Regionale afspraken Haaglanden duurzaam bouwen woningbouw nieuwbouw en beheer 2002 A. Inleiding 1. De Regionale Afspraken 2. DuBo landelijk in ontwikkeling
B. Werkwijzen 1. Basishulpmiddelen om de ambitie te bepalen a. Nationale Pakketten woningbouw en woningbouw beheer b. Aanvullende maatregelenlijst van Haaglanden c. Maatlat duurzame woningbouw en toelichting Maatlat duurzame woninbouw d. Maatlat duurzame renovatie en toelichting Maatlat duurzame renovatie 2. Alternatieve en toegevoegde hulpmiddelen om de ambitie te bepalen a. Kostenreferentiemodel b. Ecoquantum c. Rombo d. Woonkeurmerk
C. Ambities 1. Ambities nieuwbouwwoningen 2. AmbitiesWoningbouw beheer
A. Inleiding 1. De Regionale Afspraken De regionale afspraken zijn ondergrenzen en streefgrenzen voor DuBo -ambities voor woningbouw en woningrenovatie in de regio. Ze zijn gebaseerd op het Nationale Pakket Duurzaam Bouwen Woningbouw Nieuwbouw en het Nationale Pakket Woningbouw Beheer. De ambitiegrenzen worden bepaald met behulp van de maatlat van de regeling Groene Financiering welke gebaseerd is op de Nationale Pakketten Duurzaam Bouwen. De Regionale Afspraken zijn bedoeld om; • Regionaal het DuBo beleid op elkaar af te stemmen met als doel binnen de regio aan bouwers en ontwikkelaars eenduidige DuBo eisen te stellen bij nieuwbouw en vernieuwbouw van woningen. • De gemeenten, een handvat te bieden voor eigen DuBo beleid; • Het stimuleren van duurzaam bouwen in de regio, bijvoorbeeld doordat gemeenten de resultaten van hun beleid met elkaar kunnen vergelijken. Toegevoegd zijn verder no g acht extra regionale maatregelen waarvan drie verplicht.. Het gaat hierbij om maatregelen die regionaal van belang zijn of tot op heden nog niet in het nationaal pakket zijn opgenomen. (zie D2 toelichtinghoofd D) Er is verder de mogelijkheid opgenomen om de afgesproken ambities te berekenen of te bereiken met behulp van respectievelijk het zogenaamde Kostenreferentiemodel en het rekenprogramma Ecoquantum. (zie Hoofdstuk B2) Ook wordt gewezen op de procesmethode Rombo van de gemeente Den Haag om ambities te bereiken, en het kwaliteitskeurmerk voor woningen “Woonkeur” welke betrekking heeft op sociale veiligheid van de woon-omgeving, het Politiekeurmerk, en de geschiktheid van de woning voor ouderen en invaliden.
2. Landelijke ontwikkeling Duurzaam Bouwen Al voor het uitkomen van het nationaal pakket woningbouw kende Haaglanden zijn eigen DuBo pakketten. Geleidelijk aan zien we dat het duurzaam bouwen opgenomen wordt in het bouwbesluit. Reeds opgenomen zijn de energieprestatiesen (EPN) en vanaf 1 januari 2003 de stralingsprestatieeis (SPN). Uitgesteld zijn echter voorlopig de opname van de waterprestatieeis (WPN) en de MMG (materiaalgebonden milieuprofiel gebouwen). De gedachte achter het MMG is dat je net als bij de EPC eisen zou moeten stellen aan de daadwerkelijke milieuprestatie van een gebouw. Deze moet dan gebaseerd zijn op de levenscyclusanalyse (LCA) van de toegepaste materialen. De Ecoquatum methodiek die verder in het stuk wordt genoemd is een eerste representant hiervan. Het duurzaam bouwen bele id lijkt anno 2001 wat uit de actualiteit te verdwijnen. De noodzaak van dit beleid is er echter, mede gezien de bouwopgave die we ons de komende jaren stellen in respectievelijk: de stedelijk herstructurering, de Vinex en de Vinac, niet minder op geworden. Daarbij komen dan nog de afspraken m.b.t. beperking van de CO2 uitstoot die de VNG namens de gemeenten gemaakt heeft in het kader van het Kyoto verdrag. Door het ministerie VROM is uitgerekend dat willen we het huidige welvaartniveau handhaven bij de huidige maatschappelijke ontwikkelingen de milieubelasting van de gebouwen een factor 201 moet dalen. In feite is dit wat feitelijk 1
Met factor 20 wordt gedoeld op het streven om in het jaar 2030 in maatschappelijke behoeften te voorzien met een reductie van de milieubelasting per eenheid van welvaart met een factor 20. Hierbij wordt gerekend met een drietal factoren: bevolkingsomvang, welvaart per persoon, en milieubelasting per eenheid van welvaart. Bouwen aan factor 20, naar 20 keer minder milieubelasting per eenheid welvaart, uitgave ministerie VROM, zie: http://www.dubo-centrum.nl/publicaties/publicatie.php?kaartNr=889
2
ons streven moet zijn. Het nationaal pakket duurzaam bouwen is hiervoor slechts een eerste opstap. Ze is echter een instrument waar consensus over bestaat binnen bouwend Nederland. Het is daarom zinvol om er gebruik van te maken voor het bepalen van tenminste het basisniveau van onze ambities. We moeten ons echter niet laten weerhouden om hogere ambities voor te stellen. Technis ch is namelijk de autarkische (zelfvoorziendende) volledig herbruikbare woning nu al mogelijk. De Rombo aanpak van Den Haag en de Ecoquantum aanpak zijn twee hulpmiddelen die ons helpen op deze weg. Meer over actuele ontwikkelingen over duurzaam bouwen is te vinden bij www.dubocentrum.nl
3
B. Werkwijze 1. Basishulpmiddelen om ambities te bepalen a. Nationaal Pakketten woningbouw en woningbouw beheer Er wordt in principe gewerkt met het Nationaal Pakket Woningbouw en het Nationaal Pakket Woningbouw Beheer. Ieder pakket bestaat uit plus minus 180 maatregelen welke leiden tot een duurzamer bouwproces, duurzamer gebouw, of duurzamer bewoning. De pakketten zijn er in gedrukte folio uitgaven en op CD rom. De pakketten zijn verkrijgbaar bij de SBR . http://www.sbr.nl/default.aspx .(onder thema’s: duurzaam bouwen)Jaarlijks verschijnen in december de nieuwe versies. b. Aanvullende maatregelenlijst van Haaglanden Aanvullend aan de Nationale pakketten wordt er gebruik gemaakt van een aanvullende maatregelenlijst van Haaglanden welke bestaat uit 3 Standaardmaatregelen en 5 Hogere Ambities maatregelen. De Standaardmaatregelen zijn verplicht. c. Maatlat duurzame woningbouw en maatlat duurzame renovatie De ambities wordt uitgedrukt m.b.v. de Maatlat duurzame woningbouw en de Maatlat duurzame renovatie van de Groene Financiering welke volledig gebaseerd zijn op het Nationaal Pakket Woningbouw en Woningbouw Beheer. Aanbevolen wordt o m te werken met de digitale versies. .
2 Overige hulpmiddelen voor het vaststellen van de ambitie a. Kostenreferentiemodel Als hulpmiddel voor het bepalen van eigen, meer themagerichte, maatregelenpakketten voor nieuwbouwwoningen en ten behoeve van het doorrekenen van meerkosten wordt het rekenprogramma Kostenreferentiemodel aanbevolen. Dit programma is gekoppeld aan de digitale versie van het Nationaal Pakket Woningbouw (zie 1a). Het is dus alleen geschikt voor nieuwe woningbouw. Zie ook 1a. Om hiervan gebruik te maken dient men een uitgebreider abonnement te nemen, waarna men ook een andere toegangscode krijgt. De thema pakketten waaruit gekozen kan worden zijn: comfort en binnenmilieu, flexibiliteit, waterbesparing, energiebesparing en grondstoffenbesparing
4
b. Ecoquantum Bij Ecoquantum werkt men niet met maatregelen maar wordt per materiaalkeuze voor de woning de daadwerkelijke milieubelasting uitgerekend m.b.v. rekenwaarde, gebaseerd op zogenaamde L.C.A. (levenscyclusanalyse) van de bouwmaterialen. Om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de ambities van het stadsgewest worden de uitkomsten van de Ecoquantumberekening in 2002 vergeleken met de ambities uitgedrukt met de maatlat duurzame woningbouw van de Regeling Groenprojecten. Er wordt aan gemeenten de mogelijkheid geboden om, binnen de proeftuin van de SBR (stichting Bouwresearch) en de SEV, vanaf 2002 ervaring op te doen met het rekenprogramma Ecoquantum. Het is de bedoeling dat men geleidelijk aan in Zoetermeer met deze methode gaat werken, te beginnen in 2002 in de Vinex wijk Oosterheem. Het rekenprogramma is alleen geschikt voor nieuwe woningbouw. Het staat eveneens op dezelfde cd-rom als het nationaal pakket. Zie http://www.sbr.nl/default.aspx onder duurzaam bouwen: ecoquantum. c. Rombo Rombo is een procesmethodiek welke bedoeld is om draagkracht te verwerven voor hogere ambities in de planontwikkelingsfase. De methode is ontwikkeld door de gemeente Den Haag. Inlichtingen: mevr. C. Keijzer 070 3535100
[email protected] d. Woonkeurcertificaat Om het Woonkeurcertificaat te verkrijgen worden aan de woning eisen gesteld m.b.t. gebruikskwaliteit, inbraak- en sociale veiligheid, valveiligheid, toegangkelijkheid en flexibiliteit. Alle eisen en voorwaarden zijn te vinden onder www.woonkeur.nl.
5
C. ambities 1. nieuwbouwwoningen Ondergrens Berekend met de maatlat duurzame woninbouw van de Groene Financiering − Alle basiseisen uit Tabel 1 − Plus 120 punten aan keuzemaatregelen uit Tabel 2 − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Berekend volgens het Kostenreferentiemodel: − De basiskwaliteitmaatregelen voor alle thema's − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen toelichting Dit ambitieniveau komt overeen met de oude lijst van A maatregelen van Haaglanden
Richtinggevende ambitieniveau Berekend met de maatlat duurzame woninbouw van de Groene Financiering − Alle basiseisen uit Tabel 1 − Plus 150 punten aan keuzemaatregelen uit Tabel 2 − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Berekend met het kosten referentiemodel: − De Basiskwaliteitmaatregelen voor alle thema's − Extra maatregelenpakket voor tenminste 1 thema − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Berekend met de Ecoquatum methode:(voorlop ige waarden) − Voor tussenwoningen maximaal 96 punten. − Voor eind-, of twee onder een kap woningen 106 punten. − Voor vrijstaande woningen 110 punten − Voor gestapelde woningen 96 voor tussenwoningen en 110 voor eindwoningen − De hierbij behorende extra lijst van maatregelen van de gemeente Zoetermeer − De waarden zijn afgestemd op stadsverwarming. Bij eigen verwarmingstoestel alle waarden 3 punten hoger. Toelichting (geldt niet voor Ecoquantummethode) Dit ambitieniveau leidt tot een meerkosten van ongeveer € 7000, -,. Dit bedrag is indicatief en is bepaald m.b.v. het Kostenreferentiemodel. Dit bedrag is voor woningen met een stichtingskosten tot € 272.268, - (Bovengrens Groene Financiering) voor een deel terug te verdienen door een verlaging van de hypotheeklasten door middel van de Groene Financieringsregeling en een vermindering van de energielasten. Kiest men specifiek voor energiemaatregelen dan is de besparing groter. Voor informatie over de regeling Groene Financiering kijk in de toelichting maatlat duurzaam bouwen.
6
Hogere ambities Algemeen Hogere ambities kunnen op dezelfde wijze geformuleerd worden. Ze zijn echter niet te bereiken door ze slechts voor te schrijven. Voorwaarde is bereidwilligheid bij de ontwikkelaar en een gezamenlijk planontwikkelingsproces. Een mogelijkheid is om hierbij gebruik te maken van de zogenaamde Rombo methodiek van Den Haag (zie par. B2c) Om enige richting aan te geven: Berekend met de maatlat duurzame woninbouw van de Groene Financiering − Alle maatregelen uit tabel 1 − Plus 180 punten aan Keuzemaatregelen uit Tabel 2 − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Berekend met het Kostenreferentiemodel: − De Basiskwaliteit voor alle thema's − Extra maatregelenpakket voor tenminste 2 thema − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Actualisering ambities Jaarlijks zullen de volgende zaken geactualiseerd worden: − De lijsten van Standaard en Hogere ambitie Haaglanden maatregelen. − De ambities uitgedrukt in getallen van de Groene Financieringsregeling, of de Ecoquantummethodiek.
7
2. Woningbouw beheer Ondergrens m.b.v. het Nationaal Pakket Woningbouw Beheer − Alle vaste maatregelen uit het Nationaal Pakket Woningbouw Beheer − Alle kostenneutrale variabele maatregelen uit het Nationaal Pakket − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Richtinggevende ambitieniveau Berekend met de Maatlat duurzame renovatie van de Groene Financieringsregeling − Alle basiseisen uit Tabel 1 − Plus 120 punten aan keuzemaatregelen uit Tabel 2 − Alle Standaard Haaglandenmaatregelen Toelichting Dit ambitieniveau leidt tot meerkosten. Dit bedrag is voor een deel terug te verdienen door een verlaging van de hypotheeklasten middels de Groene Financieringsregeling en een vermindering van de energielasten. Kiest men specifiek voor energiemaatregelen dan is de besparing groter. Voor informatie over de Groene Financieringsregeling voor het renoveren van woningen, kijk in de toelichting maatlat duurzame renovatie . Hogere ambities Hogere ambities kunnen op dezelfde wijze geformuleerd worden. Ze zijn echter niet te bereiken door ze slechts voor te schrijven. Voorwaarde is bereidwilligheid bij de ontwikkelaar en een gezamenlijk planontwikkelingsproces. Geadviseerd wordt om hierbij gebruik te maken van de zogenaamde Rombo methodiek van Den Haag
Actualisering ambities Jaarlijks zullen de volgende zaken geactualiseerd worden: − De lijsten van Standaard en Hogere ambitie Haaglandenmaatregelen. − De ambities uitgedrukt in getallen van de Groene Financieringsregeling,
8
D. Haaglandenmaatregelen 1. Overzicht van de Haaglandenmaatregelen Standaardmaatregelen Nr
Omschrijving maatregel
Ja/nee/ Verwijzing naar n.v.t. besteksparagraven, tekeningnummers of ander documenten.
Hgl.st 1 De variabele maatregel uit nationaal pakket: S 063. “Indien hout Wordt toegepast, pas dan duurzaam geproduceerd hout toe” Wordt een vaste, dus verplichte maatregel. Duurzaam hout is hout dat voldoet aan de minimumeisen van de Nederlandse overheid. Dit is met name hout met het FSC -keurmerk. Ook zgn. Plato-hout kan als duurzaam hout beschouwd worden. Voor leveranciers en voorwaarden FSC hout, zie www.fscnl.org Hgl.st 2 Vermijd consequent het gebruik van zink, en koper voor zover blootgesteld aan de buitenlucht, en gebruik geen koper voor waterleidingen. Patineer he t lood in vochtwerende constructies. A Verzinkte stalen constructies, welke bloot staan aan de buitenlucht, dienen voorzien te worden van een afwerking volgens het Zogenaamde duplexsysteem welke bestaat uit een zinklaag en een poedercoating. B Gebruik waar mogelijk als waterkerende aansluiting dak naar opgaand metselwerk: gewapend EPDM, bitumen of PIB C Maak de dakgoot van: hout + EPDM -bekleding, gecoat aluminium, gecoat staal of polyester. D S339: Gebruik voor waterleidingen binnen: kunststof (PE-X, PB, PP, PPC, en m.b.t. milieubelasting gelijkwaardige materialen) E Vervaardig de waterkerende aansluiting ter plaatse van kozijnen Van DPC folie
-
Hgl.st 3 Aanvulling op S071. Beperk zoveel mogelijk het gebruik van PVC in alle bouwdelen. A Pas hemelwaterafvoeren toe van PE, PP, PPC B Voer de goot uit zoals omschreven bij Hgl.st 2C
-
-
Hogere ambitie maatregelen Nr
Omschrijving maatregel
Hgl.Amb 1
Voer ruimteverwarming uit als warmtewand en/of Vloerverwarming. De maatregel is sterk energiebesparend en leidt tot een verbetering van het binnenmilieu. Maak de woningen energieneutraal.
Hgl.Amb 2 Hgl.Amb 3
Aanvulling op S 476. Pas een vegetatiedak toe van sedum of mos met kruiden, gras, of maak een daktuin.
Hgl.Amb 4
Pas als isolatiemateriaal in spouwmuren celluloseplaten toe.
Hgl.Amb 5
Gebruik natuur- of kookverf.
Ja/nee/ Verwijzing naar n.v.t. besteksparagraven, tekeningnummers of ander documenten.
9
2. Toelichting lijst Haaglanden maatregelen In Haaglanden waren er tot 2002 een groot aantal DuBo maatregelen welke niet voorkomen in het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen (NPDB) voor woningbouw en beheer. De Nationale Pakketten worden samengesteld in overleg met alle bij de bouw betrokken partijen, dus inclusief de leveranciers. Dit leidt ertoe dat, onder druk van met name de producenten en leveranciers, een aantal duurzame maatregelen geschrapt zijn en een aantal duurzame maatregelen niet genoemd worden. Om niet te veel af te wijken van de landelijk lijn en om regionaal niet te detaillistisch te zijn in het voorschrijven van zaken, is besloten bij het inkorten van de lijst uit te gaan van de volgende hier onder genoemde punten. −
Het bevorderen van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout. Toelichting: In 1997 heeft de Nederlandse overheid minimumeisen geformuleerd waaraan duurzaam geproduceerd hout moet voldoen. Het doel van dit beleid was dat in 2 000 alle hout in Nederland afkomstig moest zijn uit duurzaam beheerde bossen. Het was de bedoeling dat dit beleid door de markt zou worden opgepakt. Dit is niet of nauwelijks gebeurd. (Onderzoek KPMG i.o.v. ministerie LNV) Veel hout op de Nederlandse markt is verder illegaal gekapt hout. Het niet verplicht stellen van de genoemde minimumeisen door de overheid leidt daarom nog steeds tot snelle verdergaande ontbossing van de oerbossen in de wereld. Om genoemde redenen is daarom besloten de variabele maatregel uit het nationaal pakket S063:“ Indien hout wordt toegepast, pas dan duurzaam geproduceerd hout toe”, verplicht te stellen. Mocht overigens blijken dat er leveringsproblemen ontstaan door de toegenomen vraag vanuit de regio, dan kan besloten worden een convenant af te sluiten als regio met de certificerende instellingen om de vraag te reguleren. Voor literatuur zie: www.minlnv.nl/infomart/parlemnt/2001/par01213.htm, (link naar onderzoek KPMG) www.minlnv.nl/infomart/parlemnt/2002/par02040.htm
−
Het vermijden van zink en koper om uitloging van deze materialen in het oppervlaktewater te voorkomen. Dit op uitdrukkelijk verzoek van de regionale waterschappen. (zie bijlage brief Regioteam Diffuse Bronnen Zuid Holland)
−
Vermijden PVC waaronder ook recycling PVC, omdat het vervoer van de grondstoffen voor dit materiaal (Chloor) grote gevaren opleveren voor de volksgezondheid, omdat bij ongecontroleerde verbranding van dit materiaal dioxine vrijkomt en omdat het materiaal slechts beperkt recyclebaar is.
−
Vasthouden aan een beperkt aantal keuzemaatregelen waar nog geen aandacht voor is in het NPDB.
Bij de nieuwe lijst onderscheiden we zogenaamde Standaardmaatregelen en ambitiemaatregelen. De Standaardaardmaatregelen (Hgl.St) komen uit de A lijst van maatregelen die altijd al toegepast moesten worden. De Ambitiemaatregelen (Hgl.Amb.) komen uit de C lijst van hogere ambitie maatregelen. Zij zijn bedoeld als aanvulling op de lijst van variabele, lees keuzemaatregelen, uit het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen. De Haaglandenlijst zal verder jaarlijks medio december herzien worden na het verschijnen van de update van de Nationale Pakketten Duurzaam Bouwen voor nieuwbouwwoningen en beheer. (NPDB) Dit zou ertoe moeten leiden dat de extra Haaglandenlijst op termijn vervalt.
10
