het dier de vrijheid tegemoet rent (zie afbeelding rechts). Hoe anders is dit bij een luipaard. Dit dier kan zomaar besluiten de aanval in te zetten (voor degene die wil zien hoe oprechte goede bedoelingen dramatisch kunnen aflopen, check dit filmpje op You Tube, http://www.youtube.com/watch?v=cu_WFGWYmxc) Redenen waarom iedereen in zijn auto moet zitten met de ramen dicht. Eenmaal in de auto trekt Fred aan het touw. Het schuifluik gaat open en de luipaard zit rechtop, recht naar ons te kijken. Hij kijkt wat wantrouwend, kijkt naar links en rechts, om vervolgens heel snel uit het hok te sprinten. Zo snel dat hij over zijn eigen poten struikelt. Wij kunnen slechts ademloos toekijken hoe dit eens zo gewonde dier, nu in topconditie een nieuw leven tegemoet gaat. Er zijn momenten waarop ik het even niet meer zie zitten, overmand door de vele ellendige verhalen die mij bereiken. Voor Fred, die dagelijks luipaarden in beslag neemt, zijn de verhalen nog gruwelijker. Dit zijn de momenten die het voor ons doen, waarop we weten dat het werk wat we doen, zinvol is. We hoeven het niet uit te spreken maar weten het allebei als we “our boy” de vrijheid zien inrennen. Run baby, run! Voor het filmpje van de vrijlating van “our boy”, volg deze link:
http://www.youtube.com/watch?v=mGIKW78edHk&list=HL1319803960&feature=mh_l olz Wij willen FOX vakanties enorm bedanken voor hun bijdrage aan het behoud van de luipaard.
Diverse links Leopard Conservation Project, http://www.leopardcon.co.za/ FOX vakanties, http://www.fox.nl/ Hoedspruit Endangered Species Centre, http://www.hesc.co.za/ Wilt u de luipaard ook helpen? Wordt dan donateur van SPOTS (http://www.stichtingspots.nl/index.php?page=354) of van het Leopard Conservation Project.
Links naar mpeg beelden van de filmpjes; Verdoving luipaard: http://www.youtube.com/watch?v=Mj1F6DLKEoU Onderzoek luipaard: http://www.youtube.com/watch?v=QtE-fdfAerg Omdoen radiocollar: http://www.youtube.com/watch?v=yHwswENZ9Wk Vrijlating luipaard: http://www.youtube.com/watch?v=FNNQiea1edk
Simone Eckhardt, voorzitter stichting SPOTS
